T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

BAHECLK

AIK TOHUMLU BTKLER

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda
amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim
materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1.AIK TOHUMLU BTKLER ............................................................................................. 3
1.1.Ss Bitkilerinin Tanm .................................................................................................. 3
1.2.Doal Bitki rts ......................................................................................................... 3
1.2.1.Dnyada Bitkilerin Dalm ................................................................................... 4
1.2.2.Trkiyede Bitkilerin Dalm................................................................................ 7
1.3.D Mekn Bitkilerinin Gruplandrlmas....................................................................... 9
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 11
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 12
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14
2.AIK TOHUMLULARIN BTKLER LEMNDEK YER........................................... 14
2.1.Ak Tohumlu Bitkilerin Genel zellikleri.................................................................. 14
2.1.1. Kk ....................................................................................................................... 16
2.1.2. Gvde ................................................................................................................... 17
2.1.3.Yaprak ................................................................................................................... 18
2.1.4. iek..................................................................................................................... 19
2.1.5. Meyve................................................................................................................... 19
2.2.Ak Tohumlu Bitkilerin Snflandrlmas .................................................................. 20
2.3.Ak Tohumlu Bitkilerin Yeil Alanlarda Kullanm ................................................... 23
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 24
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 25
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 27
CEVAP ANAHTARI ............................................................................................................. 29
NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 30
KAYNAKA ......................................................................................................................... 31

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL / MESLEK
MODLN ADI

622B00013
Bahecilik
D Mekn Bitkileri
Ak Tohumlu Bitkiler

MODLN TANIMI

Ak tohumlu bitkilerin tekniine uygun retimi yapabilme ile

ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir.

SRE

40/ 32

N KOUL

n koul yoktur.

YETERLLK

Ak tohumlu bitkileri retmek

Genel ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda d mekn bitkilerini
tanyarak retimini yapabileceksiniz.

MODLN AMACI

Amalar
1. Ak tohumlu
edebileceksiniz.
2.

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

bitkilerin

genel

zelliklerini

ayrt

Ak tohumlu bitkilerin genel zelliklerini tanyarak yeil

alanlarda kullanabileceksiniz.

Ortam: Tepegz, yaz tahtas, internet ortam, snf, sera, d

mekn bitkileri, saks, har, trmk, apa, elek, budama makas,
mikroskop, keskin ulu bak, lam, lamel malzemeleri
Donanm: Televizyon, VCD, DVD, tepegz, projeksiyon,
bilgisayar
Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
Modln sonunda ise kazandnz bilgi, beceri ve tavrlar
lmek amacyla retmen tarafndan hazrlanacak lme
aralar ile deerlendirileceksiniz.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
lkemizin doal bitki rtsne baktmzda ormanlarn varl dikkat ekmektedir.
Bu ormanlar iinde de ine yaprakl bitkiler n plandadr. Byk ounluu hep yeil olan
ine yaprakl bitkilere kozalakl bitkiler de denilmektedir. Bu adn verilme sebebi ise
tohumlarn kozalak biiminde olmasndan kaynaklanmaktadr. ne yaprakl bitkilerin genel
grnm piramit formludur. Dikine byme gsterir. Genellikle aa veya aak
eklindedir.
ne yaprakl bitkilere byk ilgi duyulmaktadr. Bu ilginin balca sebebi bu grubun
her dem yeil olmasndan kaynaklanmaktadr. Bunun yannda kn yapran dken eitleri
de vardr.
ne yaprakl bitkilerin hemen her boyu tm mevsimlerde bahelerin ana bitkisini
oluturmaktadr. Bahenin temel yap talardr. Bahelerde tek olarak kullanldklar gibi it
bitkisi olarak da kullanlabilmektedir. Farkl boy ve yaplar, deiik renklerdeki yapraklar
ile ok gzel kompozisyonlar oluturulabilir.
te siz bu modl tamamladnzda; ak tohumlu bitkilerin genel zelliklerini ve
yaplarn tanyarak onlarn nasl kullanlabileceini reneceksiniz.
Baarlar

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Uygun ortamlar salandnda ak tohumlu ss bitkilerini tanyabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizdeki deiik bitkilerin dallarndan ve yapraklarndan toplaynz.
Topladnz bu rnekleri snfa getirerek arkadalarnzla aradaki farkllklar
gzlemleyiniz.

1.AIK TOHUMLU BTKLER

1.1.Ss Bitkilerinin Tanm
Hzl kentleme ile yeili yok olmu yerleim alanlarnn yeniden yeillendirilmesi
iin kullanlan, birok fonksiyonlar olan ve estetik zelliklere sahip bitkilere ss bitkisi ad
verilir. Ss bitkileri genel bir kavramdr. Ss bitkileri drt alt grupta incelenmelidir.
Kesme iekler: Dnyada ticareti en fazla yaplan gruptur. nk kitlesel retim
kolaylkla yaplabilmekte ve kesme ieklerin tanmalar kolayca olabilmektedir. Ksacas
ticareti kolaylamaktadr. Kesme iek kavram buket, sepet, elenk ve aranjmanlarda
kullanlan iek, gonca, dal veya yapraklarn taze, kurutulmu durumlarn ifade eder.
mekn bitkileri: Evlerde, brolarda ve salonlarda i dekorasyonda yeil bir
mekn oluturmak iin kullanlan bitkilerdir.
Doal iek soanlar: Trkiyede ss bitkilerinin ilk olarak tannmasnda nclk
yapan gruptur. Doal olarak yetien soanlarn kltre alnp retilmesi ile ticari anlamda
nem kazanmtr.
D mekn bitkileri: Doadaki tm bitkiler d mekn bitkisi olarak
deerlendirilebilir. Park ve bahelerin, kentlerin ve yollarn dzenlenmesinde,
aalandrlmasnda kullanlan aa, aak, al ve otsu bitkilerin tmdr.

