1.

CLT

FKE

FKE

ra / 37. Onlar, byk gnahlardan ve hayaszlktan kanrlar; kzdklar zaman da kusurlar balarlar.

Al-i mran / 134. O takv sahipleri ki, bollukta da darlkta da Allah iin harcarlar; fkelerini yutarlar ve insanlar
affederler. Allah da gzel davranta bulunanlar sever.

Araf / 154. Musa'nn fkesi dinince levhalar ald. Onlardaki yazda Rablerinden korkanlar iin hidayet ve rahmet
(haberi) vard.

Tevbe / 15. Ve onlarn (mminlerin) kalplerinden fkeyi gidersin. Allah dilediinin tevbesini kabul eder. Allah
bilendir, hikmet sahibidir.

Enbiya / 87. Znnn'u da (Yunus'u da zikret). O fkeli bir halde geip gitmiti; bizim kendisini asla
sktrmayacamz zannetmiti. Nihayet karanlklar iinde: "Senden baka hibir tanr yoktur. Seni tenzih ederim.
Gerekten ben zalimlerden oldum!" diye niyaz etti.

Hacc / 72. yetlerimiz ak ak kendilerine okunduunda, kfirlerin suratlarnda honutsuzluk sezersin. Onlar,
kendilerine yetlerimizi okuyanlarn neredeyse zerlerine saldrrlar. De ki: Size bundan (bu fke ve
huzursuzluunuzdan) daha ktsn bildireyim mi? Cehennem! Allah, onu kfirlere (ceza olarak) bildirdi. O, ne kt
sondur!

HADS
* bnu Mes'ud radyallahu anh anlatyor. "Reslullah aleyhissaltu vesselm (bir gn):
pehlivan addedersiniz?" diye sordu. Ashab radyallahu anhm:

"Siz aranzda kimi

"Erkeklerin yenmeye muvaffak olamad kimseyi!" dediler. Reslullah aleyhissaltu vesselm:

gerek pehlivan fkelendii zaman nefsine hakim olabilen kimsedir."

"Hayr, dedi,

* Hz. Ebu Hreyre radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm buyurdular ki:
"Kuvvetli
kimse, (gnete hasmn yenen) pehlivan deildir. Hakiki kuvvetli, fkelendii zaman nefsini yenen kimsedir."
* Ebu Vail radyallahu anh anlatyor: "Urve bnu Muhammed es-Sa'di'nin yanna girdik. Bir zat kendisine konutu
ve Urve'yi kzdrd. Urve kalkp abdest ald ve:
"Babam, dedem Atiyye radyallahu anh'tan anlatt ki, o, Reslullah
aleyhissaltu vesselm'n yle sylediini nakletmitir:

MENBA

1. CLT

"fke eytandandr, eytan da ateten yaratlmtr, ate ise su ile sndrlmektedir; yleyse biriniz fkelenince
hemen kalkp abdest alsn."
* Ebu Zerr el-Gfari radyallahu anh anlatyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm bize buyurmutu ki:
ayakta iken fkelenirse hemen otursun. fkesi geerse ne ala gemezse yatsn."

