Professional Documents
Culture Documents
;[
]-
., 2008 :
."
"-
,
-
,
.
:
,
(
-
),
,
.
.
,
.
,
.
.
,
,
,
.
,
,
.
,
,
,
.
,
,
.
.
1
.
,
.
.
,
.
(UNDP)
(SIDA)
.
(SIDA),
(UNDP).
(
FROM AUTHORS
Latin Terminology and phrasal expressions are inseparable part of legal sciences and legal discourse. For that
reason the legal education implies mastering of the Latin legal terms and phrases. Different sorts of dictionaries,
including dictionaries of the most popular Latin legal terms and expressions serves as an additional tool in
achieving the mentioned aim. During last period in Georgia there was no publication of such a kind and the
present dictionary is only one step towards the elimination of this lack.
The Dictionary includes legal terms and phrasal expressions, commonly used not only in legal sciences but they
have a wide circulation in scientific literature of various branches as well. The terms have exact translations in
the dictionary. The complex terms are defined as well, in order to facilitate the understanding of its exact
meaning and usage context. In certain cases, due to the importance of the legal term or phrase, the reference is
made to the initial source.
We have been motivated by the idea that the dictionary shall be useful not only for the persons practicing law
but even for those occupied by translation of legal texts, or those who are simply interested in the subject.
The authors express deep gratitude to Swedish International Development Agency (SIDA), Raoul Wallenberg
Institute of Human Rights and Humanitarian Law, the UNDP.
The authors also express their gratitude to the the Max Plank Institute of Comparative Law and International
Criminal Law (Germany) for the assistance and making available access to all the literature. The opinions
expressed herein are the authors own und do not express the views of RWI, UNDP and Sida
1. )
,
.
ae
oe
[]
au
[a ]
ae
au
,
(-): ar -
poeta -
2. )
c
e-
i-
ae, oe, y ,
[k],
[c],
.: civis, celer,
.: communis. (
[k]- ).
ti
[ci]: ratio
ti
[ti]:
1) s, t, x -
2)
.: bestia
: Miltiades
3)
ti
[ i:]
ngu
,
,
su
suesco -
.: totius
[ngv]: lingua
[sv]
: suadeo -
qu
[kv]: aqua
ch
[x]
ph
[f]
th
[t]
rh
[r]
, suavis -
[z]
(
)
,
.
.,
:
1)
2)
;
;
3)
;
(muta cum liquida),
4)
.
,
,
3
(
):
A
ab aeterno -
ab agendo -
abandum -
:
.
absolutio ab instantia -
;
,
.
actio bonae fidei -
( .
actio contraria -
);
actio in personam -
actio in rem -
( .
( .
);
);
( .
(
.
;
),
(
),
4
( .
actio negatoria -
).
actio personalis moritum cum persona actio popularis -
)
(
,
(
)
/
,
)
.
,
.
actus contrarius -
,
.
actus Dei -
actus Dei nemini est damnosus (facit in juriam) actus fictus in fraudem legis actus juridis actus non facit reum, nisi mens sit rea -
actus reus -
A.D. addiction -
. Anno Domini -
(
5
.,
adire in jus -
adjudicatio -
,
;
ad judicium ad legem ad literam administratores ad notanda ad notata ad perpetum ad referendum ad rem ad section (ads) ad vocem ad spem veniae aequitas -
),
aetas legitima -
aetas volat affirmanti incubit probation semper necessitas probandi incumbit ei, qui agit -
,
,
. .
:
(
. .
)
-
,
ancipitis usus -
angaria -
animo -
animo cancelandi animo capiendi animo donandi animo et actio animo et corpore -
animo lucrandi -
,
/
(
)
,
7
animus restituendi animus signandi animus socii anni currentis (a.c.) ante bellum ante factum -
apertum factum -
,
,
,
;
,
)
apud pares arbitrium -
,
;
:
-
attentat, attentate -
B
banci naratores bella detesta matribus -
:
,
bona patria -
:
.
