!

:)

.:
...~-~'J /

~7
~ ..... )

)-{ cb i
iii

iii

1. Hz. iBRAHiM SEMPOZYUMU BiLDiRiLERi

Ty~~~tl pb'tlH~

Islam

Prof.

A'ut"rn:dar
KUtilphane;i

Editr

Dr. Ali BAKKAL

Dem, No:
Tas. No:

17 -18 Ekim 1997

anlurfa

URKA V YAyNLAR!

- 29

Merk

ANLIURFA L KLTR EGTM SANAT VE

ARATIRMA VAKF YAYNLAR No: 29

Aratrma

Birinci

Dizisi No: 1

Basm:

Haziran 2007

ISBN: 978-975-7394-28-2

Dizgi- Tasarm
Dr.

Hseyn

KURT

Bask

Simge

:\Iatbaclk

anlurfa

HZ. BRAHM'DEN KUR'AN' MESAJLAR

Prof. Dr. brahim CANAN*

Hz. brahim aleyhisselam, Kur'an- Kerim'de ismi en ok

geen iki peygamberden biridir. 136 kere gemekle Hz. Musa,
birinci sray tutarken, 69 kere zikredilmekle Hz. brahim, ikinci
sray tutar. Onun zikrinden bu kadar okluu, bu yce
peygamberin ehemmiyetini gsteren Kur'an bir delilolmaktadr.
Bu ehemmiyet birok sebeplerden ileri gelmektedir:

1.

Hz. brahim, semavi dinin kavak noktasnda yer alr.

Yahudiler onu kendilerinden bilirler, hristiyanlar onu

kendilerinden bilirler. Kur'an- Kerim bu meselede onlarn yaptklar
mnakaay anlatr ve Hz. brahim'in ne yahudi ne de hristiyan
olmadn, bilakis mslman olduunu belirtir. (AI-i mran 67)
Bu dinin, Hz. brahim gibi, cidden tevhidi ve birletirici
ok olan bir zat sevmekte ve tebicIde birlemeleri,
insanln beklenen sulha kavumas asndan zamanmzda ayr
bir ehemmiyet tar. Nitekim Kilise tarihinde mhim bir dnm
noktas tekil eden ve uzun bir hazkhktan sonra 1965 ylnda
Kilise'nin dier dinlerle mnasetIerini tesbit maksadyla- akdedilen
kinci Vatikan Kons'nde, mslmanlarla ilgili yaplan bir
deerlendimede mslmanlarn Hz. brahim'e baklarna atf
yaplr. yle denir: "Kilise, mslmanlara takdirle bakar. Onlar,
mesajlar

. Mmmra n. bhiya Fak. Hadis Anahilim Dal retim yesi

90

Vahid, Hayy, Kayyum, Rahman, Rahim, Kadir, yeri-gg yaratan,

insanlara hitabeden bir Allah'a taparlar, Tenhada. yalnz bile olsalar,
tpk Hz. brahim'in itaat etmesi gibi, -ki, islam inan Hz. brahim'i
peygamber kabul eder-btn samimiyetleriyle Aah'n emirlerine itaat
etmeye gayret ederler"
Belirtmede fayda var: Kur'an- Kerm Hz. brahim'den
bahsederken, onun yceliini, ehemmiyetin belitmek sadedinde,
onun hakknda "mmet" tabirini kullanr. (Nahl 120) Tevrat'in bir
ayeti de Hz. brahim'i "mmet" olarak tavsif eder: "Rabb Abraham'a
dedi: Seni byk bir millet edeceim ve seni mbarek klacam.
Senin adn byk edeceim." (Tekvin 12, 1-3). Keza Kur'an'da
"Babanz brahim" tabiri (Hacc 78) olduu gibi, Tevrat'ta da "Sen
birok milletlerin babas olacaksn" ifadesi yeralr. (Tekvin 17,4)
ncil'de de "Abraham hepinizin babasdr" i fadesi mevcuttur
(Romallar 4,17).

2.

Kur'an'a gre, Hz. brahim sve-i Hasene'dir.

