. .

.
1.
.
2.

XVI-XVII

:
.
.

BLOK.NOT
2012
1

, . (-).
. 1. . 2. XVI-XVII
: . . / . . . :
Blok.NOT, 2012. 1174 .
ISBN 978-966-XXXX-XX-X
.
, , .

XVI-XVII ,
, , , , , ,
, - .
: ,

.
,
, , (, , ,
, , , , , , ), ,
, , -
.

ISBN 978-966-XXXX-XX-X
. , 2012,
, , , , ,

, 2012,

................................................................................................................................... 3
. ( XV ). . ......................................................... 7
II 20 1488. .........7
,
. ............................................................................................................................................9
. (1501-1504). . ................................................................ 11
. , 1526.
....................................................................................................................................................... 58
"",
(8 1533) ................................................................................................ 65
(1533-1538). . ...................................... 69
, ,
, ,

() ,
,
(, 1534). ........................................................................................................................... 71
, [,] 15 1539.
....................................................................................................................................................... 89
.
( 1539 )............................................................................. 95
.
([1539], 1548-1549) .................................................................................................................... 108
(1539-1540)128
. (1541-1542). .............. 144
. (1541-1546). ................ 243
(1541) .........243
(1541-1542) ..............................................250

 ,
. .....................................................................261

(1545). ......................................................................................................................277
,
, , (1542), ,
11 1608 . . 285
XVI ( . ,
1548). .......................................................................................................................................... 327
,
, , ,
. , . 1553 .328
. , ,
(1555). ...................................................................................................... 624
--. (1557).
. .................................................................................................................................... 628
.............................................................................................628
,
, . ...........................................................629
. , (,
1557). .......................................................................................................................................... 662
, . (, 25 1558
) ............................................................................................................................................ 678
--. ,
, (1559). ................................. 684
, ,
[1560]. ............. 708
, ,
(1565-1570 .)........................................................................................... 765
(1565-1570 ). ...................765
51: -
, 1565 . ........................................................................................................766
52: , 8 1567 . ....................770

 --. ,
(1567). ................................................ 774
-. (1567). .......................................... 789
56: , 24
1567 .......................................................................................................................790
57: ,
, 1567 . ...............................................................................................................792
58: ,
21 1567 . ...................................................................................................................793
, ,
, ,
1530 ,
15 1571 ...................................................................... 802
(1572). .............................................................................. 821
. . (1575).............................. 838
. ,
. (1589?) ................................................................................................................... 884
. , (1595). ... 886

236.

(, . 1599). ....................................................................... 1030

. (1608). . .................................... 1037
, , (1608 .) ... 1063
69: (--)
, 21 1608 . .........................................................................1064
70: -- (--), 1608 1609 . ....................................................................1068
. . (1 XVII ). . ................................................................................................. 1070
(1771). . .............................................. 1073
1. . . . ............. 1074
2. ()
( ;
- .). ............................................................................................ 1078
5

 3. .. : 5
...................................................................................................................................... 1079
4. ..
64 - ( "Exsul Immeritus
Blas Valera Populo Suo"). ........................................................................................................ 1080
5. . . - XVI-XVII ........... 1081
6. . . - ,
() XV, XVI, XVII ........ 1083
7. . . .................... 1157

 . ( XV ). .

II
20 1488.
: II
// 2, 1899
[669] II .

, ,
1484 .
,
, ,
,
.
,
,
, .
, ,
, .
,
, , -,
, .


II, 20 1488 ,
.
:
, , .
, , ,
, , ,
. ,
7

 .
. ,
, ,
,
.
, , [670]
, ,
, , -,
- , . ,
.
. , 20 1488 .
, ,
, .
,
, , ,
,
. ,
.
,
,
, ,

.

1488 ,
,
, ,
.
, , ,
, .
:
, 1484 ;
, 1488 .
,
,
, , ,

.
8

 ,
.
"Exsul immeritus Blas Valera Populo Suo", - Bologna. - CLEUB, 2005.
"d" (. XXX, XXXa, b, XXXI)
.
, ,
, , 9,6x6,3 ,
,
(19,4x9,5 ),
, ,
: ,
, - ,
; ,
, ,
(. XXXa, XXXb).
, -.
, , ,
1802 ,
XV ., 1472 .
:
.1r / [ ]
/
XXI (...) /
,
[]
.S.
.S. A. .
XMY
Xpo FERENS
c.1r/ [ , ]
,
, ,
( )
.1v/
[ ] , ,
, , - ,
, . , , ,
, . ,
9

, : [ ].
, -
//
, /
, /
/
/
, ? /
/
/
/
/
/
/
? /
+ [] , , / [ ]
. [].[].

10

 . (1501-1504). .

: // .
. . 1971
- . . 1971

. , ,

,
XVIII .
. . , . .
, , ,
.
XVI XVII
.
( Albervcus) 1451
.
. , .
, .
, .
, , .
1508 (piloto majore) ,
. 1512 .
,
, ,
, , .
, XVI ; ,
.

,
,
.
.
(, 1865; , -, 1955),
(, 1875; , 1954),
(-, 1965), (, , 1916). ,
11

, .

. .
(Fr. Ad. Varnhagen'a Lima, 1865).
,
,
,
.
,
,
c ,
, ,
. [340]
1505 :
.
, . ,
.
, - .
,
:
.
,
.


, . ,
, ,
, , . ,
: Ex Italica in Latinam Linguam iocundus niterpres hanc
epistolam vertit. ,
1503 ( 1504 )
15041505 .
,
.
,
, , ,

.

12

 , , ,
, ,
, . ,
,
.
, ,
, 1503 ,
() .
, .
1503 1507
, 1507 , 1508
, 1516 .

, ,
. 1501
1502 .
, .
, ,
1504 ,
, :
.
1507
.
, .
.
, .
,
. ,
, , ,
,
, , ,
, -, ,
, 1504 , ,
.
, ,
, ,
,
.

13


1507 ,
XVIII , .
[341]
,
, , ,
,
. ,
,
.
1502 , [342]
,
.
,
, 14971498, 14991500, 15011502 1503-1504
. ,
.
1492
. ,
,

, , ,
. ,
.
10 1497 15
1498 . ,
. ,
, , , 4
, ,
.
( ).
. , , , ,
--
. , . ,


. , ,
, , ,
14

 , ,
.
16
1493 27 ,
. ,
, -.
, , .
8 1500 .
() 10(14) 1501
. 17
, 1 1501
1 1502 . , ,
- ,
- . -
-. 52-
, , ,
. 10 - 7 1502
.
, ,
1503 . 10 1503
, . 24
--
18 1504 . 15031504
, , ,
.
, ,
, 1504
.
, ,
,
1507
,
, .

,
.
.

15


( .
, 1965 8, . 10- 14)
( 1501 1502),
1502 1503

( ) 1504, 1505

1
.

,
.
. ,
, , .
. ,
2 ,
, , , -
, , , ,
, .
. ,

, ,
, , , ,
, . ,
,
, ,
.
1501


3 .
. ,
, ,
4 .
( ) .
16

 ,
5 . . ,
, ,
,
.
( ),
, .
, ,
, , 6. ,
,
7, - . ,
, ,
.
, , ,
, ,
. [344] , ,
, ,
, . ,
, . ,
, .
,
. ,
, , ,
.
1500
, ,
.
, , ,
, .
,
, ,
, ,
. ,
,
, , .
() , , .

, , , ,
, ,
, 8.

17

 , . ,
.
, , , ,
,
, ,
. ,
,
, , .
,
.
9, . ,
. ,
, .
, .
, , , ,
. ,
, , 10 ,
-.
,
, .

, ,

. , , ,
, [345]
.
.
, ,
, , ,
,
11, .
, , .
, [346] ,
12. , , . ,
, , .
, .
, , ,
. , ,
, , .

18

 .
. , ,
, . , , ,
. , .
, ,
.
, , ,
, .
, , , ,
, , ,
. ,
, , ,
, ,
. ,
, .
, , ,
, .
,
.
... , ,
. ,
, -
.
? ,
, 13. , .
.
, , , ,
,
. , ,
, ...
... ,
- , - .
, .
, ,
-,
.
, . ,
, . ,
14.
19

 . ,
. . , ,
, , ,
,
,
, ,
.
, [347]
, .
, ,
.
. ,
, - ; [348]
. ,
.
, .
, ,
.
, ,
. .
, .
, ,
, .
, () 15
, ,
, ,
16 .
, ,
, - . , ,
,
. , - ,
, . ,
, , ,
, .
.
. ,
. .
,
. ,

. : ,
20

 .
, ,
. , ,
.
.
, , 17
.
,
,
. ,
,
.
.
...
,

. , ,
. 18 , .
,
.
, .
.
, [349] , ,
, ,
, .
, , , ,

.
,
,
. , .
, ,
,
, ,
, ,
.
, :
, , ,
, .
, ,
, ,
21

 ,
, ,
.
,
, .
,

, , , .
, , -
,
,
. ,
, , . ,
, ,

.


,
.
, ,
, , ,
.
. [350]
,
, , .
,
, ,
c . , ,
.

, ,
,
, ,
, ,
.

22

 , 4
1504 ,


(14971498)
! ,
,
, . ,
,
. ,
, ,
, ,
, .
, ,
, , ,
, ,
. , ,
, ,
, , ,
. ,
, , , ,
,
, :
, ,
,
, , .
, ,
, ,
, , , , ,
, .
,
, , ,
, , , , ,
, .
19 , , ,
.
, , [351]
, , , 23

 .
,
,
, ,
, .
, ,
, , 20.
,
.
,
: ,
,
, .
, ,
, ,
-
. , ,
.
.

. ,
.
21 1497
.
.
; ,
. ,
, , , ,
, .
26- ,
.
,
. ,
22
.
, ,
. 27
23 24. 280
- 25.
, ,
. , ,
24

 , -.
37- 26, ,
.
27,
, 16
28,
75 .
,
, , .
, ,
, [352] . , .
. , ,
.
, , ,
, .
,
, ,
- [353]
, .
- 29, ,
. , .
, ,
, .
.
, ,
, ,
, .
, : ,
, 30, . ,
, , .
,
.
, ,
. .
, 31 ,
, " .
,
, .
. ,
, .
25

, , ,
, , ,
, , .
, , ,
. , ,
, . ,
. , ,
. , , ,
. ,
, ,
.
, , .
, . ,
. , .
, , ,
. ,
.
,
- .

, . ,
, . -
. , : ,
. ,
, ,
. ,
. ,
, , , ,
30 40 , [354]
. .
, ,
. - ,
, ,
. ,
, ,
. ,
, , .
[355] , ,
- . ,
,
. , , ,
, , .
26

 , , ,
- .
,
, . .
32, ,
, , ,
. ,
,
.
, ,
. ,
, 33
- ,
, ,
. ,
. - , ,
, ,
.
. .
, .
,
. , ,
, .
.
, , , ,
, ,
, .
,
, . ,
, .
.
,
, , .
, , ,
,
, .
.
27

 , ,
. ,
, , ,
, ,
, ,
,
pectignone 34. , ,
, .
,
- , .
, [356] .
, .
, - , .
. ,
, - .
.
, , .
, 35.

, .
,
600 . 36 ,
37 . 38
, , , ,
, - 39,
.
.
40,
, ,
, , ,
.
, , , ,
. , -
, , ,
. ,
, .
- . , ,
- , ,
.
28

 , .
, ,
. ,
.
,
. , ,
, .
41 .
42.
,
, ,
.
. ,
, .
.
, , , ,
, .
, , .
, , ,
.
, , ,
. , ,
, .
[357]
, .
. ,
, , , ,
. ,
, ,
.
,
, . ,
- .
, .
, , .
, ,
, ,
, , ,
, ,
. , ,
. , , .
29

 ,
, .
,
, 43,
,
, ,
. ,

, , ,
. .
,
, .
.
,
. ,
, ,
.
, ,
.
, .
, .
, , ,
, . 44 44, ,
.
.
, .
, , ,
.
, , 22 .
, .
. , ,
. ,
, . ,
, ,
. [358] , ,
, .
, 16 .
.
. , ,
. , ,
30

 , ,
.
,
, . ,
, , .
, ,
. ,
. , , ,
. ,
, , , .
, ,
.
, . ,
, ,
. 15 20 .
, .
, ,
, .
, , , .
, , ,
.
,
, . ,
.
.
, ,
, 80 .
, .
, ,
.
, , ,
. , .
,
. ,
. , - ,
. 45,
, .
, ,
. , ,
31

 . ,
. ,
, , .
46.
.
. .
[359] ,
. , , , ,
.
, ,
. , ,
.
, , . ,
. ,
. [360] .
, , ,
, .
, , .
.
, ,
. , , , ,
, , ,
, . ,
, ,
, .
, , ,
.
, , , 28
,
. ,
. , .
, . .
, .
, ,
. .
, .
,
, , .
,
, .
, ,
32

 .
, , ,
.
18 ,
. , ,
, , .
- ,
. ,
, ,
.
, .
, ,
.
. , , , ,
, ,
. ,
. ,
, , .
, , ,
. ,
, ,
, .
,
. .
, , ,
[361] , ,
, , . ,
, , ,
. , ,
.
,
, .
.
,
. ,
,
. ,
. , ,
, .
33

 , , ,
, , , ,
, , .
, , , , - ,
, , ,
. .
. ,
, ,
!
, , ,
. ,
. ,
, , ,
23 47.
. ,
, , . ,
, .
,
. ,
. , ,
, ,
870 , (- ),
.
,
, ( ,
). 13 .
, .

, ,
,
.
,
, .
, .
48 , ,
, [362] .
, ,
, .
, ,
,
34

, , ,
. 37
, . ,
, ,
-
. , , ,
,
.
,
.
,
, .
, ,
, ,
, ,
. .
, ,
. ,
--,
, , ,

, ,
.
, , 400
. , ,
, ,
. ,
, .
,
,
. .
49, , , ,
, , .
,
. ,
, . ,
, 42 ,
, .
35

 ,
, . ,
, .
. ,
.
, .
, ,
[363]
.
, .
,
, .
, , ,
,
, .
, .
, , ,
,
. ,
, , ,
, .
, , . ,
, , , -
. 57 , ,
. ,
. , ,
, 250
50. 250 ,
.
22 , ! .
, , ,
,
,
, , .
, 22 .
15- 1498 ,
.
. , .

(14991500)
36

 , ,
.
16- 1499 51
, .
, ,
. ,
- 44 52 .
, ,
53. ,
- .
54, . 500
- 55. ,
. 27- ,
. ,
. .
, . ,
, [364]
, . ,
- , ,
, , .
, . ,
,
. -, [365] , .
40 ,
. ,
, . - .
, ,
-. ,
,
. .
, ,
. ,
, , , , ,
56. ,
, , .
, ,
, .
, , ,
, , .
37

 , ,
.
45 ,
. .
, , .
, , , .
. ,
, , . ,
,
, , ,
, .
, , ,
, 70 ,
. ,
57 , ,
. . ,
. ,
,
. , ,
, . , ,
. .
,
.
, ,
. , , .
,
, ,
. , ,
400 .
, .
,
, . 26
.
. , , [366]
.
, ,
. , .
, 58 ,
, . ,
38

, ,
.
150 ,
, , r.
, , ,
, .
. ,
. ,
.
, .
, -
.
17 ,
,
, ,
.
,
, . .
, , , , , ,
. ,
. ,
, .
,
.

, .
, ,
- . ,
, .
, , .
, .
, 15
, . , ,
, -
. .
. ,
, , , .
,
, ,
39

, .
, ,
, , ,
. , ,
.
, ,
. ,
. , ,
. ,
[367] ,
. ,
- . , , ,
, ,
. ,
. ,
.
, .
, , .
,
.
, , .
, , , ,
, , .
, .
, ,
. , ,
, .
, .
, , ,
. ,
. ,
, , ,
. ,
, , ,
.
, , .
, ,
, .
, .
, , .
40

 , :
. , .
, ,
. ,
. , ,
, ,
.
.
, .
36 . , ,
, . ,
,
.
. ,
. ,
. ,
.
. , ,
, .
. , , .
[368] ,
. ,
, , , ,
, , ,
.
, ,
, , .
,
, . .
, , , , .
, .
- .
, ,
, . ,
.
,
, ,
,
. ,
41

 59,
60.
,
. , ,
, . ,
.
47 119 61
, 40 ,
, , , 62
. ,
, .
, .
, . ,
130 , .
130 , ,
63. , ,
, ,
, . .
, , .
.
, ,
... 64.
47 ,
. -
,
, 65.
17 66.
,
67, . ,
.
22
, . ,
[369] . !
, .

(1501-1502)

42

 , ,
, . ,
, . ,
.
- ,
68,
,
.
, , , ,
,
, , . ,
,
, ,
. .,
.
, , ,
.
, , ,
.
,
. ,
, .

1501 r .
, , .

. ,
69, .
70
.
11 , ,
.
-,
, 67 ,
700 - .
67 , -
- , ,
, ,
,
43

 .
, ,
.
. 17-
. ,
, ,
. , ,
. [370] ,
, , ,
, .
71 .
, , .
.
.
,
, .
, .
, . ,
, ,
.
72 ,
, .
, ,
, ,
. ,
, , .
.
, .
, , ,
. ,
, .
, ,
, ,
- , .
, . ,
, ,
,
. , ,
.
44

 ,
. ,
. ,
. , ,
, ,
.
, , , ,
, .
, ,
. , ,
, , ,
, .
,
.
.
, , -
, ,
.
, ,
, , , , ,
,
[371] . ,
, . , ,
. .
, .
,

.
73 ,
. , ,
, --. .
, ,
. ,
, -.
, 74, . 150
, ,
.
, .
,
45

, , . ,
, . ,
. ,
.
. canna Istola,
, , .
, .
.
. ,
, - ,

.
,
. 32 .
,
, , .
, .
, .
, ,
,
, 75
750 76 600
-, 150 , .
, ,
.
,
, cassia , ,
, .
77 ,
,
. , ,
, .
. [372] ,
,
,
.
, -.
15- ,
46

 .
78,
. 52- .
,
500 - , .
,
, .
, .
, 79 ,
15 , .
. , ,
, ,
20 . ,
, , - . ,
.
,
- ,
, - ,
, ,
. , ,
, .
,
, .
,
.
, , 80,
. , , ,
, .
-- ,
,
81 .
, ,
-, , , 15 82.
, ,
750 .
, 15 , ,
300 .
1302 , !
, -.
,
15 , 11 , ,
47

 , 83 ,
. ,
. [373]

(15031504)
, ,
. , ,
,
, ,
, ,
.

,
. ,
,
( ,
) .
84 , , ,
33- .
10- 1503 ,
, 85, 13
86.

- 87, ,
, -
, - , ,
, .
, , ,

, , .
.

. - . 300
,
, , , , 22
.
48

 , , ,
.
, .
- .
88 . , -
,
, ,
, .
- , .
300 ,
. ,
,
.
89 , ,
, , .
, , ,
, ,
,
, [374] .
,
, . , ,
, .
8 , , ,
, ,
, , .
, ,
, ,
, .
,
,
, 90 .
91 .

. .
.
.
, . ,
.

49

 , ,
, . ,
-- ,
, , , -
, ,
, , Badla di
lutie sancti 92
, 17
, 300 .
, - .
, , ,
, , . 260 ,
, , .
24 , .
93.
,
94 , ,
.
, ,
- . 24
,
. ,
,
. , 30 ,
40 . , ,
. 18
37 ,
.
,
-- 95,
-,
. 77 [375]
18- 1504 . !
, .
, , -
. !
, .
.

, ,
50

 , ,
96. ... , . ,
, ,
. .
.
. ,

. 1504
. .

1. (1453 1505)
, ,
VIII . ,
1503 , .
.
2. .
3. . . 14
1501 7
16 , ,
10 .
4. . (.) ,
, .
,
,
.
5. , .
II . .
6. () , (.).
7. . .
.
8. (leuca) (. leuga,
. legua , . lega , . leagu; , . lieu),
, , .
51

9. . ,
.
, .
10. . .
11. . ,
, ,

. .
, ,
,
, ,
, ,
. ,
.
,
, ,
.
12. . ,
, , .
13. .
, ,
; ,
.
14. (.) - .
15. () ,
37 (I . .). 79 . .
16. . . .
(V . .) ,
(V . .) .
17. (Navis Argus),
,
37,5 .
.
18. .
52

19. Quomodo cunque sit , , .

20. Veniam peto .
21. ( ) 20
10.
22. Navi di conserva.
23. , 27 .
24. 27- .
25. Inf mezo di, et libeccio. , ,
, , ,
, , .
26. .
27.
.
.
28. 16- .
, , .
29. -. Vento secundum collem.
30. Sonagli et specci, cente, spalline.
31. tucte () , ,
.
32. , ,
.
33.
.
34. pectusculum inium.
35. campane ()
pane) (, ).
36. 8.
53

37. .
38. 7 10.
39. suolo (. solum, ,
) sol , .
.
40. atnstrini ,
.
41. Lumi , ,
.
42. Interramento .
43. Sibaldone.
44. 20 44. ,
.
45. li . , ,
.
46. Brachio uno e mezo . .
47. 23- , , ,
().
48. .
.
49. Le lingue (.).
50. , 25, 250. 250
. , 25
.
51. 1489 1499 .
52. 19 , .
53. .
54

54. 5- .
55. .
56. - .
.
57. 20 .
58. . .,
80 ,
, , , .
59. .
60. , 12- .
61. Marchi, marco 8 .
62. . ll , ,
spalline (. . 30).
63. .
.
64.
.
65. .
66. ,
67.
.
68. .
69. Besilica .
70. 14- .
71. .
72. , .
55

73. Capitano maggiore.

74. .
75. ,
.
76. 700.
77. 13.
78. .
79. 2 .
80. : 250
.
81. 300 , 1300
(i'300 leghe .; mille trecentum disfabamus ieucis .).
82. 16.
83. Corno , carro ,
.
84. ,
- .
, , , ,
.
85. ,
.
.
86. 12.
87. -- (infra
mezzo di e libeccio) (. . 25).
88. .
89. Ligare .
90. Golf .
56

91. Facemmo rostro,

92. , Bahia de todos os santos . d h
.
93. Nave capitana
94. , , .
95. Nornodeste.
96. , .
97. .

57

 .
, 1526.

[ Colleccion de documentos ineditos para la

historia de Espaa. Tomo V, Madrid, Imprenta de la viuda de Calero, 1844. pp.
193-201.
:
., 2009,

[193]
,
CXX,
.
1525 , -1
2 [Pedro Arias de Avila], -
3, , ,
[mar del Sur],
,
,
: , :
, ,
, -
[], ,
[15]25 4 [ ] 5
, 6 - [compaeros de la tierra],
[maestros] , ,
,
,
.
, , ,
,

(. Pedrarias Dvila, 1440 , , 6 1531
, ) , .
1514 19 1500 . 12 , 4 . 1519
. 1524 . .
.
3 Castilla del Oro -
4 14 1524 , , 1525 .
5 , 5/6 .
6 160 .
1
2

58

, , , ,
[194] [ ] , ,
, ,
- , ,
, [ ] .
1, , ,
, ,
[ ] ,
: [] ,
. ,

[] . []
, , ,
: ;

. , , , .
, .
, ; , , .
- ,
, [ ]
, ,
, ,
:
, ,
[ ], ,
[no podan ser sino vistos]; ,
[ ] , [195]
- [algunos mantenimientos para en los
navios]. ,
:
, 2 ,
, , , ,
- , ,
. ,
, , ,
[] , , []
, -,
,
3 [ ],
:
, 4, ;
1553 , III.
pesaba - , pasaba - .
3 ..
4 358 .. 7723 ..
1
2

59

 [], ,
, .
,
; , []
[] ; 1.
,
, , ,
, 2,
,
, 3 ,
. [196] , ,
, -,
, , 4
[arecidos de oro], [tres principales], ,
, : , ...
5 [... de Bocanegra], ,
, []6.
[] , .
,
, , ,
, , ,
, [ ]
, , 3
[la lnea equinoccial]. , ,
: , ,
7 [dieron algunas calas],
; ,
, , , ,
8 , , ;
, ,
.
9, , , ,
10.
, , [eneguen]11,
.
1 pero no a fecho, pero no hubieron suceso - .. .
2 , .
3 :
4 .
arecidos , , parecidos
5 .
6 , .
7 .
8
9 1534 .
10 .. .
.. henequen - , , (. Agave fourcroydes Lem.)
; .
11

60

 1, [2 ]
, ,
[197] , .
,
, []
, , , , [potales]3,
[por
anclas a manera de muela de barbero].
[por el ario]4
, , ,
, [ponietes]5, ,
[armaduras como de piernas]6, [] , [tenazuelas],
7, [sartas y mazos de cuentas],
8 [rosecleres], , , ,
; , ,
[aljulas]9, [alcaceres]10, ,
, ,
11, , ,
, [] , ,
; ,
, . [sartas
de cuentas]
[cacadonias]12 ,
, .
, ; .
18 , .
, , , ,
.
:
.. - .
3 Potales-Potala =
, ; pouta.
4 . , avio, .
5 . .
6 (?)
7
8 .
( 2,5; 5,57 5,64), .
1
2

- Ag3AsS3 (--), Ag3SbS3 (--). , .

9 .
10 , .
11 . : - .
12 . , calcedonias - .

, .
, , -. , ,

. 6,57. , :
( ), - (), (), (),

61

[anime]1. ,
[cuentas coloradas],
, , .
, , ,
, , ,
[198]
-, , ,
, ,
, , ,
, ,
, ,
2 [Tacamez]: - , -
;
, ,
- 3, 4, []
[y encima de l un bolto de un mucho deste de oro];
, , ,
, , ,
; ,
, ,
. ,
,
, , ,
, .
,
, , ,
, , ;
, , :
, [] , [199]
1500 5 ,
, []
6 , , ,
, , [] ,
, 7, 25
8 , ,
,
- - () .
.
( ).
1 , .
2 .
3 :
en estandarte - .. .
: bolto, bulto/
10000
6 90 .
7 .
8 = 5,55 .
4
5

62

 , , , []
; ,
; , --1
2, .

, , ,

[],
, ,
, ,
, .
, , , ,
, : ,
[Calangane]3:
, ,
, , , , ,
, , , ,
-, , , , , ,
, , , [200] , , ,
, , , [y de Nancabez y de Tovirisim y Conilope y
Papagayos, y Tolona y Quisimos y Coaque y Tonconjes y Arampajaos, y Pintagua y
Caraslobez y Amarejos, Cames, Amotopse, Docoa]4,
, ; [ ]
: [Calangone]5, ,
, , []:
6, , , . ,
, , , , , ,
,
, [cuentas], , []
, , ;
, ,
;
7; ,
[] ;
, .
, ,
, ,
, [Mara
Meseia]: - - ,
.
.
3 Cancebi
4 , .
5
6 Calangome.
7 , .
1
2

63

[] , ,
.
, [] []
1 , [201] 2;
[a la parte del Oro]3 ,
4 , [] 5,
- , -,
[] ; []
[] , [] []
, , , []
[] .
6.

de huego de fuego.
.. - -, .
3 , a la parte Castilla del Oro
4 , ( 8264 ) .
5 .. .
6 V.
1
2

, ( ) ,
.

64

 "",
(8 1533)

:
LUCIANO PEREA. La idea de justicia en la conquista de Amrica, Madrid
1992, p. 237-239
(http://usuarios.advance.com.ar/pfernando/DocsIglLA/Requerimiento.htm)
:
., 2009,
.

, .

.
, ,
,
.
, ,
, , , ,
, , ,
, .
:
, ,
.
, ,
,
, - :
, , ,
, , , , , ,
, , , , , , , ,
, , , , , ,
, [] , 1,
1

65

, , ,
, , ,
, , ..,
.
,
, , , , ,
, ,
, , . - ,
,
, , ,
, ,
.
, , ,
,
, , ,
, ;
, ,
, , ,
, , , ,
, . ,
,
.
,
, , ,
, ,
.
,
, , [] ,

, , 1 ,
2, 3 , ,
, .
; -
, ,
, ,
, ,
, ,
, ,

, , - ,
, ,

, , Inter Caetera (1493) VI,
"" .
3
1
2

66

, ,
; .
, , ,
, , , ,
,
, , , []
1, , ,
[] 2,
,
,
.
, , ,
, ,
, , []
, ,
, ,
, , ,
,
,
[ ], .
,
, , ,
, ,
,
, ,
, , ,
, , ,
,
3; , ,
, , ,
, , ; , ,
,
4, ,
.
, ; ;
; .

..
..
3 ,
. , ;
, ,
.
4 ,
, ,
.
1
2

67


[],
, .

68

 (1533-1538). .

Gobernantes del Per, cartas y papeles, siglo

XVI, tomo 1, Madrid, 1921
:
., 2009,
[ :
, ]
[Samano]1,
,
,
.
, 8 1533.
.

[san miguel] ,
, , ,
, [] []
; [hernando picarro]
, ; [] ,
.
, - ;
, ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,
, ,
[], ,
, , [
], , , [] ,
[ ] ,
1

[Juan de Smano], V .

69

. [francisco de los
covos]1 ,
, ,
.
, , [ ]
.
[caxamalca] [la nueva
castilla], .
.
[franisco piarro] ()
,
,
, .
[] , 9 1538.

, , [] ,
[] , , , ,
,
, ,
, ,
. ,
, , []
, , , , , ,
, ; , ,
, , .
, , .
[].
9 .

()

(1477 - 10 1547) I, .

70

 , ,

, ,

() ,

, (, 1534).