"Biriniz

* Hz. Mu'az bnu Cebel radyallahu anh anlatyor. "ki kii Reslullah aleyhissaltu vesselm'n huzurunda
kfrletiler. (yle ki) birinin yznde (dierine kar) fkesi gzkyordu. Reslullah aleyhissaltu vesselm:
"Ben
bir kelime biliyorum, eer onu syleyecek olsa, kendinde zuhur eden fke giderdi: Ezu billahi mineeytanirracim"
buyurdular."
* Hz. Ebu Hreyre radyallahu anh anlatyor: "Bir adam: "Ey Allah'n Resl! Bana ksa bir nasihatta bulun, uzun
yapma! T ki nasihatini unutmayaym" demiti (ve birka kere tekrar etmiti). Aleyhissalatu vesselam (bir kelimeyle):
"fkelenme!" cevabn verdi!"
* Sehl bnu Mu'az bni Enes el-Cheni, babas radyallahu anh'tan naklediyor: "Reslullah aleyhissaltu vesselm
buyurdular ki:
"fkesinin gereini yerine getirebilecek gte olduu halde fkesini tutan kimseyi, Allah Tela Hazretleri, Kyamet
gn, mahlukatn balar stne davet eder; t ki, (onlardan nce) diledii huriyi kendine sesin."
* bnu Abbas radyallahu anhma anlatyor: "Uyeyne bnu Hsn (Medine'ye) gelince, kardeinin olu Hrr bnu
Kays'n yanna indi. Hrr bnu Kays ise Hz. mer'in yaknlarndand. Onun meclisinde yal veya gen bir ksm kurr ve
fakihler mavere heyeti olarak bulunurdu. Uyeyne bnu Hsn:
"Ey kardeimin olu! Emir'l-m'minin'in yanna
girmem iin izin taleb et!" dedi. O da izin istedi. Ancak yanna girince:
"Yeter artk! Ey bnu'l-Hattab sen bize bol
vermediin gibi, aramzda adaletle de hkmetmiyorsun!" dedi.
Hz. mer radyallahu anh pek fkelendi. Neredeyse dvmek iin zerine yryecekti ki, Hrr radyallahu anh
atlp:
"Ey emire'l-m'minin! Allah Tela Hazretleri, Reslne: "Aff eses tut, ma'rufu emret ve cahillerden de yz
evir!" (A'raf 199) emretmitir. Bu adam da cahillerden biridir" dedi. Vallahi, Hrr ayeti okuyunca, Hz. mer olduu
yerde kalp hibir ey yapmad. Hz. mer Kitabullah'n yannda hemen durur, onu koyup gemezdi (radyallahu anh)."

TEFSR

Al-i mran / 134. O takv sahipleri ki, bollukta da darlkta da Allah iin harcarlar; fkelerini yutarlar ve insanlar
affederler. Allah da gzel davranta bulunanlar sever.
Bu cennetin mttak (Allah'tan gereince korkan)ler iin hazrlanm olduu gsteriliyor. Ve bu korunmann
sadece irkten saknmak mnsna genel bir korunma olmad anlatlmak iin bu mttakler, zel vasflarla
vasflandrlyor ki, birinci olarak "serra", srr (sevin) veren durum; "darr", zarar ve sknt veren durum demektir
ki, hl-i ysur ve hl-i usr, (srr hali ve gam hali); hayat ve vasiyyet hali suretiyle lm hali; evlat ve akrabaya
harcama gibi sevin veren infak; dmanlara kar masraf gibi zarar ve sknt veren harcama halleri; kolaylatrc
kimselere ziyafet ve hediye; skntda olan fakirlere sadaka mnlarndan her biriyle tefsir edilmitir. Buna gre ak
olan genellemedir.
Gayz, holanmadk bir eye kar insan tabiatn heyecannn yani fke demektir ki, gadab (kzgnl)n asldr. Ve
ondan fark vardr. Deniliyor ki, her halde gadabn arkasnda intikam alma istei vardr. Veyahut gadab (kzgnlk),
istemeden yzde ve uzuvlarda grnr. Gayz ise yalnz kalpte kalabilir. Bir de Allah'a gazab isnat edilir de, gayz isnat
edilmez. "Kezm " dolu bir krbann (deriden yaplm su kab) azn balamaktr ki, burada fkesini yutup tutmak,
zarar grd kimselere kar kudreti bulunduu halde intikama kalkmamak ve hatta ho olmayan bir hl
gstermeyip hazmetmek ve sabretmektir. Ktlk edenlere kar afv ile muamele edenler. Affetmek hakknda birok
nebev hadis varid olmutur.
Bu cmleden olarak buyurulmutur ki: "Kyamet gn, nerede ecir (sevab)leri Allah zerinde olanlar, cennete
girsinler." diye bir arc baracak. "Ecri Allah zerinde olan kim?" denilecek. Bunun zerine, affetmi olanlardan
baka kimse kalkamayacaktr. inde iyilik yapan btn iyilikseverleri kapsaycdr.

