Professional Documents
Culture Documents
5/19/06
3:51 PM
Page 86
Kendimiz Yapalm
Yavuz Erol*
izimden grld gibi displayin 16 adet baca mevcut. Bunlardan 8 tanesi satr ucu, 8 tanesi ise
stun ucu. Matris display zerindeki herhangi bir
LEDi yakmann yolu, uygun satr ve stun ular zerinden akm geirmek. rnein, sol st kedeki
LEDin k yayabilmesi iin 9 nolu bacaktan 13 nolu
bacaa doru 5-20mA seviyesinde bir akmn gemesi gerekiyor. Bunu salayabilmek iin bu bacaklara
uygulanan gerilimin, LEDin ileri yn geriliminden
daha byk olmas gerekli. Ayn zamanda LED akmn snrlandrmak iin seri bir diren de kullanlmal.
Display tr ortak katotlu olduu iin, her bir stundaki LEDlerin katot ular birbirine bal durumda.
Bylece, hangi stun lojik 0a bal ise, o stundaki
8 LEDin biri ya da tamam k yayabilir. LEDlerin
ka tanesinin k yayaca satr ularnn gerilim seviyesine gre belirlenir. rnein, btn satr ular
birer diren zerinden +5Va balanrsa, seili olan
stundaki LEDlerin tamam k yayar.
alma mant
Matris display
Elektronik sektrnde matris display kullanm
olduka yaygn. Bu tr gstergelere genellikle reklam panolarnda, maaza vitrinlerinde ve asansr kabinlerinde rastlanyor (ekil 1). Montaj kolay, birim
maliyeti dk olduu iin bilgilendirme amal grsel uygulamalarda tercih ediliyor.
Stun src
ekil 1: Matris display eitleri
Piyasada satr ve stun says farkl pek ok matris display tr bulunmakta. Gerekletirilen uygulamaya gre istenen boyutta display semek de mmkn. Bu projede kullanlan 8x8 ortak katotlu matris
displayin i yaps ekil 2de grlmekte.
jik 0 anlamnda. Aktif olan k ucunun lojik 0 seviyesinde olmas, ortak katotlu display srmede kolaylk salar.
Kayan yaz devresinde stun seme ve ilgili stuna ait satr verilerini gnderme ilemi iin bir mikro
denetleyici gerekli. Piyasada ok eitli trde mikro
denetleyiciler bulmak mmkn. Dahili osilatr kullanma frsat verdii iin bu projede PIC16F628A
tercih edildi. Bylece, kristal ve kondansatr balants olmadan mikro denetleyici 4MHz frekansta altrlabiliyor. 16F628in fiyatnn 16F84e gre daha
dk olmas ve program hafzasnn daha geni olmas da dier tercih nedenleri arasnda.
Karakter oluturma
Matris display zerinde harf, rakam ve dier karakterleri grntleyebilmek iin ncelikle bir karakter tablosu oluturmak gerekir. Bu tabloda, karakterin ka satrdan ve ka stundan oluaca, hangi
LEDlerin k yayaca belirlenir. ekil 4de A harfi
iin karakter oluturma mant grlyor. Krmz
renkli noktalara 1, dierlerine 0 yazlarak karaktere
ait satr verileri elde edilir. rnein, A harfi 6 stun,
8 satrdan oluur ve matris displayde bu karakteri
grntleyebilmek iin srasyla FCh, 12h, 11h, 12h,
FCh, 00h verilerinin satrlara iletilmesi gerekir.
