BLM 8

M-K, Kolon ve Kiriler

R=2 iin zm;S(T1)=2,5(TB/T1)

TA=0.15 s<T=0.483 s iin Ra=2

0,80

=2.5x(0.4/0.483)

0,80

=2.15

A(T1)=A0xIxS(T1)=0.2x1x2.15=0.43

Vt =576.14x0.43/2 0.10x0.2x1x576.14 Vt = 123.87 11.52 kN

2.7.2.2Binann ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk FNin Denk,(2,8) ile hesaplanr
FN=0.0075 N Vt=0.0075x2x123.87=1.86
DY 2.7 bantsndan katlara etkiyen deprem kuvveti;

(2,8)

Fi = Vt FN =123.87 1.86 =122.01kN

i=1

Ra=2 iin yatay yklerin hesab

Kat

hi

wi =gi+n qi

wi hi

288.07

1728.42

288.07

864.22

2592.63

38.98

Vt

Fi=Vt wihi/
wihi

Qi

122.0
1

81.34+1.86

83.20

40.67

123.87

Ra=4

32.96

66.37

30.85

2x

40.35

27.67
58.52

26.03

ME
73.26

42.17

Bir kolonun eksenel yk,

1.

G yklerinden(zati)
Kolona X ve Y ynnden gelen erevelerin
Q yklerinden(hareketli)

2. Kolona X ve Y ynndeki erevelerin deprem kuvvetlerinden,

3. Yapnn,
3.1. Arlk ve rijitlik merkezlerinin akk olmamas
3.2. akk olsa dahi yapnn kullanm aamasnda yklerinin dalmnn simetrik olmamas
3.3. Deprem esnasnda oluan burulmalardan,
Gelen eksenel kuvvetlerin toplamndan bulunur. Bu nedenlerden dolay incelenen kolon iin aada
iki ynden gelen deerler dikkate alnmaktadr.
Ykleme
Q=9.33 kN/m
G=33.2 kN/m

MG

NG

119.24

126.61

142.76

148.3
47.2

131.88

149.57

101.12

MQ
133.72

NG

35.56

33.4
40.16

13.3

56.22

Deprem momenti

NQ

28.3

37.05

NQ

42.03

23.9

37.59

116.8

74.29

26.03

ME

7.92 5.33

264.52 266.68

66.37
40.35

27.67
58.52

Ra=4
30.85

28.2 19.02

32.96

15.8

93.35

A-A

38.98

75.00

73.26

42.17

2A

1A

Q=11.01 kN/m
G=36.66 kN/m

SAP2000

148.3

178.34

2A

MG

193.5

79.22
25.66

364.91 368.29

KABUL
48.98

.5

79.8

53.56

MG

51.4 34.54

102.3
1

2B

333

37.67
68.52

58.12
15.4 10.37

Ra=4 76.37
40.85

49.07

10

69.11

42.96

NG
102.3
1

SAP2000

64.62
70.76

149.57

163.4

2-2

SAP2000

184.79

230.11

235.61

85.45

SAP2000

181.81

215.16

50.35
36.03

ME
109.59

52.17

110.61

73.26

Deme, Kolon, Kiri, Temel, M-K ve N-M

BLM 8

Depremden kolonlara gelen Eksenel kuvvet kirilerin moment deerlerinin akla blnmesiyle bulunur ve her katn
eksenel kuvveti toplanarak 2A kolonun eksenel kuvveti bulunur.
A-A ve 2-2 erevesinden;

N2A =[[32.96+38.98]2kat +[58.52+66.37]1kat ]/8 = 24.60 kN

N2A = 48.28 kN
N2A =[[42.96+48.98]2kat +[68.52+76.37]1kat ]/10 = 23.68 kN

Yk kombinasyonlarnda sadece 3 tanesi burada rnek olarak incelenmektedir.