PIRLANTA SERS
nsanda bir de fke var. Eer bu fke hissi olduu gibi kalsa, insan kokuturur ve dnceleri kanl, duygular
kanl, gz kanl ve eli kanl bir cn, bir Firavun haline getirebilir. Fakat ayn fkeyle insan, rz, namus ve vatan uruna
kavgaya girip, ldrrse gazi, lrse de ehid olur. te byle bir fke, en az hilm kadar Allah nezdinde makbuldr.
imdi, eer insann trab (topraa ait) yanlar dahi iyi iletilince onu bu dereceye ykseltiyorsa, siz vicdan
mekanizmasnn iyi iletildiinde neler olacan dnn..!
Evet insan, trab ynyle dahi her zaman melekler seviyesine ulaabilir. Bir de vicdan mekanizmas devreye
girince, o, meleklerden daha stn hale gelir. Zira meleklerde zorlanma yoktur. Onlarn iradesi, nndeki marziyyat
gzelliklerini seme eklinde tecelli eder. Halbuki insan iradesi, iyiyle kt arasnda mutlaka tercih yapmakla
mkelleftir. Manem de marem (mkfatda meakkat) nisbetinde olacana gre, insann nndeki bu
handikaplarn almas, insann meleklerden stn hale gelmesine vesile ve vasta saylacaktr1
FKE

Prizma 1, s:76

1. CLT

FKE

Cell tecelliler, herkeste az veya ok muhakkak bulunur. Mhim olan, bunu terbiye-i Muhammed ile terbiye
edebilmektir. Bunun ls de udur: Cell tecellilerin ba saylan fke, eer Muhammed terbiyeden geerse, bu
takdirde kfre kar kat bir tavr, mminlere kar ise hilm silm eklinde kendini gsterir.2
FKEY YUTMAK
Maruz kaldmz ktlkler veya can skc baka hdiseler karsnda, kzmama, fkelenmeme insan tabiatna
zddr ama, bizden beklenen de ite budur! Zaten bir insan, hi kzmyor ve fkelenmiyorsa, o insann mutlaka eksik bir
yan, eksik bir taraf vardr. Kurnn bu mevzuda bizden istedii fkemizi yutmak, fkelendiren eyi sineye ekip
sabretmektir. fkelenmeme ile fkeyi yutmak arasnda ok fark vardr. fkelenmeyen, kzmayan insan, bu gayr-i tabii
davranndan dolay sevap kazanamaz. Ama yanardalar gibi lav pskrtmeye hazrlanmken fkesini yutabilen insan,
bazen bu davranyla velayet derecesi bile elde edebilir.3

RSALE
Sual: Ne iin byle ehemmiyetsiz insanlarn ehemmiyetsiz amelleri ve ahs gnahlar, kinatn hiddetini
celbediyor?
Elcevap: Baz Risalelerde ve sbk iaretlerde isbat edildii gibi: Kfr ve dallet, mdhi bir tecavzdr ve umum
mevcudat alkadar edecek bir cinayettir. nki: Hilkat- kinatn bir netice-i zam, ubdiyet-i insaniyedir ve
Rubbiyet-i lhiyyeye kar man ve itaatle mukabeledir. Halbuki ehl-i kfr ve dallet ise, kfrdeki inkriyle,
mevcudatn ille-i gayeleri ve sebeb-i bekalar olan o netice-i zam reddettikleri iin, umum mahlkatn hukukuna bir
nevi tecavz olduu gibi, umum masnuatn yinelerinde cilveleri tezahr eden ve masnatn kymetlerini, yinedarlk
cihetinde l eden Esm-i lhiyenin cilvelerini inkr ettikleri iin, o Esm-i kudsiyeye kar bir tezyif olduu gibi, umum
masnuatn kymetini tenzil ile o masnuata kar bir tahkir-i azmdir. Hem umum mevcudatn herbiri birer vazife-i liye
ile muvazzaf birer memur-u Rabban derecesinde iken, kfr vastasiyle sukut ettirip, cmid, fni, mnsz bir mahlk
menzilesinde gsterdiinden, umum mahlkatn hukukuna kar bir nevi tahkirdir.
te env- dallet derecatna gre az ok kinatn yaradlmasndaki hikmet-i Rabbniyeye ve dnyann
beksndaki maksd- Sbhaniyeye zarar verdii iin, ehl-i isyana ve ehl-i dallete kar kinat hiddete geliyor,
mevcudat kzyor, mahlkat fkeleniyor.
Ey cirmi ve cismi kk ve crm ve zulm byk ve ayb ve zenbi azm bare insan! Kinatn hiddetinden,
mahlkatn nefretinden, mevcudatn fkesinden kurtulmak istersen, ite kurtulmann aresi: Kur'an- Hakm'in daire-i
kudsiyesine girmektir ve Kur'ann mbellii olan Resul-i Ekrem Aleyhissalt Vesselm'n Snnet-i Seniyyesine ittibadr.
Gir ve tbi ol!4