:
Pogo, Alezander, eds. The Anonymous La Conquista del Peru (Seville, April 1534)
and the Libro Vltimo del Svmmario delle Indie Occidentali (Venica, October 1534). Boston, 1930. - pp. 218-281.
/218/ (2r) ,
, -1, ,
, | | .
.
2 , ,
-, , , ,
3,
, .
/220/ : ,
| | 4.
5 [la Pugna],
, ||.
[Tumbez], .
[Tangarara], ,
-.
[Atabalipa],
6 [el Cozco], ;
, ,

, -.
, , 7
, . 8,
.
.
3 (1571).
4 .. .
5 , .
6 . , , .
7 2000 .
8 .
1
2

71

 [desfracado] 1;
, , , ,
, , ,
, . 2 (
), , ,
. , ,
, /222/
, , , , ,
||, .
, ;
||: , ,
,
, , ||
. , ,
3 [Caxamalca];
. , , ,
, ,
, ||
, .
, ||
.
, ||
, ,
, 4 ,
.
, ,
, ,
, ,
. ,
,
,
, ,
5 [Caran], |
| .
[se parti] , , |
|, , (2v) , , ,
| | . /224/ ,
, ||
, ,
.
.
: , , .
3 . , , ,
.
4 , .
5 .
1
2

72

 1 . .
, :
, ,
|| , ,
. || ,
, - ,
,
, ,
|| ; ,
, , . ,
,
. ,
||, ,
, , ,
/226/ ;
, , ;
, 2 [tejuelos de oro de
minas]. ;
, ,
.
.
, , .
, , , ,
, . ,
, , ,
, ,
, 3, ,
, , ,
, - , .
, .
, ;
, | |, ,
. ,
, /228/
4. ,
, ,
, ; ,
, , ,
.
, .
, , , ,
, . ,
, , , .
3 : , , ,
.
4 ,
.
1
2

73

 . , ,
, ;
, . ,
, ||, ,
- . ,

,
, ,
, ,
1, ||
. .
,
, , ,
, ,
,
[es hombre de buen recaudo y ardid en la guerra]. ,
, ,
. .
,
, /230/ , -
.
. ,
, || .
; ,
, , 2.
, , ,
, .
, ,
, ,
.
. ||
. ,
, ,
, 3.
- -
, ,
, - ,
: , ,
? ,
, , -
, ,
. ,
.
, -.
3 , .
1
2

74

 , ,
, , ; , ,
, , .
, ,
, ,
/232/ , .
, ,
, , .
, /234/
, | | ; ,
, ,
, - ,
. ,
, .
, , 1,
, .
,

, , .
2, . ,
. , ,
3, 4 /236/ ;
;
[con porras y mazas]. , ,
[mudanza]. , ,

, (3v) .
, ,
, 5 , ,
, .
.
, ,
, | |
[puerto], ,
, .
(Vita
Caroli Magni) ( , ), , 778 .,
, ;
, , (Hruodlandus britannici limitis prefectus).
,
; ; ;
, , ,
, , . ,
; , ,
. XI .
2 , , .
3 : , ,
(Historia..., 1. XIV, c. IX, t. II, p. 225).
4 .
5 .
1

75

 -; ,
; , ,
,
; , ,
. ,
. , /238/
, .
, ; ,
, , , , | |
.
[arremeter el caballo], .
, , ,
, , , 1,
, , , ,
, || [que a
todos los que boluiessen a tras auia de mandar hazer otro tanto].
.
,
, ; , , |
| . ,
. , , ,
, , , .
, , - .
2 [Aquel da todos eran seores]. ,
, , ;
|| , , ,
. || ,
, , , ,
.
, .
; ,
. ,
, ,
. , ,
, /240/ ,
, .
, , , ,
;
, .
3 4, ,
,
300 .
, , .. .
3 - .
4 600 .
1
2

76

,
, 1,
2 [y vnas
hondas con sus piedras hechizas para ellas].
3,
.
,

,
, (4r) .

, 4,
5, ,
6,
[escopetero]7 ,
8 [brezos], /242/ ,
. , ,
, , |
|. , : ?
, , ?9.
.
, , ,
, , , ,
, .
+ , ,
, , ,
,
. , ,
, ,
, . ,
, , ,
, , , ,
, , ( ,
) .
2 : .
3 , ,
.
4 , .
5 , ,
[1560],
: , , , ,
;
[mochadero], , , ,
[] (.40)
6 , 4 1526 ,
. 60000 , ,
, .
7 . , .
8 , .
9 , .
1

77

 , , -
, , , , ,
, : , ,
, || ,
. ||
,
, ,
. /244/ ,
, . ,
, , ,
,
, . , ,
, , .
, , ,
, ,
1
, , ,
. , ,
,
, , , ,
- , - ,
, [que no serian mas de
dia] 2.
||, , .
, ,
|| ,
,
, ;
. ,
, , , ,
, ,
. ,
, /246/, ,
, (4v) , , ,
, , ,
, - ,
, , .
, [El respondio medio riendo],
, , ,
, - .
, - ,
, .
,
1
2

, .
4 .

78

 . , ;
, .
, , ,
, , ,
; ,
. , ;
. | | , - .
+, , ,
, , , ,
, , ,
- /248/.
, ;
, . ,
, ,
. , 1
, .
2. , ,
, , . ,
, .
, ,
, , ,
/250/ 3 [un hombre alto no
allegaba a ella con un palmo];
4 - . :
? , |, |
, ,
. ,
, .
, , ,
, , ?
, ,
,
, , .
, ,

. , ,
, , ; ,
. , , ,
; : , ,
, , , ,
, ..
. 8 .
3 , 12 , 21 .
4 1 16 - 28 . , 7
4,20 = 29,40 2. 67,62 3, 2,30 .
1
2

79

 1 || , ,
, , ,
, . ,
, . ,
; ,
. , ,
, , ,
, , , ,
. ,
; ,
[Gomachuco], , ,
;
, , ,
; , ,
, , -
, , ,
. , ,
. . ,
2 ,
, , , ,
, ; 3
, ;
4 [a vn cimin], , |
| .
,
, ,
, ,
, , ,
, 5 [sacristanes],
. ,
, [viamos cada dia en
mucho trabajo],
, , .
[Guamachuco],
, ,
| |, , .
, ,
; ,
; /254/ , ,
. . . ,
.
2 .
3 , .
4 cem cimi ; ,
.
5 , ,
. 17 .
1

80

 ; ,
, ,
, , - - ,
, , ,
[y el uno cort un brazo al otro, que no lo quisiera
el Gobernador por todo el oro]. ,
,
, , ,
-, ,
, .
, , - ,
, , .
, ,
, ,
, [Xauxa],
, . ,
. ||, 1,
. ,
2, . ,
; , 3
. . , ,
, , .
, ,
/256/ .
(5v) [Quizquiz],
. ,
, | | ,
, , , . ,
, ,
[que si no quisiesen dar por rescate al Cacique, que l
lo ira a sacar]. , .
, ,
; ,
[cuanto ms les vena dando la sombra del sol, tenan ms bajo oro en ellos.] 4.
, (
, , , |- |)
.
,
, ,
.
.
3 , , , . , ,
23 .
4 . , , ,
, .
1
2

81

 , .
, , ,
. , ,
.
, ,
. ,
, . ,
. ,
,
[mxcara] ,
, /258/ .
, ; ,
, ,
, ,
, , 1,
||.
, ,
. ,
, , ,
, ,
, , ,
,
, , ,
,
, , ,
,
, .
. .
, ,
, . ,
-
.
,
, . , .
, [escuro]
, . ,
, , ,
, , ,
. ,
, , - ,
.
. /262/ .
, . ,
1

, .

82

1 ( , ) ||,
, ,
.
(6r) , ,
, .
, , , , ,
, ,
,
, .
, ,
. , ,
. ,
, .
,
. , ,
, . ,
,
. , .
/264/ , ,
, , ,
. , ,
; , ,
, . . ,
, , ;
, ; ,
, , ,
, . ,
, || .
, ,
, . ,
, , , , ,
. ,
, ; ,
, , ,
, ,
; ,
; ;
, , , ,
; ,
2. ,
, ,
, , , ,
, .
1
2

.
, .

83

 , ,
, .
, , ,
, , ,
.
,
.
, , ,
,
, , ,
,
; ,
, , - | |
; , -
; | | - , ||;
, , ,
;
, || ,
(6v) . /268/
1 [Guito], .
, ,
, ,
. , ,
[deputadas] ,
||, 2 [las minas de
collado], , ,
, ,
|| .
, - ,
,
, .
. ,
. ;
|| , ,
, , , ,
. ,
, .
,
, ||.
,
, , - 3
, .
, collado
colla, .. ,
, . , .
3 16 460,5 .
1
2

84

. , ,
. ,
[algunos eran de quilates], ||
. ,
. ,
; ,
. ,
- ,
.
, ,
;
. .
,
, 1.
|| .
, ,
,
2 , , . ,
, ,
. , ,
,
, |
|. /272/ ,
, ,
, ,
, , || ,
, .
, , ,
, .
, | | , ,
, , .
,
. ,
|| , , .
, .
, , ,
: ,
, , ,
, . , ||
.
, ,
, || ,
. ,
1
2

.
16 .

85

 , , ;
, . ,
, ,
, .
,
. ,
. , ,
, ,
, ,
/274/ , , , ,
. ,
.
, . ,
, [le ataron a
vn palo], .
| |, ,
, . |
| ,
. ,
,
. -
, , .
||, ,
.
1
,
, .
/276/ .
, , -
. ,
, , ,
, ;
. ,
| | || ,
. . ,
, , ,
. - ,
. .
, , ,
2, ,
, ,
, ,
. , ,
, II.
2 .
1

86

 ||, ,
, . , ,
,
. , ,
, .
, , 1
, , , |
| . ,
, .
, ,
.
,
. ,
, , ,
. (quinto real ), ,
20 %, 8 %.
1

, ,
( ). ,
4,5 , 1/15 (: ),
5993 , 14
. , ,
.
. .
XVIII: : , , , ,
,
. , ,
() (), . , ,
, , , .
, . , 575
625 172 187 ( , ).
. ,
, , , ,
. , 20 1541 1560 500
: 1548 1551 () 3 [1
3,6 = 11 = 375 ; 1552 XVII ],
, , , ,
, , .
, ,
, . (
) . ,
. , ,
.
, ,
, . , .

87

, , /278/
, ,
, ,
, .
, ;
, || ;
. , ,
, . , ,
, , ,
, . ,
, , ;
, ,
, , - . /280/

[testigo de vista],
,
-1 ,
. .
(8v)
, , ,
.

- XV , .
XVII XVIII .
1

88

 ,
[,] 15 1539.

[ :
., 2009,
[ : Archivo General de
Indias, : Patronato 93, n11r2, . 186v-188v.]
[ ,
]
[ : ]
, , -
, , ..
, , , -
,
,
[ ] ,
, ,
, ,
[ ]
/. 187/ ,
, , ,
,
, , ,
, ,
[rrepartimiento general] .
[]
, ,
:
, ;
, , ;
, , ;
, , ;
, 1, ;
Diego Gonsalez Holguin, 1608:

1

89

 , , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, [] ,
( );
, , ( );
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , (
);
, , ;
, , ;
, , ;
, , /. 187v/ (
);
, , ( );
, , ;
, , ;
, , ( );
, , ;
, 1, ;
, , ;
, , ;
, , [];
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
Diego Gonsalez Holguin, 1608:

1

90

 , , ;
, , ;
, , ;
, [] ,
;
, /. 188/ , ;
, , ;
, ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ( );
, , ,
;
, , ( );
, , ;
, , ( );
, (
, , );
, , , , ,
( ), .
[] :
, ,
;
, ,
;
, , , ,
, , ;
, , ;
, , ( );
, ,
.
[ ] /. 188v/
:
, ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
, , ;
91

 ,
, .
[ ]
:
;
, ;
, , [] ;
, , ,
.
,
,
, ,
, ,
,
.
15 1539 .
, ,
,
/. 189/, , -
,
, ,
, [ ],

, , , []
, 5 1561
. , , ,
: , ,
.
[ ]
[, 1539,
:
1539 =
Alcaracay
Andaquchua
Andasco
Aychica

Aymayba
Banbamalca = Pampamarca
Bilcabanba
92

Capacalla = Capacalla
Capaalla
Caquesamarca
Chabibamba
Chacana
Chiara = Chiara
Chilaeni
Chua
Chuayapo
Chuchunbe
Chunbihallanga
Chuquisguayo
Cocas = Cocas
Cochabanba = Jochapampa
Cola = Colpa
Gualguayo
Guamanilla
Guarillane
Guataray
Guayaconi
Guayana = Guayana
Loroya
Lacacha
Lachi
Laracalla
Layoguacho
Llamay = Lamaypampa
Magusycamalca
Mayomarca
Ococho
Omamarca
Ongoro
Opabacho
Orcomalca
Pacocha
Paracaya
Pocollo = Pucullo
Pomachaca
Pomaguacho
Pupuca
Queca
Quenoabilca
Quevilla
Sillusque
Suya
93

Tiquillo
Tolpo = Turpo
Tororo
Yanama
Yanapasco
Yatubi = Jatupata
Yslana = Isjana]

94

 .
( 1539 ).

[ Freide Juan. Descubrimiento del Nuevo

Reino de Granada y Fundacin de Bogot (1536-1539). - Bogot: Imprenta del
Banco de la Repblica, [1960?] :
. , 2010,
[ :
. , 2010,
-
[Juan de San Martn] [Antonio de Lebrija] ,
( ) [Gonzalo Jimnez de Quesada],
.

(14, XXVI, XI), Relaciones Histricas de Amrica
( )
, , 1916. .
, [el factor]
[el contador]
-,
, 20 1539 (Doc. 1.308).
, [Santaf], , .
[Cartagena] 1539 , ,
, .
, V
,
(Doc. 1.340).
:
- Archivo General de Indias. Seccin Patronato, legajo 27, Ramo 16. Sin fecha.
:
, ,
,
[Pedro Hernndez de Lugo]
95

- [Santa Marta] , , ,
800 , 1536 .
, , []
,
[] .
, , ,
, , -, ,
,
[Gonzalo Ximenez], , 500
- [el Ro Grande] , 5 , ,
[] , .
, ,
, ,

, ;
[el Nuevo Reino de Granada].
- , ;
,
. , , ,
, ,
[Garca de Lerma], .
, - , , ,
, , ,
,
. [] ,
, .
, , , ,
, , [La
Tora], , [], , ,
, .
, , ,
- , , ,
,
- . [] ,
, ,
, ,
, .
[]
, ,
, - []
. ,
,
. , ,
,
96

 . , , , 25 ,
, , ,
, ,
.
[],
, , , .
, , ,
[ ], , -
, ,
[Juan de Cspedes].
25 , ,
.
, 25
, [ ?] [una tierra
masa], ,
, .
, ,
, , . , ,
1.
,
.
, , ,
[] [de Opn], ,
, .
, , , ,
, , ,
.
, ,
, ,
, , ,
. , .
,
, ,
[], .
, .
, -
, , ,
, -
, . ,
,
, , [Bogot].
1

. .:

97

 , ,
, , [] ,
, .
, , ,
- , ,
,
, ; , ,
.
- , ,
. ,
,
, .
, , ,
. [tiene tiranizada]
. [ ],
,
[] [a una sierra muy agra?],
, [ ] .
, [ ]
: - ,
. , . ,
, , , , ,
, [panches],
;
.
, - .
,
, , ,
[] , [] ,
[] [] , , ,
, . ,
, ,
, ,
[la Trompeta].
[Pedro de Valenzuela].
6 , ,
, ,
[] [tan extraa novedad].
, , [ ] 15 ,
, , . , , ,
, .
, [Somondoco],
. 3
. ,
, , ,
98

 ,
. [] [ ]
[cuentas], , .
, , , ,
, , ,
, , ,
, , ,
.
, ,
, , , .
, , - ,
, - , ;
, - .
, ,
, ,
, [Tunja].
, , , ,
, , , ,
[] , []
[despus pareci ser trato doble]. []
, , ,
, , [ ].

, .
, , , ,
, . ,
,
, , , ,
.
.
. , , ,
, [], .
, .
,
: [Duytama],
[Sogamoso], - .
, , ,
. [] ,
,
, . ,
.
,
, . ,
, . , , -
, .
99

 1, ,
, , , , ,
, ,
, ,
, - ,
, ,
.
, , ,
, .
,
, , [Cha]
[/?], , ,
,
, . - ,
[], [/?],
: ,
, , [] [muriendo
Bogot, hacen a Cha, Bogot, y luego se elige otro, que sea Cha];
, ,
, [ ,] [y mientras que es
Cha, no seorea en otro cacique ninguno ms de un pueblo que l tiene, a donde
reside].
,
, , ;
[amazonas]. , ,
, , , [],
, , ,
. ,
, ,
[ ] .
, -
, , , ,
, , - ,
,
, ,
, ,
. .
, , ,
, ,
, ,
,
, .
,
1

: .

100

,
,
, []
, ,
. ,
,
, ,
1.
, [ ],
, ,
, , , ,
, [, ] ,
.
, .
, , , ,
- ,
, , , .
, , , ,
, , , ,
. , ,
, , ,
, , ;
, , [
] , ;
, ;
, , ,
. ,
; ,
.
, , ,
, ,
, ,
, , ,
, . ,
, [] ,
, ;
,
. 20
, .
, ,
.
, .
, [ , ] .
. .:
: (1815 (1815:5)) :5 = 290 4 , .., 290 .
1

101


, . ,
[Hernn Prez de
Quesada], , [Tinjaca],
,
,
. 3 4 ,
[], ,
,
.
, ,
[la Tora],
-,
, , ,
, ,
, ,
[Menza]. , ,
, ,
,
, , ,
. , ,
, . ,
, ,
,
, ,
.
, [real o campo nuestro].
,
, ,
, , 1;
; ,
[hacindole algunas premisas],
. , , , ,
, ,
[; .. ].
, , [
], 2, , .
, .
,
. ,

. .:
.. (, , ) , (
), ; "" .
1
2

102

 ,
.
,
,
. -,
[Neiva], [], -. ,
, 20 -,
, ,
10 12 -,
, .
, 4 5 ,
, . , ,
, , , ,
, ,
, [ ]
[porque tenan vasijas de oro y plata donde eran ollas y otras cosas de su
servicio]; [] . , ,
.
- , ,
.
, , ,
,
, ,
, , .
,
, , [
] . , ,
, , -
[.. ] , ;
, , ,
, , ,
, . [,
] , .
, , 12
,
, ,
. , [ ] - ,
, [Per],
[Francisco Pizarro],
[Sebastin de Belalczar],
.

, 8 ,
.
[] , , ,
103

 , .. , , ,
; , ,
, , [] , ,
, , 6 .
, ,
[Nicols Fderman], ,
, , [ser de Cubagua],
, [Jernimo Dortal].
, ,
[pramos - ]
, , , .
, , ,
, .
,
, ,
, [ ] 6 ,
; , , ,
, : ,
[Venezuela] -, ,
, [ ], [ ].
,
.
,
, ,
,
, -
[] -,
, ,
-
,
, , ,
.
, ,
,
. , ,
,
, [] .
, , , ,
, 400
, ,
, - [Santa F],
. , [la Grita],
- 30 -,
, . ,
, . ,
104

 50 , , ,
, , ,
, .
,
,
.
, ,
( , ),
,
,
, . ,
, ,
, . ,
, ,
, , ,
,
. : , ,
, , ,
[Somondoco]. .
, , ,
, .
, , ,
,
; , , , , , , , ,
,
. ,
[] , [], ,
[coris]1; .
, [],
, , []
300 , .
[] .
, , ,
. 8 ,
[] . , .
, , [] .
, ,
. . , , ,
. ,
, [ ] .
1

105

, ,
, , -
, [ ] ,
, ,
. .
, . ,
, , -
[dicen que cuanto mayor es el seor tanto le es ms honra quemar las
mejores piedras para el sol]. .
,
, . , , ,
, , - .
, - ,
.
, , , [macanas], .
. , .
, ,
,
. - .
,
, ;
- ,
. ,
,
, ,
, ,
; ,
, .
12 1539 ,
, , ,
,
, ,
, . ,
, ,
,
, . ,
, ,
, , .
, .
, , ,
, ,
[] .
, ,
,
106

 ; , ,
.
, ,
30 , [ ] -, ,
[Guataqu], ,
. [] 30 ,
;
. 12 , ,
-, , ,
- [tiempo de brisa recio], ,
, ,
,
.
, ,
. , , []
, , []
.
,

.
, , .
, .
() . .
( )

107

 .
([1539], 1548-1549)

/ .
.
/
Freide Juan. Descubrimiento del Nuevo
Reino de Granada y Fundacin de Bogot (1536-1539). - Bogot: Imprenta del
Banco de la Repblica, [1960?]
:
. , 2010,
:
., 2010,
.
: Juan
de Castellanos y su Historia del Nuevo Reino de Granada, Madrid, 1889,

. .
Coleccin (CUERVO, Antonio B. Coleccin de Documentos inditos sobre la geografa e historia de Colombia. Bogot, 1891, II, . 205-218).
***
,
. (OTERO DCosta,
Enrique. Gonzalo Jimnez de Quesada. Bogot, pgina 11-32)
,
. , ,
, , . ,
, ,
, -, , -

. ,
,
-.
, , 1544
. ,
( , , 2000 ..),
1547 1548 .
108

 -, 1550 .
, ,
,
. ,
1539 , - , .
, , ,
; ,
, ,
, 15481549 , ,
. ,
- ,
, ,
1544 . .
[] 1550 -;
1547 (. FRIEDE, Juan. Creacin de la
Real Audiencia de Santaf. Boletn de Historia y Antigedades. Vol. 38, No 423-25.
Bogot, 1950).

. ,
, -
; .
, ,
(OTERO DCosta, Enrique. Gonzalo Jimnez de
Quesada. Bogot, pgina 235). ,
, ;
, , ,
, 9
, 1500 .
,
: , .
***

,
--1, XXVI XVIII
-- (. Gonzalo Fernndez de Oviedo y Valds) ( 1478, 26
1557, ) , , .
1

.
,
, ,
.
. ,
: , , , ,
. ,

109

XXXI, ,
,
, . , ,
, .
, ,
, ,
. , ,
,
1. , , , ,
,
, , .
, ,
.
, ,
:

(Eptome)

(Gran cuaderno)

( XXVIII).
, ,
, ( , , ,
)

(
).


( XXVIII).
: , ..

: , .

,
( XXVIII).
, , ,
, , ,

.
, 1526 . ,
. ,
. .
. ,
, -, , , .
, .
, ,
, . ,
, , ,
- .
1 , , ,
1548 . , , ,
, , , .
, , ,
.

110

 , ,
.

,
- ,
, :
Eptome

Gran cuaderno

Y es de ver dnde fue Dios servido

Notad, lector cristiano, a dnde fue
que pareciesen las dichas minas, que es Dios servido que pareciesen aquellas
en una tierra extraa, en un cabo de una minas,, y en tierra tan extraa y en cabo
sierra pelada!
de una sierra pelada...
Y est cercada de otras muchas
Y cercada esa sierra de otras muchas
sierras montuosas, las cuales hacen una sierras
altas
montuosas
que
manera de puerta...
naturalmente dejan una entrada para
puerta...
Es toda aquella tierra muy fragosa;
tendr la sierra de las dichas minas,
Es toda aquella tierra muy fragosa y
desde donde se comienza hasta donde se tiene la tierra de las minas o sierras en
acaba, media legua pequea, o poco que estn, desde donde comienza hasta
mas...
donde se acaba, media legua pequea,
poco ms o menos...
Tienen los indios hechos artificios
para sacarlas, que son unas acequias
Y tienen los indios hechos artificios
hondas, grandes, por donde viene el para sacar las esmeraldas, que son unos
agua para lavar la dicha tierra...
acequiones muy hondos y grandes por
donde viene el agua para lavar la tierra
Y as, por esta razn, no las sacan que sacan de las minas...
sino en cierto tiempo del ao, cuando
hacen muchas aguas...
Y por esta razn no las sacan sino en
cierto tiempo del ao, cuando hacen
La tierra de aquellas minas es fofa y muchas aguas...
movediza, hasta donde se topa la veta...

111

La tierra de aquellas minas es sosa y

como movediza, hasta donde se topa la
yeta...

, , ,
,
,
.
:
- [Santa Marta] [Cartagena]
, , -
[el ro de la Magdalena] , , [el Ro Grande]; , , ,
, , ,
.
, - , , -,
, , ,
[Bastidas], -,
, ; ,
, 50-60
. , ,
[de Sampalln], ,
, ,
, , ,
, ,
, ,
, - ,
,
. []
. ,
, , -,
[la Ramada], , ,
-,
, , -
[no teniendo respeto al bien pblico, ni otra norma que sus intereses].
, 1 [Cen],
, .

(1553) ,
XIV.
1

112

 , -,
,
,
. , ,
[Venezuela], [los
Alemanes], , [los de Yuruparu],
, ,
[Meta], , , ,
-; ,
, , - ,
, , .
, , ,
, [la Mar del Norte],
, ,
, [Gonzalo
Ximnez de Quesada], ,
[para el cual estuvo guardado esto, lo cual pasa de esta manera]:
1536, , ,
[Nuevo Reino],
-, ,
- , [] -, 600
, 8 100 ,
1 [bergantines] , ,
[fuesen bandeando]
,
. , , :
, , , ,
, , [el capitn San Martn, el capitn
Cspedes, el capitn Valenzuela, el capitn Lzaro Fonte, el capitn Lebrija, el capitn
Juan de Junco, el capitn Surez];
- [capitn general]. ,
, : , , [el capitn
Corral, el capitn Cardozo, el capitn Albarracn].

(. brigantino -, brigantina )
(-) (-).
. XVIXIX , ,
(. brigante , ).
. 20 . , , , - , - .
, -, ,
.
1

, :
(. brig) - -,
--.

113

 , -, ,
[Garca de Lerma], [Pedro
de Lugo], [adelantado de Canaria],
; ,
- [su segunda
persona]; ,
.

[todas las cosas de aquella provincia quedaron a cargo
y devocin del dicho licenciado].
, ,
[] , [ ]
100 , , ,
[La Tora], -
[el Pueblo de los Brazos], - 150
. , -
[]: , , ,
.
, []
[ ], ,
, ; ,
.
, , ,
. ,
, ,
, , ,
. , , .
, ,
, -
, , , ,
, ; ,
, ,
[las tierras de Opn].
, ,
, ,
, , ,
, -; ,
[por va de mercadera] 70
, , ,
, ,
.
[], , , ,
, , [ ];
, .
, , ,
114

 , , ,
, ,
, .
, , , , ,
, ,
,
[de quien contaban grandes excelencias].
, ,
,
, [Y por esto tenase por espanto haberse atajado el
camino de arte que no se pudiese subir ms por el dicho ro y haberse acabado aquella
noticia, de donde vena aquella sal].
, ,
, , -
, ,
, [] ,
, [ ] .
, , 50 .
[de mucha montaa], ,
,
,
, -.

[sierras montaosas y dio en la tierra rasa],
, ,
[el cual comienza pasando las dichas sierras].
, , ,
, , ,
, , , ,
, [porque lenguas como
entenderse con los indios, ya no las haba]; -
, .
,
, , [lo cual pas
de este arte]:
, ,
, ,
. , ,
, [], []
, [panches],
; [ ] ,
; , ,
, , ,
, [] [moscas].
115

 130 , ,
, , 30, 20, , ;
5 [] ,
4, 3.
: [Bogot], [Tunja],
[] .
,
.
60000 , ; ,
[porque otros se alargan mucho]. , ,
40000; ,
[y tambin no voy por la opinin de otros sino acortndome].
,
, , , ,
; , , , ,
, , , , .
, , [];
.
, ,
, [la del Per]. , ,
, - ,
, , [este
artculo] . ,
, ,
7000 ;
. ,
, ,
[Indias], ,
, , , ,
[] ,
, ,
[ ] ; ,
[] ,
- .
.
, ,
, , ,
,
, ,
, . .
,
. ,
, ,
, ,
, .
116

 , ,
, []
. [] [es muy fofa y
movediza], , -
, ,
[con su herramienta de madera], .
[. Esta yeta es manera de greda]. ,
, , ,
, , ,
.
[Somondoco], [adicto al gran
cacique Tunja];
.
, ,
, ,
, ,
, , ,
[], [tienen sus ayuntamientos como
hombre y mujer]; ,
. [uchies],
[husa],
[chi], . , ,
,
, , , ,
, .
, , ; ,

, ,
, [] , ,
[quisieron probar ventura]. ,
.
,
, , , .
,
, .
, , .
, [],

[los reencuentros y escaramuzas], , ,
[15]37 [15]38 , ,
, ,
.
, ,
[indmitos e intratables], ,
, , - ,
117

 , ,
, , ,
. , [Y
pensaron mal, porque les sucedi de la misma arte],
.
, , - ,
- ; [con
gran grita y voces]. , : ,
[son unas flechas tiradas con unas
tiraderas como a viento sobre el brazo];
[con macanas], ;
.
, [] 16 17 1,
. , ,
,
, [que queda todo el
armazn entero sin despegarse], ,
, ,
, , ,
, [] ,
. , ,
.
, ,
[] [andan desnudos en carnes si no son sus
vergenzas]. , ,
, , ,
. , [paveses]
, ,
, : ,
, , [de pellejos de
animales aforrados], ,
, ,
[del pays], ,
, , ,
, , ;
, , . ,
. : ,

, , ,
, , ,
[] , .
, , ,
, ,
21 .
336-357 .
1

118

, , , ,
. ,
[No tienen aquella manera y desgracia que las de otras
indias]1, , [ , ]
, , .
, ,
, ,
. .
, ,
, [que les viene a dar enderezo de frente].
[traen algunas veces bonetes],
, , ,
, , [traen unas cofias de red,
algunas veces].
, , , ,
, || ,
[y no deja de saber bien la lumbre cuando se llega a ella].
- ,
, , .
, -
. ,
.
,
, - ,
, , ,
[ ],
, , 2 [el
labertinto de Troya]. , ,
[las casas de muy grandes molduras y
de bulto] .
, ,
[maz] [yuca]3.
2 3 ,
, , , 4
[ionas], - , 5 [cubias],
.
-
3 (. Ycca) (Agavaceae).
Dracaenoide (Liliaceae)
4 :
(YOMA, IOMA, IOMUY) .
1
2

(. Tropaeolum tuberosum Ruiz Lopez et Pavon)

(Tropaeolaceae),
, .
, , , 3000 . ,
, .
, - . . ,
, , .
5

119

 , .
, ,
, ,
, , [] ,
, [] , , , .
, - ,
, , ,
- .
, , 1
[fucos]. - ,
2 [cures]. ,
[nades de agua]; , .
.
, - ,
, , .
, , , ,
[pero es admirable cosa de comer].
,
,
, , ,
, .
, , .
, ,
, ,
- [que entre ellos es gran ignominia].
,
,
[en conversacin familiar]; , ,
, , 3 , ;

. ,
, .

.
tuos. .
1

cori (, , () )
,
( 1539):
2

, , , , , ,
, . ,
[] , [], , [coris
.]; ( .
( 1539 )).
curi (1627).
3 , mocha.