1.2.Doal Bitki rts

Bir yerin doal bitki rts dendii zaman, orada doal olarak yetien bitkiler akla
gelir. Herhangi bir alanda insanlarn ve hayvanlarn etkisinde kalmadan tamamen doal
etmenlerle oluan bitki rtsne doal bitki rts ya da flora ad verilir. Doal bitki rts
ile iklim arasnda bir iliki vardr. Benzer iklim zelliklerinin grld yerlerde benzer bitki
rtleri grlr.
3

1.2.1.Dnyada Bitkilerin Dalm

Bitkiler yeryznde topluluklar halinde bulunur. Ayn soydan bitkilerin bir araya
gelmesiyle oluan en kk bitki topluluuna Asosyasyon denir. O alan, bitkilerce hkim
olduu ad alr. rnein meelerden olumu bir alann bitki topluluu meedir
denilmektedir. Ksacas, bitki topluluu, ayn soydan ya da ayr soydan olan fakat d
grnleri ve yaama ekilleri birbirine benzeyen bitkilerin bir araya getirdii topluluktur.
Burada bitkiler ayn yaama ekline sahiptir. Byle bir toplulua da bitki formasyonu denir.
Bitki formasyonu tek bir bitkiden meydana gelebilecei gibi iinde eitli soydan bitkileri de
barndrabilir. rnein orman bitki topluluu bir formasyondur. Burada orman formasyonu,
tek bir bitki soyundan ( ine yaprakl aalar ) olabilecei gibi d grnm ve yaam
artlar ayn olan bitkilerden de oluabilir.
Yeryznde bitki topluluu olarak ormanlar, allar, otlar, tundra formunu
grmekteyiz.
A- Orman Formasyonlar: Ya, scaklk ve toprak artlarnn elverili ve yetime
devresinin uzun olduu her yerde aa yetimektedir. Yeryznn byk ksm aa
yetitirmeye elverilidir. Ancak insanlarn ormanlar yok etmesi nedeni ile bu formasyonun
gelimesine engel olunmutur.
klim ve toprak artlarna bal olarak gelimi deiik tipte orman formasyonlar
olumaktadr.
Daima yeil tropikal yamur ormanlar: Tropikal blgede yaygn olan ve
balta girmemi orman ad da verilen bu ormanlar ok sk bir yapya sahiptir. Bitkiler
burada srekli byme durumundadr. Bitkiler eitlilik gstermektedir. Otlarn,
aalarn, aaklarn bulunduu bir formasyon oluturur. Aalar 70 metreye
kadar boy yapabilir. Buradaki bitkiler ok sk ve byk olduu iin orman tabanna
gne girememektedir. Daima yeil tropikal yamur ormanlar, ok nemli ve
kurak mevsimi hi olmayan blgelerde yer alr. Gney Amerikada Amazon havzas,
Afrikada Senegalden Gine krfezine kadar olan ksm ve Filipinler adasnda
sklkla grlmektedir.
Daima yeil subtropik yamur ormanlar: Daima yeil tropikal yamur
ormanlar ile orta kuan ayn cins ormanlar arasnda yer alr. Buradaki aalarn
boylar 2530 m arasndadr. Burada arada kuraklk ve don olaylarndan bitki ksa
bir dinlenme dnemine girmektedir. Bitkilerin bymesi btn yl devam etmez.
Yetime devresinin az da olsa ksalmas, bu blgelerde aa tr zenginliinin
azalmasna neden olur. Ayrca burada ine yaprakl aalar da grlmeye balar. Bu
da subtropikal yamur ormanlarn, tropikal yamur ormanlarndan ayran zelliktir.
Daima yeil subtropikal yamur ormanlar, nemli fakat araya ksa bir kurak devrenin
girdii iklim kuann ormanlardr. Yeryznde tropikal yamur ormanlarnn
yakn evrelerinde grlr.
Orta kuan daima yeil yamur ormanlar: Subtropikal yamur
ormanlarna benzerlik gsterir. 2030 metre boyunda aalar yer alr ve buradaki
orman trce fakirdir. nk buralarda kurak devre daha uzun, don olaylar daha
4

etkilidir. Kuzey yarmkreden daha ok gney yarmkrede bu kuak dikkat eker.

ili, Avustralya gibi lkeleri rnek verebiliriz.
Daima yeil sert yaprakl ormanlar; Subtropikal blgelerin k yal,
yaz kurak geen yerlerinde grlmektedir. Ormanlardaki aalarn boyu 15- 20
metre arasndadr. Burada aaklar ve fundalklar geni yer kaplar. Bitkilerin
yapraklar serttir. nk buralarda yaz aylarnn kurak olmas aalarn
buharlamay azaltmak iin yapraklarn bu ekli almasna neden olmutur. Don
olaylarnn az olmas nedeniyle ksa bir dinlenme dnemi vardr. Akdeniz ikliminin
yaygn olduu yerlerde grlmektedir. Kaliforniya da bu blgede yer alr.
ne yaprakl ormanlar: ne yaprakl ormanlar yaz k yeil aalardr.
Yeryznde geni bir alan kaplar. Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ktalarnn kuzey
ksmlarnda ve her iklimin dalk alanlarnda yer alr. ne yaprakl ormanlarn
yayl gsterdikleri blgelerde iddetli don olaylarnn grld ve kar rtsnn
uzun sre yerde kald, klarn souk, yazlarn scak fakat ksa srd yerlerdir.
Bu souk ve sert klara her aa tr dayanamadndan ine yaprakl ormanlar,
trce fakirdir. ne yaprakl aalar olarak ladin, melez, am grlmektedir. Bu sert
iklime uyabilen ve ine yaprakl aa trleri iine karabilen geni yaprakl aalar
da yer alabilir. Bunlar hu, kavak ve kzlaatr.
Kn yapran dken ormanlar: Orta kuan k mevsimi souk geen
yerlerinde bulunmaktadr. En iyi gelitikleri yerler yal serin blgelerdir. Gney
yarmkrenin orta kuanda bu bitki rts grlmektedir. Kuzey yarmkrede ise
Orta Avrupa, Kuzey Anadolu, Asya ve Kuzey Amerika ktalarnn dou kesimleridir.
Kayn aacna ok rastlanrken bunun yannda mee ve grgen gibi aa trlerine de
rastlanmaktadr. rnein, Trakyada Istrancalarn kuzey yamalarndaki kn
yapraklarn dken ormanlarn ana aac kayndr. Kn yapraklarn dken
ormanlarn, daima yeil ine yaprakl ormanlar ile gei olduu ksmlarda araya
ine yaprakl aa trleri de karr. Bylelikle bu alanlarda, daima yeil ine
yaprakl aalarla kn yapraklarn dken yayvan yaprakl aalarn bir arada
bulunduklar deiik bir bitki formasyonu grlr ki, bu tr ormanlara kark
ormanlar ad verilir.
Muson ormanlar: Tropikal ormanlarn arasnda yer alr. Yapran dken
aalardan olumaktadr. ok gr ve sk olular bakmndan yamur ormanlarna
benzer. Tropikal blgeler, Hindistan ve Avustralyann kuzeyi bu bitkilerden
olumutur.
Tropikal ve subtropikal kuru ormanlar, 56 ay kurak geen yerlerde kn
yapran dken aalarla kapldr. Aalarn boyu ksadr.
Bataklk ormanlarna, taban suyunun yzeye kt yerlerde rastlanmaktadr.
Kzlaa, dbudak, karaaa ve st aalar yer almaktadr.
B-al Formasyonlar: Ormanlarn bozulmas sonucu oluan 1-2 m boyundaki
bitkiler topluluunun oluturduu yerlerdir. Belli bal al formasyonlar unlardr.
Maki formasyonu: Akdeniz ikliminin yaylm gsterdii alanlarda
grlmektedir. Ky blgelerde gelimi 12 metre yksekliinde, ince gvdeli,
daima yeil yaprakl trlerden meydana gelmi bitki topluluuna maki formasyonu
5

