Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi

(2011-ci il avqustun 1-dk edilmi lav v dyiikliklrl)

(1 fevral 1999-cu il tarixli, 618-IQ nmrli Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il tsdiq
edilmidir)
Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 35-ci maddsin sasn mk frdi v ictimai
rifahn sasdr. Hr ksin my olan qabiliyyti sasnda srbst surtd zn faliyyt
nv, pe, muliyyt v i yeri semk hququ vardr.
Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsind:

mvafiq hquq normalar il mk mnasibtlrind iilrin v igtrnlrin

mk, sosial, iqtisadi hquqlar v bu hquqlarla bal mvafiq tminatlarn
minimum sviyysi;
Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn ikinci blmsind nzrd tutulan
mk, istiraht, thlksiz v salam raitd ilmk hququnun, habel digr
sas insan hquqlarnn v azadlqlarnn tmin edilmsi prinsiplri v qaydalar;
Azrbaycan Respublikasnn balad v ya trfdar xd beynlxalq
mqavillr, Beynlxalq mk Tkilatnn konvensiyalarna v digr
beynlxalq hquq normalarna uyun olaraq mk mnasibtlrinin yaranmas,
dyidirilmsi, onlara xitam verilmsi v bu mnasibtlrin itiraklarnn
hquqlarnn mhafizsi sahsind iilrin, igtrnlrin, habel mvafiq
dvlt hakimiyyti orqanlarnn hquqlarn, vziflrini tnzim edn normalar
tsbit edilir.

I blm. mumi normalar

Birinci fsil. sas mddalar
Madd 1. Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan normativ
hquqi aktlar
Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyi sistemi:

bu Mclldn;
Azrbaycan Respublikasnn mvafiq qanunlarndan;
mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn slahiyyti rivsind qbul etdiyi
normativ hquqi aktlardan;
mk, sosial-iqtisadi msllrl laqdar Azrbaycan Respublikasnn balad
v ya trfdar xd beynlxalq mqavillrdn ibartdir.

Madd 2. Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin vziflri v prinsiplri

1. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi iilrl igtrnlr arasnda yaranan
mk mnasibtlrini, habel onlarla mvafiq dvlt hakimiyyti orqanlar, hquqi
xslr arasnda hmin mnasibtlrdn tryn digr hquq mnasibtlrini tnzim edir.

2. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi fiziki xslrin mk hquqlarnn v bu

hquqlarn hyata keirilmsini tmin edn qaydalarn minimum normalarn myyn
edir.
3. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi (bundan sonra ismin mvafiq hallarnda
bu Mcll) mk mnasibtlrind trflrin:

hquq brabrliyinin tmin edilmsi;

mnafelrinin haqq-daltl v qanunun aliliyinin tmin olunmas il qorunmas;
maddi, mnvi, sosial, iqtisadi v digr hyati tlbatlarn dmk mqsdi il
qli, fiziki v maliyy imkanlarndan srbst istifad etmsinin tmin edilmsi;
sasn mk mqavilsi (kontrakt) zr hdliklrinin icrasna hquqi tminat
yaradlmas prinsiplrin saslanr.

Madd 3. Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyind ildiln sas mfhumlarn

anlaylar
1. Mssis mlkiyytinin tkilati-hquqi formasndan, adndan v faliyyt
nvndn asl olmayaraq Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyin mvafiq olaraq
yaratd hquqi xs, onun v xarici hquqi xsin filial, nmayndliyi.
2. i igtrnl frdi qaydada yazl mk mqavilsi (kontrakt) balayaraq
mvafiq i yerind haqq dnilmkl alan fiziki xs.
3. gtrn tam faliyyt qabiliyytli olub iilrl mk mqavilsi (kontrakt)
balamaq, ona xitam vermk, yaxud onun rtlrini dyidirmk hququna malik
mlkiyyti v ya onun tyin (mvkkil) etdiyi mssisnin rhbri, slahiyytli orqan,
habel hquqi xs yaratmadan sahibkarlq faliyyti il mul olan fiziki xs.
4. mk kollektivi igtrnl mk mnasibtlrind olan, bu Mcll il v digr
normativ hquqi aktlarla myyn edilmi mk, sosial, iqtisadi hquqlarn birg hyata
keirmk v qanuni mnafelrini kollektiv halnda mdafi etmk slahiyytin malik
mvafiq i yerlrind alan iilrin birliyi.
5. mk mqavilsi (kontrakt) (bundan sonra ismin mvafiq halnda mk
mqavilsi) igtrnl ii arasnda frdi qaydada balanan mk mnasibtlrinin
sas rtlrini, trflrin hquq v vziflrini ks etdirn yazl mqavil.
6. Kollektiv mqavil igtrnl, mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaq tkilat
arasnda yazl formada balanan mk, sosial-iqtisadi, mit v digr mnasibtlri
tnzimlyn mqavil.
7. Kollektiv sazi mvafiq icra hakimiyyti orqan, hmkarlar ittifaqlarnn v
igtrnlrin birliklri arasnda balanan, iilrin mk raitinin yaxladrlmas,
myin mhafizsi, mulluun tmin edilmsi v digr sosial mdafi tdbirlrinin
hyata keirilmsi sahsind birg faliyyt dair trflrin hdliklrini myyn edn
razlama.
8. yeri iinin haqq dnilmkl vzifsi (pesi) zr mk mqavilsi il
myyn edilmi ilri (xidmtlri) yerin yetirdiyi yer.

9. mk funksiyas mk mqavilsind nzrd tutulan bir v ya bir ne vzif

(pe) zr iinin yerin yetirmli olduu ilrin (xidmtlrin) mcmusu.
10. myin mhafizsi iilrin thlksiz v salam raitd ilmk hququnu
tmin etmk mqsdi il bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda, habel
kollektiv mqavillrd, sazilrd, mk mqavillrind nzrd tutulan texniki
thlksizlik, sanitariya, gigiyena, malic-profilaktika tdbirlri, normalar v
standartlar sistemi.
11. mk raiti iinin z mk funksiyasn smrli v faydal yerin yetirmk
n minimum normalar bu Mclld nzrd tutulan, habel mk mqavilsind
(kollektiv mqavild, sazid) trflrin zlrinin myyn etdiyi mk, sosial v
iqtisadi normalarn mcmusu.
12. ilrin nmayndli orqan mk, sosial, iqtisadi hquqlarn v qanuni
mnafelrini mdafi etmk mqsdi il iilrin knll birlib yaratdqlar nizamnam
v mvafiq qanunvericilik sasnda faliyyt gstrn hmkarlar ittifaqlar tkilatlar
(birliklri).
13. gtrnlrin nmayndli orqan sahibkarlq faliyytlri il laqdar sosialiqtisadi hquqlarn, mlkiyyt, istehsal v mk mnasibtlri il bal mnafelrini
mdafi etmk mqsdi il igtrnlrin knll birlib yaratdqlar nizamnam v
mvafiq qanunvericilik sasnda faliyyt gstrn birliklr.
14. Kollektiv tlblr kollektiv mqavillrin, sazilrin balanmas, onlara
dyiikliklrin edilmsi v icras, habel digr mk, sosial v iqtisadi msllrl bal
iilrin, ya da hmkarlar ittifaqlar orqannn igtrn, onlarn birliklri v ya mvafiq
icra hakimiyyti orqanlar qarsnda irli srdy tlblr.
15. Kollektiv mk mbahissi kollektiv tlblrdn tryn fikir ayrl.
16. Frdi mk mbahissi mk mqavilsinin, kollektiv mqavilnin, saziin
rtlrinin, trflrin hdliklrinin yerin yetirilmsi, habel bu Mcllnin v digr
normativ hquqi aktlarn ttbiqi zaman frdi qaydada igtrnl ii arasnda yaranan
fikir ayrl.
17. Ttil kollektiv v frdi mk mbahissini hll etmk mqsdi il iilrin
(iinin) mvqqti olaraq z mk funksiyasnn icrasndan tam v ya qismn knll
imtina etmsi.
Madd 4. Bu Mcllnin ttbiq edildiyi i yerlri
1. Bu Mcll qanunvericilikl myyn edilmi qaydada Azrbaycan Respublikasnn
mvafiq hakimiyyt orqanlarnn, fiziki v hquqi xslrin tsis etdiklri mlkiyyt v
tkilati-hquqi formasndan asl olmayaraq respublikann razisind yerln btn
mssislrd, idarlrd, tkilatlarda (bundan sonra ismin mvafiq halnda
mssislr), elc d mssis yaradlmadan iilrl mk mqavilsi balanm i
yerlrind, hminin onun hdudlarndan knarda faliyyt gstrn Azrbaycan
Respublikasnn sfirliklrind, konsulluqlarnda, beynlxalq sularda Azrbaycan
Respublikasnn bayra altnda zn gmilrd, elf qurularnda v digr i yerlrind
ttbiq edilir.

2. Bu Mcll igtrnin xammalndan (materialndan), istehsal vasitlrindn istifad

etmkl mk funksiyasn z evind yerin yetirn iilr d amil edilir;
3. Azrbaycan Respublikasnn qanunlarnda myyn edilmi dvlt bdcsindn
maliyyln mssislrd almann ya hddi elmi-tdqiqat v ali thsil
mssislrin amil edilmir. (55)
Madd 5. Bu Mcllnin ttbiq edildiyi digr i yerlri v qulluqular
1. Azrbaycan Respublikasnn xarici dvltlrl, beynlxalq tkilatlarla balad
mqavillrd baqa hal nzrd tutulmaybsa, bu Mcll mvafiq xarici dvltlrin,
onlarn fiziki v hquqi xslrinin, beynlxalq tkilatlarn, elc d vtndal
olmayan xslrin Azrbaycan Respublikasnda tsis etdiklri v qanunvericilikd
nzrd tutulmu qaydada dvlt qeydiyyatna alnb, faliyyt gstrn i yerlrind he
bir rt qoyulmadan ttbiq edilir.
2. Bu Mcll dvlt qulluqularna, habel prokurorluq, polis v digr hquq mhafiz
orqanlarnn qulluqularna onlarn hquqi statusunu tnzimlyn normativ hquqi
aktlarla myyn olunmu xsusiyytlr nzr alnmaqla amil edilir. Bu normativ
hquqi aktlarda hmin qulluqularn mk, sosial v iqtisadi hquqlar btnlkl hat
olunmaybsa, bu Mclld nzrd tutulmu mvafiq normalar onlara ttbiq edilir.
Madd 6. Bu Mcllnin amil edilmdiyi xslr
Aadak xslr bu Mcll amil edilmir:
a) hrbi qulluqulara;
b) mhkm hakimlrin;
c) Azrbaycan Respublikasnn Milli Mclisinin deputatlarna v bldiyylr
seilmi xslr;
) xarici lknin hquqi xsi il hmin lkd mk mqavilsi balayb mk
funksiyasn Azrbaycan Respublikasnda faliyyt gstrn mssisd (filialda,
nmayndlikd) yerin yetirn cnbilr;
d) podrat, taprq, komisyon, mlliflik v baqa mlki-hquqi mqavillr zr
ilri yerin yetirn xslr.
Madd 7. mk mnasibtlrinin qanunvericilikl v mqavil balamaqla tnzimlnmsi
1. ilrin mk hquqlar v bu hquqlarla bal mvafiq tminatlarnn minimum
sviyysi bu Mcllnin 1-ci maddsind gstriln normativ hquqi aktlarla myyn
edilmi hquq normalar il tmin edilir.
2. mk mnasibtlri yazl formada mk mqavilsi balandqda yaranr.
3. Kollektiv mqavillrd, sazilrd, habel mk mqavillrind mk
qanunvericiliyin nisbtn daha geni lav mk, sosial, iqtisadi, maddi-mit v digr
mnasibtlri hat edn mk raiti nzrd tutula bilr. mk mqavillrin iilrin
hquqlarn qvvd olan qanunvericiliy, kollektiv mqavily v sazi nisbtn

mhdudladran rtlrin daxil edilmsi yolverilmzdir. Bel rtlrin ttbiqi nticsind

iilr dyn maddi v digr ziyan igtrn trfindn tam dnilir.
4. Bilavasit mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind
igtrnl iinin qarlql razl il yeni peyrtm, ixtisasa yiylnm mqavilsi
balanla bilr.
5. iy yeni peyrtmnin v ya ixtisasa yiylnmnin rtlri, qaydalar, mddti v
trflrin hdliklri ld ediln razlq sasnda balanan mvafiq mqavil il v yaxud
mk mqavilsi il tnzimlnir.
Madd 8. Bu Mcll il myyn olunmu mddtlrin hesablanmas qaydalar
1. Bu Mcll il mk hquqlarnn v vziflrinin yaranmas, dyidirilmsi v xitam
edilmsi mvafiq hallarda tqvim vaxt il hesablanan mddtlrl illrl, aylarla,
hftlrl, gnlrl myyn edilir.
2. Mddt axmnn balanmas tqvim zr myyn edilmi vaxtn ertsi gnndn
hesablanr.
3. llrl, aylarla, hftlrl hesablanan mddtlr mvafiq olaraq ilin, ayn, hftnin
sonuncu gnnd baa atr. Tqvim hftlri v gnlri il hesablanan mddt qeyri-i
gnlri d daxildir.
4. gr mddtin son gn qeyri-i gnn drs, onun ardnca gln n yaxn i gn
mddtin bitdiyi gn hesab edilir.

kinci fsil. mk mqavilsinin trflrinin sas hquqlar, vziflri v

mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi sahsind mumi hquqi
tminatlar
Madd 9. mk mqavilsi zr iinin sas hquqlar
mk mqavilsi zr iinin aadak sas hquqlar vardr:
a) srbst surtd ixtisasna, sntin, pesin uyun mk faliyyti nv v i
yeri serk mk mqavilsi balamaq;
b) mk mqavilsinin rtlrini dyidirmk v ya onu lv etmk n
igtrn mracit etmk;
c) i vaxtnda v ya i vaxtndan sonra qazanc ld etmk mqsdi il
qanunvericilikl qadaan edilmyn, habel mk mqavilsi zr trflrin
hdliklrin xll gtirmyn faliyytl mul olmaq;
) hyatnn, salamlnn v myinin mhafizsini tmin edn mk raitind
almaq, habel bel raitin yaradlmasn tlb etmk;
d) qanunvericilikl myyn edilmi minimum mbldn aa olmayan mk
haqq almaq;

e) i vaxtndan artq vaxtda i clb olunduqda lav mk haqqn almaq v ya

onun verilmsini tlb etmk;
) mk mqavilsi il myyn edilmi mk funksiyasna daxil olmayan ilri,
xidmtlri yerin yetirmkdn imtina etmk, bel ilri, xidmtlri icra etdikd is
mvafiq lav mk haqqnn verilmsini tlb etmk;
f) mnzil raitinin, ail zvlrinin sosial-mit raitinin yaxladrlmas n
igtrndn mvafiq sosial yardmlar almaq;
g) qanunvericilikl myyn olunmu i vaxtnda almaq;
) mvafiq pelr (vziflr), istehsalatlar zr i yerlrind qanunvericilikl
myyn olunmu qsaldlm i vaxtnda almaq;
h) qanunvericilikl myyn olunmu hftlraras istiraht gnlrindn istifad
etmk;
x) hr il bu Mclld nzrd tutulmu minimum mddtdn az olmayan
dnili sas mzuniyytdn v mvafiq hallarda lav, sosial, dnisiz, thsil
mzuniyytlrindn istifad etmk;
) pe hazrln artrmaq, yeni ixtisasa yiylnmk v ixtisasn artrmaq;
i) mk funksiyasnn yerin yetirilmsi zaman mlakna v shhtin dyn
ziyann dnilmsini tlb etmk;
j) igtrn trfindn qanunvericilikl myyn olunmu qaydada mcburi
sosial sorta olunmaq, habel hr hans baqa nv sorta qaydalarndan istifad
etmk;
k) qanunvericilikl myyn edilmi qaydada hmkarlar ittifaqlarnn, ictimai
birliklrin zv olmaq, habel bu tkilatlarn v ya mk kollektivinin keirdiyi
ttillrd, mitinqlrd, toplantlarda v qanunvericilikl qadaan olunmayan digr
ktlvi tdbirlrd itirak etmk;
q) mk hquqlarnn mdafisi n mhkmy mracit etmk v hquqi
mdafi olunmaq;
l) sosial mdafi zr mavintlrdn v gztlrdn, sosial sorta hququndan
istifad etmk;
m) isizliy gr qanunvericilikl myyn olunmu dvlt tminatn almaq;
n) i yeri, vzifsi (pesi), aylq mk haqq v mk mnasibtlri il bal
digr mlumatlar bard igtrndn mvafiq araylar almaq.
Madd 10. mk mqavilsi zr iinin sas vziflri
mk mqavilsi zr iinin sas vziflri aadaklardr:

a) mk mqavilsi il myyn edilmi mk funksiyasn vicdanla yerin

yetirmk;
b) mk intizamna v mssisdaxili intizam qaydalarna ml etmk;
c) myin thlksizliyi normalarna ml etmk;
) igtrn vurduu maddi ziyana gr msuliyyt damaq;
d) dvlt sirrini, habel igtrnin kommersiya sirrini myyn olunmu
qaydada v rtlrl gizli saxlamaq;
e) i yoldalarnn mk hquqlarn v qanuni mnafelrini pozmamaq;
) frdi, kollektiv mk mbahislri zr mhkm qrarlarn (qtnamlrini)
yerin yetirmk;
f) mk qanunvericiliyinin tlblrin ml etmk.
Madd 11. gtrnin sas hquqlar
1. mk mnasibtlri sahsind igtrnin aadak sas hquqlar vardr:
a) bu Mcll il myyn edilmi qaydada iilrl mk mqavillri balamaq,
onlarn rtlrini dyidirmk;
b) bu Mcll il myyn edilmi qaydada v saslarla mk mqavillrini lv
etmk;
c) iilrdn mk mqavilsi il myyn edilmi rtlrin, hdliklrin vaxtnda
v keyfiyytl yerin yetirilmsini tlb etmk;
) igzar keyfiyytin, myinin nticlrin, pekarlq sviyysin uyun
olaraq iini mvafiq vziflr (pelr) irli kmk;
d) iilr mk mqavilsinin rtlrini, mssisdaxili intizam qaydalarn
pozduqda qanunvericilikl myyn olunmu qaydada onlar intizam
msuliyytin clb etmk;
e) iilrin ona v ya mlkiyytiy vurduu maddi ziyann dnilmsi n
qanunvericiliy mvafiq tdbirlr grmk;
) bu Mcllnin v digr normativ hquqi aktlarn tlblrin ml etmkl mk
raitinin rtlrini dyidirmk v ya iilrin sayn ixtisar etmk, tatlar,
struktur blmlri lv etmk;
f) mk kollektivi il v ya hmkarlar ittifaq tkilat il kollektiv mqavil
balamaq v bu mqavil zr hdliklrin yerin yetirilmsin nzart etmk;
g) mk mqavilsi balayarkn bu Mcll il myyn edilmi qaydada v
mddt snaq mddtini myyn etmk.

2. gtrnin bu maddd nzrd tutulan hquqlarnn hyata keirilmsin, bu

Mcllnin 12-ci maddsi il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi
vziflrinin icra edilmsin hr cr mdaxil v manelr edilmsi yolverilmzdir.
gtrnin bu sahd faliyytin mdaxil edrk onun qanuni hquqlarn pozan xs
qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada mvafiq msuliyyt dayr.
Madd 12. gtrnin sas vziflri v msuliyyti
1. mk mnasibtlri sahsind igtrnin sas vziflri aadaklardr:
a) mk mqavilsinin rtlrin v onlarda nzrd tutulan hdliklr ml
etmk;
b) bu Mcllnin v mk qanunvericiliyin aid digr normativ hquqi aktlarn
tlblrini yerin yetirmk;
c) mk mqavillrini bu Mclld nzrd tutulmu saslarla v qaydada
pozmaq;
) kollektiv mqavillrin, sazilrin rtlrin, onlarda nzrd tutulmu
hdliklr ml etmk;
d) frdi, kollektiv mk mbahislri zr mhkm qrarlarn (qtnamlrini)
yerin yetirmk;
e) iilrin riz v ikaytlrin qanunvericilikd nzrd tutulmu mddtd v
qaydada baxmaq;
) iilrin mk, maddi, sosial-mit raitinin, onlarn ailsinin rifah halnn
yaxladrlmas n mssisnin sasnamsin (nizamnamsin), kollektiv
mqavily mvafiq olaraq zruri tdbirlr grmk;
f) i qbul, id irli kilmk, pe hazrln artrmaq, yeni ixtisasa yiylnmk
v ixtisasn artrmaq zaman, iin keyfiyytini qiymtlndirrkn, idn azad
edrkn cinsindn asl olmayaraq iilr eyni yanamaq v brabr imkanlar
yaratmaq;
g) cinsindn asl olmayaraq, eyni il mul olan iilr eyni i raitini
yaratmaq, eyni pozuntuya gr iilr frqli intizam tnbehi tdbirini ttbiq
etmmk, cinsi mnsubiyyt gr ayr-sekiliyin v seksual qsnamann qarsn
almaq n lazmi tdbirlr grmk;
) uaqlar onlarn hyatna, salamlna v ya mnviyyatna thlk trd
biln faliyyt clb etmmk.
2. ilrin hquqlarn pozan, mk mqavilsi zr z hdliklrini yerin yetirmyn,
15 yana atmam xslri i gtrn, uaqlar onlarn hyyatna, salamlna v ya
mnviyyatna thlk trd biln faliyyt clb edn habel bu Mcllnin tlblrin
ml etmyn igtrn qanunvericilikl myyn olunmu qaydada mvafiq
msuliyyt clb edilir.
Madd 13. cnbilrin v vtndal olmayan xslrin mk hququnun tnzimlnmsi

1. Qanunla v ya Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillr il

baqa hal nzrd tutulmaybsa, cnbilr v vtndal olmayan xslr Azrbaycan
Respublikasnda olarkn Azrbaycan Respublikasnn vtndalar il brabr btn
mk hquqlarndan istifad ed bilr v bu hquqlara mvafiq olan vziflr dayrlar.
2. Qanunda nzrd tutulmu hallar istisna olunmaqla cnbilrin v vtndal
olmayan xslrin bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda nzrd tutulmu
mk hquqlarnn mhdudladrlmas qadaandr.
3. mk mnasibtlri sahsind Azrbaycan Respublikasnn vtndalarna nisbtn
cnbilr v vtndal olmayan xslr daha stn hquqlarn myyn edilmsi
yolverilmzdir.
4. gtrnlr cnbilri v vtndal olmayan xslri, onlara qanunvericilikl
myyn olunmu qaydada Azrbaycan Respublikasnn razisind haqq dniln mk
faliyytini hyata keirmlri n frdi icaz verildikdn sonra i clb ed bilrlr.
Madd 14. mk mnasibtlri sahsind dvlt hakimiyyti orqanlarnn vziflri
1. mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi sahsind qanunvericilik, icra v mhkm
hakimiyyti orqanlar z slahiyytlri rivsind:

qanunvericiliyin tlblrin mk mnasibtlrinin subyektlri trfindn hr

yerd eyni qaydada v drst ml olunmasn;
salam v thlksiz mk raitinin tmin olunmasn;
iilrin v igtrnlrin hquqlarnn pozulmasnn qarsnn alnmasn;
iilrin v igtrnlrin pozulmu hquqlarnn brpa olunmasn;
slahiyytlri rivsind mk qanunvericiliyinin tkmilldirilmsini;
mk mnasibtlri sahsind Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyas il
myyn edilmi insan hquqlar v azadlqlar prinsiplri sasnda dvlt
siyastinin hyata keirilmsini tmin etmlidirlr.

2. Dvlt, ii qvvsindn smrli istifad olunmasn tmin etmk, Azrbaycan

Respublikas Konstitusiyasnn 35-ci maddsinin VIII hisssin mvafiq olaraq isizliyin
aradan qaldrlmas mqsdi il vtndalarn pekarlq sviyysini, mk vrdilrini,
oxillik tcrbsini nzr almaqla mvafiq ixtisaslar, sntlr, pelr zr lkd
mvcud olan ii qvvsindn istifad olunmadan xarici lklrdn sassz olaraq
mtxssislrin i clb olunmasnn qarsnn alnmasn, isizlik, halinin mulluu
v miqrasiyas msllrini tnzimlyir.
3. mk mnasibtlri sahsind dvlt siyastinin hyata keirilmsi mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] trfindn tmin edilir. Hmin icra hakimiyyti orqan:

slahiyytlri rivsind myyn edilmi hallarda mk mnasibtlrinin

tnzim edilmsinin tmin olunmas n mvafiq normativ hquqi aktlar qbul
edir;
myin dnilmsi, v mk mnasibtlri, myin mhafizsi, mk
ehtiyatlarndan istifad, mk miqrasiyas, halinin sosial mdafisi, lillrin v
18 yanadk salamlq imkanlar mhdud olan iilrin reabilitasiyas
problemlri sahsind dvlt siyastini hyata keirir.

Madd 15. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn

orqan
1. Bu Mcllnin v mk qanunvericiliyin dair digr normativ hquqi aktlarn
tlblrin ml olunmasna dvlt nzartini mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] hyata keirir.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] slahiyyti rivsind mk qanunvericiliyinin
pozulmasnda tqsirkar xslrdn yol verdiklri hquq pozuntularnn aradan
qaldrlmasn tlb etmk, onlar Azrbaycan Respublikasnn nzibati Xtalar Mcllsi
il myyn olunmu hallarda v qaydada inzibati msuliyyt clb etmk v digr
msuliyyt clb olunmas n mvafiq orqanlar qarsnda msl qaldrmaq hququna
malikdir.
3. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] hquqlar, vziflri v faliyyt qaydalar mvafiq
icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq
edilmi sasnam il tnzim edilir.
4. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla
mhkmnin slahiyytin aid olan msllrin hlli zr faliyyt gstr bilmz.
5. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] vzifli xslrinin bu Mcllnin v mk
qanunvericiliyin dair digr normativ hquqi aktlarn tlblrin ml olunmasna dair z
slahiyytlri rivsind qbul etdiklri qrarlarn, gstrilrin igtrnlr v iilr,
habel mk mnasibtlrinin digr itiraklar trfindn icras mcburidir.
6. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] vzifli xslrinin qrarlarndan v gstrilrindn
inzibati qaydada v (v ya) mhkmy ikayt veril bilr.
Qeyd: Bu Mclld mk mnasibtlrinin itiraklar dedikd, igtrnlr, iilr,
mlkiyyti, igtrnin tabeliyind olan vzifli xslr, myin mhafizsi
xidmtlrinin nmayndlri, iinin z hquqlarn mdafi etmk n mvkkil etdiyi
nmayndsi, hmkarlar ittifaqlarnn nmayndlri v igtrnlrin nmayndli
orqanlarnn slahiyytli vzifli xslri baa dlmlidir.
Madd 16. mk mnasibtlrind ayr-sekiliyin yolverilmzliyi
1. mk mnasibtlrind vtndalna, cinsin, irqin, dinin, milliyytin, dilin,
yaay yerin, mlak vziyytin, ictimai-sosial mnyin, yana, ail vziyytin,
qidsin, siyasi baxlarna, hmkarlar ittifaqlarna v ya baqa ictimai birliklr
mnsubiyytin, qulluq mvqeyin, hminin iinin igzar keyfiyytlri, pekarlq

sritsi, myinin nticlri il bal olmayan digr amillr gr iilr arasnda hr

hans ayr-sekiliy yol verilmsi, hmin amillr zminind bilavasit v ya dolays il
imtiyazlarn v gztlrin myyn edilmsi, habel hquqlarn mhdudladrlmas qti
qadaandr.
2. Qadnlara, lillr, ya 18-dn az olan v sosial mdafiy ehtiyac olan digr xslr
mk mnasibtlrind gztlrin, imtiyazlarn v lav tminatlarn myyn edilmsi
ayr-sekilik hesab edilmir.
3. mk mnasibtlri prosesind iilr arasnda bu maddnin birinci hisssind
gstriln ayr-sekiliy yol vern igtrn v ya digr fiziki xs qanunvericilikd
nzrd tutulmu qaydada mvafiq msuliyyt dayr.
4. Ayr-sekiliy mruz qalan ii pozulmu hququnun brpa edilmsi tlbi il
mhkmy mracit ed bilr.
Madd 17. Mcburi myin qadaan edilmsi
1. Hr hans qayda v sulla zor iltmkl, hminin mk mqavilsin xitam
verilcyi hd-qorxusu il iini mk funksiyasna daxil olmayan ii (xidmti) yerin
yetirmy mcbur etmk qadaandr. ini mcburi my clb edn tqsirkar xslr
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada msuliyyt clb edilirlr.
2. Hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar mvafiq qanunvericilik sasnda, habel
qanuni qvvy minmi mhkm hkmlrinin icras zaman mvafiq dvlt orqanlarnn
nzarti altnda yerin yetiriln ilrd mcburi my yol verilir.
Madd 18. Frdi v kollektiv mk mbahissi hququ, onun qanunvericilikl
tnzimlnmsi
1. zlrinin hquqlarn, qanuni mnafelrini mdafi etmk mqsdi il iinin,
igtrnin, mk kollektivinin, hmkarlar ittifaqlar tkilatnn frdi v ya kollektiv
mk mbahissi aparmaq hququ vardr. Bu hququn hyata keirilmsi yalnz
qanunvericilikd nzrd tutulan hallarda v qaydada mhdudladrla bilr.
2. gtrnl ii, habel mk kollektivi arasnda mk qanunvericiliyinin ttbiqi
zaman meydana xan frdi v kollektiv mk mbahislrinin hlli bu Mcllnin XI
blmsind nzrd tutulan qaydada tnzimlnir.
Madd 19. Hmkarlar ittifaqlar
1. ilr arasnda he bir frq qoyulmadan, igtrndn qabaqcadan icaz alnmadan,
srf knlllk prinsiplri sasnda mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat yaradla
bilr. ilr mk, sosial, iqtisadi hquqlarn, qanuni mnafelrini mdafi etmk n
mvafiq hmkarlar ittifaqlarna daxil olub hmkarlar ittifaqlarnn faliyyti il mul
ola bilrlr.
2. Hmkarlar ittifaqlarnn hquqlar, vziflri v slahiyytlri Hmkarlar ittifaqlar
haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanunu v onlarn nizamnamlri il myyn
edilir.
Madd 20. gtrnlrin nmayndli orqanlar

1. gtrnlr iqtisadi, maliyy maraqlarn, sahibkarlq faliyyti il bal mnafelrini

mdafi etmk, habel hmkarlar ittifaqlar il mnasibtlrd sosial trfdalq etmk
n knll kild mvafiq tkilat yaradaraq birl bilrlr.
2. gtrnlrin nmayndli orqannn hquqlar, vziflri, faliyyt istiqamtlri v
qaydalar mvafiq normativ hquqi aktlarla v onun nizamnamsi (sasnamsi) il
tnzim edilir.
3. gtrnlrin nmayndli orqannn faliyyti iilrin v igtrnlrin hquq
brabrliyi v bu Mcll il myyn edilmi qaydada mk mnasibtlrinin mvafiq
mqavillr, sazilr balamaqla tnzimlnmsi prinsipind qurulmaldr.
4. gtrnlrin nmayndli orqan n iilrin nmayndli orqanlarna nisbtn
hr hans stn hquqlarn, gztlrin, imtiyazlarn myyn edilmsi yolverilmzdir.
Madd 21. Mssislrd ictimai znidar orqanlarnn faliyyti
1. Mssislrd hmkarlar ittifaqlar tkilatlar il yana, qanunvericilikl myyn
edilmi qaydada yaradlan iilrin digr nmayndli ictimai znidar orqanlar,
habel igtrnlrin nmayndli orqan nizamnamlrin (sasnamlrin) uyun
faliyyt gstr bilr.
2. Mssisnin mlkiyytisi, igtrni hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn v iilrin
digr nmayndli ictimai znidar orqanlarnn faliyyti n kollektiv
mqavillrd nzrd tutulan v ya bu tkilat v ictimai znidar orqanlarnn
igtrnl qarlql razl, yaxud onlarn arasnda balanm mqavil sasnda
myyn ediln mvafiq raitin yaradlmasn tmin edir.
3. Mssislrd siyasi partiyalarn, dini qurumlarn faliyytin yol verilmir.
Qeyd: Bu maddd ictimai znidar orqanlar dedikd, mk kollektivi uras,
sdrlr (direktorlar) uras, ixtiralar, smrldiricilr, yaradclq, qadnlar, veteranlar
cmiyytlri v mvafiq normativ hquqi aktlar sasnda mk mnasibtlri
itiraklarnn tsis etdiklri digr ictimai birliklr baa dlmlidir.

II blm. Kollektiv mqavil v sazi

nc fsil. Kollektiv mqavil v saziin balanmasnn mumi
qaydalar
Madd 22. Kollektiv mqavil v saziin hazrlanmas, balanmas v yerin yetirilmsinin
sas prinsiplri
Kollektiv mqavil v saziin hazrlanmas, balanmas v yerin yetirilmsinin sas
prinsiplri aadaklardr:
a) trflrin hquq brabrliyi;
b) kollektiv mqavil v saziin mzmununa dair msllrin mzakirsind
trflrin mstqilliyi v knllly;

c) obyektiv sbbdn tmin edil bilmyn rtlrin kollektiv mqavilnin v

saziin mzmununa daxil edilmsinin yolverilmzliyi;
) hdliklrin icrasna tminat;
d) qanunvericiliyin tlblrin ml edilmsi;
e) hdliklrin icrasna nzart v icra edilmmsin gr msuliyyt.
Madd 23. Kollektiv mqavilnin v saziin balanmasna, onlarda dyiikliklr edilmsin
v icrasna mdaxilnin yolverilmzliyi
Kollektiv mqavilnin v saziin balanlmas, onlarda dyiikliklr edilmsi v yerin
yetirilmsi zaman icra hakimiyyti orqanlarnn, baqa igtrnlrin, siyasi
partiyalarn, ictimai birliklrin v dini qurumlarn trflrin hquqlarn, habel
qanunvericilikl qorunan mnafelrini mhdudladran v ya onlarn hyata keirilmsin
maneilik trdn hr hans mdaxilsi qadaandr.
Madd 24. Kollektiv mqavilnin v saziin rtlrinin mcburiliyi
1. Bu Mclld nzrd tutulan qaydada balanm kollektiv mqavilnin v saziin
rtlri trflr v bu rtlrin aid edildiyi i yerlri n mcburidir.
2. Bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda nzrd tutulan mk, sosial v
iqtisadi normalara nisbtn iilrin vziyytini pisldirn kollektiv mqavilnin v
saziin rtlri etibarszdr.

Drdnc fsil. Kollektiv danqlar

Madd 25. Kollektiv danqlar aparmaq hququ
1. Kollektiv mqavilnin v saziin hazrlanmas, balanmas v onlarda dyiikliklr
edilmsi n kollektiv danqlar aparmaq tbbsn slahiyytlri daxilind
hmkarlar ittifaqlar tkilatlar (birliklri), mk kollektivlri, igtrnlr, mvafiq
icra hakimiyyti v igtrnlrin nmayndli orqanlar malikdirlr.
2. Danqlara balamaq n yazl tklif alan trf 10 tqvim gn rzind dana
balamal v kollektiv danqlarn aparlmas tbbs il x edn trf
danqlarda onun trfindn itirak edck nmayndlr bard mlumat tqdim
etmkl cavab gndrmlidir. Kollektiv danqlarn aparlmas tbbs il x edn
trfin qeyd ediln cavab mktubunu ald gndn sonrak gn kollektiv danqlarn
balanmas gn saylr.
3. gr mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat (birliyi) yoxdursa, mk kollektivi
danqlar aparmaq n xsusi slahiyytli komissiya yaradr.
4. Respublika v ya razi zr, habel mssis daxilind bir ne hmkarlar ittifaqlar
tkilat (birliyi) mvcud olarsa, kollektiv danqlarn aparlmas n iilrin mvafiq
hmkarlar ittifaqlarna zvlk nisbtin uyun nmayndlrdn ibart komissiya
yaradlr.

5. Kollektiv mqavilnin v saziin rtlrinin hazrlanmas mqsdi il kollektiv

danqlarn aparlmasndan boyun qarmaa yol verilmir.
6. gtrnlrin, o cmldn icra hakimiyyti orqanlarn, yerli znidaretm
orqanlarn, elc d onlarn yaratd v ya maliyyldirdiyi tkilatlar tmsil edn
xslrin iilrin adndan kollektiv danqlar aparmasna v kollektiv mqavillr,
sazilr balamasna yol verilmir.
Madd 26. Kollektiv danqlarn aparlmas qaydas
1. Kollektiv mqavilnin v saziin v ya onlara dyiikliklrin layihsinin hazrlanmas
mqsdi il danqlar aparmaq n trflr, mvafiq slahiyytlr verilmi brabrsayl
nmayndlrdn ibart komissiya yaradrlar.
2. Komissiyann trkibi, danqlarn gndliyi, keirilm yeri v mddti trflrin birg
qrar il myyn edilir.
3. Trflr kollektiv mqavilnin v saziin mzmununa aid msllrin seilmsi v
mzakir edilmsind srbstdirlr.
4. Komissiyann tlbi il trflr kollektiv danqlarn aparlmas n zruri olan
mlumatlar be gn mddtind tqdim etmlidirlr. Danqlarn itiraklar alnm
mlumatlarda olan dvlt v ya kommersiya sirrini yaymaa gr qanunvericilikl
myyn edilmi msuliyyt clb olunurlar.
5. Danqlar zaman trflr razla gl bilmdikd fikir ayrl haqqnda protokol
trtib edilir. Protokolda fikir ayrlnn aradan qaldrlmas haqqnda trflrin yekun
tkliflri, habel danqlarn yenidn balanmas mddti gstrilir.
Madd 27. Kollektiv danqlarn itiraklarna veriln tminatlar
1. Kollektiv danqlarn itiraklar (trflrin nmayndlri, mslhti, ekspert,
bardrc, vasiti, mtxssis, arbitr v trflrin myyn etdiyi digr xslr)
kollektiv danqlarn aparld dvrd orta aylq mk haqq saxlanlmaqla il rzind
ay mddtindk mk funksiyasnn icrasndan azad olunurlar. Hmin mddt onlarn
mk stajna daxil edilir.
2. Kollektiv danqlarla laqdar xrclr igtrn trfindn dnilmlidir.
3. Danqlarn aparlmasnda itirak etmk n dvt olunmu v mk mqavilsi zr
ilmyn xslr haqq onlar dvt etmi trfl baladqlar mqavil sasnda
dnilir.
4. Kollektiv danqlarn itiraklarnn danqlar dvrnd intizam msuliyytin clb
olunmasna, baqa i keirilmsin v ya igtrnin tbbs il idn azad
edilmsin yol verilmir.

Beinci fsil. Kollektiv mqavil

Madd 28. Kollektiv mqavilnin hazrlanmas v balanmas zruriliyi haqqnda qrarn
qbul edilmsi

1. Bu Mcllnin 25-ci maddsind nzrd tutulmu qaydada irli srlm tbbs

sasn kollektiv mqavilnin hazrlanmas v balanmas zruriliyi haqqnda qrar
hmkarlar ittifaqlar tkilat qbul edir.
2. Mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat olmadqda danqlarn aparlmas, kollektiv
mqavilnin hazrlanmas v balanmas haqqnda qrar mk kollektivinin mumi
ynca (konfrans) qbul edir.
3. Kollektiv mqavil mssisnin znd, onun filiallarnda, nmayndliklrind v
digr mstqil struktur blmlrind balanla bilr. Mssisnin filialnda,
nmayndliyind v ya digr mstqil struktur blmlrind kollektiv danqlarn
aparlmas, kollektiv mqavilnin hazrlanmas, balanmas v ya onlarda dyiikliklrin
edilmsi mqsdi il hmin blmnin rhbrin igtrn trfindn zruri slahiyytlr
verilir.
Madd 29. Kollektiv mqavilnin trflri
Kollektiv mqavilnin bir trfi igtrn, digr trfi hmkarlar ittifaqlar tkilatdr.
Mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat olmadqda is kollektiv mqavilnin ikinci
trfi mk kollektividir.
Madd 30. Kollektiv mqavilnin hazrlanmas v balanmasnn qaydalar
1. Kollektiv mqavilnin layihsinin hazrlanmas, balanmas qaydalar v mddti
trflrin qarlql razl il myyn edilir v rsmildirilir. Bu mqsdl trflr
brabr sayl nmayndlrindn ibart mvafiq komissiya (ii qrupu) yarada bilrlr.
2. Komissiya (ii qrupu) kollektiv mqavilnin layihsini trflrin mzakirsin verir.
Daxil olmu tkliflr aradrldqdan sonra yenidn ilnmi layih tsdiq olunmaq n
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn (mk kollektivinin) mumi yncann (konfransnn)
mzakirsin verilir.
3. Hmkarlar ittifaqlar tkilatnn iclasnn, konfransnn v digr yncaqlarnn
slahiyytli olmas onun nizamnamsi il tnzimlnir. ilrin (nmayndlrin) 50
faizindn oxunun itirak etdiyi mumi yncaq (konfrans) slahiyytli hesab olunur.
4. gtrn kollektiv mqavilnin layihsini trflrin mzakirsin verilmsi n
mvcud olan btn imkanlardan (daxili rabit v mlumat, surtxaran, texniki v digr
vasitlr) istifad etmk n hmkarlar ittifaqlar tkilatna v ya mvafiq komissiyaya
(ii qrupuna) rait yaratmaldr.
5. Kollektiv mqavilnin layihsi bynilmzs, trflrin nmayndlri on be gn
rzind (gr trflr baqa razla glmyiblrs) layihni yenidn ilyib tsdiq
olunmaq n tkrarn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn (mk kollektivinin)
mzakirsin verirlr.
6. Kollektiv mqavilnin layihsi iclasda (konfransda) itirak ednlrin ss oxluu il
tsdiq edilir.
7. Trflr, kollektiv mqavil tsdiq edildikdn sonra onu gn rzind
imzalamaldrlar. mzalanm kollektiv mqavil v ona lavlr yeddi tqvim gn
rzind mlumat n igtrnlr trfindn mvafiq icra hakimiyyti orqanna

[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] tqdim

edilir.
Madd 31. Kollektiv mqavilnin mzmunu
1. Kollektiv mqavilnin mzmununu trflr myyn edirlr.
2. Kollektiv mqavily, bir qayda olaraq, aadak msllr zr trflrin qarlql
hdliklri daxil edilir:
a) mssisnin istehsal v iqtisadi faliyytinin smrliliyinin yksldilmsi;
b) myin dnilmsi qaydalar v miqdarnn, pul mkafatlarnn, mavintlrin,
lavlrin v digr dmlrin myyn edilmsi;
c) qiymtlrin artm, inflyasiyann sviyysi nzr alnmaqla mk haqq
miqdarnn tnzimlnm mexanizmi;
) mulluq, kadr hazrl v ixtisasartrma, iilrin srbstldirilmsi rtlri;
d) i v istiraht vaxt, mzuniyytlrin mddti haqqnda rtlr;
e) iilr v onlarn ail zvlrin mdni v mit xidmtlrinin, sosial
tminatlar v gztlrin myyn edilmsi;
) myin qiymtlndirilmsi, mk normalarnn myyn edilmsi v yenidn
ilnmsi qaydalar;
f) qadnlarn, 18 yana atmam iilrin mk raitinin yaxladrlmas;
g) myin mhafizsinin yaxladrlmas n lav tminatlarn myyn
edilmsi;
) mk vziflrini yerin yetirmkl laqdar iilr dyn ziyann dnilmsi;
h) mk mbahislrin mhkmy qdr baxan orqann yaradlmas v onun
faliyyt qaydas;
x) iilrin tibbi v sosial sortasnn stn lav rtlrinin myyn edilmsi;
) igtrnin tbbs il mk mqavilsi lv edilrkn hmkarlar ittifaqlar
tkilat il razlamalar aparlmas;
i) iilrin ekoloji thlksizliyinin v salamlnn gzlnilmsi;
j) hmkarlar ittifaqlarnn zvlrinin mk haqqndan zvlk haqqnn tutulmas,
habel hmkarlar ittifaqlar tkilatna nizamnam faliyytini smrli tkil
etmk n digr zruri raitin yaradlmas;
k) kollektiv mk mbahissinin tnzimlnmsinin lav sullar haqqnda
razlamalar;

q) kollektiv mqavilnin rtlrinin yerin yetirilmsin nzart;

l) kollektiv mqavilnin rtlrinin pozulmasna gr trflrin msuliyyti;
m) mk v icra intizamnn mhkmlndirilmsi n tdbirlr;
n) i yerind v ya il laqdar olaraq, ayr-ayr iilr qar lsalma, akar
dmnilik hrktlri v thqiramiz hrktlr barsind izahat ii
aparlmasna v informasiya verilmsin yardm gstrilmsi v bel hrktlrin
qarsnn alnmas, iilri bu cr davrandan qorumaq n btn lazmi
tdbirlrin grlmsi;
o) i yerind v ya il laqdar olaraq, seksual thrik msllrin dair izahat ii
aparlmasna v informasiya verilmsin yardm gstrilmsi v bel thriklrin
qarsnn alnmas, iilri bu cr davrandan qorumaq n btn lazmi
tdbirlrin grlmsi;
) iilr bdn trbiysi v idmanla, o cmldn i rejimi raitind v idn
sonrak reabilitasiya v pekar-ttbiqi mqlrl, idman-salamlq turizmi il
mul ola bilmlri n raitin yaradlmas.
3. Kollektiv mqavild mssisnin iqtisadi imkanlar nzr alnmaqla digr, o
cmldn bu Mclld nzrd tutulduundan daha gztli mk v sosial-iqtisadi
rtlr d (lav mzuniyytlr, pensiyalara lavlr, nqliyyat v ezamiyy xrclrinin
dnilmsi, pulsuz v ya gztli qiymtlrl yemk verilmsi v digr gzt v vzlr)
nzrd tutula bilr.
4. Bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda kollektiv mqavily daxil edilmsi
nzrd tutulmu mddalarn kollektiv mqavild ks etdirilmsi mcburidir.
Madd 32. Kollektiv mqavilnin qvvsi
1. Kollektiv mqavil bir ildn ildk mddt balanla bilr.
2. Kollektiv mqavil imzaland v ya mqavild gstriln gndn qvvy minir.
3. Myyn olunmu mddt qurtardqdan sonra kollektiv mqavil yenisi
balananadk, lakin n oxu il mddtdk qvvd olur.
4. Mssisnin mlkiyytisinin dyidiyi v ya mssis lv edildiyi hallardan baqa
mssisd tkilati-struktur dyiikliklrin edilmsi, igtrnl mk mqavilsin
xitam verilmsi, elc d hmkarlar ittifaqlar tkilatnn faliyytin xitam verilmsi
kollektiv mqavilnin hquqi qvvsinin itirilmsin sbb olmur.
5. Mssisnin mlkiyytisi dyidikd kollektiv mqavil ay mddtind qvvd
qalr. Bu mddt rzind trflr yeni kollektiv mqavil balamaq v ya vvlkini
qvvd saxlamaq, ona lavlr v dyiikliklr edilmsi mqsdi il danqlara
balamaldrlar.
6. Mssis qanunvericilikl myyn olunmu qaydada v rtlrl lv olunduu v ya
birlm, blnm v yaxud ayrlma formasnda yenidn tkil olunduu halda, kollektiv
mqavil btn lvetm v ya yenidn tkiletm mddti rzind qvvd olur.

7. Kollektiv mqavil mssisnin btn iilrin, o cmldn kollektiv mqavil

qvvy mindikdn sonra i qbul olunan xslr amil edilir.
Madd 33. Kollektiv mqavily lavlr v dyiikliklr edilmsi
Kollektiv mqavilnin qvvd olduu mddtd ona lavlr v dyiikliklr edilmsi
yalnz trflrin qarlql razl sasnda, kollektiv mqavild myyn edilmi
qaydada aparlr. gr bel qayda myyn olunmaybsa, lavlr v dyiikliklr
kollektiv mqavilnin balanmas n bu Mclld nzrd tutulmu qaydada edilir.
Madd 34. Kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsin nzart
1. Kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsin nzarti trflr v mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] hyata keirir. Nzarti hyata keirn slahiyytli xslr btn zruri
mlumatlar tqdim edilmlidir.
2. Trflr kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsi haqqnda mqavild nzrd
tutulmu mddtd, lakin ild bir dfdn az olmayaraq mk kollektivin hesabat
vermlidirlr.