Kur'an'da sadece iki peygamber hakknda sve-i hasene yani

gzel mek tabiri kullanlr. Biri Hz. Peygamber, dieri Hz.
brahim'dir aleyhimasselam. "brahim ve onunla beraber olanlarda
sizin iin uyulacak gzel mek vardr." (En'am 90)
Kur'an'da birok ayette hem Hz. Peygamber'e hem de
mslmanlara hitabedilerek Hz. brahim'e uyulmas emredilir (Nahl
123, En'am 161, Al-i mran 95, Nisa 125). Bir ayette de: "Hz.
brahim'in dinine ancak kendini bilmezlerin uymayaca" (Bakara 130)
belirtilir.
Hz. brahim'i mek almak, onun Kur'an'dabeyan ediIen
ahlak ile ahlaklanmak, halleriyle hallenmek, onun. getirdii
mesajlar benimsemek demektir. yle ise,. Kur'an- Kerm'de Hz.
brahim'le ilgili olarak beyan edilen vasflar nelerdir grelim.
1) Mriklerden olmamak: Hz. brahim'in eri ziyade zerinde
durulan vasf budur. Alt ayr ayette "O, mriklerden deildi" denilir
i Yatikan IL. Les Relations de I'Eglise A\"ec Les Religions Non-Charetiel1l:s. ("ei: Pais 1%9.
p.29.

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri

91

(Bakara135, Al-i mran 67, 95, En'am 161, Nahl 16, 123). Bir kere
de Hz. brahim'in azndan: "Ben mriklerden deilim" dedii
grlr (En'am 79).
Bir peygamberin mrik olmyaca belli olmakta birlikte,
onun hakknda yedi ayr ayette mriklerden olmadmn
vurgulamnas, imanda, onun nasl saf, berrak ve mutlak bir tevhide
ulatnn ifadesi olmaktadr. Hz. Peygamber, bir hadislerinde,
irkin, karanlk gecede Safa tepesinde yryen kk karncamn
ayandan kan sesten daha gizli olduunu belirtir ve irkin en
dk derecesini, zulme ramen sevmek, adalete ramen buzetmek
diye aklandktan sonra: "Din, buz ve sevgiden baka bir ey
deildir" diye noktalar.
Demek ki, Hz. brahim, btn hissiyatm Allah'n rza frekansna
bir insand. Sevdii zaman o eyde rza llerini aryor,
buz ve adavet edince onda rza llerini aryor, buna baka duygu
ve dnceler kartrmyordu. Bylece Kur'an'da da ifade edilen
"Onlarn ou, irk komadan Allah'a inanmazlar" (Yusuf 106)
ayetinde ifade edilen irk-i haf'nin her eidinden uzakt.
ayarlam

2) Sdk Sahibi Olmak: Hz. brahim'in bir vasfi islamn en ok

ehemmiyet atfettii sdk ve dorulur idi. "Kitap'ta brahim'i de an! 0,
phesiz dosdoru bir peygamberdi" (Meryem 61).
3) Hanif Olmak: Haniflik, Hz. brahim'in getirdii dinin addr.
Hanif, hakka meyleden manasna gelir. Aleyhissalatu vesselam:
"Ben msamahal ve kolayolan haniflikle gnderildim"
buyurmakla hanifliin sadece "hakka meyil" deil, ayn zamanda
msamaha ve kolaylk taraftarl manasna da geldiini belirtmitir. 2
(nimetlere kredici) olmak: kr, yaplan iyiliin
iyilik olduunu idrak, nimetlerin Allah'tan geldiini itiraftr. Hz.
brahim'in bir ayette nimetlere kredici olduu belirtilir. (Nahl 120)
4)

akir

5) Vazifeinaslk: Hz. brahim, Rabbi tarafndan eitli

imtihanlarla imtihan edilmi, muhtelif hizmetlerI e mkellef klnm,
o bunlarn hepsini tastaman yerine getirmi ve onlar ifade hibir
Hakim Eb Abdiilah, el-Hakim en Neysaburi, el-mstedrek Ala's-Sahiheyn, l335
ofset, Beyn!:, 2, 291.
2 Ahmed bnu Hanbel, el-Msned, K.ahire 1313 basksndan Ofse!:, Beynt, 6, 6.
i