NKTELER...
NC BLM FKENN LCI
Sen bil ki, fkeye il edip onu tedavi etmek farzdr. nk birok halk cehenneme iletir. Hmdan ok fesatlar
meydana kar. Onun ilc iki cinstir. Biri mshil ilc gibidir ki, hmn kkn ve maddesini keser. kincisi ra gibidir ki,
teskin eder, fakat kkn, maddesini kesmez. Mshil ilc tedavisi odur ki, hma nazar klnr, hmn ite neden
doduunun sebebi anlalr ve o sebebin kk kesilir. Bu sebepler de betir:
1 Birinci Sebep: Kibirdir. Kibirli olan kii kk bir szle yahut ufak bir saygszlk veya gururuna az aykr
hareket edilmekle fkeyle dolar. Byle bir kibir, tevazu ile krlr. O kii, kendisinin de teki insanlar gibi dem olu
olduunu, eit cinsten bulunduunu dnmelidir. Fazilet de, eref de ancak stn ahlktadr. Alak gnlllkten
baka bir illa kibir yok edilemez.
2 kinci Sebebi: Kendini beenmiliktir. Bunda kiinin kendisine byk inanc ve gveni vardr. Bunun ilc da
udur: nsan kendisini bilmeli, tanmaldr. Kibrin ve kendini beenmenin tedavisini yeri geldiinde inaallah, daha ok
aklayacaz.
3 nc Sebep: Mizah, akadr. Yani ltife etmektir. aka, ok kez insan fkeye gtrr. Bundan dolay kiinin
gerekli eylerle urap latifeden uzak kalmas lzmdr. hiret kurtuluunun ele geirilmesi dnlmeli, gzel ahlk
elde etmee allmal. Bundan baka faydasz ve gereksiz szler konumak, kahkahalarla glmek, maskaralk
yapmak, insan fkeye gtrr, insan kendisini aslsz eylerle uratrmamal, iyi eylerle megul etmeli. Bunlardan
perhiz eylemeli. Bir kimse bir kiiyi hafife alrsa, phesiz, ona da karln verirler. O kii de kendisini horlatm olur.
4 Drdnc Sebep; Br kimseyi knamak ve ayplamak, onu arkadan ekitirmektir. Bunlar da fkeyi
dourur. Bunun tedavisi ve ilc udur ki, hi kusursuz kimse olmad dnlmelidir, ne kimseyi knayp ekitirme!i,
ne de kendisinin kusurlarnn sylenmesinden fkelenmelidir.
5 Beinci Sebep: Tamah ve hrstr. Mal ve mevki hrs insanlarda oktur. Bunlara ihtiya da ok olur. Bir kimse
pinti olursa ondan bir habbe bir ey alsalar, fkeye boulur. Bir kimse tamahkr olunca ondan lokma kmaz. Hemen
onu hm kaplar. Bunlar batan baa kt ahlktr.
te hmn kk bunlardr. Bunlarn hepsinin ilc hem ilm, hem de ameldir. Yani hem bilgi ile hem de amel ile
ilemektedir. Bilgiyle olan tedavisi, fkenin fetinin ve ktlnn her eyini fazlasyla bilmektir. Dinde ve dnyada
zararnn ne derece byk olduunu anlamaktr. T ki, kalbi ondan nefret eylesin, tiksinsin. Bundan sonra da amel
illarla uralmaldr. Amel l da udur ki, bu kt sfatlardan uzak durmak, onlara uymamaktr. B tn kt
huylarn ilc onlara kar kmak, muhalefet etmektir. Nitekim riyazet, kendi yerinde aklanmtr. fkenin meydana
kmasn ve baka kt sfatlarn belirmesinin byk sebebi udur: Birtakm kimselerin fkeleri oktur ve abuk
alevlenirler. Kimi kez o kiiler bu fkeye yiitlik, korkmazlk, gllk derler. Bunlarla nrler. hem de yle derler:
2