16lk tabanda (hexadesimal) yazlm bu verileri
matris displayin satrlarna iletmenin en uygun yolu
bir mikro denetleyici kullanmak. Mikro denetleyicinin
k portuna ait pinler, birer diren zerinden matris displayin satr ularna balanrsa, karakter tablosundaki hexadesimal deerlere gre LEDleri yakmak
mmkn olur.
kedimiz
5/19/06
3:51 PM
Page 87
Kendimiz Yapalm
Devre emas
ekil 5de kayan yaz devresi grlyor. Devre
emasndan grld gibi stun seme ilemini
74HC154 entegresi yrtyor. Entegrenin ABCD
seme girileri mikro denetleyicinin PORTA ularna
bal. Satr verileri ise PORTB ularndan gnderiliyor. LED akmn snrlandrmak iin 560 ohmluk direnler bulunmakta. Devrenin doru olarak alabilmesi iin matris displaylerin ayn numaral satr ular birbirine balanmal. Yani, her bir displayin 9, 14,
8, 12, 1, 7, 2 ve 5 nolu ular birbirine bal olmal. Katalog verilerine gre, 74HC154n k lojik 0
seviyesinde iken topraa akabilecek akm 25mA civarnda. Pratikte, akm deeri 35mA seviyesine kadar kabiliyor. Bu akm, toplam LED akmna eit olduu iin tasarmda dikkate alnmas gerekiyor. Matris displayin bir stunundaki toplam LED akmnn
35mA olmas, her bir LEDden yaklak 5mA akm
gemesi anlamna geliyor. Bu tasarm ekli ile LED
akmn daha yksek tutmak mmkn deil. Fakat,
pnp transistrler kullanarak stun akm, dolaysyla
LED akm kolayca arttrlabilir. Montaj kolayl salad iin bu projede sadece 74HC154 entegresi kullanld.
ekil 6da elektronik devrenin tamamlanm hali
grlyor. Bu devre ile eitli uygulamalar yaplabilir. Matris display zerinde sabit bir mesaj grntlenebilecei gibi animasyon eklinde hareketli grntler de oluturulabilir. Uzun bir metni grntlemenin
yolu ise kayan yaz mantn uygulamak. Bu manta gre, yazya ait karakterler soldan saa doru belirli bir hzda gei yapar. Bylece, ok uzun bir metnin gsterilmesi mmkn olur.
Aada PIC C program ile yazlm eitli uygulama rnekleri bulunuyor. lk iki program, matris
displayde sabit grnt oluturuyor. Son program ise
kayan yaz uygulamasna ait.
ekil 6: Devrenin
tamamlanm hali
gun bir programlama kart ve ICPROG yazlm yardmyla mikro denetleyiciye yklenirse matris displayde istenen grnt ortaya kar.
rnek 2
Displayde otomobil resmi oluturmak iin rnek
1deki programda kk bir deiiklik yapmak gerekir. 16 elemanl dizi, aadaki gibi deitirilirse matris displayde ekil 8deki gibi otomobil resmi grlr.
ekil 8: Otomobil
ekil 7:
Yukar-aa oklar
rnek 1
ekil 7deki yukar-aa oklar matris displayde
oluturmak iin aadaki C programn yazmak gerekiyor. Program yazm iin PICC Lite program kullanlmal. PICC Lite programnda derleme esnasnda
PIC16F628A mikro denetleyicisi yerine PIC16F627
de seilebilir. Derleme ileminin ayrntlar piyasadaki PIC C ile ilgili kitaplardan renilebilir. Derleme
ilemi sonucunda elde edilen hex uzantl dosya uy-
rnek 3
87 BLM ve TEKNK
kedimiz
5/19/06
3:51 PM
Page 88
Kendimiz Yapalm
ekil 12
ekil 13
ekil 9: Kayan yaz mant
Gnmzde matris display ieren pek ok yeni cihaz ve aksesuar tasarlanmakta. ekil 11-16da bunlardan birka grlyor. Kol saatleri, kolyeler, kemer tokalar ve yaka kartlar ilgin rnler arasnda.
Bu yazda verilen dk maliyetli ve esnek tasarm,
benzer projeleri gelitirmekte kullanlabilir.
ekil 14
ekil 15
ekil 16
*Frat niv. Elek-Elektronik Mh. Blm
ekil 10: ICPROG ayarlar
BLM ve TEKNK 88 Haziran 2006
ekil 11
yerol@firat.edu.tr