basksndan

92

ftur, hi bir kusur, bkknIk, sabrszlk, geveklik,

memnuniyetsizlik izhar etmemitir. Ayet-i Kerime'de "Rabbi
brahim'i bir ksm kelimelerle imtihan edince, 0, bunlar eksiksiz
. yerine getirdi" (Bakara 124) buyrulur ve ayrca "Szn yerine
getiren brahim" (Necm 37) ifadesiyle tavsif edilir.
Onun imtihan edildii kelime1ere teblii, putlar krmas, atee
kurban etmesi, Ka'benin inaas, hac menasikini
ihdas gibi Kur'an'da zikri geen vak'alar dahil edildii gibi, snnet
olmak, trnak kesrnek, misvak kul1anmak, byk vs. tralar ... gibi
hadislerle sabit olan baz ameIler de dahildir ve saylar otuzu
atlmas, olunu

bulmaktadr. i

Hz. brahim cmertlii ile bilinir.

Kerim, onun bu halini birka kere zikreder: Hz. Lut'un
aztm kavmini cezalandrmakla vazfeli melekler, yol geei,
insan suretinde kendisine uradklar zaman, onlan hi tanmad
halde, a olup olmadklann sormadan "semiz bir dana kzartarak"
mkeIIefbir sofra hazrlar (Zariyat 25-30), Hud 69).
6) Misafirperverlik:

Kur'an-

7) Halim, evvah ve mnih olmak: Hz. brahim, yumak huylu,

ili ve Allah'a ynelen bir kimsedir (Hud 75). Bu onun kendi
kusurunu bilen, insanlara kar merhametli ve Al1ah'a kar da
tvbekar olduunu ifade eder.
8) Merhamet: Hz. brahim'in hilm ve evvah sfatlarn
tamamlayan bir vasf da merhametli oluudur. 0, kendini yurdundan
kovan, atee atan kavmine beddua etmemi, "Ey Rabbim! Bana tabi
olanlar bendendir, bana asi olanlan Sana brakyorum, Sen
Gafur'sun, Rahim'sin" demitir (brahim 36).

Hz. brahim'in merhameti, Kur'an- Kerim'in ifadesiyle,

Allah'tan mafiret dileyecek (uara 86), ilahi cezay
haketmi Lut kavminin cezalandnlmamas iin, vazifeli meleklerle
mnakaa edecek derecede (Hud 74-76, Ankebut 32) ileri bir
seviyededir. Halbuki mriklere, nifak belli olanlara Allah'tan
mafiret ve rahmet dilenmez.
mrik babasna

Kur'an- Kerim, Hz. brahim'in rnek alnmasn emrederken,

onun,
i

mrik babasna yapt mafiret duasn

Beyzavi, Tefsir, Msr 1995, ikinci bask, 1,35.

hari tutarak tasrihte

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri

93

bulunur ve bylece, sevgi ve merhamette ilahi llerin dana

klmamas yani, Allah'tan daha merhametli olma yanllna
dlmemesi gerektiini mesajn da -merhametiyle mehur- Hz.
brahim vesilesiyle verir.

9, 10) Hz. brahim'in Allah iin Hicret (Saffat 99), kalb-i

selim'le Allah'a kavumak (Saffat 84) gibi baka mmtaz ynleri de
vardr.

3. Mazhar Olduu ilah Ltuflar

Ksmen iradesinin de katks bulunan ve insanlara rnek olan
bu vasflar sebebiyle Allah'n kendisine, mkafeten bahetti-i
faziletler de oktur. Onun zikredilen vasflarna uymann, Allah
nezdinde ne kadar makbul ve ehemmiyetli olduunu anlamamz iin
ona bir mkafat olarak verilen ilahi ltuftar da ksa ksa belitmemiz
gerekmektedir.