denir. Daima yeil yaprakl ve ince gvdeli bitkilerdir. Kocayemi, sandal, funda,
sprge als, sakz, mersin, keiboynuzu, mee, zeytin, defne bitkileri maki
rtsn oluturur.
Psdomaki formasyonu: Akdeniz ikliminin daha yal yerlerinde
grlmektedir. Yaz k yapraklarn dkmeyen maki arasna, kn yapran dken
baz bitki trleri karr. te maki ile kn yapran dken aaklarn bir arada
bulunduklar bitki topluluklarna psdomaki formasyonu denir. Psdomakinin
yaygn olduu yerlerde yetime devresi maki blgelerine oranla daha ksadr.
Makilerin bulunduu ortamlarda k mevsimi belirgin olmadndan bitkilerin
byme devreleri uzundur. Buna karn psdomaki alanlarnda k mevsimi daha
kuvvetli olduundan baz bitkiler kn yapran dkebilir. Bitkiler dinlenmeye
girer. Bu formasyonda tekil eden maki elemanlarnn balcalar, funda, kocayemi,
sandal, kermez meesi, defne ve erguvandr.
C- Ot Formasyonu: klim, toprak gibi yetime artlarnn aa yetimesine olanak
vermedii yerlerde, belirli zamanlarda yaan yaa bal olarak ot kmas sonucu oluur.
Otlar, yal devrede yetime olana bulur, kurak devrede ortadan kalkar. Bu yzden
ounlukla mevsimlik ya da bir yllktr. Ot formasyonlar savan, step ve l formasyonlar
olmak zere grupta toplanr.
Savanlar: Tropikal blgelerin kurak mevsimi bulunan yerlerinde gelien
yksek boylu otlardan meydana gelir. Bu bitki topluluklarna savan ad verilir. Yllk
ya miktar 500 1000 mm arasndadr. Aalarn yetimesi iin olanaklar uygun
deildir. Bununla beraber yine de kurak artlara uygun aalar dank olsa da yer
almaktadr. Savanlar yal devrede yeerir. Kurak zamanda sararr ve ortadan
kalkar. Tropikal blgelerin 810 ay kurak geen ve yllk ya 500 mm nin
altnda olan yerlerinde savan trleri ok daha kurakl bir karakter kazanr ve dikenli
savan adn alr.
Step: Orta kuakta, ya miktarlarnn aa yetimesine olanak
salayamayaca yerlerde grlmektedir. lkbaharda yalara bal olarak gelien
ve yaz kuraklna dayanamayarak sararan ve yok olan ot formasyonuna step
formasyonu denir. Yllk ya miktar 250 300 mm yi amad yerlerde
grlmektedir. Burada derine inmi kkleri ve kurakl yapraklar olan otlar yer alr.
Burada bitki olarak, yavan otu, geven, yumak, stipa ayrlar bulunur Asya, Avrupa,
Kuzey Amerika ktalarnda ve Gney Rusyadan Macaristana kadar uzanan blgeyi
iine almaktadr. Memleketimizde step alanlar, Anadolu da Tuz Gl evresinde
ve Gneydou Anadoluda yer alr.
l formasyonu: Yllk ya tutar 250 mm nin altnda olan yerlerde
grlr. Otlar tm sahay kaplar. Burada otlar clzlam ve trce azalm olarak
kmeler halinde bulunduklar yerlerde grlen dikenli bitki formasyonuna l
formasyonu ad verilir. Dou Kanarya adalarndan Byk Sahraya, Arabistan ve
Gney randan Hindistann kuzeybatsna kadar uzanan blgelerde grlr.
D-Tundra Formasyonu: Kuzey Kanada ve Sibiryada aa olamayan yerleri
kapsamaktadr. Senenin byk bir ksm karla kapldr. Bu yzden ok dk scakla
dayankl bitkiler ancak burada yaayabilmektedir. Genellikle bitki rts yosun ve
likenlerden olumutur. Bunun yannda tundra formasyonu iinde dank olarak fazla
6

gelimemi aaklar grlebilir. rnek olarak da cce hu, cce st bitkileri verilebilir.
Bu tr bitkiler yksek dalarn st seviyelerinde grlebilir. Memleketimizde Uludan,
ounlukla aa snr stndeki yerlerinde topraa yapk durumda bir yayl gsteren
cce ardlar yer almaktadr.

1.2.2.Trkiyede Bitkilerin Dalm

Trkiye ana izgileri ile iklim zelliklerine bal olmak zere evresine nazaran ok
deiik bir doal bitki rtsne sahiptir. Toprak, zaman ve insan faktrlerinin etkisiyle
lkemizin doal bitki rts farkl corafi blgelerde farkl zellikler iinde farkl biimde
karmza kmaktadr.
Yeryznn en eski yerleim alanlarndan biri olan Anadolu yarmadasnda doal
bitki rts zellikle ormanlar yakacak, kereste, tarm alan ama, otlak olarak kullanlma
gibi nedenlerle ortadan kaldrlm ve denge bozulmutur.
Kuzey kylarmz boyunca Karadeniz ikliminin hkim olduu nemli blgelerde gr
bir doal bitki rtsyle karlalr. , Dou ve Gneydou Anadolu blgelerinin alak
alanlarnda farkl iklim, toprak koullarnda step formasyonu dikkati ekerken yksek
kesimlerde alpin ayrlar yer alr. Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz blgelerimiz orman
bakmndan zengindir. Ormanlarmzda genellikle nemli yerlerde kayn, grgen, kestane,
gknar, saram, karaam, ladin gibi aalarmz yer alrken kuru blgelerde mee, ard,
kzlam ve karaam aalar yer almaktadr. ve Gneydou Anadolu blgelerimiz step,
Akdeniz blgesi ise maki bakmndan zengindir. Alpin ayrlar dalarmzn yksek
kesimlerinde yer alrken, ky bitkileri doal olarak ky kesimlerde grlmektedir.
Trkiyenin doal bitki rtsn orman, maki, step, alpin ayrlar, tuzcul ky
bitkileri oluturmaktadr.
a-Orman Alanlar: Aa topluluklarndan olumaktadr. lkemizde Kuzey
Anadolu Dalarnn kuzeye bakan yamalarnda deniz seviyesinden 1200 m kadar olan
kesimlerinde yaprakl aalardan ( kayn, grgen, hlamur, akaaa, mee, kestane,
kzlaa, karaaa ) meydana gelmi nemli ormanlardan baka lkemizin dier kesimlerinde
kuru ormanlara da rastlanmaktadr.
lkemizde ormanlk alanlar snflandracak olursak,
Karadeniz Blgesi Ormanlar: lkemizin ormanlar ierisinde %32 lik ksmn
olutur ki, bu da ormanlk alanlarmzn te biridir. Bol ya alan bu blgemiz kylarnda
orman alanlar zellikle deniz seviyesinden balayp 2000 m ykseklie kadar ki ksmlarda
grlmektedir. Ykseltinin azald yerlerde maki kendini gstermektedir. Kuzey
yamalarda 200 m den balayarak kayn, kestane, hlamur, grgen, mee, akaaa,
kzlaa gibi yapran dken bitkilerden oluurken, 1200 metreden yukarda ise karaam,
gknar, saram ve ladin younluk kazanr. Karadeniz dalarnn gney yamalarnda kuru
ormanlk alanlar dikkat eker. Alt seviyelerde mee dikkat ekerken, st seviyelerde 600800 metreye kadar yapran dken kayn, grgen, kzlaa, hlamur grlmektedir.
Buralarn da st ksmlarnda ( 1000 metreden yukar) saram, karaam, ard ve gknar yer
almaktadr.
Bat Anadolu Marmara ve Ege Blgesi Ormanlar: Kocaeli, Samanl Dalar,
Bursa, Biga Koru Da ve Istranca yrelerinde dikkati eker. zellikle kuzey yamalarda
7

