Nizovi-zadaci II deo

1.
Odrediti graninu vrednost niza iji je opti lan:

12 + 22 + 32 + ... + n 2
n3
1 + 3 + 5 + ... + (2n 1)
b) an =
2 + 4 + 6 + ... + (2n)
a) an =

c) an =

11 + 2 3 + 3 5 + ... + n (2n 1)
12 + 22 + 32 + ... + n 2

Reenje
Profesori najee dozvoljavaju da se za ove i sline zbirove koriste gotove formule. Njihovo
dokazivanje se radi matematikom indukcijom ( pogledajte fajl kod nas ).
Ali ima i profesora koji zahtevaju da se te formulice izvedu. Evo nekoliko ideja....

1 + 2 + 3 + ... + n = ?
Postoji pria da je Gaus ovaj zbir naao jo u I razredu osnovne kole, pa emo u ast njemu
reenje ovog zadatka zvati Gausova dosetka.
Stvar je ustvari vrlo prosta ( ali se treba setiti ) .
Oznaimo poetni zbir slovom S.

1 + 2 + 3 + ... + n = S
On je okrenuo redosled brojeva, napisao ispod poetnog zbira i sabrao te dve jednakosti:

Dakle :
n (n + 1) = 2 S
S=

n (n + 1)
2

1 + 2 + 3 + ... + n =

n (n + 1)
2
1

Slian trik moemo primeniti i za zbir prvih n parnih ili neparnih brojeva:

2 + 4 + 6 + ... + 2n = ?
2 + 4 + 6 + ... + 2n = S
2n + (2n 2) + (2n 4) + ... + 2 = S

Odavde je :

n (2n + 2) = 2S 2n (n + 1) = 2 S
2n (n + 1)
= n (n + 1)
2
2 + 4 + 6 + ... + 2n = n (n + 1)

S=

Za zbir prvih n neparnih brojeva bi bilo:

1 + 3 + 5 + ... + ( 2n 1) = ?
1 + 3 + 5 + ... + ( 2n 1) = S
(2n 1) + (2n 3) + ... + 1 = S
2n + 2n + ... + 2n = 2 S
2n n = 2 S
S = n2
1 + 3 + 5 + ... + ( 2n 1) = n 2

U drugaijim situacijama emo koristiti neko trike i neki od ova tri rezultata-.
Recimo: 12 + 22 + 32 + ... + n2 = ?
Podjimo od formulice za kub binoma:

(k + 1)3 = k 3 + 3k 2 + 3k + 1 a odavde je
(k + 1)3 k 3 = 3k 2 + 3k + 1
2

Ovde emo redom stavljati umesto k vrednosti k=1,k=2,k=3,-.,k=n

(2)3 13 = 3 12 + 3 1 + 1
(3)3 23 = 3 22 + 3 2 + 1
(4)3 33 = 3 32 + 3 3 + 1
...........
( n)3 ( n 1)3 = 3 (n 1) 2 + 3 ( n 1) + 1
( n + 1)3 n3 = 3 n 2 + 3 n + 1

Sad saberemo sve ove jednakosti.Na levoj strani se potiru svi sem:
(n + 1)3 13 = 3 (12 + 22 + ... + n2 ) + 3 (1 + 2 + ... + n) + n 1
n3 + 3 n 2 + 3n = 3 (12 + 22 + ... + n 2 ) + 3 (1 + 2 + ... + n) + n 1

Iskoristimo da je 1 + 2 + 3 + ... + n =

n (n + 1)
i izrazimo ono to nam treba:
2

n(n + 1)
+ n..... / *2
2
2n3 + 6 n 2 + 6n = 6 (12 + 22 + ... + n 2 ) + 3 n(n + 1) + n2
n3 + 3 n 2 + 3n = 3 (12 + 22 + ... + n 2 ) + 3

6 (12 + 22 + ... + n 2 ) = 2n3 + 6 n 2 + 6n 3 n 2 3 n 2n

6 (12 + 22 + ... + n 2 ) = 2n3 3 n 2 + n
6 (12 + 22 + ... + n 2 ) = n(2n 2 + 3 n + 1)
6 (12 + 22 + ... + n 2 ) = n(n + 1)(2n + 1)
12 + 22 + ... + n 2 =

n(n + 1)(2n + 1)
6

U naim primerima se javlja i

11 + 2 3 + 3 5 + ... + n (2n 1) = ?
Ovaj zadnji lan nam daje ideju ta treba raditi: n (2n 1) = 2n 2 n
Ako primenimo ovo na svaki sabirak niza, dobijamo:
(2 1 1) + (2 22 2) + (2 32 3) + ... + (2 n 2 n) =
2 1 + 2 22 + 2 32 + ... + 2 n 2 1 2 3 .... n =
2 (1 + 22 + 32 + ... + n 2 ) (1 + 2 + 3 + ... + n) =
Iskoristimo formulice od malopre:
n(n + 1)(2n + 1) n (n + 1) n (n + 1)(2(2n + 1) 3) n (n + 1)(4n 1)

=
=
6
2
6
6
Dakle :