120

 , ,
, .
,
. ,
, ,
, ,
[segn la calidad del indio]; , ,
400. [Les es
prohibido el matrimonio en el primer grado],

[en el segundo grado tambin].
, , ,
, ,
. C
[], , , ,
[Viene a ser todo una cuenta con lo de ac, salvo que estos
brbaros que van por estos rodeos, tienen repartidos los tiempos de meses y ao],
[muy al propsito]: 10 ,
[hayo],
, . ,
,
, 10 ,
1.
:

[En uno y en otro repartimiento de los meses, se hace en algunas partes del Nuevo
Reino de otra manera: hacen de ms largo y de ms das cada uno de estos
repartimientos].
, , ,
, , , .
, ,
, ,
. ,
, , , .
, ,
, . , ,
[y danles muchos y terribles
azotes], .
, , [ ] ,
- . ,

.. 30 , :
10 .
10 .
10 .
1

121

 .
[unos capataces de oro], , .
,
[Es gente muy perdida por cantar y bailar a su modo, y estos son sus
placeres]. [Es gente muy mentirosa],
, .
,
[], ,
, 1, [Es gente de mediano
ingenio para hacer cosas artfices, como en hacer joyas de oro y remedar las que ven
en nosotros, y en el tejer de su algodn, conforme a nuestros paos, para remedamos];
, ,
, .
, , []
[digo que en su manera de errar, son religiossimos]. , ,
2,
[santuarios], ,
,
3 [con grandes carreras y andenes],
. ,
.
[En todas estas cosas de adoracin tienen puesto] .
, , :
- ,
[todas las cabezas
dejndolas atadas en el mismo templo colgadas]. ,
[ ] .
[]4,
.
: , , ,
1 .

. .
.

, , ,
, . ,
- ,
. , , ,
. -
. ,
, .
2

, .
, .
4 ( . ) ,
, .. , "".
, , ,
( , ).
, .
3

122

 - , ,
, , , ,
, .
, -,
, ,
,
. [-] [mojas].
, 30
, [la Casa del Sol],
. ,
, , ; , ,
, . [],
, 7 8 ,
, . ,
, [pueden ser potentes para tocar
mujer], ;
, , ,
, ,
, .
,
, []
, ,
, , ,
, .
, ,
. , ,
, ,
, ,
.
,
[ ]
[donde no dejan cortar un rbol ni tomar una poca agua, por todo el mundo].

; :
[], , .
, ,
,
.
, ,
, . ,
, ,
[a los Santos], ,
[para que rueguen al sol y a la luna por sus cosas]. ,
, .
, , , ,
123

 , , , , ,
1 [lares]. - , []
, .
,
, ,
, . ,
- . ,
, , -
, [] ,
. ,
, , ,
, .
, :
, - ,
, ,
, [a raz
del cuerpo] [y encima todas las mantas
liadas], ,
, ,
,
, ; .
, ,
, , [ ]
, , ,
, ;
.
,
, , , , ,
, -
[que no se puede, de lo que ellos dicen, colegir si en lo que ellos ponen la holganza y
descanso de los muertos, es el mismo cuerpo o el nima]? , ,
, ,
; , , ,
. ,
, , , ,
, . ,
, , , ,

(. lares) , , .
, , ,
. , , , .
1

, ,
, , .
, .
.

124

 ,
, .
, ,
,
, ,
[en sus deleites y vicios],
[y a otra cosa ninguna tienen aspiracin]1. [] ,
, , [Gente que
no se les da nada por el oro ni por otra cosa alguna, sino es por comer y holgar],
, .

. ,
, ,
- , ,
, ,
, , [ ] ,
, ,
, .
. []
, ;
, , : - ,
.
, , [15]38
.

:
, - [Santa F], - ,
; [Vlez],
, , . [15]39
, .
, ,
, [Hernn Prez
de Quesada], , .
, -,
, , 25
.
, ,
.
,
[Nicols Fderman], ,
[Jorge Espira], ,
[gobernador de la provincia de Venezuela por los alemanes],
, [] [con noticia y
Alkona General:
Aspiracin - En la teologa mstica, afecto encendido del alma hacia Dios.
1

125

lengua de indios que venan a una tierra muy rica]. 150 .

, 15 ,
[Sebastin de Benalczar], [en el Quito]
; 100 ,
[que tambin acudi all con la
misma noticia]. [ ],
, -
3 . ,
, ,
. , [y de la de
Belalczar] , ,
,
[Popayn], .
, ,
, ,
. [], , ,
, ,
, ,
, .
, ,
, ,
[15]39 ,
[para Flande].
[El dicho licenciado
trajo grandes diferencias de pleitos con] [Alonso de Lugo],
, [doa
Beatriz de Norea], [Mara de Mendoza],
[Comendador mayor de Len].
, ,
, , -
[ ], ,
. [] ,
-, []
, . ,
, , ,
[una Cancillera Real], [],
.
, -
, ,
, , [ ], ,
, ,
, , ,
.
126

 ,
,
, 2000 ,
[hasta que de perpetuidad] ,
. , ,
,
, , 8000 ;
40
[], , [ ]
.
,
,
, , ,
[viven en la ciudad de Granada su naturaleza],
[y el de sus padres es de la ciudad de Crdoba].

127


(1539-1540)

Biblioteca Virtual Antioquia http://biblioteca-virtual-antioquia.udea.edu.co/pdf/11/11_1003295251.pdf

[ :
., 2009,
.
,
.

dicho, , ..,
,
, , , ..
,
,
.
: LXXXII la
Coleccion de Don Juan Bautista Muoz.
,
, -
[],
[] , ,
- ,
; ,
: - ,
- : , , ,
[] ,
, , [] .
, 14 1539 , ,
, ,
, , ,
[]
. , [Vijes],
,
.
128

 , ,
, , .
,
, [ ] ,
[] ; .
[
] ,
; ,
- ,
; , ,
; ,
.

, ,
[los Gorrones], , ,
, [ ] ,
, []
; ,
. ,
, -
, [];
, , ;
, ,
, .
, -
, , ,
, ;
, [] , []
. []
.

[] ;
,
. ,
, [Palomino]; ,
, .
[bohios]; ,
, ,
,
, .
, [ , ]
, ,
; ,
.
,
129

 , .
, [], ,
, .
[],
, ; , ,
, ,
[]; ,
,
; [ ] ;
.

;
, ,

,
, ,
.
, , ()
,
; , ,
, ,
; , .
- , ,
.

, , ; ,
, ,
, , .
, , ,
;
, [], ,
,
,
,
[Vadillo], ,
. ,
,
[R. P.] .
. , [Guarma],
, [alferez]
[Ruy Vanegas] ,
[ ],
, [] ,
[] .
130

 , ,
, ,
,
, [] ,
, - ,
, , ,
, ,
, ,
1, 2
[la iglesia mayor Santa Marta de los Caballeros],

- ; , ,
. , ,
;
, , ,
[alcaldes ordinarios] [Suero de
nave] [Martin de Amoroto],
[alguacil mayor], , ,
, [
] ; ,
,
[ ] , .
, ,
, , , ,
,
;
3 [Buritica] ,
.
[] 4
,
, ,
, .
, ,
, ,
.
,
,
,
.
,
,
:
:
3 :
4 :
1
2

131

, ;
, . ,
,
; ,
, ,
, ,
, .
[] ,
, ;
, ,
, ;
.
,
,
, , , -
[ ] .
,
, . ,

; , , ,
, , , ,
[] .
, ,
, ;
, , [ ]
,
: , ,
, , ;
.
,
1, ,
, .
, , ,
,
; ,
,
. , , ,
, ,
, ,
,
,
, , ,
. ,
, , . (.
.)
1

132

 -
, ,
.
,
, ,
, , ,
, ,
,
,
, ,
. , , .
, ,
, ,
[Caramanta],
[] [Buritica]1, ,
, , [ ] ,
[ ] .
, , ,
[Palasla
Metian Buritica]2, ,
[ ] [
] . - , ,
, ,
, ,
- ,
.
, ,
[Ancerma] ;
, ,
, .
, ,
[Ocusca], , ,
[] , [ ]
, , , ,
.
, [
] -, ,
, ,
;
, ,
. , ,
,
, ; ,
1
2

:
: Palala Mitian Buritica

133

 , , , .
[ ] ,
, ,
.
, , ,
[], ,
;
, , , , ,
, . -
, , , ,
, ; .

, , ,
, ,
, , ,
,
; ,
, , . ,
,
, , ,
; ,
; , ,
, , , ,
, , , , ,
, ;
. ,
, , ,
[ ] [pajes], , ,
, , ,
,
, .
,
,
[Gomer Fernandez], ,
,
, ;
. [Chocoechima]1,
, ,
[ ]
; ,
[Choco], ,
, , ,
, , .
1

: Choco Sima

134

 , , ,
,
, ,
; ,
. , ,
,
, ;
, ,
,
, [].
, , ,
,
,
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
, .
, ,
, ,
, .
, , ,
;
[] , ;
[] ,
. ,
,
; . ,
, ,
, ,
, , , ,
, ,
.
,
, [] ,
, [Irra], ,
, .
, ,
, ,
, , ,
; ,
, , ,
. ,
135

 , [] ,
.
, , , ,
, .
, , ( ) ,
[Cananao]; ,
, .
, ,
. [] ,
, , ,
, ,
[], .
, [
] . - ; ,
, ,
, , , ,
.
, ,
,
, , , ;
, 8 1540 ,
.
, , ;
, , , ,
, , , ,
[Carrapa];
[Quimbaya].
, [ ]
; ,
. ,
[],
, - ,
;
, ,
, .
,
, ,
, ,
, ,
, .
, ,
, ,
- ;
, [Picara],
. ,
136

 ; ,
, -
, ,
, : .
, ,
, ,
, ,
. ,
, ,
; ,
[Pozo], [ ] ; ,
.
,
.
28 ,
, .
, ,
,
, ,
. ,
, , ,
. ,
, ,
,
. ,
,
, , , ,
, , ,
, ,
. , ,
, ,
, ; ,
, ,
, .
, , , -
, ,
[ ] . ,
, ,
, , ,
, ,
, , , .
, []

. , , ,
, ; -
137

 , ,
; - .
,
,
[Pacura]1, , ,
- ; ,
, -
. ,
,
,
, . ,
, ,
, .
,
, , ,
, ,
, , .
[Arma], [ ]
; ,
, .
, , , ,
[Hernan Rodriguez de Sosa],
, .

, , ,
; ,
,
, .
, ,
;
;
, ,
, [] ;
.
,
, ,
, ;
.
,
; ,
,
, ;
;
1

: Pancura

138

 ,
, ,
.
, , ,
, [Maitama].
, ,
;
, .
,
, []
[Vuritica], , ,
, , ,
, , [Cenufana
( )], , ,
, ; , ,
, , , .
, ,
, ,
,
;
, , ,
, .
,
[Quimbaya], , ,
. ,
, ,
[].
;
, , ,
, ;
,
, ,
, , , -
, [] , .
,
, ,
, ,
, ; ,
[] 1,
. , , ,
, .
, []
, ,
1

.. 60 . (. .)

139

 ; , ,
, , ,

, ; ,
.
,
, , , ;
, ,
. , ,
;
,
, ,
,
; ,
. ,
; , , ,
,
, , , ,
, , , ,
. - , ,
,
; , - ,
, , -
.
,
, , ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
, ;
, ,
[] ,
,
,
- , , [];
, .
, , []
[], ,
. , , ,
, ;
[ ] , ;
, ,
, , .
140

 , ,
; .
, ,
, ,
;
, .
, ,
, ;
. ,
, ;

, ,
, [
] , ,
[Martin de Ariaga], [alcaldes
ordinarios] ;
, , ;
[alguacil mayor]
[Alvaro de Mendoza], ;
, []
,
. - [Cartago; ],
- [] , ,
.
,
[] ,
,
.
, ,
,
, [] ,
, . :
, ,
[]; , ,
. ,
, [Ruy Vanegas],
, ,
: ,
,
. , , , ;
, , .
;
, , ,
, ,
. , ,
141

 , ,
,
; , ,
, . , ,
,
, . ,
, ,
, .
,
, , ;
, , ,
, . ,
, ,
, ,
, , ,
,
- ,
,
; , ,
, . ,
, ,
- ; , ,
.
, 12
1540 ,
.
- , [ ], , ,
:
, .
[ , ]

1539-1540 .

142

143

 .
(1541-1542).

: .
XVI . .
1963
- . . 1963

1541 1542 ,
,
--,
. , ,
. ,
,
, . ( Rio de las Amazonas .)

,
.
,
. , ,

.
,

. , [6]
, , ;
, ,
,
(. . . ., .
2, . X, . 431.)
-
, , ,

.... ( . . , . VII. 1940. . 100)
,
.
144

 1502 , ,
,
, .
, ,
?
1513 , - (
), , ,
.
, , - ,
, .
, .

. XVI
, .
,
, , ;
, ,
,
. ,
, .
1522
4 .

, . 1524 1526
( 8
) ,
. : 1532 ,
, [7]
.
.
. ,
. , ,
,
. ,
,
.
( ) ;
.
()
1534 .
(
145

) , , , ,
.
, 1538
, -.
, , 30- ,
. , ,
,
1541 . , ,
, ,
. , ,
.
, ,
.
. ,
.
, 1536
. ,
, (
()) ,
, , ,
. , ,
.
, ,
, [8]
.
,
.

, . ,
, XVI ,
, , ,
. , ,
,
, .
XIX , 350
.
1894
(Descubrimiento del Rio de las Amazonas segun la relacion hasta ahora
inedita de Fr. Gaspar de Carvajal con olros documentos referentes a Francisco de
146

Orellana y sus companeros con la Introduccion historica y algunas Ilustraciones por

Jose Toribio Medina, Sevilla, MDCCCXCIV.)
70 ,
, , ,
. -
, ,
- XVI
XVII , ,
,
XVIXVII , ,
.

. ,
. X. (-, 1934),
. (, 1942), . -- (, 1942), .
(, 1945), . (, 1954), X.
(, 1955) .
.
,
XVIXVII .

,
, ,
[9] XIX, XX . , . X.
, . , . , . , . .
( ).
,
.
. . , . . -
. ( .
. ,
. 115 .
. ., 1950.)
, ,
, .


.

147

 ,
(
),
,
.
, ,
1542 .
.
, , ,
- ,
.
, , , ,
, , (),
, .
,
- -:
, (
1542 , . . -
). , ,
(, ),
.

, [10] XVIXVII
(1550) (
.), (1552), (1555),
(1581), ( XVI .),
( XVI .), -- (1639),
(1681) .
, , , ,
, ,
.

, ,
,
(
. , 1548
, .). ,
, 1956 -, ,
148

 1500 , (1960)
1490 ( .)
, , :
, . ,
.
.
, ,
1542 , -
: ... [] ,
. ,
, 1512 , (
) .
,
. 31 1526
:
, ,
...
, , ,
, - .
1526
14-15 . , ,
[11]
, ;
, , ,
;
;
.
, ,
-,
. :
, ,
.
,
. , ,
30-

. ,
, ,
1532 ,
.
.

149

 4 1541
, .
30- :
(1533) (1534), (1534), ( ) - (1535),
(1535). .
-. 1536
;
,
,
.
, ,
,
, ,
, .
-
( )
( ).
, [12]
. ,
, , ,
, .
- , 1537
--, ,
,
. ( 1937 . 400-

, .)

.
1537
. ,
, ,
, ,
. ( ). 26 1538
,
.

( ). ,
.
150

 --:
, ...
, ,
, ,
(). ,
.
, .
,
, ,
.

1 1540 .
, .
220
( ),
- [13]
(indios amigos).
; ,
. ,
.
, , .
,
--.
. ,
( 4,6-4,7 .)
. , ( , 4
1541 ., , ),
. ,
, .
. ,
, ,
21 1541 ,
. , ,
,
. , ,
, , (
) ,
.

151

 -
, ,
,
, , ,
, (),
.

, ,
;
, , ,

(.
.)
(. . 119
.) ( 50 )
, -, [14] ,
- 100 : ;
, ,
. ,
, ,
, .
; , ,
, , .

, .
.
: ,
, , ,
. ,
,
. , ,
,
, ,
, ().
.
, ,
[ ] , ,
.
-, , , ,
, , ,
. 70-
,
152

 (
). ( ) 50
(),
. ,
, ,
, ,
. ,
- -
(); (
- ).
, , ,
, - ,
. [15]
: ,
, ;
, ,
. .
. ,
(. . 10 ) ,
. :
- , .
,
. 26
1541 .
. ,
, ( , ,
, , ...),
, . . 1542
, ;
, , .
, ,
: ,
,
, ,
, ;
. , , ,

.

153

, 26 1541 , , ,

. -,
, 260 ,
. ,
, ,
. , ,

, . .
,
.
, ,
, - . [16]
, , ,
, - . ,
. 4 , 1542
, , :
... [ ].
, ,
: . (
). ,
, , 200 .
,
,
.
, ,
,
. (,
, )
( . 159 166).
4 5 ,
,
. :
, ,
7 1543 (
. 153-169), .
,
, :
? , , :
, .
154

 , ,
.
( . 160-164)
49 ( 57
, , ,
, ), , , ,
,
, ,
, , ,
:
... , , . ,
, [17]
, , ,
.
,
,
.
. . 2
. , ,
, ,
, - (.
. 167).
, , ,
,
.

, ,
,
, . ,
, ,
,
: ... , ,
- , ...
, :
,
(... , ,
...) (. (. XLVII)
: Inca
Garcilaso de la Vega, Historia general del Peru (Segunda Parte de los Comentarios
Reales de las Indias), t. I, Buenos Aires, 1944.), , ,
, .
: ,
. ,
,
155

 (La traicion de un
tuerto) (. Ilustracion Espanola y Americana 1892 .
1894 .).
,

, . ,
1955 ,
[18] X. .
, ,
,

. , ,
.
: ...
,
. ,
,
.
.

,
, ? (. .
e. ., . 2, . XXI, . 83.)

12
(
--). -
,
, ,
. .
.
.
26
,
;
. ,
, .
, ( !)
, , ,
. :
,
156

 , ,
, ,
, , ,
. [19]
, , , [] ,
. , ,
,
, ,
,
. , -
-,
( ... ), .
.
,
, , ,
, ,
, : ,
. , .

. , ,
, ,
, . 24
.
.
, , .
,
?
, , ,
, , , , -,
. ,
,
? , ,
, , ,
. ,
( ) , ,
, , ,
, , ,
.
12-17 (),
.
, ,
157

, [20] ,
. , ,
, . ,
,

, .

.
,
. ,
. ,
. ,
, , , .
.
.
22-23 ( ,

). ,
.
(... ,
[ ], , ),
.
, crescendo:
, , ,
()
. -
, .
3 1542 ,
, . .
- .
,
[. . ] ,
.
, ,

. -, 7 , ,

. - , ,
[21] ( ,
), . -
158

 ,
, . (
) ,
. , (...
, , ,
...),
, ... .
, 10-, ,
.
, , - .
, , , ,
, , ,
, , , - .
, ,
, ,
, , , ,
. , ,
,
, ,
, ,
, ,
. , -
, ,
,
, ,
, .
, ,
, , , .

, . ,
: ;
.
21 (
, ), -
. 24-, ,
( ).
, - . [22]
. ,
, ...
159

. :
, .
, ,
,


,
, .
, ,
(. . 116).
(
), . 26
,
, ...
. ,
, .
.
.
(-, - ) ,
.
, , ,
, - .
: , ,
.
,
,
.
, ,
,
.
.
.
.
, ,
.
, ,
. .
[23]
. 6 ;
160

 . , ,
, .
.
, (
-),
. ,
, ,
, .
.
; ,
. , 26
( )
,
.
-,
, , .
. ,
,
.
( ), ,
, .
29 30 , - - -
, .
, ,
( --)
. (... ,
, ) ceo
.
11 1542
(- )
. -,
, 9 .
,
. [24]

1542 , ,
, (
, - , ).
, -
161

 , (),
, .
( ). 22
( , 20 )
- [- (
) 1496 .
().
],
.
.
, .


. ,
(
).
. ,
, . .
: 11 1545 ,
, , ,
-- (--
), . ,
, ,
, .
,
. , ,
, , ,
, .
. ,
, , (
) .
, [25]
.
.
: , ,
,
. ,
, , , . 20 1545 ,
,
( ). ,
162

 , -
.
, . ,
.
.
, .
.
, 1546 .
. ,
.
.
, 1545 --,

.
, , 1546 . ,
, ,
, .
, ,
1546 ,
, , .
***

,

. ,
, terra incognita .
,
, ,

. [26] ( ,
, , ) ,
1500
.
, , , :
, ,
- ,
,
, ,
, , ,
. , ,
163

 ,
.
( ),

XVXVI .
***

XVI ,
, ,
:
1) , ,
;
2)
,
, -
--
, ;
3) ,

,
.

( )
, .
(
-) , ,
[28] .
XVI .
,
-
.
:
,
, ,

164

 ,
; ,
, 1
.
, ,
,
,
, -,
. ,
, ,
, , (
,
( ))
,
, , , ,
, ,
.

;
, , ,

2. , [42] ,
, ,
.
, , , ,
; , , ,
. (
, ;
( )) ,
, ,
, ,
,
, , []
, 3. ,

.
,
, [] ,
, (mas de viente tres hombres),

[] , ... ( .
. .
165

 .) , ,
, , , , ,
, , , ,
4.
,
,
.
, , ,
, ,
,
. ,
, ,

, .
,
, [ ],
- ,
. ,
, [43]
( )
, , .
, ,
,
, ,
, ,
. ,
.
,
, - (
ao, ).
, ,
, ,
,
, . ,
, , ,
, ( , []
) ,
[ ];
.
, .
166

 ,
,
, - ,
, ,
.
, , , ,
, , , , ,
, .

, ,
. , ,
, ,
. , ,
, , , ,
[] , ,
; [
], [44] .
: , .
, ,
, ( ,
, .) ,
,
5.
, ,
;
, .
, , ,
,
.

( .
.)
,
, ,
. ,
, . -
,
, .
167

 [ ],
,
, . ,
. ,
, , ,
, ,
,

. , , , ,
, ,
[45] , - ,
, , ,
. , , ,
, , ,
, , ,
- ,
. , - , ,
. ,
, , ,
, , ,
,
, ,
, .
-
, ,
- , , ;
, , ,
. , , , ,
. ,
, .
, ,
, ,
. , []
, .
[] , -
, ,
, . , ,
, . ,
, , ,
, .
, ,
168

,
. ,
,
, , , ,
(, ,
9 , (. . 159) 4 .)
[46] , ,
, - .
, .
, ,
, ,

. ,
, ... ( .) ,
, , ,
. , ,
, , ,
,
.
, , 6
( .)
. [ ], , ,
, , ;
, . , ,
, [ ],
.
, ,
, ,
. ,
, ,
, .
,
(son tan bien concertados que tienen su
contra y tenor y tiple) (
,
, ,
.).
, ,
, ,
. :
, , ,
.
169

 , ,
, ,
, . , , ,
.
, , , .
[47] , , ,
, , ,
, ,
.
,
, . -
. ,
( ), ,
, , ,
, ,
.
, .
, ,
, . ,
,
. , ,
. , ;
, - , ,
7, []
, , [ ]
. , , ,
.
, , ,
.
. (
(cacique) . (. . ),
;
,
.) ,
, .
- ,
, , , [] . ,
, .
, ,
, , ,
170

(gallinas) . ,
(
), [48]
. ,
, ,
, ,
,
, .
, ,
,
, .
, [],
.
[], ,
, , .
. ,
, ,
, , ,
8.
, , ,
;

. ,
,
.
, ,
.

, , ,
, , , ,
,
, , ,
[ ] ,
,
. ,
, ,
.
,
, ,
. (joyas
y patenas de oro); -
171

 , [49] ,
- , ,
.
, .
, ( ,
: , ,
.) , , .
,
, , .
; , , , ,
, .

,
,
[ ],
. ,
, .
, ,
, : ,
, ,
, , - .
,
. .

. (
), , , [,
].
.
; , -
, , ,
. .
,
, , [50]
. ,
, ,
, .
, - ,
,
, .
, [ ] .
172

 , , ,
, .
, -
. , ,
,
; ,
,
.
, .
, ,
, ,
. , ,
:
.
,
, ,
, , ( ()
. 2 .)
, .
, -, , ,
( ), , -,
, ,
. , ,
. ,
, ,
; ,
;
;
, , ,
9. , [
] [51] ( , )

. , ,
, . ,
. , ,
, - .
, ,
; , ,
, ,
: , ,
, , .
. ,
173

 , ,
, ,
,
, .
, ,
.
, ,
, ,
, ,
, ,

,
, -
, , .
,
.
,
, ,
, , ,
. ,
; .
,
,
10. ,
. ,

. [52]
, .
,
,
, (
) , 11.
, [,
] , ,
. ,
,
, .
:
, , ,
.
- ;
,
174

, , ,
[ ],
, .
,
, , , ,
. , ,
, , ;
, .
, , ,
. ,
, ,
- . ,
, ,
, , .
, ,
,
. ,
, , ,
. , .
, , , :
, ,
. , ,
, , ,
[53] , , -, ,
. ,
,
,
, , ,
,
.
,
. :
, , .
,
, .
, , ; .
, (manatis)
, [] 12.
, , ,
, ,
, ,
175

, ,
, ,
, , ,
, ,
13 ,
, , , ,
, .
, ,
, (
, ), ,
, , , . ,
, [] , , ,
, . ,
, ,
, , .
, , .
, , , ,
,
. ,
, ,
, . [54]
, , ,
, .
, ,
, ,
.
,
, ,
.
, ,
.
, ,
. , , , ,
,
, ,
, , ,
(
) , ,
, . ,
, , ,
.

176

,
[], ,
,
, ,
, ,
, , ,
,
, ,
, . ,
, . ,
, (porque como era invierno) 14 [55]
. , , , , ,
[ ];
(otros le hacian espaldas),
. ,
, .
, , :
, . -
, .
, , .
,
, , ,
, , ,
.

( , ),
, . , ,
,
, ,
,
, .
, ,
,
, . ,
, ,
. ,
, ,
,
.
-,
, ,
. , , ,
177

 ( (- palmo) ,

. : 19,2 22,8 .)
. , , ,
,
. ,
, , ,
(buena crianra). [56] ,
, ,
,
, .
,
,
. ,
.
, ,
, [] .
, , ,

, , ,
. , ; ,
, .
, ( 1542 . ,
, , 46 ,
22 8 .)
, .
,
, ,
. , ,
,
, ,
, ,

,
; , ,
, ,
, ,
. (
( quasi modo) ,
. 1542 . 16 .)
, ,
,
.
178

 ,
, . [57]
,
. , , .

, .
, .
, ,
,
, . (
1542 . 5, 6, 7 8 .)
, ,

, .
, (
, .)


.
,
, , .

15, . , 24
16,
-, ,
, , ,
. . ( .
, - 25 .)
, ,
.
, []
, ,
(gente barbara) , ,
, , ,
,
, ,
(mas domestica) (para
pacicalla) 17 ,
. , [58] ,
,
179

 , ;
, ,
.
, , , ,
,
. , ,
, ,
. ,
, , .
, ,
. ,
, . , , ,
, ,
, ,
.
[ ],
, .
; ,
,
- ,
(yerbas) .
, ,
, , ,
- , (comida o pescado). , ,
, . Anteportamlatinam. ( .
, ante Portam latinam,
( ,
)).
, ,
, . ,
, ,
, ,
, , .
, , ,
.
[59] , , ,
. ,
.
180

 [ ],
.
.
;
, , , .
, ,
, [],
. ,
, ,
.
,
, , ,
, ,
(tienen bozos y no barbas).
,
, , , ,
, ;
,

, .
, ,
; ,
.
, ,

(salir a buen puerto).
, .
,
, [],
, .
, , ,
.
,
.
: ,
, , , [60]
, ,
, - ,
. , , ,
, , , , ,
, .
181

 , ,
,
.
, , ,
,
. ,
, .
.
(primer puerto),
,
, ( -
, ),
; ,
[ ],
, . ,
, ,
, , .
,
.
,
,
, - ,
, .
-
, , , ,
. , ,
, - ,
, , , , ,
, ,
, , . ,
.
, ,
, .
, , ,
, (coralles) 18,
[61] , , ,
, . ,
,
, 19
,
, [ ].
182

 , ,
, .
, , ,
, ,
( ( ) ,
.)
[] , , ,
. ,
, .
, ,
,
. []
. ,
.
, ,
,
,
[] .
, , ,
. [
] ,
, ,
- , ,
. [ ] ,
,
, .
, ,
, ;
, , ,
. ,
,
, , ,
, . [62]
, [ ] ,
,
, ,
, ,
. ,
; , ,
, , , ,
, , , , ,
, , ,
183

 , , ,

, .
, ,
.
, .

, , , ,
, , ;
, (
,
.) ,
; ;
.
, , ,
. ,
, .
, ,
. -.
, ,
. , ,
, [] .
.
, ,
, ,
[ ] . ,

. , ,
. ,
, . [63]
,
, ,
.
, , ,
,
, [],
, ,
, , ,
, , , ,
. , ,

184

, ,
- , , ,
, [ ].
20 , , ,
,
, , , , ,
, , ,
. ,
, [ ]
, , ,
[ ] . , , ,
,
, . ,
,
, ; ,
, , ,
;
,
, ,
, ,
.
,
,
, , .
; ,
. ,
, ,
, , , ,
[64] . ,
. , ,
, ,
. , , [
], , ,
, .
, , ,
, .
[ ]
, ,
.
, ,
, , ,
, , []
, , ,
185

 ,
, ,
, , .
, .
,
, , ,
, .
. []
-, ;
, ,
, ,
, , .
, ,
,
.

, , ,
, -. []
,
,
, ,
, .
,
, , , ,
, [65] , ,
; ,
, ,
,
.

,
, , .
, ,
, , (un pueblo de manera de
guarnicion), ; , , ,
,
, , ,
, ,
,
186

 . , , ,
, ,
, .
,
, .
[ ]
, .
,
-, ,
, . , ,
- . -
, ,
[ ] ;
, ,
, .
, , , ,
. [66]
, , ,

. , ,
.
, , ,
,
;
, , . ,
, , ,

. ,
21, .
, ,

. ( 21 , , , 1542 .
18 .)
, ,
, , ,
, - (Rio de la
Trinidad). ( , ;
, , .) ,
, ,
;
.
, ,
187

 ,
, , , ,
; ,
, .
, , ,
, - ,
[] , ,
, .
, .
, ,
, .
(una casa de placer),
, [67]
, 29 (
, 11,5 . , ,
330 .) ,
, , , , .
, - ,
, ,
, ,
, ,
, , ,
[] ,
22.
,
(texidas de polma de diversa manera), ,
, - ,
, ,
.
.
[ ] ,
, , 23.
,
,
, ,
.
, , ,
, ,
,
, . ,
, . ,
, . ,
188

 -,
,
.
, ,
, .
.
. , ,
.
, .
, ,
. [68]


. , ,
. ,
(mucha gente y muy domestica), ,
,
, ,
, , , , ,
. ,
, , ,
. , (, ,
.), ,

, , , ,
( )
, , 24 , .
25, ,
, ,
, ,
. ,
,
, .
( 29 , 51-
.)
, ,
, .