Altnc fsil. Kollektiv sazi

Madd 35. Kollektiv saziin nvlri
Mnasibtlrin tnzimlnmsi sahsindn asl olaraq aadak kollektiv sazilr
balanla bilr:
a) Ba kollektiv sazi respublikada sosial-iqtisadi siyastin aparlmasnn
razladrlm mumi prinsiplrini myyn edir;
b) Sah (tarif) kollektiv sazii mvafiq sahnin sosial-iqtisadi inkiaf
istiqamtlrini, pe qruplar, sahnin iilri n mk raiti v mk haqq,
sosial tminatlar myyn edir;
c) razi (rayon) kollektiv sazii razi xsusiyytlri il bal myyn sosialiqtisadi problemlrin hlli rtlrini myyn edir.
Madd 36. Kollektiv saziin trflri
1. Kollektiv sazi aadak trflr arasnda balanla bilr:
a) Ba kollektiv sazi mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] v hmkarlar ittifaqlarnn mumlk (lk)
birliyi arasnda;
b) Sah (tarif) kollektiv sazii mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v
idarlri], hmkarlar ittifaqlarnn pelr, sahlr zr birliklri arasnda;
c) razi (rayon) kollektiv sazii mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [yerli icra
hakimiyyti orqanlar], hmkarlar ittifaqlarnn razi birliklri arasnda.

2. Ba, Sah v razi kollektiv sazilri trfli mvafiq icra hakimiyyti orqan,
hmkarlar ittifaqlar birliklri v igtrnlrin nmayndli orqanlar (birliklri)
arasnda balanla bilr.
Madd 37. Kollektiv saziin hazrlanmas v balanmas qaydalar
1. Kollektiv sazilrin hazrlanmas v balanmas mqsdi il danqlar aparmaq n
mvafiq trflrin brabr sayl nmayndlrindn ibart komissiya yaradlr.
2. Kollektiv sazilrin hazrlanmas v balanmas, danqlarn balama v qurtarma
mddti, o cmldn hmin sazilr dyiikliklr edilmsi trflrin qarlql razl
sasnda hyata keirilir.
3. vvlki kollektiv saziin mddtinin qurtarmasna ay qalm trflrdn hr birinin
yeni kollektiv saziin balanmas mqsdi il danqlara balanmas n digr trfi
yazl surtd xbrdar etmk hququ vardr. Xbrdarl alan trf on gndn gec
olmayaraq kollektiv saziin balanmas haqqnda danqlara balamaldr.
4. Danqlarn qeyri-qnatbx getdiyi v balanma mddti pozulduu hallarda
mvafiq hmkarlar ittifaqlar birliyinin qanunvericilikl myyn edilmi tdbirlr
grmk hququ vardr.
5. Yeni danqlar qvvd olan kollektiv saziin mddti baa atanadk qurtarmaybsa,
hmin saziin qvvsi trflrin razl il ayadk uzadla bilr.
6. Balanm kollektiv sazi v ya ona edilmi lavlr v dyiikliklr yeddi gn
mddtind mvafiq icra hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] mlumat n gndrilmlidir.
Madd 38. Kollektiv saziin mzmunu
1. Kollektiv saziin mzmunu trflrin qarlql razl il myyn edilir.
2. Trflr kollektiv sazi aadak hdliklri daxil ed bilr:
a) mvafiq sahlrin v mssislrin iqtisadi v tsrrfat faliyytinin
yaxladrlmas tdbirlrinin myyn edilmsi v hyata keirilmsi;
b) orta mk haqqnn artm sviyysinin inflyasiyaya uyun tmin edilmsi;
c) mk normalarnn v myin qiymtlndirilmsi normalarnn myyn
edilmsi;
) kompensasiya v mk haqqna lavlrin (dvlt trfindn myyn olunmu
miqdardan az olmamaq rtil) mblinin myyn edilmsi;
d) myin mhafizsi zr zruri tdbirlrin hyata keirilmsi;
e) daha lverili mk raitinin myyn edilmsi;
) mullua kmk gstrilmsi;

f) tsrrfatln mtrqqi forma v sullarnn inkiaf etdirilmsi;

g) mssislrd qabaqcl texnika v texnologiyann, elmi-texniki trqqinin digr
nailiyytlrinin ttbiqi;
) tlbata uyun v rqabt qabiliyytli mhsullarn istehsal;
h) ekoloji thlksizliyin tmin edilmsi;
x) mssisnin balanmas v iilrin ktlvi surtd idn azad edilmsi
hallarndan imtina edilmsi, idn xarlma hallarnn qarsn ala bilck
tdbirlrin grlmsi;
) iilrin v onlarn ail zvlrinin sosial mdafisi zr xsusi tdbirlrin
grlmsi;
i) lillrin v 18 yanadk salamlq imkanlar mhdud olan iilrin, gnclrin
(yeniyetmlrin) myindn istifad etmkl lav i yerlri yaradan mssislr
gztlrin myyn olunmas;
j) mk intizamnn tmin edilmsi.
Madd 39. Kollektiv saziin qvvsi
1. Kollektiv sazi bir ildn ildk mddt balanla bilr.
2. Kollektiv sazi imzaland v ya sazid gstriln gndn qvvy minir.
Madd 40. Kollektiv sazi lavlr v dyiikliklr edilmsi qaydas
1. Kollektiv sazi lavlr v dyiikliklr edilmsi trflrin qarlql razl sasnda
kollektiv sazid myyn edilmi qaydada aparlr. gr bel qayda myyn
olunmaybsa, lavlr v dyiikliklr kollektiv saziin balanmas n bu Mclld
nzrd tutulmu qaydada edilir.
2. Ayr-ayr pe qruplarn hat edn mssislrin igtrnlrinin v ya onlarn
birliklrinin v mvafiq hmkarlar ittifaqlar birliyinin sah (tarif) saziin qoulmas
bard mracitlri sasnda hmin saziin trflri ona mvafiq dyiikliklr ed
bilrlr.
Madd 41. Kollektiv saziin yerin yetirilmsin nzart
1. Kollektiv saziin yerin yetirilmsin nzarti trflr v mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi]
hyata keirir.
2. Nzarti hyata keirn slahiyytli xslr btn zruri mlumatlar tqdim
edilmlidir.

III blm. mk mqavilsi

Yeddinci fsil. mk mqavilsinin balanmas saslar v qaydas

Madd 42. mk mqavilsinin trflri
1. mk mqavillri srbst balanr. mk mnasibtlri yaratmayan v ya yaratmaq
istmyn he ks mk mqavilsi balamaa mcbur edil bilmz.
2. mk mqavilsinin trflrindn biri igtrn, digri is iidir.
3. On be yana atm hr bir xs ii kimi mk mqavilsinin trfi ola bilr.
Qanunvericilikl myyn edilmi qaydada faliyyt qabiliyyti olmayan xs hesab
edilmi xsl mk mqavilsi balanla bilmz.
4. Tam faliyyt qabiliyyti olmayan xs igtrn ola bilmz.
Madd 43. mk mqavilsinin mzmunu
1. mk mqavilsinin mzmunu v quruluu qanunvericiliyin tlblrin ml
edilmkl trflrin razl il myyn edilir.
2. mk mqavilsind mtlq aadak sas rtlr v mlumatlar gstrilmlidir:
a) iinin soyad, ad, atasnn ad v nvan, xsiyyt vsiqsinin seriya v
nmrsi, verildiyi tarix, xsiyyt vsiqsini vern orqann ad;
b) igtrn hquqi xs olduqda onun ad v hquqi nvan, hquqi xs
yaratmadan sahibkarlq faliyyti il mul olan fiziki xs olduqda is onun
ad, soyad, atasnn ad, nvan, vergi dyicisinin eynildirm nmrsi
(VEN), xsiyyt vsiqsinin seriya v nmrsi, verildiyi tarix, xsiyyt
vsiqsini vern orqann ad;
c) iinin i yeri, vzifsi (pesi);
) mk mqavilsinin baland v iinin i balamal olduu gn;
d) mk mqavilsinin mddti;
e) iinin mk funksiyas;
) iinin mk raitinin rtlri i v istiraht vaxt, mk haqq v ona
lavlr, mk mzuniyytinin mddti, myin mhafizsi, sosial v digr
sorta olunmas;
f) trflrin mk mqavilsi zr qarlql hdliklri;
g) iiy bdn trbiysi v idmanla, o cmldn i rejimi raitind v idn
sonrak reabilitasiya v pekar-ttbiqi mqlrl, idman-salamlq turizmi il
mul ola bilmsi n raitin yaradlmas;
) trflrin myyn etdiyi lav rtlr bard mlumatlar.

3. mk mqavilsi balanarkn, hminin mk mnasibtlrin xitam verilndk bu

Mcll il iilr n myyn edilmi hquq v tminatlarn sviyysi azaldla
bilmz.
4. Bu Mclld baqa hal nzrd tutulmaybsa, mk mqavilsinin rtlri birtrfli
qaydada dyidiril bilmz.
Madd 44. mk mqavilsinin formas
1. mk mqavilsi yazl formada balanr.
2. Trflrin razl il mk mqavilsi bu Mclly lav edilmi nmunvi formaya
uyun trtib edilir.
3. mk mqavilsi iki nsxdn az olmayaraq trtib olunub trflrin imzas (mhr)
il tsdiq edilir v onun bir nsxsi iid, digr nsxsi is igtrnd saxlanlr.
Madd 45. mk mqavilsinin mddti
1. mk mqavilsi qabaqcadan mddti myyn edilmdn (mddtsiz) v ya 5 ildk
mddt (mddtli) balanla bilr.
2. mk mqavilsind onun hans mddt balanmas gstrilmmidirs, hmin
mqavil mddtsiz balanm hesab edilir.
3. Mddti myyn edilmdn balanm mk mqavilsi hr iki trfin razl
olmadan birtrfli qaydada mddtli mk mqavilsi il vz edil bilmz.
4. mk funksiyasnn yerin yetirilmsi rtlrin gr iin v ya gstriln xidmtlrin
daimi xarakter malik olduu qabaqcadan blli olduu hallarda, bu Mcllnin 47-ci
maddsi il myyn ediln hallar istisna olmaqla, mk mqavilsi mddti myyn
edilmdn balanmaldr.
5. Mddtli mk mqavilsi fasilsiz olaraq 5 ildn artq mddt davam edrs,
mddtsiz mk mqavilsi hesab edilir.
Madd 46. mk mqavilsinin balanmas v ona dyiikliklrin edilmsi qaydas
1. mk mqavilsi bu Mcllnin 54-c maddsind nzrd tutulmu mk raitinin
rtlri, habel trflrin razladqlar lav rtlri, iinin mk funksiyas v trflrin
hdliklri gstrilmkl frdi qaydada balanlr.
2. mk mqavilsi kollektiv qaydada da balanla bilr. Mvafiq ilrin grlmsi,
xidmtlrin gstrilmsi (tikinti-tmir, yklm-boaltma, mit, ticart, kin-biin,
heyvandarlq ilri) iki v daha ox ii qrupu trfindn kollektiv halnda hyata
keirilmkl mk mqavilsinin balanmas kollektivin (briqadann, ii qrupunun) hr
bir zvnn yazl razl il yol verilir. Bu halda iilr igtrnl kollektiv mk
mqavilsi balamaq n bir nmayndsini mvkkil edir.
3. Kollektiv mk mqavilsi balanlan hallarda igtrn kollektivin hr bir zv
qarsnda bu Mcll v mk mqavilsi il myyn edilmi hdliklrini yerin

yetirmlidir. Kollektiv mk mqavilsin yalnz bu Mclld nzrd tutulmu

saslarla v myyn edilmi qaydada xitam verilir.
4. mk mqavilsi on be yana atm fiziki xslrl balanla bilr. On be yana
atmam xslrl balanan mk mqavilsi etibarsz saylr v bel mqavilni
balayan igtrn bu Mcllnin 312-ci maddsin uygun olaraq inzibati msuliyyt
clb edilir. On be yandan on skkiz yanadk olan xslrl mk mqavilsi,
balanarkn onlarn valideynlrindn v ya vladla gtrnlrdn qyyumlarndan
birinin v yaxud qanunla onlar vz edn xslrin yazl razl alnmaldr.
5. Bu Mcllnin 43-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu rtlrdn hr
hans biri gstrilmdn balanm mk mqavilsi trflrdn birinin tbbs il
etibarsz hesab edil v ya yenidn trtib edilmsi tlbi qoyula bilr. Hmin rtin
(rtlrin) mk mqavilsind gstrilmdiyi akar olunduu andan onlar igtrn
trfindn mk mqavilsin daxil edilmlidir. Bu halda trflrin arasnda baqa razlq
olmamdrsa, mk mqavilsi hmin rtin (rtlrin) daxil edildiyi tarixdn asl
olmayaraq baland v ya yazl formada trtib edildiyi gndn etibarl hesab olunur.
6. mk mqavilsin dyiikliklr yalnz trflrin razl il edilir. Razladrlm
dyiikliklr mk mqavilsin daxil edilir. Hcmc ox olduuna gr dyiikliklri
mk mqavilsin daxil etmk mmkn olmadqda ilkin mk mqavilsi yenidn trtib
edilir, yaxud hmin dyiikliklr ayrlqda trtib edilib tsdiqlnir.
Madd 47. Mddtli mk mqavilsi balanan hallar
Aadak hallarda mk mqavilsi myyn mddt balanla bilr:
a) iinin mk qabiliyytini mvqqti itirmsi, ezamiyytd, mzuniyytd
olmas, habel i yeri v vzifsi saxlanlmaqla qanunvericilikd nzrd tutulmu
digr hallarda myyn sbbdn mvqqti olaraq i xmamas il laqdar
onun mk funksiyasnn baqa ii trfindn icrasnn zruriyyti olduqda;
b) tbii v iqlim raitin v ya iin xsusiyytin gr il boyu grl bilmyn
mvsm ilrin yerin yetirilmsi zaman;
c) iin hcminin v davamiyytinin qsamddtli olduu tmir-tikinti, quradrma,
yeni texnologiyann ttbiqi v mnimsnilmsi, tcrb-snaq ilrinin aparlmas,
v bu qbildn olan digr ilrin grldy hallarda;
) mvafiq vzif (pe) zr mk funksiyasnn mrkkbliyi, msuliyytliliyi
baxmndan iinin mk v pe vrdilrinin mnimsnilmsi, yksk
pekarlq sviyysinin ld edilmsi tlb olunan (stajkem, ordinatorluq,
internatura, bakalavrlq dvrlri) hallarda;
d) iinin xsi, ail-mit vziyyti il bal olan, o cmldn ilmkl yana
thsil ald, myyn sbbdn mvafiq yaay mntqsind mvqqti
yaad, pensiya yana atdqda ilmk istyi olduu hallarda;
e) mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Ba Mulluq darsi v onun yerli
orqanlar vasitsi il)] gndrii il haqq dniln ictimai ilr grlrkn;

) bu Mcllnin 6-c maddsinin c bndind gstriln orqanlar istisna

olmaqla sekili orqanlarda (tkilatlarda, birliklrd) sekili vziflr seilrkn;
f) trflrin hquq brabrliyi prinsipin ml edilmkl onlarn qarlql razl
il;
g) bu Mcllnin 46-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu qaydada
iilrl briqada, ii qrupu halnda kollektiv mk mqavilsi balandqda;
) qanunvericilikd nzrd tutulmu digr hallarda.
Madd 48. mk mqavilsi balanarkn iinin tqdim etdiyi sndlr
1. mk mqavilsi balanarkn ii mk kitabas, habel xsiyytini tsdiq edn
sndi v dvlt sosial sorta hadtnamsini (ilk df mk faliyytin balayanlar
istisna olmaqla) tqdim edir.
2. mk mqavilsinin balanmas iinin mvafiq yaay mntqsind qeydiyyatnn
olub-olmamas il rtlndiril bilmz.
3. Mcburi kkn, onlara brabr tutulan xs v ya qaqn statusu olan, habel
Azrbaycan Respublikasnda ilk df mk faliyytin balayan iilrl, cnbilrl v
vtndal olmayan xslrl mk kitabas tqdim edilmdn mk mqavilsi
balanla bilr.
4. mk mqavilsi balanlarkn iinin mk funksiyasnn xsusiyytlrin uyun
olan pe hazrlnn v ya thsilinin olmas zruri saylan hallarda igtrn thsili
bard mvafiq snd tqdim edilir.
5. inin shhtin, salamlna mnfi tsir gstrn amillr olan ar, zrrli v
thlkli mk raitli i yerlrind, habel halinin salamlnn mhafizsi mqsdi il
yeyinti snayesi, ictimai ia, shiyy, ticart v bu qbildn olan digr i yerlrind
mk mqavilsi balanlarkn iilr salaml haqqnda tibbi aray tqdim
etmlidirlr. Bel mk raitli pelrin (vziflrin), i yerlrinin siyahs mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq
edilir.
6. mk mnasibtlrin girn iidn bu Mclld nzrd tutulmam, habel iin
(vzifnin) xsusiyytlrin uyun glmyn lav sndlrin tlb edilmsi qadaandr.
Madd 49. mk mqavilsinin qvvy minmsi
1. mk mqavilsind baqa hal nzrd tutulmaybsa, o, trflrin imzalad gndn
qvvy minir.
2. i bu Mcllnin tlblri pozularaq, yazl mk mqavilsi olmadan, lakin
vvlcdn igtrnin razl (tapr) il faktik olaraq i balamsa, hmin andan
mk mqavilsi balanm hesab olunur v bu halda n geci gn mddtind yazl
mk mqavilsi trtib edilmlidir.
3. mk mqavilsinin hr hans dvlt orqannda v ya digr qurumlarda qeydiyyata
alnmas, tsdiq edilmsi yolverilmzdir.

Madd 50. Msabiq yolu il vziflrin tutulmas zaman mk mnasibtlrinin

tnzimlnmsi
1. Yerin yetirilsi iin, mk funksiyasnn xarakteri il laqdar olaraq bzi vziflri
tutmaq n igtrn myyn olunmu qaydada msabiq elan ed bilr.
2. Myyn vziflrin msabiq yolu il tutulmas bir qayda olaraq elm, thsil
mssislrind elmi, elmi-pedaqoji faliyytl bal vziflr zr elan edilir. ilrin
elan olunmu msabiqd brabrhquqlu itirak tmin edilmlidir. Qanunvericilikd
nzrd tutulmu hallar istisna olmaqla, yalnz bir cinsin nmayndsi n msabiqnin
elan edilmsin yol verilmir.
3. Msabiq iinin (mvafiq vzifni tutmaq iddiasnda olan xsin) sndlri, elmi
ilri, kadr-uot mlumatlar zr v ya msahib, test sulu il v yaxud bu sullarn hr
ikisindn istifad olunmaqla qarq sulla keiril bilr.
4. Msabiqnin keirilmsi rtlrini v vziflrin msabiq yolu il tutulmas qaydasn
tnzimlyn normativ hquqi akt mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] qbul edir.
5. Mvafiq vzifni tutmaq n elan olunmu msabiqnin qalibi il igtrn
myyn edilmi qaydada mddtli v ya mddtsiz mk mqavilsi balayr.
6. Msabiq yolu il vzifni tutmu iinin mk mqavilsin xitam verilmsi, habel
onlarn digr mk mnasibtlri he bir istisnaya yol verilmdn yalnz bu Mcll il
myyn edilmi saslarla v qaydada tnzim edilir.
7. Keirilmi msabiqnin nticlri il razlamayan iddia msabiq komissiyasnn
qrar qbul edildiyi gndn bir ay mddtind mhkmy mracit ed bilr. Mhkm
msabiqnin qanunvericiliyin tlblrini pozmaqla v ya qeyri-obyektiv keirildiyini
myyn etdikd onun nticlrini lv edir. Bu halda qtnamd gstriln hallar aradan
qaldrlmaq rti il msabiq yenidn keirilir.
Madd 51. Snaq mddti
1. mk mqavilsi iinin pekarlq sviyysini, mvafiq mk funksiyasn icra etmk
bacarn yoxlamaq mqsdi il snaq mddti myyn edilmkl balanla bilr. Snaq
mddti 3 aydan artq olmamaq rti il myyn edilir.
2. Snaq mddti iinin faktik olaraq mk funksiyasn icra etdiyi i vaxtndan ibartdir.
inin mk qabiliyytini mvqqti itirdiyi, habel i yeri v orta mk haqq
saxlanlmaqla id olmad dvrlr snaq mddtin daxil edilmir.
3. Snaq mddti gstrilmyn mk mqavilsi snaq myyn edilmdn balanm
hesab olunur.
Madd 52. Snaq mddti myyn edilmyn hallar
mk mqavilsi balanlarkn snaq mddti:

ya 18-dn az olan xslrl;

msabiq yolu il mvafiq vzifni tutanlarla;

hamil v yana atmam ua olan qadnlara, habel yanadk uan

tkbana bydn kiilr;
thsil mssislrini bitirdiyi ild ixtisas (pesi) zr ilk df i gtrln
xslr;
dnili sekili vzify seilmi xslr;
iki ay mddtindk mk mqavilsi balanlan xslr;
trflrin razl il myyn ediln digr hallarda myyn edilmir.

Madd 53. qbul zaman snan nticsi v onun tnzimlnmsi qaydas

1. Snaq mddti qurtaranadk trflrdn biri digrin gn vvl yazl xbrdarlq
etmkl mk mqavilsini poza bilr.
2. Snaq mddti qurtaranadk trflrdn biri mk mqavilsinin xitamn tlb
etmyibs, ii snaqdan xm hesab edilir. i snaqdan xm hesab edildiyi andan
etibarn mk mqavilsin yalnz bu Mcll il myyn edilmi qaydada v saslarla
xitam veril bilr.
3. mk mqavilsind snaq mddti myyn edilrkn hmin mddt rzind iinin
snaq zaman zn dorultmadna gr igtrn trfindn mk mqavilsin
xitam verilmsi rti gstrilmlidir.
4. Snaq mddtind zn dorultmam iinin mk mqavilsin igtrnin
saslandrlm mri (srncam) il xitam veril bilr.

Skkizinci fsil. mk raiti, mk funksiyas v bunlarn ttbiqini

tnzimlyn hquq normalar
Madd 54. mk raitinin tmin edilmsi
1. ilr trfindn mk funksiyasnn yerin yetirilmsi n igtrn aadak
mk raitini tmin etmlidir:

pe (vzif) adlarnn, ixtisaslarn, myin dnilmsi drclrinin myyn

edilmsi;
my gr haqqn miqdarnn myyn edilmsi v onun dnilmsi;
mk normalar v myin qiymtlndirilmsi normalarnn myyn edilmsi;
sanitariya v gigiyena normalarna cavab vern i yerinin v i raitinin
yaradlmas;
myin mhafizsi, texniki thlksizlik normalarnn gzlnilmsi;
mk funksiyasnn bu Mcll il myyn edilmi i vaxt mddtindn artq
olmayan i vaxtnda yerin yetirilmsi;
bu Mcll il myyn edilmi istiraht vaxtndan, mzuniyytlrdn istifad
olunmas;
iilrin qanunvericilikl myyn olunmu mcburi dvlt sosial sorta
edilmsi;
iilr mk funksiyasnn icras n zruri olan avadanlqlarn, materiallarn,
altlrin, texniki v digr sndlrin vaxtnda verilmsi v onlarn lazmi
keyfiyytd olmas;
mk mqavillrind, kollektiv mqavillrd nzrd tutulan rtlr.

2. Bu Mcll il myyn olunmu hallar istisna edilmkl, mk raitinin rtlri

birtrfli qaydada dyidiril bilmz.
Madd 55. mk raitinin lav rtlri
mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind igtrn imkan
hesabna bu Mclld, yaxud kollektiv mqavild nzrd tutulmu mk raitinin
rtlrindn daha yksk lav mk haqq, lav mzuniyyt mddti, qsaldlm v ya
natamam i vaxt, lav frdi sorta mbli, sosial tminat v yardmlar, habel he bir
norma il mhdudladrlmayan digr lav rtlr myyn ed bilr. Bu lav rtlrin
dairsi, qvvd olma mddti v istifad qaydalar, habel onlarn dyidirilmsi
trflrin razl il myyn edilir.
Madd 56. mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi
1. stehsaln v myin tkilind dyiikliklr edilmsi zruriyyti olduqda iinin
pesi, ixtisas v vzifsi zr ii davam etdirmkl mk raitinin rtlrinin
dyidirilmsin yol verilir.
2. gtrn mk raitinin rtlrini (bu Mcllnin 55-ci maddsind nzrd tutulan
rtlrdn baqa) dyidirmzdn az bir ay vvl iini yazl mlumat v ya mri
(srncam) il xbrdar etmlidir. gr ii yeni mk raiti il ii davam etdirmy
razlq vermirs, onda o, baqa vzify keirilmli, bu mmkn olmadqda is mk
mqavilsin bu Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin c bndind nzrd
tutulan sasla xitam veril bilr.
3. Bu Mcllnin 55-ci maddsind nzrd tutulmu qaydada igtrn trfindn
myyn ediln mk raitinin lav rtlrinin dyidirilmsi mk mqavilsin xitam
verilmsi n sas ola bilmz.
4. Az 50 nfr ii alan mssisd iilrin mumi saynn on faizindn oxunun
mk raitinin rtlrinin pislmsin sbb olan dyiikliklr aparlarkn bunun hans
mqsdl edilmsi saslandrlmaqla igtrn mvafiq icra hakimiyyti orqanna
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Ba
Mulluq darsi v onun yerli orqanlar vasitsi il)] rsmi mlumat vermlidir.
Mvafiq icra hakimiyyti orqan hmin tdbirlrin sasl v qanunauyun hyata
keirilmsini aradrb slahiyytlri rivsind mvafiq tdbirlr gr bilr.
Madd 57. inin mk funksiyas
1. gtrn iinin mk funksiyasn mk mqavilsind nzrd tutulan, bir v ya bir
ne vzif, ixtisas, yaxud pe zr yerin yetirmli olduu mvafiq iin v ya
gstrmli olduu xidmtin dairsini dqiq v birmnal myyn etmlidir.
2. mk funksiyasnn hcmi mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn tsdiq edilmi
Vahid Tarif-xtisas Soru Kitabasna sasn v ya igtrn trfindn myyn
edilrk mk mqavillrind tfsilat il gstrilir.
3. mk funksiyasnn dyidirilmsin yalnz trflrin qarlql razl il yol verilir.
Birtrfli qaydada mk funksiyasnn dyidirilmsin, onun dairsinin azaldlmasna v
ya artrlmasna yol verilmir.

4. gr myyn sbblrdn igtrn gstriln ilrl iini tmin ed bilmdiyin

gr ona pe-ixtisas drcsin uyun olan baqa i vercks, ii hmin ilri yerin
yetirmkdn yalnz orta mk haqq saxlanlmadqda imtina ed bilr.
Madd 58. vzilik zr mk mqavilsinin balanmas v tnzimlnmsi
1. mk mqavilsinin rtlri imkan verdiyi hallarda ii sas i yeri zr myyn
olunmu i vaxtndan sonra hm sas i yerind, hm d vzilik qaydasnda mk
mqavilsi balayaraq baqa i yerlrind d mk faliyyti il mul ola bilr. Bu
zaman vzilik zr mk mqavilsi balanan ikinci i yeri iinin lav i yeri, mk
kitabas saxlanlan yer is sas i yeri saylr. vzilik zr mk mqavilsi mk
kitabas tqdim edilmdn balanlr.
2. vzilik zr i vaxtnn mddti bu Mcllnin 89-cu maddsi il myyn edilmi
normann yarsndan ox olmamaqla trflrin razl il myyn edilir.
3. vaxtndan sonra vzilik zr lav i yerlrind ilmy sas i yeri zr
igtrnin razl tlb edilmir. vaxt rzind is vzilik zr ilmy
igtrnin razl il yol verilir. vzilik zr mk raitinin rtlrini, mk
funksiyasnn hcmini lav i yerinin igtrni il mk mqavilsi balanarkn
trflrin zlri myyn edirlr.
4. lav i yerind vzilik zr mk faliyyti gstrn iilr, bu maddnin beinci
v altnc hisslrind gstriln hallar istisna olunmaqla, he bir mhdudiyyt
qoyulmadan mk qanunvericiliyi il myyn edilmi btn normalar, qaydalar v
mddalar amil edilir.
5. gr ii sas i yerind zrrli, thlkli v insann salamlna mnfi tsir gstrn
amillr olan mk raitind ilyirs, onda onun eyni mk raitli lav i yerind
vzilik zr almas yolverilmzdir.
6. Ya 18-dn az olan iilrin vzilik qaydasnda lav i yerind almalarna yalnz
onlarn hm sas, hm d lav i yerind gndlik i vaxtnn cmi bu Mcllnin 91-ci
maddsind onlar n nzrd tutulmu qsaldlm i vaxtndan ox olmadqda, yol
veril bilr.
7. Bilavasit qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda dvlt hakimiyyti orqanlarnn
mvafiq vzifli xslrin bu maddd nzrd tutulan vzilik zr mk mqavilsi
balayaraq lav i yerind ilmk hququ amil olunmur.
Madd 59. Baqa i keirm
iy mk mqavilsind nzrd tutulmayan baqa pe, ixtisas v vzif zr mk
funksiyasnn yerin yetirilmsini hval etmk baqa i keirilm saylr v buna yalnz
iinin razl il, hminin mk mqavilsin lav v dyiikliklr edilmkl v ya
yeni mk mqavilsi balanlmaqla yol verilir.
Madd 60. gtrnin tbbs il baqa i mvqqti keirm
i onun razl olmadan istehsalat zruriyyti v bodayanma hallarnn qarsn almaq
mqsdi il bir ay mddtin mvqqti olaraq baqa i keiril bilr. Bu halda ii onun
shhtin mnfi tsir edn, habel aa ixtisasl i keiril bilmz. Baqa i keirilm

mddtind iinin myi grln iin mqabilind, lakin vvlki orta mk haqqndan
aa olmamaqla dnilir.
Madd 61. Baqa iinin mk funksiyasnn icras
1. Myyn sbbdn i yerind olmayan iinin mk funksiyasnn icrasna trflrin
razl il yol verilir. Bu zaman mk haqq bu Mcllnin 162-ci maddsind nzrd
tutulan qaydada dnilir.
2. Bo vzif zr mk funksiyasnn icrasnn hval edilmsin iinin razl il yol
verilir. gr ii eyni zamanda hm znn, hm d vz etdiyi bo vzif zr mk
funksiyasn yerin yetirirs, onda ona bo vzif n nzrd tutulmu mk haqqnn
(vzif maann) yarsndan az olmamaq rti il lav mk haqq dnilmlidir.
3. Bo vzif zr iiy aydan ox olmayan mddt mk funksiyasnn yerin
yetirilmsi hval edil bilr. Bu mddt bitdikdn sonra ya vzedici ii onun razl
il hmin vzify keirilir, ya hr iki vzif birldirilrk vzedici iinin mk
funksiyasnn genilndirilmsi il laqdar yeni mk mqavilsi balanlr, ya da bo
vzify yeni ii gtrlr.
4. gr bo vzif zr mk funksiyas bo olmayan vzif zr mk funksiyas il eyni
xarakterlidirs, hmin bo olmayan vzifni tutan ii onun razl il z vzifsind
qalmaqla,
hminin bel bo vzify tyin edil bilr. Bu zaman iiy bo vzif zr nzrd
tutulmu mk haqqnn (vzif maann) yarsndan az olmamaq rti il lav mk
haqq dnilir.
Madd 62. inin idn knar edilmsi
1. gtrn aadak hallarda mlkiyytinin v iilrin mnafeyini qorumaq, ba
ver bilck myin mhafizsi qaydalarnn pozulmasnn qarsn almaq v mk
intizamn tmin etmk mqsdi il iini mvafiq i vaxt rzind idn knar ed bilr:
a) ii alkoqollu ikilr, narkotik vasitlr v psixotrop, toksik v digr zhrli
maddlr qbul edrk srxo vziyytd i gldikd, habel i gldikdn sonra
i yerind hmin ikilri v ya maddlri qbul edrk srxo vziyytd olduqda;
b) bu Mcllnin 226-c maddsi il myyn edilmi hallarda ii icbari tibbi
mayin olunmaqdan boyun qardqda v ya keirilmi mayinlrin nticlrin
sasn hkim komissiyalarnn verdiklri tvsiylri yerin yetirmdikd;
c) i vaxt rzind ii bilavasit i yerind mvafiq slahiyytli orqann qrar il
tsdiqlnn inzibati xtalar v ya cinayt trkibi olan ictimai-thlkli mllr
trtdikd.
2. inin idn knar edilmsi hr bir konkret halda mvafiq sbutlar (hkim ryi,
iilrin izahatlar, araylar v digr rsmi sndlr) toplanlaraq sndldirilmlidir.
3. dn knar ediln vaxt rzind iiy mk haqq verilmir. zrl sbbdn icbari ilkin
v ya vaxtar tibbi mayindn kemyn iilr idn knarladrldqda, onlara idn
knar edildiyi vaxt rzind bodayanma qaydasnda mkhaqq dnilir.

4. dn knar edilmi iiy inzibati v ya cinayt msuliyytin clb edilibedilmmsindn asl olmayaraq igtrn bu Mcllnin 186-c maddsind nzrd
tutulmu intizam tnbehlrindn birini ttbiq ed bilr.
5. dn knar edilmsini igtrnin v ya baqa vzifli xslrin ona qar qrzli
mnasibtin, saxta sndlr sasnda hyata keirildiyin v digr faktlara gr
qanunsuz v sassz hesab edn ii pozulmu hquqlarnn brpa edilmsi, rf v
lyaqtinin mdafi olunmas n mhkmy mracit ed bilr.
Madd 63. Mlkiyyti dyidikd mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi
1. Mssisnin mlkiyytisi dyidikd bu maddnin ikinci hisssind gstriln
iilrdn baqa qalan btn iilrl vvlki mlkiyyti arasnda balanm mk
mqavillri v onlarn rtlri yeni mlkiyyti trfindn qvvd saxlanlr. Bu
iilrin mk mqavillri myyn edilmi qaydalara ml edilmkl bu Mcllnin
70, 73 v 75-ci maddlrind nzrd tutulan mvafiq saslarla lv edil bilr.
2. Yeni mlkiyyti trfindn mssisnin igtrninin (rhbrinin), onun
mavinlrinin, ba mhasibin v bilavasit idaretm funksiyasn yerin yetirn digr
struktur blmlri rhbrlrinin mk mqavillrin mlkiyytinin dyimsi il
laqdar bu Mcllnin 68-ci maddsinin bndi il xitam veril v ya bu Mcllnin
56-c maddsind nzrd tutulan qaydada onlarn mk mqavillrinin rtlri
dyidiril bilr.
3. Mlkiyytinin dyimsi il laqdar yeni mlkiyyti v ya igtrn trfindn
sahibkarlq faliyyti v hququndan sui-istifad edrk iilrin pekarlq sviyysini,
mk funksiyasn icra etmk bacarqlarn, mlkiyytinin sahibkarlq faliyytin xll
gtir biln sritsizliklrini akara xarmadan onlarn mk mqavillrinin ktlvi
kild lv edilmsi yolverilmzdir. Yeni mlkiyyti v ya igtrn iilrin
pekarlq sviyysini, mssisd mvcud olan i yerlrinin sahibkarlq faliyytini
srbst surtd hyata keirmk n zruriliyini i yerlrinin v iilrin attestasiyasn
keirmkl myyn etmlidir.
Qeyd: Bu maddnin nc hisssind mk mqavillrinin ktlvi kild lv
edilmsi dedikd, mvafiq mssisy mlkiyyt hququ yaranan gndn ay rzind
eyni zamanda v ya ayr-ayr vaxtlarda iilrin mumi say:

100 nfrdn 500 nfrdk olduqda onlarn 50 faizindn oxunun;

500 nfrdn 1000 nfrdk olduqda onlarn 40 faizindn oxunun;
1000 nfrdn artq olduqda onlarn 30 faizindn oxunun yeni mlkiyyti v ya
onun tyin etdiyi igtrn trfindn bu Mcllnin 70, 73 v 75-ci
maddlrind myyn edilmi saslarla mk mqavillrinin lv edilmsi baa
dlmlidir.

Doqquzuncu fsil. ilrin v i yerlrinin attestasiyasnn keirilmsini

tnzimlyn hquq normalar
Madd 64. yerlrinin attestasiyas, onun mqsdi v keirilmsinin tnzimlnmsi
1. Bu maddnin ikinci hisssind nzrd tutulan mqsdl mk raitindn asl
olmayaraq igtrn mvafiq normativ hquqi aktla myyn edilmi qaydada i
yerlrinin attestasiyasnn keirilmsini tmin etmlidir.

2. gtrn mvafiq i yerlrind myin mhafizsi tdbirlrinin tmin olunmasn v

ya istehsal sanitariyasnn, gigiyenasnn vziyytini myyn etmk v yaxladrmaq
mqsdi il, habel mk mhsuldarlnn v iin smrliliyinin artrlmas, myin
tkilind n mtrqqi sullarn, o cmldn yeni texnikann v ya texnologiyann
ttbiqi zaman i yerlrinin attestasiyasn keirmlidir. Bu mqsdl hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn nmayndlrindn, myin mhafizsi xidmtlrinin v myin tkili zr
pekar mtxssislrdn ibart i yerlrinin attestasiyas komissiyas yaradlr.
3. yerlrinin attestasiyasnn keirilmsi qaydalar mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn qbul ediln normativ hquqi
aktla tnzimlnir.
Madd 65. ilrin attestasiyas, onun keirilmsi qaydalar v rtlri
1. ilrin pekarlq sviyysinin yoxlanlmas, ixtisasna, sntin mvafiq olaraq
onlarn tutduu vzify (pey) uyun olduunu akara xarmaq mqsdi il bu
Mcllnin 66-c maddsind gstriln iilr istisna olunmaqla, qalan btn iilrin
attestasiyas keiril bilr.
2. Yalnz mvafiq i yerind az bir il alan iilr attestasiyadan keiril bilr. Hr bir
ii ild bir dfdn ox olmayaraq attestasiyadan keiril bilr.
3. gtrnin mri (srncam) il iilrin attestasiyasnn keirilmsi n tcrbli,
yksk pekarlq qabiliyytin malik, obyektivliyi v qrzsizliyi il seiln nfuzlu
xslrdn, habel hmkarlar ittifaqlar tkilatnn nmayndsindn ibart attestasiya
komissiyas yaradlr. gtrn, iinin mvafiq i yeri zr rhbri attestasiya
komissiyasnn zv ola bilmz.
4. Attestasiya komissiyas az be nfrdn ibart olmaqla btn hallarda onun say trkibi
tkrqmli olmaldr. Attestasiya komissiyasnn slahiyyt mddti onun yaradlmas
haqqnda mvafiq mrl (srncamla) myyn edilir.
5. Attestasiya komissiyasnn zvlri trfindn iiy yalnz tutduu vzify (pey),
mk funksiyasna, ixtisasna (pesin) dair, yerin yetirdiyi ilr v onlarn nticlri
bard, habel tutduu vzify (pey) uyunluunu myyn etmk n zruri olan
mk mqavilsi il myyn edilmi hquqlar, vziflri dairsin aid olan msllrl
laqdar suallar veril bilr. Attestasiya olunan iinin siyasi baxlarna, mnvi, xlaqi
kamilliyin, xsiyytin, etiqadna v digr srf xsi dyrlrin gr, o cmldn onun
intizamllq drcsin gr pekarlq sviyysinin qiymtlndirilmsi yolverilmzdir.
6. Attestasiya komissiyasnn ii akarlq raitind, obyektiv, qrzsiz v
qanunvericiliyin tlblrin ml edilmkl aparlmaldr. Attestasiya komissiyas
qrarn gizli v ya aq ssverm yolu il ss oxluu il qbul edir. Mvafiq i yeri zr
mk kollektivi nmayndlrinin attestasiya komissiyasnn iclasnda mahidi kimi
itirak etmk istyi tmin olunmaldr.
7. Attestasiya komissiyas iinin tutduu vzify (pey) uyun olduu v ya uyun
olmad haqqnda iki qrardan yalnz birini qbul edir. Bununla yana attestasiya
komissiyas bu qrarlarnda iinin baqa vzifd (ped) istifad edilmsinin mqsd
mvafiqliyi bard igtrn tvsiy ed bilr.

8. Bu madd il myyn edilmi iilrin attestasiyasnn keirilmsinin digr qaydalar

mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]
trfindn tsdiq ediln normativ hquqi aktla tnzimlnir.
Madd 66. Attestasiya olunmayan iilr
Aadak iilrin attestasiyas keirilmir:

vtnin mdafisi, azadl v razi btvly urunda hrbi mliyyatlarda

xsart (yaralanma, travma, kontuziya) alm v lil olmu iilr;
Azrbaycann mstqilliyinin v razi btvlynn mdafisi zaman gstrdiyi
catlr gr dvlt tltiflrin v fxri adlara layiq grlm iilr;
bir vzifd (ped) be ildn az mddtd alan mcburi kkn v qaqn
statusu olan iilr;
hamil qadnlar;
uann yanadk sosial mzuniyytd olan v hmin mzuniyyt bitdikdn
sonra bir ildn az mddtd mvafiq vzifd (ped) alan qadnlar (uan
tkbana bydn kiilr);
ya 18-dn az olan iilr;
bir vzifd (ped) faktik olaraq bir ildn az mddtd alan iilr;
eyni vzifd (ped) az df attestasiya olunaraq tutduu vzify uyun
olduu myyn edilmi iilr;
kollektiv mqavillrd (sazilrd) nzrd tutulan hallarda attestasiya
olunmayan iilr;
Azrbaycan Respublikasnda praktik tibb v ya czalq faliyyti il mul
olan iilr.

Madd 67. ilrin v i yerlrinin attestasiyasnn nticlrinin tnzimlnmsi

1. Attestasiya komissiyas trfindn barsind tutduu vzify uyun olmad
haqqnda qrar xarlm iinin mk mqavilsi bu Mcllnin 70-ci maddsinin c
bndin mvafiq olaraq, 71-ci maddsind nzrd tutulan qaydalara ml edilmkl
igtrn trfindn lv edil bilr.
2. gtrn attestasiya komissiyasnn tvsiysini nzr alaraq iinin razl il onu
baqa mvafiq vzify (pey) keir bilr.
3. yerlrinin attestasiyasnn keirilmsi nticsind onlarn ktlvi kild ixtisar
edilmsi yolverilmzdir.
4. yerinin attestasiyasnn keirilmsinin nticlrin saslanaraq igtrn trfindn
iilrin mk mqavillri lv edil bilmz.
5. ilrin v i yerlrinin attestasiyas komissiyalarnn qrarlarn qanunsuz, sassz,
qrzli v qeyri-obyektiv hesab edn xslr mhkmy mracit ed bilrlr.
6. Attestasiya komissiyasnn qrar il tutduu vzify (pey) uyun olmadna gr
igtrn trfindn mk mqavilsi lv ediln v ya baqa vzify (pey)
keiriln iinin iddias sasnda frdi mk mbahissin bu Mcll il myyn
edilmi qaydada yalnz mhkmlrd baxlr.

Madd 67-1. Azrbaycan Respublikasnda praktik tibb v ya

czalq faliyyti il mul olan iilrin sertifikasiyas
1. Azrbaycan Respublikasnda praktik tibb v ya czalq faliyyti il mul olan iilrin
pekarlq sviyysinin v pe yararllnn yoxlanlmas mqsdi il hmin iilr halinin
salamlnn qorunmas haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanununda nzrd tutulmu
qaydada sertifikasiyaya clb edilirlr.
2. Hamil qadnlarn, uann yanadk sosial mzuniyytd olan v hmin mzuniyyt
bitdikdn sonra bir ildn az mddtd mvafiq vzifd (ped) alan qadnlarn (uan
tkbana bydn kiilrin) sertifikasiyas keirilmir.
3. Ali v orta ixtisas tibb thsil mssislrini, o cmldn rezidenturan bitirmi xslr
qanunvericiliy uyun olaraq thsilini tsdiq edn sndin verildiyi, ixtisasn qanunvericiliy
uyun olaraq dyidirmi shiyy mtxssislri yeni ixtisasn tsdiq edn sndin verildiyi
gndn be il mddtind sertifikasiyadan keirilmirlr.
4. Sertifikasiyadan qanunvericiliy uyun olaraq kemyn iilrin praktik tibb v ya czalq
faliyytin buraxlmasna yol verilmir.
5. Sertifikasiyadan halinin salamlnn qorunmas haqqnda Azrbaycan Respublikasnn
Qanununa uyun olaraq tkrarn kemyn iinin praktik tibb v ya czalq faliyytin
buraxlmamas onunla balanm mk mqavilsinin bu Mcllnin 70-ci maddsinin c
bndin mvafiq olaraq igtrn trfindn lv edilmsi n sas ola bilr.

Onuncu fsil. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar v

qaydalar
Madd 68. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar
1. mk mqavilsin yalnz bu Mcll il myyn edilmi saslarla v qaydada xitam
veril bilr.
2. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar aadaklardr:
a) trflrdn birinin tbbs;
b) mk mqavilsinin mddtinin qurtarmas;
c) mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi;
) mssisnin mlkiyytisinin dyimsi il laqdar (bu Mcllnin 63-c
maddsinin ikinci hisssind gstriln iilr);
d) trflrin iradsindn asl olmayan hallar;
e) trflrin mk mqavilsind myyn etdiyi hallar.
Madd 69. mk mqavilsinin ii trfindn lv edilmsi qaydas

1. i bir tqvim ay qabaqcadan igtrni yazl rizsi il xbrdar etmkl mk

mqavilsini lv ed bilr.
2. riz verildiyi gndn bir tqvim ay bitdikdn sonra ii i xmamaq v son haqqhesabnn aparlmasn tlb etmk hququna malikdir. Bu halda igtrn iinin
tlblrini yerin yetirmy borcludur.
3. i yaa, lilliy gr tqad xdqda, thsilini davam etdirmk n mvafiq thsil
mssissin daxil olduqda, yeni yaay yerin kdkd, baqa igtrnl mk
mqavilsi baladqda, seksual qsnamaya mruz qaldqda v qanunvericilikd nzrd
tutulmu digr hallarda rizsind gstrdiyi gn mk mqavilsi lv edil bilr.
4. mk mqavilsini lv etmk bard riz vermi ii xbrdarlq mddti bitndk
istdiyi vaxt rizsini geri gtr v ya onu etibarsz hesab etmk bard igtrn yeni
riz ver bilr. Bu halda mk mqavilsi lv edil bilmz. Bu rtl ki, igtrn
hmin vzify (pey) yeni iinin gtrlmsi bard iiy rsmi qaydada yazl
xbrdarlq etmmi olsun. mk mqavilsi bu madd il myyn edilmi qaydalara
ml olunmaqla lv edildikdn sonra iinin vvlki rizsini geri gtrmk v ya onu
etibarsz hesab etmk bard ediln mracitin hquqi qvvsi yoxdur.
5. i rizsind mk mnasibtlrini dayandrmaq istdiyi gn gstrmyibs,
xbrdarlq mddti bitndk bu madd il myyn edilmi sasla mk mqavilsinin
lv edilmsin yol verilmir.
6. i mzuniyyt hququndan istifad etmkl ona mvafiq i ilin gr mzuniyytin
verilmsi v mzuniyyt mddtinin qurtard gndn mk mqavilsinin lv edilmsi
xahii il igtrn riz ver bilr. i mzuniyyt mddti bitndk bu maddnin
drdnc hisssi il myyn edilmi qaydada mk mqavilsinin lv edilmsi bard
rizsini geri gtr v ya onu etibarsz hesab etmk bard igtrn yazl mracit
ed bilr. Bu halda iinin xahii tmin edilmlidir.
7. gtrn trfindn zor ildilrk, hd-qorxu glrk, yaxud hr hans baqa sulla
iinin iradsinin leyhin mk mqavilsini lv etmy onu mcbur etmk
qadaandr.
Madd 70. gtrn trfindn mk mqavilsinin lv edilmsinin saslar
mk mqavilsi igtrn trfindn aadak saslarla lv edil bilr:
a) mssis lv edildikd;
b) iilrin say v ya tatlar ixtisar edildikd;
c) pekarlq sviyysinin, ixtisasnn (pesinin) kifayt drcd olmadna
gr iinin tutduu vzify uyun glmdiyi bard slahiyytli orqan
trfindn mvafiq qrar qbul edildikd;
) ii znn mk funksiyasn v ya mk mqavilsi zr hdliklrini yerin
yetirmdikd, yaxud bu Mcllnin 72-ci maddsind sadalanan hallarda mk
vziflrini kobud kild pozduqda;
d) snaq mddti rzind ii zn dorultmadqda.