Bunlarn Hz. brahim'e, yaptklar sebebiyle Allah tarafndan bir

farz olarak verildiinin bilinmesi ayr bir ehemmiyet tar. Bu, bize,
ahsi kesbin ilahi yardma da-Peygamberler hakknda bile vesile
olduunu, kesbsiz yani yapabileceimizi yapmamamz halinde, ilahi
inayete mazhariyetin olmyacan duyur11asl bakmndan mhimdir.
Nitekim Kur'an'da bu hususu belirtmeye nem atfetmitir: "Rabbi
brahim'i bir ksm emirlerle imtihan etmi, o da onlar yerine
getirmitir. Allah: "Seni insanlara iman (nder) klacam demiti ... "
(Bakara 124) buyurur. Gerek bu bahsin devamnda ve gerekse baka
surelerde, Hz. brahim'e Cenab- Hakkn, ihlasna, samimiyetine
binaen bahettii imtiyazlar, ltuftar yle zetleyebiliriz.

1) Hz. brahim ve Al-i brahim alemlere sekin klnd (Bakara

130, Al-i mran 33-34).

2) Allah'a dost ve haliloldu (Nisa 125).

3)

Allah'n selamna

4)

YaIlkta

mazhar oldu (Saffat 109).

ocuk sahibi

olmutur

(Hud 62-64, Hicr 53).

5) Btn mmetIerin hayrla yadedecei mmtaz bir nesil

verilmitir (Bakara 124). Onun neslinden birok peygamber gelmitir.
Hz. Muhammed de onlardan biridir.

94

6) Semavat ve arzn melekutunun gsterilmesi (En'am 75).

7) Kitap (suhuf) verilmesi. Beriyete bir ksm mesajlar
bulunla gnderilmitir. "Hi kimseye bakasnn gnah
yklenemez" dsturu (Necm 36-54), hadislerde de zaman tanzimil
gibi hususlar Suhuf-i brahim'de gelen mesajlardandr.
-

4. Mcadele Metodu
Hz. brahim'in zamanmza hitabeden ynlerinden biri de hak
yolunda yaplmas gereken mcadele ve bunun metodudur.
nanmayanlara kar ne yaplmas gerektiini belirten ayetin
(Mmtahine 4) devamnda Hz. brahim rnek verilerek, bu hususta
onun yolundan gidilmesi irad ediler: "brahim ve onunla beraber
olanlarda sizin iin uyulacak gzel bir rnek vardr. Onlar
milletlerine yle demilerdi: "Biz sizden ve Allah'tan baka
taptklarnzdan uzaz. Sizin dininizi inkar ediyoruz ... " (Mntahine 4)
Kur'an-

Kerim Ankebut suresinde yer verdii uzunaca bir

bahiste Hz. brahim'i-n mcadele anlayndaki teferruat verir (1627. ayetler). Burada halk davet ettii ana meseleler, muhataplarn
ikna iin bavurduu delliler, halkn reaksiyonu vs. belirtilir. Biz
.burada bu teferruata ginneden dikkati eken metoda ynelik
hususlar prensipler halinde belirteceiz.

a) Davette Tedric: Hz. brahim'le ilgili ayetler yakndan

tedkik edilince, tebliinde tedrice yer verdii grlr.
1) nce babasnn iradndan balam (Meryem 41-49).

2) Halka hitabetmi (Ankebut 16-27).

3) Nemrut'la cedeIlemi (Bakara 258).
4) Putlan

krnl

(Enbiya 57-68).

Burada teferruata ginneden, zetle belirteceimiz husus

Suyuti, ed-Drr'l-Meosfu, 13 4 Msr basksndan ofset, Beyrut, 6,341.

udur:

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri

95

Ayetlerin
bazlar
davete
babasndan
baladn
gstermektedir, tpk Hz. Peygamber'in teblie en yaknlarndan
balamas gibi (uara 214). Bilahare de babasna ve halka
hit:abetmitir (uara 70-83). Baz ifadelerde sadece kavmine hitab
mevzubahis olmaktadr. Babas ve kavmine mterek hitaplaryle
sadece kavmine hitaplar arasnda bir safha fark olmad sylense
bile, Nemrut'la olan ferdi cedeli, mcadele vetiresinin ileri bir safhas
olabilir. Bu cedel onun faaliyetinin ilerleyip, Nemrut'a kadar intikal
ettiini ifade eder. Nemrud'un malubiyetinden sonra ipler iyice
kopmutur, Hz. brahim de ii, putlar knna noktasna getinnitir.
Bundan sonra atee atlacaktr.