2A KOLONU
G
Aks
Myy

A-Axx

Mxx

2-2yy

Q
Yk
G
Q
E
G
Q
E

M
47.20
13.30
30.85
85.45
25.66
40.85

1.4G+1.6Q
M
N

Yk Kombinasyonlar
G+Q+E
0.9G-E
M
N
M
N

N
264.52
264.52+74.29+24.6+23.68=
87.36 489.19
91.35
74.29
387.09
24.60
364.91+109.59+24.6+23.68
364.91
160.69 686.22 151.96 =522.78
109.59
909.87
1171.41
23.68

Mmin =Nd emin kontrol

Uygun

NdDEPREM = 0.5fck Ac kontrol

47.2x0.9-30.85=

264.52x0.9-24.60=

11.63

213.47

85.45x0.9-40.85=

364.91x0.9-23.68=

36.06

304.74

Uygun
Uygun

518.21
Uygun deil

Uygun

Yk kombinasyonlarndan elde edilen,

1.

Eksenel kuvvet st snr Deprem ynetmeliinin aada verdii bant ile kontrol edilir (TS500 ile kontrol
edilmemitir nk daha byk deer verdii iin)
NdDEPREM =0.5fck Ac = 0.5(30C30 )250500 =1875000N=1875 kN>1171.41kN KEST UYGUN
NdTS 500 =0.9fcd Ac = 0.9(30C30 /1.5)250500 = 2250000N= 2250 kN>1171.41kN KEST UYGUN

2.

Kolonun,
2.1 Her iki ucundaki momentin farkl olmas
2.2 Kolona birleen erevelerin her iki ynde simetrik olmamas (Mxx> Myy veya Mxx< Myy)
2.3 Kolon akslarnn kolonda kesitii noktann kolon merkezinde olmamas (rnek A1 kolonu)
2.4 Kolon zemin katta rijit temele bal veya st katta kolon devam etmiyor olmas
2.5 Deprem esnasnda kat hareketli yklerinin farkl olmas (Dama ykleme)
2.6 Orta kolon ile kenar veya ke kolon davranlarnn farkl olmas
A

B
S0/25

K103

Yap 2 katl, h1= =,

Ao=0.2, Ts4

Mh(i+1)=110.5 kNm

K101
S2 100/25

587.02 kNm
Mh(i)=892N

K104

Mh(i)=120.5 kNm

Mpi=509.20 kNm
S3 25/100
K102
m

Mpi=400.02 kNm
Mh(i-1)=80.22 kNm

Gibi sebeplerden dolay kolonlarda eksantirisite kanlmaz olmaktadr. Ynetmelik bu durumu dikkate alarak kolonlardaki
momentin minimum durumunu aadaki bant ile kontrol etmektedir (TS500).
Mmin =Nd emin =Nd [15mm + 0.03h]

Moment deerleri kontrol edilir.

Mmin =Nd emin =Nd [15mm + 0.03b]

Mmin =Nd [15mm + 0.03b] =1171.41[15
+ 0.03250] = 26356.73 kNmm = 26.36 kNm

Kolonlarn bu kontrollerinden sonra aadaki ekilde donat hesab yaplr.