yaygndr. Uluda da ine ve geni yaprakl aalarn yannda alpin ayrlar

grebilmekteyiz. Ormanlk alanlarmzn %38 lik ksmn kaplar. Mee, kayn, kestane,
grgen, gknar, karaam, kzlam yaygn grlen aalardr. Marmara blgesinde
Uludada st snrlarda alpin ayrlara rastlanr. Ayrca gney kesimlerde Marmaris,
Kyceiz gibi alak kesimlerde sla aac karmza kmaktadr.
Akdeniz Blgesi Ormanlar: Dalaman ay Vadisinden douya doru skenderun
krfezinin dousuna kadar devam eden Toros ve Amanus Dalar zerinde yer alr. Burada
ormanlar 700800 metre yukardan balar. Buraya kadar maki yer alr. Ormanlk alanlarda
alt seviyelerde kzlam ve mee, st ksmlarda ise gknar ve ardlar yer almaktadr.
lkemiz ormanlarnn % 20 si buradadr.
Blgelerimizin Orman Alanlar: Orman bakmndan fakirdir. Bunun balca
nedeni iklimin elverisiz olmas ve tahribatn ok olmasdr. Buralarda mee, ard, karaam
hkimdir. Dou Anadoluda ise mee younluktadr. Kuru ormanlar karakteristiktir. Dou
Anadolu blgesi Sarkam evresi lkemiz iinde en yksek seviyede aalarn bulunduu
blgedir ki ( 2800 m) buralarda saram hkimdir.
b-Maki: Akdeniz ikliminin hakim olduu yerlerde ve ormann tahribatnn youn
olduu yerlerde ince gvdeli, sert, bazen kenarlar dikenimsi, daima yeil yaprakl 34 m
boylarnda al grnl bitkilerden olumaktadr. lkemizde en yaygn olarak Ege,
Akdeniz ve Marmara blgelerimizde grlmektedir. Genellikle deniz seviyesinden 600
metre yukarya kadar olan alanda makiler bulunur. Bu bitkiler iinde kocayemi, sandal,
funda, mersin, keiboynuzu, defne, erguvan, zakkum bitkileri yer almaktadr. Bunun yannda
ok kurak blgelerde garik formasyonu ad verdiimiz son derece kurakl bitki topluluu
karmza kmaktadr. Bitkilerin isimlerini sralayacak olursak, kermez meesi, kekik,
adaay, brtlen, yaban erii ve vez yer almaktadr.
c-Step:Yalarn daha az, mevsimler arasndaki scaklk farkllklarnn daha fazla
olduu alanlarda grlr. lkemizin geni alanlarn kapsamaktadr. Ot cinsi bitkilerden
meydana gelir. Anadolunun orta blm step alanlardan oluur. Buralarda ya
ortalamas 250 mm nin altndadr. Bitkiler ortama uyum salam tyl ve dikenli bir yapda
olup az yaprakldr. Geven, yavan otu, yumak otu, deve dikeni, kekik bitkilerine ska
rastlanmaktadr.
d-Alpin ayrlar: Genellikle dalarn yksek kesimlerinde orman rtsnn st
snrndan sonra ortaya kar. 2100 metreden yukar kesimlerde rastlanmaktadr. lkbahar ve
yaz mevsimlerinde karlarn erimesi ile ortaya kan otlar iek aar ve renkli bir grnm
oluturur. Bu alanlarda byk ba hayvanclk yaplr.
e-Tuzcul ky bitkileri: yan denizlerle evrili olan lkemizin ky kesimlerinde
grlen kumsal, plaj alanlarnda yetien bitkilerdir. Saz, kam, lgn, hayt, karaal bitkileri
bu grupta yer alr.
Trkiyede genel olarak bitki rtsn iki ksmda incelediimizde ise,
Ky Blgelerin Doal Bitki rts: Akdeniz ikliminin grld ky blgelerde
maki bitki rts grlr. Maki, her mevsim yeilliini koruyabilen ksa boylu bodur
aalardr. Bu bitkiler yaz kuraklna uyum salamlardr. Makiler arasnda zeytin, defne,
keiboynuzu, mersin, kekik ve lavanta gibi bitkiler yer alr. Yalarn artt yksek yerler
de ise mee ve am ormanlar grlr.
8

Karadeniz kylarnda ise her mevsim yal bir iklim olduu iin bitki rts ormandr. Bu
yzden Karadeniz kylar her mevsim yeildir. Karadeniz kylarnda yalarn azald
yerlerde da ayrlar yetimektedir. Ayrca doal olarak ay ve fndk bitkileri de yetiir.
Blgelerin Doal Bitki rts: blgelerde karasal iklim grld iin doal
bitki rts bozkrlardr. Bozkr ilkbahar yalaryla yeerip yaz mevsimindeki kuraklktan
sararp kuruyan otlardr. Anadolu ve Dou Anadoluda ykseltinin artt yerlerde yalar
da artt iin yer yer aa topluluklarna ve seyrek orman alanlarna rastlanr.