Fasldan Fasla 1, s:63

Fasldan Fasla 2, s:94
4
13. Lema 11. aret
3

MENBA

1. CLT

-Filn ulu kii, bir szle filn kimseyi ldrd. Evini, barkn, han u hamam yakp ykt. Hi kimsenin ondan
korkmamasnn yolu yoktur. nk o babayiitlerin babayiittir. Ve mert olanlar byle olur. nsann kendisini aa
grmesi kendisinin horluundan, gayretsizliinden ve nekesliindendir... Bunlar kpeklerin sfat olan hma, yiitlik ve
erlik adn verirler. Ve peygamberlerin yumuak ahlkna da hamiyetsizlik, gayretsizlik, cimrilik adn verirler!., ite
eytann ii budur ki, sahtekrlkla, aldatma ve hilelerle, kt szlerle gzel ahlk bir yana atp tatl szlerle kt
ahlk alarlar. Bylece insanlar kt ahlk yollarna davet ederler. Ama akll olan kii bilir ki, eer fke yiit lik olsayd
yallar, kadnlar, nefesi zayf ocuklar ve hastalar fkeden uzak kalmalydlar. Herkes bilir ki, bunlar da hma gelirler.
Bu gibiler, hem daha ok kzarlar. Eer bir kii kendi kzgnln yenebilirse belki bundan ziyade menlik olmaz. Hmn
zaptedebilmek nebilerin, evliyann sfatdr. Kzgnlk, bedevi Araplarn, l ve da adamlarnn, yrtc yaratklara yakn
olanlarn sfatdr. Bylece ululuk, evliya ve enbiya sfatnda olmakta mdr, yoksa aklsz ve ahmak sfatnda mdr?.
Dikkat et.
FKENN LM ve AMEL LCI
Bu anlattmz il mshil gibi olan iltr ki, fkeyi kknden keser. Eer bir in sann, hm kknden kesmee
gc yetmezse o ate aldka alevi sndrlmelidir. O sndrme de sertlikle olur. Bu yle bir mlayim maddedir ki,
ilmin irinlii ve sabrn acl ile tertip edilir. Btn ahlkn ilc ilim ve amel macunudur. lim ilc udur ki, fkelenen
kii fke hakknda gelen yet ve hadsleri dnmelidir. Bunlar gazap hakknda, gazabn yenen kiilerin sevab
hakknda Duyurulmu szlerdir. Nitekim daha nce anlattk. Onlar bilen kii kendi kendisine der ki:
- Hak Tel'nn sana kudreti, senin fkelendiin kiiye kar olan kudretinden daha ziyadedir. Senin ise Hak
Tel'ya muhalifliin, onun sana olan muhalifliinden . daha oktur. Sen ne ile kyamet gn sana kzmayacandan
emin olursun?. Neye gvenirsin?. nk Hak Tel da sana mutlaka hmn kyamette yrtecektir. Bylece skn
bulur, kzgnln da yener, onun sevabn da kazanrsn! Nitekim Reslullah Efendimiz, hizmetisini bir yere gnderdi.
Hizmeti ge geldi. Resul aleyhisselm: Eer hirette bunun ksas olmasayd sana sopa atar, seni derdim! diye
buyurdu. Bundan baka insan kendi kendine: Senin bu fken, iinin istediin biimde olmamasndan, Allah Tel'nn
diledii gibi olmasndandr! der. Bu trl dnme Hak Tel ile rubbiyet ekimesi yapmak demektir. Eer, hirete ait
bu dncelerle yine fken gemezse dnya ile ilgili ileri dnmelidir ve kendi kendisine demelidir ki:
- Eer nefsime hkim olup kzgnlm yenemezsem hizmetlerimde kusur ede rim, herkes benden nefret eder,
kzdm kimse bana dman olur, ya beni aldatr ya da kzgnlma kzgnlkla karlk verir, bu da benim zararma
sebep olur. Bunun iin insann kendi hasmn hakir, alak grmemesi gerektir. Hatta klen de olup hizmette kusur
gsterir veya sebepsiz yere kaarsa yahut sana byk bir ziyan verirse, sen kendi iinin irkin [etiini hatrna getir.
Hele dnn ne kadar rkinletiini, fkeden kurt eklini aldn dn. Nerdeyse bir kiiyi paralayacak olan bir kurdu
an! in a bir kpek suretine girer. ok kez yle olur ki, sen bu suretlerden uzaklamak is tersin, ama eytan sana der