334

Uygun

BLM 8

M-K, Kolon ve Kiriler

Nd=489.19+682.22=1171.41

n=

Myd=160.69

Nd
= 1171410 =0.5
bhfcd 25050020

my =

6
M
=14.00
mx = 2xd =10087.3610
bh fcd 5002502 20

Mxd=87.36

Myd 100160.69106
=
=12.85
bh2 fcd 2505002 20

n=0.5 (
deerleri) (RAydnRAkgnATopcu)
mx
0
0
2
4
6
8
my 10
12
14
16
18
20

6
14
22
30
38

8
16
26
34
42

6
10
20
28
36
44

6
16
24
32
40
48

10

6
14
20
30
36
44
52

6
6
12
20
26
34
42
50
58

12
6
6
10
14
20
26
34
40
48
56
62

14
14
14
18
22
28
34
40
48
54
62
68

16
20
22
24
30
34
40
48
54
60
68
74

18
28
28
32
36
42
46
52
60
66
72
82

20
34
36
40
42
48
54
60
66
72
80
86

my =12.85 12.00 =0.85/0.01=85

14 12 = 2/0.01= 200

12 40 8
14 48

8/200 = 0.04x85(1212.85)/0.01 =3.4 12'de 40 12.85'de = 40 + 3.4 = 43.4 olur

my =14 12.85 =1.15/0.01=115

12 40 8
8/200 = 0.04x115(1412.85)/0.01 = 4.6 14'de 48 12.85'de = 48 4.6 = 43.4 olur
14 48
f bh
Kolon toplam donats As = cd
= 43.420250500 = 2972.6 mm2
100fyd
100365
14 12 = 2/0.01= 200

Seilecek donat ap,

1.

Kolonlar iin minimum 14

2.

Yaklak olarak =

3.
4.

Seilen donat 1616 (3200 mm2) = 3200/(250500)= 0.0256

min=0.01>0.0256<max=0.04 uygun

4 A s
= 42972.6 = 21.75 mm veya 16 adet olursa =15.3816 mm
nadet 8adet

Nd=909.87
Myd=151.96

Mxd=91.35

n=

Nd
= 909870 = 0.36
bhfcd 25050020

my =

6
M
mx = 2xd =10091.3510
=14.62
bh fcd 5002502 20

Myd 100151.96106
=
=12.16
bh2 fcd 2505002 20

fcd bh
= 4020250500 = 2739.72 mm2
100fyd
100365

Uygun tablodan 40 bulunduuna gre, Kolon toplam donats As =

Nd=909.87
Myd=151.96

Mxd=91.35

n=

Nd
= 518210 = 0.21
bhfcd 25050020

10026.36106(emin )
M
mx = 2xd =
= 4.22
bh fcd
5002502 20

my =

Myd 10036.06106
=
= 2.88
bh2 fcd 2505002 20

Uygun tablodan bulunamyor yani minimum donat. Bu 3 durumdan en byk olan (1616) seilerek kolon boyuna
donatlr. Deiik bir ekilde kolonun donats aadaki abak kullanlarak hesaplanar.

335

Deme, Kolon, Kiri, Temel, M-K ve N-M

BLM 8

n=

Nd=49+682.22=1171.4

N
bhfcd

2.5

S420
d/h=0.8
=0.25

Myd=160.69

e
As1

e/h=0.1

As1

As1

As2

2.0

Mxd=87.36

d
h

n=

Nd
= 1171410 = 0.5
bhfcd 25050020

0.2

1.5

= 0.40

mmax. alnr

6
M +M (87.36 +160.69)10
m = xd 2 xd =
=0.20
2
bh fcd
500 25020

m=

Mxd +Mxd
=
bh2 fcd

0.3

(87.36 +160.69)106

t=
As/ Ac
Ac=b h
m=f yd/ f yd
0.4

5002502 20

0.5

1.0
0.7
TS500
TDY
1.0

0.5

Tablodan tm=1.0 bulunur.

1.5

f
t =1.0 cd =1.0 20 = 0.055 > max = 0.04
fyd
365

3.0

0.0

KOLONLARDA BOYUNA DONATI

TANIMI

TS500 (7.4.1)

DY (3.3.2.1)

min t

0.01

0.01

max t

0.04

0.04

-0.5

Donat oran () maksimum deeri getii iin kesit

bytlr. Beton dayanm artrlarak da zm
bulunabilinir ama uygun bir yaklaom deildir. .