Qeyd: Bu maddnin c bndind slahiyytli orqan dedikd, iilrin ixtisasna, pe

drcsin, tcrbsin, pekarlq sviyysin gr tutduu vzify uyun olduunu
myyn etmk mqsdi il yaradlan v mvafiq slahiyytlr malik olan attestasiya
komissiyas, praktik tibb v ya czalq faliyyti il mul olan iilrin
sertifikasiyasn hyata keirn mvafiq icra hakimiyyti orqan baa dlmlidir.
ilrin attestasiyas bu Mcllnin 65-ci maddsi il myyn edilmi qaydada keirilir.
Madd 71. mk mqavilsi igtrn trfindn lv edilrkn grln tdbirlr
1. ilrin say azaldlarkn v ya tatlarn ixtisar hyata keirilrkn, o cmldn
iinin tutduu vzify uyun glmdiyi bard slahiyytli orqan trfindn mvafiq
qrar qbul edilrkn igtrn bu Mcll il myyn edilmi tdbirlr grr.
2. Bu Mcllnin 70-ci maddsinin bndind nzrd tutulan sasla mk
mqavilsinin lv edilmsin bu rtl yol verilir ki, ii qsdn v ya shlnkarlqla,
etinaszlqla mk funksiyasn, vzif borcunu (hdliklrini) yerin yetirmdiyin gr
mvafiq i yerind iin, istehsaln, mk v icra intizamnn normal ahngi pozulmu
olsun v ya mlkiyytinin, igtrnin, habel mk kollektivinin (onun ayr-ayr
zvlrinin) hquqlarna v qanunla qorunan mnafelrin hr hans formada ziyan
dymi olsun.
3. gtrn bu Mcllnin 70-ci maddsi il myyn edilmi saslarn hr hans biri
il mk mqavilsinin lv edilmsinin zruriliyini saslandrmaldr.
Madd 72. mk vziflrinin kobud kild pozulmas hesab ediln hallar
Aadak hallar ii trfindn mk vziflrinin kobud kild pozulmas hesab edilir:
a) znn xstliyi, yaxn qohumunun xstlnmsi v ya vfat etmsi istisna
olunmaqla he bir zrl sbb olmadan btn i gn i glmmsi;
b) alkoqollu ikilr, narkotik vasitlr v psixotrop, toksik v digr zhrli
maddlr qbul edrk srxo vziyytd i glmsi, habel i gldikdn sonra
i yerind hmin ikilri v ya maddlri qbul edrk srxo vziyytd olmas;
c) tqsirli hrktlri (hrktsizliyi) nticsind mlkiyytiy maddi ziyan
vurmas;
) tqsirli hrktlri (hrktsizliyi) nticsind myin mhafizsi qaydalarn
pozaraq i yoldalarnn shhtin xsart yetirmsi v ya onlarn bu sbbdn
hlak olmas;
d) qsdn istehsal, kommersiya v ya dvlt sirrinin yaylmas v ya bu sirrin
gizli saxlanlmas zr hdliklrini yerin yetirmmsi;
e) mk faliyyti zaman yol verdiyi kobud shvlri, hquq pozuntular
nticsind igtrnin, mssisnin v ya mlkiyytinin qanuni mnafeyin
ciddi xll gtirmsi;
) mk funksiyasn pozduuna gr vvllr igtrn trfindn verilmi
intizam tnbehindn ntic xarmayaraq alt ay rzind tkrarn mk
funksiyasn pozmas;

f) i vaxt rzind bilavasit i yerind inzibati xtalara v ya cinayt trkibi olan

ictimai-thlkli mllr yol vermsi.
Madd 73. Mddtli mk mqavilsin xitam verilmsi qaydas
1. Mddtli mk mqavilsinin mddti qurtardqda ona xitam verilir. Mddtli mk
mqavilsind gstriln mddt qurtardqda mk mnasibtlri davam etdirilrs v
mddt bitdikdn sonrak bir hft rzind trflrdn he biri mqavily xitam
verilmsini tlb etmirs, hmin mk mqavilsi vvl myyn olunmu mddt
uzadlm hesab olunur.
2. inin myyn zrl sbbdn (xstlnmsi, ezamiyytd, mzuniyytd olmas,
habel bu Mcllnin 179-cu maddsind nzrd tutulan i yeri v orta mk haqq
saxland hallarda) i yerind olmad dvrd mddtli mk mqavilsinin mddti
qurtard hallarda hmin mqavily ii i xdqdan sonra igtrnin myyn
etdiyi gnd, lakin onun i xd gndn bir tqvim hftsi kemmi xitam veril
bilr.
Madd 74. Trflrin iradsindn asl olmayan hallarda mk mqavilsin xitam
verilmsinin saslar
1. Trflrin iradsindn v ya istyindn asl olmayaraq mk mqavilsin aadak
hallarda xitam verilir:
a) ii hrbi v ya alternativ xidmt arldqda;
b) vvllr mvafiq id (vzifd) alan iinin iin (vzifsin) brpa
edilmsi bard mhkmnin qanuni qvvy minmi qtnamsi (qrar) olduqda.
c) qanunvericilikl daha uzun mddt myyn edilmyibs, mk qabiliyytinin
fasilsiz olaraq alt aydan ox mddt tam itirilmsi il laqdar ii mk
funksiyasn yerin yetir bilmdikd;
) inin nqliyyat vasitsini idaretm hququndan mhrum etm, myyn
vzif tutma v ya myyn faliyytl mul olma hququndan mhrum etm,
myyn mddt azadlqdan mhrum etm v ya mrlk azadlqdan mhrum
etm czasna mhkum edildiyi bard mhkmnin hkm qanuni qvvy
mindikd;
d) mhkmnin qanuni qvvy minmi qrar il iinin faliyyt
qabiliyytsizliyi tsdiq edildikd;
e) ii vfat etdikd;
) vvllr hmin mssisd alan ii mddtli hqiqi hrbi xidmtdn
ehtiyata buraxldqdan sonra z i yerin (vzifsin) qaytmaq hququndan
istifad etdikd.
2. gr qanunsuz v ya sassz idn xarlm ii iin brpa olunmas n
mhkmy iddia rizsi il mracit edrs v mhkm trfindn iddias tmin
olunaraq iin (vzifsin) brpa edilmsi haqqnda qtnam (qrar) qbul edilrs, onda
igtrn trfindn mhkmnin qanuni qvvy minmi qtnamsi (qrar) drhal icra

edilrk o, vvlki vzifsin v ya razl il baqa vzify (i) brpa olunmaldr. Bu

zaman i brpa ediln iinin yerin gtrlm ii il balanm mk mqavilsin
bu Mcllnin 71-ci maddsinin birinci hisssind nzrd tutulmu mvafiq
aradrmalar aparlmaqla xitam veril bilr.
Qeyd: mk qabiliyytinin tam itirilmsi mvafiq icra hakimiyyti orqannn
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi sosial
ekspert Komissiyalar vasitsi il)] ryi il myyn edilir. mk qabiliyytinin tam
itirilmsi dedikd, mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn
mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar
vasitsi il)] qrar il iiy mvafiq drcdn lillik qrupu v ya 18 yanadk
salamlq imkanlarnn mhdudluu myyn edilmkl n az bir il mddtin mk
qabiliyytsiz hesab edilmsi baa dlmlidir. mk qabiliyytinin 6 aydan az mddt
mvqqti itirilmsi mk mqavilsin xitam verilmsi n sas ola bilmz. mk
qabiliyytini mvqqti itirmi iilrin i yeri v vzifsi saxlanlmaqla, onlara ilk 14
gn n mvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn myyn olunmu qaydada v
miqdarda igtrnin vsaiti, qalan gnlr n is mcburi dvlt sosial sorta
haqlar hesabna mavint dnilir. mk qabiliyytini bir ildn ox olmayan mddt
qismn itirmi iilr n is mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert
Komissiyalar vasitsi il)] ryi nzr alnr.
Madd 75. mk mqavilsind nzrd tutulan hallarda ona xitam verilmsinin
tnzimlnmsi
1. Trflr mk mqavilsi balayarkn ona xitam verilmsinin bu Mclld nzrd
tutulan hallarndan frqli olan lav hallarn myyn ed bilrlr.
2. mk mqavilsind, ona xitam verilmsi bard trflrin qarlql razl il
aadak lav hallar nzrd tutula bilr:
a) trflrin qarlql razl;
b) shhti il laqdar olaraq iinin mvafiq vzifd (ped) almas
salaml n thlkli olduu bard shiyy mssissinin mvafiq ryin
gr;
c) mk funksiyasnn myyn mddtd icras zaman mvafiq i yerind pe
xstliyin tutulmann yksk ehtimal olduu halda;
) iin v ya gstriln xidmtlrin hcminin azalmas il laqdar myyn dvr
kedikdn sonra ii il hkmn yenidn mk mqavilsi balayaca rti il
igtrn yazl formada mcburi hdlik gtrdkd;
d) bu maddnin tlblrin ml edilmkl trflrin myyn etdiyi digr
hallarda.
3. Trflr mk mnasibtlrinin glckd daha dolun tnzimlnmsini tmin etmk
mqsdi il bu maddnin ikinci hisssind nzrd tutulmu hallardan iinin mk
raitin uyun olann mk mqavilsin hkmn daxil etmlidirlr.

4. mk mqavilsind ona xitam verilmsi bard trflrin nzrd tutduqlar hallar bu

Mcllnin 2-ci maddsinin nc hisssi il myyn edilmi iinin v igtrnin
hquqlarnn tminat prinsiplrin zidd olmamaldr.
5. mk mqavilsin xitam verilmsin dair trflr onlarn rf v lyaqtini alaldan,
bu Mclld nzrd tutulan hquqlarn mhdudladrmaa ynldiln rtlr myyn
ed bilmzlr.
Madd 76. mk mqavilsinin lv edilmsini mhdudladran rtlr
1. gtrn trfindn mk mqavilsin bu Mcllnin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci
maddlrind nzrd tutulan saslardan yalnz biri il xitam veril bilr.
2. mk mqavilsin eyni zamanda iki v daha artq sasla, hminin qanunvericilikd
nzrd tutulmayan sasla, habel bu Mcll il myyn edilmi mk mqavilsinin
lv edilmsi qaydalarna ml olunmadan xitam veril bilmz.

On birinci fsil. mk mqavillrin xitam verilrkn iilrin

tminatlar
Madd 77. mk mqavilsin xitam verilrkn iilrin tminatlar
1. ilrin say azaldqda v ya tatlar ixtisar olunduqda bu Mcllnin 70-ci maddsinin
b bndi il igtrn mk mqavilsini lv etmzdn az iki ay vvl iini rsmi
xbrdar etmlidir.
2. Xbrdarlq mddti rzind hr i hftsind mk haqq saxlanlmaqla i axtarmaa
imkan yaradlmas mqsdi il ii az bir i gn mk funksiyasnn icrasndan azad
edilir.
3. mk mqavilsi bu Mcllnin 70-ci maddsinin a v b bndlri il lv
edilrkn iilr:

orta mk haqqndan az olmamaqla idnxarma mavinti;

idn xarld gndn yeni i dzln gndk ikinci v nc aylar n
orta mk haqq dnilir.

4. gtrn bu maddnin birinci hisssi il v bu Mcllnin 56-c maddsinin ikinci

hisssi il myyn edilmi xbrdarlq mddtlri vzin iiy onun razl il az iki
aylq mk haqqn bir dfy dmkl mvafiq sasla mk mqavilsin xitam ver
bilr.
5. Bu maddnin nc hisssind nzrd tutulan orta mk haqq mvafiq icra
hakimiyyti orqan trfindn iiy veriln mvafiq araylar sasnda dnilir. Hmin
aray idn xan gndn bir ay mddtind mvafiq icra hakimiyyti orqannda
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Ba
Mulluq darsi v onun yerli orqanlar vasitsi il)] qeydiyyata alnan xslr verilir.
Bu dmlr igtrn, mssis lv edildikd is onun mlaknn yeni mlkiyytisi
(mlakn operativ idariliyini hyata keirn hquqi, fiziki xs) trfindn
dnilmlidir. Bu qayda bu maddnin drdnc hisssind nzrd tutulmu hala amil
olunmur.

6. Kollektiv mqavillrd, mk mqavilsind iilrin i dzldiyi dvr rzind daha

uzun mddt orta mk haqqnn saxlanlmas, habel bu maddnin nc v yeddinci
hisslrind gstrilmi dmlrin daha yksk mbld verilmsi nzrd tutula bilr.
7. mk mqavilsin bu Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin c, 74-c
maddsinin birinci hisssinin a v c bndlri il xitam verildikd, igtrn iiy
orta aylq mk haqqnn az iki misli miqdarnda mavint dyir. inin vfat il
laqdar mk mqavilsin xitam verildikd is vfat ednin vrslrin orta aylq
mk haqqnn az misli miqdarnda mavint dnilir. mk mqavilsin bu
Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin bndi il xitam verildikd, igtrn
iiy orta aylq mk haqqnn az misli miqdarnda mavint dyir.
8. gtrnlr i yerlrinin ixtisar il laqdar idn azad olunmu Valideynlrini
itirmi v valideyn himaysindn mhrum olmu uaqlarn sosial mdafisi haqqnda
Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il myyn olunmu valideynlrini itirmi v
valideyn himaysindn mhrum olmu uaq, habel onlarn arasndan olan xs hesab
ediln iilri sonradan hmin mssisd v ya digr mssisd i dzltmk n z
vsaiti hesabna zruri yeni pe hazrlna clb edirlr.
9. Qanunvericilikl myyn edilmi qaydada mssisnin lvi istisna olmaqla, iinin
mddtli hqiqi hrbi xidmtd olduu mddt rzind mlkiyyt nvndn v tkilatihquqi formasndan asl olmayaraq mssisd i yeri v vzifsi saxlanlr. Mddtli
hqiqi hrbi xidmt arlanadk mvafiq mssisd ilmi xslr, hrbi xidmtdn
buraxldqdan n geci 60 tqvim gn kendk hmin mssisd vvlki v ya buna
brabr vzify (pey) qaytmaq hququna malikdirlr.
Madd 78. ilrin ixtisar zaman id saxlanmaa stnly olan xslr
1. Mvafiq hallarda iilrin say azaldlarkn v ya tatlarn ixtisar hyata keirilrkn
myyn vziflr zr mk funksiyasnn icras n tlb olunan ixtisasn (penin) v
pekarlq sviyysinin daha yksyin malik olan iilr id saxlanlr. inin
pekarlq sviyysini igtrn myyn edir.
2. gtrn ixtisaslar (pelri) v ya pekarlq sviyylri eyni olduqda aadak
xslrin id saxlanmasna stnlk verir:

hid ailsinin zvlrin;

mharib itiraklarna;
sgr v zabitlrin arvadlarna (rlrin);
hdsind iki v daha ox 16 yanadk ua olanlara;
hmin mssisd mk ikstliyi alm v ya pe xstliyin tutulmulara;
mcburi kkn, onlara brabr tutulan xs v qaqn statusu olan xslr;
kollektiv mqavillrd v ya mk mqavillrind nzrd tutulan digr
xslr.

Madd 79. mk mqavilsinin lv olunmas qadaan ediln iilr v hallar

1. gtrn trfindn:

hamil, habel yanadk ua olan qadnlarn, yanadk uan tkbana

bydn kiilrin;

yegan qazanc yeri ildiyi mssis olub mktb yana atmam uan
tkbana bydn iilrin;
mk qabiliyytini mvqqti itirn iilrin;
iinin krli diabetl xst olmas sbbin gr;
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn v ya hr hans siyasi partiyann zv olmas
motivin gr;
hdsind salamlq imkanlar mhdud 18 yanadk v ya I qrup lil ail zv
olan iilrin;
mzuniyytd, ezamiyytd olduu vaxtda, habel kollektiv danqlarda itirak
etdiyi mddt rzind iilrin bu Mcllnin 70-ci maddsi il myyn edilmi
saslarla mk mqavilsinin lv edilmsi qadaandr.

2. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mddalar bu Mcllnin 70-ci

maddsinin a bndi v 73-c maddsi il xitam veriln hallara amil edilmir.
Madd 80. mk mqavilsinin igtrn trfindn lvi zaman razlamalar
1. Bu Mcllnin 70-ci maddsinin b) v ) bndlrind gstriln saslarla igtrn
trfindn hmkarlar ittifaqnn zv olan iinin mk mqavilsi mssisd faliyyt
gstrn hmkarlar ittifaq tkilatnn qabaqcadan razl alnmaqla lv edilir.
2. Hmkarlar ittifaqnn zv olan iinin mk mqavilsini bu maddnin 1-ci hisssind
nzrd tutulan hallardan hr hans biri il laqdar lv etmk istyn igtrn hmin
mssisnin hmkarlar ittifaq tkilatna saslandrlm yazl tqdimatla mracit edir.
Tqdimata mvafiq saslandrma sndlri lav edilir. Hmkarlar ittifaq tkilat bu
tqdimatn daxil olduu gndn n geci on gn mddtind znn saslandrlm yazl
qrarn igtrn tqdim etmlidir.
3. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu hallar istisna olunmaqla qalan
hallarda mk mqavilsi igtrnin tbbs il lv edilrkn hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn qabaqcadan razlnn alnmas tlb olunmur.

On ikinci fsil. mk mqavillrinin balanmas, rtlrinin

dyidirilmsi v xitamnn sndldirilmsi qaydalar
Madd 81. mk mqavillri balanmasnn sndldirilmsi
1. Kargzarlq iini tnzimlmk mqsdi il zruri hallarda balanm mk mqavilsi
qvvy mindikdn sonra igtrnin mlahizsin sasn onun mri (srncam,
qrar) il rsmildiril bilr.
2. Bu Mcll il myyn edilmi qaydada yazl formada mk mqavilsi
balanmadan mk mnasibtlrinin igtrnin mri (srncam, qrar) il
rsmildirilmsi qadaandr.
Madd 82. Baqa i keirilm v buna mvafiq digr hallarn sndldirilmsi
Bu Mclld nzrd tutulmu hallarda mk funksiyasnn, mk raitinin v onun
rtlrinin dyidirilmsi, habel vzilik qaydasnda mk mqavilsinin balanmas
igtrnin mvafiq mzmunda mri (srncam, qrar) il sndldiril bilr. Bu
zaman mk mqavilsinin balanmas v ona dyiikliklr edilmsi qaydalarna mtlq
ml edilmlidir.

Madd 83. mk mqavilsin xitam verilmsinin sndldirilmsi qaydas

1. gr ii il balanm mk mqavilsind onun lv edilmsinin sndldirilmsi
bard bu fsild myyn edilmi qaydalardan frqli olan baqa qaydalar nzrd
tutulmaybsa, onda istr ii, istrs igtrn trfindn v istrs d trflrin
iradsindn asl olmayan hallarda bu Mcllnin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci
maddlrind nzrd tutulan saslara v qaydalara mvafiq olaraq mk mqavilsinin
lv edilmsi igtrnin saslandrlm mri (srncam, qrar) il
rsmildirilmlidir.
2. mk mqavilsin xitam verilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) onun
trfindn imzalanmal v mssisnin mhr il tsdiqlnmlidir. Bu mrin surti,
iinin mk kitabas v igtrnin son haqq-hesab (istifad edilmmi mk
mzuniyytin gr pul vzi, iiy dnilmli mk haqq v digr dmlr) il
birlikd sonuncu i gn iiy verilmlidir.
Madd 84. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda mrin mzmunu
1. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda igtrnin mrinin (srncamnn,
qrarnn) mzmununda aadak mlumatlar gstrilir:

mssisnin ad, hquqi nvan, mrin (srncamn, qrarn) sra nmrsi, tarixi
v onu imzalayan igtrnin vzifsi, ad, atasnn ad v soyad;
iinin ad, atasnn ad v soyad;
mk mqavilsi zr iinin vzifsinin (pesinin) ad;
mk mqavilsinin lv edilmsinin sas;
hmin sasla mk mqavilsinin lv edilmsi qaydas nzrd tutulmu bu
Mcllnin mvafiq maddsi, hisssi v bndi;
mk mqavilsinin lv edildiyi gn, ay v il;
mk mqavilsinin lv edilmsi bard mrin (srncamn, qrarn) verilmsi
n sas hesab olunan rsmi sndlr.

2. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mlumatlardan hr hans biri v ya

bir nesi gstrilmyn mr (srncam, qrar) mk mbahissini hll edn mhkm
trfindn etibarsz hesab edil bilr.
3. mk mqavilsinin lv edilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) yalnz
bu maddnin birinci hisssind gstriln mlumatlar olan sad formada, hminin
normativ hquqi aktlara uyun formada tsviri (giri) hisssindn v hmin
mlumatlar gstriln qrar hisssindn ibart formada trtib edil bilr.
Madd 85. mk mqavillrinin sndldirilmsinin uotu qaydalar
1. gtrn balanm mk mqavillrinin, onlara ediln dyiikliklrin, bu
mqavillrl laqdar verilmi mrlrin (srncamlarn, qrarlarn), habel digr
mrlrin (srncamlarn, qrarlarn) xsusi kitab (jurnal) v ya kompter vasitsi il
xsusi proqramla uotunun qeydiyyatn aparmaldr. Uot kompter vasitsi il
aparlmrsa, qeydiyyat kitab shiflnmli, qaytanlanmal v kitabn son shifsindki
qaytann dyn zrin mssisnin mhr vurulmaldr.

2. gtrn qeydiyyat kitabn xsusi uot sndi kimi saxlamal v aparlan qeydlr
sliq il hmin kitaba yazlmaldr. Kitabdak qeydlrin qaralanmasna, pozulmasna,
shiflrin crlmasna, dyidirilmsin yol verilmir.
3. Bu maddd gstriln sndlrin uotu v qeydiyyat istr kompter proqramlar
vasitsiil, istrs d l sulu il hyata keirilrkn igtrn trfindn uot
sndlrinin mhafizsi tmin olunmaldr.
Madd 86. mk mqavillrinin v mrlrin saxlanlmasnn tmin edilmsi
1. gtrn balanm mk mqavillrini, onlarda aparlan dyiikliklri, verilmi
mrlri (srncamlar, qrarlar) be il mddtind saxlamaa borcludur, onlarn mhv
edilmsi, itirilmsi, korlanmas yolverilmzdir.
2. Mssis lv edildikd igtrnd saxlanlan mk mqavillri myyn olunmu
qaydada mvafiq dvlt arxivin thvil verilir. Mssis yenidn tkil olunduqda v ya
mlkiyytisi dyidikd is hmin mqavillr yeni igtrn thvil verilir.
3. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda mrin (srncamn, qrarn) sli,
igtrn trfindn mk mqavilsinin mhafiz edilmsi bard bu maddnin birinci
hisssi il myyn edilmi qaydada v mddtd saxlanlmas tmin edilmlidir.
Madd 87. ilrin mk faliyyti haqqnda v mvafiq dnclrinin haqq-hesab
sndlri
1. inin mk faliyyti haqqnda snd mk kitabas hesab edilir. inin mk
faliyyti haqqnda sndd onun mk staj haqqnda i girdiyi gn, ay, il, ildiyi
pesi (vzifsi), idn xarlmann sas, gn, ay v ili bard qeydlr gstrilir.
Ail kndli tsrrfat zvlrinin mk faliyytini v mk stajn tsdiq edn snd
bldiyylr trfindn veriln vsiq hesab edilir.
2. gtrn 5 gndn artq ilyn btn iilrin mk kitabasnda onlarn i qbul
edilmsi, baqa daimi i keirilmsi, mk mqavilsin xitam verilmsi bard
mvafiq qeydlri yazmaldr.
3. dn xan iilr mk kitabas mk mqavilsin xitam verildiyi gn (sonuncu i
gn) verilir.
4. ilrin mk kitabasnn formas v onun trtibi qaydalar mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
5. gtrn trfindn bu Mcllnin 173-c maddsind nzrd tutulmu qaydada
iilrin mk haqqnn v digr dnclrin verilmsi v qeydiyyat aparlan haqq-hesab
sndi (kitabas, vrqi, eki) trtib edilir.
6. Xarici lkd ilmi Azrbaycan Respublikas vtndann mk kitabasnda onun
xarici lkdki mk faliyyti il bal qeydlr xarici igtrnl balad mk
mqavilsi v mcburi dvlt sortasnn hyata keirildiyini tsdiq edn snd sasnda
mvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn aparlr v tsdiq edilir.

7. vzilik zr mk faliyyti haqqnda mk kitabasnda qeydlr vzilik zr mk

mqavilsinin surti sasnda iinin arzusu il sas i yerind aparlr.
Madd 88. iy araylarn, xasiyytnamnin verilmsi v onlarn baqa yerlr
gndrilmsi rtlri
1. gtrn iinin mraciti sasnda ona vzifsi (pesi), mvafiq dvr rzind
qazanc bard aray, arxiv mlumatlar, xsi sndlrinin tsdiq edilmi surtlrini,
habel onun pekarlq, igzarlq sviyysini v digr xsi xsusiyytlrini xarakteriz
edn xasiyytnam vermy borcludur.
2. gtrn iinin xsiyyti v ya onun mk faliyyti bard mlumatlar baqa
igtrn v ya mvafiq orqanlara, habel digr yerlr yalnz onlarn yazl sorusu v
iinin razl il gndr bilr. i haqqnda trtib edilmi xasiyytnamnin, zmantin,
iinin xsi sndlrinin, onlarn surtlrinin v digr sndlrin mzmunu il onu tan
etmdn igtrn trfindn baqa yer gndrilmsi yolverilmzdir. Msbt
mzmunlu xasiyytnam il, zmantl ii tan edilmdn onlarn baqa yer
gndrilmsin yol verilir. Bu halda igtrn hmin sndlrin hara gndrildiyi bard
iiy mlumat vermlidir.

IV blm. vaxt
On nc fsil. vaxtnn nvlri v tnzimlnmsi qaydalar
Madd 89. Tam i vaxt v onun mddti
1. Tam i vaxt mddti bu Mclld nzrd tutulmu hftlik v gndlik i saatlar
rzind iilrin mk funksiyasn yerin yetirmsi n myyn edilmi zamandr.
2. Gndlik normal i vaxtnn mddti skkiz saatdan artq ola bilmz.
3. Gndlik normal i vaxtna uyun olan hftlik normal i vaxtnn mddti 40 saatdan
artq myyn edil bilmz.
Madd 90. Hftlik tam i vaxtnn myyn edilmsi
1. Bir qayda olaraq, iki istiraht gn olan begnlk i hftsi myyn edilir.
2. stehsaln, iin, xidmtin v mk raitinin xarakterindn asl olaraq igtrn v ya
mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] hftlik
tam i vaxtnn mddti rivsind altgnlk i hftsi myyn ed bilr.
3. Altgnlk i hftsind hftlik norma 40 saat olduqda gndlik i vaxtnn mddti 7
saatdan, hftlik norma 36 saat olduqda gndlik i vaxtnn mddti 6 saatdan v
hftlik norma 24 saat olduqda gndlik i vaxtnn mddti 4 saatdan ox ola bilmz.
Madd 91. Qsaldlm i vaxt
1. ilrin ayr-ayr kateqoriyalarna, onlarn ya, shhti, mk raiti, mk
funksiyasnn xsusiyytlri v digr hallar nzr alnaraq bu Mcll il v mvafiq

normativ hquqi aktlarla, habel mk mqavilsinin, kollektiv mqavilnin rtlri il

qsaldlm i vaxt myyn edil bilr.
2. Qsaldlm i vaxtnn mddti hft rzind 16 yaadk iilr n 24 saatdan, 16
yadan 18 yaadk iilr v 1-ci, 2-ci qrup lil olan iilr n, hminin hamil v
yayarmadk ua olan qadnlar n 36 saatdan artq olmamaldr.
Madd 92. mk raiti zrrli olan ilrd alan iilr n i vaxtnn qsaldlm
mddti
1. mk raiti fiziki, kimyvi, bioloji v habel insann salaml n zrrli olan
digr ar istehsalat amillri mvcud olan mk raitli istehsalatlarda, pe v
vziflrd alan iilr hftd 36 saatdan ox olmayan qsaldlm i vaxt myyn
edilir. Hmin istehsalatlarn, pe v vziflrin siyahs mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
2. mk raiti zrrli olan ilrin siyahs v bu ilri yerin yetirn iilr n i
vaxtnn qsaldlm mddti kollektiv mqavillrl, hmin mqavillr balanmad
hallarda is igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilat arasndak mslhtlmlrdn
sonra, bu maddnin birinci hisssind gstriln siyah nzr alnmaqla myyn edilir.
Madd 93. Xsusi xarakterli ilrd alan iilrin qsaldlm i vaxt
Yksk hssaslq, hycan, zehni, fiziki v sb grginliyi, habel insann shhtin
mnfi tsir gstrn digr amillr olan mk raitli i yerlrind (hkimlr,
mllimlr, elektrotexniki qurularda, cihazlarda v qanunvericilikd nzrd tutulan
digr i yerlrind ilynlr) hft rzind 36 saatdan ox olmamaq rtiil qsaldlm
i vaxt myyn edilir. Hmin i yerlri zr pelrin, vziflrin siyahs i vaxtnn
konkret mddti gstrilmkl mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
Madd 94. Natamam i vaxt
1. mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind ii il
igtrnin qarlql razl il natamam i vaxt natamam i gn, yaxud natamam
i hftsi myyn edil bilr.
2. Natamam i vaxtnn mddti v onun qvvd olduu zamann ayn, ilin
davamiyyti trflrin razl il myyn edilir.
3. inin shhti v fizioloji vziyyti (hamillik, lillik, 18 yanadk salamlq
imkanlarnn mhdudluu), habel xroniki xstliyi olan uann v digr ail zvnn
shhti mvafiq tibbi ry gr mk funksiyasnn natamam i vaxtnda yerin
yetirilmsini tlb edrs, habel 14 yana atmam, yaxud salamlq imkanlar
mhdud ua olan qadnlara rizlriil igtrn natamam i vaxt (i gn, yaxud i
hftsi) myyn etmlidir.
4. Natamam i vaxt myin dnilmsi ya mk funksiyasnn icrasna srf olunan vaxta
mtnasib, ya da trflrin qarlql razl il myyn edilir.

5. mk funksiyasn natamam i vaxtnda yerin yetirn iilrin bu Mcll v ya mk

mqavilsi il myyn edilmi mk hquqlarnn hr hans kild mhdudladrlmas
yolverilmzdir.

On drdnc fsil. vaxtnn rejimi v i vaxtndan artq vaxtda

iin tnzimlnmsi qaydalar
Madd 95. vaxtnn rejimi
1. vaxtnn rejimi qaydalar gndlik i vaxtnn mddti, onun balanmas v
qurtarmas, id fasillrin vaxt v mddti, sutkadak nvblrin say, nvb sndlri
v onlarn trtibi, bir nvbdn digr nvby keirilm, i vaxtnn cmlnmi uotu,
ilnmi i gnlrinin istiraht gnlri il vz edilmsi (vzgnn verilmsi) qaydalar,
habel hftlik i gnlrinin say mssisdaxili intizam qaydalar v ya mk
mqavilsi, kollektiv mqavil il myyn edilir.
2. vaxtnn rejimi v onu myyn edn qaydalar bu Mcll v digr normativ hquqi
aktlarla myyn edilmi i vaxt mddtin ml olunmaqla igtrnin mri
(srncam, qrar) il tsdiq edilir. Bu qaydalarla iilr hkmn tan edilmlidirlr.
Hmin qaydalarn i rejimini tnzimlyn sas blmlri bydlm kild btn
iilrin hr gn gr bilcyi yerdn aslmaldr.
3. ilrin mumi say 50 nfrdk olan snaye, nqliyyat, tikinti, ticart v digr
xidmt mssislrind iilrin bu Mcll il myyn edilmi mk, sosial v iqtisadi
hquqlarn mhdudladrmamaq rti il igtrn bu maddd nzrd tutulmu
qaydadan frqli olan i vaxtnn rejimi qaydalarn myyn ed bilr.
Madd 96. vaxtnn cmlnmi uotu
1. Qeydiyyat (uot) dvrnd i vaxtnn mddti qanunvericilikl myyn olunmu i
saatlarnn sayndan ox olmamaq rti il i vaxtnn cmlnmi uotu ttbiq edil bilr.
Bu halda qeydiyyat (uot) dvr bir ildn artq, gndlik iin (nvbnin) mddti is 12
saatdan ox ola bilmz.
2. vaxtnn cmlnmi uotunun ttbiqi qaydas kollektiv mqavil il, mssisd i
vaxtnn rejimini myyn edn qaydalarla v ya mk mqavilsi il tnzim edilir.
Madd 97. Gec vaxt iin mddti
1. Saat 22-dn shr saat 6-dk olan mddt gec vaxt saylr.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn myyn edilmi mk raiti ar v
zrrli olan i yerlrind, habel xsusi xarakterli ilrd alan iilrin gndlik i
vaxtnn n az yars gec vaxtna ddkd, i vaxtnn gec vaxtna dn hisssi bir
saat qsaldlr.
Madd 98. Gec vaxt ilrin clb edilmsin yol verilmyn iilr
1. Gec vaxt grln ilr hamil v yanadk ua olan qadnlarn, ya on
skkizdn az olan iilrin clb edilmsin yol verilmir.

2. lil iilr gec vaxt grln ilr yalnz onlarn yazl razl il v mvafiq icra
hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar vasitsi il)] ryi nzr alnmaqla clb
edil bilrlr.
Madd 99. vaxtndan artq i
1. vaxtndan artq i igtrnin mri (srncam, qrar) v iinin razl il
mk funksiyasn myyn olunmu i gn vaxtndan artq mddt rzind yerin
yetirmsi saylr.
2. Tbii flaktin, istehsalat qzasnn v digr fvqlad hadislrin qarsnn alnmas,
onlarn nticlrinin aradan qaldrlmas, habel tezkorlanan mallarn itkisinin qarsn
almaq mqsdi il bu Mcll il myyn edilmi qaydalara ml olunmaqla iinin i
vaxtndan artq ilr clb edilmsin yol verilir.
3. Xsusil ar v zrrli sahlrd ilyn iilrin v bu Mclld nzrd tutulmu
digr hallarda i vaxtndan artq i clb edilmsin yol verilmir.
4. mk raiti ar v zrrli olan sahlrd btn i gn (nvbsi) rzind i vaxtndan
artq ilrin mddti 2 saatdan ox ola bilmz.
5. vaxtndan artq ilrin grlmsin clb olunmu iilr n igtrn bu
Mcllnin myin mhafizsi blmsind nzrd tutulmu normalara uyun
istehsalat v sosial-mit raiti yaratmal, myin thlksizliyini tmin etmlidir.
Madd 100. vaxtndan artq ilrin son hddi
Hr bir ii dalbadal gln iki i gn rzind drd saatdan, mk raiti ar v zrrli
olan i yerlrind is iki saatdan ox i vaxtndan artq ilr clb edil bilmz.
Madd 101. vaxtndan artq ilr yol veriln mstsna hallar
1. vaxtndan artq ilr yalnz aadak mstsna hallarda yol verilir:
a) dvltin mdafisinin tmin olunmas n, habel tbii flaktin, istehsal
qzasnn qarsn almaq v ya onlarn nticlrini aradan qaldrmaq n yerin
yetirilmsi zruri olan n vacib ilrin grlmsin;
b) su, qaz v elektrik tchizat, isitm, kanalizasiya, rabit v digr kommunal
mssislrind ilrin, xidmtlrin pozulmasna sbb olan gzlnilmz
hadislrin nticlrini aradan qaldrmaqdan tr zruri ilrin grlmsini tmin
etmk n;
c) balanm v istehsaln texniki raitin gr i gnnn sonunadk tamamlana
bilmyn ilrin dayandrlmas avadanlqlarn, mtlrin qarsalnmaz
korlanmas, sradan xmas thlksi zaman ilrin tamamlanmas zruriyyti
olduqda;
) iilrin ksriyytinin iinin dayandrlmasna sbb olan sradan xm
mexanizmlrin, qurularn tmiri, brpas il laqdar ilrin grlmsi zrurti
olduqda;

d) vz edn iinin id olmamas il laqdar i fasil verilmsin yol vermk

mmkn olmadqda.
2. gtrn id olmayan iinin baqa ii il vz olunmasn, habel bu maddd
nzrd tutulan mstsna hallarda i vaxtndan artq ilr iilrin clb edilmsini
douran sbblrin vaxtnda aradan qaldrlmas n btn zruri tdbirlri grmy
borcludur.
Madd 102. vaxtnn uotu
1. gtrn faktik olaraq hr bir iinin i vaxtnn v i vaxtndan artq ilnmi
saatlarnn dqiq, drst uotunu aparmaa borcludur.
2. vaxtnn uotunun aparlmas formas v qaydas igtrn trfindn myyn
edilir.

V blm. stiraht vaxt v iilrin mzuniyyt

hquqlar
On beinci fsil. stiraht vaxt
Madd 103. stiraht v nahar n fasil
1. gn (nvbsi) rzind iilr istiraht v nahar etmk n fasil verilmlidir.
2. Fasilnin verilmsi vaxt v davamiyyti mssisdaxili intizam qaydalar, nvb
cdvllri v ya mk mqavilsi, kollektiv mqavil il myyn edilir.
3. mk raitinin xarakterin gr ii dayandrmaqla fasilnin vaxtn v davamiyytini
myyn etmk mmkn olmadqda, igtrn iiy nahar etmy rait yaratmaldr.
4. inin bir i gn il nvbti i gn arasndak gndlik istiraht vaxt az 12 saat
olmaldr. Nvbli i vaxt rejimind iilrin istiraht vaxtnn mddti mvafiq nvb
cdvllri il tnzimlnir.
5. stiraht v nahar fasillrinin mddti i vaxtna daxil edilmir. stiraht v nahar
fasillrindn ii z mlahizsi il istdiyi kimi istifad ed bilr.
Madd 104. stiraht gnlri
1. Hr bir iiy hftlraras fasilsiz istiraht gnlrindn istifad etmy rait
yaradlmaldr. Hftlraras istiraht gnlrinin say begnlk i hftsind iki gn,
altgnlk i hftsind is bir gn olmaldr.
2. vaxtnn cmlnmi uotu zaman istiraht gnlri, hmkarlar ittifaqlar tkilat il
razladrlm nvb cdvlin uyun olaraq verilir. Hmkarlar ittifaqlar tkilat
olmayan i yerlrind is bu qayda mk mqavilsi il tnzimlnir.
3. Hr df qan v ya qan komponentlrini pulsuz (vzsiz) vern donorlara orta mk
haqq saxlanlmaqla lav istiraht gn verilir. Hmin istiraht gn donorun arzusu il
onun illik mzuniyytin lav edil v ya il rzind istniln vaxtda istifad edil bilr.

Madd 105. Bayram gnlri

1. Azrbaycan Respublikasnn bayramlar aadaklardr:

Yeni il bayram (yanvarn 1 v 2-si);

Qadnlar gn (martn 8-i);
Faizm zrind qlb gn (mayn 9-u);
Respublika gn (mayn 28-i);
Azrbaycan xalqnn milli qurtulu gn (iyunun 15-i);
Azrbaycan Respublikasnn Silahl Qvvlri gn (iyunun 26-s);
Dvlt mstqilliyi gn (oktyabrn 18-i);
Azrbaycan Respublikasnn Dvlt bayra gn (noyabrn 9-u);
Konstitusiya gn (noyabrn 12-si);
Milli Dirli gn (noyabrn 17-si);
Dnya azrbaycanllarnn hmryliyi gn (dekabrn 31-i);
Novruz bayrambe gn;
Qurban bayramiki gn;
Ramazan bayramiki gn.

2. Yeni il bayram, Qadnlar gn, Faizm zrind qlb gn, Respublika gn,
Azrbaycan xalqnn milli qurtulu gn, Azrbaycan Respublikasnn Silahl Qvvlri
gn, Azrbaycan Respublikasnn Dvlt bayra gn, Dnya azrbaycanllarnn
hmryliyi gn, Novruz bayram, Qurban bayram v Ramazan bayram gnlri i gn
hesab edilmir.
3. gn hesab edilmyn bayram gnlrind iilrin i clb olunmasna yalnz bu
Mclld nzrd tutulmu mstsna hallarda yol veril bilr.
4. Novruz bayram, Qurban bayram v Ramazan bayramnn keirilcyi gnlr nvbti
il n dekabr aynn sonunadk mvafiq icra hakimiyyti orqan trfindn myyn
edilib haliy elan olunur.
5. Hftlraras istiraht gnlri v i gn hesab olunmayan bayram gnlri st-st
drs, hmin istiraht gn bilavasit bayram gnndn sonrak i gnn keirilir.
6. Qurban v Ramazan bayramlar i gn hesab olunmayan baqa bayram gn il stst ddkd, nvbti i gn istiraht gn hesab edilir.
7. Bayram v hftlraras istiraht gnlri biri digrindn vvl v ya sonra glrs, i
v istiraht gnlrinin ardcl olmasn tmin etmk mqsdi il mvafiq icra hakimiyyti
orqannn qrar il bu i v ya istiraht gnlrinin yeri dyidiril bilr.
Madd 105-1. Ssverm gn
Azrbaycan Respublikas Milli Mclisi deputatlarnn, Azrbaycan Respublikas
Prezidentinin, Azrbaycan Respublikasnda bldiyy zvlrinin sekilri, hminin
referendum zaman ssverm gn seki (referendum) keiriln razid i gn hesab
edilmir. Ssverm gn qanunvericiliy uyun olaraq myyn edilir.
Madd 106. mumxalq hzn gn

Hr il yanvarn 20-si Azrbaycann mstqilliyi v razi btvly urunda hlak

olmu hidlrin xatirsini yad etm gn mumxalq hzn gndr. Bu gn i gn
hesab edilmir.
Madd 107. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlrind v mumxalq
hzn gn iilrin i clb olunmasnn yolverilmzliyi
Bu Mcllnin 101-ci maddsinin a v b bndlrind nzrd tutulmu mstsna
hallar, habel fasilsiz istehsalatlar, ticart, ictimai ia, rabit, nqliyyat v digr xidmt
mssislri istisna olunmaqla, istiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram
gnlrind v mumxalq hzn gnnd iilrin i clb olunmas yolverilmzdir.
Madd 108. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn
gn qaba gnlrd i gnnn mddti
1. Bu Mcllnin 91, 92 v 93-c maddlrind nzrd tutulmu hallar istisna
olunmaqla, qalan i yerlrind ssverm, bu Mcllnin 105-ci maddsind gstriln i
gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn gn qaba i gnnn
mddti hftlik i gnlrinin sayndan asl olmayaraq bir saat qsaldlr.
2. Altgnlk i hftsi il ilyn mssislrd bilavasit shrisi gn istiraht gn
olan i gnnn mddti 6 saatdan ox ola bilmz.
Madd 109. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn
gn i clb olunmu iilrin myinin dnilmsi
Bu Mcllnin 107-ci maddsi il yol veriln mstsna hallarda istiraht, ssverm, i
gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn gn i clb ediln iilrin
myi 164-c maddd nzrd tutulan qaydada dnilir.

On altnc fsil. Mzuniyyt hququ v onun tmin edilmsi

Madd 110. ilrin mzuniyyt hququ
1. ilr vzifsindn (pesindn), mk raitindn v mk mqavilsinin
mddtindn asl olmayaraq, bu Mcll il myyn edilmi mzuniyytlrdn istifad
etmk hququna malikdirlr.
2. lav i yerind vzilikl ilyn iilrin d bu Mcll il myyn edilmi
mzuniyytlrdn istifad etmk hququ vardr.
3. ilrin bu Mcll il myyn edilmi mzuniyyt hququ v ondan istifad
qaydalar mhdudladrla bilmz.
Madd 111. Mzuniyytdn istifad zaman iilrin hquqi tminatlar
1. Mzuniyytd olduu mddt rzind iinin i yeri, vzifsi (pesi) v bu Mclld
nzrd tutulmu hallarda orta mk haqq saxlanlr, habel igtrnin tbbs il
mk mqavilsinin pozulmas v iinin intizam msuliyytin clb edilmsi
yolverilmzdir. Bu mddt iinin mk stajna, hminin ixtisas zr stajna daxil edilir.

2. mk mqavilsind, habel kollektiv mqavillrd mzuniyytd olan iilr n

lav tminatlarn verilmsi nzrd tutula bilr.
Madd 112. Mzuniyytin nvlri
1. ilrin mzuniyyt hququ aadak mzuniyyt nvlri il tmin edilir:
a) sas v lav mzuniyytlrdn ibart olan mk mzuniyyti;
b) sosial mzuniyyt;
c) thsilini davam etdirmk v elmi yaradclqla mul olmaq n veriln thsil
v yaradclq mzuniyyti;
) dnisiz mzuniyyt.
2. mk mqavilsind, habel kollektiv mqavillrd mzuniyytlrin digr nvlri
nzrd tutula bilr.
Madd 113. mk mzuniyyti v onun verildiyi i ili
1. mk mzuniyyti iinin normal istirahti, mk qabiliyytinin brpas,
salamlnn mhafizsi v mhkmlndirilmsi n idn ayrlmaqla z mlahizsi il
istifad etdiyi, mddti bu Mclld nzrd tutulandan az olmayan istiraht vaxtdr.
mk mzuniyytinin mddti tqvim gn il hesablanr.
2. mk mzuniyyti mvafiq pe (vzif) zr mk funksiyasn yerin yetirn
iilr veriln illik sas mzuniyytdn v istehsaln, myin xarakterin v mk stajna
gr, habel uaql qadnlara veriln lav mzuniyytdn ibart olub, istr birlikd,
istrs d ayrlqda veril bilr.
3. mk mzuniyyti hr il mvafiq i ili n verilir. ili iinin i gtrldy
gndn balanr v nvbti ilin hmin gn baa atr. gr iinin i ili onun mk
mzuniyytin xmaq n mracit etdiyi vaxtda balanmaybsa, onda ona mk
mzuniyyti yalnz i ili balanandan sonra veril bilr. Bir i ilin gr yalnz bir mk
mzuniyyti veril bilr. Tqvim ili rzind iinin iki i ilin gr mzuniyyt hququ
olduqda o, hmin tqvim ilind hr iki i ilin gr mzuniyytdn birlikd v ya ayrayrlqda istifad ed bilr.

On yeddinci fsil. mk mzuniyytlrinin mddtlri

Madd 114. sas mzuniyyt v onun mddtlri
1. sas mzuniyyt iinin mk mqavilsind gstrilmi pesi (vzifsi) zr
minimum mddti bu maddnin ikinci v nc hisslrind nzrd tutulmu
mzuniyytdir.
2. ilr dnili sas mzuniyyt 21 tqvim gnndn az olmayaraq verilmlidir.
3. Aadak iilr dnili sas mzuniyyt 30 tqvim gn mddtind verilmlidir:
a) knd tsrrfat mhsullarnn istehsalnda alan iilr;

b) msul vziflrd (vzifnin msulluu iin xsusiyytlri nzr alnmaqla

igtrn trfindn myyn edilir) qulluq ken dvlt qulluqularna,
mssisnin rhbr iilrin v mtxssislrin;
c) xsusi rejimli tdris mssislri istisna olmaqla, tdris mssissind pedaqoji
i aparmayan rhbr iilr v inzibati-tdris heyti iilrin, habel
mktbdnknar uaq mssislrinin rhbrlrin;
) tdris mssislrinin metodistlrin, ba ustalarna, istehsalat tlimi ustalarna,
tlimatlarna, kitabxanalarna, laborantlarna, emalatxana rhbrlrin,
daylr, dyik xidmtilrin, bdii rhbrlrin;
d) elmi drcsi olmayan elmi iilr;
e) hkimlr, orta tibb iilrin v czalara.
4. Natamam i vaxt (natamam i gn v ya natamam i hftsi) raitind ilyn
iilr mk mzuniyyti tam i vaxt raitind ilyn iilr veriln mk
mzuniyyti mddtind, yerin yetirdiklri v ya aldqlar vzify uyun olaraq
verilir.
5. Mvsmi ilrd alan iilr sas mzuniyyt, bir qayda olaraq, mvsmn
sonunda hr i ayna gr iki tqvim gnndn az olmayan mddt verilir.
6. mk mzuniyyti dvrn tsadf edn i gn hesab olunmayan bayram gnlri
mzuniyytin tqvim gnlrin daxil edilmir v dnilmir.
Madd 115. mk raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin gr lav
mzuniyytlrin mddtlri
1. Yeralt ilrd alan, mk raiti zrrli v ar, habel mk funksiyas yksk
hssaslq, hycan, zehni v fiziki grginlikl bal olan iilr myin raitin v mk
funksiyasnn xsusiyytlrin gr lav mzuniyytlr verilir. mk raitin v mk
funksiyasnn xsusiyytlrin gr lav mzuniyytin mddti 6 tqvim gnndn az
olmamaldr.
2. mk raitin v mk funksiyasnn xarakterin gr lav mzuniyyt hququ
vern zrrli v ar istehsalatlarn, pe v vziflrin siyahs lav mzuniyytlrin
mddti gstrilmkl mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
Madd 116. mk stajna gr lav mzuniyytlrin mddtlri v verilm qaydas
1. mk stajndan asl olaraq iilr:

be ildn on ildk mk staj olduqda 2 tqvim gn;

on ildn on be ildk mk staj olduqda 4 tqvim gn;
on be ildn ox mk staj olduqda 6 tqvim gn mddtind lav
mzuniyyt verilir.