1.3.D Mekn Bitkilerinin Gruplandrlmas

D mekn bitkileri ok eitli zellikleri ynnden gruplandrlabilir. Bu gruplandrma
srasnda bitkilerin boyutlar dikkate alnabilirken, dokusuna gre de ayrm yaplabilir.
Bitkilerin ieklenme durumu, ieklerin renklenmesi de dikkate alnabilir.
l ynnden gruplandrma da; bitkiler, yaamlar boyunca alabilecekleri en son ta
byklne gre deerlendirilmelidir. Byle bir snflandrma sonucunda bitkileri; otsu
bitkiler, allar, aalar olarak ayrt edebilmekteyiz. Bunun yannda bitkilerin formlarna
bakarak da bir snflandrma yaplabilir. Bitkileri salkm formlu, stn formlu, piramit
formlu, yuvarlak formlu gibi gruplandrmak da mmkndr. Ancak bitkileri genel olarak
kolay anlayabilmemiz iin iki grupta incelemeliyiz.
I. Otsu bitkiler
II. Odunsu bitkiler
I. allar
II. Aa- aaklar
Yukarda yapm olduumuz snflandrmay aacak olursak,
1)Tek ve iki yllk bitkiler
2) ok yllk bitkiler
a) Odunsu bitkiler: Aa- aak-al
. breli bitkiler
. Yaprakl bitkiler
Yapran dkenler
Yapran dkmeyenler
b) Otsu bitkiler

Tek yllk bitkiler: Vejetatif ve generatif geliimlerini bir yl iinde tamamlar. Tohum
oluturduktan sonra yaam sona erer. Sonraki yl tekrar tohumla reyebilir. rnein,
petunya.
ki yllk bitkiler: Bitki yaprak ve srgn geliimini ilk yl tamamlar. kinci yl ise tohum ve
meyve geliimi gsterir. kinci yln sonunda yaamlarn yitirir ve daha sonra yine tohumla
retilebilir. rnein, hsnyusuf
ok yllk bitkiler: Uzun mrldr. Geliimleri srasnda st ksmlar kurusa bile, bir
sonraki yl kk ya da toprak alt organlar yardmyla yeni srgn oluturabilir. Aalar,
allar ve baz otsu bitkiler bu grupta yer alr. Mekn oluturmada ana etkiyi ok yllk
bitkiler salar.
Gerek aalarda olsun gerekse allarda eer bitki kn yapran dkyorsa yapran dken
bitkiler olarak tanmlanr. Bir bitki hem yaz hem de k yapran dkmyorsa byle bitkilere
de her dem yeil bitkiler ya da yapran dkmeyen bitkiler denir. Ak tohumlu bitkiler
genel olarak ine yaprakldr ve kn yapran dkmez. Bunun yannda geni yaprakl ok
yllk bitkilerin ou kn yapran dkmektedir. Aa, aak ve allar yapraklarn
dkme durumuna gre gruplandrlr.
Kn yapran dkenler :

Akaaa, nar

Her dem yeil kalanlar :

Dar yaprakllar; am, sedir

Geni yaprakllar :

Palmiye, hurma, manolya

Yar her dem yeil kalanlar :

klim artlarna gre bitki yapran dker veya dkmez.

10

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar

neriler
Ormanlk alandan, ovalardan ve deniz

Farkl blgelerin manzara fotoraflarn

kenarlarndan fotoraflar olmasna

temin ediniz.

dikkat ediniz.

Fotoraflarn ierisinde yer alan

Benzer yapya sahip bitkilerin

bitkilerin yaplarna baknz.

bulunduu fotoraflar gruplandrnz.

Blgenizin fotoraflarn ekerek doal

Trkiyeden ve dnyadan oluan bu

bitki rtsnn ne olabileceini

tartnz.

fotoraflar da kendi ierisinde

gruplandrnz.

retmeniniz ile birlikte okulunuzun

Blgenizin doal bitki rtsnn ne

evresinde teknik gezi dzenleyiniz.

olduu konusunda kaynaklardan

aratrma yapnz.
Etrafnzda grdnz bitkiler
hakknda tartnz.
Ele aldnz bitkiler hakknda rapor
tutunuz.
Bu bitkileri gruplandrmaya alnz.

11

LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
Aada verilen
bilgilerinizi lnz.

deerlendirme

sorularn

cevaplandrarak

faaliyete

ilikin

LME SORULARI
1)

Hzl kentleme ile yeili yok olmu yerleim alanlarnn yeniden yeillendirilmesi iin
kullanlan, birok fonksiyonlar olan ve estetik zelliklere sahip bitkilere .
ad verilir.

2)

Ss bitkileri d mekn bitkileri, soanl bitkiler, ., . olarak

drt grupta incelenmelidir.

3)

Herhangi bir alanda insanlarn ve hayvanlarn etkisinde kalmadan tamamen doal

etmenlerle oluan bitki rtsne ad verilir.

4)

Bitki topluluu, . olan fakat d grnleri ve yaama

ekilleri birbirine benzeyen bitkilerin bir araya getirdii topluluktur.

5)

Yeryznde bitki topluluu olarak . , ..., otlar ve tundra

formunu grmekteyiz.

6)

Daima yeil tropikal yamur ormanlar, ve mevsimi hi

olmayan blgelerde yer alr.

7)

Daima yeil sert yaprakl ormanlar; .. blgelerin k yal, yaz kurak

geen yerlerinde grlmektedir.

8)

Step; ., ya miktarlarnn aa yetimesine olanak salayamayaca

yerlerde grlmektedir.

9)

Trkiyenin orman, maki, step, alpin ayrlar,

tuzcul ky bitkileri oluturmaktadr.

10) Maki bitki gruplar . uyum salamlardr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Hatal yantlarnz iin konuyu tekrar ediniz. Cevaplarnz
tamamen doru ise deerlendirme leine geiniz.
12

UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandnz bilgi ve beceriler dorultusunda blgenizdeki
doal bitki rtsn tespit etmeye alnz. Yapm olduunuz almay aadaki kriterlere
gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Blgenizdeki bitkilerin fotoraflarn ektiniz mi?

Fotoraf ekerken genellikle dalarn ayn ynde olmasna
dikkat ettiniz mi?
almalarnz srasnda ayn ykseklikte mi altnz?
Elde ettiiniz sonular arkadalarnzla paylatnz m?
almanz sonucunda kardnz doal bitki rts
kaynaklarn verdii sonula ayn m?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saysn belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz.
Hatal yantlar iin bilgi konularn tekrar ediniz. Tm yantlar doru ise bir sonraki
renme faaliyetine geiniz.

Blgenizin doal bitki rts hangisi

rendiniz mi?
13

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Uygun ortamlar salandnda ak tohumlu bitkileri uygulama alanlarnda
kullanabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizdeki herkesin am olarak bildii ine yaprakl bitkilerden rnekler
toplaynz. Topladnz bu rnekleri snfa getirerek arkadalarnzla aradaki
farkllklar gzlemleyiniz. Park ve bahelerde nasl kullanlm dikkat ediniz.