.
brevia formata bulla -
C
caeteris paribus camera stellata -
,
)
capias -
capias ad satisfaciendum (
.ca. sa.) -
capias utlagatum ,
capitis diminutio -
capitula -
,
)
carpe diem, quam minimum credula postero (
(Ode) 1,11,8.)
castellum valvicus -
casus fortuitus -
,
10
Catonianna regula -
,
)
causa -
( . .
causa belli causa causae est causa causati causa causens causa impotentia causa mortis causa proxima, remota -
causa turpis -
cautio cautio judicatum solvi cautio pro expensis caveat actor caveat emptor caveat venditor cedunt arma togae -
censor -
:
,
cessio bonorum -
11
cessio legis -
:
,
charta communis -
charta partita -
clausulae inconsuetae semper inducunt suspicionem clausula quae abrogationem excludit ab initio non valet -
,
,
,
(
)
cognatus cojudices colatio signorum collegia collibum -
commercial belli -
12
.,
commercium jure gentium commune esse debit et non in monopolium et privatum paucorum quaestum
converdentum -
commodum -
),
,
,
.,
,
.
,
.
commune bonum -
communi dividundo -
comminis scriptura -
communis stirpes -
competit assisa -
.
:
13
condiciones juris -
,
-
condominium -
consensus ad idem -
, . .
conservatoris pacis -
constat -
constitutiones -
construction legis non facit injuriam consuetudo est altera lex contra contracausator -
contraescritura -
contra formam statuti contra omnes gentes contra pacem contraplacidum contrapositio contra receptam opinionem contra tabulas 14
contra vim mortis non est medicamen in hortis contumax convalescere convention facit legem -
( . .
convicium -
;(
)
coram vobis -
.(
,
,
.)
corpore et animo -
corpus delicti -
crimen raptus crimen robariae crimina morte extinguuntur cruce signati cui bono 125 .
.-
:
,
,
)
culpa -
culpabilis 15
culpa in contrahendo -
(
)
.
culpa in eligendo -
,
,
.(
)
),
,
culpa est immiscere se rei ad se non pertinenti -
culpa in inspiciendo culpa lata dolo aequiparatur culpa tenet suos auctores (tantum) culpae poena par esto -
cum animo rem sibi habendi cum bona pace cum grano salis -
, . .
,
curia magna -
curia parliamenti suis propriis legibus subsistit curie regis curiosa et captiosa interpretatio in lege reprobatur cursus curiae est lex curiae custodes pacis -
custodia legis -
custos sigili -
16
D
damna damnatus -
.,
. .)
damnum et juria -
,
,
.(
de circumstantibus -
:
,
.
de concilio (consilio) curiae de conflictu legum de cursu -
;
;
Dei gratia Dei judicium de jure judices, de facto juratores, respondent (de jure respondent judices, de facto juratores) ,
-
delatio -
de lege ferenda -
, . .
(
de lege lata);
de lege lata -
ferenda.)
, . .
delictum -
de lucro captando -
.(
):
,
,
de pone de quita litis -
de rebus -
desideratum de similibus idem est judicium de tempore in tempus, et ad omnia tempora de terra sancta de verbo in verbum dicto die dies juridicus dies levat luctum -
;
18
de lege
,
,
.
discite iustitiam moniti et non temnere divos -
disparata non debent jungi dissimilius dissimilis est ratio divide et impera, cum radix et vertex imperii in obredientum consensus rata sunt (
XI)
divisim et conjuctim -
dogma doli capax doli incapax dolo agit, qui petit, quod statim redditurus est -
.
,
. dolo agit, qui petit, quod statim redditurus est dolus directus
:
.
,
,
dolus eventualis -
:
,
.
dolus generalis -
,
(
.,
,
,
19
).
,
/
! -
donec eris felix, multos numerabis amicos. Tempora si fuerint nubila, solus eris .
donator donatorius -
).
do ut des - 1.
,
(
2.
,
,
,
(
.,
do ut facias -
:
,
).
(facio ut des) (
(facio ut facias)
duces tecum ducitur in absurdum dulce et decorum est pro patria mori dummodo dum spiro, spero -
(
,
,
...