2. mk stajna gr lav mzuniyytin mddti iinin igtrnl mk mqavilsi

balayaraq faktik olaraq ildiyi dvr sasn myyn edilir. Bu mk stajna iinin

mk mqavilsi zr faktik ildiyi mddtdn baqa yalnz mk qabiliyytini

mvqqti itirdiyi, habel bu Mcllnin 179-cu maddsind nzrd tutulan hallarda i
yeri v orta mk haqq saxlanld dvrlr daxil edilir.
3. mk stajna gr (o cmldn mk raitin gr) lav mzuniyytlr bu
Mcllnin 118, 119, 120 v 121-ci maddlrind gstriln iilr verilmir.
Madd 117. Uaql qadnlarn lav mzuniyytlri
1. sas v lav mzuniyytlrin mddtindn asl olmayaraq, 14 yanadk iki ua
olan qadnlara 2 tqvim gn, bu yada v daha ox ua olan, hminin salamlq
imkanlar mhdud ua olan qadnlara is 5 tqvim gn mddtind lav mzuniyyt
verilir.
2. Uaqlarn tkbana bydn atalarn, hminin uaqlar vladla gtrm xslrin
bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulan lav mzuniyyt hququ vardr.
3. Bu madd il myyn edilmi lav mzuniyyt hququ mvafiq tqvim ilinin
sonunadk uaqlardan birinin 14 ya tamam olduu hallarda da saxlanlr.
4. Bu madd il myyn edilmi lav mzuniyytlr bu Mcllnin 118, 119, 120 v
121-ci maddlrind gstriln iilr verilmir.
Madd 118. Pedaqoji v elmi faliyytl mul olan iilrin mk mzuniyytlrinin
mddtlri
1. Aadak iilr mk mzuniyyti 56 tqvim gn mddtind verilmlidir:
a) illik normann d bir hisssindn az olmamaqla pedaqoji i aparan tdris
mssislrinin rhbr iilrin, trbiyilrin, tlimatlarna, drnk v musiqi
rhbrlrin, konsertmeysterlr, akkompaniatorlara, xormeysterlr v baqa
musiqi iilrin;
b) btn ixtisas v adlardan olan mllimlr (mqi mllimlrdn baqa);
c) uaq birliyi rhbrlrin, magistrlrin, praktik psixoloqlara, loqopedlr,
surdopedaqoqlara;
) tdris mssislrinin trbiyilrin (mktbyan internat trbiyilrindn
baqa), eitm kabinetlrinin tlimatlarna, drnk rhbrlrin, hrbi rhbrlr,
bdn trbiysi rhbrlrin;
d) sosial mdafi orqanlarnn v shiyy tkilatlarnn bilavasit pedaqoji
faliyytl mul olan iilrin;
e) elmi tdqiqat mssislrinin, habel ali mktblrin elmi tdqiqat
blmlrinin elmlr doktoru elmi drcsi olan mkdalarna, rhbrlrin v
onlarn elmi ilr zr mavinlrin, elmi katiblrin;
) mvafiq elmi urann qrar sasnda mstqil elmi tdqiqat ilri aparan elmi
iilr.

2. Aadak iilr mk mzuniyyti 42 tqvim gn mddtind verilmlidir:

a) uaq evlrinin, mktbqdr uaq trbiy mssislrinin rhbr iilrin,
trbiyilrin, musiqi rhbrlrin, praktik psixoloqlara;
b) metodika kabinetlrinin v mrkzlrinin rhbrlrin, metodistlrin v
tlimatlarna;
c) mktbyan internatlarn trbiyilrin;
) mktbdnknar uaq mssislrinin drnk rhbrlrin, ktlvi iilrin;
d) mqi mllimlr;
e) elmi tdqiqat mssislrinin, habel ali mktblrin elmi tdqiqat
blmlrinin elmlr namizdi elmi drcsi olan mkdalarna, rhbrlrin v
onlarn elmi ilr zr mavinlrin, elmi katiblrin.
Madd 119. Fizioloji keyfiyytlri il bal iilrin mzuniyytlrinin mddtlri
1. Ya 16-dan az olan iilr mk mzuniyyti 42 tqvim gnndn, 16 yandan 18
yanadk iilr is 35 tqvim gnndn az olmayaraq verilir.
2. lilliyin qrupundan, sbbindn v mddtindn asl olmayaraq ilyn lillr v
salamlq imkanlar mhdud olan 18 yanadk iilr mk mzuniyyti az 42 tqvim
gn verilir.
Madd 120. Azrbaycan xalq qarsnda xsusi xidmtlri olan iilrin mk
mzuniyytinin mddti
Azrbaycan Respublikasnn azadl, suverenliyi v razi btvly urunda xsart
(yaralanma, travma, kontuziya) alan iilr, Azrbaycann Milli Qhrmanlarna, Sovet
ttifaq Qhrmanlarna, 1941-1945-ci illr mharibsind dy mliyyatlarnda itirak
etmi, habel hrbi xidmtd olmu, lakin dy mliyyatlarnda itirak etmmi hrbi
qulluqulara, stiqlal ordeni il, habel Azrbaycan Respublikasnn suverenliyi v razi
btvlynn mdafisi il bal digr dvlt tltiflri il tltif olunmu iilr
mzuniyyt 46 tqvim gnndn az olmayaraq verilir.
Madd 121. Teatr-tamaa v bunlara uyun digr mssislrin iilrinin mk
mzuniyytlri
Teatr-tamaa mssislrinin, televiziya, radio v kinematoqrafiya qurumlarnn bdii v
artist heytlrin mk mzuniyyti 42 tqvim gn, bilavasit shny xidmt edn
iilrin is 35 tqvim gn mddtind verilir.

On skkizinci fsil. Yaradclq v thsil mzuniyytlri

Madd 122. Yaradclq mzuniyytlri v onlarn mddtlri
1. gtrnl mk mnasibtlrind olmaqla yana aspiranturada, doktoranturada
mvafiq elmi drc almaq n thsilini davam etdirn iilr dissertasiya ilrini

tamamlamaq, hminin mlliflr drsliklr v ya drs vsaiti yazmaq n dnili

yaradclq mzuniyytlri veril bilr.
2. Elmlr namizdi elmi drcsi almaq n dissertasiya iini tamamlamaqdan tr iki
tqvim aynadk, elmlr doktoru elmi drcsi almaq n dissertasiya iini
tamamlamaqdan tr is tqvim aynadk dnili yaradclq mzuniyyti verilir. Bu
yaradclq mzuniyytlrindn ii mvafiq elmi urann qrarna uyun olaraq ona
veriln aray sasnda istifad edir.
3. lmkl yana doktoranturada, aspiranturada thsil alan (o cmldn aspiranturaya
daxil olmaq n) iilr hr tdris ilind 30 tqvim gn dnili mzuniyyt verilir.
4. Drsliklr v ya drs vsaitlri yazmaqla mul olan iilr mvafiq icra hakimiyyti
orqannn qrar il v aray sasnda 3 ayadk dnili yaradclq mzuniyyti veril
bilr.
5. Mvafiq elmi ura v ya mvafiq icra hakimiyyti orqan yaradclq
mzuniyytlrinin mddtini v onlardan istifad olunmas msllrini qabaqcadan
igtrnl mslhtlmkl myyn etmlidir.
6. Yaradclq mzuniyyti mddtind dniln mk haqq iinin vzifsi (pesi) n
myyn olunmu aylq mk haqqndan hesablanr.
Madd 123. dnili thsil mzuniyytlri
1. lmkl yana thsil alan iilr aadak dnili thsil mzuniyytlri verilir:
a) mvafiq tdris mvsm sessiyalarnda tdris-tlimd itirak etmk,
laboratoriya ilrini yerin yetirmk, yoxlamalar v imtahanlar vermk n;
b) dvlt imtahanlarn vermk n;
c) diplom layihsini (iini) hazrlamaq v mdafi etmk n.
2. dnili thsil mzuniyyti mddtind iiy bu Mcllnin 177-ci maddsind
nzrd tutulmu qaydada myyn ediln orta mk haqq dnilir.
Madd 124. Thsil mzuniyytlrinin mddtlri
1. Ali mktblrin axam blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini yerin
yetirdiklri, yoxlama v imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v ikinci
kurslarda 20 tqvim gn, qalan kurslarda 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt
verilir.
2. Orta ixtisas mktblrinin axam blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini
yerin yetirdiklri, yoxlama v imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v
ikinci kurslarda 10 tqvim gn, qalan kurslarda 20 tqvim gn mddtind mzuniyyt
verilir.
3. Ali mktblrin qiyabi blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini yerin
yetirdiklri, yoxlama v imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v ikinci
kurslarda 30 tqvim gn, qalan kurslarda 40 tqvim gn, orta ixtisas mktblrinin

qiyabi blrind oxuyan iilr is birinci v ikinci kurslarda 20 tqvim gn, digr
kurslarda 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
4. Ali v orta ixtisas mktblrinin axam v qiyabi blrind thsil alan iilr dvlt
imtahanlar dvrnd 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
5. Diplom iinin hazrland v mdafi edildiyi dvrd ali mktblrin axam v qiyabi
blrind thsil alan iilr 4 tqvim aynadk, orta ixtisas mktblrinin axam v
qiyabi blrind thsil alan iilr is 2 tqvim aynadk mzuniyyt verilir.
6. Pe mktblrind, pe litseylrind istehsalatdan ayrlmadan thsil alan iilr
imtahanlara hazrlamaq v imtahanlar vermk n tdris ilind 30 tqvim gn
mddtind mzuniyyt verilir.
7. Orta mumthsil mktblrinin nzdind axam siniflrind v qiyabi qruplarnda
thsil alan iilr buraxl siniflrind imtahanlarn vermk n 20 tqvim gn
mddtind mzuniyyt verilir.
8. Bu maddd nzrd tutulmu mzuniyytlrdn thsil proqramlar il myyn ediln
dvrlrd, thsil mssissinin verdiyi aray sasnda istifad oluna bilr.

On doqquzuncu fsil. Sosial mzuniyytlr

Madd 125. Hamilliy v doua gr mzuniyytlr
1. Hamillik dvrnd v doudan sonrak dvr n ilyn qadnlara 126 tqvim gn
(doudan vvl 70 tqvim gn v doudan sonra 56 tqvim gn) mddtind
dnili mzuniyyt verilir. Dou tin olduqda, iki v daha ox uaq doulduqda
doudan sonrak mzuniyyt 70 tqvim gn mddtind verilir.
2. Knd tsrrfat istehsalnda alan qadnlara hamilliy v doua gr mzuniyyt
aadak mddtlrd verilir:
a) normal douda 140 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim gn v
doudan sonra 70 tqvim gn);
b) dou tin olduqda 156 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim gn v
doudan sonra 86 tqvim gn);
c) iki v daha ox uaq doulduqda 180 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim
gn v doudan sonra 110 tqvim gn).
Madd 126. Uaqlar vladla gtrm qadnlarn mzuniyyt hquqlar
ki ayladk yanda ua vladla gtrn, yaxud vladla gtrmdn bydn
qadnlar doudan sonra myyn edilmi 56 gnlk sosial mzuniyytdn, hminin bu
Mcllnin 117-ci maddsi il myyn edilmi lav v 127-ci maddsind nzrd
tutulmu qismn dnili mzuniyytlrdn istifad etmk hququna malikdirlr.
Madd 127. Qismn dnili sosial mzuniyyt hququ v ondan istifad qaydalar

1. Uaa bilavasit qulluq edn valideynlrdn biri, yaxud ailnin baqa zv uan
ya tamam olanadk ona qulluq etmkdn tr qanunvericilikl myyn edilmi
mbld mavint veriln qismn dnili sosial mzuniyyt almaq hququna
malikdirlr.
2. Uaa qulluq edn ii yazl rizsi sasnda qismn dnili sosial mzuniyyt
hququndan tam, yaxud hiss-hiss istifad ed bilr.

yirminci fsil. dnisiz mzuniyytlr

Madd 128. dnisiz mzuniyytdn istifad hququ
Qohumluq borcunun yerin yetirilmsi il bal ail, mit v baqa sosial msllri
txir salmadan hll etmk, thsil almaq, yaradc elmi il mul olmaq n, habel
yana, fizioloji keyfiyytlrin gr idn ayrlmaq zrurti olduqda iinin dnisiz
mzuniyytlrdn istifad etmk hququ vardr.
Madd 129. dnisiz mzuniyytlrin nvlri
1. dnisiz mzuniyytlr bu Mclld nzrd tutulmu hallarda iilrin xahii v ya
trflrin qarlql razl il verilir.
2. gtrnl iinin qarlql razlna sasn, hminin kollektiv mqavillrd
nzrd tutulan hallarda, o cmldn mk mqavilsi il myyn ediln rtlrl
iilr mddti alt aydan ox olmayaraq trflrin mlahizsin sasn myyn ediln
dnisiz mzuniyyt veril bilr.
Madd 130. ilrin xahii il veriln dnisiz mzuniyytlrin mddtlri
ilrin xahii il bir i ilind aadak hallarda v mddtd dnisiz mzuniyytlr
verilir:
a) hkim mslht komissiyasnn ryi sasnda xroniki xstliy tutulmu ua
olan valideynlrdn birin, yaxud ailnin uaa bilavasit qulluq edn digr
zvn uaq drd yana atanadk;
b) arvadlar doula laqdar mzuniyytd olan kiilr 14 tqvim
gnndk;
c) 16 yanadk ua olan qadnlara v ya tk valideynlr, qyyumlara,
himaydarlara 14 tqvim gnndk;
) lillik qrupundan v sbbindn asl olmayaraq lillr, salamlq imkanlar
mhdud olan 18 yanadk iilr tqvim aynadk;
d) mharibd dyn ordunun trkibind itirak etmi xslr 14 tqvim
gnndk;
e) Azrbaycan Respublikasnn razi btvly v suverenliyinin mdafisi
zaman xsart (yaralanma, travma, kontuziya) alm iilr 14 tqvim
gnndk;

) qazanlm immunatmazl sindromu (ADS) xstliyin tutulmu v ya

insann immunatmazl virusu (HV) il yoluxmu uaq bydn, hminin
salamlq imkanlar mhdud 18 yanadk ua olan valideynlr 14 tqvim
gnndk;
f) doktoranturada, aspiranturada thsil alan iilr 1 tqvim aynadk;
g) ali mktblrd qbul imtahanlarna buraxlan iilr 14 tqvim gn, orta
ixtisas thsil mssislrin qbul imtahanlarna buraxlan iilr 7 tqvim
gn;
) ixtirasnn v ya smrldirici tklifinin ildiyi mssisdn knar yerd
ilkin ttbiqi zaman mllif 14 tqvim gnndk;
h) ailnin xst zvn qulluq edn qohumlardan birin shiyy mssissinin
ryi il 14 tqvim gnndk;
x) salamlq imkanlar mhdud 18 yanadk uaqlar olan iilr 14 tqvim
gnndk;
i) ail, mit v baqa sosial msllri hll etmk n iilr 7 tqvim
gnndk.
Azrbaycan Respublikasnn Seki Mcllsin uyun olaraq qeyd alnm namizd
mvafiq seki komissiyasnda qeyd alnd gndn sekilrin nticlrinin rsmi drc
edildiyi gndk rizsind gstriln mddt n dnisiz mzuniyyt verilir.

yirmi birinci fsil. Mzuniyyt hququnun hyata keirilmsi qaydalar

Madd 131. mk mzuniyytinin verilmsi qaydas
1. inin birinci i ili n mk mzuniyytindn istifad etmk hququ mk
mqavilsinin baland andan etibarn alt ay ildikdn sonra ml glir.
2. iy alt ay ildikdn sonra birinci i ili bitndk mk mzuniyyti rizsi
sasnda igtrnl razladrld vaxtda veril bilr.
3. iy iin ikinci v sonrak illri n mk mzuniyyti igtrnl qarlql
razlqla myyn ediln vaxtda veril bilr.
4. mk mqavilsinin baland vaxt nzr alnmadan iin birinci ili n mk
mzuniyytindn aadak iilrin istifad etmk hququ vardr:
a) qadnlarn hamilliy v doua gr sosial mzuniyytdn bilavasit vvl,
yaxud sonra;
b) on skkiz yana atmam iilrin;
c) mddtli hrbi xidmtdn buraxldqdan 3 ay kendk i gtrln iilrin;
) sas i yerind mzuniyyt xan vzilik zr ilynlrin;

d) hrbi qulluqu arvadnn (rinin);

e) thsil mssislrind oxuyan xslrin kurs ilrinin v ya imtahanlarn
verildiyi, diplomun mdafi edildiyi vaxtda;
) lillrin.
5. Bilavasit tlim-tdris prosesind itirak edn pedaqoji iilr i girdiklri vaxtdan
asl olmayaraq mk mzuniyytlri, bir qayda olaraq, mktblrd yay ttili dvrnd
verilir.
6. mk raiti zrrli v ar olan iilr hmin mk raitin gr lav mzuniyyt
mvafiq istehsalatda, pe v ya vzifd i ili rzind faktik ildiyi vaxta mtnasib
olaraq verilir. Bu lav mzuniyyt iinin hququ hmin i yerlrind st-st az alt
ay ildikd ml glir.
Madd 132. Mzuniyyt hququ vern mk staj hesablanarkn nzr alnan v
alnmayan dvrlr
1. mk mzuniyytin hquq vern mk stajna iinin faktik ildiyi vaxt v aadak
dvrlr daxil edilir:
a) i yerinin v bu Mclld nzrd tutulmu hallarda mk haqqnn
saxlanlmas rti il iinin idn ayrld dvr;
b) qanunsuz v sassz idn xarlmaqla, yaxud baqa i keirilmkl laqdar
i brpa ediln iilrin mcburi iburaxma dvr;
c) mk qabiliyytinin mvqqti itirildiyi dvr;
) thqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq v mhkm orqanlarnn qanunsuz
hrktlri nticsind idn (vzifdn) azad edilmi v ya knarladrlm v
myyn edilmi qaydada tam brat alm i (vzify) brpa ediln xsin
mcburi iburaxma dvr v ya hbsd olduu dvr.
2. Bu Mcllnin 127-ci maddsind nzrd tutulan qismn dnili sosial mzuniyyt
mddti, habel azadlqdan mhrum etmdn islah ilrin mhkum ediln xslrin cza
kdiyi mddt mzuniyyt hququ vern mk stajna daxil edilmir.
Madd 133. mk mzuniyytlrinin verilmsind nvblilik
1. stehsaln v iin normal gediini tnzimlmk, mzuniyytlrin uotunun dzgn
aparlmasn tmin etmk mqsdi il hr il yanvarn sonunadk mk mzuniyytlrinin
verilmsi n nvblilik cdvllri trtib edil bilr.
2. mk mzuniyytlrinin verilm nvbsi hmkarlar ittifaqlar tkilatnn, o
olmadqda is iinin ryi yrnilmkl igtrn trfindn tsdiq edilir.
3. Aadak iilr mk mzuniyyti arzusu il onlar n lverili olan vaxtda veril
bilr:

14 yanadk iki v daha ox ua olan v ya salamlq imkanlar mhdud ua

olan qadnlara;
16 yanadk uaqlar tkbana bydn valideyn v ya qyyuma;
hrbi qulluqunun arvadna (rin);
lillr;
mharib veteranlarna;
ernobl AES-d qzann nticlrinin aradan qaldrlmas zaman radioaktiv
alanmaya mruz qalaraq salaml pozulmu v ya alanma xstliyin dar
olmu xslr;
ya on skkizdn aa olan iilr;
ilmkl yana thsil alan xslr;
bu Mcllnin 120-ci maddsind gstriln Azrbaycan xalq qarsnda xsusi
xidmtlri olan iilr.

4. Mssisd ildiyi mddtdn asl olmayaraq iinin arzusu il mk mzuniyyti

arvadnn hamilliy v doua gr mzuniyytd olduu dvrd verilir.
Madd 134. mk mzuniyytinin baqa vaxta keirilmsi rtlri v qaydas
1. mk mzuniyytlrinin verilm vaxt igtrnin v iinin tbbs il
saslandrlmaqla onlarn qarlql razl il baqa vaxta keiril bilr.
2. mk mzuniyytinin baqa vaxta keirilmsi dedikd, cari ild mk mzuniyytinin
verilm nvbsind nzrd tutulan vaxtn bir aydan baqa aya, cari i ilindn nvbti i
ilin, habel nvbti tqvim ilin keirilmsi baa dlmlidir.
3. inin tbbs il aadak hallarda mk mzuniyyti baqa vaxta keiril bilr:
a) mk qabiliyyti mvqqti itirildikd;
b) mk mzuniyyti il sosial mzuniyyt bir vaxta ddkd;
c) igtrnin taprqlarn yerin yetirmk n baqa yer ezam edildikd.
4. iy mk mzuniyytinin myyn edilmi nvbd nzrd tutulan vaxtda
verilmsinin istehsaln, iin, xidmtlrin normal gediin xll gtir bilcyi hallarda
igtrnin tbbs v iinin razl il mk mzuniyyti baqa vaxta keiril bilr.
5. Trflrin qarlql razl il mk mzuniyytinin istifad edilmyn hisssi nvbti
i ili n veriln mk mzuniyyti il birldiril bilr.
Madd135. mk mzuniyytinin verilmmsinin yolverilmzliyi
1. Bu Mclly uyun olaraq igtrn trfindn iiy mk mzuniyytinin
verilmmsi qadaandr.
2. i mvafiq i ilind mk mzuniyytindn istniln sbbdn istifad etmdikd, ona
hmin i ili (i illri) n istifad edilmmi mk mzuniyytin gr myyn olunmu
qaydada v mbld kompensasiya dnilir.
Madd 136. sas v lav mzuniyytlrin mddtlrinin cmlnm qaydas

1. Bu Mcllnin 114-c maddsind nzrd tutulmu sas mzuniyyt yalnz 115 v

116-c maddlrl myyn edilmi lav mzuniyytlrl cmlnrk birlikd
verilmlidir.
2. inin eyni vaxtda bu Mcllnin 115 v 116-c maddlrind nzrd tutulmu iki v
daha ox lav mzuniyyt hququ olduqda, onun sas mzuniyytin daha ox
mddtli bir lav mzuniyyt birldirilir.
Madd 137. mk mzuniyytinin hisslr blnmsi v mzuniyytdn geriarma
qaydas
1. mk mzuniyyti iinin arzusu v igtrnin razl il hisslr blnrk veril
bilr, bu rtl ki, mzuniyytin blnm hisslrindn birinin mddti iki tqvim
hftsindn az olmasn. mk mzuniyytinin bir hisssindn istifad edildiyi hallarda
onun qalan hisssi hmin mzuniyytin verildiyi i ili bitndk v ya tqvim ilinin
sonunadk, yaxud iinin arzusu il nvbti i ilinin mk mzuniyytin birldirilib
verilir.
2. Mstsna hallarda istehsalatda ba vermi qzann nticlrinin aradan qaldrlmas,
habel txirsalnmaz ilrin grlmsi zrurti olduqda mk mzuniyytind olan ii
ancaq onun razl il mzuniyytdn geri arla bilr. mk mzuniyytindn
geriarma mrl (srncamla, qrarla) rsmildirilmlidir.
3. mk mzuniyytindn geri arlan iiy trflrin razl il ya i balad
gndn etibarn mkhaqq hesablanr v ildiyi mzuniyyt gnlrinin vzind
dnisiz lav istiraht gnlri (vzgn) verilir, ya da i balad gndn etibarn
iiy mk haqq hesablanr, istifad edilmmi mzuniyyt gnlrin dn mzuniyyt
pulunun mbli ondan tutulur v mzuniyytin istifad edilmmi gnlri glckd
myyn edilmi vaxtda verilrk bu Mcllnin 140-c maddsind nzrd tutulmu
qaydada yenidn mzuniyyt pulu hesablanb dnilir.
4. inin tbbs il mk mzuniyytindn geriarlma yalnz igtrnin
mlahizsi il hyata keiril bilr.
Madd 138. Mzuniyytlrin verilmsinin rsmildirilmsi v uotunun aparlmas
1. Btn nv mzuniyytlrin verilmsi iinin rizsi sasnda igtrnin mri
(srncam, qrar) il rsmildirilir. mrd (srncamda, qrarda) iinin ad, atasnn
ad v soyad, vzifsi (pesi), veriln mzuniyytin nv, mddti, mvafiq i ili,
mzuniyytin baland, qurtard v mzuniyyt mddti bitdikdn sonra iinin i
balamal olduu il, ay, gn gstrilmlidir.
2. Mzuniyytin verilmsi bard mr (srncam, qrar) mzuniyytin balanmasna az
be gn qalm verilir v ii onunla tan edilir.
3. gtrn mzuniyytlrin verilmsinin uotunu drst v vaxtnda aparmaa
borcludur. Mzuniyytlrin verilmsinin uotu iilrin i illri, mzuniyytlrin nvlri,
mddtlri, verildiyi vaxt v mvafiq mrin (srncamn, qrarn) nmrsi, tarixi
gstrilmkl aparlmaldr. Mzuniyytlrin verilmsi igtrnin imkanlarna mvafiq
olaraq kompter proqramlar v ya sadldirilmi kargzarlq yolu il aparlr.

4. mk mzuniyytlrinin verilmsinin dzgnlynn tmin olunmas mqsdi il

mzuniyytlrin uotu iilrin i illri zr aparlmaldr.

yirmi ikinci fsil. Mzuniyyt vaxt n mk haqqnn dnilmsi

qaydalar
Madd 139. Mzuniyyt haqq dnilrkn nzr alnan mk haqq nvlri
1. Mzuniyyt vaxt n dniln orta mk haqq hesablanarkn myin dnilmsinin
qvvd olan sistemin daxil olmayan birdflik dnilr istisna edilmkl bu,
Mcllnin 154-c maddsinin birinci hisssi il myyn edilmi mk haqq anlayna
daxil olan btn nv dmlr nzr alnr.
2. Mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn hesablanmas zaman nzr alnan v
alnmayan dnilrin geni siyahs, habel mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn
msalladrlmas qaydas mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilir.
Madd 140. Mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn hesablanmas qaydas v
dnilmsi
1. Mzuniyyt vaxt n dniln orta mk haqq onun hans i ili n verilmsindn
asl olmayaraq mzuniyytin verildiyi aydan vvlki 12 tqvim aynn orta mk haqqna
sasn myyn edilir.
2. 12 tqvim ayndan az ilyib mzuniyyt xan iinin orta aylq mk haqq onun
faktik ildiyi tam tqvim aylarna sasn hesablanr.
3. Mzuniyyt gnlrinin mk haqqn myyn etmkdn tr mzuniyytdn vvlki
12 tqvim aynn mk haqqnn cmlnmi mblini 12-y blmkl orta aylq mk
haqqnn mbli taplr v alnan mbli ayn tqvim gnlrinin orta illik miqdarna
30,4- blmk yolu il bir gnlk mk haqqnn mbli myyn edilir. Bu qayda il
myyn edilmi bir gnlk mk haqqnn mbli mzuniyytin mddtinin tqvim
gnlrinin sayna vurulur.
4. Bu maddd nzrd tutulmu mzuniyyt haqqnn dnilmsi n mk haqqnn
hesablanmas qaydas iiy istifad edilmmi mzuniyyt gr pul vzi dnilrkn
d ttbiq edilir.
5. iy mzuniyyt vaxt n orta mk haqq mzuniyytin balanmasna n geci 3
gn qalm dnilir.
6. mk mqavilsind, kollektiv mqavild baqa hal nzrd tutulmaybsa,
mzuniyyt vaxt n orta mk haqq myyn sbbdn mzuniyyt balanandan
sonra dnilmidirs, iinin tlbi il mzuniyytin balanma vaxt mk haqqnn faktik
olaraq verildiyi gndn hesablana bilr.
7. Mzuniyyt vaxt n hesablanm orta mk haqq qanunvericilikd nzrd
tutulmu qaydada msalladrlb dnilmlidir.
Madd 141. Mzuniyytd olan iiy lav sosial-mit mavintlrinin dnilmsi

1. mk mqavilsind v ya kollektiv mqavild, hminin kollektiv mqavil

olmayan mssisd, habel bdcdn maliyyldiriln idarlrin, tkilatlarn
saxlanmas xrclrinin smetasnda iilr mzuniyyt vaxt lav sosial-mit raitinin
yaradlmas myyn mbld sosial-mit mavintinin dnilmsi, mssisnin
vsaiti hesabna istiraht-salamlq mssislrin gndrilmsi, elc d iinin ailmit raitinin yaxladrlmas n digr tdbirlrin grlmsin maddi yardmn
verilmsi nzrd tutulmudursa, mzuniyyt pulunun dnilmsi il yana myyn
edilmi mavintlr, yardmlar da dnilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin
Sosial Mdafisi Nazirliyi], hminin igtrn v ya igtrnlrin nmayndli
orqan iilr mzuniyyt vaxt n bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu
dnclrin, yardmlarn verilmsini tnzimlyn qaydalar hazrlayb qbul edir.
Madd 142. Mzuniyyt vaxt orta mk haqqn dmk n vsaitin mnblri
1. Mzuniyyt vaxtnn mk haqq myin dnilmsi n nzrd tutulan vsait
hesabna dnilir.
2. gtrn bu Mcllnin 141-ci maddsind gstriln qaydada myyn edilmi
dnclrin verilmsi n vsaiti v onun mnbyini myyn etmlidir.

yirmi nc fsil. mk mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt

hququnun tnzimlnmsi qaydas
Madd 143. mk mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt hququnun hyata
keirilmsi
1. Mvafiq i ilinin (illrinin) mzuniyytindn istifad etmmi ii il, mk
mqavilsin xitam verilrkn iinin arzusu il hmin i ili (illri) n ona mzuniyyt
verilir v idnxma tarixi mzuniyytin son gn hesab edilir.
2. i bu maddd nzrd tutulmu hallarda v qaydada mzuniyytdn istifad etmk
istmdikd, ona bu Mcllnin 144-c maddsi il myyn edilmi qaydada v
rtlrl istifad edilmmi mzuniyyt gr pul vzi dnilir.
Madd 144. stifad edilmmi mzuniyytlr n pul vzinin verilmsi
1. xarlb.
2. mk mqavilsin xitam verilmsinin sbbindn v sasndan asl olmayaraq iiy
idn xan gndk hr hans rt v ya mhdudiyyt qoyulmadan istifad etmdiyi
btn i illrinin sas mzuniyytlrin gr pul vzi dnilmlidir.
3. mk mnasibtlrin xitam verilrkn bu Mcllnin 115 v 116-c maddlrind
nzrd tutulmu lav mzuniyytlr, thsil v yaradclq mzuniyytlrin, habel
sosial mzuniyytlr gr pul vzi verilmir.
4. Myyn i ilin gr mk mzuniyytindn istifad etmi iinin mk mqavilsin
hmin i ili baa atanadk xitam verilrkn dnilmi mzuniyyt haqqnn mvafiq
hisssi iidn tutula bilr.

Madd 145. Mzuniyytlrin verilmsi zaman kollektiv mqavillrl v ya mk

mqavillri il tnzimlnn qaydalar
gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilat il birlikd v ya z mlahizsiil vsaiti
hesabna mzuniyytlrin bu Mclld nzrd tutulmu mddtlrindn az olmamaq
rti il baqa nv mzuniyytlrin, onlarn mddtlrinin artrlmasn, mzuniyyt
gedrkn iilr mvafiq miqdarda sosial-mit mavintinin, sanatoriya-kurort
malicsinin xrclrinin dnilmsini v mzuniyytdn smrli istifad etmk n
mzuniyyt dvrnd iilrin ayr-ayr kateqoriyalarna v ya kollektivin btn
zvlrin lav maddi-mit gztlrinin verilmsini, habel digr tdbirlrin hyata
keirilmsini kollektiv mqavillrd v yaxud mk mqavilsind nzrd tuta bilr.
Madd 146. Mssisd iin dayandrlmas il laqdar iilrin qrup halnda mzuniyyt
buraxlmasnn tnzimlnmsi
1. Kollektiv mqavillrd, bel mqavillr balanmad hallarda mk
mqavillrind nzrd tutulan rtlrl v qaydalarda iin normal ahngini pozan
amillr tbii flakt, istehsalat qzalar v operativ surtd qars alnmayan digr
hallar mvcud olduqda, igtrnin tqsiri olmadan istehsaln, axn xttinin v iin
dayandrlmas il laqdar olaraq iilr qrup halnda dnili, yaxud dnisiz
mzuniyyt buraxla bilrlr. Bu halda dnisiz mzuniyytin mddti iinin bu
Mclld nzrd tutulmu qaydada myyn edilmi sas mzuniyytinin iki illik
mddtinin cmindn ox olmamaldr.
2. gtrnin tqsiri zndn istehsaln, axn xttinin v iin dayandrld hallarda
iilrin qrup halnda dnisiz mzuniyyt buraxlmas yolverilmzdir. Bu hal
igtrnin tqsiri zndn bodayanma hesab edilir v iilr bu Mcllnin 169-cu
maddsind nzrd tutulmu mbld mk haqq dnilir.

VI blm. mk normalar, myin dnilmsi

normalar, qaydalar v tminatlar
yirmi drdnc fsil. mk normalar v imuzd qiymtlri
Madd 147. mk normalar
1. mk normalar hasilat normalar, vaxt normalar, xidmt normalar v iilrin say
normalar iilr n texnikann, texnologiyann ld edilmi sviyysin uyun olaraq
myyn edilir.
2. myin tkilinin v dnilmsinin kollektiv formalar raitind, qbul edilmi mk
normalar bazasnda hesablanan genilndirilmi, habel kompleks mk normalar da
ttbiq edil bilr.
3. yerlrinin attestasiyas keirilrk smrliliyi daha da artrlarkn v mk
mhsuldarlnn artmasn tmin edn yeni texnika, texnologiya v tkilati-texniki
tdbirlr ttbiq edilrkn mvcud mk normalar mtlq yeni normalarla vz
edilmlidir.

4. Hasilat normalar el myyn edilmlidir ki, tam i vaxt rzind ii mk

funksiyasn yerin yetirmk imkanna malik olsun v onun mk haqqnn mbli
qanunvericilikl myyn edilmi minimum mbldn aa olmasn.
Madd 148. mk normalarnn ttbiqi, dyidirilmsi v onlara yenidn baxlmas
1. mk normalarnn ttbiqi, dyidirilmsi v onlara yenidn baxlmas kollektiv
mqavillrl myyn edilir, kollektiv mqavil balanmadqda is hmkarlar ittifaqlar
il razladrma sasnda igtrnlr trfindn hyata keirilir.
2. Yeni mk normalarnn qbulu v ttbiqi bard iilr n az iki ay qabaqcadan
rsmi mlumat verilmlidir.
3. Vahid v eynitipli sahlraras v ya sah normalar onlar tsdiq etmi orqanlar
trfindn dyidirilir, tkmilldirilir v onlarn myyn etdiklri qaydada qvvy
minir.
4. Ayr-ayr iilr, yaxud onlarn kollektiv qurumlar (briqada) z tbbslri il yeni
sul v qabaqcl tcrbni, i metodlarn ttbiq etmkl mhsul istehsalnda, ilrin,
xidmtlrin grlmsind, habel mk raitinin daxili imkanlar hesabna
tkmilldirilmsi nticsind yksk gstricilr ld etdikd qvvd olan mk
normalarna yenidn baxlmas qadaandr.
5. Sahlraras normalar mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] trfindn hmkarlar ittifaqlarnn mumlk (lk) birliyi il
mslhtlmkl, sah normalar is igtrnlrin pelr, sahlr zr birliklri
trfindn mvafiq hmkarlar ittifaqlar v mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri]
il razladrmaqla tsdiq edilir.
Madd 149. myin imuzd dnilmsi qiymtlrinin myyn edilmsi
1. myin imuzd dnilmsind qiymtlr myyn edilmi i drclri, myin
dnilm drclri, tarif (vzif) maalar v hasilat normalar (vaxt normalar) sas
gtrmkl myyn edilir.
2. muzd qiymt grln iin drcsin uyun olan gndlik tarif maann (v ya
saatlq tarif maann) gndlik (v ya saatlq) hasilat normasna blnmsi yolu il
myyn edilir. muzd qiymt grln iin drcsin uyun olan gndlik tarif
maann (v ya saatlq tarif maann) gnl (v ya saatla) myyn edilmi vaxt
normasna vurulmas yolu il d myyn edil bilr.
3. Gndlik tarif (vzif) maalar, (saatlq tarif maalar) myin dnilm drcsin
uyun olan aylq tarif (vzif) maann aylq i gn (aylq i saat) normasna
blnmsi yolu il taplr.
Madd 150. Hasilat, vaxt v xidmt normalarnn qvvd olma mddtlri
1. Daimi hasilat normalar (vaxt normalar) v xidmt normalar qeyri-myyn mddt
n qoyulur v dyidiriln vaxtadk qvvd qalr.

2. Mvqqti hasilat normalar (vaxt normalar) v xidmt normalar mhsul istehsalnn,

texnikann, texnologiyann mnimsnilmsi v ya istehsal v myin tkil edilmsi
dvr n ay mddtindk myyn edil bilr.
3. Ayr-ayr hallarda mvqqti normalarn qvvd olmas mddti mssisnin
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn razl il igtrn trfindn uzadla bilr. Myyn
edilmi mddt qurtardqdan sonra mvqqti normalar daimi normalarla vz
edilmlidir.
4. Texnologiya dyiikliklri, bdbxt hadislr, qza v bu qbildn olan digr birdflik
xarakterli ilr n normalar hr bir konkret halda bu rtl myyn edilir ki, mvafiq
iin grldy vaxt rzind hmin ilr zr mvqqti v ya daimi normalar myyn
edilmmi olsun.
Madd 151. Hasilat normalarnn yerin yetirilmsi n raitin tmin olunmas
Hasilat normalarnn yerin yetirilmsi n igtrn i raitinin aadak minimum
rtlrini mtlq tmin etmlidir:
a) myin mhafizsi, texniki thlksizlik v istehsal sanitariyas (gigiyenas)
qaydalarna uyun olan salam v thlksiz mk raiti yaradlmas n i
yerlrind qzdrc, ventilyasiya v iqlandrma sistemlrinin normal ilmsinin
tmin olunmasn, habel iilrin shhtin mnfi tsir gstrn gcl ss,
titrm v alanma kimi amillrin zrrli tsirlrinin aradan qaldrlmasn;
b) man, dzgah v mexanizmlrin normal vziyytd ilmsini;
c) texniki sndldirmnin vaxtl-vaxtnda aparlmasn;
) ilrin (xidmtlrin) yerin yetirilmsi n zruri olan material v altlrin
lazmi keyfiyytd olmas v onlarn vaxtnda verilmsini;
d) istehsalatn vaxtl-vaxtnda elektrik enerjisi, qaz v digr enerji dayclar il
tmin olunmasn.
Madd 152. muzd qiymtlrin ixtiralar v smrldiricilr n saxlanmas
1. xtiralarn v ya smrldirm tkliflrinin ttbiq edilmsi nticsind hasilat, vaxt,
xidmt normalar v imuzd qiymtlr dyirs, vvlki qiymtlr yeni normalar v
qiymtlr ttbiq ediln gndn alt ay rzind hmin ixtiralarn v tkliflrin mlliflri
n mk haqq hesablanarkn saxlanlr.
2. xtirann, tklifin ttbiq edilmsind ixtiraya v ya smrldiriciy kmk etmi
digr iilr n mk haqq hesablanarkn is vvlki qiymtlr 3 ay rzind saxlanlr.
Madd 153. Normaladrlm taprqlarn v xidmt normalarnn myyn edilmsi
myin vaxtamuzd dnilmsi sistemind iilr normaladrlm taprqlar, elc d
ayr-ayr funksiyalarn v i hcmlrinin yerin yetirilmsi mqsdi il xidmt v iilrin
say normalar myyn edil bilr.

yirmi beinci fsil. myin dnilmsi normalar

Madd 154. mk haqq

1. mk haqq mvafiq i vaxt rzind mk funksiyasn yerin yetirmk n mk
mqavilsi il myyn edilmi, iinin grdy i (gstrdiyi xidmtlr) gr
igtrn trfindn pul v ya natura formasnda dniln gndlik v ya aylq mbl,
habel ona ediln lavlrin, mkafatlarn v digr dnclrin mcmusudur.
2. Bu Mcllnin 16-c maddsind nzrd tutulmu ayr-sekiliy yol verilmmsi
prinsiplrini pozaraq iilrin mk haqq mblinin hr hans kild azaldlmas v
onlara dvltin myyn etdiyi minimum mk haqq miqdarndan az mk haqq
verilmsi qadaan edilir.
Madd 155. mk haqqnn minimum mbli
1. inin he bir ayr-sekilik qoyulmadan z iin gr dvltin myynldirdiyi
minimum mk haqq miqdarndan az olmayan haqq almaq hququ vardr.
2. Minimum mk haqq iqtisadi, sosial rait nzr alnmaqla qanunvericilikl
ixtisassz my v xidmt gr aylq mk haqqnn n aa sviyysini myyn edn
sosial normativdir.
3. Aylq i vaxt normasn ilmi v mk funksiyasn yerin yetirmi iinin aylq
mk haqq dvlt trfindn myyn edilmi minimum mk haqq mblindn aa
ola bilmz.
4. Kollektiv mqavillrd, sazilrd qanunvericilikl myyn olunmu minimum
mk haqqndan daha yksk mbl nzrd tutula bilr.
5. mk haqq sistemi il nzrd tutulan mkafatlar, mk haqqna lavlr, artmlar,
habel i vaxtndan knar vaxtlarda grln ilr gr veriln dmlr v digr
dnclr minimum mk haqqnn mblin daxil edilmir.
6. Minimum mk haqqnn mbli mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Prezidenti] trfindn myyn edilir.
Madd 156. myin dnilmsi v onun drclrinin myyn edilmsi
1. mk haqq mk mqavilsi il myyn edilmi mbldn, habel balanm
kollektiv mqavild nzrd tutulan tarif (vzif) maalar sasnda myyn ediln
mbldn az olmayaraq dnilir.
2. Yerin yetirilmi ilrin mvafiq tarif (dni) drclrin aid edilmsi, iilr pe
(vzif) adlarnn v tarif (dni) drclrinin myyn edilmsi qvvd olan tarifixtisas soru kitabalarna uyun olaraq hyata keirilir.
3. mk normalarn daha yksk sviyyd v keyfiyytl yerin yetirn iilrin ixtisas
drcsi birinci nvbd v ya igtrnin mlahizsi il nvbdnknar artrlr.
4. Az 3 ay daha yksk drc zr ilmi v ya ixtisas imtahanlarn vermi iinin ona
yksk ixtisas drcsi verilmsini igtrndn tlb etmk hququ vardr. ilrin bu
tlbi igtrn trfindn tmin olunmaldr.

5. stehsal, texnologiya intizamnn pozulmasna v mhsulun keyfiyytinin pislmsin

sbb olan ciddi pozuntulara yol vern iinin ixtisas bir drc aa salna bilr. inin
aa salnan drcsi mumi qaydada, lakin aa salndqdan n az 3 ay sonra artrla
bilr.
6. myinin dnilm drcsi aa salnm iinin vvlki drcsi n az 3 aydan
sonra msbt nticlr ld edildiyi halda brpa edil bilr.
7. gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn itirak il iilrin myyn olunmu
qaydada attestasiyasn keirmkl attestasiyann nticlrin sasn iilrin myinin
dnilm drclrini myyn edilmi hdudlarda artrmaq v ya aa salmaq
hququna malikdir.
Madd 157. myin dnilmsi sistemi v nvlri
1. ilrin myi vaxtamuzd, imuzd v myin dnilmsinin digr sistemlri il
dnilir. myin dnilmsi iin frdi v kollektiv nticlrin gr aparla bilr.
2. mk mqavilsi zr hdliklrin yerin yetirilmsind, istehsaln smrliliyinin v
iin keyfiyytinin artrlmasnda iilrin maddi maran gclndirmk mqsdi il
mkafatlandrma, o cmldn il rzind iin yekunlarna gr mkafat v maddi
hvslndirmnin digr formalar ttbiq edil bilr.
3. mk haqqnn trkibin aylq tarif (vzif) maa, ona lavlr v mkafatlar daxildir.
4. Tarif (vzif) maa iin mrkkbliyi, myin grginliyi v iinin ixtisas
sviyysin gr myyn ediln mk haqqnn sas hisssidir.
5. mk haqqna lav mk raiti il laqdar vzdmk v ya hvslndirmk
mqsdi il iinin tarif (vzif) maana, mk haqqna myyn ediln lav dncdir.
6. Mkafat myin kmiyyt v keyfiyytinin yksldilmsin iinin maddi
marann artrlmas mqsdi il mk haqq sistemind nzrd tutulan qaydada v
formada veriln hvslndirici pul vsaitidir.
Madd 158. myin dnilmsi sistemlrinin ttbiqi qaydalar
1. myin dnilmsi nvlri, sistemlri, tarif (vzif) maalar, ona edilmi lavlrin,
mkafatlarn, digr hvslndirici dnclrin miqdar kollektiv mqavillrl, mk
mqavillri il myyn edilir, kollektiv mqavilnin balanmad hallarda is mk
mqavilsi il v ya igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilat arasnda razlamalarla
myyn edilir.
2. Bdcdn maliyyldiriln mssislrd alan iilrin myinin dnilmsi
sistemi, nvlri v mbli mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilir.
3. inin mk haqqnn miqdar onun mk funksiyasnn icrasnn nticlri, xsi
igzarlq v pekarlq sviyysi il myyn edilir v hr hans hdl mhdudladrla
bilmz.
Madd 159. Xsusi raitd ttbiq ediln mk haqq

1. mk raiti ar v zrrli olan ilrd v iqlim raitin gr ilmk n lverili

olmayan i yerlrind iilrin mk haqqnn yksk mbld dnilmsini tmin edn
artmlar (msallar) myyn edilir. mk haqqna bel artmlarn (msallarn)
mblinin minimum miqdar mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
2. Bu Mcllnin 91-ci, 92-ci v 93-c maddlri il myyn edilmi qsaldlm i vaxt
raitind alan iilrin mkhaqlar normal i vaxt n myyn ediln tam
mbllrd dnilir.
Madd 160. Mxtlif ilr zr mk funksiyas yerin yetirilrkn myin dnilmsi
1. Vaxtamuzd ii eyni zamanda mxtlif ilr, vziflr, pelr v ya ixtisas drclri
zr mk vziflrini yerin yetirdikd, habel myyn edilmi normalardan artq
dzgaha, mana, aparata xidmt etdikd, onun myi daha yksk haqq veriln ixtisas
(pe) drclri, tarif (vzif) maalar zr dnilir v mk haqqna lav myyn
edilir.
2. muzd iilrin myi grln iin imuzd qiymtlri zr dnilir. Tsrrfat
subyektinin hr hans sahsind iilr verilmi ixtisas (pe) drclrindn aa tarif
myyn edilmi ilr istehsalat xarakterin gr imuzd iilr taprlarsa, hmin
ilri yerin yetirn iilr drclr arasndak frq dnilir. gr ii hasilat normasn
yerin yetirrs, lakin onun ixtisas drcsi il yerin yetiriln iin drcsi arasnda n
az 2 drc frq olarsa, ona hmin drclr arasndak frq dnilir.
3. Drclraras frqin mbli, mxtlif pelr (vziflr) zr ilr yerin
yetirilrkn, habel lav dzgah v qurulara xidmt gr yksk mk haqq
mblinin myyn edilmsi v onun dnilmsi rtlri kollektiv mqavillrl, mk
mqavillri il myyn edilir. Kollektiv mqavilnin balanmad hallarda is bu,
igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilat trfindn myyn edilir.
Madd 161. Pelr (vziflr) vz edildikd myin dnilmsi
1. mk mqavilsind nzrd tutulmu mk funksiyas il yana myyn edilmi i
vaxt rzind ii trfindn digr mvafiq pelr (vziflr) zr mk funksiyasnn
tam v ya qismn icra olunduu hallarda onun mk haqqna lav myyn edilib
dnilmlidir.
2. Pelr (vziflr) zr mk funksiyasnn icra edilmsin gr mk haqqna
lavnin miqdar kollektiv mqavil v ya trflrin qarlql razl il mk
mqavilsind nzrd tutulan qaydada myyn edilir.
Madd 162. Mvqqti vzetmy gr haqqn dnilmsi
1. znn mk funksiyasn yerin yetirmkl yana myyn sbbdn mvqqti i
xmayan iini vz edn iiy, vz ediln iinin tarif (vzif) maa il onun maa
arasndak frq dnilir.
2. vz ediln iinin tarif (vzif) maa vz edn iinin maa il eyni v ya ondan az
olduqda is mk haqqna lav myyn edilib verilir. Bu lav iinin v igtrnin
qarlql razl il myyn edilir.