0.1 0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
tm=1.0

-1.0

0.0

336

tm=1.1 tm=1.2
0.1

0.2

tm=1.3
0.3

0.4

0.5

0.6

m=

M
bh2fcd

BLM 8

M-K, Kolon ve Kiriler

8.2. KOLON EKSENEL YKNN VE ETKLM DYAGRAMININ (N-M) HESAPLANMASI

A eksenel yk Nd=[1.0 G + 1.0 Q] NAY

B eksenel yk Nd=[1.0 G + 1.0 Q] + NBY

Deprem yklerinin tersinir olmasndan dolay bu deerler yer deitirir. Eksenel yklerdeki deiimin
kesitin moment tama kapasitesindeki etkisi N-M etkileim diyagramndan izlenebilir. eklin
incelenmesinden de grlebilecei gibi dengeli krlma blgesinin zerinde eksenel yk artka kesitin
tayabilecei moment azalmaktadr. Buna gre burada aratrlmas gereken momenti minimum
veren eksenel yk dzeyidir. nk salam kolon zayf kiri karlatrlmasnda olumlu ynde
kalmak iin momenti kk olan (Ne) durum dikkate alnr. Yani bir kesitte deprem eksenel kuvveti
dey yklerden oluan eksenel ykn ters iaretlisi olarak dikkate alnr ve buna gre kontrol yaplr.
N M=0 N0
Ne+
Ne-

Deprem Yn

salt kolon
davran

Nd Md hesap Ne-=Ndey - Ndeprem

deerleri Ne+=Ndey + Ndeprem
Nd=Ndey

Nd
Deprem Yn

NO M=O

Me-= Ne- kar gelen moment

Me+= Ne+ kar gelen moment
Md= Nd kar gelen moment

Basn
krlmas

Deprem Kuvvetleri

DENGEL KIRILMA Mb Nb

Dey Kuvvetler

ekme
krlmas

Yer vmesi Kuvvetleri

M=0 N=0

MO N=O
kiri davran

Me+ Md Me-

ekil: Deprem ynne gre kolon eksenel kuvvetleri ve etkileim diyagram (N-M)
Kolonlarn belirli bir rijitlii ve sneklii salamas amacyla eksenel yk dzeyinin,
1. TS500

Nd 0.60 fck Ac

veya Nd 0.90 fcd Ac

2. Deprem Ynetmelii

Nd 0.50 fck Ac

veya Nd 0.75 fcd Ac

deerini gememesi salanmtr. Kolonlarn maksimum eksenel yk,

1. maxNd = [1.4 G + 1.6 Q]

2. maxNd = [1.0 G + 1.0 Q + 1.0 E]

bantlarnda byk olan alnarak beton kesit alan (Ac ) hesaplanr. Depremin yapya etkime
ynne gre kolonlarn eksenel kuvvetlerinde art veya azal olur.
Kolon kesitinin belirli bir deerden byk olmasn salamann sebepleri aadaki gibi saylabilir.
a. Yapya deprem yklerine kar rijitlik kazandrmak
b. Salam kolon zayf kiri artn salamak
c. Kolonun eksenel yk seviyesinin drerek gevrek krlmay nlemek.
d. Kolon boyutunu byk tutarak eksenel yke kar iyi bir dayanm gsteren beton
kesitini artrarak beton ile donatnn kenetlenmesini salamak.
Kolon sadece eksenel ykten dolay krlma konumuna ulamazken, N+M den dolay krlma
konumuna ulaabilmektedir. Bunu grmek iin kolonlarn eksenel yk moment [N-M] diyagramlarnn
izilip krlma zarf iine dp dmediini kontrol etmek gerekir. Bunun iin eksenel yk
hesaplanan,
1. maxNd=[1.4G+1.6Q]
[N,M]

2. maxNd=[1.0G+1.0Q+1.0E] [N,M]

337

3. maxNd =[0.9G+1.0E] [N, M]

Deme, Kolon, Kiri, Temel, M-K ve N-M

BLM 8

bantlarndan hesaplanan eksenel kuvvetler (maxN) ile bu eksenel kuvvetlerin alnd yk

kombinezonundan alnan moment (M) deerleri, kesit ve malzeme zelliklerine N-M abaklar
kullanlr. Her N-M deerlerine gre bulunan tm deerinin byk olan alnarak boyutlandrlr. Bu
diyagramlar kesit ve donat zelliklerine gre eitli kaynaklardan mevcuttur [U. Ersoy]. Abaklar
kullanlarak donat ve kesitin tama gc momenti aadaki ekilde hesaplanr. Kesit ve ykleme
zellikleri verilen hem eilme hem de eksenel yk etkisindeki bir elemann N-M abann elde
edilmesi aadaki saysal bir rnek zerinde aklanmtr.