(
)
20
,
12
duplicatio -
durante vita -
21
E
ea intentione ea sunt animadvertende peccato maxime, quae difficillime praecaventur ,
eat inde sine die -
e contra -
!-
e converso edictum -
edictum perpetuum effectus sequitur causam ego sum, qui sum ego, talis -
2,
3, 14 (vulgata))
emeritus -
eo instante -
eo intuitu eo ipso -
eo nomine epistolae -
(
;
equivocum ergo -
eronice 22
error juris -
error lapsus -
)
error in corpore error in material (substantia) .
error in obiecto persona
,
:
error in persona -
,
(
espera -
esto perpetua -
et cetera (etc.) -
et curia consentiente et sequitur (et seq.) et sic et sic ad judicium et sic ad patriam -
,
,
. error in
ex astris scientia -
evocatio -
exceptio -
. .
ex commodo -
ex hypothesi -
ex justa causa 24
exlegalitas ege -
ex legibus -
exlex -
ex mero motu -
ex officio -
ex ordine ex parte -
expressis verbis -
ex professo -
ex proprio motu -
ex proprio vigore -
ex quasi contractu -
ex rigore juris exrogare ex scriptis olim visis ex statuto ex sua persona ex tempore -
,
25
;
extra legem positus est civiliter mortuus -
ex tunk -
).
exuere patriam ex una parte ex usu -
;
-
;
;
,
,
26
.:
F
fabricare -
fabula -
,
,
facio ut des -
. .
:
-
facio ut facias -
(
,
).
-
(
).
factum negantis nulla probatio factum probandum factum probans facultas alternativa -
.,
.
Falcidia lex -
(714
. .-
),
falsa demonstratio -
.
:
.
.
falsi crimen -
. .
falsonatius falsum falsus in uno, falsus in omnibus -
,
,
27
:
,
falsus procurator -
.
,
.
fama -
fas -
,
(
famosus libelus -
fanatica mania -
fasti -
);
feciales (fetiales) -
felo de se felonia -
,
,
!-
I)
,
28
fides -
fides facta -
fides etiam hosti servanda fides servanda est; simplicitas juris gentium praevaleat -
fiducia -
,
,
,
fieri facias (f.f., fi. fa.) -
fieri feci -
filatio -
;
;
forisfactura ;
forisfactus -
;
29
forum fortuitum -
, . .
,
,
)
,
francus (homo) -
fraus est celare fraudem fraus et jus nunquam cohabitant fraus meretur fraudem frustra -
fugitivus -
functus officio -
,
,
.
,
;
,
.,
.
30
G
gardianus -
generalia specialibus non derogant generalis regula generaliter est intelligenda gens (mr. rcx. gentes) -
gentiles -
gestio gestor -
gilda mercatoria -
gradatim -
gradus -
gradus perentelae -
;
;
gratis dictum -
;
;
grosso modo -
31
III
H
habeas corpora (juratorum) -
:
;
,
habeas corpus ad prosequendum ,
habeas corpus ad subjiciendum -
habeas corpus (
.)
haec est finalis concordia heredem Deus facit, non home heredes extranei (
;
heredes facti (
. heres factus) -
heredes necessarii (
. Heres necessarius) -
,
heredes proximi -
heredes recti (
. heres rectus) -
. heredes facti
heres fiduciarius -
;
32
heridata nihil aliud est, quam succession in universum quod defunctis habueris ,
hinc inde -
hoc quidem perquam durum est, sed ita lex scripta est -
hoc titulo -
hoc voce -
homicidium in rixo homicidium per infortunium homicidium se defendendo hominum causa jus constitutum est homiplagium -
honorarium -
33
I
iactura paucorum servat multos ibi -
ibid, ibidem -
,
;
id est (i.e.) -
)
,
idiota in casu et infirmitate idiota a nativitate idionare id (tantum) possumus quod de jure possumus -
ignoramus -
:
,
ignorantio elenchi ignorancia juris neminem excusat ignorantia iuris nocet illicite -
impositio -
imprimis -
in aequali jure in alio loco in alto produtione nullus potest esse accessorius sed principialis solummodo ,
in arbitrio judicis -
in articulo -
in capita -
;
-
in commendam in communi -
;
,
in curia 35
incuria -
in delicto -
in dorso recordi -
in dubio -
in dubio melior est causa possidentis in dubio, pro lege fori in dubio pro reo -
induciae, indutiae -
inductio -
in duplo, duplum -
in essentialibus -
in facto -
In flagrante delicto -
,
;
ingenium -
in hoc in hunc modum in iisidem terminus in infinitum in initio litis in invidiam in invinitum -
in jure alterius in jure proprio in jure causa remota non spectator in jure proprio injuria injuria absque damno in juria atque damnum -
37
in mero jure -
in mora -
in omnibus -
in pari jure -
in personam in poenam -
in praesenti -
in promptu -
in quo in re -
in rebus -
;
38
insinuare -
insinuatione -
in sito -
instanter -
, . .