ki: Bu, senin acizliine ve horluuna yol aar. Hametin, heybetin, ululuun gider. Ve bunlar gibi neler syleyerek seni
halkn gznde hakir gsterir. Byle bir zamanda: Hi bir ey, bir kimseyi nebilerin yolunu tutmak gibi bir izzete,
ululua eritiremez, Hak Tel'nn honutluunu kazanamaz. Bugn beni halkn hor bilmesi, kyamet gnnde hor
grmesinden daha yedir! demelidir.
te bu ve bunlarn eiti eyler ilm iltr. "Talanan eytann errinden Allah'a snrm." demeli. Snnet
olan da udur: Eer ayak st duruyorsan oturmal, eer oturuyorsan yan tarafn yere koymalsn. Eer fken bununla
da gemezse souk su ile ab-dest almalsn. Resul aleyhisselm buyurdu ki: fke atetendir, onu su ile sundurun.
Rivayet edilmitir ki, fkelenen kii, secdeye varmal!. Resul aleyhisselm yle buyur mutur: fkeli kii yzn
topraa koysun. Kendisinin topraktan yaratldn hatrna getirsin. Ve bir kul olduunu dnsn. Bylece
kulun kzmamas gerektiini anlasn.
Bir gn mer (Allah ondan raz olsun) ok fkelenmiti. Su istedi. Burnuna su verdi ve:
Kzgnlk eytandandr. Bununla kovulur! dedi.
Ebuzer (Allah ondan raz olsun) bir kii ile kavga etti ve: Ey bni Hamr! (Kzln olu!) dedi. Onun annesini
ayplam oldu. Bunun manas kzl renkli olan kle demekti. O zaman Resul Hazretleri: Y Ebuzer! dedi. ittim ki,
bugn bir kiiyi annesiyle knamsn! Bilmelisin ki, sen de hi bir karadan, hi bir krmzdan daha stn
deilsin. Meer ki, badetle stn olasn. Onun yanna var. Hellliini dile. Ebuzer de (Allah ondan raz olsun)
gitti, zr diledi. Knanan kii de ona yaklat selm verdi. Haz-ret-i Aye (Allah ondan raz olsun) kzd zaman
Reslullah Efendimiz onun burnunu tutar: Ey Aye! derdi. imdi sen dua et, dedi ki: "Ey Muhammed'in Rabb olan
Alla-hm. Gnahn bala. imden fkemi gider. Doru yoldan karp eri yola saptran fitnelerden beni
koru." Bunu da okumak snnettir.5
KIZMANIN HADD
Sen bil ki, bir kii birine zulmetse veya sert, souk bir sz sylese ilk yaplacak i karln vermemektir. Geri
susmak vacip deildir. Ama her cevaba da izin yoktur. Nitekim her sn karlnda bir trl smek, her gybete
bir trl gybet eylemek de reva deildir nk bunlarla ta'zir, yani suluyu suuna gre szle tekdir etme, azar lama
olamaz. Ama kar sz sylemesi de yalan yoksa bu sze ruhsat ve cevaz vardr. Bu da ne ekilde olursa olsun ksas
gibi olur.
Reslullah Efendimiz buyurdu ki: Eer bir kimse seni gybet etti ise ve o sylenen ey sen de varsa, sen onu
sende olan eyle gybet etme. Reslullah Efendimizin bu sz mstahap olan yoldur ki, se cevap vermek vacip
deildir. Buna da delil udur: Resul aleyhisselm yle buyurmutur: Ne zaman iki kimse birbirine serlerse gnah
nce senin zerinedir. Smekte mazluma kar haddi amamaldr. Aye Hatun yle der; Resul
aleyhisselm'n hatunlar, Ftma'ya (Allah onlardan raz olsun) haber gnderip dediler k: Reslullah'a syle, bizimle
Aye'yi eit tutsun. Onu ok fazla seviyor, ona meyli oktur. Bu sevgide adaletli olsun! Resul aleyhisselm, Fatma
geldii zaman yatakta yatyordu. Hazret-i Falma bu haberi bildirdi. O zaman Resul aleyhisselm: Y Falma! dedi.
Benim sevdiimi sen sevmez misin? Patma Hazretleri: Severim, ya Reslullah! dedi. O halde Aye'yi sev. nk ben
onu sevmekleyim, Fatma Hatun dnd. teki eslere bu cevab gtrp bildirdi. Onlar: Bize bu sz kanaat vermez!
5