Madd 163. vzilik zr mk haqqnn dnilmsi

1. vzilik zr ilyn iilrin myinin dnilmsi mvcud mk raiti nzr
alnmaqla faktik yerin yetiriln i gr dnilir.
2. vzilik zr ilynlrin tarif (vzif) maa, mkafatlandrlmas, mk haqqna
lavlrin, artmlarn verilmsi sas iilr n myyn olunmu qaydalara uyun
olaraq hyata keirilir.
Madd 164. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn
gn grln i gr mkhaqqnn dnilmsi
1. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn gn
grln i gr mkhaqq aadak kimi dnilir:

myin vaxtamuzd dnilm sistemind gndlik tarif maann iki mislindn

aa olmamaqla;
myin imuzd dnilm sistemind ikiqat imuzd qiymtlrindn aa
olmamaqla;
aylq maa alan iilr i aylq i vaxt normas rivsind grlms,
maadan lav gndlik vzif maa mblindn aa olmamaqla, gr i aylq
i vaxt normasndan artq vaxtda grlms, maadan lav gndlik vzif
maann ikiqat mblindn aa olmamaqla.

2. stiraht, ssverm, i gn hesab edilmyn bayram gnlri v mumxalq hzn gn

ilmi iinin arzusu il ona mkhaqq vzin baqa istiraht gn veril bilr.
Madd 165. vaxtndan artq vaxtda grln i gr mk haqqnn dnilmsi
1. ilr i vaxtndan artq vaxt rzind grln iin hr saat n mk haqq
aadak kimi dnilir:

myin vaxtamuzd dnilm sistemind saatlq tarif (vzif) maann ikiqat

mblindn aa olmamaqla;
myin imuzd dnilm sistemind imuzd mk haqq tam dnilmkl
mvafiq drcli (ixtisasl) vaxtamuzd iinin saatlq tarif (vzif) maandan
aa olmamaqla lav haqq mblind.

2. mk mqavilsind, kollektiv mqavild i vaxtndan artq vaxt rzind grln i

gr iilr daha yksk mbld lav haqqn dnilmsi nzrd tutula bilr.
3. vaxtndan artq ilrin lav istiraht gn il vz edilmsin yol verilmir.
Madd 166. Gec vaxt v oxnvbli i rejimin gr haqqn dnilmsi
1. Gec vaxt yerin yetiriln i, habel oxnvbli i rejimin gr mk haqq mvafiq
icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn
myyn edilmi hddn aa olmamaqla, igtrn trfindn yksk mbld
dnilir.
2. Gec vaxt yerin yetiriln i, habel oxnvbli i rejimin gr mk haqqna lav
dmnin konkret mbli mk mqavilsi v ya kollektiv mqavil il myyn edilir.

Madd 167. Hasilat normalar yerin yetirilmdikd myin dnilmsi qaydas

inin tqsiri olmadan hasilat normalar yerin yetirilmdikd, faktik olaraq yerin
yetirilmi i n haqq verilir. Bu halda aylq mk haqq ii n myyn edilmi
drcnin tarif (vzif) maann d iki hisssindn az olmamaldr.
Madd 168. Hazrlanan mhsul zay olduqda myin dnilmsi qaydas
1. inin tqsiri olmadan zay mhsul hazrlandqda onun hazrlanmas n mk haqq
azaldlm qiymtlrl dnilir. Bu halda iinin aylq mk haqq onun n myyn
edilmi drcnin tarif (vzif) maann d iki hisssindn az olmamaldr.
2. Hazrlanan materialdak grnmyn atmazlq zndn buraxlan zay mmulat,
habel iinin tqsiri olmadan buraxlm v texniki nzart orqan trfindn qbul
edildikdn sonra akara xarlm zay mhsul n hmin iiy yararl mmulata
brabr miqdarda haqq verilir.
3. inin tqsiri zndn tam zay olmu mhsula gr haqq verilmir. inin tqsiri
zndn qismn zay olmu mhsulun haqq onun yararllq drcsindn asl olaraq
azaldlm qiymtlrl dnilir.
Madd 169. Bodayanma vaxt myin dnilmsi
1. Bodayanmann balanmas haqqnda ii igtrn v ya i yeri zr rhbrin
(briqadir, ustaya, digr vzifli xslr) xbrdarlq etdikd, iinin tqsiri olmadan
bodayanma vaxt ii n myyn edilmi drcnin tarif (vzif) maann d iki
hisssindn az olmayaraq dnilir.
2. inin tqsiri zndn bodayanma vaxt dnilmir.
Madd 170. Yeni istehsal (mhsul buraxl) zaman mk haqqnn dnilmsi rti
Yeni istehsaln (mhsul buraxlnn) baland gndn onun tam mnimsnildiyi dvr
rzind iilrin mk haqqnn miqdar vvlkindn az olarsa, onlarn vvlki orta mk
haqq saxlanlr. Bu halda mk haqqnn saxlanld dvrn konkret mddti v onun
ttbiq edildiyi iilrin dairsi igtrn trfindn myyn edilir.
Madd 171. Natamam i vaxtnda myin dnilmsi
Bu Mclld nzrd tutulmu qaydada natamam i gn v ya natamam i hftsi il
ilyn iilr mk haqq i srf edilmi vaxta mtnasib v ya grln iin faktik
hasilatna gr dnilir.

yirmi altnc fsil. mk haqqnn dnilmsinin formalar, qaydalar v

mk haqqndan tutulmalar
Madd 172. mk haqqnn verilmsi mddtlri
1. Aylq mk haqq iilr, bir qayda olaraq, iki hissy blnrk (avans olaraq v
qalan hisssi mblind) on alt gndn ox olmayan vaxt fasilsi il ayda iki df
verilmlidir. mk haqq illik dvr n hesablanan iilr is ayda bir dfdn az
olmayan mddtd verilmlidir.

2. Kollektiv mqavild, yaxud mk mqavilsind mk haqqnn verilmsinin baqa

mddtlri d myyn edil bilr.
3. mk haqqnn verilmsi gn istiraht, ssverm, mumxalq hzn gn v ya i gn
hesab edilmyn bayram gnlrin tsadf etdikd, o bilavasit hmin gnlrdn vvlki
gnd verilir.
4. i idn xarkn ona dn btn dnclr tam mbld idn xd gn verilir.
5. mk haqqnn verilmsi igtrnin tqsiri zndn gecikdirildikd v bu hal frdi
mk mbahissi yaratmaybsa, hr gecikdirilmi gn n iiy mk haqqnn az bir
faizi mblind dnc verilmlidir. Bu hal mk mbahissi yaratdqda hmin mbahis
bu Mcllnin mk mbahislri blmsind nzrd tutulan qaydada hll edilir.
6. inin mk kitabasnn bu Mcllnin 87-ci maddsinin nc hisssi il myyn
edilmi vaxtda verilmsi igtrnin tqsiri zndn lngidildikd, iiy i dzl
bilmdiyi btn mddt n orta mk haqq dnilmlidir.
Qeyd: Bu maddd igtrnin tqsiri zndn gecikdirildikd dedikd, mk
haqqnn myyn edilmi vaxt rzind hesablanmamas, onun mvkkil bankdan
alnmamas, maliyy v mhasibat uotu mliyyatlarnn vaxtnda aparlmamas
nticsind, habel bilavasit igtrnin iradsindn v imkanlarndan asl olan
hallarda myyn ediln mddtd iilr mk haqqnn dnilmsi baa dlmlidir.
Bu qayda mtrisi olduu bank trfindn qanunvericiliyin tlblrin zidd olaraq
maliyy vsaitlri il bal mliyyatlarn dzgn aparlmamas, bankn mflislmsi,
hminin grlm iin v ya yerin yetirilmi xidmtin haqqnn baqa igtrn
trfindn dnilmmsi nticsind iilrin mk haqqn vaxtnda vermy
igtrnin zndn asl olmayan sbblr gr imkan olmad hallara amil edilmir.
Madd 173. ilrin haqq-hesab sndlri
1. gtrn mk haqqnn hesablanmas, dnilmsi v ondan tutulmalarn aparlmas
bard btn mhasibat hesablamalar ks etdiriln iilrin haqq-hesab sndlrini
(kitabalarn, vrqlrini, eklrini) trtib edir.
2. ilrin haqq-hesab sndlrind (kitabalarnda, vrqlrind, eklrind) aadak
mlumatlar gstrilir:

hesablanm mk haqqnn mumi mbli;

mk haqqna lavlr, mkafatlar, habel digr dnclr, onlarn nv v
mbllri;
mk haqqndan tutulan mbllr tutulmann ad, nv, sbbi v mbli;
faktik dniln mbl;
trflrin birinin digrin dnilmmi pul borcu v onun mbli.

3. Haqq-hesab sndlri (kitabalar, vrqlri, eklri) onlar trtib edn mhasib

trfindn imzalanr v hr df mk haqq verilrkn iiy tqdim edilir.
4. Bu madd il myyn edilmi mk haqqnn hesablanmas, dnilmsi v ondan
tutulmalarn aparlmas bard btn mhasibat hesablamalar kompter proqramlar
vasitsiil d aparla bilr. Hr df mk haqq verilrkn iinin tlbi il o, kompter

yaddanda saxlanlan bu hesablamalarla tan edilir. Bu mlumatlar iinin xahii il ap

edilib ona veril bilr.
Madd 174. mk haqqnn verilm yeri, formas v dnilm vahidi
1. mk haqq, bir qayda olaraq, iin icra olunduu i yerind verilir.
2. mk haqq iinin istyi il onun bankdak hesabna krl v ya mvafiq nvana
gndril bilr.
3. inin razl il mk haqqnn 20 faiz qdri mtnasib dyrli natura formasnda
mssisd istehsal ediln istehlak mallar il, spirtli ikilr, ttn mmulatlar, narkotik
vasitlr v psixotrop maddlr v mlki dvriyyd olmasna yol verilmyn (mlki
dvriyysi mhdudladrlm) digr yalar istisna olunmaqla, mitd ildiln digr
gndlik tlbat mallar il vz edilib veril bilr.
4. mk haqq Azrbaycan Respublikasnn pul vahidi manatla dnilir.
Madd 175. mk haqqndan tutulmalara yol veriln hallar v bunun icras qaydas
1. mk haqqndan mvafiq mbllr, bu madd il myyn ediln hallar istisna
edilmkl, yalnz iinin yazl razl il, yaxud qanunvericilikl nzrd tutulmu icra
sndlri zr tutula bilr.
2. gtrnin srncam il iinin mk haqqndan yalnz aadak dnilr tutulur:
a) qanunvericilikl myyn edilmi mvafiq vergilr, sosial sorta haqlar v
digr icbari dmlr;
b) qanunvericilikd nzrd tutulan icra sndlri zr myyn edilmi mbl;
c) igtrn iinin (tam maddi msuliyyt dad hallar istisna olunmaqla)
tqsiri zndn onun orta aylq mk haqqndan artq olmayan miqdarda vurduu
ziyann mbli;
) mvafiq i ilin gr mzuniyyt xm v hmin i ili bitndk idn
xd halda mzuniyytin ilnmmi gnlrin dn mzuniyyt pulu;
d) xidmti ezamiyyt gndriln iiy avans olaraq verilmi ezamiyy
xrclrinin ezamiyytdn qaytdqdan sonra artq qalm borc mbli;
e) mhasibat trfindn ehtiyatszlqla shvn yerin yetiriln riyazi mliyyatlar
nticsind artq verilmi mbllr;
) tsrrfat ehtiyaclarndan tr mallarn, mtlrin alnmas n verilmi,
lakin xrclnmmi v vaxtnda qaytarlmam pulun mbli;
f) kollektiv mqavillrd nzrd tutulan hallarda myyn edilmi mbl.
3. gtrn avansn qaytarlmas, borcun dnilmsi n myyn edilmi mddtin
qurtard gndn v ya shv riyazi hesablamalar nticsind dzgn hesablanmam

pulun verildiyi gndn bir ay mddtind mblin tutulmas haqqnda mhasibat

mliyyat apara bilr. Bu mddt bitdikdn sonra iidn hmin mbllr tutula bilmz.
4. dnxma mavinti v qanunvericiliy mvafiq olaraq vergi tutulmayan digr
dnclrdn mbllrin tutulmasna yol verilmir.
5. Hesabda shv yol verilmsi hallar istisna olmaqla, igtrn trfindn iiy artq
verilmi mk haqq, o cmldn mvafiq qanun v digr normativ hquqi aktlarn
dzgn ttbiq edilmmsi nticsind veriln mbllr iidn tutula bilmz.
6. inin rizsind gstrdiyi mbld v mddtlrd mk haqqnn mvafiq hisssi
kommunal xrclrin, bankdan ald ssudalarn, kreditlrin v digr xsi borclarnn
dnilmsi n tutularaq kreditorlara gndril bilr. i bel riz il igtrn
mracit etmyibs, onun kreditorlarnn tlbi il iinin borclar mk haqqndan tutula
bilmz.
Madd 176. mk haqqndan tutulan mbllrin miqdarnn mhdudladrlmas
1. Hr df mk haqq verilrkn tutulan btn mbllrin mumi miqdar iiy
verilmli olan mk haqqnn iyirmi faizindn v mvafiq qanunvericilikd nzrd
tutulmu hallarda is lli faizindn artq ola bilmz.
2. mk haqqndan bir ne icra sndin sasn mbllr tutularkn, btn hallarda
iinin mk haqqnn lli faizi saxlanmaldr.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslri il myyn edilmi mhdudiyytlr islah ilri
krkn, habel alimentlrin tutulmas, salamla vurulmu ziyann dnilmsi, ailni
dolandrann itkisi nticsind zrr kmi xslr vurulmu ziyann dnilmsi v
cinayt nticsind vurulmu ziyann dnilmsi zaman iiy veriln mk haqqndan
mbllrin tutulmasna amil edilmir.

yirmi yeddinci fsil. Orta mk haqq v onun saxlanlmas zr

tminatlar
Madd 177. Orta mk haqq v onun hesablanmas qaydas
1. Orta mk haqq iiy vzifsi (pesi) zr igtrn trfindn dnilmi
mvacib v onun trkibin daxil olan dnclrin bu Mclld v digr normativ hquqi
aktlarda nzrd tutulan qaydada myyn olunan mbldir.
2. mk mzuniyyti dvr n veriln mk haqq istisna olmaqla qalan btn
hallarda iinin orta mk haqq dnidn vvlki iki tqvim ay rzind qazand mk
haqqnn cmi hmin aylardak i gnlrinin sayna blnmkl bir gnlk mk haqq
taplr v alnan mbl mk haqq saxlanlan i gnlrinin sayna vurulmaqla myyn
edilir.
3. 2 aydan az ilmi iilr n orta aylq mk haqq aadak qaydada hesablanr:
iinin faktik ildiyi gnlr rzind qazand mk haqqn hmin gnlr blmkl bir
gnlk mk haqq myyn edilir, alnan mbl mk haqq saxlanlan i gnlrinin
sayna vurulur.

4. Orta mk haqq myyn edilrkn bu Mcllnin 157-ci maddsind nzrd

tutulmu myin dnilmsi zr btn nv dnclr hesaba alnr.
5. Orta mk haqqnn hesablanmas qaydas bu Mcllnin 60, 77, 123, 170, 172, 179,
181, 198, 224, 230, 232, 236, 243, 244, 245 v 293-c maddlrind nzrd tutulmu
hallarda ttbiq edilir.
6. Orta mk haqq hesablanarkn nzr alnan v alnmayan dnclr mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn
edilir.
Madd 178. myin dnilmsinin tminatlar
1. gtrn maliyy vziyytindn asl olmayaraq iiy onun grdy iin
mqabilind myyn edilmi mk haqqn bu Mcllnin 172-ci maddsi il myyn
edilmi mddtlrd dmy borcludur. iy aylq mk haqqnn dnilmmsind
tqsirkar olan igtrn qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada mvafiq msuliyyt
clb edilmlidir.
2. Mssisnin lv edildiyi hallarda birinci nvbd iilrin mk haqq, sosial mdafi
xarakterli btn dmlri, o cmldn istifad etmdiyi mzuniyyt gr pul vzi, bu
Mcllnin 77 v 239-cu maddlri il myyn edilmi dmlri, habel mssisnin
faliyyti dayandrld gn iiy verilmli olan digr dnclr igtrn trfindn
dnilmlidir. Mssisnin mflislmsi nticsind iflasa urad hallarda is iilr
hmin dnclr qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada dnilmlidir.
3. gr bu maddnin ikinci hisssind gstrilmi hallarda dnclri dmy
igtrnin maddi-maliyy imkan yoxdursa, onda iilr hmin dnclr mssisnin
mlak satlmaqla v ya mvafiq normativ hquqi aktlarla myyn ediln qaydada
dvlt trfindn yaradlm tminat sistemi il dnilmlidir.
Madd 179. ilrin i yerinin v orta mk haqqnn saxland hallar
1. i qanunvericilikl nzrd tutulmu hallarda v qaydada dvlt v ictimai
vziflrin yerin yetirilmsin clb edildiyi mddt rzind i yeri, vzifsi (pesi)
saxlanlmaqla ona orta mk haqq dnilmlidir.
2. Aadak hallarda iinin i yeri v orta mk haqq saxlanlr:
a) ahid, zrrkmi xs, ekspert, mtxssis, trcmi, hal ahidi sifti il
thqiqat, ibtidai istintaq v mhkm orqanlarna arldqda;
b) ictimai ittiham v mdafii, ictimai tkilatlarn v mk kollektivlrinin,
habel qanuni v ya etibarnam sasnda iilrin nmayndsi qismind
mhkm iclaslarnda itirak etmk n clb edildikd;
c) andllar, mnsiflr v kollektiv mbahislrin hlli n yaradlan mk
arbitrajnn trkibin daxil edildikd;
) sekilrin hazrlanmas v keirilmsi dvrnd, habel seici siyahlarnn
hazrlanmas dvrnd dair v mntq seki komissiyasnn hlledici ss
hquqlu zv olduqda;

d) mvafiq dvlt hakimiyyti orqanlarnn ictimai tkilatlarn keirdiyi

forumlarda, mavirlrd, iclaslarda v digr tdbirlrd itirak etmk n
igtrn trfindn v ya onun razl il clb olunduqda;
e) kollektiv danqlarn aparlmasna, kollektiv mqavillrin, sazilrin
hazrlanmas v balanmasnda itirak etmy, kollektiv mk mbahislrinin
hlli n bardrc, vasiti, arbitr v digr nmaynd qismind clb edildikd;
) frdi mk mbahislrinin hlli zaman mhkm aradrmalarnn
aparlmasnda itirak etdikd;
f) mlkiyytinin maraqlarnn v qanuni mnafelrinin mdafisi n
mhkmlrd iqtisadi mbahislrin hllind itirak etmk n clb edildikd;
g) hrbi mkllfiyytl bal vziflrin yerin yetirilmsi n hrbi v xsusi
toplanlarda v slahiyytlri daxilind hrbi komissarlqlarn clb etdiyi digr
hrbi tdbirlrd itirak etdikd, habel hrbi-nqliyyat vzifsinin yerin
yetirilmsi il laqdar ezam olunduqda;
) hrbi v fvqlad vziyytl laqdar, habel tbii flaktin nticlrinin
aradan qaldrlmas n mvafiq ilrin grlmsin clb olunduqda;
h) igtrn trfindn istehsalatdan ayrlmaqla ixtisasartrma kurslarna
gndrildikd;
x) yaad inzibati razi vahidindn baqa blgy, habel xarici lklr
ezamiyyt gndrildikd;
) mvafiq tdbirlrd mlkiyytinin maraqlarn v qanuni mnafelrini mdafi
etmk v igtrni tmsil etmk zruriyyti il bal i yerindn knara
gndrildikd;
i) kollektiv mqavillrd nzrd tutulan hallarda;
j) donor olan iilr tibbi mayindn kediklri, qan v qan komponentlrini
verdiklri gn;
k) tibbi mayindn keiriln zaman iilr tibb mssissind olduqlar vaxt
rzind;
q) iilrin z ixtiralarnn v smrldirm tkliflrinin sas i yerindn
knarda ttbiqi ilrind itirak etdikd;
l) bilavasit qanunvericilikd nzrd tutulmu, habel igtrn trfindn
myyn ediln digr hallarda.
m) dvlt v ya bldiyy orqanlarnn iilri seki qanunvericiliyi il nzrd
tutulmu hallarda nzart-tfti xidmtin clb edildikd.
n) Mhkm-Hquq urasna v ya Hakimlrin Seki Komitsin zv tyin
edildikd;

o) dvlt orqanlarnn, elmi mssislrin, idar v tkilatlarn mkdalar,

mtxssislri v ekspertlri Mhkm-Hquq urasnn faliyytin clb
edildikd;
) hakim vzifsin namizdlr n ilkin uzunmddtli tdris kurslarna
gndrildikd.
Madd 180. inin mssisnin glirindn pay almaq hququ
ilr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada yaradlan shmdar cmiyytlrinin,
habel mlkiyyt pay blli olan digr mssislrin nizamnamlrind
(sasnamlrind) mssisnin nzrd tutulan qaydada v mbld myyn ediln
glirinin mvafiq hisssi miqdarnda pay almaq hququna malikdirlr. ilrin bu
hququnu mhdudladran v ya onlar bu hquqdan mhrum edn igtrn
qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada msuliyyt dayr.
Madd 181. Qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda iilr digr tminatlarn
verilmsinin tnzimlnmsi
xtira v smrldirm tkliflrinin mlliflri olan, qan v qan komponentlri vern,
ezamiyyt gndriln iilrin i yeri v orta mk haqq saxlanlmaqla onlara digr
mvafiq tminatlarn verilmsi qvvd olan normativ hquqi aktlarla tnzim edilir.

VII blm. mk v icra intizam

yirmi skkizinci fsil. mk v icra intizamnn tmin edilmsi qaydalar
Madd 182. Mssisdaxili intizam qaydalar
1. Mssislrd mk mqavillri, habel balanm kollektiv mqavillr zr
trflrin hdliklrinin yerin yetirilmsin nzartin hyata keirilmsi, mk
qanunvericiliyinin tlblrinin gzlnilmsi v mk intizamnn tmin olunmas mqsdi
il mssisdaxili intizam qaydalar qbul edil bilr.
2. Mssislr birliyinin nizamnamsind nzrd tutulmu hallarda mssisdaxili
intizam qaydalar birliyin mvafiq icra orqan trfindn hmin birliy daxil olan
mssislr n d qbul edil bilr.
3. Mssisdaxili intizam qaydalar bu Mclly, habel mk qanunvericiliyi zr
digr normativ hquqi aktlara uyun trtib edilmlidir. Bu normativ hquqi aktlara zidd
olan mssisdaxili intizam qaydalarnn mvafiq mddalar v onlarn ttbiqinin
hquqi nticlri etibarsz hesab edilir.
Madd 183. Mssisdaxili intizam qaydalarnn mzmunu
1. Mssisdaxili intizam qaydalarna, bir qayda olaraq, aadaklar daxil edilir:
a) mssisnin ad, tkilati-hquqi formas, faliyyt nv, hquqi nvan;
b) i vaxtnn, nahar v digr istiraht fasillrinin baland v qurtard saatlar;

c) nvb cdvllri v onun tnzimlnmsi qaydalar;

) mk raitinin tmin edilmsi qaydalar;
d) mk v icra intizamnn, mk vziflrinin yksk sviyyd yerin
yetirilmsind frqlnmi iilrin, mk kollektivlrinin mkafatlandrlmas
rtlri v qaydalar;
e) mk v icra intizamn pozmu iilr lav intizam tnbehi ttbiq
edilmsinin rtlri v qaydalar.
2. Myyn mssislr birliyin daxil olan mssislr n qbul ediln mssisdaxili
intizam qaydalarnda bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mlumatlarla
yana, hmin qaydalarn amil edildiyi mssislrin adlar sadalanmaqla lav mk
raitinin yaradlmasna, mk v icra intizamnn tmin edilmsin dair qanunvericiliy
uyun olan digr mlumatlar da gstrilmlidir.
Madd 184. mk v icra intizamnn intizam nizamnamlri il tnzimlnmsi
1. mk v icra intizam iin, xidmtin xarakterin gr aadak mssislrd
trflrin msuliyytini artrmaq mqsdi il intizam nizamnamlri il tnzim edilir:
a) dmir yolu v rabit mssislrind;
b) dniz v ay nqliyyatnda, habel balqlq tsrrfatnn su nqliyyat
donanmasnda;
c) hava nqliyyatnda v onun xsusi xidmt mssislrind;
) xsusi thlkli raitli yeralt ilr grln i yerlrind, habel da-mdn
snayesi mssislrind ;
d) dnizd neft v qaz ehtiyatlarnn kfiyyat v istismar il mul olan
mssislrd;
e) hrbi snaye mssislrind.
2. ntizam nizamnamlrind yalnz bu Mcllnin mk v icra intizam blmsi il
myyn edilmi normalardan frqli mddalar nzrd tutula bilr. ntizam
nizamnamlri mvcud olan mssislrd, digr mk mnasibtlri is bu Mcll il
tnzimlnir.
3. ntizam nizamnamlri qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada hmkarlar
ittifaqlar tkilatnn itirak il mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn qbul edilir.
Madd 185. mk v icra intizamna ml edilmsin gr frqlnmi iilrin
mkafatlandrlmas
1. mk funksiyasnn yksk pekarlq sviyysind yerin yetirilmsind,
mssisdaxili intizam qaydalarna ml edilmsind frqlnmi iilr igtrn
trfindn:

pul v ya qiymtli yalar hdiyy edilmkl;

lav mzuniyyt verilmkl;
mk haqqna frdi lav edilmkl;
daha yksk mbld frdi sorta edilmkl;
sanatoriya-kurort malicsi, turist sfrlri yollaynn haqq dnilmkl;
myyn edilmi qaydada dvlt tltifin tqdim olunmaq bard vsatt
qaldrmaqla v digr hvslndirm vasitlri il mkafatlandrla bilrlr.

yirmi doqquzuncu fsil. mk v icra intizamnn pozulmasna gr

intizam msuliyyti v onun ttbiqi qaydalar
Madd 186. mk v icra intizamnn pozulmasna gr intizam msuliyyti v onun
nvlri
1. gtrn, ii bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi
vziflrini yerin yetirmdikd v ya hquqlarndan sui-istifad etdikd v yaxud mk
mqavilsi zr hdliklrini icra etmdikd intizam msuliyytin, qanunvericilikd
nzrd tutulmu hallarda is digr msuliyyt clb edilirlr.
2. i mk funksiyasn tam v ya qismn yerin yetirmdikd, yaxud keyfiyytsiz
yerin yetirdikd, bu Mcllnin 10-cu maddsind nzrd tutulan, hminin mk
mqavilsi il myyn edilmi vziflrini, mssisdaxili intizam qaydalarn
pozduqda igtrn ona aadak intizam tnbehlrindn birini ver bilr:
a) thmt vermk;
b) sonuncu xbrdarlqla iddtli thmt vermk;
c) kollektiv mqavillrd nzrd tutulmudursa, aylq mk haqqnn 1/4-i
mblindn ox olmamaq rtiil crim etmk;
) mk mqavilsini bu Mcllnin 70-ci maddsinin bndi il lv etmk.
3. gtrn intizam tnbehini verrkn iinin xsiyytini, kollektivd nfuzunu,
pekarlq sviyysini, onun trtdiyi xtann xarakterini nzr almaldr. Bu maddnin
ikinci hisssind gstrilmi intizam tnbehlrindn hr hans biri ttbiq olunmadan
iiy yazl v ya ifahi qaydada xbrdarlq edil bilr. Xbrdarlq intizam tnbehi
saylmr.
4. gtrnin bu maddd nzrd tutulmu intizam msuliyytin clb edilmsi onun
igtrni hesab ediln vzifli xs, mssisnin mlkiyytisi, mssis dvlt
mlkiyytind olduqda is mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri] trfindn hyata
keirilir. gtrn inzibati v ya cinayt msuliyytin qanunvericilikl myyn
edilmi qaydada clb edilir.
Madd 187. ntizam tnbehinin verilmsi qaydalar
1. ntizam tnbehi verilmmidn vvl igtrn iidn yazl izahatn verilmsini
tlb edir. inin yazl izahat vermkdn imtina etmsi ona intizam tnbehi verilmsini
istisna etmir.

2. ntizam tnbehi ii trfindn mk v ya icra intizamnn pozulduu akar edildiyi

gndn bir ay kendk veril bilr. inin xst olduu, yaxud mzuniyytd,
ezamiyytd olduu vaxt hmin mddt daxil edilmir.
3. ntizam xtasnn trdildiyi gndn alt ay kedikdn sonra iiy intizam tnbehi
veril bilmz. Mssisnin maliyy-tsrrfat faliyytinin auditinin (yoxlanlmasnn,
tftiinin aparlmasnn) nticlri il akar edilmi vzif hquqpozmas il bal intizam
xtalarna gr is iiy hmin xtalar trdildiyi gndn bir il kedikdn sonra intizam
tnbehi veril bilmz. Cinayt ii zr icraat bu mddt daxil edilmir.
Madd 188. ntizam tnbehi vermk slahiyyti olan vzifli xs
1. ntizam tnbehi yalnz ii il mk mqavilsi balamaq, onun rtlrini dyidirmk
v ona xitam vermk slahiyytin malik olan igtrn trfindn veril bilr.
2. Mssisnin nizamnamsind (sasnamsind) baqa hal nzrd tutulmaybsa,
igtrn iilr intizam tnbehi vermk slahiyytini mri (srncam, qrar) il
znn mavinlrindn birin, mssisdn knarda yerln struktur blmsinin
rhbrin hval ed bilr. Hmin mrd (srncamda, qrarda) hans sbb gr
intizam tnbehi vermk slahiyytinin baqa vzifli xs hval edildiyi
saslandrlmal v onun slahiyytinin dairsi dqiq myyn edilmlidir.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslrind gstriln vzifli xslrdn savay baqa
vzifli xslrin iilr intizam tnbehi vermy ixtiyar yoxdur. gr bu qaydalarn
ksin olaraq bel mnbh iiy intizam tnbehi vermk slahiyyti olmayan vzifli
xs trfindn verilibs, onun mri hquqi qvvsi olmayan mr hesab edilir.
Madd 189. ntizam tnbehinin verilmsi rtlri
1. Bir intizam xtasna gr yalnz bir intizam tnbehi verilir. Bir df trdiln bir
intizam xtasna gr eyni zamanda bir ne intizam tnbehi veril bilmz.
2. ntizam tnbehi iiy id olduu i gn rzind veril bilr. Mzuniyytd,
ezamiyytd olan, mk qabiliyytini mvqqti itirdiyi mddt rzind iiy intizam
tnbehi veril bilmz.
3. ntizam tnbehi igtrnin mri (srncam, qrar) il verilir. i hmin mrl
(srncamla, qrarla) tan edilmli v onun tlbi il mrin surti ona tqdim
olunmaldr.
4. ntizam tnbehi verilmsi bard mrd (srncamda, qrarda) iinin rf v
lyaqtini alaldan, onun xsiyytini, mnvi hisslrini gzdn salan, habel
intizamszlna gr qisas almaq motivli mlumatlarn gstrilmsi yolverilmzdir.
Madd 190. ntizam tnbehinin mddti v vaxtndan vvl gtrlmsi
1. ntizam tnbehi veriln gndn alt ay mddtind qvvd olur.
2. i veriln intizam tnbehindn ntic xararaq mk funksiyasn yksk sviyyd
yerin yetirrs, mssisdaxili mk v intizam qaydalarn pozmazsa, igtrn id
frqlndirm qaydasnda intizam tnbehini vaxtndan vvl z mri (srncam, qrar)
il lv ed bilr.

3. i intizam tnbehi verilrkn igtrn trfindn qanunvericiliyin tlblrinin v

onun hquqlarnn pozulduunu iddia edrs, bu Mclld nzrd tutulmu qaydada
frdi mk mbahissinin hlli n mhkmy mracit ed bilr.
4. ntizam tnbehinin qvvd olduu mddt rzind mk funksiyasn yksk
pekarlqla yerin yetirdiyin, mssisdaxili intizam qaydalarna ml etdiyin gr
ii bu Mcllnin 185-ci maddsind nzrd tutulmu hr hans hvslndirm
vasitlri il mkafatlandrlarsa, hmin mkafatlandrld gndn ona verilmi intizam
tnbehi qvvdn dm hesab edilir.

VIII blm. gtrnin v iinin qarlql maddi

msuliyyti
Otuzuncu fsil. gtrnin v iinin qarlql maddi msuliyytini
myyn edn hallar
Madd 191. gtrnin v iinin birinin digrin vurduu ziyana gr maddi msuliyyti
1. mk mnasibtlri prosesind mk mqavilsi zr igtrn v ii hdliklrini
yerin yetirrkn birinin digrin vurduu ziyana gr bu Mclld v mvafiq
normativ hquqi aktlarda gstrilmi qaydada qarlql maddi msuliyyt dayr.
2. Aadak rtlrin eyni zamanda hr olduqda trflrin birinin digrin qsdn v
ya ehtiyatszlqla vurduqlar ziyana gr maddi msuliyyti yaranr:
a) ziyann hqiqtn vurulduu akar olduqda;
b) tqsirkarn mli, yni hrkti v ya hrktsizliyi qanuna zidd olduqda;
c) tqsirkarn qanuna zidd mli il bu mlin nticsi arasnda sbbli laq
olduqda.
Madd 192. Maddi msuliyytin balanmas v onu sbut etmk rtlri
1. Trflrin maddi msuliyyti igtrnin v iinin hrkt v ya hrktsizliyi
nticsind birinin digrin ziyan vurduu akar edildiyi andan balayr.
2. Trflr maddi ziyann mblini v onun vurulduunu, habel digr trf ziyan
vurmaqda tqsiri olmadn iddia etdikd bunu sbut etmy borcludurlar.
Madd 193. gtrn trfindn mlkiyytiy vurulan ziyana gr msuliyyt
1. Mlkiyyti il mk mqavilsi sasnda faliyyt gstrn igtrn znn qanuna
zidd hrktlri nticsind mlkiyytiy vurduu ziyana gr bu Mcll il v digr
normativ hquqi aktlarla myyn edilmi qaydada v hallarda tam maddi msuliyyt
dayr.
2. Mlkiyyti mri (srncam, qrar) il igtrn trfindn ona vurulan ziyann
dnilmsini tmin ed bilr v ya vurulmu ziyann mhkm qaydasnda dnilmsi
n qanunvericilikd nzrd tutulmu tdbirlri gr bilr.

Madd 194. Vurulan ziyann dnilmsinin tmin edilmsi rtlri

1. Ziyan vurmaqda tqsirli olan trf cinayt msuliyytin, habel inzibati v digr
msuliyyt clb edilmsindn asl olmayaraq myyn edilmi qaydada maddi ziyann
mblini dmy borcludur.
2. Ziyan vurulduqdan sonra mk mnasibtlrin xitam verilmsi tqsirkar trfi maddi
msuliyytdn azad etmir.

Otuz birinci fsil. gtrnin iiy vurduu ziyana gr maddi

msuliyyti v onun hlli qaydalar
Madd 195. gtrnin iiy vurduu ziyana gr maddi msuliyyt dad hallar
gtrn mk mnasibtlri prosesind aadak hallarda iiy vurulan ziyana gr
tam maddi msuliyyt dayr:
a) mk mqavilsin qanunsuz v sassz xitam verilmsi nticsind
mhkmnin qanuni qvvy minmi qtnamsi (qrar) olduqda;
b) mk mbahislrinin hlli zaman iiy dyn maddi v ya mnvi ziyann
mbli mhkmnin qtnamsi (qrar) il myyn edildikd;
c) igtrn trfindn myin mhafizsi qaydalarna ml olunmadna gr
ba vermi istehsalat qzas nticsind mk funksiyasn yerin yetirrkn
iinin salamlna v shhtin ziyan vurulduqda, habel bu sbbdn hlak
olmas il laqdar onun ail zvlrin, himaysind olan xslr mvafiq maddi
ziyan dydikd;
) mk funksiyasn yerin yetirrkn iinin xsi yalarnn v ya digr
mlaknn igtrn trfindn mhafizsi, saxlanlmas lazmi qaydada tkil
olunmadna gr onlarn korlanmas, ourlanmas nticsind ziyan vurulduqda,
hminin bu yalarn fiziki anmas il laqdar ziyan dydikd;
d) iinin mk haqq v digr dnilri igtrn trfindn dzgn myyn
edilmdikd, habel sassz v qanunsuz olaraq verilmdikd;
e) iilrin hquqlarn qvvd olan qanunvericiliy, kollektiv mqavily v
sazi nisbtn mhdudladran rtlrin igtrn trfindn mk
mqavillrin daxil edilmsi nticsind iilr maddi, mnvi ziyan dydikd;
) mk mqavilsi lv edildikdn sonra igtrn trfindn hr hans sulla
iinin xsi v pekarlq keyfiyytlrinin aa sviyyd olmas bard
hqiqt uyun olmayan, habel xsiyytini lklyn digr mlumatlar
yaydna gr i dzl bilmmsi il laqdar iiy maddi v mnvi ziyan
vurulduqda;
f) mk mqavilsi zr igtrn digr hdliklrini yerin yetirmdiyin gr
iiy maddi ziyan dydikd;
g) ii seksual qsnamaya mruz qaldqda.

Madd 196. iy dymi maddi ziyann mblinin myyn edilmsi v dnilmsi

qaydas
1. Bu Mcllnin 195-ci maddsind gstrilmi hallar ii trfindn akar edilrk
myyn olunduqda, habel mvafiq slahiyytli vzifli xsin (orqann)
mssisnin maliyy-tsrrfat faliyytini yoxlayan tftiinin, auditorun, habel auditor
tkilatnn, mvafiq icra hakimiyyti orqannn v onlarn vzifli xslrinin qrar,
ryi, aray, habel mhkmnin hkm (qtnamsi, qrar) il myyn olunduqda,
iiy dyn maddi ziyan dnilir.
2. inin xsi yalarna v digr mlakna vurulan ziyann mbli ziyan dyn anda
mvcud olan bazar qiymtlri il myyn edilir. Bu halda trflrin razl il mlakna
dyn ziyan iiy natura klind d dnil bilr.
3. gr igtrn mk mqavilsi balayarkn v ya sonralar iinin z mk
funksiyasn yerin yetirmk n ona mxsus mk altlrindn, vasitlrindn v digr
yalardan istifad edilmsi bard razla glmidirs, onda o, iinin xsi yalarna
vurulan ziyana gr maddi msuliyyt dayr.
4. gtrn mvafiq mk raiti yaradaraq iiy z xsi mk altlrini v digr
yalar mssisy gtirmy icaz vermyibs, lakin ii bunun ksin olaraq mk
funksiyasnn icras n hmin yalar gtirib onlardan istifad edibs, bu halda
igtrn yalnz iinin mlakna qsdn vurduu ziyana gr myyn olunmu
qaydada maddi msuliyyt dayr.
5. iy vurulan mnvi ziyann pul hesab il mbli bu Mcllnin 290-c maddsinin
nc hisssind nzrd tutulmu qaydada myyn olunur.
Qeyd: Bu maddd mk altlri, vasitlri v digr yalar dedikd, iinin xsi
mlkiyytind olan v z mk funksiyasn yerin yetirmk n igtrnin razl il
i yerin gtirdiyi man v mexanizmlr, elektron v mexaniki cihazlar, rabit v
nqliyyat vasitlri, qurular, habel dyri minimum mk haqqnn iki mislindn ox
olan l myi vasitlri baa dlmlidir.
Madd 197. iy dymi maddi ziyann dnilmsin baxlma qaydas
1. i ona vurulmu maddi ziyann mblinin dnilmsi bard igtrn riz il
mracit etmlidir. gtrn iinin rizsind gstrdiyi iddiasn aradrmal v 15
gn mddtind mvafiq qrar qbul edrk ona yazl cavab vermlidir.
2. i btvlkd v ya qismn igtrnin qrar il razlamadqda, habel myyn
edilmi mddt rzind ona yazl cavab verilmdikd dyn ziyann dnilmsi bard
iddia rizsi il mhkmy mracit ed bilr.
3. Vurulan ziyann dnilmsi bard mslnin mhkm qaydasnda hll edilmsindn
kinmk mqsdi il trflr qarlql razlqla bel mbahislrin hlli n baqa
qaydalar myyn ed bilrlr. Lakin bu qaydalar iinin mhkmy mracit etmk
hququnu mhdudladra bilmz.

Otuz ikinci fsil. inin igtrn vurduu ziyana gr maddi

msuliyyti v onun hlli qaydalar

Madd 198. inin orta aylq mk haqq mblindk maddi msuliyyti

Bu Mcllnin 199 v 200-c maddlrind nzrd tutulmu hallardan baqa qalan
btn hallarda ii igtrn vurduu ziyana gr bir aylq orta mk haqq
mblindk maddi msuliyyt dayr.
Madd 199. inin tam maddi msuliyyti
1. i qanuna zidd hrktlri il aadak hallarda vurduu ziyana gr tam hcmd
maddi msuliyyt dayr:
a) saxlanmaq v baqa mqsdlr n iiy verilmi mlakn v digr
srvtlrin salamatln tmin etmy gr mk mqavilsi balanarkn, habel
mk mnasibtlri prosesind mk funksiyasnn xarakteri il laqdar olaraq
iinin z zrin tam maddi msuliyyt gtrmsi haqqnda igtrnl yazl
mqavil balandqda;
b) ii mlak v digr srvtlri birdflik etibarnam v ya digr birdflik
hquqmyynedici sndlr sasnda igtrn, yaxud onun nmayndsin
hesabat vermk rti il qbul etdikd;
c) inzibati xtalar, yaxud cinayt, habel vergi qanunvericiliyi il cza verilmsi
nzrd tutulmu hrkt v ya hrktsizliyind ictimai thlkli mllrin
lamtlri olduqda;
) mlak v ya digr maddi srvtlri qsdn korladqda, mhv etdikd, habel
igtrn digr sulla qsdn ziyan vurduqda;
d) alkoqol, toksik (zhrli), psixotrop maddlrdn v ya narkotik vasitlrdn
srxo vziyytd ziyan vurduqda;
e) igtrnin kommersiya sirrini yaydqda;
) igtrnin xsiyytini lklyn, rf v lyaqtini alaldan, habel
hqiqt uyun olmayan bhtanl v thqirli iftiralar, yalan mlumatlar yaymaqla
onun sahibkarlq faliyytin ciddi xll gtirmi mnvi ziyan vurduqda.
2. Ziyann vurulmas akar ediln anda 18 ya tamam olmam iilr yalnz bu
maddnin birinci hisssinin c, v d bndlrind gstriln hallarda
qanunvericilikl myyn ediln qaydada tam maddi msuliyyt dayrlar.
Madd 200. Tam maddi msuliyyt danmas bard yazl mqavillrin balanmas
1. str bilavasit mk mqavilsi balanarkn, istrs d mk mnasibtlri prosesind
igtrn etibar edrk verdiyi mlakn maddi v ya digr srvtlrin saxlanmas, emal,
sat, danmas, istifadsi v baqa mliyyatlarn aparlmas il bilavasit laqdar ilr
grn v ya xidmtlr gstrn 18 yana atm iilrl onlarn tam maddi msuliyyt
damas bard yazl mqavil balaya bilr.
2. lrin yerin yetirilmsinin, xidmtlrin gstrilmsinin xarakterindn asl olaraq
igtrn etibar edrk verdiyi mlakn maddi v ya digr srvtlrin saxlanmas, emal,
sat, danmas, istifadsi v baqa mliyyatlarn aparlmas zaman myyn kollektiv

zvlrinin hr birinin maddi msuliyyt drcsini myyn etmk, habel onlarla tam
maddi msuliyyt bard yazl mqavil balamaq mmkn olmad hallarda kollektiv
(briqada) msuliyyt haqqnda mqavil balanla bilr.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslrind gstriln tam maddi msuliyyt bard
yazl mqavillr balanlmal olan iilrin v ilrin (xidmtlrin) siyahs igtrn
trfindn myyn edilir.
4. ilrin bilavasit i yeri zr kollektiv (briqada) msuliyyti myyn ediln
hallarda, hmin kollektiv trfindn igtrn vurulan ziyana gr kollektivin
(briqadann) zvlrinin hr biri znn msuliyyt drcsi hddind frdi maddi
msuliyyt dayr.
5. Tam maddi msuliyyt bard mqavil balanmadqda mlind cinayt trkibi olan
tqsirli hrktlri istisna olunmaqla qalan hallarda igtrn vurulan ziyana gr ii
yalnz orta mk haqq mblind maddi msuliyyt dayr.
Madd 201. inin maddi msuliyytini istisna edn hallar
1. i mk funksiyasn yerin yetirrkn tbii flakt sel, daqn, uqun, quraqlq,
yann v digr qarsalnmaz qvv, normal tsrrfat, istehsalat, texnologiya riski,
iinin tqsiri olmadan man-mexanizmlrin, avadanlqlarn, cihazlarn v baqa istehsal
vasitlrinin v altlrin snmas, korlanmas, habel son zrurt v ya zruri mdafi
nticsind igtrn vurulan ziyana gr maddi msuliyyt damr. Bu hallar
trflrin qarlql razl il myyn edilmzs, qanunvericilikd nzrd tutulmu
qaydada mhkm trfindn myyn edilir.
2. inin hrkt v ya hrktsizliyi nticsind vurulan faktik ziyandan lav,
igtrnin glckd ld ed bilcyi glirin, mnftin itirilmsin gr ii maddi
msuliyyt damr.
3. gr ii qabaqcadan bil-bil, qsdn igtrni glckd ld ed bilcyi
glirdn, mnftdn mhrum etmk n qanuna zidd hrktlri (hrktsizliyi) il
igtrn myyn ziyan vurmudursa, onda o, yalnz mhkmnin qrar il
igtrnin glckd qazana bilcyi glirin mblind ziyana gr maddi
msuliyyt, hminin qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada digr msuliyyt
clb edil bilr.
Madd 202. Ziyann mblinin myyn edilmsi
1. gtrn dymi ziyann mbli faktik itkilr zr myyn edilir.
2. gtrnin sas fondu (vsaitlri) hesab ediln mlaknn itirilmsi, korlanmas v
ourlanmas hallarnda ziyann mbli, mvafiq anma normalar nzr alnmaqla
maddi qiymtli yalarn balans dyrindn (maya dyrindn) hesablanr. Digr hallarda
ziyann mbli ziyan vurulan vaxtda mvcud olan bazar qiymtlri il hesablanr.
3. gtrn vurulan mnvi ziyann pul hesab il mbli onun rizsi sasnda bu
Mcllnin 290-c maddsinin nc hisssind nzrd tutulmu prinsipl mhkm
trfindn myyn edilir.
Madd 203. Vurulan ziyann myyn edilmsi n aradrmalarn aparlmas

1. gtrn ona vurulan ziyann dnilmsini tmin etmk qrarna glmmidn vvl
iinin yazl izahatn alr, onun mlinin qanunauyunluunu, dymi ziyanla iinin
hrktlri (hrktsizliyi) arasndak sbbli laqni, habel dymi ziyann hqiqi
miqdarn aradrr.
2. Aradrmalarn (yoxlamann) gediind iinin yoxlama sndlri il tan olmaq, lav
izahat vermk (etiraz etmk) hququ vardr. gtrn iini yoxlamann nticlri il
tan etmlidir.
Madd 204. Vurulan ziyann mblinin ii trfindn knll dnilmsi
1. gtrn ziyan vurmaqda tqsirkar olan ii hmin ziyan knll surtd tam v ya
qismn dy bilr.
2. Vurulan ziyann knll surtd dnilmsi yalnz bu Mcll il myyn edilmi
hdd hyata keirilir.
3. gtrn iinin razl il vurulan ziyan dmk n mhlt ver bilr.
4. Ziyann mbli vzin ii igtrn razl il korlanm, itirilmi mlakn vzin
eynil baqasn ver bilr, habel xsn z, yaxud z vsaiti il onu tmir ed bilr.
Madd 205. gtrn vurulan ziyann mblinin iidn tutulmas qaydas
1. gtrn vurduu ziyann mbli iinin orta mk haqqndan ox deyildirs, onun
tutulmas igtrnin mri (srncam, qrar) il hyata keirilir.
2. gr ziyan ii trfindn tam maddi msuliyyt dad hallarda vurulmudursa,
onun mbli is iinin orta aylq mk haqqndan oxdursa v ii onu knll olaraq
dmkdn imtina edirs, onda igtrnin mraciti sasnda hmin ziyan mhkm
qaydasnda dnil bilr.
3. i ziyann dnilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) il raz olmadqda
o, riz il igtrn v myyn edilmi qaydada mhkmy mracit ed bilr.
Madd 206. Vurulan ziyann dnilmsi n hakimin prosessual tdbirlri
1. Mhkm tqsirlilik drcsini, konkret raiti, iinin maddi vziyytini v i zr
hmiyyt ksb edn digr hallar nzr alaraq myyn olunmu ziyann mblini
azalda v ya ziyann mblinin azaldlmas bard trflrin barq saziini tsdiq ed
bilr.
2. gr trflrdn birin ziyann vurulmas il istr iinin, istrs d igtrnin
hrkt v ya hrktsizliyi nticsind cinayt trkibi yaranmdrsa, onda mhkm
cinayt ii balayaraq qanunvericilikl myyn olunmu qaydada istintaqn
aparlmasnn v ziyann dnilmsinin tmin olunmas n mvafiq prosessual
tdbirlr grr.