, -,
, . , ,
189

 , ,
, ,
26. ,
. ,
. [69]

, [],
. ,
;
,
(muy como hombres).
, , ( 3 . ,
- 57-
, 1542 . 4 .)
; ,
.
, ,
,
, , . ,
, (Rio Negro).
,
, , . 27
, .

, . ,
, ,
.

, ,
,
, - ,
.
, . ,
, , ,
, ,
,
; , .
, ,
.
190

 , ,
. [70]
,
. ,
, (
, (pie ),
28 .) , ,
.
, , ,
,
28, ,
, ,
, ,
; ,
, ,
,
, ,
, ,
,
. ,
, [] ,
- ( ,
.), ,
[] , , []
, ,
, .
,
.
, ,
, ,
.
, ,
, , .
,
, ;
, : ,
. - ,
, ( ,
),
. [71] [ ],
, ,
.
191

 , ,
, ,
, ,
, , -, , .
, , ,
, , -
,
- , ,
, - ,
.
7 []
, ,
.
, , ,
;
.
, , ,
, .
, ,
, , ,
, ,
, ;
, , .

, , , ,
,
, ,
( , ,
). , ,
, .
, , , ,
.
,
, ,
, .
. ,
.
, . [72]
, ,
, , ,
, . ,
192

 ,
; ,
.
.
,
, , ,
, ,
29.
.

, , ,
; ,
, - (Rio Grande). (
, , (3379 )
.)
,
, ,
. , .
, , , ,
, ,
, , ,
. -
, . ,
, , - ,
[ ]. ,
(dar con las armas unas con otras).
, ,
. -,
, .
30.
(esta tierra es templada) 31,
, , ,
. , ,
,
[], , , . [73]


, , ,
; , , -
193

 (debia ser cabeza de algun gran senorio), ,

, ,
, , ,
[ , ],
;
.
,
;
. ,
, ;
, .
,
; ,
, ; ,
, , , ;
, , , ,
[ ] .
,
, ,
. , , [ ,]
; - , ,
, 32,
, , ,
, (,
) , -,
.
, ,
.
,
(una india de mucha razon). ,
, , , ,
, ;
[74] , ,
, . ,
, ,
, , , ,
. (. 2
.)
,
;
; ;
, , ,
194

 ,
, [ ],
, , .

, .
, ,
,
, , -
, .

. ,
, [ ]
, , .
, (, ,
, , ,
.) ;
.
,
, .
, ,
. ,
, , ;
, .
,
;
.
,
,
, ,
[75] . - ,
, ,
.

, .
, , , ,
. 22 (
: 1542 . 22 ,
20 .) ;
, .
195

 , [ ] - ,
, 33.
,
, []
. ,
. .
(el pueblo de la
Calle). ( (Pueblo Escondido)).
,
, .
, .


, -
, ( . ,
, 24 .) , ,
, ,
, [].
.

; ,
, , [76] .
,
, .
, ,
, ,
, , ,
34, , , .
,
-,
. ,
, .
.
, ,
; , , ,
,
. , ,
. ,
196

 , []
, .
, ,
,
. []
, ,
, . ,
, ,
, .
, ,
, .
, - ,
, .
, , , ,
,
, , ,
. ,
, , ,
.
, ,
. ,
, , []
, [77] [ ] .
, []
- (como por capitanes).
,
. , - ,
.
.
, ,
. ,
, .
, ,

, , , [ ]
.
, ,
. ,
,
, , , ,
197

 .
,
, ,
, , ,
.
,
.
.
, ,
( . ,
. ,
, .) ,
; - , .
;
, ,
, ,
, .
, , ,
, ,
. ,
[ ], [78]
,
, -
, .
, , , ,
, , , ,
,
,
.
, ,
, ; ,
,
, ,
.
, ,
, , ,
.
:
, ,
, , ,
198

 . ,
,
, .
, ,
. , , ,

, , , .
, ,
. ,
; , ,
, , .
, ,
,
, -
,
, ,
, ,
. ,

, , ,
, . :
, [79] ,
, [] (que estaban blanqueando), (.
. 116 .) ,
,
- (tan al natural como la nuestra Espana),
, .
, 35
,
, , ,
, , , ,
, .
, (enzinales),
(alcornales), ( ),
(robledales). .
. (muy mucha caza),
.
.
, ,
, , [ ].
,
. , ,
199

 , ,
.
, -
,
- ,
, ,
. , ,
, , , ,
, , ,
, ,
, ,
, 150 .
, 25 , ,
, , ,
,
.
,
,
, [80] (
).
, , , , ,
; , ,
, .
, .
, :
, ( )
. : ,
, ,
, , , .
, , , -,
, ,
, .
,
, , ,
.
,
, , , 150 ,
,
, , ,
.
200

 , ,
, , ,
,
.
,
, , . , ,
, , , ,
, ,
- 36.
, ,
, ,
, , , .
, ,
, ,
,
, ,
, . [81]

,
[ ], [] ,
. , , ,
, . ,
, ,
, ,
.
, ,
. , ,
,
, , .
, ,
, .
, . ,
, ,
, , , ,
, , .
, , ,
, [
201

] , ,
. , ,
, ,
, ,
,
, , ,
. , ,
, .
, , ,
, : , ,
. ,

.
, ; ,
, [82] ,
. , ,
, .
, , , ,
; ,
; , ,
, . (
, .)
, -
(todas las senoras de manera y mujeres
principales) [ ] [
].
.
, , ,
, ,
, ,
,
,
,
[] . (adoratorios)
,
;
37.
, , ,
, , ;
38 , [ ] ,
. ,
202

 , . ,
, .
, [] , , ,
,
. .
: ,
. [ ] ,
, . ,
, .
, , . ,
, . - ,
. [83] . ,
, , ,
(tuvo el capitan) ,
, , ,
, ,
. , ,
,
. ( ,
.)
39

, ,
, .
.
, ,
,
,
. ,
.
: , ,
, .
, , ,
, 40.
,
, .
.
, , .
203

 ;
, .
, , ,
, (la punta de la marca) 41.
[84]

, , ,
.
, -
. ,
- , . , , ,
- , [
]. , ,
, 42.
, , ,
: - ,
, : (huid),
[] , ,
.
. , ,
, ,
(buhio), , , ,
,
. , , ,
. 43

,
[] , ,
, . ,
-
, ;
[] [ ],
[] . , ,
[ ] , , ,
, .
, ( ),
[85] ;
; ,
.
204

 , , , -
[ ]. , ,
. , ,
.
, ,
; ,
, .
, ,
, , ,
,

. ,
, . ,
, (
(guazavara) , , .)
(bien dezmados). ,
(
), .
- :
, , . ,
, ,
.
,
, .
, , ,
. ,
. (
).
,
. ,
, ,
.
, ,
, ,
; ,
, ,
[86] , ,
; .
,
,
205

 , , ,
.
,
, ,
; . ;
, ,
, 44. ,
, ,
, .
,
- . ,
, [ ] ,
, ,
.
,
, , , ,
, ,
, ,
. , , , ,
,
( ), , ,
, , ,
, .

, , , ,
, .
(tierra firme) (. 44.) ,
, , ,
, .
, ,
,
45.

[87] ,
, , 46,
, ,
, ,
(, .)
, . ( 1700 .
.)
206


, , ,
, ;
.

, ;
, , ,
, ,
.
, ,
, , , ,
, , .
, , ,
, , , ;
, ,
(dannos tal mano), ,
. ,
,
, , .
, ,
, ,
,
. [ ];
,
: ,
,
, [88] ,
. ,
, (
.)
, .
, , , :
, ,
,
,
, , ,
, , , , -.
, ,
,
, []
( ), ,
, ,
207

, . ,
, , ,
,
.
,
;
, [ ].
18 , .
, ,
- , .
,
, , , ,
; ,
, . ,
, .
,
, .
, ,
, ,
.
( 6 .) (
) . [89]
,
, ,
, 47. -
14 ( 24 . , , ,
20 .)
, , , ,
, , .
, ,
.
8 , ( ,
6 14 .)
, , ,
. , ,
, ,
.

208

 , , ,
, , ,
,
,
, ,
, 48.
, , , ,
49, .
, [ ]
, . ,
;
; ,
, .
, , -
, ,
, .
,
,
,
. [90]

, , ,
( ),
, ,
, , ,
; , 50.
,
; , ,
, 20
, []
51.
[ ] 26 . [],
: ,
, , , 52.
, ,
, , ,
. ( .
- 29 ,
209

 29 30 .)
, , [ ] .
[ ]
, ( .) , ,
,
,
, .
, - ,
(hogos) 53.
, , ,
. ( --,
,
1498 ., .)
, ,
, , , ,
, 54.
[91] , ,
9 , ,
, 11 55. ,
, .
, , [
], [ ],
, , ,
, 56.
, , ,
.
[ ]
,
, , ,
, , [] .
( .
,
.)
, ,
,

, ,
,
, ,
. , , , ,
210

 ,
, ; , ,
,

,
, , ,
. 57.


, , ,
, ,
, , , ,
, , ,
,

, , , , .
-
, , , ,
,
, - -, , ,
, ,
, , ,
. . . . ,
, ,
. , ;
, 30 ,
,

. ,
,
. , ,
,
- (
) , ,
. , ,
, :

[117] . , ,
,
, ,
-
211

 - ,
.
-
;
.
: ,
,
, , , , ,
. XVI
, ,
. XVIII
, , :
[ ], , ,
, ,
, - , ,
- - ,
. , , , -, , (
): ,
, .
XIX (, ,
). (
, ) , ,

? , ,
,
, ,
( ,
, , , , XVI .).
, (.
), , , ,
:
.

XVI . . []
, , ,
. , ,
, [ - ],
[], ;
, -
, , ;
, [118]
, . ,
212

 , ,
, , ,
, ,
, ,
, .
, ,
(, ,
),
,
, ,
, .
,
,
,
. , ,

( ),
: ... 15
( 3,2 );
,
...

...
: ,
, ;
[], [ ]
, , ;
; ..,
, , ; ,
, , , .

; , ,
, , .
, ,
;
.
, , -
, , , ,
, , . .

. , ,
, .
213

 ,
, : XVI . [119]
, 1546 .
24 . , XVIXVII .
, , , , ,
. (
,
,
. .).
,
, , 16371638 .,
. ,
... ... ,
, ... ,
[], , ,
.
, ,
, .
,
, , (
estaban
blanqueando ). ,
, ,
XVI . (. Ramon Menendez Pidal. La lengua de
Cristobal Colon (El estilo de Santa Teresa y otros estudios sobre el siglo XVI). Madrid,
1958.)
, ,
, XVI , ,

,
. .
,
.

XVI ,

,
, ,
214

 , ,
.
(leguas),
, .
. ,
, , (4225 ), (3894 ),
(5772,7 ) . ,
[120] (,1/17,
1/30 . .), -
, (
).
(5555,5 ) (5924 ).
( , 4 1538
) 1543 . (
II), [ = 1481 ],
, ,
. ,
, ,
,
, 5924 .
, ,
, (
). :
, ,
, , .
, ,
,
.
,
, ,
. , -
() .
,
, (,
2 , .
, , 24 . .),
.

.
21 25
. 1542 . 9 ,
215

 . ( ,
,
H. Grotefend, Zeitrechnung des deutschen Mittelallers und der
Neuzeit, Hannover, 1891, Band 1 Pedro de Medina, Arte de
navegar, Sevilla, 1544.) 1542 .
( , , ) , ,
2-8 , 8- 16
, 51- .
29 , 57- 4 [121] . .
( ), ,
, ( ),
1582 . ( 1918
.).

, ,

. XVI . ,
1540 ,
1541 .
( 1541 .,
1542)
, , . .
30-, 40- XVI
, ,
,
, , , ,
. XVI
, ,
, .
, ,
,
,
.
.
30- XVI . ,
, ,
,
.
, , , ,
, (
, , , , ,
216

.), , , .
,
, (
1535 ., , 1565).
-, ,
-.
(castellano),
, 1497
. ( - ) 4,6-4.7 .
peso de oro . , 40 ,
,
184-188 . [122]
, ( )
(maravedi). , , 1532
1534 . , : ... , ;
450 .
(, ,
)
(cuento). ,
, (ducado), 375 .
marco de oro (230 ),
.
,
, , .
- , 30-,
40- XVI . 1934 .;
, , 40 480
1934 . ( ,
,
).

, ,
, , , .,
. :
2500 , ...
30 40 , 100 120, 40 50...
12 [1 = 28,35 ] ; ,
, , , ,
,
, . 6-7 , 40-
,
217

,
. , .
, 1581 , ,
1540 , [
], 500 ..,
...

1. ( relacion, ,
, , . ,
,
.)


.

.
, ,
,
.
,
.
1504 (),
. ,
,
,
. ,
, 1536
-
- ()
, --,
. , 1538
[93] --- (),
() . , ,
, ,
,
.
1541 ,
.
1542
. -
.
218

 ,
, . 1584
- .

. ,

.
1855
IV ,
-,
--.
(. III, . L., . XXIV, . 541-573
(Historia general natural de las Indias, islas y tierra-firme del mar oceano. Por el
capitan Gonzalo Fernandez de Oviedo y Valdes, primer cronista del nuevo mundo.
Madrid, 18511855.)).
, ( )
' 1894
.
(Descubrimiento del Rio de las Amazonas segun la relacion hasta ahora inedita de Fr.
Gaspar de Carvajal con otros documentos referentes a Francisco de Orellana y sus
companeros, con la Introduccion historica y algunas ilustraciones por Jose Toribio
Medina, Sevilla, MDCCCXCIV.). , ,
,
, ,
,
.
,
(. , . 91, 68-113). , 1955 .,
(
). (Fray Gaspar de Carvajal, O. P. Relacion del nuevo descubrimiento del
famoso rio Grande de las Amazonas. Edicion, introduccion y notas de Jorge Hernandez
Millares. Mexico, 1955.)
,
;
, [95]
, ,
, ,
, , (
, ), .
219

, : ,
, ,
-, , ,
,
, ,
, .
, , , .
() .
,
, , ,
, , .
(, ),

. ,
, ,
(14751556) ,
,
,
. ,
, .
?
, - .
,
- .
, , ,
, ? X. . ,
, , ,
. ,
, ,
, , ,
.

, , ,

.

, , .

( ).

220


,
.
(

.) (. . 541):

, ,
,
, ,
, .
( :
, ,
; .
.
, , ,
, ,
.)

, ,
.
,
,
( (59 . . . 17 . . .) ,
142 () .)
; ,
,
, ,
, ,
,
. : - ,
,
, , ,
,
, ,
,
, ,
; :
, ,
, ,
,
221

 ,
, [97] , ( 1516 1556 . I,
( V, 15191555 .)
.) , ,
.
2. (. 542) ,
, [ ] , (

.)
, ,
, ,
.
3. , 1536 . 45
, 30 10
.
.
4. , -
.
.
(. 542) ,

, ,
, , - .
5.
.
.
( ) ,
. ,
,
, , . , ,
, ,
, .
, 2-3 .
200 ,
, (. . 10 )
, . , ,
.
222

6. , XVI
. , (
),
, .
, .
,
,
.

, 18311832 , ,
. ,
(
2600 )
, .
... ,
, (. ,
. ., 1960, . 150).
7. (, )

. , , , ,
, -
.
8. ,

. ,
, , ,
, .

.
,
(),
, ,
; , , , . . . .
1508


.

,
( );
223

 .
, ,
, ,
; ,

.
,
:
... ,
, ,
,
, , ,

,
, ,
. (.
Documentos ineditos de Ultramar, 2-a serie, Vot. XX, Madrid. p. 311-314.
, . III. ., 1950, . 25-27).
, , -, ,
, , u .

, ,

.
, ,
, .
,
, ,
, ,
.
, , , ,
, , .
9. ,
..., (. 547): . , (
12 .) 11 ,
(assiento de los Clavos),
, , ,
, , . , ,
, .
10. (. 550): ,
, , ,
224

 , , , ,
.
11. (. 550): 26
- .
0,7
.
(
, ).
12. (Trichechus
Inunguis) .
. ,
.

gatos monos, (

), - (
). , , gatos monillos
. XXVI, . 1, . XII .
,
.
13. , , , ,
, .
,
XVIII .
14.
,
- (,
5 ).
15. roa (. goa)
. XVII .
, ,
(. jova).
Cano, Arte para fabricar, fortificar y aparejar naos de guerra y mercante. Sevilla, 1611,
. 54, , (.
. ). , 19 roa,
, 19 ,
.
225

16. (. . 11) ,
26 . ,
, 58 ( 26 24
).
17. domestico,
, ,


. pacificar,
, ,
,
,
.
,
, : [. . ]
.

,
,
. , 1541 (.
. )
50 .
, pacificar
: ,
, ,
.
18. . , ,
(. . . .. 1958, . 294):
, (),
[. . ]
...
19. (
; ,
) , ,
, . .
1519 . ,
(), ,
.
,
. : 1534 .
, ,
226

 , .

.

. 1542 ., ,
, .

.
, -, .
.
20. (. 554) :
, , ,
:
, , , epa
,
, -, ,
. ,
, ,
,
, . ,
,
, ,
, , ,
,
, , .
, , ,
, .

. ,
. ,
(del menor) ,
, ,
,
,
.
,
[ ]
. ,
, ,
, , -, .
227

 ,
,
, ,
, ,
,
, ,
, - ,
, ,


, ;
, , ,
, , ,
.
, ,
! , ,
,
,
!
21. . (yuca)
; , ( 40%),
5 .
22. (. 556), , : ...
(el pueblo de la loza),
.
, ,
, , ,
. ,
, ,
, ,

(., 1958),
XIX . (
18481859 .), ,
:
.
,
20, [20 = 91 ],
...
, ,
(. 391).
228

23.
,
, ,
. ,
, ,
.

, :

; ;
,
- (. , .
., . 390).
24. (Laurus persecl) ,
, .
, , , , ,
, -.

.
25. (. 556): ...
, ,
. ,
(tan domestica), (el pueblo
de los Bobos).
26. (. 557): ... (Pueblo
vicioso).
27. -.
,
,
. -,
- -, 80-100 ( ,
10 ) -
.
28. leones, - ,
.
229

29. (.
42) ( :.
Gaspar de Carvajal, Relacion del Nuevo Descubrimiento del famoso Rio Grande que
descubrio por muy gran ventura el capitan Francisco de Orellana. Transcripciones de
Fernandez de Oviedo y Dn. Toribio Medina y estudio critico del descubrimiento.
Quito, 1942.): ...
.
, .
, ,
. , ,
, . , ,
, ; :
, ! . ! ,
.
, ,
. , ,
, , , ,
, , .
, ,
;
: ,
! .
,
.
.
,
.
,
, , ,
, ,
.
(. 559), , ,
: ...
, , ,

, .
,
(el pueblo de Corpus
Chripsti).

230

30. (. 552): ,
, ,
, ,
, ,
,
, , -
, ,
,
, ,
, .
,
, ,
, ,
.
31.
.
(friagems),
; 15
.
.
.
32. (. 44) : ,
[]
- , ,
, ...

: ...
, , , (buhios)
( ,
.)
. , ,
,
,
.
, ,
, , .
, .
:
, ,
- .
231

 ,
, , -
,
,
(el pueblo de los Quemados).
, , - .
,
, ,
. ,
, ,
,
. ,
, , ,
, ,
, , ,
.
33.
, , . ,
( 20 1 )
( 5-7 , 25 ,
80 )
2.55 .

,
,
1-9 . , ,
, .
34. (. 48) : ,
, ,
,
; , ,
, ...
35. . ,
, : (24 )
.
36. (. 564), , : ...
, , ,
, ,
, , .
232

37. (. 55) : ,
, ,
, , ,
.
,
.
,
, ...
38. (. 55) ; ...
, [ ] :
- ,
; ,
.
39. (. 56) :
;
, ,
: (Provinica de los
Negros).
, , , -
,

( 1888
.). ,
, (
). , :
,
, (
bocapreitos). (. e. ( ). ., 1901, .
XIX, . 160.)
40. (. 56-57)
: ( )
,
- ; ,
, [] ,
, . [,
] , , , ,
( ,
, , ).
( .) ...
233

 ,
, . [] ,
-
, .
, ,
, { ] .
41. , la
punta de la marca,
; ,
, .
42.
(. 566): ,
. , , ,
,
, - ,
, ...
: 3
,
,
, .
43. ,

XVI .,
.
;
, [ ,
] , ,
, ,
, .
44. :
(terra firma) ;
e (varzea) ,
; (igapo)
, .
, .
45. (. 568) 200, 150 .
:
, , - ,
234

 , , ,
,
.
,
, .

(
,
- ),
, ,
1500 1531 ;
, XVI .
, .
(. 571): ... ,
, ,
, , []
, .
,
, ,
[-] , , .
46.
800-900 .
300 ( 1500 ),
, .
,
. ,
,
5 ,
, 8-10 , (
). ,
( ),
.
47. (. 570) ,
:
,
, ( (
)

.
, , 235

, -, - .) [
] ,
...
,
, ,
, , ,
.
,
, : ,
;
, (
),
, . ,
,
;
,
, , .
( , ).

, ? ,
,
,
? ,
,
, , , ?
, , ,
, .
, , ,
, , , , ,
-
.
48. (. 69-70) :
, ,
, ( , ,

, .)
, , , ,
. , ,
: , [ ] [
] . , ,
236

 ,
-
, .
, ,
: ,
,
, [ ] ,
, . ,
- - ,
, ,
, - ,

.
, (
, ,
.)
- , .
(. 571) : ,

, ,
- ;
- ,
.
49. (Dioscorea alata), , .
, , ,

, .
50. (. 568)
(
, 36, ,
, , , )
, ,
,
, , ,
,
,
; [ ]
- ,
.
,
237

, , ,
, , ,
30, 40 50 ( = 11,5 .)
.
, , - ,
, ,
,
,
.
,
. ,
, ,
. ,
, , ,
(

, ).

,

, , ,
, . , . ,
:
.
, :
.
, , ,
, .
,
(. 143).
51. ,
(, , 1,6718 ),
: 10
.
,
20 ( 100 ). ,
100 ,
, 1500 . .

238

52.
, ,
-
,
.
, ,
, , ,
;
. XVI .,
, : ...
, ,
, ..., ...
... .

:
(287,0 ), (
. ., 1949, . 740-750)
(254,0 ), (269,2 ) (304,8 ),
(243,8 ), (215,9 ) (177,8 );
(231,1 ),
( 58,4 , 71,1 , 15,3 ,
12,7 . .).
, ,
,
.
,
,
, (.
, . 571).
53. ,
, ,
(xocot) . XXI, . VIII
(. I, . 307-308).
, ;
.
54. , (Isla de Perlas),
, ,
.
,
1515 . ( 1523 .)
. . : ,
, ,
239

. , , ;
[] , ...
50- XVI ,
.
55.
(. 572-573):
, , 26- ,
,
.
,
[] , ,
, ,
( ),
9- ,
, Bumopu, []
, 11- .
, , ,
, , ,
, ,
, , , [] ,
. , ,
, , [] , ,
, ;
, ,
, ,
,
, ,
. , , .
...
-.
, , ,
, ...
( ) .
: -
, -- (
) --- ( )
.
-
,
- .
, ... ,
240

 --,
(
),
.
56. , ,
. (
1
,
?)
(. 572): , ,
,
,
- , ,
, (Huyarapari),( ;
XVI :
Uypari, Uyapari. Uripari, Uriparia) , [ ].
(. 73): ... [ ] ...
, , []
4150 , [ ]
. , , :
, ,
, , ,
.

. , , ,
1552 ., ,
: , , ( ].
57.
(. 573-574):

:
-
, - 22- ,
1542, ( 1542 . 22 , . .
8 )
( ,
) ,
, , T
, , ,
.
241

 ,
, ;
, , , ,
, ,
(
,
)
,
.
[ ] ,
,
.
, ,
, ;
, ,
, , ,
u ,
, , ,
, ,
, , , ,
, , , ,
, , , ,
[ ] , ,
, .
, , ,
.

242

 . (15411546).

( . . ).
: .
XVI . .
1963.

(1541)

[ (gobernadores)
, , ,
,
, .
,
, .] , ,
,
. 1

1541- , ,
, , ,
,
, , , ,
,
; , , ,

, :
. , ,
. ,


, . , [32]
, , , -
2, [] .
,
- ,
, , [ ],
[] ----, ,
243


3,
,
, ,
, , , (
) [ ]
4.
,
, ,

,
, .
,

,
- (-
.)
,
( , . -.) .

,
,
, ,
, , ,
,
, ,
. ,
, [-]
,
,
,
[33] , ,
( ),
, ;
, ,
,
,
.
, ,
5. , ,
, ,
-
----,
244

 ,
,
.

- ,
[] , ,
, [ ] ,
,
[ ]. [ ],
[] , ,
, [] ,
,
, ,
, ,
[. . ] ,
.
,
,
, ,
, , , , ,
,
,
, ,
. [
] , , []
, [34]
, . , ,
, cero

.
,
, , ,
, ,
,
, , [
]; ,
,

----, ,

245

,
, [] , ,
, , ,
6.
,
.
,
,
, .
,
,
, [
]
, ,
,
, [. . ] .
, , ,
[] ,
,
[] [] ----
- (
).
,
(
[35] ) ,
, , ,
.
, []
, , ,

, ,
- ,
.
, ,
,
, ,
,
.

246


,
.
, , , ,
, , .
, , []
[] ,

.
, .
, [] .

1.
,
, .
, , ,
, ,
Guerra de Salinas,
, .
,
--. ,
, 1539 ,
, -
. 4 1541 .,
,
,
-- , (
), ,
, -, ,
, .

. ,
, - ,
- .
, - .

, [37] .
247

, ,
, ,
.
,

, , ,

26 1538 . ,
, :
,
, ( )
,
, ,
-. ,
.

.
X. 1894
. The
Discovery of the Amazon according to the account of Friar Gaspar de Carvajal and
other documents as published with an introduction by Jose Toribio Medina. Edited by
. C. Healon, New York, 1934, . 262 266.
2. ( ) (
Ciudad de los Reyes,
. , ,
Ciudad de los Reyes Magos, .)
6 1535 ., 1534,
15 1533 .
- ( ---- (Villa Nueva de
Puerto Viejo .),
) 12 1535 .
1537 1541 . . 1628 . -
30
.
3. 80 ,
( ,
, ,
).

248

 ,
.
(-
). - , ,
; , , ,
, . 15331535 .,
, , 2500
(. . 121 30- 40- XVI
.) (11,625 ), 1540-, ,
, 500-1000 (2,34,6 ).
4. ,
,
. 1536
,
, ( ).
,
.
, .

(
).

. 8 1537 . ,
.
5. (. ), ,
, 1531 .

,
. ,
,
. ,
.
, ,
-- (1537). ,
, ,
:
430 .
6. (1535 1538)
. -
-- ,
Verrugas de Coaque . ,
249

 . ,
;
, ,
.
(1541-1542)
1
[ ]
( .)
. , ,
[ ]. ,
-, ,
- , ,
-
[ ] .
,
, , , ,
,
, [ ].
, [ ],
.
,
, , ,

,
. [156]
, :
-, , ,
, ,
, . -
, (
.) . -, , ,
... ( .) [ ] ,
, . ,
. -, ,
,

250

 , , ;
, . (
, ,
, .)
-, [ ] ,
,
. -, .
, , ,
,
, , ,
, ,
- ,
, [ ],
.
, ,
, ,
.
:
.
7 1543- ( 1559 .
( );
.)
2
[
]
, ,
( (. ).) ,
o 1542-
,
, ,
[ ] , []
, , , [
] , ,
.

,
.
251

 :
,
, , , ,

:
, (

), , .
, , .

,
, .
. .
.
.
. [159]
3
( )
(. 8 .)
[. . 4 1542 .]

, ,

,
, .
, , ,

,

:
, , ,
, .
, , ,
, ,
252

 [ ]
(vara de justicia)

- [ ]. ,
,

.
.
[160]
4
[
]
[I]
aro !
, ,
, ,
, ,
, , ,
, , ,
, ,
[ ]
. ,
, ,
-, , ,
, ,
. ,
, , , ,
,
, .
, ,
, - ,
. ,

.
, ,
,
,
253

,
, ,
, ,
.
,

. ,
[161] , .
,
.
, , .
, ,
.
, Ordinis Prae-dicatorum.
(Ordinis Praedicatorum (.) , . ,
;
.). . . Ma .
. . .
. . .
, . . .
. . . .
, . . . .
. . . .
. . . .
. . . . .
. . .
. . . . .
. . .
[II]
,
1542- , ,
,
, ,
, ,
. , ,
,

, ,
;
.

254

, , ,
,

, , ,
, ,
[164] ,
,
. , , , ,
.
,
, , .
, 1542-.

, , ,
, , ,
, , ,
, , , ,
, ,
, .
, ,
, ,
, , (] ,
,
, ,
, . ,
,
,
, ,
, ,
.
, , [
] ,
[]
,
:
, , ,
, ,
. [165]
5
255

[ ]
,
, -

( , ),
,
-
, ,
, ,
, , [] ,
, ,
.
, [ ],
, , ,
,
, .
, ,
, .
,
1542-.
.
,
.


, ,
,
, .

. [166]
6
[ ]
, 1542,
, ,
,
256

, ,
: , , , ,
, , , , , , ,
, . [ ]
, ,
,
.
,
: ,
, , ,
.
, , ,
,


,
: ( . ,
-.) , , , , , ,
, , , , , ,
- [
].
, ,
, .
.
, . [167]
7
[
]
[I]
, , [ ] , ,
, , ,

,
, ,
.
, -
257

 , ( ]
, (
) , ,
, .
[] ,
, . ,
, ,
,
- . , ,
, , ,
- . , , ,
- , ,
,
. ,
, ,
, , , ,
.
, ,
(, , ,
, ), , ,
. ,

- ,
. [168]
,
, . .
[],
.
, ] ,
, , .
, ,
,
, , ,
, , , ,
, [-]
, , ,
, ,
, ,
, , .
,
,
,
- . ,
258

 , ,
,
, , .
, , , ,
,
.
. . .
. , . .
. . . . .
. . . .
. . . .
. . . . .
. . . . .
. . . .
. . . . .
. . . . .
. , . .
( (. . 162163) , , ,
(
) (
, , ,
, )). [169]
[II]
1542 , ,
.
, . (
,
.)
,

, , ,
,
. :
.
, ,
, [ ] ,
[] []
, ,
,
259

 ,
.
:

,
.
, .

, .

, ,
.

.
.
, .

I.
( 1
, .) 7
1543 ., ,
3 1542 .

,
,
, , ,

, ( 4),
( 7) . .

, ,
. post
factum, , ,
, ,
260

.,
(
, ,
?). ,
,
,
. . (. ,
, .).