b) Plan-Program: Tebli almalar ile ilgili olan en mhim

nokta, plan ve programdr. nsanlarn irad ederken bir plan dairesinde
hareket etmek, atlacak bir admn, sylenecek bir szn arkasndan
ne getirecei nceden dnerek, hesaplyarak bunlar yapmak Hz.
brahim'in uygulad bir metoddur.

0, gk cisimlerine tapmann batl olduunu sylemek iin,

nce yldzn uluhiyetini, sonra ayn uluhiyetini, en son olarak da
gnein uluhiyetini "zevale marCz olanlar bana rab olamazlar" diyerek
reddediyor. Bu reddi bir anda yapmyor.
Keza
plan

putlar knay diledii

zaman,

dncesini

icra iin bir

yapyor.

1)

Halkn

2) Halka

topluca
itirak

elenecekleri

bir gn bu ii

yapacaktr.

etmiyecektir.

3) Halka katlmaynca dikkatleri zerine ekmemek iin onlar

inandracak bir mazeret bulmaldr. Yldzlara bakarak ben hastaym
diyor. Yldza inanan halk bu sze inanyor ve ondan kukulanmyor.

4)

Putlar krarken

5)

Baltay

en

en byk

bynden balamyor.

olann

6) Bum kendisinden
da etmiyor.
7)

boynuna koyuyor.

bilineceini

Davasn aka, mete

tahmin ediyor ve bunu inkar

mdafa ediyor.

96

8) Bu ii u byk put yapm

isterseniz kendisinden sorun diyor.

olmal,

balta onun elinde,

9) Halk kendi aralarnda birbirlerine "Siz hakszsmz" diyorlar.

Bylece Hz. brahim plannda hedefine vam oluyor.

o) Hz. brahim atee atlmaya raz oluyor. lahi inayet O'nu
yanmaktan koruyor.

Hak olan dava malub olmuyor, "Hak daima galibtir, o

edilemez, nk hakkn sahibi Allah'tr" gerei bir kere de
onun vesilesiyle insanla ders veriliyor.
malub

c) Hasbilik: Hz. brahim, mcadelesini samii yrtmtr.

hep Allah'tan bilmitir. Babasna: "Senin iin Allah'a
istifar edeceim derken "Fakat sana Allah'tan gelecek hibir eye
gcm yetmez" (Mmtahine 4) demitir.
Baarlarn

Tam bir iman, tam bir hasbilik iinde olmasayd ne btn bir
cemiyeti karna almak demek olan putlar kma iine tevvessl
edebilirdi, ne de olunu tereddtsz ban a1tna yatrabilirdi.

5. Hacla ilgili Hizmeti

Hz. brahim'in ismiyle zdeleen bir husus, mslmanlarn hac
ibadetidir. nk hac ibadetinin merkezini ve esasn tekil eden
Ka'be'yi Hz. brahim ina etmi, insanlar uzak diyarlardan hacc
yapmya ilk defa o amu ve haccn temel menasikini o tesbit
etmitir.

lahi emir zerine olu smail'le Ka'be'yi ina eden Hz.

brahim, haccn emniyetle yaplmas iin Mekke'yi haram ilan etmi,
orann

herkes iin emin klnmas iin Allah'a dua etmi ve Allah bu

duay kabul etmitir. Orann eminliine cahiliye Araplar bile
riayet etmilerdir. Bir ayet yle: "Dorusu insanlar iin ilk kurulan
ev Mekke'de, alemler iin mbarek ve doru yol gsteren Ka'be'dir.
Orada apak deliller vardr, kim oraya girerse gvenlik iinde olur.
Oraya yol bulabilen insana, Allah iin Ka'be'yi haccetmesi gerekir"
(Al-j mran 95-97).

i. Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri

97

Mekke'nin haram olmas, emin belde olmas sadace insan kam

dklmesini nlemeye mnhasr deildir. Hayvanlan avlanamaz,
aalan kesilemez, otlan yolunamaz.
.
Hz. brahim koyduu bu esaslarla evrecilik meselesini en ciddi
seviyede ilk ele alan kimse olmaktadr. Ben daha nce de syledim,
bir~kere daha tekrar ediyorum: Urfallar, bu ynyle Hz. brahim'e
sahip kmaldrlar. Bir1erim Milletlerce Hz. brahim'in "evreciHin
piri" kabul edilmesini salamahdrlar. Bu paralelde beynelmilel
faaliyetler organize etmelidirler. Mesela gelecek yl, bu toplantnn ad
niye "Hz. brahim evre Gn" olmasn ve bu vesile ile GAP'n
getirecei evre problemleri, bunlara kar alnmas gerekli
tedbirler zerinde durulmasn?
Hz. brahim, dier semavi dinlerde de ehemmiyetli bir yer
btn ehl-i kitap tarafndan sevildii iin bu arnn
benimsenecei, en azndan bir ses getirecei kanaatindeyim.
tuttuu,

6. Aile

Kaygs

Hz. brahim deyince akla geliveren mesajlardan biri, aile

meselesidir. Gerekten onda ok gl bir aile endiesi, aile ve
hanedanna kar fevkalede bir alaka mevcuttur. Bu husus pekok
ayette yer alr. Cenab- Hak onun bu alakasna muvafk olarak,
brahim hanedann erefe alemlerin zerine karmtr. Nitekim biz
mslmanlar, gnde be vakit namazda, ka kere selavat okurken
Peygamberimiz Hz. Muhammed'e ve Al-i Beytine Allah'tan rahmet
dilerken Hz. brahim ve Aline bir nevi tevessl ederek: "Ey Rabbimiz
brahim'e ve brahim'in Aline rahmet ettiin gibi Muhammed'e ve
Muhammed'in Ali'ne de rahmet et!" diyoruz.
Bu eref, Hz. brahim'in Aline olan alakasnn neticesidir.
Kabe'yi kurma hizmetine mukabil Cenab- Hak: "Seni imam
klacam!" deyince Hz. brahim: "Zrriyetimi de!" demitir.
Hz. brahim'in ailesine alakas, onlarn Allah'a kulluk terbiyesi
zerine yetimeleri erevesindedir. Allah'a kulluklanm hakkyla
i

Bu rnevzuda geni bilgi iin slfunda evre Sal kitabmz grlmelidir (Cihan Yaynevi,
.

stanbul, 986,5.47-58).

98

yerine getirecek artlar zerinde dunnutur.

Bu maksadla,

ayete

bakalm

(mealen): "Rabbim! Ben

ocuklarmdan bir ksmn namaz klabilmeleriiin Senin mukaddes

ziraate elverisiz bir vadiye yeretirdim. Rabbimiz

gnllerini onlara meylettir, kretmeleri iin onlar
meyvelerle rzklandr" (brahim 37).
evinin

yannda,

insanlarn

Burada u mesajlar var:

1) Hz. brahim, ocuklarn yetitirecei evrenn semn
rast gele deil, uurlu, hesapl yapmtr.
2) Buradaki
hesab,
onlarn
ibadetlerini daha iyi
yapabilmeye, buna zemin hazrlanaya dayaldr.
3) Terbiye meselesinde evre
4) Ziraate

elverisiz

5) Mescide (en

artlar dnlmelidir.

yer, bu maksada dahauygundur.

azndan

ezan sesi duyulacak kadar)

yakn

olmaldr.