emin =0.15mm+0.03h

NO M=O salt
Basn krlmas

kolon davran

Nd 0.6A c fck (TS500)

c=0.003

e<eb

c1

e=0

c=0.003

c1

s1<sy

Nd 0.5A c fck (DY2007)

GVENILIR
BLGE

Dengeli krlma

s2

s1=sy

= t min (fyd / fcd )

Mb Nb

e=eb

ekme krlmas

c=0.003

c1

e>eb
= t max (fyd / fcd )

M=0 N=0

s2

s1>sy

MO N=O
kiri davran

e=

s2

ekil 8.16. Etkilein diyagram (N-M)

Kolonlarn etkileim diyagramnn incelenmesinden de grlebildii zere;
1. Beton kalitesinin Eksenel kuvvete etkisi (a, b ve c) byk olmaktadr.
2. Beton kalitesinin eilme durumuna etkisi kk (d, e ve f) olmaktadr.
3. Kesit ve boyuna donat SABT olmak zere;
3.1 Kolon kesit zerinde donatnn dzenleme deiimi etkileim diyagramnda etkili
olmaktadr.
3.2. Bu etki zellikle dengeli krlmann deiiminde en byk olarak grlmektedir.
3.3. Salt Eksenel basn ve ekmede bir deiim olmamaktadr.
3.4. Salt eilme durumunda da etkili olmaktadr (o, p ve r).
3.5. Kolonun eilme ynnn deimesi etkileim diyagramn da deitirir.
N
c
N
b

DY Nd 0.50 fck A c

C40

C30

C20
d

e
f

p
r

338

BLM 8

M-K, Kolon ve Kiriler

Eksenel kuvvet moment (N-M) diyagramnn iziminde yaplan kabuller

1. Eilmeden nce dzlem olan kesitler eilmeden sonra da dzlem kalr (Bernoulli-Navier hipotezi).
2. Betonun gerilmebirim deformasyon ilikisi literatrde mevcut herhangi bir model olabildii gibi
deneysel olarak belirlenen bir model de esas alnabilmektedir [10,11].
3. Donat iin ekme ve basnta elastoplastik davran kabul edilmektedir:
4. Betonunda oluan snme ve bzlme etkileri ihmal edilmektedir.
5. Kesme deformasyonlar ihmal edilmektedir.
rnek: Aada kesiti ve malzeme zellikleri verilen birleik eilme altnda N-M etkileim diyagram
izimi. [S420, C20, sy=0.365/200=0.001825, cu=0.003, fyd=0.365 kN/mm2 fcd=0.013 kN/mm2] (Betonarme-U. Ersoy)

30

600 mm
30
270
270

1. Sadece eksenel yk durumu iin yani eksantriste e=0 iin eksenel yk miktar (Nr) aadaki
bantdan hesaplanr.2085-734.52-264740.56
Nr= Nbeton + Ndonat

As1

As2

Nr = 0.85 fcd bh + A si fydi = 0.85 x 0.013 x 300 x 600 + 0.365[2x800 + 200] = 2646kN
i =1

As3

Bu durumdaki eksantrisite e =

300 mm

M
=0
Nr

2. Dengeli durum iin moment ve eksenek kuvvet hesaplanr.

h d'
h d'
600 30
=cu
= 0.003
= 354 k1cb = 0.85x354 = 301
fyd
sy +cu
0.001825 + 0.003
+cu
Es
0.003 x 324
s1 =
= 0.00275 > sy
As1 donats akm
Fs1 = 800 x 0.365 = 292 kN
354
0.003 x 54
s2 =
= 0.00046 < sy
Fs2 = s2 Es A s2 = 0.00046 x 200 x 200 = 18.4kN
354
0.003 x 216
s3 =
= 0.001831> sy
As3 donats akm
Fs3 = 800 x 0.365 = 292 kN
354