IX blm. myin mhafizsi

Otuz nc fsil. myin mhafizsi normalar, qaydalar v prinsiplri

Madd 207. myin mhafizsi normalarn v qaydalarn myyn edn qanunvericilik

1. ilrin thlksiz v salam raitd ilmk hququ vardr.
2. myin mhafizsi normalar v qaydalar bu Mcll il, slahiyytlri rivsind
mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn qbul etdiyi normativ hquqi aktlarla, habel
Azrbaycan Respublikasnn qoulduu v ya trfdar xd beynlxalq mqavillrl
myyn edilir.
3. myin mhafizsi zr normativ hquqi aktlarn tlblri, myin mhafizsi
normalar, standartlar, qaydalar mk mnasibtlrinin trflri v digr fiziki v
hquqi xslr n mcburidir.
Madd 208. myin mhafizsi normalar v qaydalar ttbiq ediln i yerlri
Bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi myin mhafizsi
normalar v qaydalar hkmn:

iilrin;
istehsalat tcrbsi ken tlb v agirdlrin;
mssislrd i clb ediln hrbi qulluqularn;
mhkm hkmlrinin icras yerlrind ilyn mhkumlarn;
tbii flaktin nticlrinin aradan qaldrlmasna, habel hrbi v fvqlad
vziyyt rejimind ilrin grlmsin clb ediln xslrin aldqlar btn i
yerlrind ttbiq edilmlidir.

Madd 209. myin mhafizsinin sas prinsiplri

Dvlt hakimiyyti orqanlar, mlkiyytilr, igtrnlr v iilr trfindn myin
mhafizsinin tmin olunmas sasn aadak prinsiplrl hyata keirilir:

dvlt hakimiyyti orqanlarnn, mlkiyytilrin, igtrnlrin v iilrin

mk raitinin v myin mhafizsinin yaxladrlmasna, istehsal qzalarnn,
xsartlrinin, zdlrinin v pe xstliklrinin qarsnn alnmasna
ynldilmi faliyyt birliyi;
iinin hyatnn v salamlnn mssisnin istehsal faliyytinin
nticlrindn stn tutulmas;
myin mhafizsi sahsind faliyytin iqtisadi v sosial siyastin digr
istiqamtlri il, habel traf mhitin mhafizsi sahsind faliyytl
laqlndirilmsi;
mlkiyyt v tkilati-hquqi formasndan asl olmayaraq btn mssislr
n myin mhafizsi sahsind vahid tlblrin myyn edilmsi;
myin mhafizsi tlblrinin btn mssislrd yerin yetirilmsin mstqil
v smrli nzartin hyata keirilmsi;
myin mhafizsi sahsind mumbri elmi-texniki trqqidn, qabaqcl
tcrbdn geni istifad edn, habel thlksizlik texnikas v
texnologiyasn,myin smrli mhafiz vasitlrini hazrlayan v ttbiq edn
igtrnlrin mvafiq qaydada v vasitlrl hvslndirilmsi;
mssislrd myin yksk mhafizsi raitinin yaradlmasna ynldilmi
vergi siyastinin aparlmas;
myin mhafizsinin maliyyldirilmsind dvltin itirak;
myin mhafizsi normalarnn mntzm olaraq tkmilldirilmsi;

iilrin xsusi geyim v ayaqqab, digr frdi mhafiz vasitlri il, malicviprofilaktik yemkl v digr vasitlrl pulsuz tmin edilmsi;
thsil, ixtisasartrma v yenidn hazrlanma mssislrind myin mhafizsi
zr mtxssislrin hazrlanmas, ixtisaslarnn artrlmas v yenidn
hazrlanmas;
istehsalatda ba vermi hr bir bdbxt hadisnin hkmn thqiq edilmsi, uota
alnmas, thlil edilmsi v bunun sasnda istehsalat xsartlrinin, zdlrinin v
pe xstliklrinin vziyyti bard iilr drst mlumatlarn verilmsi;
istehsalatda bdbxt hadislrdn zrr kmi v ya pe xstliklrin tutulmu
iilrin mnafelrinin sosial, maddi v mnvi mdafisi;
hmkarlar ittifaqlarnn, mssislrin v ayr-ayr fiziki, hquqi xslrin myin
mhafizsini tmin etmy ynldilmi faliyytin hrtrfli yardm olunmas;
myin mhafizsi sahsind beynlxalq mkdalq mnasibtlrinin
genilndirilmsi.

Madd 210. myin mhafizsi msllrinin hllind ictimai birliklrin itirak

gtrnlr, iilr, habel ayr-ayr fiziki xslr myin mhafizsi problemlrini hll
etmk n birlrk ictimai birliklr haqqnda qanunvericiliy mvafiq olaraq faliyyt
gstrn ictimai birliklr yarada bilrlr.Dvlt hakimiyyti orqanlar, habel
igtrnlr bu ictimai birliklr hrtrfli kmk gstrmli v myin mhafizsinin
tmin edilmsi bard normativ hquqi aktlar qbul edrkn onlarn tkliflrini v
tvsiylrini nzr almaldrlar.

Otuz drdnc fsil. myin mhafizsinin hquqi, tkilati-texniki v

maliyy tminat
Madd 211. myin mhafizsinin normativ hquqi tnzimlnmsi
1. myin mhafizsi qaydalarnn hr yerd eyni cr yerin yetirilmsini, bu Mcll il
myyn edilmi hallarda mk raitinin xsusiyytlrinin, lav mzuniyyt
hququnun v digr normalarn ttbiqini tmin etmk mqsdi il mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]:

iilr pulsuz malic-profilaktik yemklrin, sd v ona brabr tutulan

mhsullarn verilmsi n zrrli, ar v yeralt mk raitli istehsalatlarn,
pe v vziflrin;
ilri yerin altnda grldy yeralt istehsalatlarn, axtalarn, tunellrin,
qurularn v digr i yerlrinin;
qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin myindn istifad olunmas qadaan
ediln istehsalatlarn v i yerlrinin;
mtlrin istehsal, ilrin (xidmtlrin) grlmsi zaman istifadsi qadaan
olunan kimyvi, radioaktiv v digr yksk thlk mnbli maddlrin;
iinin pe xstliyin tutulmaq ehtimal yksk olan i yerlrinin;
yoluxucu xstliklrin ba vermsinin yksk riski il laqdar v profilaktik
peyvndlrin mcburi aparlmas tlb olunan ilrin respublika zr vahid,
hatli siyahlarn v onlarn ttbiqi qaydalarn tsdiq edir.

2. Bu maddnin birinci hisssind sadalanan siyahlar ktlvi tirajlarla nr etdirilmli v

iqtisadiyyatn btn sahlri zr igtrnlrin, hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn
istifadsin verilmlidir. gtrnlr btn imkanlar v mqbul sullarla iilrin hmin

siyahlarla istniln vaxt tan olmas v istifadsi etmsi n zruri tdbirlr grmy
borcludurlar.
Madd 212. myin mhafizsinin dvlt trfindn tnzimlnmsi
1. myin mhafizsin dair vahid dvlt siyasti mvafiq icra hakimiyyti orqanlar
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn
hyata keirilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin
Sosial Mdafisi Nazirliyi]:

myin mhafizsi sahsind vahid dvlt siyastini hazrlayr v hyata keirir,

mk raitini yaxladrmaq v myin mhafizsini tmin etmk sahsind
mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn [Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri,
dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri], igtrnlrin
vziflrini myynldirir, salam v thlksiz mk raitini tmin etmk
sahsind onlarn faliyytini laqlndirir v ona nzart edir;
hmkarlar ittifaqlar v igtrnlrin nmayndli orqanlar il
mslhtlmkl mk raitinin v myin mhafizsinin yaxladrlmasna
dair proqramlar tsdiq edir, onlarn yerin yetirilmsini tkil v tmin edir;
myin mhafizsi vasitlrinin istehsal sahsind mssislr dvlt sifariini
myyn edir, bu vasitlrin hazrlanmas v istehsal zr mssislr
yaradlmasna dair qrarlar qbul edir;
myin mhafizsi sahsind elmi tdqiqat iini tkil edir v laqlndirir
myyn edilmi qaydada tsdiq olunmu milli proqramlar hyata keirir, bu
ilrin maliyyldirilmsi qaydasn v rtlrini myyn edir;
myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmasn tkil edir;
myin mhafizsi zr respublikada vahid dvlt statistika hesabatnn
aparlmas qaydasn myyn edir.

Madd 213. myin mhafizsi sahsind icra hakimiyyti orqanlarnn slahiyytlri

Mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt
komitlri v idarlri], habel dvlt konsernlri, irktlri, assosiasiyalar v
mssislrin birliklri z slahiyytlri daxilind:

hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn, igtrnlrin nmayndli orqanlarnn

itirak il myin mhafizsi sahsind dvlt siyastinin mvafiq i yerlrind
hyata keirilmsinin sas istiqamtlrini myyn edir v bu bard nzrd
tutulan tdbirlri hyata keirirlr;
myin mhafizsi zr sah standartlarn, normalarn, qaydalarn, normativ
hquqi aktlarn hazrlayr v myyn olunmu qaydada tsdiq edilmsini tmin
edirlr;
mssislrin rhbr iilrinin, mtxssislrinin myin mhafizsi normalar
v qaydalar zr tlimini keirir v onlarn biliklrini yoxlayrlar;
tabeliklrind olan mssislrd myin mhafizsi qaydalar v normalarnn
yerin yetirilmsin nzarti hyata keirirlr;
zruri hallarda mvafiq sah zr mk thlksizliyini tmin edn cihazlarn,
qurularn v digr qoruyucu vasitlrin hazrlanmasn tkil edirlr.

Madd 214. myin mhafizsi sahsind bldiyy orqanlarnn slahiyytlri

Bldiyy orqanlar:

myin mhafizsi sahsind dvlt siyastinin tabeliklrind olan razid hyata

keirilmsini tmin edirlr;
myin mhafizsi zr sahlraras yerli hmiyytli proqramlar hazrlayr v
onlarn yerin yetirilmsini tmin edirlr;
regional problemlrin hlli v myin mhafizsinin tmin edilmsind
mlkiyytilr yardm gstrilmsi mqsdi il onlarn pay itirak v digr
vsaiti hesabna myin mhafizsi n qanunvericilikl myyn edilmi
qaydada mqsdli fondlar yaradr v bu fondlarn vsaitinin tyinat zr
xrclnmsini tmin edirlr.

Madd 215. myin mhafizsi sahsind mlkiyytinin v igtrnlrin vziflri

Mssisnin mlkiyytisi v igtrni iilrin i yerlrind myin mhafizsi
normalarnn v qaydalarnn yerin yetirilmsin bilavasit cavabdehdirlr v aadak
tdbirlrin hyata keirilmsini tmin etmlidirlr:

myin mhafizsi zr standartlarn, normalarn v qaydalarn btn tlblrin

ml edilmsini;
binalarn, qurularn, texnoloji proseslrin v avadanln thlksizliyin riayt
edilmsini;
bilavasit i yerlrinin salam sanitariya-gigiyena raitinin v myin
mhafizsinin qvvd olan normativlr uyunladrlmasn;
iilr lazmi sanitariya-mit v malic-profilaktik xidmtinin tkilini;
mk raiti zrrli, ar olan v yeralt ilrd alan iilr pulsuz malicvi profilaktiki yemklr, sd v ona brabr tutulan digr mhsullarn verilmsini;
normal mk v istiraht rejimin riayt edilmsini;
iilr myyn edilmi mddtlrd v tlb olunan eidlrd pulsuz xsusi
geyim, xsusi ayaqqab v digr frdi mhafiz vasitlrinin verilmsini;
iilrin myin mhafizsi normalar v qaydalar zr thsilinin,
tlimatlandrlmasnn, biliklrinin yoxlanlmasnn tkil edilmsini v myin
mhafizsinin tbliini;
kollektiv mqavily myin mhafizsi zr qaydalar daxil etmyi v onlarda
nzrd tutulmu hdliklrin yerin yetirilmsini;
mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] myyn etdiyi mddtd v formada
myin mhafizsi, mk raiti v onlarn qvvd olan normalara
uyunladrlmas n grln tdbirlrin nticlri haqqnda statistik hesabatn
verilmsini.

Madd 216. myin mhafizsi zr iilrin vziflri

myin mhafizsi zr iilrin vziflrin aadaklar daxildir:

myin mhafizsi zr mvafiq normativ aktlarda nzrd tutulmu myin

thlksizliyi, gigiyenas v yanna qar mhafiz tlblrini yrnmk,
mnimsmk v onlara ml etmk;
mk funksiyasn zn v baqa iilri thlky mruz qoymayaca tqdird
icra etmk, xsi buraxl olmadan qurularda, dzgahlarda, partlay v hyat
n thlkli digr mnblrd i grmmk;

verilmi xsusi geyimd v ayaqqabda ilmk, texnoloji prosesd, myin

mhafizsi zr normalarda, qaydalarda v tlimatlarda nzrd tutulmu frdi v
kollektiv mhafiz vasitlrindn istifad etmk;
myin mhafizsi qaydalarnn btn pozuntular haqqnda, hminin ba vermi
qzalar v bdbxt hadislr haqqnda igtrnin nmayndlrin drhal
mlumat vermk;
mntzm olaraq myin mhafizsi normalar v qaydalar bard biliklrini
artrmaq;
myin mhafizsi msllri il laqdar igtrnin, i yeri zr rhbrinin,
mtxssislrin taprqlarna, mslhtlrin, tvsiylrin ml etmk.

Madd 217. stehsalatda ba vern bdbxt hadislrin thqiqi v uota alnmas qaydalar
1. gtrn istehsalatda ba vern bdbxt hadislrin arlq drcsindn asl
olmayaraq hadisnin thqiqatnn aparlmas n drhal hmin hadisnin ba verdiyi gn
mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqana
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] mlumat vermy borcludur.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] daxil olmu mlumat sasnda bdbxt hadisnin
istehsalatla ballnn aradrlmas v onun thqiqatnn aparlmas mqsdi il
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada komissiya yaradr v ba vermi bdbxt
hadisnin thqiqatnn aparlmasn tkil edir.
3. Bdbxt hadisnin thqiqat baa atdqdan sonra igtrn trfindn bir gndn gec
olmayaraq qanunvericilikl myyn edilmi qaydada mvafiq akt trtib edilmli v
onun bir nsxsi mtlq zrrkn iiy tqdim olunmaldr.
4. Bdbxt hadisnin ba verm faktn gizldn, aparlan thqiqat bard mvafiq akt
trtib etmkdn boyun qaran igtrn, onun slahiyytli vzifli xsi
qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada msuliyyt dayr.
5. Bdbxt hadislrin thqiqinin, uotunun aparlmas bu maddd nzrd tutulmu
qaydalar sasnda mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] trfindn tsdiq edilmi normativ hquqi aktla tnzimlnir.
Madd 218. Mvafiq obyektlrin layihldirilmsi, tikintisi v istismar zaman myin
mhafizsi tlblrinin tmin edilmsi
1. Qvvd olan myin mhafizsi standartlarnn, qaydalarnn v normalarnn,
thlksizlik texnikasnn tlblrin uyun glmyn istehsalat binalarnn v
qurularnn layihldirilmsin, tikintisin v yenidn qurulmasna, istehsal
vasitlrinin hazrlanmasna v buraxlmasna, texnologiyalarn ttbiqin yol verilmir.
2. Mssislrin v istehsal vasitlrinin layihlri dvlt ekspertizasndan keirilmli,
istehsal vasitlrinin snaq nmunlri is myin mhafizsi v thlksizlik texnikas
normalarnn tlblrin uyunluunun yoxlanmas n dvlt snaqlarndan
xarlmaldr.

3. Mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti,

mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyi vasitsil),
Dvlt Snayed lrin Thlksiz Grlmsin Nazrt v Da-Mdn Nzarti
Komitsi v digr mrkzi icra hakimiyyti orqanlar qanunvericilikl onlara verilmi
slahiyytlr daxilind] tlblri il sifarii v ya icra layihnin (nmunnin) myin
mhafizsi v thlksizlik texnikas normalarnn tlblrin uyunluunu myyn
etmk mqsdi il mvafiq tkilatlar v mtxssislri clb etmkl z hesabna
mstqil ekspertiza keirilmsini tkil etmlidirlr.
4. nsann salamlna tsirini myynldirmk mqsdi il texnoloji, yann-texniki,
sanitariya-gigiyena, tibbi-bioloji ekspertizadan v digr nzart nvlrindn keirilmmi
zrrli maddlrin, xammaln, materiallarn ttbiqi qadaandr.
5. Hr hans yeni v ya yenidn qurulmu mssisnin, obyektin, istehsal vasitsinin
myyn edilmi qaydada mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini
hyata keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] trfindn veriln sertifikat-pasportu
olmadan istismara buraxlmas qadaandr.
6. Yeni tikilmi v ya yenidn qurulmu istehsal, sosial-mit v ia tyinatl
obyektlrin mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn
orqann [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi
(Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] razl olmadan istismara verilmsi
qadaandr.
7. myin thlksizliyi tlblrin uyun glmyn v iilrin salaml, yaxud hyat
n thlk trdn mssislrin ii v ya istehsal vasitlrinin istismar, onlar myin
thlksizliyi tlblrin uyunladrlanadk qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] trfindn dayandrlmaldr. Bel hallarda iilrin
mk haqq bu Mcllnin 169-cu maddsi il myyn edilmi qaydada dnilir.
Madd 219. myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmas v iilrin tlimi
1. Dvlt mvafiq ixtisas mktblrind lkd mvcud istehsalat xsusiyytlrini nzr
almaqla myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmasn tmin edir.
2. gtrnlr hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn itirak il myin mhafizsi zr
iilrin tlim i v ixtisasartrma sistemini tkil etmli v qanunvericiliy mvafiq
hyata keirmlidirlr.
3. gtrnlr v mssislrin rhbr iilri 3 ild bir dfdn az olmayaraq myin
mhafizsi zr vaxtar ixtisasartrma kurslarnda tlim kemli v bu sahd onlarn
biliklri yoxlanlmaldr.
4. ilrin tlim inin v ixtisasartrmann btn formalarnda myin mhafizsi zr
tlim nzrd tutulmaldr. gtrn i qbul ediln v baqa i keiriln iilr
myin mhafizsi zr tlim atlar vermli, onlara thlksiz i sullarndan istifad
etmyin v bdbxt hadislrdn zrrknlr ilk tibbi yardm gstrilmsi
qaydalarnn yrdilmsini tkil etmlidir.

5. Zrrli, ar istehsalatlardak i yerlrin, pelr (vziflr) v yksk thlk

mnbyi olan man, mexanizmlrd, avadanlqlarda ilmk n i gtrln iilrin
qabaqcadan myin mhafizsi zr tlim atlandrlmas keirilmdn mk
funksiyasnn icrasna balamasna yol verilmir. gtrn bu tlim atlandrmalarn
xsusi jurnallarda qeydiyyatn v onlarn uotunu aparmaa borcludur.
Madd 220. myin mhafizsi tdbirlrinin maliyyldirilmsi
1. Mqsd v tyinatndan asl olaraq myin mhafizsi dvlt bdcsindn v
mssisnin gliri hesabna maliyyldirilir.
2. Dvlt bdcsind v yerli bdclrd myin mhafizsi n ayrca stirl ayrlm
bdc txsisatndan myin mhafizsi zr elmi tdqiqat ilrinin maliyyldirilmsi,
mqsdli dvlt v regional proqramlarnn hazrlanmas v yerin yetirilmsi n
istifad olunur.
3. gtrn v ya mssisnin mlkiyytisi hr il mk raitindn v myin
thlksizliyi vziyytindn, zdlnmlrin v xstlnmlrin sviyysindn asl
olaraq myin mhafizsi zr tdbirlrin keirilmsi n lazmi maliyy vsaiti v
material ayrr. Bu vsaitlrin baqa mqsdlr srf edilmsi qadaandr.
4. myin mhafizsi tdbirlrinin maliyyldirilmsi hcmi v mnbyi kollektiv
mqavild myyn edilir, hm d illik xrclrin miqdar iilrin myinin
dnilmsin xrclnn vsaitin mblinin iki faizindn az olmamaldr.
5. xarlb.
Madd 221. myin mhafizsi fondu
1. Dvlt v mssislr sviyysind myin mhafizsi fondu yaradla bilr. Dvlt
myin Mhafizsi Fondu mvafiq icra hakimiyyti orqan orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsis edilir.
2. Dvlt myin Mhafizsi Fondu:

dvlt bdcsindn ayrmalar;

mssislrin mnftinin ayrmalar;
myin mhafizsi normalarn v qaydalarn pozan inzibati qaydada czalanm
vzifli xslrin ddiklri crimlrin qanunvericilikl myyn edilmi hisssi;
mssislrin, vtndalarn knll dmlri v baqa dmlr hesabna tkil
edilir.

3. Mssis zr fond igtrn trfindn myin mhafizsi v texniki thlksizlik

tdbirlrin ayrd vsaitin hesabna yaradlr.
4. Dvlt myin Mhafizsi Fondunun idar olunmas v onun vsaitlrindn istifad
edilmsi mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] trfindn tsdiq edilmi sasnamd nzrd tutulan qaydada hyata keirilir.
5. Mssisd myin mhafizsi fondunun vsaiti yalnz iilrin mk raitinin v
thlksizliyinin normativ tlblr atdrlmas v ya mssisd mvcud olan myin
mhafizsi sviyysinin yksldilmsi tdbirlrind istifad edil bilr.

Madd 222. Salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin edilmsi

1. gtrn salam v thlksiz mk raitin, thlkli v zrrli istehsalat
amillrin nzarti tkil edir v bu sahd ba vermi dyiiklik bard iilr
mntzm olaraq v vaxtnda mlumat verir.
2. gtrn mk raitinin yaxladrlmasna, myin mhafizsinin tmin
edilmsin v iilrin salamlnn qorunmasna ynldilmi perspektiv v illik
tdbirlr plan hazrlayr v hyata keirir.
3. gtrnl iilr arasnda salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin
edilmsi zr qarlql hdliklr kollektiv mqavild, mk mqavilsind nzrd
tutulur.
4. mk raiti zrrli v thlkli olan istehsalatlarda, hminin xsusi temperatur
raitind aparlan v ya irklnm il bal ilrd alan iilr myyn edilmi
normalara mvafiq pulsuz xsusi geyim, xsusi ayaqqab v digr frdi mhafiz
vasitlri, yuyucu v dezinfeksiyaedici maddlr verilir.
5. gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn itirak il vaxtar i yerlrinin myin
mhafizsi normalarna v qaydalarna uyunluu zr attestasiya aparmaldr.
Attestasiyann nticlri bard mk kollektivin mlumat verilir. gtrn i yerlri
attestasiyasnn nticlrin sasn onlar myin mhafizsi zr qvvd olan normativ
aktlara uyunladrmaq n lazmi tdbirlr grmlidir.
6. gtrn iilr verilmi xsusi geyimin v ayaqqabnn, digr frdi mhafiz
vasitlrinin saxlanlmasn, yuyulmasn, qurudulmasn, dezinfeksiyasn,
deqazasiyasn, dezaktivizasiyasn v tmirini tmin etmlidir.
7. gtrn qanunvericilikd nzrd tutulmu istehsalat sahlrini qazl v duzlu su il
tchiz etmlidir.
8. gtrn ilin soyuq v isti vaxtlarnda aq havada, yaxud qzdrlmayan qapal
binalarda v isti sexlrd alan iilrin isinmsi v ya istirahti n otaqlar
hazrlamaldr.
Madd 223. myin mhafizsi xidmtlri
1. myin mhafizsi iinin tkili v myin mhafizsi zr qanunvericiliyin
tlblrin ml edilmsin nzartin hyata keirilmsi n iqtisadiyyatn btn
sahlrinin mssislrind iilrin say lli nfrdn ox olduqda myin mhafizsi
xidmtlri yaradlmaldr.
2. myin mhafizsi xidmtinin trkibin mk qanunvericiliyini, myin mhafizsi
normalarn mkmml biln mtxssislr daxil edilir. ilrinin say lli nfrdn ox
olan mssislrd myin mhafizsi zr mhndis vzifsi, iilrinin say be yz
nfrdn artq olduqda is mssis rhbrinin (ba mhndisinin) myin mhafizsi
zr mavini vzifsi tsis edilir. Min nfrdn ox iinin ald mssislrd
snaye-sanitariya laboratoriyas tkil olunur, habel myin gigiyenas zr hkim
vzifsi tsis edilir.

3. myin mhafizsi xidmtinin mtxssislri myin mhafizsi qaydalarna v

normalarna ml olunmasna nzart etmk, akara xarlm pozuntularn aradan
qaldrlmas bard vzifli xslr icras mcburi olan gstrilr vermk, habel
myin mhafizsi haqqnda qanunvericiliyi pozan xslrin intizam msuliyytin clb
edilmsi bard igtrn tqdimatlar vermk hququna malikdirlr.
4. myin mhafizsi xidmtinin rhbrlri v mtxssislri z vziflrin aid
olmayan ilrin yerin yetirilmsin clb edil bilmzlr v vzif borclarn dzgn v
keyfiyytli yerin yetirmmy gr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
msuliyyt dayrlar.
5. gtrn myin mhafizsi xidmtini yalnz mk qanunvericiliyin ml
olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan Respublikasnn mk
v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
razl il yenidn tkil v ya lv ed bilr.

Otuz beinci fsil. inin myin mhafizsi hququnun hyata

keirilmsi n tminatlar
Madd 224. mk mqavilsi balanarkn iinin myin mhafizsi hququna
tminatlar
1. mk mqavilsinin balanmas rtlri bu Mcll il myyn edilmi myin
mhafizsi normalarnn tlblrin uyun olmaldr.
2. mk mqavilsind hkmn igtrn trfindn iinin salam v thlksiz mk
raitin tminat verilmsi bard hdliyi gstrilmlidir.
3. i pe xstliyin tutulmaa yksk thlk mnbyi olan i qbul edilrkn bel
xstliy tutulman ehtimal olunan mddti bard igtrn onu hkmn xbrdar
etmlidir. Bu halda yalnz hmin mddtl mhdudlaan mddtli mk mqavilsi
balanmal v onun mddti bitdikdn sonra iiy vvlki orta mk haqq saxlanlmaq
rtiil baqa i veril mlidir.
4. ilrin pe xstliyin tutulmas ehtimal olan istehsalatlar v i yerlri bu
Mcllnin 211-ci maddsind gstrilmi siyahda nzrd tutulmaldr.
Madd 225. ilrin istehsalatda bdbxt hadislrdn v pe xstliklrindn sosial
sortas v xsi sortas
1. gtrn qanunvericilikd myyn edilmi qaydada v rtl iilri icbari sosial
sorta etmlidir.
2. Hyat n yksk thlk mnbyi olan ilrd alan iilr istehsalatda bdbxt
hadislrdn v pe xstliklrindn igtrn trfindn mtlq icbari xsi sorta
edilmlidirlr. Bdbxt hadislrdn v pe xstliklrindn icbari sorta edilmli olan
iilrin siyahs, sorta haqqnn mbli kollektiv mqavillrd, mk
mqavillrind sorta tkilatlar il balanm mqavillr sasnda myyn edilir.
3. xarlb.

Madd 226. cbari tibbi mayinlr

1. Ar, zrrli v thlkli istehsalatlarda iilrl mk mqavilsi balanlarkn onlarn
hkmn ilkin tibbi mayindn, sonralar is vaxtar icbari tibbi mayinlrdn kemsi
igtrnin hesabna tmin edilmlidir.
2. ilr icbari tibbi mayinlrdn kemkdn boyun qardqda v ya keirilmi
mayinlrin nticlrin sasn hkim komissiyalarnn verdiklri tvsiylri yerin
yetirmdikd, igtrn bu Mcllnin 62-ci maddsind nzrd tutulmu qaydada
onlar idn knar ed, habel mvafiq intizam msuliyytin clb ed bilr.
Madd 227. myin mhafizsi raiti haqqnda iilrin mlumat almaq hququ
ilr i yerlrind myin mhafizsi raiti, hmin rait uyun olaraq onlara
myyn edilmi normalarla verilmli olan frdi mhafiz vasitlri, gztlr v
tminatlar haqqnda mlumat tlb etmk hququna malikdirlr. gtrn bu tlblri
yerin yetirmy borcludur.
Madd 228. Qadnlarn v ya 18-dn az olan iilrin myinin mhafizsinin
tnzimlnmsinin xsusiyytlri
Qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin, habel mk raiti zrrli v ar olan iilrin
myinin mhafizsi sahsind mnasibtlrin xsusiyytlri bu Mcll v mvafiq
normativ hquqi aktlarla tnzimlnir.
Madd 229. myin mhafizsi qaydalarnn tlblrin uyun olmayan faliyytin
qadaan edilmsi
myin thlksizliyi normalarnn v qaydalarnn tlblrin v bu Mcll il
myyn edilmi myin mhafizsi prinsiplrin uyun olmayan istr igtrnin,
istrs d baqa vzifli xslrin, habel mssislrin v onlarn struktur blmlrinin,
avadanlq v qurularn ii iilrin salaml v ya hyat n thlk trdrs,
myyn edilmi qaydada slahiyytli nzart orqanlar v ya onlarn vzifli xslri
trfindn akar edilmi pozuntular aradan qaldrlanadk dayandrlmaldr.
Madd 230. Thlksiz mk raitinin tmin edilmmsi il laqdar mcburi
bodayanmaya, yaxud idn imtina etmy gr iilrin tminatlar
1. ilrin tqsiri olmadan mssislrd v ya bilavasit i yerlrind myin
mhafizsi qaydalarnn pozulmas nticsind iin dayandrld mddtd onlarn i
yeri, vzifsi (pesi) v orta mk haqq saxlanlr.
2. gtrn trfindn thlksiz mk raiti tmin edilmdikd v bununla laqdar
salaml v ya hyat n thlk olduqda, ii mk funksiyasnn icrasndan imtina
v myyn olunmu qaydada tkbana ttil elan ed bilr. Bu halda ii hr hans
msuliyyt damr v hmin mk mbahissi myyn olunmu qaydada hll edilir.
Madd 231. Daha yngl i keirm
Shhtin gr daha yngl id ilmy ehtiyac olan iilri igtrn onlarn razl
il tibbi ry uyun olaraq daha yngl mvafiq i mvqqti v ya daimi keirmy
borcludur.

Madd 232. inin salamlnn mhafizsi mqsdi il baqa yngl i keirildiyi v

mk haqqnn saxland hallar
1. i salamlnn mhafizsinin tmin olunmas mqsdi il shhtin mnfi tsir
gstrmyn yngl v vvlkin nisbtn aa maal i keiril bilr. Bu halda
iilrin yngl i keirildiyi gndn etibarn bir ay rzind vvlki ii (vzifsi) zr
orta mk haqq saxlanlr.
2. Vrm v digr xroniki ar xstliy tutulmu v bu sbbdn baqa az maal i
mvqqti keirilmi iilr keirildiklri btn vaxt rzind, lakin drd aydan ox
olmayaraq vvlki i yerind ald mk haqq saxlanlr.
3. yerind bdbxt hadis nticsind mk qabiliyytini itirmi v ya pe xstliyin
tutulmu v mvafiq hkim mslht komissiyas v ya mvafiq icra hakimiyyti
orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi
Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar vasitsi il)] ryi sasnda yngl i mvqqti
keirilmi iilr vvlki mk haqq il yeni i yerindki mk haqq arasndak frq
dnilir. Bu frq iinin mk qabiliyyti brpa olunanadk v ya lillik, 18 yanadk
salamlq imkanlarnn mhdudluu myyn edildiyi vaxtadk dnilmlidir.
Madd 233. Soyuq v isti havalar raitind fasillr v iin dayandrlmas
1. ilr aa temperatur v iddtli klk raitind aq havada, habel ilin soyuq
vaxtlarnda qzdrlmayan qapal binalarda ilyrkn onlara qznmaq n fasillr
verilir v ya i dayandrlr.
2. ilr havann temperaturu 41 drc Selsidn ox olan isti v aq raitli i
yerlrind v ya ilin soyuq vaxtnda, temperaturu msbt 14 drc Selsidn aa olan
rtl, lakin isidilmyn binalarda ilyrkn onlara bu madd il myyn olunmu
qaydada fasillr verilir v i dayandrlr.
3. ilr fasillr verilmsi v iin dayandrlmas n sas hesab ediln havann
temperaturu v klyin gc bu Mclly 2-ci lavd nzrd tutulmudur.
4. Fasillr i vaxtna daxil edilir v bu fasillr zaman mk haqq iilrin tarif
maana gr dnilir.
5. dayandrldqda, bodayanma vaxtnn haqq iinin tqsiri zndn ba vermyn
bodayanma kimi, tarif maann d iki hisssindn az olmayaraq dnilir.
Madd 234. myin mhafizsinin tmin edilmsi n i dayandrldqda baqa i
keirm
myin mhafizsinin tmin edilmsi mqsdi il bu Mcllnin 230 v 233-c
maddlrind nzrd tutulmu hallarda i dayandrldqda ii baqa i keiril bilr. Bu
halda ii azmaal i keirilrs, onun vvlki vzifsi (pesi) zr mk haqq
saxlanlr.

Otuz altnc fsil. myin mhafizsi normalarna v qaydalarna ml

olunmasna nzart v igtrnlrin msuliyyti

Madd 235. myin mhafizsi zr qaydalara v mvafiq normativ hquqi aktlara ml

edilmsin dvlt nzarti
1. myin mhafizsi normalarnn, qaydalarnn, habel myin mhafizsin dair
normativ hquqi aktlarn tlblrinin yerin yetirilmsin mk qanunvericiliyin ml
olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk
v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
nzart edir.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] v onun vzifli xslrinin z slahiyytlri daxilind
qbul etdiklri qrarlar hkmn icra olunmaldr. Bu qrarlardan qanunvericiliy uyun
olaraq inzibati qaydada v (v ya) mhkmy ikayt veril bilr.
Madd 236. myin mhafizsi zr qanunvericiliy ml edilmsin ictimai nzart
1. myin mhafizsi zr qanunvericiliy ml edilmsin ictimai nzarti mk
kollektivinin mvkkil etdiyi xslr v hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn
nmayndlri hyata keirirlr.
2. myin mhafizsi zr mk kollektivinin mvkkil etdiyi xsin, hmkarlar
ittifaqlar tkilatnn nmayndsinin i yerlrind myin mhafizsi vziyytini
manesiz yoxlamaq, akara xarlm pozuntularn aradan qaldrlmasn vzifli
xslrdn tlb etmk, habel tqsirkar xslrin msuliyyt clb edilmsi bard
igtrn qarsnda msl qaldrmaq hququ vardr.
3. myin mhafizsi zr mvkkilin z vziflrini yerin yetirmsi n igtrn
ona hr hft orta mk haqqn dmkl i vaxtnda az iki saat vaxt ayrr.
Madd 237. myin mhafizsi qaydalarna ml edilmsin nzart sahsind hmkarlar
ittifaqlarnn hquqlar
1. Hmkarlar ittifaqlar Hmkarlar ittifaqlar haqqnda Azrbaycan Respublikas
Qanununda nzrd tutulmu hquqlar rivsind myin mhafizsi qaydalarna v
mvafiq normativ hquqi aktlara igtrn trfindn ml edilmsin nzartin hyata
keirilmsind itirak edirlr.
2. Hmkarlar ittifaqlar myin mhafizsi zr normativ aktlarn hazrlanmasnda v
myyn edilmi qaydada razladrlmasnda itirak edirlr, onlarla razladrlmam
aktlarn qvvy minmsin qar mvafiq dvlt orqanlar vasitsiil etiraz etmk
hququna malikdirlr.
3. Hmkarlar ittifaqlarnn nmayndlri istehsal obyektlrinin v vasitlrinin sna v
istismara qbulu zr dvlt komissiyalarnn iind, istehsalatda bdbxt hadislrin
thqiqind, myin mhafizsi vziyytini, onun yaxladrlmas n kollektiv
mqavillrd nzrd tutulmu tdbirlrin yerin yetirilmsi zr yoxlamalarda itirak
edirlr. Vzifli xslr myin mhafizsi tlblrini pozduqda, istehsalatda ba vermi
bdbxt hadislri gizlmdikd hmkarlar ittifaqlarnn tqsirkar xslrin msuliyyt
clb edilmsi n dvlt orqanlar qarsnda msl qaldrmaq hququ var.

4. ilrin salaml v hyat n bilavasit thlk yarandqda hmkarlar

ittifaqlarnn hququ var ki, myin mhafizsi zr konstruksiya atmazlqlar olan
manlarn, mexanizmlrin v digr mhsul nvlrinin istehsaln, insanlarn salamlna
zrrli tsir gstrn materiallarn, texniki v texnoloji vasitlrin ttbiqini, habel
myin mhafizsi haqqnda qanunvericiliy zidd olan ilri v igtrn trfindn
qbul edilmi qrarlarn faliyytinin dayandrlmas bard mk qanunvericiliyin ml
olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk
v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
qarsnda msl qaldrsn.
5. Hmkarlar ittifaqlar bu Mcll il, habel digr normativ hquqi aktlarla myyn
olunmu myin mhafizsi normalarna v qaydalarna nzarti onlarn nzdind
faliyyt gstrn mvafiq mk mfttiliyi vasitsiil hyata keirir. Bu mfttiliyin
hquqlar v vziflri Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyi il tnzimlnir.
Madd 238. Salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin edilmsin gr
igtrnlrin msuliyyti
ilrin i yerlrind salam v thlksiz myin mhafizsi raiti tmin edilmdikd
v kollektiv mqavillrd nzrd tutulan tdbirlr yerin yetirilmdikd
qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda v qaydada igtrn inzibati v cinayt
msuliyytin clb edilir.
Madd 239. myin mhafizsi normalarnn pozulmas nticsind iinin shhtin
vurulan zrr gr, yaxud onun hlak olmas il laqdar maddi msuliyyt
1. stehsalatda ba vermi bdbxt hadisd v ya pe xstliyind tqsirli (tam v ya
qismn) olan igtrn hm iiy xsart yetirilmsi v ya salamlnn baqa kild
korlanmas nticsind dymi zrrin, hm malic olunmas n kdiyi, hm d ona
pensiya, mavintlr verilmsi il laqdar sosial sorta orqanlar trfindn kiln
xrclrin, elc d Azrbaycan Respublikasnn Mlki Mcllsi il myyn edilmi
digr lav xrclrin vzini btvlkd dmlidir.
2. gtrnin tqsiri zndn ba vermi istehsalat qzas v yaxud pe xstliyi
nticsind salaml pozulmu iilr, habel bu sbbdn hlak olmu iilrin ail
zvlrin v himaysind olan digr xslr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
dymi zrr gr mvafiq dnclr dnilmlidir.
3. stehsalat qzas v yaxud pe xstliyi nticsind salaml pozulmu iiy v ya
bu sbbdn hlak olmu iinin ail zvlrin dnclrin verilmsi qaydalar, rtlri v
mbli mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] trfindn tsdiq olunmu qaydalarla myyn edilir.
4. stehsalat qzalar v yaxud pe xstliyi nticsind zrrkn xslrin zrr gr
veriln dnclrinin mbllri qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
msalladrlmaldr.
5. Bu madd il myyn edilmi hallarda dnclrin verilmsi qanunvericilikl
myyn edilmi qaydada sorta orqanlarnda igtrn trfindn bdbxt
hadislrdn v pe xstliklrindn icbari sorta olunmu iilr amil olunmur.
myin mhafizsi qaydalarnn pozulmas, habel mk raitin gr zrrkmi

hmin iilr v onlarn ail zvlrin sorta haqq mvafiq sorta mqavilsind
nzrd tutulan qaydada v mbld dnilir.

X blm. Qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin v

aqrar sahd mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi
xsusiyytlri
Otuz yeddinci fsil. Qadnlarn mk hququ v onun hyata
keirilmsind tminatlar
Madd 240. Hamil v 3 yana atmam ua olan qadnlarla mk mqavilsi
balanmasnn xsusiyytlri
1. Hamil v ya 3 yana atmam uan olmas sbbin gr qadnla mk
mqavilsinin balanmasndan imtina etmk yolverilmzdir. Bu qayda igtrnin
mvafiq ii (vzifsi) olmad, habel qadn myindn istifad olunmasna yol
verilmyn i yerlrin i gtrmkdn imtina olunan hallara amil olunmur.
2. gtrn hamil v ya 3 yana atmam ua olan qadnla bu sbblr gr mk
mqavilsi balamaqdan imtina etdikd, qadn imtinann sbbi bard igtrndn
yazl cavab verilmsini tlb etmk hququna malikdir. mk mqavilsi balamaqdan
imtina edilmsinin sbblrin gr qadn hququnun mdafi olunmas n
mhkmy mracit ed bilr.
Madd 241. Qadn myinin ttbiqi qadaan olunan i yerlri v ilr
1. mk raiti ar, zrrli olan i yerlrind, habel yeralt tunellrd, axtalarda v
digr yeralt ilrd qadn myinin ttbiqi qadaandr.
2. Bir qayda olaraq, fiziki il mul olmayan, rhbr vziflrd alan v ya sosial,
sanitar-tibbi xidmtlr gstrn, habel fiziki ilr grmdn yeralt i yerlrin db qalxmaqla ayr-ayr vaxtlarda qadnlar trfindn mvafiq yeralt ilrin yerin
yetirilmsin yol verilir.
3. Qadnlarn bu madd il myyn edilmi normalardan artq ar yalarn qaldrlmas
v bir yerdn baqa yer danmas ilrin clb edilmsi qadaandr.
4. Qadnlarn mk funksiyasna yalnz aadak normalar hddind mumi kisi olan
ar eylrin l il qaldrlmas v danmas ilrinin grlmsi (xidmtlrin
gstrilmsi) daxil edil bilr:
a) baqa ilri grmkl yana eyni zamanda mumi kisi 15 kiloqramdan ox
olmayan yalarn l il qaldrlaraq baqa yer danmas;
b) mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan yann bir metr yarmdan artq
olmayan hndrly qaldrlmas;
c) btn i gn (i nvbsi) rzind mntzm olaraq mumi kisi 10
kiloqramdan ox olmayan yann l il qaldrlb baqa yer danmas;

) 15 kiloqramdan artq gcn srf edilmsi tlb olunan yklnmi tkrli araba
v ya hrkt edn digr vasitlrl yalarn danmas.
5. Hamil v 3 yanadk ua olan qadnlarn bu maddd nzrd tutulmu ilrin
grlmsin clb olunmas qadaandr.
6. Qadn myinin ttbiqi qadaan olunan mk raiti zrrli v ar olan istehsalatlarn,
pelrin (vziflrin), habel yeralt ilrin siyahs mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
Madd 242. Qadnlarn gec ilrin, i vaxtndan artq ilr v istiraht gnlrind i
clb olunmasnn, habel ezamiyytlrinin mhdudladrlmas
1. Hamil qadnlarn v 3 yana atmam ua olan qadnlarn gec ilrin, i
vaxtndan artq ilr, istiraht, i gn hesab edilmyn bayram v digr gnlrd i
clb edilmsin, habel onlarn ezamiyyt gndrilmsin yol verilmir.
2. 3 yandan 14 yanadk ua olan, hminin salamlq imkanlar mhdud ua olan
qadnlarn i vaxtndan artq ilr, istiraht, bayram v i gn hesab olunmayan digr
gnlrd i clb edilmsin v ezamiyyt gndrilmsin yalnz onlarn razl il yol
verilir.
Madd 243. Hamil v ya yarmadk uaql qadnlarn daha yngl i keirilmsi
1. Tibbi ry uyun olaraq hamil qadnlar n hasilat v ya xidmt normas azaldlr,
yaxud onlar zrrli istehsal amillrinin tsirini istisna edn daha yngl i keirilirlr.
2. Ya yarmna atmam ua olan qadnlar mk funksiyasn yerin yetirmkl
yana, uan yedizdirmkd v ya mizdirmkd tinlik kirlrs, igtrn qadnn
rizsi il onu ua ya yarmna atanadk baqa yngl i keirmli v ya uann
yedizdirilmsi n zruri raitin yaradlmasn tmin etmlidir.
3. Qadnlar bu maddd nzrd tutulmu hallarda baqa yngl i keirilrkn onlarn
sas vziflri zr orta mk haqq saxlanlr.
4. Hamillik v ya uann yedizdirilmsi sbblrin gr qadnlarn mk haqqnn
azaldlmas qadaandr.
Madd 244. Uan yedizdirilmsi n fasillr
1. Ya yarmna atmam ua olan qadnlara i vaxt rzind istiraht v yemk n
veriln mumi fasildn baqa, hm d uan yedizdirmk (mizdirmk) n lav
fasillr verilmlidir. Bu fasillrin hrsi az 30 dqiq olmaqla, hr 3 saatdan bir verilir.
Qadnn ya yarmna atmam iki v daha ox ua olduqda hr fasilnin mddti az
bir saat myyn edilir.
2. Uan yedizdirilmsi il laqdar fasillr i vaxtna daxil edilir v orta mk haqq
saxlanlr.
3. Qadnn istyi il uan yedizdirilmsi n fasillr cmlnrk nahar v istiraht
vaxtna birldiril, habel i vaxtnn (nvbsinin) vvlind, yaxud axrnda istifad
edil bilr. gr qadn uan yedizdirilmsi n fasillri cmlyrk i vaxtnn

sonunda istifad etmk ists, onda onun i gn hmin fasillrin mddti qdr
qsaldlr.
Madd 245. Qadnlar n natamam i vaxt myyn ediln hallar v hkim mayinsi
zaman mk haqqnn saxlanlmas
1. Hamil, 14 yana atmam ua, yaxud salamlq imkanlar mhdud ua olan,
habel tibbi ry sasnda xst ail zvn qulluq edn qadnlarn xahii il igtrn
onlara ilnmi vaxta mtnasib mk haqq dniln natamam i gn v ya natamam i
hftsi myyn etmlidir. Bu halda qadnn gndlik v ya hftlik i vaxtnn mddti
trflrin razl il myyn edilir.
2. Hamil v 3 yanadk ua olan qadnlarn hm znn, hm d uann tibb
mssislrind dispanser v ambulator mayinlrinin keirildiyi, hkim mslhtlri
aparld gnlrd orta mk haqq saxlanlr. Bel mayinlrin keirilmsi n
igtrn hkmn hamil qadnlara zruri rait yaratmaldr.
Madd 246. Uaqlarn anasz bydn iilr n tminatlar
Mcllnin bu fslind azyal uaqlar olan qadnlar n myyn edilmi hquqlar
zr btn tminatlar uaqlarn myyn sbbdn (uaqlarn anas ldkd, valideynlik
hququndan mhrum edildikd, myyn mddt malic mssislrind v azadlqdan
mhrumetm yerlrind olduqda) anasz tkbana bydn atalara, habel uaqlarn
qyyumlarna, himaydarlarna amil edilir.