6) Aile, kendisini seven itimai bir muhitte yaamaldr. nk

Hz. brahim duasnda: "Rabbimiz! nsanlarn gnllerini, onlara
meylettir" (brahim 3 7) demitir.
7) Rzklarnn temine dnlmtr. Hem de meyvelerle
i fadesi dndrc bir husustur. nk ziraate elverili olmayan bir
yerde meyve taleb ediliyor.
8) Emniyet talebediliyor. Bir baka ayette evrenin emniyetIi
taleb ettiini grrz. "Rabbim bu beldeyi emin kl"
"Bakara 126). Tabii ki bununla mal, can, ibadet,rz emniyetIeri
kastedilir.
olmasn

9) brahimi terbiyede namaz ii nceliklidir. Bu maksadla

yapt u dua da vardr: "Rabbim beni ve ocuklarm namaz
klanlardan eyle!" (brahim 40)
Btn bu ifadeler, terbiyeyi hedefler olarak anlalp, onlarn
gerekleme artlar
n
yaplacak
gayret beeri insiyatife
braklmtr. Zira, zaman ve mekana gre vastalar deiebilir.
Hedefn zikri kafidir.

i: Hz. ibrahim Sempozyumu Bildirileri

7. Mesajlarn

99

Mesaj

Aile ve hanedanna bu kadar dkn, bu kadar yakndan ilgili bir

zatn, Hz. brahim'in Allah yolunda olunu kurban etmesi hadisesini
mesajlarn mesaj olarak deerlendiriyorum .
Evet putlarn krlmas, atee atlmay gze alacak kadar
cidden mhim ve fevkalade dikkat ekici
mesajlardr. Ama, ailesine dkn bir insann olunu hi tereddt
etmeden kurban etmeye tee~bs, hepsinin zerinde ayn bir mesajdr.
davasnn peinde komak

Ya Hz. smail'in bu meseledeki tavn: "Ey Babacm! ne ile

emrolundun ise yap. naallah sabredenlerden olduumu greceksin!"
sz onun, o babaya layk evlat olduunu gsteriyor.
Evet bu vak'a gsteriyor ki, ocuunun terbiyesini evre artlar
erevesinde ele alan aileler baarl olurlar, ideallerine uygun nesil
yetitirebilirler.

8. Dua

Adab

Hz. brahim'in bir baka mhim mesaj dualandr. Kur'fn'da

gelen brahimi dualar, bize tam ep etmemiz gereken mhim hedeflerin
Allah'n rzasna, dnyevi ve uhrevi baanya gtrecek ideallerin,
gaye-i hayallerin neler olabilecei hususunda fikir verirler.
slamda duann, sadece dille talebten ibaret bir eyolmadn
bilirsek, bu brahimi dualarn faaliyet programlar olduunu anlarz.

Yani dualarla, ulamak istediimiz hedefleri ortaya koymu,

fikir ve dnce plamna alm oluyoruz. Eer dua edip istediimiz
eyin gereklemesini samimiyetle, srarla istiyorsak btmlarn
gereklemesi iin bize terettp eden dier faaliyetleri yapmamz
gerekir. Szgelimi, Allah'tan buday isteyen ifti diliyle taleb
noktasnda kalmamal, ekmeli, sulamal, korumal vs.
Aslnda

btn talelerimiz ve
niyet ve dil plannda istenen eylerin
eyler fiil ve i plannda yaplmaldr.

dualarmz ayn durumdadr;

gereklemesi

iin gerekli olan

Hz. brahim'in dualar, peine dlmesi gereken mhim

100

eyleri

bize haber
tedbirlerle biz hayata

vemektedir.
geireceiz,

Onlan eylemlerle, gayretlerle,

sadece dille syleyip kalmyacaz.

Son sz, biz, Kur'an'da yer eden brahimi mesajlar, her ie

kadar, btn mslmimlann mterek deerleri ise de, bunlara
Urfallann, daha bir alaka gstemelerini, sahiplenmelerini diliyoruz .
.Urfa, GAP sebebiyle maddi bir cazibe merkezi olma
yolundadr. Dnyann her tarafndan insanlar buraya gelecekler.
Temenni ediyoruz ki, buraya Harran Ovas'nn maddi bereketi iin
gelenler, Hz. brahim'in maneviyatn, kardeliini, hasbiliini, plan ve
programn alarak dnsnler. brahimi tevhidi burada hisscdebilsinIcr,
koklayabilsinler.
Baan,

Urfallarn

bu paralelde verecekleri karara,

gsterecekleri azme baldr. brahim) bir planla varlmayacak
hedef yoktur.