2.AIK TOHUMLULARIN BTKLER

LEMNDEK YER
2.1.Ak Tohumlu Bitkilerin Genel zellikleri
Ak tohumlulara kozalakllar da denir. nk meyveleri kozalak eklindedir.
Tohumlar meyvenin iinde sakl olmayp, kozalak pullar zerinde bulunan odunsu
bitkilerdir. Odunsu bitki olduu iin dzenli iletim demetleri ve kambiyumlar vardr.

Resim 2 .1: Ak tohumlu bitkilerde srgn, kozalak ve yaprak

14

Ak tohumlular, ounlukla aa ya da aak, seyrek de olsa al biiminde olan

bitkilerdir. Genellikle yapraklarnn tamamn birden dkmedii iin drt mevsim yeil
kalabilir yani her zaman yeildir. ok yllktr ve yapraklar ounlukla inemsidir. Bununla
birlikte pulsu, yelpaze, eritsi ya da tys tipte yaprakl olanlar da vardr. Ormanlar
oluturan aalarn banda ine yaprakllar gelir. ne yaprakl olanlar iek tozu retir ve
tohumlar kozalaklarnda tar. Ak tohumlulara u bitkileri rnek verebiliriz: Gknar, ladin,
ard ve am en ok bilinenlerdir.

Resim 2 .2: Ak tohumlu bitkilerden servi bitkisinin srgn, kozalak ve yaprak

Aktohumlular daha iyi anlayabilmek iin am ele alalm. Trlerin ounda gvde
kabuu kaln, przl ve atlaktr. am aalarnn yapraklarnda ikiden fazla enek
bulunur. Gen amlarn tac genellikle konik, dallar yatay ve evreli olabilir. Bu tr bitkiler
kurakla dayankl olmakla birlikte iyi geliip oalabilmeleri iin temiz hava ve bol a
ihtiya duyar. amlarda ayn aata hem erkek hem de dii kozalak bulunur. Erkek
kozalaklar her biri iki iek tozu kesesi tayan ok sayda verimli puldan oluur. Dii
kozalaklarda her biri iki tane tohum tasla tayan bir pulun altna yerlemi, sarmal dizilili
ok sayda yaprak benzeri yap vardr. Baharda ya da yaz banda iek tozu keselerindeki
uzunlamasna yarklardan kan iek tozlar havada uuur. Havada uuan iek tozlar dii
kozalaklarn pullarndan birine konduunda reme sreci balar. iek tozu burada
imlenerek tohum taslana doru bir borucuk uzatr. Bu borucuun iinde aaya doru
hareket eden spermalardan biri yumurta hcresini dller. Dllenmi yumurta hcresinden
tohum geliir. Oluan kanatl tohumlar rzgrda kolayca uuarak evreye dalr. Topraa
dp uygun koullar bulduklar zaman imlenmeye balar ve ksa srede gen bir bitki
oluur.
15

 Ak tohumlu bitkilerin (kozalakl bitkilerin) ksaca zelliklerini sralayacak

olursak;

Her zaman yeildir.

ne yaprakldr.

Aa ve allardan meydana gelen ok yllk bitkilerdir.

Otsu formu yoktur.

Tohum taslaklar ovaryum tarafndan rtlmemitir.

Erkek ve dii organ genellikle farkl ieklerde bulunur.

ounlukla besin dokusu (endosperm) dllenme olmadan geliir.

enek says deikendir. rnein am polikotildir.

2.1.1. Kk
Hakiki kk olumaktadr. Bitkinin toprak iindeki blmdr. Bitkiyi topraa
balar. Bitkiler besin yapabilmek iin gerekli olan maddeleri kkleri yardmyla topraktan
alr. Baz bitkilerde kk, besin biriktirme grevi de yapar.

Resim 2 .3: amn olgun kknn enine kesitinin mikroskopta grnm

16

2.1.2. Gvde
Odun borular (ksilem) ve soymuk borular (floem) yaplarndan oluan vaskler
sisteme sahiptir. Odun yaplar gvdede bir daire zerine dizilmi ak koleteral iletim
demetleri ierir. Bu nedenle de ikincil kalnlama gsterir. Ksaca gvdelerinde sekonder
kalnlama vardr. Bazlarnda reine kanallar yer alr. Floemde ( bitkilerde organik besin
tayan borular) arkada hcrelerine rastlanmaz.

Resim 2 .4: amn olgun gvdesinin enine kesiti

17

Resim 2 .5 : amn gen gvdesinin enine kesitinin mikroskopta grnm

Resim 2 .6: Mikroskop altnda floem ve ksilem

2.1.3.Yaprak
Yapraklar kalcdr. Uzun mrldr. Ktikulas ok kaln, stoma az sayda ve
gmldr. Yapraklar nadiren byk ve tys damarldr. ou zaman inemsi, tek damarl
ve daln ucundadr ( am, gknar ). Bunun yannda yelpaze eklinde yaprakl ginkgo bitkisi
de bu grupta yer almaktadr. Bazen pul eklinde veya balk pullar eklinde btn dallar da
rtebilmektedir ( maz, servi ).

18

Resim 2 .7: amn ibresinin enine kesitinin mikroskopta grnm

2.1.4. iek
Dii ve erkek organlar ayr iekler zerinde bulunduundan iekleri tek eeylidir.
Bitki monoik ( bir evcikli; erkek ve dii organlarn ayr ieklerde fakat ayn bitki zerinde
bulunmas) veya dioiktir ( bitkide dii veya erkek reme organlarndan sadece birinin
bulunmas, ayr eeylilik ). iekler kapal tohumlu bitkilerin ieine gre daha basittir.
iek rt yapraklar kaybolmutur.

2.1.5. Meyve
Ak tohumlu bitkilerde tozlama rzgr araclyla olmaktadr. Dllenme iki
ekilde olur. lk dllenme eklinde erkek gamet tyldr ve bir polen odasna girerek tohum
taslana ular (ginkgo). kinci tipte ise erkek gametler tyl deildir. Erkek gamet
hareketsizdir ( am ).
Tohum, ovul ( dllenmeden sonra tohumu meydana getiren yap ) ve ovulun
gelimesi ile meydana gelir. Karpel ( tohum taskallarn rtmek iin olumu bir yap )
olumamtr. Polen taneleri direkt olarak ovln iine girer ve burada imlenir.