Otuz skkizinci fsil. Ya 18-dn az olan iilrin myindn istifadnin

xsusiyytlri
Madd 247. Ya 18-dn az olan iilrin mk hququ v onun xsusiyytlri
1. mk, pe vrdilrinin v mk stajnn az olmas v fizioloji vziyyti il bal olan
amillr nzr alnaraq bu Mcll il ya 18-dn az olan iilrin myindn istifad
olunmasnn xsusiyytlri v onlar n mvafiq tminatlar nzrd tutulur.
2. gtrn trfindn bu Mcll il ya 18-dn az olan iilr n myyn edilmi
tminatlara ml olunmas mcburidir.
3. Ya 18-dn az olan iilrl mk mqavilsi balayarkn onlarn mk v pe
vrdilrinin artrlmas n igtrn trfindn tmin edilmli olan lav rtlr,
hdliklr nzrd tutulmaldr. Ya 18-dn az olan iilrin i gn rzind pe
hazrlna srf etdiklri vaxt igtrnin razl il i vaxt kimi nzr alnr.
Madd 248. Ya 18-dn az olan xslrin i dzlmsind tminatlar
Ya 18-dn az olan xslrin azyal olduuna v ya mk vrdilrinin, yaxud
pekarlq sviyysinin aa olmasna gr i qbul olunmasndan imtina edil bilmz.
Madd 249. qbul zaman yol veriln ya hddi
1. Ya 15-dn az olan xslrin i qbul edilmsin yol verilmir.
2. xarlb.

Madd 250. Ya 18-dn az olan iinin myinin ttbiqi qadaan olunduu ilr
mk raiti ar, zrrli olan i yerlrind, yeralt tunellrd, axtalarda v digr yeralt
ilrd, habel xlaqi kamilliyinin inkiafna mnfi tsir gstrn amilli gec klublarnda,
barlarnda, kazinolarda, o cmldn spirtli ikilrin, narkotik vasitlrin v toksik
preparatlarn istehsal, danmas, sat v saxlanlmas ilrind, hminin narkotik
vasitlrin, psixotrop maddlrin v onlarn prekursorlarnn dvriyysi il bal ilrd
ya 18-dn az olan xslrin myinin ttbiq edilmsi qadaandr. cbari mumi orta
thsil haqqnda qanunvericiliyin amil edildiyi ya 18-dn az olan xslrin bu thsilini
tam hcmd almaq imkanndan mhrum ed biln ilr gtrlmsi qadaandr.
Madd 251. Ya 18-dn az olan ii trfindn arln qaldrlmasnda mhdudiyyt
qoyulan ilr
1. Ya 18-dn az olan iilrin bu madd il myyn edilmi normalardan artq ar
yalarn qaldrlmas v bir yerdn baqa yer danmas ilrin clb edilmsi
qadaandr.
2. 16 yandan 18 yaadk olan iilrin mk funksiyasna yalnz aadak normalar
hddind mumi kisi olan ar yalarn l il qaldrlmas v danmas ilrinin
grlmsi (xidmtlrin gstrilmsi) daxil edil bilr:
a) kiilrin baqa ilri grmkl yana, eyni zamanda mumi kisi 15
kiloqramdan ox olmayan yalarn l il qaldrlaraq baqa yer danmas,
habel mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan yann bir metr yarmdan
artq olmayan hndrly qaldrlmas;
b) qadnlarn baqa ilri grmkl yana, eyni zamanda mumi kisi 10
kiloqramdan ox olmayan yalarn l il qaldrlaraq baqa yer danmas,
habel mumi kisi 5 kiloqramdan ox olmayan yann bir metr yarmdan artq
olmayan hndrly qaldrlmas;
c) btn i gn (i nvbsi) rzind mntzm olaraq mumi kisi 10
kiloqramdan ox olmayan yann l il qaldrlb baqa yer danmas;
) 15 kiloqramdan artq gcn srf edilmsi tlb olunan yklnmi tkrli araba
v ya hrkt edn digr vasitlrl yalarn danmas.
3. 16 yaadk qzlar yalnz onlarn razl il bu maddnin ikinci hisssinin a, b v
c bndlrind nzrd tutulan normalarn mvafiq olaraq 1/3 hisssi hddind arl
olan yalarn qaldrlmas v danmas ilrin clb oluna bilrlr.
4. Ya 16-dan az olan qzlarn btn i gn rzind mntzm olaraq yk qaldrma v
danma ilrin clb edilmsi qadaandr.
5. Ya 18-dn az olan iilrin myinin ttbiqi qadaan olunan mk raiti zrrli v
ar olan istehsalatlarn, pelrin (vziflrin), habel yeralt ilrin siyahs mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq
edilir.
Madd 252. Ya 18-dn az olan iilrin tibbi mayinsi

Ya 18-dn az olan xslr i yalnz tibbi mayin keirildikdn sonra qbul edilirlr v
onlar 18 yana atanadk hr il igtrnin vsaiti hesabna hkmn tibbi mayindn
keirilmlidirlr.
Madd 253. Ya 18-dn az olan iilrin myinin dnilmsind gztlr
1. 18 yana atmam iilrin bu Mcllnin 91-ci maddsi il myyn edilmi
qsaldlm i vaxt raitind mk haqlar mvafiq vziflr, pelr zr ilyn yal
iilr n myyn edilmi tam mbld dnilir.
2. Ya 18-dn az olan v imuzd ilrd alan iilrin myi yal iilr n
myyn edilmi imuzd qiymtlr zr dnilir, bu Mcllnin 91-ci maddsi il
myyn edilmi qsaldlm i vaxt il yal iilrin gndlik i vaxt arasndak
mddt frqi n onlara tarif drcsi zr lav haqq verilir.
Madd 254. Ya 18-dn az olan iilrin gec ilrin, i vaxtndan artq ilr v istiraht
gnlrind i clb olunmasnn, habel ezamiyyt gndrilmsinin qadaan olunmas
1. Ya 18-dn az olan iilri gec vaxt ilr, i vaxtndan artq ilr, istiraht, i gn
hesab edilmyn bayram v digr gnlrd i clb edilmsi, habel onlarn ezamiyyt
gndrilmsi qadaandr.
2. Axam saat 20-dn shr saat 7-dk olan mddt, ya 18-dn az olan iilr n gec
vaxt hesab edilir.
Madd 255. mk mqavilsinin lv edilmsind ya 18-dn az olan iilrin tminat
Pekarlq sviyysinin, ixtisasnn (pesinin) kifayt drcd olmad n tutduu
vzify uyun glmdiyin gr bu Mcllnin 70-ci maddsinin c bndin sasn
ya 18-dn az olan iinin mk mqavilsi lv edil bilmz.

Otuz doqquzuncu fsil. Knd tsrrfat mssislrind iilrin v ail

kndli tsrrfat zvlrinin mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi
xsusiyytlri
Madd 256. Knd tsrrfat iilrinin mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi
1. Knd tsrrfat v baqa aqrar-snaye sahlrind igtrnlrl iilr arasnda
mk mnasibtlrinin yaranmas v tnzimlnmsi yalnz mvafiq nv mssisnin tsis
sndi nizamnamsi, sasnamsi v bu Mcll, habel digr normativ hquqi aktlarla
myyn edilmi qaydada hyata keirilir. Bu Mcll il myyn edilmi mk
mqavilsinin balanmas qaydalar btvlkd hmin mssislr d amil edilir.
2. Knd tsrrfat v baqa aqrar-snaye sahlrind qanunvericilikl nzrd tutulmu
qaydada yaradlan frdi (ail) mssislrinin, shmdar cmiyytlrinin v digr tkilatihquqi formal mssislrin nizamnamlrind, sasnamlrind iilrin bu Mclld
nzrd tutulmu mk hquqlar mhdudladrla bilmz. Hmin sndlrd yalnz mk
mnasibtlrinin daha mtrqqi forma v sullarla tnzimlnmsinin rtlri, qaydalar
nzrd tutula bilr.

3. Btn nv knd tsrrfat tyinatl mssislrd qadnlarn, ya 18-dn az olan

iilrin myindn yalnz bu Mcllnin mvafiq maddlri il myyn edilmi
normalar dairsind istifad edil bilr.
Madd 257. Knd tsrrfat mssislrind i vaxtnn v myin dnilmsinin
tnzimlnmsi xsusiyytlri
1. Knd tsrrfat v aqrar snaye mssislrind istehsal v digr iqtisadi
mnasibtlrin xsusiyytlri nzr alnaraq i vaxt bu Mclld nzrd tutulmu
normalar v qaydalar rivsind onlarn nizamnamlri (sasnamlri) il myyn
edilir. Bu mssislrd i vaxtnn cmlnmi v ya mvsmi ilrin yerin yetirilmsi
n ayr-ayr dvrlr blnm uotu aparla bilr.
2. Knd tsrrfat tyinatl mhsul istehsal edn v ya xidmtlr gstrn qurumlarn
zvlrinin mk haqq msllri il bal mnasibtlr, bir qayda olaraq, hmin
mssisnin mlkiyytindki pay itirak il myyn edilir. Bu mssislrd mk
mqavilsi il ilyn iilr mk haqq bu Mclld nzrd tutulmu normalardan az
olmamaqla trflrin razl il myyn edilir.
3. gr knd tsrrfat mssislrind iilrin mk haqqnn dnilmsi formalar,
qaydalar, mk v myin qiymtlndirilmsi normalar onlarn nizamnamlrind,
sasnamlrind nzrd tutulmamdrsa, onda mssisnin mk haqq normalarnn
myyn edilmsi v dnilmsi qaydalar ttbiq edilir. Bu qaydalar mssisnin mumi
ynca trfindn ss oxluu il qbul edilir. Bel qaydalar da qbul edilmyibs,
mk haqq normalar mvafiq icra hakimiyyti [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] v ya bldiyy orqanlar trfindn myyn edilmi normativlr bard
mvafiq tvsiylr sasnda myyn edilir.
Madd 258. Ail kndli tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri
1. Ail kndli tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri bu Mcllnin
myyn etdiyi mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi qaydalar v normalar ttbiq
edilmkl v ya onlarn mlahizlri il myyn ediln qaydada tnzimlnir. Lakin bu
tsrrfatlarn zvlrinin mk mnasibtlri mvcud qanunvericiliy zidd qaydada
myyn edilmmlidir.
2. Ail kndli tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri, bir qayda
olaraq, bu Mcll il myyn edilmi qaydada yazl formada mk mqavilsi
balanlmaqla tnzimlnir. Bu tsrrfatlarda v mssislrd mk mqavilsi ifahi
formada da balanla bilr. Bu halda mk mnasibti trflrdn birinin tlbi il
rsmildirilmlidir. mk mqavilsinin rsmildirilmsi ail kndli tsrrfat
basnn v ya ail mssissinin rhbrinin (igtrnin) mri, srncam verilmkl
v ya mvafiq qaydada trtib edilmi ail kitabnda (jurnalnda) qeydiyyata salnmaqla
hyata keiril bilr.

XI blm. mk mbahislri
Qrxnc fsil. Kollektiv mk mbahislri
Madd 259. Kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalarnn tsir dairsi

1. Kollektiv mk mbahislrinin hllinin bu Mcll il myyn edilmi sullar v

qaydas, habel kollektiv mk mbahislrinin hlli sulu kimi ttillrin hyata
keirilmsinin hquqi saslar btn igtrnlr v onlarn birliklri, mvafiq icra
hakimiyyti orqanlar, mk kollektivlri v hmkarlar ittifaqlar tkilatlar n
mcburidir.
2. Dvlt qulluqularnn kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalar bu Mcll il
myyn edilmi normalara uyun olaraq dvlt qulluu haqqnda mvafiq normativ
hquqi aktla tnzimlnir.
Madd 260. Kollektiv mk mbahislrinin predmeti
1. Bu Mcll il aadak msllrin tnzimlnmsi zaman yaranan kollektiv mk
mbahislrinin hlli nizama salnr:
a) kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas n danqlarn aparlmas;
b) kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas;
c) qvvd olan kollektiv mqavillr v ya sazilr dyiikliklrin, lavlrin
edilmsi;
) kollektiv mqavillrin v sazilrin icrasnn tmin edilmsi;
d) kollektiv zvlrinin mnafelrinin tmin olunmas n digr mk v sosial,
iqtisadi msllrin hll edilmsi.
2. Bu Mcll il myyn edilmi kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalar
iilrinin sayndan asl olmayaraq btn mssislrin igtrnlri, mvafiq icra,
mhkm hakimiyyti orqanlar, mk kollektivlri v hmkarlar ittifaqlar n
mcburidir.
Madd 261. Kollektiv mk mbahissinin trflri
1. Kollektiv mk mbahissinin trflri igtrnlr, iilr (mk kollektivi v ya
onun bir hisssi) v ya hmkarlar ittifaqlardr.
2. Hmkarlar ittifaqlar bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi
slahiyytlri daxilind kollektiv mk mbahislrinin qanuni v daltli hllin nail
olmaq mqsdi il ttillr, habel qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada srbst
toplaaraq digr ktlvi tdbirlr keirmk hququna malikdirlr.
3. Kollektiv sazilrl bal mbahislrd hmkarlar ittifaqlarnn, igtrnlrin
birliklri v mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [ba kollektiv sazil bal mbahislr
zr - Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti; sah (tarif) kollektiv sazilri il
bal mbahislr zr Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt
konsernlri, irktlri v idarlri; razi (rayon) kollektiv sazilri il bal mbahislr
zr - yerli icra hakimiyyti orqanlar] trf qismind itirak edirlr.

Qrx birinci fsil. Kollektiv tlblrin irli srlmsi v onlara baxlmas

Madd 262. Kollektiv tlblrin irli srlmsi

1. Kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas v onlara dyiikliklr edilmsi il

laqdar kollektiv tlblr bu Mcllnin II blmsind nzrd tutulmu qaydalara
uyun olaraq irli srlr.
2. Kollektiv mqavil v sazilrin icra edilmmsi v ya tam hcmd icra edilmmsi,
habel digr mk v sosial msllrl laqdar kollektiv tlblr iilrin v ya
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn (birliyinin) mumi yncanda (konfransnda) irli
srlr. Qrar iilrin ss oxluu il, hmkarlar ittifaqlar tkilatnda (birliyind) is
onun nizamnamsind digr qrarlar n nzrd tutulmu qaydada qbul olunur.
3. ilr kollektiv tlblri irli srmkl brabr igtrnl danqlarda onlarn
adndan itirak etmk n z slahiyytli nmayndlrini ayra bilr v ya danqlarn
aparlmasn hmkarlar ittifaqlar tkilatna hval ed bilrlr.
4. gtrnin iqtisadi imkanlarna uyun olmayan tlblr yol verilmir. Tlblr
iqtisadi imkanlarna uyun olmadqda igtrn bunu auditor ryin sasn sbut
etmlidir.
Madd 263. Kollektiv tlblr baxlmas
1. gtrn kollektiv tlblrin ona tqdim edildiyi vaxtdan 5 i gn mddtind z
qrarn yazl formada iilr v ya hmkarlar ittifaqlar tkilatna bildirmlidir.
gtrn kollektiv tlblrdn tam v ya qismn imtina etdikd v ya tlblr cavab
verilmsini gecikdirdikd, kollektiv mk mbahissi balanm hesab olunur.
2. gtrn kollektiv mk mbahissinin balanmas haqqnda 3 i gn mddtind
mvafiq icra hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin
Sosial Mdafisi Nazirliyi] mlumat vermlidir.
3. Kollektiv sazilrl laqdar tlblr 1 ay mddtind baxlr.
Madd 264. Kollektiv mk mbahissinin hlli sullar
Kollektiv mk mbahislri bu Mclld nzrd tutulmu qaydada bardrc
sullardan v ttillrdn istifad etmkl hll olunur.

Qrx ikinci fsil. Kollektiv mk mbahislri hllinin bardrc sullar

Madd 265. Kollektiv mk mbahissi hllinin bardrc sullar
1. Kollektiv mk mbahissinin hll edilmsi n aadak bardrc sullardan
istifad oluna bilr:

razladrc komissiyadan;
vasitidn;
mk arbitrajndan.

2. Trflr bu sullardan birindn v ya hamsndan, yaxud mbahisnin daha tez hllin

sbb ola bilck digr suldan istifad edilmsi bard z aralarnda razla gl
bilrlr. ld edilmi razlq protokolla rsmildirilir.

3. ilr kollektiv mk mbahissinin hlli gediind z tlblrini mdafi etmk

mqsdi il istehsal prosesin mane olmadan idn knar vaxtlarda iclaslar, yncaqlar
keirmk hququna malikdirlr.
4. Trflrin nmayndlri, razladrc komissiya, vasiti, mk arbitraj kollektiv
mk mbahissinin tez v daltl hlli n btn imkanlardan istifad etmy
borcludurlar.
5. Zruri hallarda kollektiv mk mbahissinin hllinin bardrc sullarndan istifad
olunmas n bu Mcll il myyn edilmi mvafiq mddtlr trflrin razl il
uzadla bilr.
Madd 266. Razladrc komissiyada kollektiv mk mbahissin baxlmas
1. Razladrc komissiya kollektiv mk mbahissinin balad vaxtdan etibarn 3 i
gn mddtind yaradlr v igtrnin mvafiq mri (srncam, qrar) v iilrin
nmayndlrinin qrar il rsmildirilir.
2. Razladrc komissiya brabr hquqlu sasda trflrin sayca brabr
nmayndlrindn tkil edilir. Kollektiv mk mbahissin razladrc komissiya
trfindn onun yaradld gndn 5 i gn mddtind baxlmaldr.
3. Razladrc komissiyada trflr qarlql razla gldikd bu bard protokol trtib
edilir. ld edilmi razlq trflr n mcburidir v protokolda nzrd tutulmu
mddtd icra olunmaldr. Razlq ld edilmdikd fikir ayrl haqqnda protokol
trtib edilir.
Madd 267. Kollektiv mk mbahissin vasitinin itirak il baxlmas
1. Vasiti trflrin qarlql razl il mbahisnin nticlrind mara olmayan
yksk ixtisasl v nfuzlu xslrdn myyn edilir.
2. Vasiti igtrndn kollektiv mk mbahislrin aid olan lazmi sndlri v
mlumatlar tlb etmk hququna malikdir.
3. Vasiti tyin edildikdn sonra 5 i gn mddtind mssisnin iqtisadi vziyytini,
kollektiv danqlar n yaradlm komissiyann protokollarn, trflrin tkliflrini,
habel zruri olan digr sndlri thlil edib trflrin mvqelrinin bardrlmas
variantlarn hazrlayr. Hazrlanm variantlar drhal trflr tqdim edilir. Trflr 5 i
gn mddtind vasitinin itirak il tklif olunan variantlar mzakir etmlidirlr.
Tklif olunmu variantlardan hr hans biri bynildikd mbahis hmin variant
sasnda hll olunmu hesab edilir v bu bard protokol trtib edilir.
4. Tklif olunmu variantlardan he biri qbul edilmdikd fikir ayrl haqqnda
protokol trtib edilir.
Madd 268. Kollektiv mk mbahissin mk arbitrajnda baxlmas
1. mk arbitraj kollektiv mk mbahissinin hlli n yaradlan mvqqti orqandr.
O, kollektiv mk mbahissinin mk arbitrajnn icraatna verilmsi bard razln
ld edildiyi vaxtdan 5 i gnndn gec olmayaraq trflrin birg qrar il yaradlr.

2. mk arbitrajnn trkibi (3 nfrdn az olmayaraq), reqlamenti, mbahisy baxlma

yeri, mddtlri, arbitraja texniki yardmn tkili trflrin qarlql razl il myyn
olunur. Arbitrajn sdri arbitrlr trfindn z sralarndan seilir. mk arbitrajnn
trkibin mbahisnin nticsind maraql olmayan xslr, icra hakimiyyti, bldiyy
orqanlarnn nmayndlri, hquq, mk v sosial msllr zr mtxssislr v digr
xslr daxil edil bilrlr.
3. Trflr mk arbitrajnn qrarlarnn mcburiliyi bard qabaqcadan razla gl
bilrlr.
4. mk arbitrajnda kollektiv mk mbahislrin baxlma mddti 7 i gnndn ox
olmamaldr. mk arbitraj mbahisy aid olan lazmi sndlri v mlumatlar almaq
hququna malikdir.
5. mk arbitrajnn qrar ss oxluu il qbul edilir v protokolla rsmildirilir.
Trflr arbitrajn qrar il razlamadqda bu bard protokol trtib edilir.
6. Trflr mk arbitrajnn qrarlarnn mcburiliyi bard qabaqcadan razla
glmilrs, arbitrajn qrar il mbahis qti hll olunmu hesab edilir v mbahisnin
davam etdirilmsin yol verilmir.
Madd 269. Kollektiv mk mbahislrinin hllind itirak edn xslrin tminatlar
1. Kollektiv mk mbahislrinin hllind itirak edn xslr (razladrc
komissiyann zvlri, vasitilr, arbitrlr, mk kollektivinin nmayndlri v s.) bu
Mcllnin 27-ci maddsind nzrd tutulmu tminatlardan istifad edirlr.
2. gtrn bardrc komissiyann, vasitinin, mk arbitrajnn normal faliyyti
n zruri i raiti yaratmaldr.

Qrx nc fsil. Kollektiv mk mbahislrinin hlli mqsdi il ttil

hququnun hyata keirilmsi
Madd 270. Ttil keirilmsinin hquqi saslar
1. ilrin tkbana v ya baqalar il birlikd ttil etmk hququ vardr.
2. Kollektiv mk mbahissi yarand vaxtdan iilrin v ya hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn ttil etmk hququ ml glir.
3. gr trflr mbahisnin hllinin dinc sullarndan istifad edcklri bard razla
glmilrs, onda bu sullarla kollektiv mk mbahissinin hllin nail olunmadqda
ttil yol verilir. gtrn mbahisnin bardrc sullarla hllini sassz olaraq
uzatdqda, habel bardrc sullarla ld edilmi razlamalar yerin yetirmdikd
mk kollektivinin, hmkarlar ittifaqlar orqannn birbaa ttil keirmk hququ yaranr.
4. Ttild itirak etmk knlldr. Zor ttbiq etmkl v ya zor ttbiq etmk hdsi il
qorxutmaqla v ya xsin maddi chtdn asl olmasndan istifad etmkl onu ttild
itirak etmy v yaxud itirakdan imtina etmy mcbur edn xslr qanunvericilikd
nzrd tutulmu qaydada msuliyyt dayrlar.

5. Bu Qanunun 275-ci maddsinin drdnc hisssind gstrilmi hallardan baqa

ttild itirak edn iilrin mk vziflrinin icras n baqa xslrin clb
edilmsin yol verilmir.
6. gtrn ttillr tkil v ya ttillrd itirak ed bilmz.
7. Kollektiv mk mbahissinin yaranmas v ttil keirilmsi il laqdar iilrin
idn xarlmasna, habel kollektiv mk mbahissinin yarand mssisnin (filialn,
nmayndliyin), digr i yerlrinin ixtisar, lvi v ya yenidn tkili qadaandr.
8. Qanunvericilik, mvafiq icra hakimiyyti [Azrbaycan Respublikas Prezidentinin cra
Aparat, Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti, nazirliklri, dvlt komitlri v
digr mrkzi icra hakimiyyti orqanlar, habel yerli icra hakimiyyti orqanlar],
mhkm v hquq-mhafiz orqanlarnda ilyn vzifli xslr ttil ed bilmzlr.
9. Czakm mssislrind mhkumlara mk mbahislrinin hlli n mk
faliyytini dayandrmaq v ttil etmk qadaan edilir.
Madd 271. Ttil keirilmsi bard qrarn qbul olunmas
Ttil keirilmsi haqqnda qrar iilrin yncanda (konfransnda) v yaxud
hmkarlar ittifaqlar tkilat (birliyi) trfindn bu Mcllnin 262-ci maddsind
myyn edilmi qaydada qbul edilir.
Madd 272. Ttil bard igtrn mlumat verilmsi
Ttilin balanmasna n geci 10 i gn qalm mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar
orqan igtrn ttil keirilcyi bard yazl mlumat vermlidir.
Madd 273. Xbrdarlq ttili
Kollektiv mk mbahissinin hllinin istniln mrhlsind qsamddtli (bir saata
qdr) xbrdarlq ttili keiril bilr. Xbrdarlq ttili bard qrar bu Mcllnin 262ci maddsinin qaydalarna ml edilmkl qbul edilir. Ttil n geci 3 i gn qalm bu
bard igtrn yazl mlumat verilmlidir.
Madd 274. Ttil balq edn orqan
1. Ttil mumi yncaq (konfrans) trfindn seilmi v ya hmkarlar ittifaqlar
orqannn qrar il yaradlm ttil komitsi balq edir.
2. Ttil komitsi iilrin mumi yncan (konfransn) armaq, iilrin marana
toxunan msllr zr igtrndn mlumat almaq, mnaqili msllr zr ry
hazrlanmas n mtxssislr clb etmk hququna malikdir. Ttil komitsinin ttili
mvqqti dayandrmaq hququ vardr.
3. Ttilin yenidn balanaca bard igtrn 3 i gnndn gec olmayaraq mlumat
verilmlidir.
4. Ttil komitsi aadak vziflri yerin yetirir:

igtrnl danqlar davam etdirir;

igtrnin v ya onlarn nmayndlrinin, habel ttildn imtina etmi iilrin

srbst surtd mssisy (i yerin) glib-getmlrin mane olan, bu xslrin
salamlna qsd edn, rf v lyaqtini alaldan hrktlrin myyn edilmi
qaydada qarsn alr;
igtrnin nmayndlri il birlikd mssisnin mlaknn mhafizsini tkil
edir;
ttil fondu yaradlmsa, onun idariliyini hyata keirir;
ttil fondunun vsaitlrinin xrclnmsi bard mk kollektivi v ya hmkarlar
ittifaqlar orqan qarsnda hesabat verir.

5. Ttil baa atdqda, qanunsuz elan edildikd, hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar
qadaan edildikd iilrin mumi yncann (konfransnn) v ya mvafiq hmkarlar
ittifaqlar tkilatnn qrar il ttil komitsinin slahiyytlrin xitam verilir.
Madd 275. Ttilin gediind trflrin v mvafiq orqanlarn vziflri
1. Ttilin keirildiyi dvrd trflr kollektiv mk mbahislrinin hlli n danqlar
davam etdirmy borcludurlar.
2. gtrn, icra hakimiyyti, bldiyy orqanlar, ttil komitsi, hmkarlar ittifaqlar
tkilat ttil mddtind ictimai asayiin, mssisnin v fiziki xslrin mlaklarnn
qorunmasn tmin etmy, hminin insanlarn hyatna, shhtin v salamlna
bilavasit thlk yarada bilck man, quru v avadanln fasilsiz iinin tmin
edilmsi n onlardan asl olan btn tdbirlri grmy borcludurlar.
3. Trflrin razl il ttilin uzun mddt davam etdirilmsi nticsind insanlarn
thlksizliyi, salaml n thlk yaranarsa, bu thlknin qarsn almaq n,
habel cmiyytin mhm hyati mara il bal olan mssislrd ttil keirildiyi
zaman minimum zruri ilrin (xidmtlrin) aparlmas tmin edilmlidir.
4. Razlq ld olunmad halda minimum zruri ilr (xidmtlr) mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt
konsernlri, irktlri, idarlri v yerli icra hakimiyyti orqanlar], yaxud bldiyylr
trfindn grlr.
Madd 276. Ttild itirakdan imtina etmi xslrin tminatlar
Ttild itirakdan imtina etmi xslrin z mk funksiyasn davam etdirmk hququ
vardr. Bu mmkn olmadqda, hmin iilrin mk haqq iinin tqsiri olmadan
mcburi bodayanma hallarnda mk haqqnn dnilmsi qaydalarna uyun olaraq
dnilir.
Madd 277. Ttililrin srbst toplamaq hququ
1. i davam etdirn iilrin mk funksiyasn yerin yetirmlrin mane olmadan
ttililr i yerind v ya bilavasit mssisnin yaxnlnda srbst toplaaraq
danqlarn gediini mzakir etmk, mitinqlr v digr ktlvi tdbirlr keirmk
hququna malikdirlr.
2. ilrin bu maddd nzrd tutulmu srbst toplamaq hququ mvafiq
qanunvericilikl myyn olunmu qaydalara ml edilmkl hyata keirilir.

Madd 278. Ttilin maliyyldirilmsi

1. Ttilin maliyyldirilmsi n mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar tkilat
ttil mddtind faliyyt gstrn ttil fondu, digr mssislrin iilri, hmkarlar
ittifaqlar tkilatlar is hmrylik fondlar, qarlql yardm kassalar yarada bilrlr.
2. Fondlarn idariliyi v istifad edilmsi mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar
tkilat trfindn tsdiq edilmi sasnamy uyun olaraq hyata keirilir. Bu fondlar
vergilrdn azaddr.
3. Ttil fondunun vsaitlri ttililr yardmlar gstrilmsin v ttill laqdar digr
mqsdlr srf oluna bilr.
4. Ttil baa atdqdan sonra fondlarn istifadsiz qalm vsaitlri mk kollektivinin v
ya hmkarlar ittifaqlar orqannn myyn etdiyi mqsdlr srf olunur.
5. Qanunsuz ttillrin davam etdirilmsi nticsind igtrn dymi ziyann
dnilmsi mhkmnin qrar il ttil fondunun vsaitlrin ynldil bilr.
6. Dvlt orqanlarnn, vzifli xslrin v digr igtrnlrin hr hans formada
birbaa v ya dolays il ttili maliyyldirmlri qadaandr.
Madd 279. Ttilin baa atmas v dayandrlmas
1. gtrn ttililrin tlbini qbul etdikd, trflr barq sazii baladqda v ya
iilr ttili davam etdirmkdn imtina etdikd ttil baa atm hesab olunur.
2. Ttil qanunsuz elan edildikd, hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar qadaan
edildikd drhal dayandrlmaldr.
Madd 280. Ttil hququnun mhdudladrlmas v ttillr yol verilmyn hallar
1. Hrbi v ya fvqlad vziyyt raitind Azrbaycan Respublikas qanunvericiliyin
uyun olaraq iilrin ttil hququ mhdudladrla v ya qadaan oluna bilr.
2. Dvltin sosial-iqtisadi siyastinin aparlmasnn mumi prinsiplrinin razladrlmas
il bal hallardan baqa, siyasi mqsdlr gdn ttillr yol verilmir.
Madd 281. Ttillrin qadaan edildiyi sahlr
1. nsanlarn salaml v thlksizliyi n hyati hmiyyt ksb edn bzi xidmt
sahlrind (xstxana blmsi, elektrik enerjisi tchizat, su tchizat, telefon rabitsi,
hava v dmiryol nqliyyatn idaretm xidmti, yanndan mhafiz xidmti) ttillrin
keirilmsi qadaan edilir. Bu sahlrd yaranm kollektiv mk mbahissini trflr
bardrc sullarla hll ed bilmdikd mcburi arbitraj ttbiq edilir.
2. Mcburi arbitraj mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk
v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn yaradlr v hmin orqan trfindn
tsdiq edilmi sasnam sasnda faliyyt gstrir. Mcburi arbitrajn trkibi mbahis
edn trflrl razladrlmaqla 5 nfrdn az olmayaraq tk sayda tsdiq edilir. Mvafiq
icra hakimiyyti orqan mcburi arbitrajda mbahisy tez v qrzsiz baxlmasn tmin

edir. Mcburi arbitrajn qrarlar mbahisd itirak edn btn trflr n mcburidir
v drhal icra edilmlidir.
Madd 282. Ttillrin qanunsuz hesab edilmsi
1. Bu Mcllnin tlblrini pozmaqla elan edilmi v keirilmi ttil qanunsuz hesab
edilir.
2. Ttilin qanunsuz hesab edilmsi haqqnda i ttil komitsinin olduu rayonun
(hrin) mhkmsi igtrnin rizsin sasn baxr.
3. Ttilin qanunsuz hesab edilmsi bard mhkm qrar olduqda iilr ttil son
qoymal v mhkm qrarnn ttil balq edn orqana tqdim olunduu gnn ertsi
gn i balamaldrlar.
Madd 283. Ttil itiraklarnn mk haqqnn dnilmsi
gtrn ttild itirak edn iilrin ttil dvr n mk haqqn tam v ya qismn
dy bilr. mk haqqnn dnilmsindn imtina mbahis n sas ola bilmz.
Madd 284. gtrnin lokaut elan etmk hququ v bu hququn mhdudladrlmas
1. gtrn aadak hallarda iilrini, hmkarlar ittifaqlar tkilatn v mvafiq icra
hakimiyyti orqann [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] az 10 gn qabaqcadan yazl xbrdar etmkl mssisni balayaca bard
lokaut elan ed bilr:

igtrnin qarsnda qoyulan kollektiv tlblrin yerin yetirilmsi onun

istehsal, iqtisadi, maliyy v digr imkanlarna aq-akar uyun olmadqda;
qanunsuz elan olunmu ttil davam etdirildikd;
onunla rqabtd olan igtrn (igtrnlr) v ya digr xslr trfindn
ttilin keirilmsin iilrin svq edildiyi bard tkzibolunmaz sbutlar, faktlar
olduqda.

2. gtrn lokaut elan etmzdn vvl iilrl, hmkarlar ittifaqlar tkilat il

danqlar aparmal, ttilin dayandrlb i balanlmas bard razla nail olmaq n
btn imkanlarndan istifad etmlidir.
3. Lokautun elan edilmsi n sas hesab ediln hallar aradan qaldrlmadqda iilr
edilmi xbrdarlq mddti bitdikdn sonra igtrn lokaut elan edrk mssisni
mvqqti balaya bilr.
4. Bu madd il myyn edilmi hallardan baqa qalan hallarda, habel dvlt
mlkiyytind olan v ya mlkiyytinin yarsndan oxunda dvltin pay olan
mssislrin igtrni trfindn lokautun elan edilmsi qadaandr.
Qeyd: Lokaut kollektiv mk mbahislri zaman yerin yetirilmsi igtrnin
istehsal, iqtisadi, maliyy imkanlarna uyun olmayan kollektiv tlblrl, hquqlarn v
mnafeyini pozmaq chdi il keiriln qanunsuz v sassz ttillrin qarsn almaq
mqsdi il onun v ya mlkiyyti trfindn mssisnin faliyytinin mvqqti
dayandrlmas bard elandr.

Madd 285. Lokautun qanuniliyinin aradrlmas v igtrnin msuliyyt clb

edilmsi
1. ilrin mraciti sasnda lokautun qanunauyun elan edilmsi v saslandrlmas
mslsin mhkm trfindn baxlr.
2. Mhkm igtrn trfindn elan olunmu lokautu sassz v qanunsuz hesab
edrs, iilr dyn maddi v mnvi ziyann dnilmsi, habel igtrnin
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada digr mvafiq msuliyyt clb edilmsi
bard qrar qbul edir.
Madd 286. Kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalarn pozmaa gr msuliyyt
1. Qanunsuz elan edilmi ttili davam etdirn xslr igtrn vurulan ziyana gr
mhkmnin myyn etdiyi mbld maddi msuliyyt dayrlar.
2. Digr igtrnlr ttilin maliyyldirilmsin gr igtrn vurulan ziyann,
ldn xm qazanc da nzr alnmaqla tam mblind msuliyyt dayrlar.
3. Maddi msuliyytl laqdar ilr mlki mhakim icraatnn qaydalarna uyun
olaraq baxlr.
4. gtrn qanunsuz elan edilmi ttilin davam etdirilmsini tkil edn iilri intizam
msuliyytin clb ed bilr.

Qrx drdnc fsil. Frdi mk mbahislri, onlarn trflri v

predmeti
Madd 287. Frdi mk mbahislri anlay
Frdi mk mbahislri igtrnl ii arasnda mk mqavilsinin, kollektiv
mqavilnin rtlrinin, habel mk qanunvericiliyinin v digr normativ hquqi
aktlarn ttbiqi zaman yaranan v bu Mcll il myyn edilmi qaydada, sullarla v
rtlrl trflrin hquq brabrliyi v qanunun aliliyi prinsiplri sasnda hll ediln
fikir ayrldr.
Madd 288. Frdi mk mbahislrinin predmeti
Bu Mcll il aadak msllrin tnzimlnmsi zaman yaranan frdi mk
mbahislrinin hlli nizama salnr:
a) mk mqavilsinin balanmas, lv edilmsi v ya onun rtlrinin
dyidirilmsi;
b) mk normalarnn, hminin iinin mk funksiyasnn hcminin myyn
edilmsi;
c) mk mqavilsind nzrd tutulan i yerinin dyidirilmsi;
) mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi;

d) mk haqqnn, habel digr dmlrin myyn edilmsi v hesablanmas,

yaxud dnilmsi;
e) mk haqqndan, habel digr dmlrdn tutulmalarn aparlmas;
) mzuniyyt hququnun hyata keirilmsi;
f) intizam tnbehi verilmsi;
g) myin mhafizsinin tkili v tmin edilmsi;
) iinin igtrn vurduu maddi v ya mnvi ziyann mblinin myyn
edilmsi v dnilmsi;
h) igtrnin iiy vurduu maddi v ya mnvi ziyann mblinin myyn
edilmsi v dnilmsi;
x) iilrin v ya i yerlrinin attestasiyas komissiyasnn qrarnn
qanunauyunluu v ya sasllnn myyn edilmsi;
) msabiq komissiyasnn qrarnn qanuni, obyektiv v daltli olubolmamasnn aradrlmas;
i) istehsalat qzas v ya pe xstliyi nticsind iiy v ya onun ail
zvlrin vurulan ziyana gr vzin mblinin myyn edilmsi v
dnilmsi;
j) shmlr v ya digr qiymtli kazlar zr dmlrin mbllrinin myyn
edilmsi v dnilmsi, habel zlldirm prosesind v sonralar mk
mnasibtlri il bal normalarn ttbiq edilmsi;
k) mk mqavilsinin, habel kollektiv mqavilnin rtlrinin v mk
qanunvericiliyinin pozulmas il bal digr msllrin ttbiq edilmsi.
Madd 289. Frdi mk mbahislrind trflr
Frdi mk mbahislrinin bir trfi igtrn, digr trfi is z mk hquqlarnn v
ya qanunla qorunan mnafelrinin pozulduunu iddia edn ii v ya qanunvericilikl
myyn edilmi qaydada onun mvkkil etdiyi xsdir.
Madd 290. Frdi mk mbahislrind trflrin vziflri v msuliyyti
1. Frdi mk mbahislrind trflr biri digrinin hquqlarna hrmt edrk
qanunvericiliyin tlblrini, mk mqavilsi zr hdliklri v mk mbahislrini
mahiyyti zr hll edn mhkmnin qtnamsini (qrarn) yerin yetirmy
borcludurlar.
2. inin hquqlarn v qanuni mnafelrini pozmu igtrn frdi mk
mbahissinin hlli nticsind mhkm trfindn myyn edilmi iiy dyn
maddi ziyan tam mbld dmlidir.

3. gtrn mk mnasibtlri prosesind iiy vurduu mnvi ziyana gr maddi

msuliyyt dayr. Mnvi ziyan vurulduunu iddia edn ii hmin ziyana gr
iddiasnn mblini rizsind gstrmlidir. iy dyn mnvi ziyann pul hesab il
mbli onun rizsi sasnda vurulan mnvi ziyann ictimai thlklilik drcsin,
iinin v igtrnin xsiyytin, iin faktik hallarna v daltli qrar qbul edilmsi
n zruri olan digr obyektiv hallara uyun olaraq mhkm trfindn myyn edilir.
Qeyd: Bu maddnin nc hisssind iiy vurulmu mnvi ziyan dedikd,
igtrn v ya onun tabeliyind olan vzifli xs trfindn hr hans sulla iinin
rf v lyaqtinin lklnmsi, alaldlmas, ona bhtan atlmas, xsiyytinin thqir
edilmsi, kollektiv arasnda gzdn salnmas mqsdi il barsind hqiqt uyun
olmayan, yalan mlumatlar yaymas, habel mnviyyatna, xlaq normalarna, milli
qrur hissin, etiqadna zidd olan digr mllr v hrktlr baa dlmlidir.
Madd 291. Dvlt hakimiyyti orqanlarnn vzifli xslrinin qanuna zidd hrktlri
nticsind vurulan ziyann dnilmsi
1. mk mqavilsinin trflrinin dvlt orqanlarnn, yaxud onlarn vzifli xslrinin
qanuna zidd hrktlri v ya hrktsizliyi nticsind vurulmu ziyann dnilmsini
tlb etmk v bu ziyann dvlt trfindn dnilmsi hququ vardr.
2. Thqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq v mhkm orqanlarnn qanunsuz hrktlri
nticsind iinin idn xarlmas v ya knarladrlmas il laqdar vurulmu
ziyann dnilmsi qaydas mvafiq qanunla myyn edilir.
Madd 292. inin pozulmu hquqlarnn brpasn iddia etmk hququ
1. i bu Mcllnin 288-ci maddsind gstrilmi msllrl bal hquqlarnn v ya
qanunla qorunan mnafeyinin pozulduunu akar etdikd, bu Mclld nzrd
tutulmu qaydada frdi mk mbahislrini hll edn orqanlara mracit edrk
pozulmu hquqlarnn brpa edilmsini tlb ed bilr.
2. Pozulmu hquqlarnn brpa edilmsi bard ii mhkmy, yaxud bu Mcllnin
294-c maddsind nzrd tutulmu mhkmy qdr mk mbahislrini hll edn
mvafiq orqana mracit ed, habel bu Mcllnin 295-ci maddsi il myyn edilmi
rtlrl v qaydada tkbana ttil ed bilr.
3. Pozulmu hquqlarnn brpas n ii onun mvkkil etdiyi nmayndsi vasitsi
il d mk mbahissini hll edn orqana mracit ed bilr. Hquqlarnn mdafisini
hyata keirmk n ii nmayndsin qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada
trtib edilmi etibarnam vermlidir.
Madd 293. Frdi mk mbahislrin baxlmas vaxt
1. Frdi mk mbahislrin zruri hallarda iinin i vaxtndan knar vaxtlarda
baxlmaldr.
2. mk mbahissinin hllin iinin i vaxt rzind baxldqda hm sas, hm d lav
i yerind onun orta mk haqq saxlanlr.

Qrx beinci fsil. Frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar

Madd 294. Frdi mk mbahislrin baxan orqanlar

1. Bu maddnin ikinci hisssind nzrd tutulmu hallar istisna olmaqla btn frdi
mk mbahislrin bilavasit mhkmlr trfindn baxlr.
2. Kollektiv mqavillrd nzrd tutulmu hallarda mssislrd hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn nzdind frdi mk mbahislrin mhkmy qdr baxan orqann
yaradlmas nzrd tutula bilr. Bu orqann yaradlmas v faliyyt qaydas kollektiv
mqavillrl nizama salnr.
3. mk mqavilsind frdi mk mbahislrinin bu Mcll il myyn edilmi hlli
qaydalarndan frqli olan, trflrin hquq brabrliyi prinsipini v bu Mcll il
nzrd tutulmu mk, sosial v iqtisadi hquqlarn pozmayan qaydalar nzrd tutula
bilr.
4. Mhkmy qdr mk mbahislrin baxan orqann xard qrar iini v ya
igtrni qane etmzs, hmin mbahisnin hlli n onlar mhkmy mracit ed
bilrlr. Bu halda mhkmy mracit etmk n myyn edilmi iddia mddti
mhkmy qdr mk mbahislrin baxan orqann mvafiq qrar qbul etdiyi
gndn balanr.
Madd 295. Frdi mk mbahissinin hlli mqsdi il iinin tkbana ttil etmk
hququ v qaydas
1. Pozulmu hququnun brpa olunmas n igtrnl apard danqlar, yazl
mracitin veriln cavablar iini qane etmzs, frdi mk mbahissinin, habel
kollektiv tlblr aid olan mvafiq mslnin hlli mqsdi il o, mhkmy mracit
etmdn v mk mqavilsin xitam vermdn mk funksiyasnn icrasn tam v ya
qismn bir ay mddtindk mvqqti dayandraraq tkbana ttil ed bilr.
2. i znn frdi tlblrini mdafi etmk n tkbana ttilin mk kollektivinin
v ya hmkarlar ittifaqlar tkilatnn qoulmas ar il x etmmlidir. mk
kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar tkilat iinin tlblrinin sasl, qanuni v daltli
olduu qrarna glrs, mstqil olaraq kollektiv tlblrini irli sr bilr.
3. inin tkbana ttil etmk hququnu hr hans sul v vasit il igtrn, iinin i
yerinin rhbri v ya digr xslr trfindn mhdudladrlmasna, habel bel ttilin
keirilmsin mane olunmasna yol verilmir.
4. Tkbana ttil edn iinin hrktlrini sassz v qanunsuz hesab edn igtrn
mhkmy mracit ed bilr.
5. Tkbana ttil edn iinin hrktlrinin qanunsuz v ya sassz hesab edilmsi
bard mhkm mvafiq qrar qbul etmyibs, igtrn onun mk mqavilsini
lv ed bilmz.
6. Ttil mddti bitndk ii ttili dayandrb i balaya v ya mk mbahissinin
hlli n mhkmy mracit ed bilr. Tkbana ttil mddtind mbahisnin hlli
n trflrin myyn etdiyi vasitilik sullarndan istifad edil bilr.
7. Tkbana ttil edn iinin ttil dvr n mk haqqnn dnilmsi bu Mcllnin
283-c maddsind nzrd tutulmu qaydada hyata keiril bilr.