. 4 7 .
Ilustracion Espanola y Americana 22 30 1894 .
. ( )
X. , 1894 .
X.
(. 123-132). [171]
,

.
[I]
[]: , ,
, ,
, , [pacificacion] (.
17 )
; ,
,
,
; ,
,
[]; ,
,
;

, ,
, ,
, , ,
[ ]
; [ [174] ],
,
,
, ,
261

 , ;
(
), ,
, ,
[ ] ,
2,
, , ,
, ,
, ,
; [ ], ,

, , ,
, :
-,
,
, (
100 200 ),
[ ],
.
[] ,
,
.
,
,
, ,
, [. . ],
3.
,
, [ ] ,
,
;
.
, ,
,
, , ,
, , ,
[175] ,
,
, , ,
, ,
262

 , ,
.
, ,
[ ] , [
] [ ],
, , , ,
, . ,
[] .
,
,
, , ,
,
,
[] ;
,
;
, ,
, .
: -
- ,
, , ,
- ,
,
, ,
,
,
, , -
, ,
, .
: ,
, - ,
, ,
, []
,
(por via de rescate). [176]
-, ,

u ,
( - - ),
[. . ]
263

 , , ,
4.
, ,

, [|
]
, , ,
:
-, []


, [ ]
-, , .
: , ,
, ,
( 1000 ( - 4000
)), ,
,
.
, -, .
,
, .
, ,
- .
, , -
, ,
- .
: ,
, , [177] , ;
, -,
.
(
)
, , .
:
,
264

 , ,

.


5. ,
, []
.
, , ,
, ,
.
:
6,

, , [ ]
(
) ;
.
: , ,
,
,
7.
: ,
, , ,
,
;
:
( -
(almojarifazgo) ) ,
. [178]
-, , ,
,
,
,
,
, , ,

,
, [] ,
.
265

 ,
,
.
, ,
( (veedores veer
) ,
), ,
, ,
, .
; , ,

, - ,
, , , , [] ,
,
[e] -
,
. ,
, ,
[ ), []
, - .
[], []
,
. , ,
, ,
, , , , ,
, .
:
, , [179] ,
, ,
. ,
, , ,
, , ,
,
. , ,
,
, - , , ,
, ,

, ,
. , ,
, , ,
, ,
, [ ], ,
266

, -
,
, , ,
,
. ,
.
, .
: - - ,

, , ,
.
: ,
,
, ,
, , ,
,
(cabeceras mas principales) .
, ,
, ,
,
, ,
, ,
. [180]
: , , -
, ,
, ,
.
:

, ,
,
[],
, ,
,

, ,

.
267

 , [ ],
, ,
- , , ,
, , ,
.
[ ]
,
, .
13- 1544 ,
.
:
,
:
. , .
[III]
18 1544
, (
I (V) . I
;
1555 1556 .,
.) [181]
[]:
, , []
,

( ),
, []
, ,
,
, ,
(
), ,
, ( ]
, ,
.
268

 , ,
,
, , ;
(jueces) (justicias) (
, .
(jueces) ) ,
,
, , -;
, ,
, [ ] ,
,
,
, Sit convenerit de juricditione 8 (
], ,
. , ,
, ,
.
, , ,
, ,
.
, []
[182]
[ ]

, [ ],
.
:
.

1.
(
). ( 1508 .
,

.) , ,
1543 ., - , -
.
III -
269

 , .
:
. , ,
. (. 4). ,
, I ,
.
,
,
,
( II),
I (V) , 13 1544 .
. , ,
.
, (Consejo de las Indias),


.
(Casa de Contratacion de las Indias),
1503 . 40- XVI ., ,
, ,
- . 1539 .
,
, ,
(
,
). ,
1511 .
, I ( 1518, 1520, 1534
1542 .) .
,
, ,
, ,
, . . . . ,
, , ,
.
,
70-, 80- XV , ( )

. (17
1492 .),
, ,
.
270

 ,
I

:
( I 39
37 )
. , ,
, , ,
: ,
, , ,
( , , ),
, , ,

, .

.
,

(
).
. ,
,
,
, .

,
, 40- XVI .
.
(.
), (, ,
), (. )
, ,
,
. ,
, , ,
.
; ,
, .
- ;
,
.
, , .
, ,
271

 : ...,
, ,

... ().

, ,
. ,
, , []
, (ordenanzas),
20- , 1542- (. .
- ).
(Leyas Nuevas) , ,
- ,
; -, ,
, . , , -,
,
, . ,
, , ,
, (
),
, , ,
,
,
. (
. ,
,
.)

, ,
(
XVI . III 1538 .)

.
, ,
,

,
, .
,
, (1553 .,
), :
,
272


,
[. . ],
, ,
; ,
[ ] .
, ,

,
,
, , - -
, ,
, [. . ]
, . . . .

.
,
. -

- (. . 170 , , ...).

,
,

,
, , , ,
. , , ,
, ,
. -, ,
:
, 1531 .
. ,
, , ,
. , (. 4)
, . . , , , (. .
) ,
- ,
, 15421544 . I I
. (
).

273

 ,
(1867 ., 7)
Coleccion de documentos ineditos relativos
al descubrimiento, conquista y organizaci?n de las antiguas posesiones espanolas de
America y Oceanla (tomo 23, Madrid, 1875).
.
X. (1955 .).
2.
: ,
, 500 200 ,
,
(-
),
[ ] ,
[] , .
3. ,
, . . ,
- ,
( )
.
.

:
, ,
, -
.
4. XVXVI
-
,
.
,
, XV .
V, III IV ( ,

) ,
,
( Acterni Regis, 21 1481 .,
- 1479 . ) ,
(
).
274

 XV . .
,
,
.
1492 . . ,
, 1493 .
VI ( )
,
(
)
,
,
(2- Inter Caetera 1493 .).


7 1494 .
,
,
370 .
, , 4630' . .,
,
,
- , ,
, .
VI ,
(15191522),
,
( ,
XVI .).
22 1529 . . ,
.
17
, I
350 .
,
, -
1777 ., (
XVII .
, ),
,
.
275

 ,
(
). ,
.
5.
: [ ]
, ...
1800 .
, ,
,
.
6. .
7.
XVI .
-,
, . (
, , )
11 1526 .
( 1888 .). XIX .
,
( ,
6104000 .).

200 , ,
, , ,
.
8. Sit convenerit de jurisditione
:
. ,

10 1539 .,
, -
. ,
, ,
,
.

276


(1545).
--e, 9 1545 .
-
, 1545-,
, ,
, (veedor
general), ,
-
, ,
(, , (visitador de las naos),
, ,
,
), ,
, ,
,
, (los senores jueces
oficiales) ( ) ,
, , :
[194]
[ ]
[
]
, ,

, -,
, ,
, , ,
, ,
, , []
, ,
, [ ],
. []
.
.

, ,
, ,
. , ,
277

 [] , ,

, - ,
, 2.
, , , ,
, 3.
, ,
, , ,
.

5 1545 .
. Capaoe. .
:
, .
,
,

, ,
,
. [195]
[ "" ]
, ,
,
. , ,
, , ,
, .
, , ,
[ ] .
,
; ,
[], (niguno ni bocado de
provision).

278

 ,
, , ( (bota)
516 .).

, []
.
, ,
, , [] ,
,
.
, ,
, .
, . ,
.
, - ,
, ,
, .
, (
, ), (versos),
, , , ,
.
, , ,
.
, ,
, .
, (cables). ,
, , ,
. [196]
, ( (gindaleza)
12-25 100
( = 1,678 )), , .
, [ ] , , .
( , . ,
279

 ,
. .)
, [ ] , ,
.
, (batel), , ,
.
, , , .
, , ,
.
, , ,
-.
, []
.
, ,
.
,
; [] ,
.
, -
(aparijos de piloto), , .
,
, , [], ,
, .
, ,
, - ,
.
, . ,

.
, [ ] , ,
[] , ,
280

 [
].
, .
, .
, .
[197]
, ,
, ... ( .
:
, -,
. ,
, , ,
, ).
...
,
, ,
, -,
, [ ] ,

,
[]
, . ,
, .
,
,
, 10 ,
,
,
, .
, ,
, , 10 , ,
, ,
,
, -

,
, .

281

 , 11

,
,
, . [198]
,
, ,
, ,
.


, .
, .

1. ,
,
1544 1545 ., ,
,
, , .
, , . , ,
, 1544 .,

, ,
, ,
, .
, ,
,
, ,
, , , ,
,
.
(
14 1544 .
) ,
( )
. -
, ,
282

 .
.
: , , ; ,
, ;
, ,
, , ,
...
.
, , ,
, , .

, 7 1544 .,
. ,

,
,
,
.
, -, ,
, . ,
. ,
,
,
, 50 --
, .
,
, .
1545 . . ,
, . ,
,
, . ,
.
,
,
. : ,
, ,
, , .
, ,
(,
,
). , , .
283

, - -
.
, ,
, 9 11 1545 .,
,
,
,
.

.
Coleccion
de documentos ineditos relativos al descubrimiento, conquista y organizacion de las
antiguas posesiones espanolas de America y Oceania (torno XLII. Madrid, 1884.
1955 . X.
. (. 143 151).
2. ,
.
,
.
, , ,
. . ,
-; 1508 .
() piloto major (, , 1508
1512 . ). , piloto
major , -;
.
,
. , ,
,
, , (, ),

.
3. ,
, . ,
XV XVI .,
, I,

.

284

 ,
, ,
(1542), ,
11 1608 .

[ Discurso sobre la Descendencia y Gobierno de

los Incas. // Juan de Betanzos. Suma y Narracion de los Incas. Madrid, Ediciones
Polifemo, 2004, ISBN 84-86547-71-7, . 358-390
:
. , 2010,
[ :
. , 2010
"Una antigualla peruana". - Tipografia de Manuel Gines
Hernandez, Madrid, 1892, pp.1-47.

285

.
Discurso sobre la Descendencia y Gobierno de los Incas
,
1892 Una antigualla Peruana
( ) Rev. Cont. , LXXXVI,
.
.
1921
Coleccin de Documentos Referentes a la Historia del Per, III. ,
1974 ,
,
Relacin de la Descendencia, Gobierno y Conquista de los Incas
( , ).
286

 , ;
,
, , II,
-, .
, , .

J.133 (
), 2010.
17 , XVI XVII
; , ,
. ,

, , ;
11 1608
. ,
, ,
,

XVII .
Discurso sobre la Descendencia y Gobierno de los Incas
, ,
,

, - 1542 .
,
.
, ,
.
, , , ,
(
), , ,
, .
, (
- ), - ;
- .
, , 1557
, ,
, II,
,
.

, . -
,
, Suma y narracion de los Incas,
-. ,
287

 Doctrina cristiana ( )
: ,
, , . .


. .
(
), .
, ,
,
(
). ,
, ; ,
, ,
-- .
,
( , ).
,
; , 1542
.
,
, .
" ",
" " ( " ")
, ", ,
, ,
, ("
" ..) , 1608 .
.. (J.J.Vega.Quipucamayos, 1974, p.15-17)
, ,
, ,
. "
", , ,
(alegato narrativizado)
" ("Testiminios", p.169). , , ,
""
, , ,
. , ,
"" - ,
"" (, 12
" ").
,
, ,
.
288

:
[361]
.
,
[Vaca de Castro],
, , ,
1,
,
, , 2,
, [ ] ,
, , , [los
Ingas] 3 [Mango Capac],
[Inga], , .
, ,
[]4 [quipocamayos],
[ ] , ,
; ,
[Challcochima] [Quisqus], [Ataovallpa Inga], ,
, [] , 5[los
quipos], , [ ]
[Ticcicapac Inga], 6,
[] , , []
. ,
[]. 7
- [contadores de la razn], ,
[] ;
, ,
, []
, [] , ,
.
, ,

. .
3 , . , ,
.
4 , , , .
, , .
5 .1892 quipu, .2004 quipo .. quipos.

6 1892
7 ,
, .
1
2

289

 [ ] [tenerlos bien
examinados y verdaderos], .
[]
, ,
,
, . ,
, [] ,
, [ ],
[], []
[] .
[362] ; []
1 [Pedro Escalante],
[en lengua castellana], ,
[Juan de Betanzos]
[Francisco de Villacastn], , ,
, [] ,
; , :
2, , , []
, , , , ,
, ,
[],3 ,
, ,
, , ,
[Guascar Inga]4; [], ,
,
!.
, ,
, [] 5 [una
conjuncin de luna] ;

. .1892:
(Hist. ant. del Peru, . 131)
2 . :
. , ,
., , , " , " .
:
, , , , , (
el, ) , , ..
3 : .. , .
1

.1892 :
posicion
4 .1892:
Vascar Inga
5 , , ..
.
- (29d12h44m03s = 29.53059 ; 29.25d 29.83d
); .

290

 , 1. ,
2: ,
, (
, , ),
, ,
, , .
, , , ,
,
, 3 [curacas],
, ;
- .
- ; , -
,
, [] [guanacos] [vicuas]
; -
[] - . ,
,
[], , ,
[]
[estn los paredones altos y en los cerros]4. ,
, ,
;
, 5, []
. ,
[macanas] ; , ,
, ,
, [] .
[guacas] ,
, , .
, [363] -,
, , ,
[] , 6,
, [coca], []
,
, ;
[] . [Inga Yupangue], -
[Pachacuti Inga], ,
, ,
.
. :
, , .
2 470 . 29,53 , ,
!
3
4 .
5 ( = 21 )
6 .
1

291

,
, [Mango Capac Inga]
[Caparitambo]1, , .
[]
2: , ,
- , [], ,
,
3 [la casa del fingimiento], , ,
, ,
, ,
, []
. ,
[ ] 4,
, ,
[Guanacaure]5; ,
, , ,
[ ] ,
,
,
6, [, ] ,
.
, , ,
[Callapia], [Supno],
7 [Pacaritambo]; , ,
, [] , ,
, [] ,
, , []
, ,
, . ,
- , ,
, , .. . ,
, , Exsul
Immeritus Blas Valera Populo Suo (
).
1

. .:
, :
cncumiba concubin, . , ,
. , ,
.
2 . :
,
.
3 . , ,
.
4 , .
5 1892:
Guanacaore
6 , [ ]. , .
7 , , ,
, .

292

 1. [] ,
, , [] [] ,
, , [] ,
, , []
, 2.
: .
, [ ], ,
.
, ,
3 [364] , ;
,
, , ,
,
. , []
, ,
; ,
,
, , ;
, ,
; , ,
, ,
,
, .

- ,
, , ,
,
, ,
, ,
, , ,
. [], [la gentecilla],
, ,
. , ,

[en muchos pueblos poblados],
,
, 4,
;
, , ,
, ,
.., .
.
3 , ,
. , - .
4 :
con su esposo manda toque, .. ,
1
2

293


, , ,
, , ,

,
; , - ,
,
. [Punchao], ..
, , ,
, ,
[] ,
. , -
,
[365] ,
,
.
, , [,
] [], , , []
.
, 1
[que los valles del Cusco haban de ir a le adorar],
, :
2 [] ,
[medalla] ,
[canipo]3, ,
, [muy embijado]4
;
5, , ,
,
, , , , 6.

.
almej almeja, ..
3 DGH:
1
2

Canipu. , [] , .
4 .
5 .. , (, )
(!) .
6 . .:

(.16): "
.
,
,
, , ,
, /72/ , , , ,
". , , ""
: , ,
, , , .

294

, , ; ,
,
, ,
, ,
[ ] . ,
, ,
. ,
, , [] , [] , [
, ] ,
[] , ,
- , e , , ,
. , ,
, , 1,
[] .
. , ,
,
,
[]. - []

, [] , [ ]
,
, .
[] ,
,
[] .
2. [Mama Vaco],
[];
[Chinche Roca Inga]3, [Topa Auca Ylli].
, [ayllo] [Chimapanacas].
,
, ,
, [366]
, ,
. , ,
, , ,
[] ,
, [] ,
, .
-. ,
, .
1
2 , 1 5,55 , . 30000 2
3 1892:
Chincheroca Inga
. , -
, .

295

 [] []
.
, , ,
,
; ,
, [ ] 30 1
. [Andaguallas],
, [ ]
, ; []
[Collao] [Vilcanota],
[Canas] [Canches].
[Mama Coca], :
[Lloque Yupangue Inga]; .
[Raorao Panaca].
70 .
2.
[], 3 [],
, ;
, ,
. [Mama Caba].
: [Mayta Capac Inga];
[Apo Conde Mayta]; [Apo Taca].
[Chigua Yuin].
.
,
[ ], ,
. [Mama Taoca Ray];
:
[Capac Yupangue Inga], [Apo
Tarco Guaman].
[Uscamaitas]. .
, ;
[] [Vilcas], [] c [los Soras],
[los Aymaraes], [Condesuyos],
[Parinacocha], .
, . []
[Collas] [] [Paucarcolla],
- [] [] .
, ,
, .
[Mama Chuqui Yllpay],
.. . 273000 2. .
1892:
Lluque Yupangue Inga
3 rebullones rebeliones
1
2

296

 : 1 [Inga
Roca]; [Apo Calla Humpiri], [Apo
Saca Inga], [Chima Chabin]. ,
[Apomaitas]2. 60 .
. ,
, , ,
[367] , ,
, ;
, , ,
, , [] 3
[chcaras]4 [] ,
, 5.
[Mama Micay], .
[Yavarvacac Inga]; :
[Mayta Capac Inga], 6 [Yuman Tarsi], [Vicaquirao
Inga], [Cusco Urco Guaranga].
, [Vicaquirao]. []
, , .
7, -
,
[Mayta Yupangue]. [];
[Condesuyos] ,
[Chucuito] [] 8 [el Desaguadero], [Omasuyo]
[Guancane]. [Mama Chicquia],
:
[Viracocha Inga], ,
[Paucar Yalli], [Pauac Vallpa Mayta],
[Marca Yuto], [Topa Inga Paucar], [Inga Roca].
,
[Aucayllo Panaca]. .
. []
[Paria] [] [los Pacajes] [Carangas],
[] [los Charcas],
[Humasuyo] [Guarina], ,
[Guanuco], [] 9
[Quito].

, - .
1892:
Apomaytas
3 , : , .
4 , .
5 .. - .
6 , .
7 1892:
Yavar Uacac Inga
8 ( ).
9 .. .
1
2

297

[], ,
, , ,
, [Chimo],
,
, [Caxas]
[la Nasca] [, ] [] [Piura],
, -
[Puerto Viejo]
1 [chaquiras].
, , [
] ,
, ,
, [], ,
2 [], , ,
, [
] [] ,
[] ,
, . ,
, , ,
- ,
[ ], ,
.
, 3 [yungas],
; [368] ,
[Tallaponas],
[Capullanas]. ,
. []
,
,
. ,
4 [las mandonas].
, , ,
[ ] ,

, , ,
, , , [ ]
,
, ,
, , ,
, , ,
. , ,
, .
12 -.
3 .
, .
4 : , [?].
1
2

298

 ,
, ,
, .
, ,
, ,
;
, ,
, 1, ,
, , [ ]
.
, [ ] [ ],
, ;
, ,
[mitimaes], ,
. ,
, ,
. , ,
, ,
, [] ,
, , ,
.
; -,
[ ], , , 2, ,
, ,
[Topa Inga], ,
3
.
, []
, , .
; []
, 4.
, [369] [quichua]
, 5,
, , [(?)]
, ;

. , , .
3
, ,
,
.
4 .
1
2

. .:
, ,
, . , , .
5 .. , , ,

299

, ,
[]1, ,
, , . ,
, 2, [] ,
[aymara], []
. ,
, , ,
, ,
, , : , ,
, ,
,
; .
, ,
, [ ]
, , ,
, , .
, 3 [topos] 4 [
], 5, 6 [chotas].
, ,
[chasques], - ,
7. ,
,
[.. ]
[-] 8. , ,
, [] ,
, ,
,
[ ]
, .
[fue gran republicano],
, , , ,
, ,
[], [ ]9.
, , ,
, , ,
para que desprendiesen [aprendiesen] la lengua general
.. .
3 - , , .. 5,55 8,33 .
4 5,55 .
5 - = 835,9
6 DGH:
1
2

Chuta cazqui. , 1 (vna braca).

7 , ,
, .
8 . 1892 (sic), .
9 , .

300

, , ,
1 [viracochas],
, [] ,
, , [ ]
[; ], .
,
, ,
, , ,
[370] [, ] .
[Mama Rondo Cayan], :
[Inga Yupangue];
[Inga Urcun] [Inga Maita]; ,
[Sucsupanacas]. 70 .
, [Pachacuti Inga],
.
. [] , [] [los
Chichas] [Diaguitas], [la Cordillera de
Andes] [Carabaya], 2
[Tarapac], ,
, , []
, [ ] , []
[] [] [los Chunchos], [Mojos],
[Andes], [Patite],
. [Ayavire], [Cae]3,
[Apolo], [] .
[tambos] , ,
.
,
, .
. ,
, , , ,
, -
[] . ,
4. ,

. , ,
[Mama Aanabarque]5. :
, .
, , !
3 .1892:
Cane, ..
4 1892:
concumibas concubinas
5 :
Mama Anahuarqui , .
1
2

, ,
, .

301

 [Topa Inga Yupangue];

: [Amaro Topa Inga].
[, ] ,
[Innacapanaca].
, ,
[Chile], ,
.
,
, , . ,
,
, [] 1 ,
;
[] , ,
.
, [] ,
[] ,
[ ] ,
: , , .
[Mama Ocllo], , ,
,
; , , ,
, .
[371] :
[Inti Cusi Vallpa], [Guaina
Capac Inga], [Auqui Topa Inga].
,
[Capacayllo]. , []
.
,
, , ,
, ,
, , ,
, , ,
, .
; ,
, ,
, ,
, ,
. ,
, , : , , , 2
[Chuies], ,
, [].
1
2

. 1892 (sic), .
. 1892 Xuries.

302

 [Guayaquil] [la Puna], 1,

; , ,
, , [ ] ,
, .
, ,
, ,
, , .
, ,
2 ,
, , () 3,
[] ; , , []
, , ,
,
, ,
, , ,
, [que no es poco
considerar].
, ,
, ,
[Francisco Pissarro]4,
[la isla del Gallo], ,
[la Chirac]5, . ,
, , , ,
.
[] ,
, [Ataovallpa]6,
, [372]
[Guascar Inga], ,
, [] ; ,
, , ,
, , , []
, 7. ,
.
, [] : , ,
, , .
. 1892 (sic), : y toda aquella con marca
. 1892 (sic),
3 . 1892 (sic), :
como a secerdoles
4 ; ,
.
5 . 1892 (sic),
6 . 1892 :
Atavallpa
7 , , ,
, , ,
. , ,
. ,
- , .
1
2

303

 , ,
1 [Raya Ocllo], ,
, [Topa
Cusi Vallpa], - . , ,
, , ,
, ,
, ,
[] -,
. 2, -
, [Chuqui Huipa Coya], [Coca],
, ,
, 3 [Challcochima]
[Quisqus], [!]4 ,
, ;
, 5; , ,
[Mara Cusi Varcay], ,
[ ], , .
, , , []
[Viilcabamba] , ,
[Diego Mndez] , [] ;
.
, - ,
, ,
[] [ ] ; ,
, ,
. :
,
6 [Guailas], 7 [Aas Colque].
8,
, , ,
,
[la legitimacin] ,
.
, ,
, ,
1

1892:
coaia
2 1892:
Tocapa Cusi Ballpa
3 1892:
Chalco-chima
4 , , .. .
5 , .
6 : 1536
, .
, ,
( ).
7 .
8 .

304

, , ,
:
, ,
,

[373] , ,
, ,
,
, , ,
, ,
, , .
, ,
[mamaconas],
1 2. ,
, [a la primera conjuncin de la luna]
, ,
,
, , ,
, , ; 3,
4 [usta] , ,
, [],
, [] , .
, , ,
, [] [?]5, [
] , , , ,
[Curicancha], .. [
] , [Sto. Domingo]
, ; ,
,
, . , ,
,
, ,
; , ,
[pulidas] []. , , 6
, ,
, , ,
.

, .
.. .
3 , 29,5 , , 30 .
4
5 , , 31 . ,
, - ,
, .
6 - , , ,
- .
1
2

305

 [Coya]
[pilco]1. ,
, ,
[] , .
, , ,
, 2
,
, , ,
[] , [] [ ].
, ,
, , , ,
. , ,
. []
3.
[374] , ,
, , - , ,
[] 4, :
, []
, , , ,
[Ninan Cuiche], , ,
5 , ,
, , ,
[],
, ([] ),
. ,
, ,
, []
, , ,
, []
.
,
, , ,
[] ,
6, ,
, . ,

DGH .

- , ,
(. Pyrocephalus rubinus) . - Pyrocephalus Gould, 1839.
- . .
2 , .
3 .
4 , , ,
.
5 .
6 ,
.

306

, ,
, 1.
, ,
, , ,
,
, , []
, , [] , []- [maese de campo]2.
[Vallpajucra] [Onachile], ,
.
, ,
, , ,
, ; ,
, , ,
. -, ,
,
, [] [?]. ,
, , [ ?] ,
, ,
, [Paullo Topa Inga],
3, 4 [Mango Inga],
5 [los Andes de Gualla], . 6,
[375] ,
, ,
, , ,
,
, ,
. ,
, ,
. ,
, ; , ,
, , , []
,
; , 7
, , . ,
, - .
DGH:
:
1
2

Aucacta yachachik apu

3 hijo que fue de Guaina Capac Inga - ,
. , .
4 II.
5 :
[] .
6 - Auccay apu
7 , , , ,
10 . , 0,01% ;
.

307

 , ,
, , .
, , , ,
, ,
, ,
1 [Yucra Vallpa] ,
, .
[] , [Caxamarca]
[ ]2
, ,
, []
, [ ] ,
3. ,
, [] ,
, , [Hernando de Soto]
[Pedro del Barco], ,
, , ,
; 4
. , .
, ,
,
, , ,
. ,
, ,
, , ; ,
,
; , [376]
, , ,
,
[Apo] []5 . ,
, ; ,
, ,
[] [],
[] , [Aucaypata],
[ ] ,
.
encuentro - , rencuentro
- .
3 , , : ,
, - ! ?
!
4 ,
.
5 , , . ,
, , -
( ).
1
2

, .. ,
, , .

308

 , [] ,
[] .
-, , ,
[] [] ,
, ,
.
,
, [, ],
, 1.

,
; ,
, ,
, , , ,
,
, .
, ,
, , ,
, . ,
, , [],
? : ,
, ; ,
, , ;
, 2;
, . ,
, , , ,
, ,
,
, ,
,
.
, , [
], [], ,
. , ,
, .
, , 3
, - ,
.
.
, , ,
, ,
, . , , , ,
. ,
, , .
3 . 1892 (sic), :
quiban presos
1
2

309

[377] , ,
, ,
,
,
. , , , -
; , ,
. -
,
, [capitulacin] ,
,
[ ] [ ],
, ,
, , ,
, , - [- ]
, .
[Diego de Almagro] [ ], [,
] , ;
,
[ans estuvo algunos das disgustado de que no hubiesen admitido su
parecer], .
1 [Vicente Valverde], []
, ,
, , -, 2
,
, ,
, , , ,
, .
, ,
[] , []
,
, , ,
3. ,
, , ,
[chicha], ,
, - [privacin]4
, , ,
,
, ,
, ,
, .
1892:
Ser catecizado (sic!)
3 ,
, - . ,
, ,
. .
4 privacidad
1
2

310

 ; , ,
, , ,
, 1 , [] 2
, ,
, [] ,
,
, .
,
, -, , ,
[378] []
, ,
, [] , [];
, [] , 3
4 [Anas Colqui]. ,
, ,
, ,
,
, - - ,
, ,
5, ,
. , [Limatambo],
, ,
, [Villcaconga],
, ,
6 . , ,
7,
.
, , ,
, , , ,
. , [ ]
, ,
, [Copacabana],
[Titicaca]. ,
, , []
[], ,
, ; ,
,
, ,
, , ,
persecucin - , prosecucin - .

3 . 1892 (sic),
4
5 , ( ).
6 . 1892 (sic), :
por gober de la tierra
7 , , .
1
2

311

 .
,
, ,
1 [.. ]2; ,
, , []
, ,
, , [] .

,
, .
,
3, [379] ,
4 .
, , ; ,

.

,
,
.. , II, :
, ..
2 ..1892:
, 1541 , ,
:
, , [-] , ,
[-] ; - ,
, . ,
, .., [ ..]
, , ( , ) ,
; . , ,
, , ,
, , , .
; , , ,
, , []; ,
; ,
, . ,
, , .
, , .
, , .
, , .
, : , , , ..,
. , , ,
; , ..."
1

, , , .
, ,
; 1549 1550 . , ,
, , ,
, , III.
3 , , ,
, , ( )
. , , , ,
(), () ,
. (
): , ( ,
: / /,
/, , /, ).
4 , , .