Fotoraf 2. 1: Sedir dii ve erkek kozalak

19

2.2.Ak Tohumlu Bitkilerin Snflandrlmas

Ak tohumlularn snflandrlmas yapldnda yedi alt grupta topland
grlmtr.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)

Tohumlu ereltiler
Palmiye yaprakl ak tohumlular
Mzrak yaprakl ak tohumlular
Yelpaze yaprakl ak tohumlular
Filkula yaprakl ak tohumlular
Kozalakllar veya ine yaprakl ak tohumlular
omak gvdeli veya geni yaprakl ak tohumlular

Ancak bu yedi gruptan zaman ierisinde tanesi yok olmutur. Gnmzde drt
tanesinin rneklerine rastlamaktayz. Bunlar palmiye yaprakllar, filkula yaprakllar,
kozalakllar veya geni yaprakl ak tohumlulardr. Bu drt grubun genel zelliklerini
incelersek, iekleri daima erkek ve dii iekler olarak ayrlmtr. ieklerinde bcekleri
cezbedici ne anak yaprak ne de ta yaprak yoktur. Ayrca tatl nektarlara da sahip deildir.
Rzgrla tozlanr ( anemogam ).
a)Palmiye Yaprakl Ak Tohumlular
Tropik ve subtropik blgelerde yaamaktadr. Kambiyum bymesi srme biiminde
olan tohumlu bitkilerdir. Tys yapda, palmiye ya da ereltiotlarnn yapraklarna benzer
yapraklara sahiptir. Tohum tasla (ovl) kapal deildir. Sperm kaml ve hareketlidir;
fakat tohum tasla iine polen tpyle tanr.

Fotoraf 2. 2: Palmiye yaprakl ak tohumlu bir bitki

20

b) Filkula Yaprakl Ak Tohumlular

Bu familyann tek cins ve tek tr vardr. Bu aalarn vatan kesin olarak bilinmemekle
beraber Kuzey Nepal, Hindistan, in ve Kore olabilecei dnlmektedir. ok eski bir
gruptur. Bu gn yaamakta olan tohumlu bitkilerin en eskisi olarak kabul edilir. Daha
sonralar iklim deiiklii nedeniyle ortadan kalkmlar, yalnzca in ve Japonya'da Ginkgo
biloba tryle temsil edilmilerdir. Aktif kambiyum bymesi olan, yelpaze biiminde
yapraklara sahip tohumlu bitkilerdir. Tohum tasla olgunlatnda kapal yapda ve etlidir.
Sperm ovul ierisine polen tpyle tanr; ancak hareketli ve kamldr. Yalnz bir tr
bilinmektedir.

Fotoraf 2. 3: Fil kula yaprakl ak tohumlu bir bitki

c)Kozalakl veya ne Yaprakl Ak Tohumlular

Kozalakl bitkiler tipik kozalak meydana getirir. Bu takma giren bitkiler bir evcikli
bazen de iki evciklidir. Her iki halde de erkek ve dii kozalaklar ayr ayr oluur. Erkek
kozalaklar kk bask ve ufak pulcuklardan meydana gelmilerdir ve byktr. Erkek ve
dii organlar, tek eeyli kozalaklar halinde bulunur. Dnyadaki en byk aalar bu
snftadr. Dallanm aas bitkilerdir. Genellikle uzun ve ksa srgnldr, yapraklarnda
ve seyrek olarak odun ksmnda reine kanal bulunur. Yapraklar, ine ve pul biiminde,
nadiren genitir. Yaprak dizilileri sarmal veya karlkl, nadiren de daireseldir. Aalarn
birounda yapraklar yaz ve k dklmez.

21

Fotoraf 2. 4: ne yaprakl ak tohumlu bir bitki

d)Geni Yaprakl Ak Tohumlular

Ak tohumlu bitkilerin bu snf, bitki tarihi ve filogenik ynden ok nemlidir.
Fosillerinin bulunmay ve ok zel karakterler tamalar nedeniyle, kapal tohumlularn
evriminde nemli ilevleri olduu ve evrimlerinin sonuna geldikleri dnlr. ounlukla
Ak tohumlu karakteri tamalarna ramen, sekonder odunlarnda trakelerin bulunuu
nedeni ile ak tohumlu bitkilerden kapal tohumlu bitkilere gei formunda olduu
dnlr. alms odunlu bitkilerdir. Yapraklar basit, karlkl oval ya da
dikdrtgenimsidir. Bir evciklidir. Polen tayan kozalaklar uzun ve ince yapdadr. Bir tek
aile ile temsil edilir.

Fotoraf 2. 5: Geni yaprakl ak tohumlu bir bitki

22

2.3.Ak Tohumlu Bitkilerin Yeil Alanlarda Kullanm

Ak tohumlu bitkiler ine yaprakl bitkiler olduu iin d grnleri birbirlerine
ok benzer. Bitkilerin ounda sivri bir tepe, dzgn bir gvde geliimi grlr. Dallar
gvdeye evrel olarak dizilmitir. Grn bakmndan sert bir yapya sahiptir. Bu nedenle
peyzaj almalarnda ok fazla grup halinde kullanmak doru deildir. Bunun yannda baz
bitkiler yalandka geni bir ta sistemi oluturur. Manzara asndan gzel bir grnt elde
edilir ( fstk am ). Yine baz bitkiler dallarn aaya doru sarktarak uygulamalarda
deiik bir ortam yaratlmasn salamaktadr ( sedir ).
Ak tohumlu bitkiler gerek sert grnleri ve gerek koyu renkli yapraklar ile iyi
bir fon oluturur. Uygulamalarda ak renkli bitkilerin arkasna bu bitkileri
yerletirdiimizde ok gzel bir grnt elde ederiz.

23

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar

neriler

retmeniniz ile birlikte okulunuzun Etrafnzda grdnz bitkiler

evresinde teknik gezi dzenleyiniz.
hakknda tartnz.
nceleme yaptnz bu bitkiler arasnda Ele aldnz bitkiler hakknda rapor
ak tohumlu bitkiler var m?
tutunuz.
Ak tohumlu bitki temin ediniz.

Bu bitkileri gruplandrmaya alnz.

Park ve bahelerde kullanl eklini Ak tohumlu bitkilerin genel

inceleyiniz.
zelliklerini hatrlaynz.
Yapraklarn inceleyiniz.
Gvdesini inceleyiniz.
iek durumunu inceleyiniz.
Dier organlarn inceleyiniz.
Mikroskop almas yapnz.
ncelediiniz bitkinin dier geni
yaprakl aalardan ve allardan farkl
olduuna dikkat ediniz.
Siz de deiik ekillerde dizaynlar
yaparak ak tohumlu bitkilerin
kullanm hakknda tecrbe edininiz.

24

LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
Aada verilen
bilgilerinizi lnz.

deerlendirme

sorularn

cevaplandrarak

faaliyete

ilikin

LME SORULARI
1)

Ak tohumlulara kozalakl bitkiler de denir, nk meyveleri .

eklindedir.

2)

Odunsu bitki olduu iin dzenli .. ve kambiyum vardr.