institutiones -
in subsidium -
integrum -
intentio -
intentio caeca mala inter absentes inter alia inter alios acta -
;
;
39
interim interlocutio -
inter nos inter partes inter presentes interpretatio extensive interpretare et concordare legis legibus est optimus interpretandi modus -
,
interpretatio talis in ambiguis simper fienda est ut evitetur inconveniens et absurdum ,
intra vires -
in tuto -
in vitus -
invitatio ad offerendum -
.,
.
in vitro -
in vivo -
: in vitros
:
ipsissimis verbis 40
,
.
.,
.
issint ita ita est -
...
41
J
jactus lapilli -
J.C.D. (Juris Civilis Doctor) J.D. (Juris Doctor) J.U.D. (juris utrius doctor) -
;
judex judex ad quem -
,
.
judex a quo: -
.:
.
judex est lex loquens -
,
.
judicatio -
judicia -
judicium -
jura ad personam -
,
,
juramentum corporalis -
jura in re aliena 42
jura naturae sunt immutabilia jura summi imperii jure belli jure gentium jure naturae omnes homines aequales sunt juris et de jure juris ignorantia est, cum jus nostrum ignorasmus -
. jus in rem
jus bellum dicendi jus canonicum jus civile jus civile Romanorum jus cogens -
,
,
.:
jus commune jus criminale jus dicere (et) non jus dare jus dispondendi jus dispositivum -
jus divinum -
jus est ars boni et aequi jus fasque est jus feciale -
jus futurum -
( .
,
43
jus individuum -
jus inter gentes jus naturale jus naturale potius est, quam jus positivum -
.,
jus postliminii jus publicum privatorum pactismutari non potest jus possessionis jus privatum jus publicum jus puniendi jus sanguinis -
)
jus scriptum jus singulare -
,
-
jus soli -
jus talionis jus tertii justicair justitia jus transitus innoxii jus vitae ac necis -
44
L
lapsus lingue -
lata culpa dolo aequiparatur lata culpa est nimia negligentia, id est non intelegere quod omnes intellegunt , . .
laudare -
laudatio laudum -
legatum -
leges perfectae -
,
legi, intellexi, condemnavi -
legitimatio legitimus -
lex aeterna -
lex anale -
lex causae -
;
;
,
,
,
.
lex communis lex contractus -
45
lex loci contractus lex loci delictis lex loci re site lex loci solutionis lex mercatoria lex monetae lex nationalis lex neminem cogit ad impossibilia lex nihil facit frustra (nihil frustra facit) nil jubet frustra -
lex non intendit aliquid impossibile lex non praecipit inutilia (quia inutilis labor stultus) -
)
lex non requirit verificari quod apparet curiae -
lex posterior derogat legi priori lex punit mendatium lex scripta lex sub graviore lege -
lex rei sitae lex specialis derogat legi generali lex succurrit ignoranti lex uno ore omnes alloquitur lex voluntatis -
libera lex -
literae mortuae -
literae patentes -
literae procuratoriae -
literae recognitionis -
literae scriptae manent (mx. rcx. litera scripta manet) locatio-conductum loco citato (loc.cit.) -
...
locus sigilli (l.s.) longa possession jus parit longi temporis possession -
)
47
lucidum intervallum -
,
,
,
.