312

 ; ,
, , ,
, 1 [Villaoma],
[Apolarico]2, , , ,
, ,
, ,
, , , ,
, , [
, ] , , []
.
,
, 3 .
,
, ,
, [Juan Pissarro], ,
[Francisco Meja] . ,
, , [ ] ,
, , [Yucay]
[Tambo], , .
, , , ,
,
,
, []
.
[Piru]4
,
, ;
, [] ,
,
, 5 ,
,
, ,
,
6, . ,
,
[], [Xauxa], ,
- [380]
, , , [Gonzalo
Pissarro] .
, .
1892:
Apo-larico
3 ,
. , - , , , (!).
4
5 . 1/8.
6 .
1
2

313

 ,
, , -,
, , ;
, ,
, ,
, ,
, , .
, , ,
, ,
[l no era Seor de nada],
, []
;
,
, .
, ,
.
, ,
1 , ,
[], , - , ,
, ,
[], , . ,
, , ,
.. , , .
, ,
,
[vituperaban]2 , ,
, , []
; , ,
. ,
[tuviese cuenta con los
mandamientos], [] ,
. , ,
[] , ,
, , ,
[ ] , . ,
[] 3 [yanaconas]
, ,
. ,
[], 4; []
[ ], [],
. ,
, .
2 , , , , .
3 .
4 .1892 :
, , ,
1

314

,
, , ;
, [] ,
, . , ,
, [381]
, ,
, ;
, 1 [],
, , 2 [en los
Lares]3 ,
4, []
, [ ], ,
[] ,
, .
,
. 5 ,
, 6
, , ,
, ; ,
, .
, , , , ,
.
, []
[Pero Alonso Carrasco], [Mayo Rimache],
,
, : , ,
? , .
! , , ,
.
, ,
, , ,
, ;
, ,
[], .
, ,
[], , []
.. .
( .1892
).
3 .
4 1892:
vajila vajilla.
5 . 1892 (sic), :
y habiendo diuido / .
, , , , ,
.
6 , ,
.
1
2

315

, , ,
[pusieron remedio].
, ,
, ,
, , [] ,
. , , ,
,
, , [] ,
.
, []
, ;
, , 1,
2 [15]36
, , ,
3. [382] ; ,
, ,
,
, [],
.
, , ,
[Hernn Ponce de Len] , ,
, ,
, 4.
, ,
, , []
. ,
, ,
.
, ,
,
, , , ,
, [ ]5,
, []
. ,
; , , ,
- ,
, , 3 1536 .
325-327
( ) ,
.
, 400
.., , , ,
. .
3 ,
.
4 .
5 . 1892 (sic), :
sin parar hora ni momento sies peleando siempre
sies si es.
1
2

316

 . , ,
, , ;
, ,
, . ,
1.
, , , , 2,
, ,
, . , ,
, ,
, [Cayo Topa], 3 4
[Felipe Cari Topa], [Inga Paccac], [Uallpa Roca],
, ,
, , ,
,
,
, ,
5 [caares], 6 [chachapoyas], ,
[al saco del] , .
, , ,
[Cotabambas] , , ,
. ,
, ,
, ,
[383] , ;
,
, .
, ,
.
, , , ,
[Alonso de Alvarado]
[Abancay], ,
7 , ,
, , ,
,
, . , [
], ,
[Urcos],
,
, , ,
- .. - . ..
.
2
3 , - , .
4 .
5 .
6 .. , .
7 .
1

317

 1. ,
, , ,

, [] ,
; [apoes], []2. ,
, 3
[].
[Pedro de los Ros].
[Calca] ; ,
, 4,
, , ,
, , [] .
,
5.
[las Salinas]
, ,
, ,
[]
-, , ,
, ,
, 70 ;
,
, ,
, , ,
,
, [Chuquillusca],
, , , ,
- ,
, ,
. , , [384]
, , ,
, , ,
; , ,
, . , , ,
,
, , , ,
, .
, ,
, [, ] .
, , , . 28 .
: , 20
, . .
3 .. , , .
4 .. - , .
5 II .
1
2

318

, , ,
.
, : , ,
, , -
, , ,
, .
,
, , ,
, .
[Villegas] , , :
, ,
, [] ,
, ,
, ;
[.. ],
- .
: , , ,
, . ,
, , ,
, , ,
, , ,
; ,
, ,
,
, ,
, ,
, .
, [] ,
, ,
,
, ,
,
, , ,
, .

,
, . [385]
,
. , ,
, 1 [jambo colorado],
.1892 bija (, ) mantur ( ), .. ,
(. Bxa orellna) ,
; . - ,
. ,
, .
.
1

319


. .

, , ,
,
, ,
, ,
, , ,
, 1.
, ;
, ,
,
, ;
, ,
,
2; ,
, , ,
, , ,
.
, , ,
, [muy convertido]
3;
[Juan Prez Arriscado],
, , , [clrigo
presbtero cura y vicario]4 [] ;
5; ,
6 [Toctoc Oxica], []
, , ,
;
. ,
, . -
.
achiote ( ), uruc ( ) onoto.
2004 ,
, .
1 , .
2 .
3 . 1892 (sic),
4 .
5 . .1892:
, ,
. , , ,
, , ,
, , () ,
21 1544 . , , 23 1543 ; -, ,
26 27 1571 , :
, , 600 ; -,
( ).
6 : , , .

320

, [Carlos Inquill Topa]

[Felipe Inquill Topa]. []
, ,
: [Garca Cayo Topa],
1 [Felipe Cari Topa], [Juan Paccac], [Juan
Sona] , ,
, , 2.
,
, ,
, , ,
[ ]
[con mucha doctrina y ejemplo]. [] -
, ,
, [386] , [el Padre Porras],
.
, 3 [muri en la capellana].


, [ ]
[Yauri] [Atn Cana] ,
, , , ,
[como se hallar] ;
[Gasca], ,
[], [ ] ,
4 [?], , ,
, ,
. , [15]515
[] , ,
,
.

, ,
, .
, [hombre de mucha
cristiandad] .
, , ,
, .
2
. ,
.
. .
3 .
1

.
4 ,
5 , 1549 ,
, XXXII.
.

321

, , .
, [ ] ,
, [muy hombre de
su persona];
[Maria de Esquivel Amarilla], ,
, [, ] ,
. [Melchor Carlos
Inga], [] .
, , ,
- ;
, 1 [Coya] [Chuqui Huipa],
, [] , .
2, , ,
, ,
3 [Diego Caire Topa]4,
5 [Tito Cussi Yupanque], 6 [Topa Amaro],
[Felipe Vallpa Tito].
[] ; [
] [1557], ,
- [Hurtado de Mendoza],
[marqus de Caete], , ,
,
,
[Mara Cussi Varcay], ,
, [ ] ,
[Beatriz],
[Martn Garca de Loyola].
, ,
; 7 [387]
, ,
- [Francisco de Toledo]
, .
, -,
, - , ,
[]
.
8,
, [ ]
1
2

. 1892 (sic), , a.

.1892:
Diego aire Topa
5 .
6 , . 24 1572 .
7 1571 .
8 /- .
4

322

 [de las partes de Caxamarca].

;
, ,
,
1, , [
]. ,
[Panam], [Mxico],
[Nicaragua] , ,
[Benalczar], .
, ,
, ,
, []
, , ,
, 2.
3 [Gaete]
,
, , ,
, , []
, , . [Mogrovejo]
, , ,
,
[Tapia].
[ , ] ,
[ , ] ,
[Angoyaco],
[Acos] [Picoy],
[] [guacabaras],
, ,
. ,
,
. , , ,
[Lerma] ,
. ,
[Diego de Acosta],
[Juan Ortega del Castillo], [ ] [388]
,
,
,

.. 600 .
,
.
3 .
: ,
[, ], , ,
.
1
2

323

 [] , ,
.
,
, ,
,
, , ,
,
, -
.
1, , ,
, ,
, , , 2,
, ,
; ,
, , .
[ ],
,
, , , -
. - ,
, ,
, , .
, , ,
[Pachacama], ,
, .
, -
, .
, ,
, , [ ,] ,
3, , ,
.
, ,
, - ,
, - ,
, , []

, , . , ,
, ,
, ,
, [389] 4;
,
.1892 , .
.
3
4 1892:
Piru.
1
2

324

 , , ; []
, ,

, ,
, [Villaoma Inga]1,
.

, - ,
, [] ,
, ; ,
, 2,
, []
. ,
, ,
, . ,
, - ,
, [] ,
, , ,
.
,
,
3 ,
, , ,
,
-, ,
, ,
, , , .
+4
[] , , , ,
, , [Tiaguanaco]
, , ,
; ,
, 5,
. , , ,
, [] [] ,
1

1892:
Villa Oma Inga
2 1892:
huacas
3 , II, ,
, .
4 .1892, .2004 . , ,
. , ,
.
5 (, ),
(), (, )

325

 ,
, ,
, ,
[politicamte mente]1,
. 2 [acuto] .
[390] . ,
3 [Brito],
, , - , ,
, , 4 [romance] ,
. [], [] [] [
] []. , 5 11 1608 .
6 [].
[]. , [] ( ).
.
. 7.

!
, (Zacuto) XVI .
3 . [?].
4
5 . 1892 .2004
6 , .
7 .1892 .
1
2

326

 XVI (
. , 1548).

: Apian, Peter. Libro de la cosmographia : el qual trata la descripcin del

mundo y sus partes por muy claro y lindo artificio. - [3], 68 [i.e. 136], [3] p., Anveres
: [s.n.], 1548.
:

(dedo) 4 = 1,8
(onza) 3
(palmo) 4
(dicha) 2
(espithama) 3 = 3/4 (pes) = 21,75
, (pie) 4
6
(codo) 6 = 417
(pasada) 2
(pasada simple) 2,5
() 5
(pertica) 10 = . 2,70
(estadio) 125 625 = 185
(legua) 1500 = 5572,7
() (milla italiana) 1000 8
= 1475
4000 32
5000 .

327

 ,
, ,
, .
, . 1553 .

(. Parte Primera de la Crnica
del Per)
XVI . .
( ), 8000
13 16 .
1553 .

,
Historia de la tierra del Per ( ),
,
,
Crnica del Per[1]. .

-, , ,
, ,
, ,
, [2].
,
.

, ,
, -
, ,
.
( , ),
, ,
,
.
328

, ,
,
, , ,
. ,
:
, , -, ,
.
, . . . LXI.
, ,
, ,
( ,
).

, - ,
, , [3].
,
20 , ,
, , ,
200300 , ,
, ; ,
-, , ,
[4].

,
(: ) 1050 1100 ,
, , :
, :
; ; ;
. ,
. 1553[5]. ,
.

, ,
:
, 1553
,
, ,
.
329

 :
* .
* ,
.
* ( ,
).
* .
* () ,
.
* ( 121 ).
* , .
* , 121 .
( )
(15 1553 ).

: --
, ,
---.
.
-[2].
, 1554 [1877]
: (!) [
],
(, 1877)
. ,
,
: ,
, ,
, ,
, ,
, -
, , ,

,
[6].
: ,
, 1548 1550,
, ,
, ,
. .
.
[2].
330

 ,
: , , ,
, , ,
, , ,
, [] ,
, [7]. ,
,
. ,
,
.

XIX ,
1877 . : , ,
, (?) , ,
.

1980-
.
, , ,
, , .
, , 3. ,
, 1.
, , ,
, 2 r.-v. [
], I, III, ,
, C
[ ] , :
, ,
[ ] ,
. , ,
, [] ,
, ,
, , .
(,
) (
) , , LXIII
:
, [
] , [] , ,
, . , ,
331

 (
, ,
I).
: 63 r-v, 64 r-v.
, , ,
(
),
65 r. LIV, ,
(. 62 v). ,
,
, , 65 r.,
( LV. , ,
, . LIV LV
.
( ) ,
(Jos Sancho Rayn).

- ( ).

,
, ,
1946 El Mercurio Peruano
(Rafael Loredo),
(, ), ,
(Carmelo Senz de Santa
Mara). 1979 ,

(, ,
).

.

--,
.

Relaciones Geogrficas de Indias (1897, IV).

: , .
:
o ,
, .
332

o , ,
.
o ,
- .
XIX , ,
:
o .
o .
. ,
, .


,
(Hispanic Society of America). XX
, la Coleccin
de Documentos Inditos para la Historia de Espaa.
XVI
.
:
, Hispanic
Society of America. -
(Rich Collection).

,
:
, ,
: ,
, , .
[] -. (los
Contreras) ,
, . ,
, ,
. . [
]
, .
-
(Antonio de Mendoa).
, . . . .
, ,
15
( ),
.
333


:
* Parte primera de la Chrnica del Per. Que tracta la demarcacin de sus
prouincias: la descripcin dellas. Las fundaciones de las nuevas ciudades, los ritos y
costumbres de los Indios, y otras cosas estraas dignas de ser sabidas , por Martn
de Montesdoca, Sevilla, 1553.
* La Chrnica del Per nuevamente escrita por, Martn Nucio, Amberes, 1554.
Parte primera de la Chrnica del Per Aadiose de nueuo la description y traga de
todas las Indias, con una tabla alphabetica de las materias principales en ella
contenidas Juan Steelsio, Amberes [al fin, Impresso en Anvers por Iuan Lacio
MDLIIII], 1554.
* Parte primera de la Chrnica del Per Por Juan Bellero, a la ensea del
Salmn, Amberes [al fin: Impresso en Anvers por Iuan Lacio MDLIIII], 1554.
* La seconda parte delle historie generali dell' India , con tutte le cose notabili
accadute in esse dal principio fin' a questo giorno, [et] nuouamente tradotte di
spagnuolo in italiano. Nelle quali, oltre all'imprese del Colombo et di Magalanes ppresso Giordano Ziletti, - Venetia, 1557, p.648.
* Cronica del gran regno del Peru, con la descrittione di tutte le provincie, costumi,
e riti, con le nuove citta edificate, & altrestrane & maravigliose notitie parte prima... Camillo Franceschini, - Venetia, 1576.
* La historia de los incas o Segunda parte de la Crnica del Per, versin y prlogo
de Manuel Gonzlez de la Rosa, Kegan Paul, Trench, Trubner & Co., Londres [edicin
que no lleg a circular; existen al menos dos ejemplares en pruebas, uno de ellos en la
Biblioteca Nacional de Madrid, y otro en la de la Universidad de Yale], 1873.
* Segunda parte de La crnica del Per: que trata del seoro de los Incas
yupanquis y de sus grandes hechos y gobernacin escrita por Pedro de Cieza de Len.
Ed. y prl. de Marcos Jimnez de la Espada, Biblioteca Hispano-Ultramarina, la
publica Marcos Jimnez de la Espada, Madrid, Imprenta Manuel Gins Hernndez,
1880, 279, 140 pp.
* Seoro de los Incas, ed. y est. prel. de Carlos Aranbar, Instituto de Estudios
Peruanos, Lima, 1967.
* En Obras completas, ed. y est. de Carmelo Senz de Santa Mara, Consejo
Superior de Investigaciones Cientficas, Instituto Gonzalo Fernndez de Oviedo,
Madrid, 1984.
* Crnica del Per. Segunda parte, ed. prl. y notas de Francesca Cant, Pontificia
Universidad Catlica del Per y Academia Nacional de la Historia, Lima, 1985.
* Pedro de Cieza de Len e il Descubrimiento y Conquista del Per, ed. y est.
prel. de Francesca Cant, Istituto Storico Italiano per let Moderna e Contemporanea,
Roma, 1979.
* Crnica del Per. Tercera parte, ed. prl. y notas de Francesca Cant, Pontificia
Universidad Catlica del Per y Academia Nacional de la Historia, Lima, 1987.
* Guerras civiles del Per, I. Guerra de las Salinas, publicada conforme al
manuscrito coetneo propiedad de los seores Marqus de la Fuensanta del Valle y D.
334

Jos Sancho Rayn, Coleccin de Documentos Inditos para la Historia de Espaa, T.,
LXVIII, 1877.
* Tercero Libro de las Guerras Civiles del Per, el cual se llama la Guerra de
Quito, ed. y est. prel. de Marcos Jimnez de la Espada, Biblioteca
HispanoUltramarina, Madrid [edicin incompleta, slo considera 53 captulos
provenientes del manuscrito incompleto existente en la Biblioteca de Palacio Real de
Madrid], 1877.
* Guerras civiles del Per II. Guerra de Chupas, publicadaconforme al
manuscrito coetneo propiedad de los seores Marqus de la Fuensanta del Valle y D.
Jos Sancho Rayn, Coleccin de Documentos Inditos para la Historia de Espaa, T.
LXXVI, Madrid, 1881.
* Guerra de Quito, ed. de M. Serrano y Sanz, Nueva Biblioteca de Autores
Espaoles, T. 15, Madrid, 1909.
* Crnica del Per. Cuarta parte, vol. I., Guerra de las Salinas, ed. y est. prel. de
Pedro Gubovich, Pontificia Universidad Catlica del Per y Academia Nacional de la
Historia, Lima, 1991.
* Crnica del Per. Cuarta parte, vol. II, Guerra de Chupas, ed. y est. prel de
Gabriela Benavides de Rivero, Pontificia Universidad Catlica del Per y Academia
Nacional de la Historia, Lima, 1994.
* Crnica del Per. Cuarta parte, vol. III, Guerra de Quito, edicin y est. prel. de
Laura Gutirrez Arbul, Pontificia Universidad Catlica del Per y Academia
Nacional de la Historia, Lima, 1994.
* Cieza de Leon, Pedro. Descubrimiento y conquista del Per. Edicin de Carmelo
Senz de Santa Mara. Madrid: Dastin Historia, 2000.

1. Pedro de Cieza de Len. Cronica del Peru. El Senorio de los Incas. Fundacin
Biblioteca Ayacucho (2005). , .X. 30 2009.
2. . . www.bloknot.info (.
) (2009-11-23). 23 2009.
3. Gutirrez Macas, Valeriano. Pedro Cieza de Leon. Conquistador y etnografo.
Extremeno y gran conquista del Peru. www.chde.org (1992). 27
2009.
4. Pedro de Cieza de Len. Cronica del Peru. El Senorio de los Incas. Fundacin
Biblioteca Ayacucho (2005). , .XI-XII.. 30
2009.
5. , . . . , 2008 (.
. )
6. Rodolfo Prez Pimentel. Pedro Cieza de Leon. www.chde.org (2007-01-08).
27 2009.
7. Pedro de Cieza de Len. Cronica del Peru. El Senorio de los Incas. Fundacin
Biblioteca Ayacucho (2005). , .XVII-XVIII.. 30
2009.
335

8. .. . XVII .
. www.bloknot.info
(. ) (2009-10-31).
. 31 2009.
9. . XVII .
. . 31 2009.

, ..
, .

.
,
, , ,
, - .
:
[, 11 1552 , ]
[] .
, , ,
, , ,
, ,
. ,
, , ,
. ,
. , ,
, ;
. , ,
,
, .
, , ,
, ,
, ,
, - [ ].
[], , ,
, [ ], []
, , ,
. ,
15 ,
, -
336

, , , ,
. ,
, , ,
, .
50000 .
: ,
, .
, , , , ,
,
, ;
,
15 ,
20000 ,
.
-- 11 1552 .
, .
.
.
[, 14 1552 , ]
[] .
, , ,
, , ,
, , ,
, , ;
,
, ,
,
. , ,
, ,
, , . ,
, . ,
, ,
, . ,
, ,
, ,
, .
, , ,
, ,
, .
[], ,
337

 , , [ ],
[] , ,
, .
, 15 ,
,
, , ,
, , .
, ,
, , ,
, ,
, . ,
50000 . :
, ,
. ,
, ,
, , ,
, , , ,
, ,
, ;
,
15 ,
10000
, .
1 14 1552 .
, .
.
.
[ ]
15
, .
[] 5
.

(. Monzn) , ,
. () -.
1

338


1,
, .., .
,
,

, - ,
, , :
(auiendo passado) 2, ,
, ,
. ,
3,
,
. ,
4 (los tyranos rebeldes). ,
[] , ,
,
, ,
, [] [] ,
- : ,
, , , ,
, ;
, ,
,
, ,
, . ,
, ,
, , ,

II (. Felipe II, 21 1527 13 1598) .

V ( () I), 1554 .
, 1556 ., ,
. 1580 ( I,
. Filipe I).
2 , XV ,
, , , ,
: , , , ; ; , ;
, , ; ; . ,
, . ,
, . ,
.
3 , V, 1525

4 . , .
1

339

 , 1 2, -
, ,
. ,
, :
, - ?
? ,
, ?
, , ?
, , ? ,
,
?
,
? , , ,
! ,
, . ,
, ; ,
[trate],
.
, , , ,
, ; ,
[] ; , ,
, ,
, , - ,
, , .
, , , ,
, ,
,
. ,
, .
, , .
, , , ,
, :
, .

(. Titus Livius) (59 . . 17 . .) ,
(Ab urbe condita), -
. ,
, .
. ,
, , , .
, . 27 . .
142 , .
. , , .
40 .
.
, , , ,
.
2 (Valerius Maximus, l . . .) ,
, .
1

340

, , ,
, , , .
, , ,
, ,
, [por verlo
mjor]. , , ,
, [de gran credito]: .
, ,
,
. ,
.

341

 ,
,
.
, , ,
, 1 [mar
Occeano] 17 , ,
- , , .
, ,
: ,
, , ,
.
, ,
: ,
,
(letras). , , ,
, ,
, , ,
. , ,
.
.
. , , , ,
- , .
, , ,
, .
. ,
,
, ,
,
. ,
, ,
, [gremio]
, | |,
. [], - ,
.
, ,
. ,
,
.
.
,
: , ,
,
1

342

, . ,
, , ,
, , .
, , , ,
, ,
.
, ,
,
[] , [ ]
. , ,
, ,
, , ,
.
, ||,
, ,
.

: , ; ;
; , ;
, , ,
; , ,
|| .
[Jupnagues]1,
, , .
.
, || .
, .
, , ,
.

: [la grande constancia],
2; ,
, , (
) []. ,
,
, , 3 [Atabalipa].
( , ,
, , , , ) - ,
, . : (1438),
(1471), (1493), (1527). 95 ( 1438 1533 ),
. :
, ,
, .
2 -- (. Francisco Pizarro y Gonzlez, . 147526 1541) ,
, .
3 , , , , ( Ataw Wallpa,
. Atahualpa, Atabalipa, Atagualpa; 14971533) ,
. . ,
.
1

343

 1
; ,
. ,
; ,
. ||
, ,
[Cuco];
.
[Chile] 2,
, [
] 3,
[ ].
, ,
.
. ,
.
[de
Salinas]4;
. ,
, .
, ,
. , ,
. ,
, , . , ,
.
, c
[] [las Salinas], .
[la abaxada] 5, | | [por general de]
[Quito]
[Popayan] , 6 [Gonalo
Adelantado ; . ; , (
); - ( ).
2 (. Diego de Almagro; . 1475, , 8 1538, , - )
, . ,
, , . 30 1514
, . , V,
1525 ,
. 14 1524 , 1525 ,
. .
1531 .
. .
3 (. Hernando Pizarro y de Vargas; ,
1478 1538, 1578 1608) ,
. . 1533
.
4 - .
5 . 1538 ,
. ().
.
6 -- (. Gonzalo Pizarro y Alonso; 1502 10 1548) ,
. .
1

344

Pizarro], 1 [Pedro de andia], [Alonso de

Aluarado], [Peranure] . ||
.
[la Guerra de Chupas].
, ,
2 [la ciudad de los Reyes] , [] , ,
, ,
, ; ,
. , ,
.
3 [Alonso de Alvarado] [las Chachapoyas],

, [Peraluare Holgin] [Gome
de Tordoya] - .
4 [Christoual Uaca de Castro], . ,
, [ ] [los de Chil]. ,
,
[Guamanga].
, .
,
, ,
. | | ,
, ,
, .
[nublados]; - 5
[oydores]; .
, . ,
-, .
- .
, [Charcas], .
, [Diego Centeno],
, [Alonso de Toro]
[Francisco de Carauajal], || .
[constante] , ,
.
.
1 , , . .
,
. , .
2 , .
3 , . Alonso de Alvarado Montaya Gonzlez de Cevallos
y Miranda (1500, , 1555, , ) ,
, 1536 . , - 1538 .,
.
4 (. Cristbal Vaca de Castro; 1492, , , 1566, ,
) , .
5 , -
.

345

 , [Lope de Mendoa],
[maestre de campo], || [en la de Pocona].
[Pedro de Hinojosa],
[Juan de Yllanes], [Melchior Verdugo], ,
.
1 [Belalcasar]
[Jorge robledo] [Poo]. , ,
,
.
2 [Pedro de la Gasca], ,
-3. ,
.
; || , .
, ,
. . , .
, [de Guarina],
, , ,
, , .
,
[Lorenco de Aldana], []
, | | , ; ,
, .
,
, ,
[Guarina] ; ,
. ,
, .
, .. [Xaquiaguana]4,
[Xaua]5,
, ,
(Sebastin de Belalczar; . ; . 1480, ,
1550, , ) , , -
. () ().
.
2 (. Pedro de la Gasca; 1485, , , 13 1567, ,
) , , . - ( -
, ) 10 1547 27 1550 .
( , , ,
) : 1) ,
2) .
3 1501 , 1502 .
. ---, . 1509
, " " (""). 1513
. 1519
- " " . ,
.
. . 1535
; 154265 . - ,
1718 - , - ,
.
4 , .
5 , .
1

346

 .
,
, , ,
,
. ,
,
. || , [Guaynamira],
,
. ,
, .
, ,
:
, 1
, .
- [] -.
[los Contreras] ,
, . ,
,
, . , |
|. [ ] ,
, ,
.
[Antonio de Mendoa].
,
, [] , ,
, , ,
.
, , ,
, , ,
, , , || ,
, | |.
2 ,
- 20 1542 V, . : - ( );
( , , -
).
2 (. , . Diodorus Siculus, . 90 30 . . .)
. 30 (Bibliotheca
Historia) . 50- . . ,
, .
25 , , .
, ,
. ,
, : I. (1) ,
, ; ,
, . (2) , ,
, ,
, . ,
, , . (3)
1

347

 ,
, .
1, , , . , ,
, , -
, , , .
;
, ,
, .

, ,
, , - .
, ,
, , ,
, ,
. (4) ,
, , ,
, , .
, , , ,
; , , , ,
, , , , .
,
. (5) , , ,
, ,
; ,
, ,
, .
1 (. Marcus Tullius Cicer; 3 106 . ., 7 43 . ., )
, .

348

 , :
I. ,
, , .
II. :
, - .
III. , ,
; , ,
.
IV. , ,
.
V. ,
, , ,
.
VI. - ,
, .
VII. , ,
- .
VIII. ,
.
IX. , -
, , , ;
[].
X. , ,
.
XI. , ,
.
XII. , ,
.
XIII. ; ,
, .

349

 XIV. ,
, , ,
.
XV. , ,
, .
XVI. ,
, , .
XVII. ,
, .
XVIII. , ,
, .
XIX. ,
.
. , .
XXI. , ,
.
XXII. .
XXIII. , , .
XXIV. , ,
.
V. ;
, .
VI. ,
.
VII. , ,
, .
VIII. ,
.
XXIX. , ,
, -.
350

 XXX.
.
XXXI. - , .
XXXII. ,
, , , .
XXXIII. , ,
, , .
XXXIV. , , .
XXXV. ,
,
.
XXXVI. ,
,
.
XXXVII. , | |
.
XXXVIII. , ,
, .
XXXIX. ,
; ,
.
XL. - ,
, .
XLI. ,
.
XLII. ,

.
XLIII.
.
351

 XLIX. .
XLV.
-.
XLVI. ,
- .
XLVII. ,
. .
XLVIII. || ,
, ||
.
XLIX. ,
, , .
L. ,
, ,
.
LI. -,
.
LII. , [] ,
, ,
.
LIII. ,
||.
LIV. [Plata[,
, , .
LV. , ,
, ,
|| .
LVI. ,
, | | [Loxa],
.

352

 LVII. , || , , ,
.
LVIII. , .
LI. ,
, :
|| .
L. , ,
, | | ;
[Yungas].
LI. , ,
; ,
.
LII. , ,
,
.
LIII. , , ,
.
LIV. , ,
, ,
, ,
.
LV. ,
, , .
LVI. , ,
, , .
LVII. , - ,
.
LVIII.
.
LI. .
353

 L. , ,
.
LI. , , ,
.
LII. , ,
, .
LIII. ,
, .
LIV. ,
.
LV. .
LVI. , .
LVII. ,
, .
LVIII. ,
, .
LI. --,
.
L. , ,
,
.
LI. , ,
, .
LII. , ,
, , .
LIII. -, , ,
---.
LIV. ,
.

354

 LV. ,
[Guamanga], .
LVI. ,
, | |,
.
LVII. .
LVIII.
.

LI. , ,
.
. ,
.
XCI. [], , ,
, , .
XCII. ,
, , ;
, , .
XCIII.
.
XCIV. ,
.
XCV. , ,
, , [
].
XCVI. , ,
, , ,
.
XCVII. , -, ,
, , ,
.
XCVIII. , , ,
- .
355

 XCIX. , ,
, . ,
[] , .
. , , ,
, .
CI. ,
, ,
.
CII. , , ,
, ,
[Assangaro], , .
CIII. , ,
, .
CIV.
.
CV. ,
, .
CVI. , ----
[Nuesrta Senora de la Paz], ,
[--].
CVII. , .
CVIII. , ,
.
CI. ,
, . ,
.
C. ,
, .
CI. [], , , ,
.

356

 CII. , ,
.
CIII. , ,
,
, , .
CIV. ,
, ,
.
CV. [ ],
.
CVI. [ ],
. ,
.
CVII. ,
, ,
.
CVIII. , , , ,
, ,
.
CI. [ ], ,
, , ,
, .
C. ,
, , ,
.
CI. ,
1550 .
.

357

 [1553 ], ,
, :
a || , b - ||,
a - , b - .
- 27, do de, el
do de, que de los ..
- 3- , 26 guerras de Salinas la
Guerra de las salinas.
- 5- , 37 guaynamira
guaynarima.
- 3 b XXVI pensar pensarlo.
- 5 b, b, 9 blando - blanco.
- 18; , , 22 passamos trabajo uando
yuamos con Vadillo.
- 19, , b, 20 rio de minas rio rico
de minas.
- 22, ,
, , , , ,
, ,
. , .
- 22, b, , 23 Paura - Paucora.
- 23, , , 6 inca - yuca.
- 49 (XLIX), , , 30 han - ay. , b,
20, , , - .
...
- 51, b, , 2 aguelos - aguelo.
- 52, , , 22 para la sucession - de la sucession.
- 57, , , 27 Antoco - Atoco.
- 67, b, b, 35 reyno - reynado.
- 71, , b, 16 hueste - gente.
- 97, b, , 2 ganado y ouejas - ganado de ouejas.
- 101, , b, 4 llama - llamaba.
- 109, , , 31 las - en las.
- 114, b, , 30 tiene - tienen.
- 121, b, b, 2 pues - que.
- 125, b, b, 28 tastaron - tostaron.

358

 ,
, , , .
1492 , ,
, ,

402 403,
404
,
. 405
, , . , - -, ,
, , .
- , ---, ;
,
, .
, ,
, , ,
.
. , ,
406,
, , ,

, . ,
, ,
, [ ]
,
, ,
, [ ],
, (. Fernando de Aragn "el Catlico", . Ferran d'Arag "el Catlic";
10 1452 23 1516), ( V), ( II),
( III). .