1 1 + 2 3 + 3 5 + ... + n (2n 1) =

n (n + 1)(4n 1)
6

Sad sa lakoom, poto znamo formule, moemo reiti zadate primere:

a)
n(n + 1)(2n + 1)
1 + 2 + 3 + ... + n
2n3 + 3n 2 + n 2 1
6
lim
= lim
= lim
= =
n
n
n
n3
n3
6n 3
6 3
2

b)

1 + 3 + 5 + ... + (2n 1)
n2
n2
1
= lim
= lim 2
= =1
n 2 + 4 + 6 + ... + (2n)
n n( n + 1)
n n + n
1

lim
c)

n (n + 1) (4n 1)
n (n + 1)(4n 1)
1 1 + 2 3 + 3 5 + ... + n (2n 1)
4n 1
6
6
lim
= lim
= lim
= lim
=2
2
2
2
2
n
n n( n + 1)(2 n + 1)
n n ( n + 1) (2 n + 1)
n 2 n + 1
1 + 2 + 3 + ... + n
6
6

2.
Izraunati graniu vrednost niza:

1
1
+
+ ....... +
a) lim

n 1 2
23
n (n + 1)

2
b) lim
+ ....... +

n 1 2 3
n (n + 1)(n + 2)

Reenje:

a)
Ideja kod ovog tipa zadatka je da pokuamo da rastavimo sabirke.( Pogledajte fajl o integraciji
racionalne funkcije, vezan za integrale)

A
B
1
= +
Ovde su A i B konstante koje traimo!
n (n + 1) n n + 1
A
B
1
= +
............... / *n (n + 1)
n (n + 1) n n + 1
1 = A(n + 1) + Bn
1 = An + A + Bn
1 = n( A + B ) + A Sad vrimo uporedjivanje, uz n, pa slobodne lanove
A+ B = 0
A = 1 B = 1
Dakle :
1
1
1
=
n (n + 1) n n + 1
Evo nama ideje kako razbijamo svaki lan:

1
1
1
1 1 1 1 1 1
1
1
+
+ ....... +
= + + + .... +
1 2 2 3
n (n + 1) 1 2 2 3 3 4
n n +1
Svi unutranji lanovi se potiru:
1
1
1
1 1 1 1 1 1
= 1
= + + + .... +
n n +1
n +1
1 2 2 3 3 4
1

1
1
1

lim
+
+ ....... +
= lim 1

= 1 0 = 1
n 1 2
23
n (n + 1) n n + 1

b)
A
B
C
2
= +
+
................... / *n (n + 1)(n + 2)
n (n + 1)(n + 2) n n + 1 n + 2
2 = A(n + 1)(n + 2) + Bn(n + 2) + Cn(n + 1)
2 = A(n 2 + 3n + 2) + Bn 2 + 2 Bn + Cn 2 + Cn
2 = An 2 + 3 An + 2 A + Bn 2 + 2 Bn + Cn 2 + Cn
2 = n 2 ( A + B + C ) + n(3 A + 2 B + C ) + 2 A
A+ B +C = 0
3A + 2B + C = 0
2A = 2 A = 1
B + C = 1
2 B + C = 3
B = 2 C = 1
2
1
2
1
=
+
n (n + 1)(n + 2) n n + 1 n + 2
5

E sad je zgodno zadatak napisati preko sume:

n
2

2
2
+ ....... +
=
lim
lim

n 1 2 3
n (n + 1)(n + 2) n k =1 k (k + 1)(k + 2)

Primenimo razlaganje koje smo nali:

n

n
n
n
2
1
1
1
2
=

k =1 k ( k + 1)( k + 2)
k =1 k
k =1 k + 1
k =1 k + 2
1
Doteramo sve tri sume da budu oblika
k
n
n +1
1
1
=

k =1 k + 1
k =2 k
n+2
1
1
=

k =1 k + 2
k =3 k
Sada je :
n

n
n
n
n
n +1
2
1
1
1
1
1 n+2 1
+
2
2
=

+
=

(
1)(
2)
1
2
k
k
k
k
k
k
k
k

+
+
+
+
k =3 k
k =1
k =1
k =1
k =1
k =1
k =2
Dalje doteramo sve sume da kreu od k=3, a da se zavravaju sa n
n

1 1 1 n 1
= + +

1 2 k =3 k
k =1 k
n +1

1 1 n 1
1
= + +

2 k =3 k n + 1
k =2 k
n+2

1 n 1
1
1
= +
+

n +1 n + 2
k =3 k
k =3 k
Vratimo se na zadatak:
n +1
1
1 n+2 1 1 1 n 1
1 n 1
1
1
1 n 1
2 + = + + 2 + +
+
+
+

1 2 k =3 k
k =1 k
k =2 k
k =3 k
2 k =3 k n + 1 k =3 k n + 1 n + 2
n

Ovo malo prisredimo:

= 1+

1
+
2

n
1
1
2

+
1
2

n +1
k =3 k
k =3 k

k
k =3

1
1
+
n +1 n + 2

Primetimo da se sume potiru!

1
1
1

+
2 n +1 n + 2
Sad pustimo limes:
=

1
1 1
1
lim
+
=
n 2
n +1 n + 2 2

www.matematiranje.in.rs
6