luxuria -
48
M
mactattor magister societatis magna culpa -
mala mensa -
malefactor -
malicia praecogitata -
malus animus -
mandatum -
manu forti -
manu longa -
,
;
mare altum -
matrimonium maxime in jure aequitus spectanda est maximus erroris populus magister mediante altero -
;
49
melius inquirendum -
mens legislatoris mens sana in corpore sano minatur innocentibus qui parcit nocentibus -
.-
minor aetas -
minores -
25
missio in bona -
mission in possessivum mittere in confusum mobilia non habent situm mobile personam sequuntur modus -
morituri te salutant -
(
)
;
mutuant mutuari mutuum -
51
N
nam silent leges inter arma nasciturus -
,
.
necessitas culpabilis -
.(
.)
necessitas est lex temporis et loci necessitas facit licitum quod alias non est licitum -
:
,
necessitas non habet legem necessitas probandi incubit et, qui agit -
,
;
;
;
neminem laede 52
,
)
neminem oportet esse sapietiorem legibus nemo agit in seipsum nemo bis punitur pro eodem delicto, nemo debet bis puniri pro uno delicto -
)
nemo cogitationis poenam patitur nemo dare potest quod non habet -
nemo duobus utatur officiis nemo est supra leges nemo ex suo delicto meliorem suamconditionem facere potest -
,
nemo invitas agere cogitur -
,
nemo judex in re sua nemo judex sine actor -
nemo jus sibi dicere potest nemo nascitur artifex nemo plus juris ad alienum (in alium) transferre potest, quam ipse habet ,
nemo potest contra recordum verificare per patriam ,
nemo potest esse simul actor et judex nemo punitur pro alieno delicto nemo tenetur ad impossible (impossibilia) -
ne ultra petite -
.(
53
).
ne varietur -
)
nexum -
nihil quod est contra rationem (quod est inconveniens) est licitum (
nil debet -
)
nil dicit -
(
)
nisi prius -
; 2)
; 3)
nolens volens -
nolo contendere -
nomen juris -
.
non est inventus (N.E.I.) -
capias54
,
non ex regula jus sumotur, sed ex jure, quod est, regula fiat -
.
,
,
non molestando -
non obstante -
...
non obstante veredicto non omne damnum inducit injuriam non ponendis in assisis et juratis -
non possumus -
non prosequitur -
non refert quid notum sit judici, si notum, non sit in forma, judicii -
,
non reus nisi mens sit rea non rex est lex, sed lex est rex -
Gnothi
)
(
)
55
nota bene -
not in esse notoria nova constitutio futuris formam imponere debet, non praeteritis -
novatio -
novus homo -
nuda repromissio -
nudum pactum actionem non poret nudum pactum ex quo non oritur action -
nulla bona ,
,
nulla intelligentur mora fieri, ubi nulla petitio est -
,
.
.
.
nulla poena sine crimini nulla regula sine exceptione nullus juris -
nullum exemplum est idem omnibus nullus simile est idem nullus videtur dolo facere, qui jure sui utitur -
numerus clausus -
,
.
nunquam fictio sine lege -
57
O
ob continentiam delicti obidientia est legis essentia obiter obiter dicta -
. dictum
obligatio obligatio est juris vinculum obligationes civiles obligationes ex contractu obligationes ex delicto obligationes quasi ex contractu -
obreptio obrogare -
obsignare -
ob turpem causeam -
occasio legi occultatio thesauri inventi fraudulosa occupantis fiunt derelicta occupare -
octo tales -
officium nemini debet esse damnosum omne actum ab intentione agentis est judicandum -
omne jus aut consensus fecit, aut necessitas constitut, aut firmavit constuetudo ,
omnis actio est loquela omnis consensus tollit errorem omnis conventio intellegitur rebus sic stanibus -
omnis exceptio est ipsa quoque regula omnis inerpretatio si fieri potest ita fienda est in instrumentis, ut omnes contrarietates amoveantur ,
,
omnis regula suas patitur exceptions omnium consensus onus probandi opignerere opinio juris optima enim est legis interpres consuetudo, optimus legum interpres consuetudo -
optima est legum interpres consuetude optima statuti interpretatrix omnibus particulis ejusdem inspectis (est) ipsum statutum ,
, . .