cb =cu

As2
As3

s1
s2
s3=0.001825

cu =0.003

0.85fcd
Fs1

Fc
Fs2
Fs3

As1
As2
As3

s1
cb=354

As1

54 cb=354

cu =0.003

s2
s3

0.85fcd
Fs1

Fc

Fs2

Fs3

Yatay kuvvet dengesi ve kesitin orta noktasna gre momentler aadaki ekilde hesaplanr.
Nb =Fs + Fc =[ 292+18.4-292]+0.85x0.013x300x301=1016.22 kN

M
306.85
eb = b =
= 0.30
600 301
Mb = 0.85 x 0.013 x 300 x 301x

+ 270 x 292 x 2 = 306853.3kNmm = 306.85kNm

Nb 1016.22

2
2

339

Deme, Kolon, Kiri, Temel, M-K ve N-M

BLM 8

3. c=1.2 alnrsa k1c h den c=1.2h=1.2x600 720 k1c=0.85x720=612 mm >600 mm

s1 =

0.003 x 670
= 0.00287 > sy
700

s2 = 0.00171

k1c=600

donat akm Fs1 = 800 x 0.365 = 292 kN

Fs2 = s2 Es A s2 = 0.00171x 200 x 200 = 68.4kN

s3 = 0.00056

Fs3 = s3 Es A s3 = 0.00056 x 200 x 800 = 89.6kN

N3 =
Fs + Fc =292 + 68.4 + 89.6 + 0.85 x 0.013 x 300 x 600 = 2439.00 kN
M3 = 270 x [292 89.6] + 0.85 x 0.013 x 300 x 600 x [ t.e. darda] = 54648 kN mm = 54.65kNm
Fs1=292 kN

s2
s3

As3

As1

Fc=1690.65 kN
Fs2=60 kN

As2

Fs3=24 kN

As3

s1

cb=500

As2

0.85fcd

s1
700
cb=354

As1

cu =0.003
s2

e 3 = 0.02

0.85fcd

0.85cb=425

cu =0.003

Fs1=292 kN
Fc=1408.88 kN
Fs2=48 kN

s3

As2

s1
s2

cu =0.003

Fs1=292 kN
Fc=1127.1 kN
Fs2=30 kN

As1
As2

s3

As3

s1
s2

0.85fcd

0.85cb=255

As1

0.85fcd
cb=300

cb=400

cu =0.003

0.85cb=340

4. c=600 k1c=0.85x600=510mm
N4 =
Fs + Fc =292+60+24+1690.65 =2066.65 kN
600 510
e 4 = 0.07 m
M4 = 270 x [292 24] + 1690.65

= 148439.25kNmm = 148.44kNm
2
2
N5 =Fs + Fc =292+48 - 67.2 +1408.88=1681.68 kN
M
220.03
5. c=500 k1c =0.85x500=425 mm
e5 = 5 =
= 0.13m
600 425
M5 = 270 x [292 + 67.2] + 1408.88