. (1479),
(1492), (1492).
, II.
, .
, ,
, .
403 I , (. Isabel I la Catlica) (22 1451 26 1504)
. II , ,
.
404 (. Christophorus Columbus, . Cristoforo Colombo, . Cristbal Coln; 1451
( ) 20 1506, , )
(1492).
405 .
406 V (. Carlos I (V), . Carolus V, . Karel V, . Karl V., . Charles V; 24 1500, ,
21 1558, , ) ( ) 28 1519 1520 ,
1520 ( 24 1530
VII), ( ) 23 1516 ( I).
XVI ,
. V , - ,
, .
402

359

 . ,
||,
, .
, , ,
. ,
, , .
, ,
, , ,
; ,
|| , ,
, . , ,
, .
[],
, , , ,
,
.
( ,
)
,
, .
, ,
, , , ,
-
, , , ,
. , , | |
, .
, ,
, ,
,
, ,
, .
;
, , ,
. , ,
. ,
,
. ,
. , ,
. ,
,

; ,
,
, , . ,
,
360

 , ,
, . ,
, [c ] [
], .
,
- .
,
, ,
, . ,
, ,
.
- ,
, ,
| | ( , ,
) ,
. , ,
, ,
[Cartago] [] [Elisa Dido]407,
, [] , ,
. , ,
,

; [las
republicas] , .
, ||
-,
[Castilla del ro]. , ,
. , , ,
, , ,
[lenguas], [] , .
, ,
, ,
,
,
. , ,
[ ], ,
, , ; ,
,
, [sin mezcla de cosa
siniestra].
(. Dido), ;
, . .
407

361

 , 408 409, 18
--, 410.
[ ] , , -
[palude] , .
, , || .
, ,
- [ ] ,
. [],
, ,
, , ||,
, . ,
, .
, . ,
,
, , ,
[] ,
, , ,
. ;
. ,
.
, [],
|| | |,
, : , , [].
, , : 411 ,
412, 413 [caimito], 414 [aguacates], ,
. - ,
. . ,
, .
, ;
, , -, 415 .
, .
[],
.
1520 857 .. 7931 .. , ,
. 1521 V
.
409 .
410 .
411 (. Ananas) (Bromeliaceae).
412 (. Inga) , ,
350 . Inga spectabilis Wild., paccay.
413 (. Chrysophyllum caimito Lin.) .
414 , (. Persea americana)
, ; . ;
.
alligator pear ( ). ahuacahuitl,
. .
415 .
408

362

 , ,
, [ ] .
,
[ ],
. , , , -
,
, .
, ,
.
, , .
, ,
,
, 25 ,
. . ,
, , , . ,
.
, .
,
, . []
, ,
[]; --,
.
, ,
, -, ,
[Chagres], , 5 ||
,
. , ,
, . ,
.
,
, [] -
, , , 1520. 8- 416.
, , .
: ,
, . ,
,
417, , []
.

, ,
, , .
416
417

859 ..
= 1,829

363

 , [ ] ,
, , .
, , ,
, .
,
, ; , ,
, || . ,
,
, ;
[], [], ,
, ,
,
, , . ,
[
]. , ,
[], , ,
.
,

. ,
, ,
. [ ] ,
[] ;
, ,
418. ,
, . [
] , , .
, -
, [] ,
. ,
.
, , ,
, [] -,
, , .
, , ,
, 419.
25 30, ,
. [] ,
. , ,
, ,
. , []
418
419

-- -, , .
820 840 ..

364

, .
, ,
10 | | ---. ,
, , ,
8- 1/3 420.
-- -, , 8 , 6 421. ,
. ,
[--].
, [] -
[Corrientes]; .
[], , ,
[de Palmas], - , . ,
.
. 25 , 4-
1/3. [la
baya de Buenaventura], 3- .
( ),
, 3- 2/3422.
, ,
,
. , [],
, , ,
, .
- ,
, 25 . ,
, , , .
,
- , ,
, . [ ]
, [ ] 423,
. ,
, ;
, ,
, .
, ,
.
, ,
, , ,
, , . , [ ]
.
85 ..
724 ..
422 348 ..
423 .
420
421

365

 , -,
, ,
. ,
, , [ ]
. 3- 424,
-- [del Gallo].
, .
, 1 ,
- , [ ] -.
2- .
- , [] 425 [punta de
Manglares], 2- [c. .],
8 . , ,
, [] , ,
, , . . , , [ ]
, , | |,
[de Sardinas]; ,
.
25 , ,
80 [ ] ,
, 2-
90- [] - .
, , |
| . [San Matheo]
, `
, 10- .
,
, ; 1- 426.
- ,
427.
, 428 [los Quiximies];
[] ,
. - ,
429 [Cuaque]. ,
, .
IV. ,
.

255 ..
.
426 038 ..
427 020 ..
428 --.
429 .
424
425

366

 , , []
, .
.
, -
-, , ,
, ,
, [] .
, ,
,
, , ,
. -
, 2 ,
[monte Cristo]. -
430. 5
, 3- - ,
[], ,
, -,
, ,
, ,
.
[ ],
13- 431
, ,
.
.
1- . . , ,
- .
: , 432 [Calango],
, . .
. 15 , 2 ,
. []
,
,
[], . []
, , , ,
, . .
, 25 .
, -.
. -
12 ..
(isla del Gallo), ,
: ; .
, , . ,
, . ,
, .
432 , , .
430
431

367

 , ,
, , ,
-;
; ,
. , ,
. ,
. , ,
, ,
,
, , ,
,
.
,
[], ,
, , ; [ ]
,
, , ,
- .
|| (
), 433.
, .
,
, ,
. , 434,
[] , [] .
, ;, []
.
,
, .
,
. 4-
435. 436 -.
- 15 437, 3,5 ,
438.
, [. ]
, , 439.
- .
, . 19 , ,
. : ,
, ( ).
434 , . .
, 200 ,
, .
435 330 ..
436
437 22 .
438 2 2 , 10 .
439 .
433

368

- . - , ,
[] , , [] []
; - , .
[ ] 8 .440
, []
.
. 5-
441. , , []
[?], , , 4 .
442.

. 6- . ,
, - []
. ,
4 ; . ,
-, 12 6- .
--, ,
. [] - -
443, ,
, , .
, ; ,
, , []444.
. [ ]
. , 6 2/3
[] [Guaape],
8 1/3 [..]. ,
, [] .
, : | |
, [] . 9- .
15 ,
445, , .
446, ,
; 10- .
, [Guaura
Huaura]. [Guarmey Huarmey], ;
, 20-
. ,
, ,
, 9 .
53 ..
442 555 ..
443 86 ..
444 - - , ( ),
, , .
445 , - -. .
446 .
440
441

369

 , 447.
,
- -. [] -
|| ; [] 8 1/3 [..].
- . ,
, , , ,
9 10 . 448 ,
. , ,
, . , ,
, 12 1/3 449.
V. ,
; , ; ,
.
, , ,
, , ,

, ,
, .
, , []
;
, -
, , ,
, [el obispo de Plasencia]450.
, ,
; , ,
. 35 ,
14- 451.
[Sangalla] , [] [de Lobos
Marinos]. ,
-, ,
, , , , -
;
452.

, . ,
.
-.
449 124 ..
450 1539-1541 . (1506 - 27 1559), .
V 6 1536 36 ..
.
451 , , ,
. (1343 ..).
, , .
452 . LIX.
447
448

370

, , , , ,
, .
, , ,
[] . , []
.
4- .
, [] [de Lobos],
- , 14 1/3453.
-,
. , 12 , ,
[de la Nasca], 14 454.
, ,
. ,
[de Sant Nicolas], 15 1/3 455.
. -, 12
[Hacari], ,
, [ ]
. 16 456.
, [Ocona
Ocoa]. . ,
[Camana], [Quilca].
, .
, , , ,
[Arequipa], 17 .
17,5 457. ,
4 ,
.
,
, ,
, 458 [Chuli]. 12 ,
17 . 2 ,
[Tambopalla]. 10-
, 1 ,
459.
, [Ilo],
, , . 18 1/3
460.
- .
,
. .
, 400 1457 ..
455 1514 ..
456 1520 .. -, .
457 1642 ..
458 177 ..
459 .
460 1736 ..
453
454

371

 461 [morro de los Diablos]. ( ) [] .

[] , -
[ ]
. ,
[Arica], 19 1/3 462.
-- 9 . [] ,
[Piagua]. [Tarapaca]
, - 25 . ,
1 , []
, 21 . 463
.
[Tacama]. 16 [Moxillones
Mejillones], 22 .
- - 90 . , .
[], ,
464 [Copayapo Copiapo], 26 .

. . ,
, , ,
,
. [el Guasco].
28 465. -.
, ,
[] , .
[Coquinbo],
- . 29 466.
, [] , ,
467 [Atongayo],
[Limara; . Limanara].
,
[] ; 31 ;
468 [Choapa]. 21
, [de Quintero], - 33 469.
10 [Valparayso], [] ;
, , 32 2/3470.
, ,
, .
1827 ..
463 2012 ..
464 272 .. .
465 2827 .. .
466 2955 .. .
467 .
468 .
469 3250 ..
470 33 ..
461
462

372

[Potocalma], [] 24 . 12-
, [] , ,
[Mauque, o Maule]. 14- - .
[Itata]. - 24
] , [Biobio], []
38 471. [ ] [] 15
[] , , []; [ ]
15 . 472 [Luchengo].
,
[Valdivia], , [Aynilendos],
39 2/3 473. -- []
, [] 42 1/3 . []
. , []
- . ,
,
, ,
[] . ,
, , , [ ]
. , ,
[] 5-
, ,
, ,
; , , ,
, , ,
474.
,
, , ,
, , ,
[la villa de Plata], []
1200 ,
, [] .
, ,
, ( ,
), ,
[Antiocha Antioquia] , .
VI. , -
475, ,
.

3647 ..
.
473 3949 ..
474
.
475 : .
471
472

373

 1509 -
[Alonso de Hojeda, y Nicuesa],
, [ ] , ,
-, ,
. ,
[ ] , , -
,
, ,
, .
[Taruaco],
( [Calamar]) ,
, ,
.
[Juan de la Cosa], . [],
, .
, ,
,
, .

, , , . (
) [],
476.
, ,
, , ,
, . ,
[la Culata], ;
,
, ,
.
,
- , ,
, [] ,
, [] ,
, .
, , , [],
[ ] ,
, ;
-477, ,
2 , .
,
478, , ,
.
1514 .
478 1517 .
476
477

374

 [Becerra] , ,
,
479 [Pedro de Heredia], ,
, ,
, - [sant Sebastian
de buena vista].

, , .
- , .
.
,
, .
[] , ,
. , ,
, . , ,
, ,
, ; .
, ,
[Alonso
Lopez de Ayala], [ ]
[Hernan Rodriguez de Sosa], ,
.
, ,
, . ,
, .
, , .
, . ,
.
, ,
, , , [
] , - [el Dabaybe].
, ,
, ,
, [ ] ,
. ;
, -
[] , , .
[ ] , ,
. , -
. [hamacas].
. - ,
,
, . ,
479

1533 , 1535 .

375

 , , ,
[] ; ,
[ ]. ,
; . ;
.
, ,
, 480 [pericos ligeros],
,
.
,
,
, ,
, , [caricuries],
, , ,
.
, ;
. ,
.
, . ,
.
, , , ,
. [ ]
, ,
, 40 50 , - , . , []
481, ,
, ,
482, -, .
, , ,
; ,
, , ,
, ,
, ,
(. Bradypodidae) , . Bradypodidae,
. Bradypus
tridactylus Bradypus.
481 (. Tayassuidae) .
. , 50 ,
. 9 ,
. , .
: 3 ,
; 4, , 3 ;
, . , ,
. 38. : , , ,
, . , , , ;
; . : 75100 , 4457
; 1630 .
482 , () , .
, , . -
musk hog ( ).
480

376

 , ,
. , ,
.
VII. , ,
.
,
, []
. : .
,
(Bahayre), ,
,
. , ,
483,
[y de las raices de aquel pestifero arbol
sacaban aquellas], [] ,
; , ,
,
, .
, ;
, , [Noguerol] , ,
,
, , ,
,
, , ,
.
,
, ,
, , , ,
, , , ,
,
. []
, ,
, ;
, , .
, , ,
, , . [Juan Agra]
( ---), ,
[] .
, 12 ,
, , (. Hippomane mancinella Lin.)
. ,
, .
.
483

377

 , , , .
, , ,
. , , , ,
, .
, ,
, ,
, - ,
, ,
.
, , , , .
VIII. ,
.
,
,
,
,
, ,
,
,
,
,
[ ],
,

,
,
[] ,
[] .
, [] ,
, ,
.
, ,
. , - ,
, ,
, , ,
. ( , )
,
.
, . ,
, .
, [] . ,
,
378

, , , ,
; ,
, , ,
, .
, , [] ,
.
, ,
[] .
- ,
,
, .
IX. - ,
, , ;
[].
- 1536
1537 , ,
484 , ,
- -, [ ]
. ,
[] .
, .. , ,
, [ ] ,
. ,
, , ,
[], .
, - ,
, ,
[ ] , []:
, ,
[-], - 48 . ,
, ,
[, - , [
] , . ,
, , . ,
. ,
, ,
, ,

. , , ,
.
. ,
, .
1812.
484

379

, . ,
, ,
. , ,
, .

, ,
[] ; ,
. ,
. [], []
[?] []. ,
, , ,
, .
, ,
, . ,
.
, ,
,
. , [yguana],
. ,
, , , ,
- , .
, , ,
, , , ,
[] ; , [] ,
, , []
[ , ] . : ,
, , ,
, - ,
, []. [],
[hicoteas]485. ,
[ ]. ,
, , 486 [guacamayas],
.
Trachemys scripta (Pseudemys scripta), . .
18 30 . .
-, -, .
, .
- . -
Trachemys scripta troosti ( , ) , T. s. scripta (
). , , .
, , .
. , . ,
. +18 C , .
3040 , (
Slider).
486 , (. Ara macao) . 78-90 , 28-40 ,
50-62 . , , , , -, , . .
- , -. .
, . ,
485

380

 , , ,
. .
,
[], , ,
: - [Santa Cruz]
[Juan Greciano]
, ,
, ,
[entre los cuales iba un Manuel de Peralta y Pedro de Barros y Pedro Ximon],
, , 20
, . -,
, , ,
, []
, [-] .
[?], , . [],
. ,
, , ,
, . , , .
, ,
, [] . [ , ]
, .
X. , ,
[ ] .
,
, 487.
,
. ,
- 20 , - , .
, (
) [],
[] .
[Francisco Cesar] ,
, ,
[Guaca], , , ,
[],
; , .
, .
,
, ,
. . .
: , , .
, .
487 ,
.

381

 ,
, ,
. ,
, ,
, ,
. ,
, , ,
. , , .
, - .
, , ,
, , .
, , ,
.
, .
; ,
. .
, . ,
, .
,
. , ,
, . ,
[] , ,
, , . , ,
, ,
.
, [] ,
, . ,
, ,
, , ,
, , , ,
, ,
. , . ,
, , ,
.
. ,
, []. ( )
[]
, , ,
, ,
, ;
, , ,
, , -
.

382

 , []
, 488,
. , , (
) ,
, , .
, ,
, .
, ,
, ,
, ;
, ,
.
XI. , ,
.
,
,
. ,
. ,
,
, [
(. Bactris gasipaes)]489, ,
. ,
, . ,
[aguacates], [guabas], ,
.
, ,
[Nutibara hijo de Anunaybe]. ,
[Quinuchu]. , , ,
( ), .
, ,
, .
. ,
.
,
[]. .
, ,
, , .
; ,
(

Alcntara , 104-106. .. ,
.
489 cachipay, . Guilielma gasipaes, Astrocaryum stanleyanum
488

383

 ), [].
, , .
, .
. ,
,
, , ,
, .
20 , ,
, ,
, . ,
, [] ,
. , ,
, , [] ,
490.
, , ,
,
[ ], , ,
.
, , , ,
( ) .
, , ,
,
, 20-21 ,
40000 . ,
, ,
. , , , ,
[], ,
, . , ,
, . ,
[Baptista Zimbron], , ,
, ,
(
491 [Guaca]), ,
, ,
, , ,
, , [],
, . , ,
1537 ,
. , 20
. , . 3000
63 . 40000 .
, - .
--- 400 , , , , 1538 .
, 19 , .
491 , , ,
.
490

384

, , , ,
.
XII. , ,
, .
, , [] , , ,
[] .
, , ,
, , .
,
. ,
,

, ,
,
,
,
.

.
, ,

,
,
,
, [] ,
. , .
,
[Tatabe],
. .
,
, [] [] 200.
[varazn ,
] [la varazon es de no menos
grandeza]; .
.
.
[] .
, . ,
[Dabaybe], -492.
. , , ,
. .
492

385

 ,
, , [Nore],
.
[Antiocha]. ,
, ,
, [] , .
, .
, ,
, , ,
[] . ,
, .
.
, ,
. ,
, , ,
, ,
- ; ,
, [].
,
, 12 13 . ,
, ,
, .
[],
, , , .
, , , ,
,
[.. ]493 ,
, , , . :
- ,
, ,
[Nabonuco]. [, ] ,
, ,
, , ; ,
.
, , .
,
, , .
, : , ,
[ ] , . ,
, : ,
? , , , : , ,
, , . , ,
, , , , .
, , , ,
.
493

386

 -.
, , ,
[ ] ,
,
, , , . ,

, .
, ,
, ,
,
[], .
,
. [] ,
, .
,
, [] ; , []
. ,
. [ , ]
.
, ,
, , .
, , ,
-.
, ,
, [
].
[],
,
-,
494.
: .
[] .
, [ ],
, .
, ,
, .
, ,
.
[] []. [ ]
[] .
.
, .
, ,
494

, .

387

 ( [Juan Cabrera]
), ,
. ,
, [] . , ,
, . , ,
. ,
, .
, [], .
, , ,
, , ,
, , .
. ,
[lo echan a naturaleza],
, , ,
.
495
, ,
, ,
- , 1541
. 7- 496.
XIII. , ,
, - .

, [ ] ,
, [ ] [],
, , -
.
, [] (
, )
. ,
.
, , , -
. 200 , - 30-40
, , .
, , .
.
, , ,
. , ,
.
: , ,
[Timana], ,
[Cali], - [la Buena Ventura];
495
496

(. Santa Fe de Antioquia) , .
636 ..

388

 [Ancerma], [Arma], , ,
, , .
, [ ] ,
, . ,
. , .
,
, ,
.
-. - .
, ,
, ,
( ) , ,
, , .
? [] ,
, ,
, ,
[], [] , [],
[] ?
, ,
. ,
. ,
,
, []
. ,
, ,
, .
. ,
, .
, , ,
, , , ,
:
, , []
. , , ,
.
, , , ,
, [] [].
[], , [] .
.
, , ,
, ,
[], , .
[ ] , []
, ,
, , , .
, ,
389

 [], [ ] ,
. , ,
,
; ,
. , ,
,
, . ,
, ,
, ,
, , ,
.
XIV. ,
, ;
.
, ,
[Buritica],
. , ,
70 , [ ]
.
[], [], ,
.
, , ,
[Corome], [] []
, . , [],
, .
, ,
. , []
[]. ,
[ ] . ,
, , []
, .
,
. , ,
, , , ,
[], ,
[Urute] .
, , ,
, ,
, [Francisco de Frias],
[
] [] [albornia],
, .
. ,
390

 . -,
[ ].
,
, ,
. ,
, , ; ,
[.. ]497, ,
. ,
, . ,
,
, ,
. , ,
. ,
, , , ,
, , , .
, , [ ] - ,
, ,
.
, [] ,
, [], , ,
. ,
,
. , [] ,
,
- , [
], .
, ,
. ,
, , ,
, ,
.
.
[ ], []
[ ],
, .
, [Xundabe],
, [].
, ,
. ,
[Caramanta], [ ] [Cauroma].

(. marcasite, white iron, cellular pyrite, . Markasit m) (.

); . . maragsita.
497

391

 XV. , ,
.
, , ,
. - ,
,
, - [ ] .
, , ,
.
, .
,
, ,
.
, - []
[] , , - ,
. [a otros dan muertes temerosas],
[], .
[], , ,
. ,
,
, , , .

, ( )
. , .
, ; [
], , ;

, , ,
.
, []
, , ,
,
, , ,
, .

392

 . ,
, ,
,
[en estas plazas tienen su mortuorios y sepulturas],
, [], ,
. , ,
,
,

, .
,
,
. ,

,
; ,
,

,

,

-
[?].

,

[]

. , ,
.
,
[Cartama], ,
, . || , ,
,
. ,
, .
, ,
7 , [],
, ,
, , ,

[]. , ,
, , []
. ,
[], [ ],
.
393

 , , ,
; ,
.
,
.
, ,
, , ,
, [] ,
, , []
.
,
. , ,
, ,
[Cima].
, , 2,5
, , ,
, ---,
, ,
, , ,
[] , .
, [] ,
, .
,
. , , ,
.
, , []
.
XVI. ,
; , .
, ,
[Umbra], ,
, ,
. , ,
, [Aner],
, [ ].
, , .
, .
,
, -
. . [ ]
, ,
, [ ],
394

 , ,
.
,
, [Ciricha]. ,
, , , []
[].
, , ,
, ,
. .
, [] ,
.
, , ,
, ,
, .
, []
, - ,
, , ,
, .
25 30 , , , ,
. - ,
, , ,
, , ,
, [curies]498,
[]. ,
, ,
, [] , .
,
, [] ,
,
. , ,
,
, [] .
,
.
, .
,
, - .
[Zopia]. ,
[].
. [
], .
.
. , - ;
498

(. Cavia porcellus) .

395

 [] [ ]
( , ,
[]), , [] .
[Cartama], ,
-.
[Pozo], .
[] ,
. 499.
, .
, .
: ( ,
) . ,
, ; [] ,
. ,
, .
, .
[ ] , -
, - , , [
] : ,
. ,
, , ,
, - ,
.
- [irama], -
[Tamaraca]. .
, , , -
. ,
.
, [Tauya], ,
, , ,
, . ,
, ,
,
, , .
, , , , ,
, . ,
, , .

, ,
, , [ ],
, ,
[], ,
, , ,
499

. .

396

, ,
.
, [ ].
: , , ,
, , .
. , ,
; , [ ]
[]; [].
, , - ,
. ,
[Cima], [la mar Austrl] -
, , , , .

, -
. ,
, ,
[Suer
de Naba] [Martin de Amoroto], [Ruy Venegas], ,
, ,
----. , ,

.
XVII. , [ ]
,
[].
,
, ,
. , ,
, 500, 12
, [ ] ,
, [ ] , ,
.
, ,
. ,
, , -
[ ]; , ,
.
. ,
, .
: . , 500

- .

397

, [] , ,
. , [
] .
.
,
[Mugia], , , ,
, [] ,
. ,
. ,
[Aburra]; , []
, [] , []
.
, , ,
. ,
,
;
, ,
.
,
. ,
, , :
, - .
- ||,
[Cenafura]. , , , ,
[]. , ,
, , ,
. ,
- [ ], -,
.
, , ,
. []
, .
, .

, -
, [] .
,
, , , ,
,
, [villa de Esponoles],
, [Miguel Muoz],
,
, 1542.
, .
, - ,
398

[] - [] [],
-.
23 , 12 - , 1
-, , ,
, ,
, ,
501 ,
. , [ ] , ,
. [],
.
[
]. ,
, ,
[55, 5 ] [].
. .
, []
, .
-, [] ,
: , , ,
.
.
502 , ,
. ,
, ,
, , [] ,
, ,
, ,
, , [ , ] ,
, , , , .
XVIII. ,
, .
, , -
,
, 20 -,
, (Ceroxylon andicola). , , . , 60
, .
. quindiuense .
.
502 - (. repartimiento - ) - , . 15 . .
: (repartimiento de tierras), (repartimiento
de indios), (repartimiento de mercancias) . . .
. . . (
), - - 15 50 ( ),
. , . -, , . .
501

399

 ( , ,
- ). - ,
,
,
, . - .
, :
. - 10 ,
- 6 7, - 18 , [ ]
, , .
,
,
, [pitahaya]503 .
, , ,
, .
, ,
[uvillas - ], ,
. , ,
; . , ,
, ,
, - .
, , , ,
.
,

, [], [ ]
[ ] .
[
].
, , , ,
[rentarn]
500 .
. ,
[] 19 504 [ ].
, ,
, .
,
, , [ ]
. ,
.
.
, , .
, , ,
Hylocereus ( ). , ,
, , .
(. Acanthocereus) (Pachycereeae). - Cereus pitajaya (Jacq.) DC.
504 1/24 , 19 19 5 .
503

400

 , ,
, 20 20,
.
, , ,
, , [ ]
.
XIX. ,
.
: , , ,
. .
, ,
. []:
.

. -
, , ,
.
,
, ,
, 40 [ = 1,678
].
, ,
, ,

,

.
, .

,

.
[Paura Paucura]
,
.

,

,

. ,
[Yaya], , ;
, - .

401

[Beruena]505. .
, , ,
, , .
,
, .
, ,
[],
, ,
506. , ,
, ,
, [] . ,

, .
, , ,
( ,
, ), ,
.
, , [] .
. , ,
, 1,5
[=21 , 31,5].
, .
,
[] ,
, .
, . -

. , ; ,
, , ...
(). . ( lat. verbena). , , 60-80
, , , , ,
. . (DRAE).
506 (. encomienda . , )
. 1503 . , ,
- ( ()),
, .
. XVIII . ,
,
.
. 1529 . 1536
. 1542
, .
, 1545 . 1550
, , 1629 .
505

402

507 [yuca] , , 508, ,

.
, .
. : -
, - , - :
. ,
- , , , .
, ,
, , ,
. ,
. , , .
,
, , . ,
, : []
[ ] , .
, ,
, , - , ,
,
, .
, , ; [ ]
, ,
. - , ,
, ,
,
,
, 10 15 [] ,
,
. , - ,
[] ,
, , .
, , ,
, , ,
. ,
, ,
, , ,
.
, , (. Manihot esculenta) ,
. ( Manihot utilissima Pohl) (
, -,
(yuca) - , (yucca, Agavaceae)
. .
, .
. ;
, .
. , .
(), , ,
, .
508 (. Psidium guajava) .
507

403

, .
. ,
. .

, [los Andes],
. , , [ ]
, ( )
. , ,
;
, ,
, , - . ,
, ,
. , ,
.
XX. , .
,
[Paucura], 5 6 ,
.
[].
, , .
, ,
.
, , ,
; ,
. , .
, [Pimana],
. ,
[].
, , , , .
, ,
: .
, ,
.
, [ ],
, , -
[], .
, , , .
. ,
, . ,
, .
.
, ,
, , ,
404

 , , [ ] , ,
[] . , , , ,
, , ,
, .
[], .
. ,
:
.
, .
- [z], ,
.
XXI. ,
.
, ,
.

. []
, [Carrapa] [Picara],
. , .
[ ] .
[ ] ( )
; , ,
,
, [].
[, ] .
, 10 15 , ,
[?]. []
.
, . ,
.
,
. ,
[Pimaraqua]. , ,
- , ,
, . ,
, - , [] 15 20, ,
. , ,
, . , ,
,
. [ ?] - .
,
, ,
. ,
405

 , ,
[], .
, ,
, , ,
,
,
[Chagualetas], , .
- , ,
, . ,
, , [
], , , [ ] ,
, , [
]. ,
, , ,
, [Guacas], ..
[], , ,
,
.
,
[?]509 , , ,
, , []
[?], 510.
. , ,
, ,
, .
, [] ,
,
, ,
; , -
, ,
.
, ;
. ,
, , ,
.
, .
, .
: ,
2 , - ,
[], - ,
, []
, .
, -
509
510

, , , .. 27,75 .
: , , ?

406

 , - [] : ,
, , ,
, . ,
, ; ,
, , .
; .
, ,

, .
,
[Perequita], ,
, :
, .
20 30 , -
, .
,
, ,
, ,
. , ,
, , [ ],
, ,
, .
, ,
, , ,
, . ,
, ,
.
[] , ,
.
,
[] , ,
.
. ,
[ ] . .
, -, .
, ,
511 [Francisco
Hernandez Giron]
, [ ]. ,
, ,
, , 512,
( 1553 ).
,
. .
512 , ,
, . .
511

407

 ,
, ,
, , .
XXII. .
, [ ]
. ,
, : [Picara], [Chusquruqua],
[Sanguitama], [Chambiriqua], [Ancora],
[Aupirimi] .
, .
,
. , .
, , .. ,
, , ,
,
. .
, .
10 12 -,
. , ,
, ,
. , ,
: , , . ,
, , ,
, ,
,
. ,
,
. , - , , ,
, .
, ;
, , .
, ,
,
, [ ]
, ,
-[]. ,
, , ,
, , [Arbi],
. ,
1541 . , -- , . 1546 ,
, , 1 1546
. , , ,
, .

408

 .
, , ,
. ,
, ,
.
, [] , []
, .
. , - ,
. ,
[Carrapa], ,
.
XXIII. , , .
12 ;
, [] ,
, . , ,
- , ,
.
, - . , -,
, [ ?].
[Yrrua],
, ,
.
, , , .
, .
, ; .
,
,
, , , .
,
513 [], , .
, , .
, , .
, ,
,
.
, , [
] , ,
514, ; .
( = 11,5 , = 12,5 )
.
, , .
, ,
, . :
513
514

409

, . ,
[ ] [ ]. ,
, ,
, .
- ,
,
, . ( )
, , .
, ( ) [] ,
, [] []
, ,
, . ,
, ,
. ,
, ,
, ,
, , ,
. , ,
,
, , , , []
. [] [Los
senores principales] , -
; . , , [ ],
[]. ,
, - , -
; ,
. | |,
, ,
; , 290
[]. []
. , ,
,
. ,
[] , [Guadaquinajes]515 ,
. ,
[Quinbaya], .
22 .
[ ] ,
-, , ,
[Yrrua]. ,
,

, , , ,
, , , , , .
515 , .

410

 . ,
.
XXIV. , ,
, .
15 10 ; - .
, .
, ,
.
. , ,
.
7
.
516. , [, ]
. ,
. - : [Tacurumbi],
[Cegue]. ; ,
. [ ], ,
,
, [] .
. , 1547 . ||
15000 ; [] 3 4
. , , ,
, , , , ,
, .
,
, [ ] ,
. , ,
, .
, , .
, .
, , , .
, . []
. ,
.
.
. ,
, [Tacurumbi] ,
2 [2.6 2 = 5.2 ] ,
[] , [] [] .

516

5200 .

411

 , , 517 [estlicas],
, , [
].
, - .
: ,
, - .
,
, , : ,
, .. , !.
,
. , ,
.
, .
, ,
, [ ],
.
- ,
, :
, , ,
, , , -
. [ ]
, .
, , .
, ; ,
, . ,
, [] [15]46
. - 518
, 519 ,
,
, .
: ,
, ,
, 2-3 .
. ,
[Consota], , .
,
, ,
. , :
Estolica, ,
, . , .
518 (. Blasco Nez Vela; 1490 18 1546) - .
V
.
519 (. Gonzalo Pizarro y Alonso; 1502 10 1548) ,
.
. .
.
517

412

 , , ,
- . , ,
. [],
[] . ,
[] [Giraldo Gil
Estopian], ,
.
, .
, ,
,
. ,
. ,
, - , ,
, . ,
. , ,
.
, , ,

. , ,
, .
, ,
, , ,
, ,
, , ,
, , [] :
, ,
. ,
, [] , , .
XXV. ,
, , .
, ,
, , ,
, , ,
, , ,
, [] .
, ,
, . ,
. , ,
, , ,
, ,
, .