,
,
.
origo rei inspici debet ostendit vobit -
59
P
paceatur -
pacta conventa quae neque contra leges, neque dolo malo inita sunt, omni modo observanda sunt ,
pacta quae contra leges constitutiones que vel contra bonos mores fiunt, nullam vim habere, indubitati juris est ,
,
,
pacta quae turpem causam continent non sunt observanda -
,
pactio, pactum -
pactum vestitum -
paragium -
),
,
pari causa -
pari passu -
parium judicium -
, . .
parliament indoctum -
1404 .
IV
,
,
, . .
particeps criminis -
;
;
patritius -
patrimonium -
patrocinium -
;
(
peculatus -
)
pecunia numarata pedites pugnas dercernent -
pedaulus -
per contra per diem percenarius per consequens per considerationem curiae per contra -
per corpus -
, . .
per equipollens -
per infortunium per procurationem perjurii poena divina, exitium; humana dedecus ;
perpetuatio fori -
:
,
, . .
;
;
;
62
, . .
perspicua vera non sunt probanda per stirpem per testes per totam curiam (per tot. cur.) -
petere petitio -
petitio principi -
piae causa -
(
,
pietas pignus -
,
,
,
63
plagiarii (
. plagiarius) -
plagium plebiscita (
. plebiscitum) -
,
,
;
plebs -
plegiabilis -
plena aetas -
plena fides -
plena forisfactura -
plena probatio -
pleno jure plenum rectum pluralis numerus est duobus contentus pluraliter pluris (plus) petitio -
,
;
poena corporalis poena sint restigendae poena ex delicto defuncti, heres teneri non debet -
64
portorium (
. portoria) -
; . .
,
possessio bonorum -
, . .
,
posteriore derogant prioribus post facto -
post-factum -
postliminium -
;
;
,
post fitem motam -
praeco praecognita (
;
.
. praecognitum) -
,
65
praefectus -
praejudicialis -
praemissae (
. praemissis)
praemissorum ignarus -
praenomen (prenomen) -
praesumtio juris -
praesumtio juris plena probatio praesumtio violenta, plena probation praeteritorum memoria eventorum praetor (pretor) -
;
;
prima facie case primogenitus primus inter pares princeps legibus solotus non est principia probant, non probant -
principium est potissima pars cujusque rei principium et fons priore (in) tempore, potior (in) jure prior patens -
privatissime -
pro et contra -
privilegium est quasi privata lex probabilis causa letigandi probandi necessitas incumbit illi quiagit probatio mortuai -
,
, . .
, . .
, . .
, . .
67
,
probator -
,
,
.
procurator litis -
,
;
procurator negotiorum -
;
;
proinde -
proletarius -
,
pro rata -
68
pro tanto -
pro tempore -
procedendo -
propter delictum propter impotentiam propter majorem securitatem propter privilegium pro quer, pro querente pro se -
69
Q
qua qua cunque via data quae est eadem quae fuerant vitia mores sunt quae nihil frustra - (
quaestio -
quastio facti quaestio juris quae sunt minoris culpae sunt majoris infamiae -
quaemdiu -
,
,
qua supra -
, . .
,
. quer.) -
questa -
questa vexata -
)
quia peccatum est qui interest reipublikae ut sit finis litium quicquid est contra normam recti est injuria -
,
70
quieta clamantia qui facit per alium fact per se qui male agit, odit lucem -
);
)
quod erat demonstrandum (q.e.d.) -
. q.v.) -
.)
71
quorum -
quoties in stipulationibus ambigua oratio est, commodissimum est id accipi quo res de quo agitur in tuto sit ,
,
quousque -
quovis modo -
quo vadis? -
?(
.
64
,
); (
,
)
,
;
quum principatis causa non consistit ne ea quidem quae sequuntur locum habet ,
72
R
raptus rasura -
ratem rem hebere ratihabitio (priori) mandato aequiparatur (comparator) ratio decidendi -
ratio est formalis causa constuetudinis ratio est legis anima (anima legis); mutate legis ratione mutatur et lex -
ratio impertinens -
ratio legis -
ratione materia -
ratione temporis -
ratione persone -
;
ratione prescriptionis rationes re -
. in re)
recens secta -
,
,
73
referendarius -
reformatio in peius -
(
)
regalia registrarius -
regnum est non est divisible regulae juris eductae rei vindikacio -
(
,
relicta remissio -
renuntiatio -
;(
reo absente -
res aliena res controversa res corporalis res communis res communes omnium res derelicta res extra commercium res facti res fungibilis res furtiva res genus res immobilis res in commercio -
repetundarum crimen -
res -
( .