=
220261.
00kNmm
N
1681.68
5

2
2
Fs1=292 kN
Fc=845.0 kN
Fs2=0 kN

s3

As3

N6 =Fs + Fc =292 + 30 - 204 + 1127.10 = 1245.10 kN

6. c=400 k1c =0.85x400=340 mm

e6 = 0.23m
600 340
M6 = 270 x [292 + 204] + 1127.10

= 280443.00kNmm = 280.44kNm
2
2

7. c=300 k1c = 0.85 x 300 = 255 mm N7 =

Fs + Fc =292 +0 292 + 845.33 = 845.33 kN

As3

8. c=200

s2

cu =0.003

Fs1=292 kN
Fc=563.55 kN

As1

Fs2=60 kN

As2

s3

As3

s1
s2

e 7 = 0.36 m
0.85cb=185

As2

s1

0.85fcd
cb=100

As1

cb=200

cu =0.003

0.85cb=170

600 255
M7 = 270 x [292 + 292] + 845.33

= 303499.43 kNmm = 303.50kNm

2
2

0.85fcd

s3

k1c = 0.85 x 200 = 170 mm

N8 = Fs + Fc = -60 + 563.55 = 503.55 kN

e9 = 0.55 m
600 170
M8 = 270 x [292 + 292] + 563.55

= 278843.25 kNmm = 278.84 kNm

2
2

9. c=100 k1c=0.85x100=85 mm
0.003 x 70
= 0.0021> sy
100
0.003 x 300
=
= 0.0090 > sy
100
0.003 x 570
=
= 0.0171> sy
100

s1 =

As1 donats akm

Fs1 = 800 x 0.365 = 292 kN

s2

As2 donats akm

Fs2 = 200 x 0.365 = 73 kN

As3 donats akm

Fs3 = 800 x 0.365 = 292 kN

s3

N9 = Fs + Fc =281.78 -292+292-73= 208.78 kN

e9 = 1.10 m
600 85
M9 = 270 x [292 + 292] + 281.78
= 230238.35 kNmm = 230.24 kNm
2
2

340

Fs1=292 kN
Fc=281.78 kN
Fs2=73 kN

BLM 8

M-K, Kolon ve Kiriler

N=0 salt kiri olmas durumu iin M deerin aadaki ekilde hesaplanr.
Nb =
Fs + Fc =[ 292 -73 292] + 0.85 x 0.013 x 300 x 0.85xc [k1c] =0 olmal. Bunun iin betonun
ald deer ara donat deeri olan 73 kN olsunki toplam sfr olsun.

0.85 x 0.013 x 300 x 0.85xc [k1c] =73 (ara donat deeri) ise c=25.90 cm olmal
Bulunan budeerler aadaki grafik zerine iaretlenerek verilen kesit iin N-M ilikisini gsteren abak izilmi olur. Bunun
zerine ve deiik kesit ve malzeme zelliklerine gre bu abaklar ayn ekilde elde edilebilir [14].

t.e derinlii [c] [mm]

Eksenel kuvvet [N] [kN]

Moment [M] [kNm]

Eksantrisite [e]

0
354 [dengeli]
700
600
500
400
300
200
100

Nr=2646
1016.22
2439.00
2066.65
1681.68
1245.10
845.33
503.55
208.78

0
306.85
54.55
148.44
220.03
280.44
303.50
278.84
230.34

0
0.30
0.02
0.07
0.13
0.23
0.36
0.55
1.10

Ynetmeliklerde kolonlarn sadece eksenel yk deil eilme ve kesme kuvvetlerinide hesaba katarak boyutlandrlmasn
ngrmektedir. Bir kolonun eksenel yknn tama gcne etkisinin belirlenebilmesi kolonun krlma eklinin (basn veya
ekme) belirlenmesiyle mmkndr. Bunun iin kolonun kesit zelliklerine gre kolon abaklarndan dengeli krlma eksenel
yk (Nb) ve dey yklerden oluan en byk eksenel (Nd) kuvvet hesaplanarak,

1. Nd > Nb ise basn krlmas

2. Nd < Nb ise ekme krlmas

karlatrlmas yaplr. eklin incelenmesinden de grlebilecei gibi dengeli krlma noktasna kadar eksenel ykn artmas
kolon tama gc momentini artrrken dengeli krlma noktasndan sonra tersi olmaktadr. Kolonun depremden dolay oluan
eksenel kuvvetin etkisini ieren NdE=N (1.0G+1.0Q+1.0E) ve dier kesit zellikleri kullanlarak abaklardan kolonun tama
gc momenti (Mr ) hesaplanr. Bu abaklarn kullanm aada maddeler halinde aklanmtr.

N
N<0.6Acfck=0.6x600x300x0.02=2160
kN (TS500)

2400

2000

N<0.5Acfck=0.5x600x300x0.02=1800 kN (DY)

1600

1200
DENGEL

M b Nb

800

400

0.0

50

100

150

200

250

341