mam Gazali Kimya-y Saadet

1. CLT

FKE

dediler. Ve yeniden Peygamberimizin bir baka Hatunu olan Zeyneb'i gnderdiler. O da benimle Hazret-i Peygamber
arasndaki sevgi konusunda eitlik davas edenlerdendi. Geldi:
Ebbekir'in kz yle, Ebbekir'in kz byle! dedi. Gnl yaralayc, ac szler syledi. Ben susuyordum. Resul
aleyhisselm'n bana izin vermesini diledim, izin de verdiler. Ben sze baladm. Azm kuruyuncaya kadar Zeyneb'e
cevap verdim. En sonunda sz sylemekten ciz kaldm. Resul aleyhisselm da: O Ebbekir'in kzdr. Siz szde onunla
baa kamazsnz! diye buyurdu. Bu delil gsteriyor ki, eer hak sz olur, yalan sz olmazsa szle cevap vermek
caizdir. Nitekim: Ey ahmak, ey cahil! Utan ve sus! denebilir. nk genel bir szdr. Hi bir kimse cehilden ahmaklktan
uzak deildir. Fakat dili ok irkin szlere altrmam al di r. Kzgnlk annda kolu sz sylemek det haline
getirilmemelidir. Bir sz br szne uymayan! Nekes kii! Uygunsuz adam! Nasipsiz, zavall kii! gibi szler
sylemekten saknmaldr. Bunlara benzeyen daha ne trl szler varsa onlara dil altnlmamaldr. nk kendisine
slen kii de sene cevap verir ve haddi de aar. Susturulmas g olur. Bu sebepten hi cevap vermemek daha
iyidir. Bir kii Reslullah Efendimiz'in huzurunda, Hazreti Ebbekir'e ac bir sz syledi. O zaman Reslullah Efendimiz,
ayaa kalkt, gitmek isledi. Ebbekir: Y Reslllah! dedi. Bu zamana kadar oturdunuz da ben sze balayacakken
niin ayaa kalktnz? diye sordu. Peygamber Efendimiz de: u ana kadar oturmutum, nk melekler bann uun dayd ve senin cevabn veriyorlard. Vaktaki, sen cevaba hazrlandn, eytan ieri girdi. eytanla bir arada oturmay
istemem.
Resul aleyhisselm yle buyurmutur:

nsanlar pek ok derece zere yaratlmlardr. Kimisi tez kzar. Bu kzgnlk tez geer, tezce barr. Kimisi
de ge kzar, bu kzgnl ge geer, ge barr. Sizin en iyiniz ge kzan ve tez baranzdr. En ktnz de abuk kzp
ge fkesi sneninizdir.6
EYH VE PADAH
Bir padiah bir eyhe br gn: "Benden bir ey dile." dedi. eyh cevap verdi:
"Ey padiah bana bunu sylemekten utanmyor musun? Hele biraz daha yksel de yle konu. Benim iki klem
var, onlar ok basit kimseler olduklar hlde her gn sana hkmederler, emrederler" dedi.
Padiah bundan dolay kzd:
"Ey eyh bu szn hatal bir sz, kim bana emredebilir, o dediin kiiler kimlerdir, syle!" dedi.
eyh glerek cevap verdi:
"Sana emreden klelerimden biri kzgnlk, dieri ehvettir." dedi.7
HZ. SAYA (AS) SORULAN SORU
Akll, gnl ak biri sa aleyhisselam'dan:
"lemde her eyden daha sarp daha g olan nedir?" diye sordu.
Hz. sa (a.s) glerek cevap verdi:
"Ey uyank ve akll er, dnyada en sarp ve en g ey Allah'n (c.c.) gazabdr. nk o gazaptan cehennem bi le
su gibi erir, titrer." buyurdu.
Bunun zerine adam yle sordu:
"O zaman Allah'n (c.c.) bu iddetli gazabndan nasl korunup kurtulmal?" dedi.
Hz. sa (a.s):
"Kzdn zaman kzgnlna, hrsna yenilmemekle bundan korunabilirsin.
Kt kiiler bu hrsn ve kzgnln madeni gibidir. Kt kiinin kzgnl en vahi hayvann kzgnlndan daha
beterdir. Allah'n (c.c.) gazabndan korunmak iin kzgnlktan sakn." dedi.8

mam Gazali Kimya-y Saadet

Mesnevide Geen Btn Hikayeler s:75
8
Mesnevideki Btn Hikayeler, s:173
7

MENBA

1. CLT

1. CLT

FKE