);
res incorporalis 74
res integra -
,
,
res nullius -
res publica -
,
,
(
res publicae res sacra non recipit aestimationem res species reservatio -
, . .
reus in exceptione, fit actor rex est lex vivens rex Legibus absolutus est. rigor juris -
rusticum judicum -
75
S
sacramentum fedelitatis sacrilegium -
,
saepenumero ubi proprietas verborum attenditur, sensus veritatis amittitur ,
saldo -
salus populi suprema lex est salus populi suprema lex est salvo -
sanctio -
sapientia legis nummario pretio non est aestimanda satius est petere fontes quam (sectari) rivolus -
,
,
scilicet -
scire leges non hoc est verba earum tenere , sed vim ac potestatem ,
secta sectores -
secundum allegata et probata secundum probata secundum regulam, regulas se defendendo sed vide -
;
(
sensu honesto sensus verborum est anima legis sentencia judicis sentencia judicis jus facit inter partes separatim sequela -
si contingat sic subscribitur sic utere tuo ut alienum non laedas sicut me Deus adjuvet -
sic volo si ita est silent leges inter arma simplex dictum -
simpliciter simulatio latens simul et semel sine anno sine die sine lege -
,
,
sine loco sine qua non societas deliquere non potest sponte sua stare decisis -
77
status quo status quo ante bellum status quo post bellum uti possidetis statuta mixta statuta personalia statuta realia stipulatio -
);
sub conditione - ( )
sub judice sub nomine -
sub spe rati successio successio derivativa successio originaria successio singularis -
sui genereis -
sui juris -
, (
summa summarum -
):
summum imperum -
,
,
summum jus -
superficies -
super altum mare supervacuum esset condere, nisi esset qui leges tueretur -
;
78
supra dictus -
suprema lex civitates suprema voluntas suum cuique tribuere syllabi (mx.r. syllabus) -
79
T
tabularius tacite tacito conssensu talio -
talis quails -
. .
testatus -
testis nemo in sua cause esse potest testis oculatus unis plus valet quam auriti decem -
,
)
tota curia -
totidem verbis -
toto genera 80
. .)
traditio clavium -
, . .
,
(
)
triatio -
trientes -
(
(centesiemae), . .
)
trigamus -
trina admonitio -
)
trinoda necessitas -
,
),
triplicatio -
duplicatio-
,
;
81
U
uberrima fides -
ubi non est directa lex, standum est arbitrio judicis, vel procedendum ad similia ,
ubi non est principalis, non potest esse accessorius -
ulterius concilium -
ultima ratio -
ultimatum -
ultima voluntas -
ultimum suplicium -
ultimus heres -
;
;
;
;
;
82
usucapio -
usus -
usus bellici -
. .,
. .
usus loquendi ut antiquum -
;
,
ut audivi ut credo -
,
(
);
,
)
utlagatas ut poena ad paucos, metus ad omnes perveniat -
. .
,
)
ut supra -
83
V
vacantia bona -
vacatio -
vacatur -
vadari -
vades -
vectigal -
,
,
,
venire facias veritas verba accipienda sunt secundum subjectam materiam -
;
-
,
84
veritatem dicere -
versus -
. .,
.,
vestimentum -
.,
:
;
,
;
,
-
).
,
;
iter
, actus
via amicabil via antiqua via est tuta via publica via trita est tutissima via trita, viatuta vi aut clam vice versa vide (
. v) -
videlicet (
. viz) -
... ...
;
vi et armis vigoro cujus vinculum juris viribus unitis viri magne dignitatis -
virtute officii -
vis majior vis divina vis inermis vis laica vis legibus est inimica vis major -
viva voce -
. .,
)
vix -
vocans vocatus -
vociferacio volenti non fit injuria voluntas det propositum distinguunt maleficia -
vulgaris opinio -
vulgaris purgatio -
,
,
vulgo quaesiti -
:
,
86