8. Tkbana ttil edn iinin hrktlrinin qanunsuz v ya sassz hesab edilmsi

bard mhkm qrar qbul edrs, ii mvafiq qaydada intizam msuliyytin clb
edil bilr.
Madd 296. Frdi mk mbahislrinin hllind iddia mddtlri
1. Bu Mcllnin 294-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu frdi mk
mbahislrin baxan orqana ii hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn etibarn 3
tqvim ay rzind mracit ed bilr.
2. Bu maddnin birinci hisssind gstriln haldan baqa qalan btn hallarda frdi
mk mbahissinin hll edilmsi n ii hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn
etibarn 1 tqvim ay rzind mhkmy mracit ed bilr.
3. Hququnun pozulmasnn akar edildiyi gn - iiy mvafiq mrin (srncamn,
qrarn), mk kitabasnn, haqq-hesab sndlrinin (kitabasnn, vrqsinin, ekinin)
verildiyi, hminin mk mqavilsinin bu Mclld nzrd tutulmu rtlrinin
igtrn trfindn mvafiq qaydada sndldirilmdn bil-bil qsdn pozulduu
gndr.
4. Pul v digr mlak tlblri il laqdar, hminin ziyan vurulmaqla bal yaranm
mk mbahislrinin hlli n ii, hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn
etibarn 1 il rzind mhkmy mracit ed bilr. ilrin hyatna v salamlna
vurulmu zrrin dnilmsi haqqnda tlblr iddia mddti amil edilmir.
5. gtrn bu Mcll il myyn edilmi hallarda iiy qar iddia rizsi il
mhkmy hquqlarnn v qanuni mnafelrinin pozulduu gndn 1 tqvim ay
mddtind, ona maddi ziyan vurulmas msllri il laqdar is ziyann vurulmasn
akar etdiyi gndn 1 il mddtind mracit ed bilr.
6. Bu maddd gstriln mddtlr zrl sbblrdn iddiann xstlnmsi,
ezamiyytd, yaay yerindn knarda mzuniyytd olmas, yaxn qohumunun lmsi
v digr obyektiv hallarla bal sbblrdn trlrs, frdi mk mbahissin baxan
orqan buraxlm mddti brpa edrk mbahisy mahiyyti zr baxa bilr.
Qeyd: Bu maddnin altnc hisssind iddiann yaxn qohumu dedikd, iinin atas,
anas, babas, nnsi, ri (arvad), uaqlar, baclar, qardalar, qudalar, rinin
(arvadnn) valideynlri, qardalar, baclar baa dlmlidir. inin digr qohumlarnn
vfat il laqdar iddia mddtinin trlmsini hakim zrl hal hesab ed bilr.
Madd 297. Frdi mk mbahislrinin hllini tnzim edn qanunvericilik
Frdi mk mbahislrin mhkmlrd baxlmas bu Mcll, Azrbaycan
Respublikasnn Mlki-Prosessual Mcllsi il v digr mvafiq normativ hquqi
aktlarla nizama salnr.
Madd 298 xarlb.
Madd 299. ddiann mblind v onun tmin olunmasnda mhdudiyytin olmamas
Frdi mk mbahislri zr iddiann mblin, hminin onun tmin olunmasna hr
hans mhdudiyyt qoyula bilmz.

Madd 300. mk mqavilsinin lv edilmsi qaydalarna igtrn trfindn ml

olunmamasnn hquqi nticlri
1. gr igtrn mk mqavilsinin bu Mcllnin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci
maddlrind nzrd tutulmu lv edilmsi saslarn pozaraq v ya 71, 76-c
maddlri il myyn edilmi qaydalarn tlblrin ml etmdn, habel 79-cu
maddsind nzrd tutulmu hallara hmiyyt vermdn ii il mk mnasibtlrin
xitam vermidirs, mk mbahissini hll edn mhkm iddia rizsini v iin faktik
hallarn aradraraq mcburi i buraxma mddti n mk haqq dnilmkl iinin
vzifsin brpa edilmsi bard qtnam v ya bu maddnin ikinci hisssin mvafiq
olaraq trflrin barq saziinin tsdiq edilmsi bard qrardad xarr. Mhkm
qtnamd iiy iddias zr dymi zrrin mblinin igtrn trfindn
dnilmsini d nzrd tuta bilr.
2. gtrn v ii frdi mk mbahissinin mhkmd hlli prosesind qarlql
razlqla yazl barq sazii balayarlarsa, hakim trflrin hmin sazil myyn
edilmi hdliklrin icrasnn tmin edilmsi bard qrardad qbul edir.
Qeyd: Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu dymi zrrin mbli
dedikd, iinin idn xarlmas il laqdar ilmdiyi mddtin orta mk haqq, frdi
mk mbahissin mhkmd baxlmas il laqdar mhkmd hququnun
mdafisi n vkil (mdafii) tutmas il laqdar kdiyi xrclrin mbli, elc d
iinin iddia rizsi il tlb etdiyi mnvi ziyann, isiz qalmas il laqdar borc almas,
xsi yalarnn satlmas nticsind kdiyi, habel digr xrclrin mcmusu baa
dlmlidir.
Madd 301. Frdi mk mbahislri zr qrarlarn v qtnamlrin icras qaydalar
1. Frdi mk mbahissinin hlli bard mhkm qrar, onun mzmununda baqa hal
nzrd tutulmaybsa, bu qrar qanuni qvvy mindiyi gnd drhal icra edilmlidir.
2. Mhkmnin frdi mk mbahissinin hlli bard xard qrar cavabdeh
trfindn icra edilmdikd, yaxud icraya mvafiq vzifli xs v digr fiziki xs
trfindn mane olunduqda bununla laqdar iiy dyn maddi ziyann dnilmsi
bard v Azrbaycan Respublikas Cinayt Mcllsinin mvafiq maddsi il cinayt ii
balanmas n hakim trfindn tdbirlr grlmlidir.
Madd 302. Frdi mk mbahislri zr icrada dnn mhdudladrlmas
1. Frdi mk mbahislri zr mhkmnin qbul etdiyi qanuni qvvy minmi
qrar, qtnamsi icra edildiyi gndn 6 ay kedikdn sonra nzart icraat qaydasnda
iinin zrrin lv edil bilmz.
2. Mhkmnin qrarnn (qtnamsinin) icrasnn dnn bu qrar yalnz iinin,
igtrnin, ahidlrin verdiyi yalan mlumatlara v ya tqdim etdiyi saxta sndlr
saslanaraq qbul edildiyi hallarda yol veril bilr.
Qeyd: crada dn dedikd, mhkm qtnamsinin, qrarnn icraya
ynldilmmsi, icraya ynldilmi qtnamnin, qrarn icrasnn dayandrlmas v ya
icra edilmi qtnamnin, qrarn lv edilrk trflrin mnasibtlrinin, maraqlarnn,
maddi v digr mnafelrinin mk mbahissi il laqdar iddia veriln andak
vziyyt qaytarlmas baa dlmlidir.

Madd 303. Bu Mcll il myyn edilmi frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar

amil edilmyn xslr
Bu Mcll il myyn edilmi frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar Azrbaycan
Respublikasnn Konstitusiyasnda nzrd tutulmu qaydada vzify tyin ediln v
Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti trfindn vzify tyin olunan xslr amil
edilmir.

XII blm. ilrin sosial sortas

Qrx altnc fsil. ilrin sosial sorta olunmasnn tnzimlnmsi
Madd 304. ilrin sosial sorta olunmas
1. Sosial sorta mvafiq normativ hquqi aktlarda nzrd tutulan hallarda iilrin
mk mnasibtlri prosesind itirdiklri glirlrinin mk haqlarnn, mk haqqna
lavlrin, baqa dnclrin, hminin digr xrclrin myyn olunmu qaydada v
mbld vzinin dnilmsi, habel onlarn itirilmsinin qarsnn alnmasna
ynldilmi tminat formasdr.
2. gtrn hr bir iini onunla mk mqavilsi balad zaman qanunvericilikl
myyn olunmu qaydada mcburi sortalanmasn tmin etmlidir. mk
mqavilsind iinin sortalanmas, o cmldn onun lav sorta olunub-olunmamas
bard mvafiq mlumatlar hkmn gstrilmlidir.
Madd 305. Sosial sortann kollektiv mqavillrl tnzimlnmsi
Kollektiv mqavillrd mssisnin mk kollektivinin zvlrinin qanunvericilikd
nzrd tutulan sortalanma rtlrindn daha stn sosial sorta olunmasnn lav
formalar, qaydalar, sorta mbllri, sorta mnblri myyn edil bilr.
Madd 306. ilrin sosial sorta formalar
1. ilrin sosial sortas mcburi dvlt sortas, onlarn zlri trfindn knll
sortalanmas v igtrn trfindn aparlan lav sorta formalarnda hyata
keirilir.
2. ilrin mcburi dvlt sortas igtrnlr trfindn qanunvericilikd nzrd
tutulmu qaydada v mbld hyata keiriln sosial sortalanmadr.
3. ilr z vsaitlri hesabna myyn olunmu qaydada sosial sorta mqavillri
sasnda knll sorta oluna bilrlr.
4. gtrnlr, hminin onlarn birliklri iilrin mnafelrinin tmin olunmas v
mk funksiyasnn yksk sviyyd yerin yetirilmsin maraqlarnn artrlmas,
onlarn v ail zvlrinin sosial mdafisinin gclndirilmsi mqsdi il mk
kollektivini v ya onun ayr-ayr zvlrini qanunvericilikd nzrd tutulmu sorta
formalarndan daha stn sosial sorta olunmasn hyata keir bilrlr.
Madd 307. ilrin sosial sorta mnasibtlrinin tnzimlnmsi

1. ilrin sosial sorta olunmas prinsiplri, sosial sorta hadislri v onlarn

myyn edilmsi, sosial sorta zr dmlrin nvlri, sosial sortann itiraklarnn
hquq v vziflri, mcburi dvlt sosial sorta haqq, dmlrin tyin edilmsinin
rtlri v qaydas, vsaitlrin mnblri, knll v lav sorta zr dmlrin
nvlri, habel sosial sorta sahsind digr mnasibtlr bu Mcll il, Sosial sorta
haqqnda v Dvlt sosial sorta sistemind frdi uot haqqnda Azrbaycan
Respublikasnn qanunlar v onlarn sasnda qbul edilmi baqa normativ hquqi
aktlarla tnzimlnir.
2. Azrbaycan Respublikasnda faliyyt gstrn mssislrd mk mqavilsi
balayaraq alan cnbilr, vtndal olmayan xslr sorta olunmas n
mvafiq haqq dmkl bu Mcll il myyn olunmu rtlrl v qaydada sosial
sorta olunmaq hququna malikdirlr.
3. Sorta olunmu iiy qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada trtib edilmi sorta
hadtnamsi (polisi) v dvlt sosial sorta hadtnamsi verilir.
4. ilrin sosial sorta hquqlarn mhdudladran v ya pozan hr hans fiziki xs
qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada mvafiq msuliyyt clb olunur.

XIII blm. Yekun normalar

Qrx yeddinci fsil. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna nzart.
mk qanunvericiliyinin pozulmasna gr msuliyyt
Madd 308. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna nzart
gtrnlr, iilr, icra hakimiyyti orqanlar, hquqi v fiziki xslr trfindn bu
Mcllnin, elc d btvlkd mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan normativ
hquqi aktlarn drst v eyni cr ttbiq edilmsin, onlarn tlblrinin dzgn yerin
yetirilmsin nzarti z slahiyytlri daxilind prokurorluq orqanlar, habel
slahiyyti bu Mcllnin 15-ci maddsi il myyn edilmi mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi
(Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] hyata keirir.
Madd 309. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna ictimai nzart
1. ilrin v igtrnlrin mk, sosial v iqtisadi hquqlarnn v qanuni
mnafelrinin tmin olunmasna ictimai nzart Hmkarlar ittifaqlar haqqnda
Azrbaycan Respublikas Qanununda v bu Mclld nzrd tutulmu qaydada
mvafiq hmkarlar ittifaqlar orqanlar, habel igtrnlrin nmayndli orqanlar
trfindn hyata keirilir.
2. gtrn v mk mnasibtlrinin digr itiraklar trfindn hmkarlar
ittifaqlarnn bu Mclly v digr normativ hquqi aktlara saslanm ictimai
nzartinin hyata keirilmsin mane olunmas, habel onlarn qanuni v sasl
tlblrin ml edilmmsi yolverilmzdir.
Madd 310. Bu Mcll il myyn olunmu hquqlar pozmaa gr msuliyyt

str iilr, istr igtrnlr, istrs d baqa fiziki xslr bu Mcll il v mk

qanunvericiliyi sistemin daxil olan digr normativ hquqi aktlarla myyn olunmu
hquqlar pozmaa, onlar hr hans rtl v ya qaydada mhdudladrmaa, habel bu
hquqlardan sui-istifad etmy, mk mqavilsi il myyn edilmi hdliklri,
vzif funksiyasn yerin yetirmmy gr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
maddi, intizam, inzibati v cinayt msuliyyti dayrlar.
Madd 311. mk qanunvericiliyini pozmaa gr intizam msuliyyti
i v ya igtrn mk mqavilsi il myyn edilmi hdliklrini, mk
funksiyasn, habel bu Mcllnin v mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan digr
normativ hquqi aktn tlblrini pozaraq biri digrinin hquqlarna v qanunla qorunan
mnafelrin myyn ziyan vurarsa, bu Mcllnin 186-c maddsind nzrd tutulmu
intizam msuliyytin clb edilir.
Madd 312. mk qanunvericiliyini pozmaa gr inzibati msuliyyt
mk qanunvericiliyini pozan ii, igtrn v digr fiziki xslr Azrbaycan
Respublikasnn nzibati Xtalar Mcllsind nzrd tutulmu hallarda v myyn
edilmi qaydada msuliyyt clb edilirlr.
Madd 313. mk qanunvericiliyini pozmaa gr cinayt msuliyyti
ctimai thlkli mllri il qanunvericilikl myyn edilmi myin mhafizsi
qaydalarn v ya iilrin, igtrnlrin hquqlarn v qanuni mnafelrini v ya bu
Mcllnin tlblrini hr hans formada kobud kild pozan xslr Azrbaycan
Respublikasnn Cinayt Mcllsind nzrd tutulmu hallarda v myyn edilmi
qaydada cinayt msuliyytin clb edilirlr.

Qrx skkizinci fsil. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsinin

ttbiqi il bal hquqi tnzimlm msllri
Madd 314. Bu Mcllnin ttbiqi zaman yaranan hquqi tnzimlm msllrinin hlli
1. Bu Mcllnin mddalarnn rsmi rhi Konstitusiya Mhkmsi haqqnda
Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il myyn edilmi xsusi konstitusiya icraat
qaydasnda hyata keirilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti] trfindn
myyn edilmi qaydada mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] z slahiyytlri rivsind bu
Mcllnin ayr-ayr mddalarnn ttbiqini tmin etmk mqsdi il zruri olan tlim
atlar, sasnamlr, qaydalar v digr normativ hquqi aktlar qbul edir.
3. Bu Mclly mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn
Prezidenti] qrar il mvafiq normativ hquqi aktlar, mk mnasibtlrinin
tnzimlnmsini tmin edn snd nmunlri lav edil bilr.
Madd 315. Bu Mcll qvvy minndk balanan mk mqavillrinin hquqi
qvvsi

1. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi qvvy minndk mvcud olan mk

qanunvericiliyi sasnda iilrl ifahi formada balanm v igtrnin mrlri,
srncamlar il rsmildirilmi mk mqavillri trflrin qarlql razl il yazl
formada trtib edilmzs, bu mk mnasibtlrin xitam verilndk onlarla bal btn
hquqi nticlri il hquqi qvvsini saxlayr.
2. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi qvvy minndk mvcud olmu
mk qanunvericiliyi sasnda iilrl ifahi formada balanm v igtrnin mrlri
(srncamlar, qrarlar) il rsmildirilmi mk mqavillri yazl formada
balanmad sbbin gr lv edil bilmz.
Madd 316. Bu Mcllnin ttbiqi zaman yaranan mk mbahislrinin hlli
1. Bu Mcllnin v digr normativ hquqi aktlarn ttbiqi zaman iilr v igtrnlr
arasnda yaranan frdi v kollektiv mk mbahislri bu Mcll v Azrbaycan
Respublikasnn Mlki-Prosessual Mcllsi il myyn edilmi qaydada bilavasit
mhkmlr trfindn hll edilir.
2. Bu Mclld nzrd tutulan hallarda frdi v kollektiv mk mbahislri,
mhkmy mracit etmkdn kinmk v yaranm mbahisnin knll olaraq
aradan qaldrlmas mqsdi il trflrin zlrinin myyn etdiklri qaydada da hll
edil bilr. Lakin hr bir trfin mhkmy mracit etmk hququ he bir halda
mhdudladrla bilmz.
Madd 317. Bu Mcllnin mtninin hquqi qvvsi
1. Bu Mcll Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 148-ci maddsi il myyn
edilmi qanunvericilik sisteminin trkib hisssi olub, Azrbaycan Respublikasnn btn
razisind birbaa hquqi qvvy malikdir.
2. Bu Mcllnin ttbiqi zaman mk mqavilsinin trflrinin hquqlarnn v
mnafelrinin mdafi olunmasn tmin edn, onlarn msuliyyt clb olunmasn
istisna edn v ya ynglldirn mddalarn qvvsinin geriy amil edilmsin yol
verilir.

Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 116-c maddsinin ikinci hisssind mk

stajna gr lav mzuniyytin mddtini mhdudladran bir mssisd mddas
Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 25-ci maddsinin I hisssin v 149-cu
maddsinin I hisssin uyun olmadndan qvvdn dm hesab edilmidir.

Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsin

lavlr
Azrbaycan
Respublikasnn
mk Mcllsin
1-ci lav

mk mqavilsinin (kontraktnn) nmunvi formas

1. mk mqavilsini (kontraktnn) balayan trflr haqqnda mlumatlar
1.1. Bu mk mqavilsi (kontrakt), (bundan sonra ismin mvafiq halnda mk mqavilsi)
igtrnin slahiyytlrini hyata keirn _____________________________________________
(idarnin, mssisnin, tkilatn ad)

gtrni __________________________________________________________________
(vzifsinin ad)

___________________________________________________________________________ il
(ad, atasnn ad v soyad)

i __________________________________________________________________________
(ad, atasnn ad v soyad)

_____________________________________________________________________________
(vtndal, xsiyytini tsdiq edn snd, onun nmrsi, verildiyi tarix v onu vern orqann ad)

______________________________________________________________________ arasnda
(thsili, ixtisas, snti, pesi, bitirdiyi thsil mssissinin ad)

_______________ _____il tarixind Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsin (bundan

sonra "mk Mcllsi") mvafiq olaraq balanmdr.
1.2. i __________________________________ vzifsin (pesin), i qbul (tyin) edilir.
(i yerinin v vzifnin, penin ad)

1.3. Bu mk mqavilsi balanan gndn yaranm mk mnasibtlri, trflrin hquqlar,

vziflri v msuliyyti mk Mcllsi il myyn edilmi qaydalarla v prinsiplrl
tnzimlnir.
2. mk mqavilsinin mddti
2.1. Bu mk mqavilsi mddtsiz balanmdr ____________________________
(h, yox)

2.2. in birinci ________hftsi (ay) snaq mddti hesab edilir. Snaq mddti rzind trflrdn
biri digrini _______gn vvl xbrdarlq etmkl mk mqavilsini birtrfli qaydada poza
bilr.
2.3. Bu mk mqavilsi __________________________ sbb gr ___________________
_____il tarixindn __________________ ______il tarixindk _____il (ay) mddtin

balanmdr.
2.4. i ___________________ _____il tarixindn i balayr.
3. inin mk funksiyas
3.1. i aadak mk funksiyasnn icrasn hdsin gtrr:
a) ___________________________________________________________________________;
b) ___________________________________________________________________________;
c) ____________________________________________________________________________;
(mk funksiyas tam tfsilat il sadalanmaldr)

3.2. Bu mk funksiyasndan hr hans birinin v ya bir nesinin dyidirilmsin, habel onlara

lav funksiyann daxil edilmsin yalnz trflrin razl il yol verilir.
3.3. i mk Mcllsinin 10-cu maddsi il myyn edilmi sas vziflrinin v bu mk
funksiyasnn vaxtnda, keyfiyytl yerin yetirilmsin ml etmlidir.
3.4. i mk funksiyasnn icras zaman igtrnin istehsal faliyyti il bal znn ixtiralar,
smrldirici tkliflri bard drhal ona mlumat vermlidir. gtrn z nvbsind hmin
ixtiralarn, iinin mlliflik hququnun v mlkiyytinin mnafeyinin qorunmas n konkret
tdbirlr grmlidir.
4. mk raitinin rtlri
gtrn aadak mk raiti yaradlmasn v onun rtlrinin tmin olunmasn hdsin
gtrr:
mk haqq zr
4.1. iy hr ay ____________________________________________mbld mk haqq
dnilir.
4.2. mk haqq:

_______________________________manat mblind tarif haqqndan (vzif

maandan);
tarif haqqna (vzif maana) _______faizi miqdarda lavdn ibartdir.

4.3. iy ___________________________mbld __________________________mkafat

verilir.
(aylq, rblk, illik)

4.4. i mk funksiyasn ____________________________________ mk raitli i yerind

(zrrli, ar, yeralt v s.)

icra etdiyi n onun mk haqqna ___________________________mbld lav myyn

edilir.
4.5. iy i vaxtndan artq vaxtda, istiraht, ssverm, mumxalq hzn gn v i gn hesab
edilmyn bayram gnlrind ildikd __________ mbld v ya ________________ qayda il
hesablanm mk Mcllsind nzrd tutulandan artq lav mk haqq verilir.
4.6. mk haqq:

hftd bir df __________________________________________________________;

(hftnin gn)

ayda iki df _____________________________________________________________;

(ayn maa veriln gnlri)

ayda bir df _____________________________________________________ dnilir;

(ayn gn)

mk haqq v digr dnclr iinin _________________________________ bankdak

(bankn ad)

hesabna krlr.
4.7. Trflrin mk haqqnn dnilmsi bard razla gldiklri digr rtlr: __________
_____________________________________________________________________________.
4.8. mk haqqndan yalnz qanunvericilikl myyn edilmi hallarda v qaydada tutulmalara yol
verilir. Hmin tutulmalar haqqnda ii qabaqcadan mlumatlandrlr.
myin mhafizsi zr
4.9. inin salamlnn, myinin mhafizsinin tmin olunmas n sanitariya v gigiyena
normalarna cavab vern i yeri v i raiti yaradlr.
4.10. i ________________________ xsusi mhafiz vasitlri il tmin edilir.
4.11. i zrrli amillrdn salamlnn mhafizsi n xsusi __________________
______________________________________________________ qida mhsullar il tmin edilir.
4.12. i myin mhafizsi normalar il ______________________ bir dfdn az olmayaraq
tlim atlandrlr.
4.13. i znn v i yoldalarnn hyatnn v salamlnn qorunmas n myyn edilmi
myin mhafizsi qaydalarna v normalarna ml etmy borcludur.
4.14. gtrn istehsal qzalar, pe xstliyi nticsind iiy v ya onun himaysind olan

xslr dyn maddi ziyan v digr xrclri dyir.

4.15. gtrnin tqsiri zndn myin mhafizsi normalar v qaydalar pozulduuna gr ii
hlak olarsa, onun himaysind olan xslr qarsnda igtrn qanunvericilikd nzrd tutulan
qaydada maddi msuliyyt dayr.
v istiraht vaxt zr
4.16. i gnd 8 saatdan, hft rzind is 40 saatdan ox olmayaraq ilyir.
4.17. saat __________________ balanr, saat ___________________ qurtarr.
4.18. Nahar vaxt saat __________________-dan saat ___________________-dkdir.
4.19. i hr gn ___________________saat natamam i gn ilyir.
4.20. i hftd ____________________gn natamam i hftsi il ilyir.
4.21. ____________________nvblidir:

Birinci nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.

kinci nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.
nc nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.

4.22. glib getmsi n nqliyyatla tmin edilir __________________________

(h, yox)

4.23. stiraht gnlri hr hftnin ______________________________ gnlridir.

4.24. iy i vaxtndan artq ilrin yerin yetirilmsin gr qanunvericilikd nzrd tutulan
mbldn ___________ artq mbld haqq dnilir;
4.25. i i vaxtndan knar vaxtda v ya igtrnin razl il i vaxt rzind igtrnl
rqabtd olmayan mssisd lav i yerind vzilik zr ily bilr.
Mzuniyyt zr
4.26. inin i ilini __________________________________________________ aylardan ibart
(birinci i ili balanan v bitn gn, ay v il)

dvr hat edir v ona hr nvbti i ili n mddti mk Mcllsi il myyn edilmi mk
mzuniyyti verilir.
4.27. sas mzuniyytinin mddti ______________________tqvim gndr.
4.28. lav mzuniyyt mddti:

mk stajna gr _______________________tqvim gn;

mk raitinin xarakterin gr ____________________ tqvim gn;

14 yaadk ikidn ox ua olan qadna ___________________ tqvim gn;

kollektiv mqavil (sazi) zr ____________________ tqvim gn.

4.29. mk mzuniyytinin mumi mddti ____________________ tqvim gn.

4.30. mk mzuniyytin xarkn:

_____________________________ mbld sosial-mit mavinti verilir;

bundan savay sanatoriya-kurort malicsi, turizm sfrlrin getmsi, mzuniyytin daha
mnal keirilmsi n __________________________________ tdbirlr grlr.
(konkret tdbir v ya pul dnci)

4.31. Thsil almaqla laqdar dnili mzuniyytlr mk Mcllsind nzrd tutulan mddtd
verilir v igtrn bununla yana iinin thsilini artrmaq n zruri tdbirlri grmyi
hdsin gtrr.
4.32. dnisiz mzuniyytdn mk Mcllsi il myyn edilmi hallarda, habel igtrnl
razlq sasnda istifad edilir.
Trflrin myyn etdiyi, habel kollektiv mqavild (sazid) nzrd tutulan digr lav rtlr
4.33. _________________________________________________________________________.
4.34. _________________________________________________________________________.
4.35. _________________________________________________________________________.
(btn lav rtlr tfsilat il sadalanmaldr).

Bdn trbiysi v idman zr

4.36. iy bdn trbiysi v idmanla, o cmldn i rejimi raitind v idn sonrak
reabilitasiya v pekar-ttbiqi mqlrl, idman-salamlq turizmi il mul ola bilmsi n
rait yaradlr.
4.37. inin bdn trbiysi v idman raiti msllri zr rtlr:
____________________________________________________________.
5. Birinin digrin vurduu ziyana gr trflrin qarlql maddi msuliyyti
5.1. Bu mk mqavilsinin trflrindn biri digrinin mlakna, shhtin, maddi, istehsal,
kommersiya maraqlarna, qanunla qorunan mnafelrin ziyan vurarsa, digr trf qarsnda
qanunvericilikl myyn olunmu qaydada maddi v mnvi msuliyyt dayr.
5.2. Trflr istehsal v icra riski istisna olmaqla biri digrin ziyan vurarsa, dyn zrri knll
kild digr trf dmyi hdsin gtrrlr. gr bir trf digr trfin hquqlarn pozaraq
qarlql kild dyn zrrin dnilmsi razlna glmzs, ziyan dyn trf mhkm
qaydasnda ziyann dnilmsini tmin etmk hququna malikdir.
5.3. Trflr mhkmy mracit etmdn ziyan vurmadan ml gln hdliklrinin zlri

trfindn hllin stnlk verirlr.

6. Sosial mdafi msllri
6.1. inin mcburi dvlt sosial sortas n qanunvericilikl myyn olunmu qaydada hr ay
_________________________mbld sorta haqq dnilir v igtrn trfindn o,
____________________________ mbld lav sorta edilir.
6.2. inin sosial mdafi olunmas, gzt v imtiyazlar, sosial sorta hququ tmin edilir.
6.3. iy mk qabiliyytinin mvqqti itirilmsi il laqdar qanunvericilikl myyn edilmi
qaydada v mbld mavint verilir.
7. Mlkiyyt mnasibtlrinin tnzimlnmsi
7.1. i i vaxt rzind hm onun bilavasit istifadsin veriln, hm d baqa istehsal vasitlrinin
man, mexanizm, avadanlq, cihaz v altlrin, quru, habel igtrnin mlkiyytind olan
digr mlakn qorunmasna cavabdehdir.
7.2. inin mssisnin mlkiyytind _____________________ qdr pay var v igtrnl
mlkiyyt mnasibtlri hmin paya mtnasib olaraq qanunvericilikl myyn ediln qaydada
tnzimlnir.
7.3. i mssisnin mlkiyytindki payna gr nizamnam il myyn ediln _____________
mbld dividend almaq hququna malikdir.
7.4. i mk funksiyasnn icras zaman znn aadak xsi mlakndan istifad edir:
a) ____________________________________________________________________________;
b) ____________________________________________________________________________.
7.5. gtrn iinin mlaknn mhafizsin v anmasna gr vzinin dnilmsin
cavabdehdir.
7.6. i igtrnin kommersiya v istehsal sirrinin qorunmasna cavabdehdir v bu sirlri
yaymaa gr qanunvericilikd v bu mk mqavilsind nzrd tutulan msuliyyt dayr.
8. mk mqavilsin dyiikliklr v lavlr edilmsi bard mlumatlar
8.1. Bu mk mqavilsin birtrfli qaydada aparlm dyiikliklrin, lavlrin, dzlilrin
hquqi qvvsi yoxdur.
8.2. Bu mk mqavilsin aadak dyiikliklr, lavlr edilmidir:
a) ___________________________________________________________________________;
b) ___________________________________________________________________________;
c) ____________________________________________________________________________.

(btn dyiikliklr v lavlr tfsilat il sadalanmaldr).

8.3. Trfimizdn razladrlm dyiikliklr v lavlr drhal (_____________ gndn gec

olmayaraq) qvvy minir v bu mk mqavilsinin trkib hisssini tkil edir.
mzalar:
___________________________________ gtrn
___________________________________ i
9. mk mqavilsin xitam verilmsi
9.1. Bu mk mqavilsi mk Mcllsinin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci maddlrind nzrd
tutulan saslarla v qaydalara ciddi ml olunmaqla trflrin birinin tbbs il lv edil bilr.
9.2. gtrn trfindn bu mk mqavilsi lv edilrkn ii qanunvericilikd nzrd tutulan
hallarda xbrdar edilir.
9.3. i trfindn bu mk mqavilsi lv edilmzdn vvl igtrn bir tqvim ay
qabaqcadan xbrdar edilmlidir.
9.4. gtrn trfindn zor ildilrk, hd-qorxu glrk, yaxud hr hans baqa sulla iinin
iradsinin leyhin bu mk mqavilsini lv etmy onun mcbur edilmsin yol verilmir.
9.5. mk mqavilsin xitam verilmsi bard trflrin myyn etdiyi hallar:
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
10. Yekun qaydalari
10.1. Bu mk mqavilsinin qvvd olduu mddt rzind trflr yaranan mk
mbahislrinin hllin qarlql anlama v razlq yolu il biri digrinin hquqlarn pozmadan
nail olacaqlar. Trflr mk mbahislrinin hlli haqqnda razla glmdikd mbahisnin
mhkm qaydasnda aradrlmas hququndan istifad edcklr.
10.2. Bu mk mqavilsi iki nsxd trtib edilib, onlardan biri iid, digri is igtrnd
saxlanlr.
10.3. Trflr bu mk mqavilsi zr hdliklrinin icrasn nc xslr hval ed
bilmzlr.
10.4. Trflr bu mk mqavilsi il nzrd tutulmam, habel bilavasit mk Mcllsi il
myyn ediln hallar istisna olunmaqla, nc xslr qarsnda biri digrinin hdliklrin gr
cavabdehlik damrlar.
10.5. Trflr bu mk mqavilsinin rtlrini, mk Mcllsi il myyn ediln vziflrini,
habel biri digrinin qanuni mnafelrini v hquqlarn pozarsa, tqsirkar trfin msuliyyt clb

edilmsini mvafiq dvlt orqanlarndan, mlkiyytidn tlb etmk hququna malikdirlr.

10.6. Bu mk mqavilsinin rtlrini, bu rtlrdn irli gln hdliklrimizi vicdanla yerin
yetirck, xsi, maddi, maliyy, istehsal maraqlarmza, habel ictimai birliklrd v siyasi
partiyalarda mstqil itirakmza qarlql hrmt gstrcyik.
11. Trflrin imzalar v nvanlar
11.1. gtrnin vzifsi, ad, atasnn ad v soyad, habel mtrisi olduu bankn ad,
hesablama hesablarnn nmrlri, kodu, sahibkarlq faliyyti il mul olmaa hquq vern
xsusi razln mlumatlar gstrilmkl hquqi nvan:
Mhr

mzas:

11.2. inin ad, atasnn ad v soyad gstrilmkl nvan:

mzas:
Tarix:
Qeyd: mk Mcllsinin 43-c maddsind nzrd tutulan mk mqavilsinin mzmununa
daxil olan rtlr, mlumatlar hmin mqavil trtib edilrkn hkmn gstrilmlidir. Bu
nmund gstriln lav mddalarn, rtlrin hr biri konkret hallarda igtrn v ii
trfindn mk mqavilsi balanarkn razladrlaraq trtib edilir. Lakin btn hallarda
igtrn mk mqavilsinin mzmununu bu nmund gstriln qaydada dolun kild trtib
etmy borcludur. gtrn bu nmuny tam uyun olan mk mqavilsinin formalarnn
kifayt miqdarda nriyyat sulu il hazrlanmasn tmin etmlidir. mk mqavilsinin
formasndak bo yerlr l il v ya makinada, kompterd sliq il yazlmaldr, mlumatlarn
pozulmasna, qaralanmasna yol verilmmlidir.

Bu snd trflrin iradsindn asl olaraq eyni hquqi mna ksb edn mk mqavilsi v ya
mk kontrakt formasnda trtib edilir.
Azrbaycan
Respublikasnn
mk Mcllsin
2-ci lav

lin soyuq vaxtnda aq havada v ya isidilmyn

rtl binalarda, habel isti havalarda iin
dayandrlmas v iilr fasillrin verilmsi rtlri
1. Havann temperaturu 41 drc Selsidn ox olan hava raitind aq havada v
srinldirici qurular olmayan rtl binalarda, otaqlarda v digr i yerlrind btn
nv ilrin grlmsi dayandrlr v iilr srinlmk n imkan yaradlmaqla
fasillr verilir.
2. Klyin gc 6 bal v daha artq olduqda, quruda kranlarla grln btn nv ilr
dayandrlr.

3. Tikinti ilri grldkd aadak hallarda ilr dayandrlr:

3.1. klyin gc 2 baldan artq olduqda kranlar qurulmas zr quradrma
ilri;
3.2. klyin gc 3 baldan artq olduqda qaldrclarn quradrlmas v
sklmsi ilri;
3.3. klyin gc 6 baldan artq olduqda taxta-alban ii, habel taxta-albann
sklmsi;
3.4. klyin gc 3 baldan artq olduqda danan taxta-albann yerinin
dyidirilmsi ilri.
4. Dnizd ilyrkn aadak hallarda ilr dayandrlr:
4.1. klyin gc 4 baldan artq olduqda ayr-ayr zllrd kran gmilri
vasitsiil grln tikinti-quradrma v skm ilri;
4.2. klyin gc 4 baldan artq olduqda daimi dniz zllri v estakadayan
meydanalar yanndak buxtalarda barjlara, kran gmilrin ykvurma v
ykboaltma ilri;
4.3. klyin gc 8 baldan artq olduqda qazma ilri aparlan quyularda
altlrin quyulardan qaldrlmas il laqdar btn ilr;
4.4. klyin gc 6 baldan artq olduqda daimi dniz zllrind istismar
ediln quyularda ilr;
4.5. klyin gc 6 baldan artq olduqda daimi dniz zllrind estakadayan
meydanalarda quyularn sasl v cari yeralt tmir ilri;
4.6. klyin gc 8 baldan artq olduqda zln v ya estakadayan
meydanann dmsi stndki ilr;
4.7. klyin gc 8 baldan artq olduqda zln v ya estakadayan
meydanann dmsi altndak ilr;
4.8. klyin gc 4 baldan artq olduqda qaynaq tikiinin aa vziyytd
qoyulduu btn nv qaynaq ilri;
4.9. klyin gc 3 baldan artq olduqda qaynaq tikiinin aquli vziyytind
qoyulduu btn nv qaynaq ilri;
4.10. klyin gc 3 baldan artq olduqda qaynaq tikiinin tavan vziyytind
qoyulduu btn nv qaynaq ilri;
4.11. klyin gc 5 baldan artq olduqda ayr-ayr zllrd zn vasitlr,
qurular olmadan tikinti-quradrma v skm ilri;
4.12. klyin gc 4 baldan artq olduqda estakada tikn kranla quradrma
ilri;

4.13. klyin gc 5 baldan artq olduqda kopyor vasitsiil dayaqlar

vurulmas ilri;
4.14. klyin gc 4 baldan artq olduqda dniz neft-mdn qurularnn
sklmsi ilri;
4.15. klyin gc 5 baldan artq olduqda daimi dniz zllrind buruqlarn
quradrlmas, sklmsi v dorlarn qaldrlmas (endirilmsi) ilri;
4.16. klyin gc 5 baldan artq olduqda traversin srg qollarnn, mancanaq
dzgahnn asma kanatnn tmiri v dyidirilmsi, buruqda v ya dorda
diyircklrin, kran-blokun dyidirilmsi, tali kanatnn tchizat, drinlik
lmlri v quyularn debitinin llmsi ilri;
4.17. klyin gc 5 baldan artq olduqda estakada meydanalarnda quyularn
cari v sasl tmiri n syyar aqreqatlarn dorlarnn qaldrlmas ilri;
4.18. klyin gc 10 baldan artq olduqda quyunun yuyulmas ilrindn
baqa buruqda btn ilr.
5. Havann temperaturu Selsi il mnfi 10 drc v daha aa olduqda v eyni zamanda
klyin gc 3 baldan artq olduqda aq havada btn nv ilr dayandrlr v ya
iilr isinmk n fasillr verilir.
6. stehsaln fasilsiz xarakterli olmas il laqdar ii dayandrman qeyri-mmkn
olduu yerlrd iin dayandrlmas bir-birini vz edn nvblr myyn olunmas il
vz edilir. Nvblrin bir-birini vz etmsi hmkarlar ittifaqlar tkilatnn razl il
igtrn trfindn myyn olunur.
7. lin soyuq vaxtnda rtl, lakin isidilmyn binalarda temperatur Selsi il msbt 14
drcdn aa olduqda, iilr fasillr verilir v ya i dayandrlr.
8. lrin dayandrlmas v isinmk n fasillr verilmsi, habel bu fasillrin saynn
v mddtinin myyn edilmsi igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilatnn birg
qrar il hyata keirilir.
Azrbaycan qzetind drc edilmidir (25-29 aprel 1999-cu il, 93-96
Azrbaycan Respublikasnn Qanunvericilik Toplusuda drc edilmidir (1999-ci il,
4, madd 213).
1 fevral 1999-cu il tarixli 618-IQ nmrli Azrbaycan Respublikas mk
Mcllsinin tsdiq edilmsi, qvvy minmsi v bununla bal hquqi tnzimlm
msllri haqqnda Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il tsdiq edilmidir

Mclly dyiiklik v lavlrin edildiyi sndlrin

Siyahs

1. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 23 fevral 2000-ci il tarixli

qrarna sasn Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 143-c maddsinin birinci
hisssinin, bu mcllnin 70-ci maddsinin a v bndlri il laqdar mk
mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt hququnu mhdudladran mddalar
Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 25, 37-ci maddlrin v 149-cu maddsinin
I hisssin uyun olmad n qvvdn dm hesab edilsin. - Azrbaycan
qzeti, 1 mart 2000-ci il, 48.
2. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 29 noyabr 2000-ci il tarixli
qrar Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 116-c maddsinin ikinci hisssind
mk stajna gr lav mzuniyytin mddtini mhdudladran bir mssisd
mddas Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 25-ci maddsinin I hisssin v
149-cu maddsinin I hisssin uyun olmadndan qvvdn dm hesab edilsin
-Azrbaycan qzeti, 1 dekabr 2000-ci il, 276.
3. Azrbaycan Respublikasnn 20 fevral 2001-ci il tarixli 88-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 30 mart 2001-ci il, 70.
4. Azrbaycan Respublikasnn 27 mart 2001-ci il tarixli 107-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 17 iyun 2001-ci il, 135.
5. Azrbaycan Respublikasnn 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 178-IIQD sayl qanunuAzrbaycan qzeti, 28 noyabr 2001-ci il, 271.
6. Azrbaycan Respublikasnn 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 186-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 28 noyabr 2001-ci il, 271.
7. Azrbaycan Respublikasnn 10 oktyabr 2001-ci il tarixli 195-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 10 yanvar 2002-ci il, 7.
8. Azrbaycan Respublikasnn 15 noyabr 2001-ci il tarixli 214-IIQD sayl qanun.Azrbaycan qzeti, 29 dekabr 2001-ci il, 298.
9. Azrbaycan Respublikasnn 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 4 may 2002-ci il, 101.
10. Azrbaycan Respublikasnn 24 may 2002-ci il tarixli 333-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 7 iyul 2002-ci il, 152.
11. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 29 noyabr 2002-ci il tarixli
qrarna sasn mk mqavilsin xitam verilrkn 1999-cu il iyulun 1-dk istifad
olunmam mzuniyytlr gr pul vzi hmin dvrd qvvd olan qanunvericilikl,
hmin tarixdn sonra istifad olunmam mzuniyytlr gr pul vzi is qvvd olan
mk Mcllsinin 144-c maddsinin ikinci hisssin mvafiq olaraq dnilmlidir.
12. Azrbaycan Respublikasnn 24 dekabr 2002-ci il tarixli 409-IIQD nmrli qanun Azrbaycan qzeti, 10 yanvar 2003-c il, 7.
13. Azrbaycan Respublikasnn 3 dekabr 2002-ci il tarixli 391-IIQD sayl qanunu Azrbaycan qzeti, 15 yanvar 2003-c il, 11.

14. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 17 iyun 2003-c il tarixli

qrarna sasn Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 136-c maddsinin birinci
hisssin mvafiq olaraq iiy sas mzuniyyt yalnz bu mcllnin 115-ci maddsind
nzrd tutulan, mk raitin v mk funksiyalarnn xsusiyytlrin, habel hmin
mcllnin 116-c maddsind myynldiriln mk stajna gr lav
mzuniyytlrl cmlnrk birlikd verilmlidir. Bu maddnin ikinci hisssin sasn
iinin eyni vaxtda hm mk raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin hm d
mk stajna gr Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 115 v 116-c
maddlrind nzrd tutulan iki v daha ox lav mzuniyyt hququ olduqda, bu
maddlrin ayrlqda hr biri zr ld etdiyi daha ox mddtli bir lav mzuniyyt
onun sas mzuniyytin birldirilir.- Azrbaycan qzeti, 19 iyun 2003-c il, 138.
15. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 19 aprel 2001-ci il tarixli
qrarna sasn Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 132-ci maddsinin ikinci
hisssini azadlqdan mhrum etmdn islah ilrin mhkum ediln xslrin cza
kdiyi mddtin mzuniyyt hququ vern mk stajna daxil edilmmsin dair
mddas Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 37-ci maddsin uyun olmadna
gr qvvdn dm hesab edilsin.- Azrbaycan qzeti, 27 aprel 2001-ci il, 94.
16. Azrbaycan Respublikasnn 30 dekabr 2003-c il tarixli, 569-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 1 fevral 2004-c il, 25.
17. Azrbaycan Respublikasnn 30 dekabr 2003-c il tarixli, 568-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 15 fevral 2004-c il, 38.
18. Azrbaycan Respublikasnn 5 mart 2004-c il tarixli, 598-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 1 aprel 2004-c il, 75.
19. Azrbaycan Respublikasnn 30 aprel 2004-c il tarixli, 643-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 23 iyul 2004-c il, 169.
20. Azrbaycan Respublikasnn 21 may 2004-c il tarixli, 675-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 1 iyul 2004-c il, 150.
21. Azrbaycan Respublikasnn 1 sentyabr 2004-c il tarixli, 729-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 14 sentyabr 2004-c il, 214.
22. Azrbaycan Respublikasnn 3 dekabr 2004-c il tarixli, 795-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 4 yanvar 2005-ci il, 1.
23. Azrbaycan Respublikasnn 4 mart 2005-ci il tarixli, 848-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 25 mart 2005-ci il, 66.
24. Azrbaycan Respublikasnn 4 mart 2005-ci il tarixli, 856-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 30 aprel 2005-ci il, 97.
25. Azrbaycan Respublikasnn 15 aprel 2005-ci il tarixli, 888-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 20 iyul 2005-ci il, 165.
26. Azrbaycan Respublikasnn 1 sentyabr 2005-ci il tarixli, 980-IIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 25 oktyabr 2005-ci il, 247.

27. Azrbaycan Respublikasnn 30 sentyabr 2005-ci il tarixli, 1023-IIQD nmrli

qanunu - Azrbaycan qzeti, 24 noyabr 2005-ci il, 272.
28. Azrbaycan Respublikasnn 30 dekabr 2005-ci il tarixli, 44-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 31 dekabr 2005-ci il, 304.
29. Azrbaycan Respublikasnn 3 mart 2006-c il tarixli, 73-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 27 may 2006-c il, 116.
30. Azrbaycan Respublikasnn 3 mart 2006-c il tarixli, 74-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 1 aprel 2006-c il, 69.
31. Azrbaycan Respublikasnn 3 mart 2006-c il tarixli, 77-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 30 mart 2006-c il, 67.
32. Azrbaycan Respublikasnn 10 oktyabr 2006-c il tarixli, 155-IIIQD nmrli qanunu
- Azrbaycan qzeti, 1 dekabr 2006-c il, 269.
33. Azrbaycan Respublikasnn 8 dekabr 2006-c il tarixli, 194-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 19 dekabr 2006-c il, 284.
34. Azrbaycan Respublikasnn 10 oktyabr 2006-c il tarixli, 152-IIIQD nmrli qanunu
- Azrbaycan qzeti, 28 dekabr 2006-c il, 292.
35. Azrbaycan Respublikasnn 19 dekabr 2006-c il tarixli, 204-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 28 dekabr 2006-c il, 292.
36. Azrbaycan Respublikasnn 6 mart 2007-ci il tarixli, 260-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 26 may 2007-ci il, 114.
37. Azrbaycan Respublikasnn 17 aprel 2007-ci il 316-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 26 may 2007-ci il, 114.
38. Azrbaycan Respublikasnn 17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nmrli qanunu Respublika qzeti, 29 iyun 2007-ci il, 140.
39. Azrbaycan Respublikasnn 16 iyun 2007-ci il tarixli, 389-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 21 avqust 2007-ci il, 185.
40. Azrbaycan Respublikasnn 1 oktyabr 2007-ci il tarixli, 424-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 27 noyabr 2007-ci il, 267.
41. Azrbaycan Respublikasnn 9 oktyabr 2007-ci il tarixli, 430-IIIQD nmrli qanunu Respublika qzeti, 27 noyabr 2007-ci il, 267 (Bu Qanun Azrbaycan
Respublikasnn nzibati Prosessual Mcllsi il eyni gnd qvvy minir).
42. Azrbaycan Respublikasnn 1 fevral 2008-ci il tarixli, 540-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 14 mart 2008-ci il, 57.
43. Azrbaycan Respublikasnn 16 may 2008-ci il tarixli, 608-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 10 iyul 2008-ci il, 149.

44. Azrbaycan Respublikasnn 13 iyun 2008-ci il tarixli, 648-IIIQD nmrli qanunu Respublika qzeti, 10 iyul 2008-ci il, 149.
45. Azrbaycan Respublikasnn 2 oktyabr 2008-ci il tarixli, 697-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 30 oktyabr 2008-ci il, 242.
46. Azrbaycan Respublikasnn 2 oktyabr 2008-ci il tarixli, 699-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 16 noyabr 2008-ci il, 257.
47. Azrbaycan Respublikasnn 16 dekabr 2008-ci il tarixli, 743-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 15 fevral 2009-cu il, 36.
48. Azrbaycan Respublikasnn 24 fevral 2009-cu il tarixli, 771-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 17 may 2009-cu il, 105.
49. Azrbaycan Respublikasnn 28 aprel 2009-cu il tarixli, 807-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 26 iyun 2009-cu il, 137.
50. Azrbaycan Respublikasnn 20 oktyabr 2009-cu il tarixli, 891-IIIQD nmrli
qanunu - Azrbaycan qzeti, 25 dekabr 2009-cu il, 287.
51. Azrbaycan Respublikasnn 4 dekabr 2009-cu il tarixli, 927-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 24 dekabr 2009-cu il, 286.
52. Azrbaycan Respublikasnn 4 dekabr 2009-cu il tarixli, 924-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 13 fevral 2010-cu il, 34.
53. Azrbaycan Respublikasnn 1 fevral 2010-cu il tarixli, 951-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 24 fevral 2010-cu il, 43.
54. Azrbaycan Respublikasnn 5 mart 2010-cu il tarixli, 971-IIIQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 18 aprel 2010-cu il, 82.
55. Azrbaycan Respublikasnn 10 iyun 2011-ci il tarixli, 140-IVQD nmrli qanunu Azrbaycan qzeti, 05 iyul 2011-ci il, 143.