3)

Ak tohumlular, ounlukla . yada aak, seyrek de olsa al biiminde

olan bitkilerdir.

4)

Ak tohumlular, genellikle yapraklarnn tamamn birden dkmedii iin

. yeildirler.

5)

Ak tohumlular, .. yllktr ve yapraklar ounlukla inemsidir.

6)

am bitkisinde . hem erkek hem de dii kozalak bulunur.

7)

Dii ve erkek organlar ayr iekler zerinde bulunduundan

iekleri tek eeylidir.

8)

Ak tohumlu bitkilerde tozlama .. araclyla olmaktadr.

9)

Ak tohumlu bitkiler . bitkiler olduu iin d grnleri

birbirlerine ok benzer.

10) Ak tohumlu bitkiler gerek sert grnleri ve gerek . ile iyi

bir fon oluturur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Hatal yantlarnz iin konuyu tekrar ediniz.
Cevaplarnz tamamen doru ise deerlendirme leine geiniz.

25

UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandnz bilgi ve beceriler dorultusunda blgenizdeki
ak tohumlu bitkileri tespit etmeye alnz. Kendinize rnek bir bahe belirleyerek
krokisini oluturunuz ve bu kroki ierisine mevcut olan ak tohumlu bitkileri yerletiriniz.
Yapm olduunuz almay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Bahenizi belirlediniz mi?

Fotoraf ektiniz mi?
almalarnz srasnda krokinizi olutururken lm aletlerini
doru kullandnz m?
Bitkilerin dnda varsa kpr, yol, havuz gibi nesnelerin yerini
belirlediniz mi?
Ak tohumlu bitkileri doru yerletirdiniz mi?
Bitkilerin arasndaki mesafeye dikkat ettiniz mi?
Elde ettiiniz sonular arkadalarnzla paylatnz m?
almanz sonucunda kardnz krokiyi beendiniz mi?
Ayn almay kendi zevkinize gre siz yapmaya altnz m?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saysn belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz.
Hatal yantlar iin bilgi konularn tekrar ediniz. Tm yantlar doru ise modl
deerlendirmeye geiniz.

26

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
LME SORULARI
Aada verilen deerlendirme sorularn cevaplandrarak modle ilikin bilgilerinizi
lnz.
1)

Ss bitkileri ierisinde ticareti en rahat yaplan grup hangisidir?

A) Kesme iekler
B) mekan bitkileri
C) D mekan bitkileri
D) Doal iek soanlar

2)

Trkiyede ss bitkisinin tannmas ve retiminin yaygnlamasnda aadakilerden

hangisi nclk etmitir?
A) Kesme iekler
B) mekan bitkileri
C) D mekan bitkileri
D) Doal iek soanlar

3)

nsanlarn bulunduklar ortamlar daha yaanlabilir hale getirmek amacyla

kullandklar bitkilere ne ad verilir?
A) Doal bitki rts
B) D mekan bitkileri
C) Ss bitkileri
D) mekan bitkileri

4)

Herhangi bir alanda insanlarn ve hayvanlarn etkisinde kalmadan tamamen doal

etmenlerle oluan bitki rtsne ne ad verilir?
A) Bozkr
B) Doal bitki rts
C) D mekan bitkileri
D) Otsu bitkiler

5)

Akdeniz ikliminin grld yerlerde genellikle hangi orman tipi dikkat eker?
A) Yamur ormanlar
B) Tropikal yamur ormanlar
C) Daima yeil sert yaprakl ormanlar
D) Orman grlmez.

6)

Yeryznde en geni alan kaplayan orman topluluu hangisidir?

A) Yamur ormanlar
B) Tropikal yamur ormanlar
C) ne yaprakl aalardan oluan ormanlar
D) Geni yaprakl aalardan oluan aalar

27

7)

Tundra formasyonunda bitki rts nedir?

A) Yosun- liken
B) Otlar
C) allar
D) Maki

8)

Trkiyenin doal bitki rts ierisinde aadakilerden hangisi yer almaz?

A) ayr
B) Orman
C) Maki
D) Tropikal yamur ormanlar

9)

Anadolu Blgesinde bitki rts hangisidir?

A) Bozkr
B) Maki
C) ne yaprakl ormanlar
D) Geni yaprakl ormanlar

10)

Ak tohumlu bitkiler genel olarak hangi formdadr?

A) Ot
B) al
C) Aa
D) Erelti

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz.
Hatal yantlar iin bilgi konularn tekrar ediniz. Tm yantlarnz doru ise bir
sonraki modle geiniz. Modl tamamladnz. retmeninizle iletiime geiniz.

28

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARI
RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5

Ss bitkisi
Kesme iek, i mekn
bitkisi
Flora
Ayn ya da ayr soydan
Ormanlar, allar

6
7

ok nemli, kurak
Subtropikal

8
9
10

Orta kuakta
Doal bitki rtsn
Yaz kuraklna

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

Kozalak
letim demetleri
Aa
Her zaman
ok

6
7
8
9
10

Ayr aata
Ak tohumlu bitkilerin
Rzgr
ne yaprakl
Koyu renkli yaprakl

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

A
D
C
B
C

6
7
8
9
10

29

C
A
D
A
C

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR

Prof.Dr. Akalan , Toprak Bilgisi, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi

Yaynlar: 1058, Ankara 1988.

Prof. Dr. Dnmez Y, Bitki Corafyas, stanbul niversitesi Yayn Nu: 3319,
stanbul 1985.

Prof. Dr. Gney S,Scak Blgelerde Ziraat Hayat, stanbul niversitesi

Edebiyat Fakltesi Yayn Nu: 2732, stanbul 1986.

Gner A, Bitkiler, Tbitak Yaynlar, eviri, Ankara 2004.

Prof. Dr. Tundilek N, Doal Blgeler, stanbul niversitesi Yayn Nu: 3417,
stanbul 1987.

Prof. Dr. Yaltrk F, Dendroloji I, stanbul 1987.

30

KAYNAKA
KAYNAKA

Prof.Dr. Akalan , Toprak Bilgisi, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi

Yaynlar: 1058, Ankara, 1988.

Prof. Dr. Dnmez Y, Bitki Corafyas, stanbul niversitesi Yayn Nu: 3319,
stanbul 1985.

Prof. Dr. Gney S,Scak Blgelerde Ziraat Hayat, stanbul niversitesi

Edebiyat Fakltesi Yayn Nu: 2732, stanbul, 1986.

Gner A, Bitkiler, Tbitak Yaynlar, eviri, Ankara, 2004.

Prof. Dr. Tundilek N, Doal Blgeler, stanbul niversitesi Yayn Nu: 3417,
stanbul, 1987.

Prof. Dr. Yaltrk F, Dendroloji II, stanbul, 1987.

31