413

, 520 .
, , . ,
. ,
, , , ,
. , .
521. , ,
. , , ,
, .
[] , ,
, , ,
, . ,
, ,
[Caymito]522, [ ], ,
, ,
. , [] ,
. , , ,
[], , .
, ,
, ,
, , , .
, , ,
, ,
, ,
- ,
. [Chucha]523.
. , []
, 524 [guaguaguinajes], ,
. , ,
.

, , ,
.
, .
, ,
[] . , .
, ,
, . ,
- = 0,504
- = 2,6
522 (. Chrysophyllum cainito) .
523 , (Didelphidae) .
, , , , ,
, ; ,
, , . ,
Didelphis. , .
524 , , , , .
.
520
521

414

 , [.. ] .
, , ,
, ,
[] 1540.
, ,
, ,
. ,
, , ,
, , ,
-- [un rio de la Vieja],
[] . .
, []
; : -
, . 50 ,
45 .
XXVI. ,
, .
, ,
; 12 , ,
, ,
, , -
,
, ,
, [ ] - []
, .

, .
,
, ,
, ,
, ,
. . - ,
, . ,
, :

, , [ ] ,
.
(- ), ,
. []
, , .
, , ,
, , :
, , .
415

 , .
,
, , [Neyua],
[] 525.
,
, ,
.
,
[Buga]. . , ,
[Christoual de Ayala],
. , , []
[] ,
1600 [],
500, 280 .
, [Andres Gome],
, [Pedro Romero],
. 1600
, ,
[]. ,
, , .
[Juan Pacheco] ,
, 225 , 15 .
[Hieronimo Luis Texelo] , ,
, , ,
, . ,
30 .
; ,
- , .
, , - .
, ,
, , ,
, 1527
1547 . ,
,
, ,
, ,
, , [ ] , , ,
. , .
, 3 4 .
, , ,
.
, ,
[Neyua].
525

416

 ; , ,
. ,
, . , ,
,
; .
, , [ ?]
, , ,
, . , , [
] , .
, .
.
, - , ,
. ,
,
[Los Chancos]. [] ,
, , , , ,
, , ,
( ),
, , ,
[.. ], ,
- , .
, .
, ; .
, , ,
, , 2 [.. 21
2 = 42]. , .

. (
[]),
[Miguel Diaz Armendariz],
,
, ,
, :
, , . ,
[], ,
, . ,
, ,
, ,
, [] [confinan con los de las Barbacoas].
, []
15 [ 15], , .
[gorrones], ,
- , , , :
, . ,
-, , - ,
417

 ( ) .
; .
. 4- 5- [ ]
. .
. , ,

, , - ,
, : ,
, - .
, , [ ],
. [Juan de Cespedes],
, ,
, , , .
, ,
.
, , , ,
[ ] . , ,
, , ,
, , ,
,
. , ,
. ,
. , , .
, ,
,
.
2 3 , 4,
,
-, .
; [ ] .
, , ,
. . ,
, ,
, . , ,
, , 200 526.
.
.
. ,
,
. ,
:
, .
, ,
526

Braza = = 41,79 x 200 = 83,58

418

 , . ,
,
, , .
, ,
, ,
. ,
, , [].
[].
, , , .
, ,
[con su yerba desierta], ,
, v ,
, .
XXVII. , ,
, ||.
[] ,
[ ],
. .
, ,
, -, . ,
. ,
.
,
[].
[] ,
. []
, , ,
.
, , ,
, .
, 527, []528, []529, ,
, ,
[caymitos], . ,
[ ] ,
, . , ,
[el valle de Lile], , .
, []
(. Psidium guajava) .
(. Inga) , ,
350 .
529 (. Annona) ,
(Annonaceae). . .
.
527
528

419

 , , .
-,
, .
,
. .
, ,
, .
, , - [ ]
, - .
, [] . ,
, 23 , . []
, ,
.
,
, , ,
1536, ( )
.
, , ,
,
, . ,
, [ , ] .
,
, , , ,
.
XXVIII. ,
.
,
, - ,
, .
: ,
, ,
.
[yucales]530, ,
(. Ycca) (Agavaceae).
Dracaenoide (Liliaceae). ,
, (. Manihot esculenta) , .
( Manihot utilissima Pohl) (
, -, (yuca)
- , (yucca, Agavaceae)
- (Yuca).
()
(1539, 15481549 )
(Yucca): , ,
[maz] [yuca]. 2 3 ,
, , , [ionas],
, [cubias], ,
. ( . ).
530

420

 [muchos palmares de laspalmas de los pexivaes].

, ,
. , .
, ,
, []
. , , ,
, , .
, ,
[Granadillas]531.
,
,
. [Petecuy].
,
. , []
; . , ,
,
, [] ,
, :
, . , ,
, , ,
, .
, ,
[-]. ,
[ ]
, , :
, , ,
,
,
, , .
, ,
[?], , , ,
, ,
,
, ,
,
.

[Ucache] ( , ),
, ,
, , ,
,
, (. Passiflra ligulris)
, . .
sweet granadilla, water-lemon, granadilla; granadilla
de China.
531

421

 , ,
, ,
, ,
. ,
,
, ,
, , :
, , , , , ,
.
, ,
. ,
,
. ,
[Caricuris], ,
, , .

,
.
: ,
, , , ,
. ,
[ ].
, ,
[Chaquira]. ,
, ,
, - . ,
, . -
, ,
,
[].
, , . ,
- . , ,
. ,
- , .
. ,
, , .
, ,
. [ ] .
. ,
, . , ,
.
,
,
. (
422

), . ,
.
, [los Timbas],
,
, ,
. , ,
, .
. ,
, [] ,
,
. , , .
, ,
.
XXIX. , ,
.
,
,
, [] [] .
,
[], ,
[ ], [] ,
, , , []
. :
,
, [] .
, ,
.
, ,
. ,
.
. .
, ,
.
, ,
, , , .
, [
] - , [],
, [ ] 30 , [ ]
.
. , [] ||
[Juan Lodrillero] ( , )
[don Pasqual de Andagoya], -
: -
423

,
( ),
532.
, 6 7
, , .
, [ ] .
[], [ ]. , ,
[] , ,
, [] [
] . ,
, -, .
, ,
, []
,
, . ,
, ,
, -
. [Dagua],
, , ,
, ,
. ,
, ,
. , ,
, ,
,
,
. ,
[] , ,
- , . , ,
, ,
, , , ,
. ,
, .
, , []
.
533 , , .
[] ,
, .
, ,
-, - -, 1539 .
, ,
. , .
, . ,
, , , .
, 60 .
533 , .
532

424

 ,
[Rio de Sant Juan],
, , .
, , ,
, - ,
[], [ ] .
[Caneyas - ,
] , 20-30 .
,
, ,
[Poyo Romero],
, - []
, .
,
, , ,
, [] (
),
, .
. .
,
- . ,
, ,
, ,
.
. []
, .
( ) 22
, ,
, , ,
. ,
, ,
, 534 [Xamundi],
, []
, , [-]
.

, .
, . ,
[] [de los Timbas],
, []
, . ,
534

: , , .

425

 15 []
, ,
.
,
, ,
, ,
; [ ] -
,
.
- ,
[los Aguales], .
, ,
- - , .

.
.
, 14 ,
[Cienega], ,
, [de los Ovejas].
, [ ],
, -,
. 6 ,
, , ,
[Piandomo].
. , ,
, , ,
. [Guambia]
. .
,
[Plaa], , , .
-,
, 535 .

[]. ,
[, ],
[cortijos - , , ( )].
. ;
, ,
. 4-5
, . . -,
-, .
[Popayan],
535

- , 167

426

 , .
,
- , ,
[]
. , ,
. , 536,
,
, .
,
,
, , ,
, , .
. []537
, , ,
, - .
[]
. ,
. []
. [] - ,
.
, .
538 ,
, ,
, 1536 ..
XXXI. , .
, , ,
, [] , , ,
,
, 539.
, , , ,
; : ,
, , , ;
,
540. , 541,
(1631 .) -
(Andes, o cordilleras) ,
(sierra).
537 - Comedio. ( co- medio). . (DRAE).
538 .
539 .
540 (. , . Cappadocia, . Kapadokya, . , Katpatuka
) (
, , ), .
, ,
1 . . . ,
.
541 (. . . , ) ,
. () .
( ), , .
.
536

427

 . , : ,
,
, [], . ,
, 542
: 8 ,
20 .
,
. ,
, .
,
, . ,
,
[Orillana]543, , ,
( [] [de los Amaonas]544,
[del Maraon]545 ,
25. [] [el Rio de la Plata]546,
, , ,
, ,
. ,
[Uraparia . ]547,
, 548.
. ,
, [] 56 , ,
,
, , , ,
( , . 87165) , , ,
. 127 151 , .
.
,
, .
543 (. Francisco de Orellana, 1505 1511, 1546)
(), , .
544 (. Amazonas) , ,
. . 6437 ,
20 . . 7000 , 7000 . 7180 . (
6915 . ).
545 (. Maran) , , . 2000 ,
350 . (),
, , .
15,6 /. 1000 ( ).
546 - (. Ro de la Plata ) , .
- , 290
. - 48 , -,
220 , , .
547 , . 2 736
(2 410 ). , .
, - , , -,
. , 41 000
. 22 , 100 . .
-, 435 . 33 000
/.
548 (. Ro Cauca) - , .
, ( ). 1350 .
80 000 . 2000 /.
542

428

 549 [Coconucos],
, [Cotora], , ,
, .
40 , ,
, , 1 ,
7
[ ], , []
. . ,
, .
.
(, , ) ,
, . ,
, , ,
, , ,
, , 550
. , , ,
[Buritica], ,
.
, , ,
,
, , ,
. , ,
. , [
] , .
, , ,
.
[] ,
, . ,
,
. [Pedro de Heredia]
[Brenuco],
, ,
. ,
, .
,
[Aburra], - ,
,
. , [ ] ,
,
,
, -.
.
550 (. Guadalquivir, . Baetis) (657 ),
57 . . , , ,
. - (Las Marismas),
. ---,
7 .
549

429

, - .
, , ,
- [] ,
[manaties - ]551,
, , ,
,
. 120
[Mopox], ,
400 .
XXXII.
, ; , ,
.
,
, ( ) []
[Guambia],
[Guanza], [Maluasa],
[Polindara], [Palace], [Tembio], [Colaza],
; .
[ 7
], - , - . ,
, , ,
. , , ,
, .
, ,
, .
, , , ,
, .
, ,
- , ,
, , ,
, . ,
, ,
, . ,
, , ,
. -
[ ],
- .
(. Trichechidae, Manatidae),
( - , -,
, ).
. , .
(. Trichechus manatus) ,
, . Vaca Marina,
Pegebuey.
551

430

 [] , ,
,
, .
,
, , ,
.

, ,
, -,
, , ,
.
,
[] , ,
, .
,
. ,
[Pasto].
, [Zotara]; [ ] [Guanaca].
[] [provincia de los Paez],
; , , -.
,
. ,
. ,
, ,
, , .
[] , ,
25 [1 - 21 25 = 525],
, .
, ,
, , ,
.
, , ,
, , ,
. ,
, , ,
,
. [Guachicone].
.
[Cochesquio], , ,
[de las Barrancas - ( )
], , .
, - [las Juntas], ,
[de los Capitanes] []
[los Masteles], [Patia],
431

, ,
, .
, [] ,
, . a
[Bamba] . -
, [] ,
[Chapanchita]. []
,
, , ,
. ,
, .
, ,
. [ ] , ,
[ ], (
, ),
.
[]. ,
. - ,
, - .
, ,
.
. ,
.

, .
, , ,
, .
[ ] .
, .
. ,
, ,
, ,
, .
XXXIII. ,
, ,
.
40 ,
. , ,
, .
, , ,
, [] .
[Patia], ,
.
432

 .
[el pueblo de la sal - ].
, .
, ,
, , . .
[?],
[Chapanchita], .
[] [de los
Masteles], , , 4 . [] [de los Abades]
[Ysancal], [Pangan],
[Zacuanpus], , [los Chorros de Agua],
[Pichilimbuy]. - [Tuyles], [Angayan],
[Pagual], [Chuchaldo], ,
. , , ,
, .
: , ,
, , , , , , , ,
, , [Asqual, Mallama, Tucurres, Zapuys, Yles, Gualmatal,
Funes, Chapal, Males y Piales, Pupiales, Turca, Cumba].
- [Pastos],
, , [:
]. ,
, [Quillacingas],
.
[] ,
: , , , ,
, [Mocondino y Bejendino, Buizaco, Guajanzangua, y
Mocojonduque, Guaquanquer, y Macajamata].
,
[Cibundoy]. ,
[Pastoco], -
, , -
, 8 4- ,
, ,
: , . ,
[].
, , .
[] .
, ,
. , [] ,
, ,
- ,
. ,
, , ,
433

 , ,
, , ,
( ),
,
, . ,
.
,
, .
, ,
. .
, -
. , ,
. , ,
, , ,
. , , ,
, .
, ,
.
, . ,
, ,
, ,
, - .
,
, ,
, .
. , ,
, ,
, .
, , ,
, ,
. , [] ,
. , ,
[], .
,
[?]. ( ,
), - , ,
,
.
, , . , ,
. ,
20 , ,
, .
, , ,
, , , ,
,
434

 . , , ,
, ,
. []
, .
.
,
, .
, ,
, ,
. . ,
[] ,
.
, ,
, .
, [papas] [jiquimas]552,
, , .
, , ,
- - ,
. - , .
, ,
.
, - [ ].
. .
, [ ], ,
. , ,
, .
,
- ,
,
.
XXXIIII. ,
.
,
553 [Angasmayo],
[Guaynacapa]554, [Tonaynga]
[Yupanque]555, . - ,
,
chicomas, jicamas jiquimas (Pachyrhizus tuberosas Spr., P. angulatus Rich., Stenolobium caeruleum Benth.),
. , (. Pachyrhizus erosus) ,
, .
553 .
554 (. .).
1493 .
555 (. .).
1471 .
552

435

 [paramo]556, , ,
.
, .
, (
)
. , ,
.
, ,
, []. [Atris].
, []
. ,
.
, ,

[ ]: , ,
,
, - .
, , , , , .
. ,
, , .
,
. , .

[Lorenzo de Aldana]557, ,
, -
, 1539 ..;
558 []
[] , , , , ,
. ,
.
, , ,
,
.
XXXV. ,
, .

, (. pramo, pramos) , ,
. (
3100 ) ( 5000 ). .
557 Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 Lorenzo Aldana de (. ).
558 .
, . ,
, -. 1546
, , .
. 1556 ,
. ,
, .
556

436

 , ,
,
, , ;
,
, .
, ,
.
, .
, ,
.
, -
, , ,
.
[], .
, ,
, ,
, , ,
[] . , ,
,
; [],
, .

,
. , ,
,
, ,
.
,
.
, ,
.
[Cori],
, .
[] , ,
[], ,
, ,
, , 1 [arroba 11,5
- 12,5] [ =2,6 . .. 1,3].
- ,
, ,
.
,
, [ ] -,
,
437

 . -559, ,
, ,
,
[Mungia], ,
[Aburra] . ,
, [Cenufara],
, ,
[] , ,
, .
, ,
.
.
[Caramanta], , ,
, ,
, - ,
. ,
. , - [
], ,
, ,
[ ] [
] .
, ,
. ,
, -
, , , []
.

,
[Consota], .
,
. [ - ],
, , [ ]
, ,
. [ ]
, , .
, [Coynza]560,
.
, ( ), :
.
,
,
,
, , []
559
560

.
Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 Coinca (. )

438

 . ,
[Timbas],
. [ ] ,
,
[], . ,
, ,
, ,
.
, , ,
, , .
, , [ ],
, . , ,
, ,
, ,
,
[]. ,
, .
XXXVI. ,
, [ ]
.
,
, [] , ,
, []
. ,
561, 700 ,
, - , - .
, []562,
1200 . , ,
, . ,
, ,
.
[montaa] , , ,
, , ,
. [serrania],
,
, [ ] .
,
- , , ,
. ,
, -
[Tarapaca], , ,
561
562

, .
.. .

439

 , , , , , ,
, . ,
, ,
. :
,
,
. ,
. ,
, ,
, , , .
, . ,
, - .
, , .
[]. ,
, ,
, ,
.
, , ,
, .
, ,
2-3 ;
[algarrobos]563, . ,
, , .
, , ,
, [] .
, ,
, , []
-
. .
.
.
, , ,
[] ,
, .
[] , ,
.
, , 564, , .
, ,
, , , ,
, .
,
, , , ,
, Prosopis pallida ( - Prosopis limensis Benth.) Prosopis
(Mimosodeae). : algarrobo plido, kiawe, huarango, bayahonda, algarroba.
564 y se da - - .
563

440

 . ( ),
, - ,
.
, , 700 ,
( ,
[] , [] 1200 , []
, ).
100 , 40, 60,
. , ,
, .
, , ,
40 , 60-, ,
, ,
, -
.
, ,
,
, , [] .
, ,
, , .
,
, .. 11 565,
[]. ,
[], ,
, , . , ,
,
.
XXXVII. , [ ]
.
,
[] , ,
[ ] .
, [Atris],
, .
[] . , ,
, [Funes].
, , [
] , [Gualmatan].
, [Ipiales],
3 .

565

Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 21 (. )

441

 ,
, []
[ ], [] 566
[quinio], , .
[Guaca]. ,
[], ,
, ,
[Anibal]567, .
: -
[], - ,
,
. , ,
fz ,
568. , ,
[]:
, ,
, .
569 [Lumichaca],
. ,
, -
. ,
, ,
.
,
,
,
(. Chenopodium quinoa, , , , ),
, kinwa . Quinoa ,
.
.
.
567 , ( ); 247183 . .)
. .

. 247 . . .
. ,
, . 218 . . ,
. , .
, ,
. 196 . . .
183 . ., .
568 ( ; ).
. , ,
, , , .
1579-1583 . ()
, , (, ,
8 20 ). (, , ) ,
, , .
() .
, ,
. 13-14
, .
569 : , - , - .
566

442

 . []
[Mortuos]570, ,
, , ,
, , ,
, . ,
,
[Rodrigo de las Peas], , c ,
571 [Torazona Alferez] [Pedro de
Cabrera], , , [Guaca],
, [],
, .
[Tuza], ,
- [el mar dulce]
, - .
, ,
,
.
[Mira], . []
, , , ,
, [],
[ ] .
[Carangue; Caranque]572,
, , , 573
[Yaguarcocha], , ,
, [Guaynacapa] - ,
, ,
, 20
. ,
, , , .
574 , , - ,
[Atabalipa]575, , ,
[]. ,
[ ], , - .
, , ,
. , Vaccinium myrtillus,
(. Vaccnium)
, ( , ) (Ericaceae).
, . ( -).
571 - ; .
572 23 , ; 12 ,
, , .
( ), , , , ,
( ).
573 - , - , .
574 -.
575 , , , ( Ataw Wallpa, . Atahualpa, Atabalipa,
Atagualpa; 15001533) .
.
570

443

 ,
,
,
, - .


,
, . ,
( [])576,
. , ,
,
.
, ,
, [] ,
.
[ ] , ,
.
,
, 577.
, , , ,
, ,
.
XXXVIII. ,
.
,
,
, , ,
, ,
, [.. ], ,
, 578.
, , ,
, ,
,
, ,
, , ,
,

. . ,
XVII: , , .
, , .
577 , -, 1000
( ; - ), . , ,
.
578 . .: .. .
576

444

 , ,
.
,
,
, , . ,
, ,
, ,
,
, ,
.
,
[Yungas], ,
,
. , ,
; ,
- ,
.
,
[] , [Mango Capa]579.
580. ,
, ,
.
. [Ingas],
.
, []
[Chile], [Maule] -
[Angasmayo], [],
, - 1300 .
.
.
,
.
[muy vivos de ingenio],
[ , .. ]581,
.
, [ojotos
.. - .
,
(, ) .
, .
, , ,
. , - ,
(
).
. , , ,
, , .
581 Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 - tenian gran cuenta y letras, tenian
gran cuenta sin letras (..). - .
579
580

445

- ] , [ ].
582 .
, ,
, .
,
, .
, , ,
, . ,
, . []
583, , , ,
. ( )
, , , , ,
, ,
.
XXXIX. [ ]
, ,
.
,
- ,
, , .

[Otavalo],
,
. ,
, : , , , [Poritaco,
Collaguazo584, los Guancas, y Cayambes].
[Quijos], , .
[a la entrada
de la canela], , , ,
,
585.
, ,
586,
[ ] 587,
, , Tenian grandes cuentas con la inmortalidad del
anima, , (. .).
583 Tuvieron grandes manas, para sin guerra hacer de los enemigos amigos.
584 2005.
585 1541 . ,
,
. 220 4000 ,
1541 . ,
, .
, - 140 220 3000 4000 .
586 .
587 1541 , , , , 30 ,
. 320 -
582

446

, ,
.

[Cotocoyambe], [Yumbo], ,
.
588
[Guamaraconas], - , ,
,
, , ,
: [ahora soys muchachos]589.
,
, (
)
, ,
: ,
, ,
, [] , []
. , , ,
, , ,
[]. ,
[el mayordomo]590
.
[] , , ,
,
, : 591 ..
,
, ,
, , ,
,
,
. , .
1541 , , , .
1541 .
- ,
. , , .
.
4 57 . ,
, , , .
, . 12 1542
, , .
, , , .
. ,
.
588 : - , - .
589 , , .
590 , - , . ,
, .
.
591 A ro revuelto, ganancia de pescadores . , ,
.

447

.
, ,
, , ,
, . ,
, .
, , ,
,
[], [] ,
, , .
, , ,
, ,
, .
.
, ,
.

,
, .
, .
.
[Cochesqui].
, ,
, .
[Guayabamba], 4 ,
- , [la Equinoccial],
, ,
. , ,
, [],
( ), .
[ ] , ,
. , , ,
.
, ,
, .
,
, .
[Guallabamba] 4 ,

, [Aaquito].
1546 -
, , ,
. ,
. ,
, ,
-. - ;
448

 ,
, [], ,
4 ,
,
, .
, ,
.
XL. ---,
, .
---
592 . (
) 70 , 25 30.
[] ,
.
, , 593.
594,
, .
, , .
, , ,
, .
, , ,
; ,
. -
[Guayaguile], 60 80 ,
[Loja] [Sant Miguel]. -
130, - 80 []. - , []
[ ], 595,
. []
, -
.
,
6 [ ]. ,
, , ,
,
: , , , .
.. .
- ( .1526 .).
(-), (). ,
( , , , - .)
. -.
594 , , .
, 1487 . ,
, , , ,
.
595 .
592
593

449

 :
, . -
. , , ,
.
, ,
, ,
[ ].
,
, , , ,
. : , ,
. , ,
, , . ,
, , ,
, ,
, ,
, . ,
: , [] 596.
,
, ,
. ,
, ,
, [] [ ],
[- ]. 597
. , , ,
, .
, ,
, ,
598,
, , ,
, - [ ],
, .
, , ,
, , ,
, .
( , . ), (, . ), (
) . .
597 (. Citrus aurantiifolia) ,
. (.) .
598 , (. Cinnamomum verum) ,
(Cinnamomum) (Lauraceae). ,
(). -
, . -.
, - . , ,
Murr. (Drimys winteri), (. Canellaceae),
.
, , . Canellaceae
. ,
, , (), . APG
II (2003) .
..
596

450

 ,
, [],
[ ] ,
[ ] [ ],
; .
, ,
.
[] , . ,
.
, ,
. , ,
, . ,
, ,
. [
] 599, ,
, ; , ,
, , ,
. -- [la amapola]600.
,
[Quinua]601, , 602,
, , [
(. Solnum tubersum)
(Solanum) (Solanaceae). ,
. ( )
14 . . , ,
. (yoma -)
, (
): (1539, 15481549 ; 1550),
(1540), (1545).
, ,
, : , ,
[maz] [yuca]. 2 3 ,
, , ,
[ionas], , [cubias], ,
. (. . XVII )
: . Niomy; , . Iomza [] iemuy;
. Tybaiomy; . Gazaiomy; . Quyiomy. ,
, ,
, , ,
(), (). ,
. () , , 1551 ,
. , , , , ,
. .
, , , ,
, - .
600 (. Papver rhoas) , (Papaver)
(Papaveraceae).
601 (. Chenopodium quinoa, , , , ),
, kinwa) . quinoa) ,
. .
.
602 : 1) (. Chenopdium) , ,
, , . 2) ,
(. Amarnthus)
, - . .
5565 , .
599

451

] . ,
, .
, ,
603, ,
, , , ,
. , ,
,
, , ,
, ,
, ,
, .
,
[ ]: , [] ,
, ,
, .
, ,
,
, , ,
[ ] 1200 .
-
, ,
. ,
,
[camino de la plata - ]604.
, ,
, , , ( )
,
, , , ,
, , []
,
, , ,
, -
, 1534
.
XLI. ,
,
.
---
[Thomebamba] - 53 .
.
, ( ) .
,
.
603
604

452

 , [Panzaleo],
, ,
,
605.
[ ] 1200
[ ] , ,
.
, [],
606, ,
.
, ( ),
, .
, . ,
, .
, - , ,
, ,
. - ,
, .
, [Cabuya]607,
, , ,
. [albarcas],
, .
, , , ,
, ,
, [Chumbe]608,
[], [.. - ] ,
. [] ,
, [Liquida609],
, . ,

, ,
[Topos]. , ,
[Vincha], . ,
610 ,
611.
.
.: :
, [] , ,
, , , , , ,
, .
607 (. Agve . , )
(Agavaceae).
608 .
609 , - , . , ,
.
610 Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 los senores, ls senores
.
611 , ,
.
605
606

453

 , .
[Pallas] .

.
612 613 [Uchillo] 614 [Langazi],
- ,
. [] [
].
[] ,
.
,
.
, ,
, .
[] , [Yumbo],
.
, ,
. , , ,
, .
, ,
, , [Topaynga
Yupangue] , .
, ,
[Quijo], ,
.
3
615 [Mulahalo], -
,
, , , ,
.
, , ,
, ,
, ,
. , , ,
. ,
, ,
, 616 (
.
.
614 .
615 : , ,
, , , ,
. , 16 ;
, 1533 ,
.
616 (. Pedro de Alvarado y Contreras; 1485, , ,
4 1541 ., , ) ,
, . ( Tonatiuh, )
612
613

454

 ) ,
, ,
,
. -
, , - ,
, 617.

, [Tacunga], , 618.
, , ,
, ,
[ ] []
. ,
, ,
.
, , (
) [mamaconas]619. ,
, , ,
, ,
, [ ],
, .
[mayordomo mayor]620, [
] ,
621 [Mitimaes]. , ,
: [ ] ,
, [ ]
600 , []
. ,
, ,
,
[Inga Yupangue]622,
, ; .. ,
- ,
10 12 , 6
, , .
,
- . ,
.
617 ( II, 18 1405 14 1464, ) 19 1458
14 1464 . ): ,
.
618 , (-).
. , .
619 , - .
620 , .
621 (). , , :
, (); ,
, ; ,
.
622 1438 .

455

, . , ,
, , .
, : .
,
. ,
, ,
, , ,
,
. , ,
, []
[] ,
, ,
[]
, . ,
: ,
, . , ,
,
[ , ]623
[encomendaban el cacicazgo a sus hijos o hermanos], ,
. ,
, .
, ,
, ,
, .

.
(
624 [Xaquixaguana], ),
, [
] , 200 ,
; , ,
, ,
,
, .
,
, , [], , , ,
, . ,
[] , .
, , .
. , ,
[] . ,
623
624

. .
: .

456

 ,
.
, ,
,
, , , .
,
, ,
.
. , ,
.
, [] ,
[] . , ,
, ,
. , ,
, [] ,
, .
[areytos]625 ,
, ,
-626 , ,
. ,
, ,
, ,
, .
,
. , ,
, , ,
, , ,
. , , ,
. ,
, - , ,
, ,
.
. , ,
, .
.
[] ,
, . , ,
627 ,
, . , , .
[ ], - .
, , ,
.
.
- - .
627 2005 : .
625
626

457

 XLII. , ,

.
, []
,
[Muliambato], , ,
, .
, []
. ,
, []
, , , , ,
[Quito, y Tomebamba, Caxamalca (Cajamarca), Xauxa (Jauja), y Vilcas y Paria],
,
628, [] .
,
, , , ,
- . ,
[ ].
[] ,
, ,
- ,
. , ,
, , ,
, , , , ,
; ,
, - , ,
, ,
. ( ,
),
, , [
] , , .
, [Ambato],
, ,
629.
[Mocha], ,
, , ,
[]
,
,

: 2005 .
, , .
628
629

458

 ,
, .
;
, .
[], . ,
[Sichos], [Pillaros]. ,
,
,
, , , , .

,
, ,
, .
, -630.
, 631
[Riobamba], , .
[Puruaes] ,
, , ,
, .
, ,
. .
, ,
,
, ,
.
, ,
. ,
,
, , ,
, , ,
, . : , 60

, ,
,
, 200 .
, , , ,
, ,
.
:
, ,
. , , ,
- (. Sierra Morena) 400-
. . (1300
), .
631 .
630

459

 , [] ,
632 [Gabriel de Rojas],
, ,
, ,
, 633,
, ,

, , [pusiese en todo el recaudo
que convenia]634. , ,
,
, ,
.
,
[, ] ,
635 [Diego de Alvarado], [Gmez de Alvarado],
[Alonso de Alvarado], ,
636 [Garcilaso de la Vega],
637 [Juan de Saavedra], 638 [Gmez de Alvarado],
-
, - , ,
, , -
, [Caldera]
, ,

, , ,
, 100 .
, ,
639 [la ciudad de los Reyes],
, ,
,
, . , 100
, . ,
. ,
, - .
. ,
, .
633 (. Diego de Almagro; . 1475, , 8 1538, , -
) , .
634 : , .
635 , . Alonso de Alvarado Montaya Gonzlez de
Cevallos y Miranda (1500, , 1555, , ) ,
, 1536 . , -
1538 ., .
636 , .
. , -
(. Gmez Surez de Figueroa).
637 . - .
-. .
638 2005 (. .).
639 .. .
632

460

,
640, . :
, ,
[] , ,
, , -
.
XLIII. , ,
.
641, ,
642, ,
. . ,
. , [] ;
-
. . ;
,
. , ,
, , ,
. ,
, , ,
. .
:
. ,
, , .
, ,
, ,
[ ]
, . ,
, , , [] ,
, , [ ].
, , .
[ ] ,
, .
,
2005 : .
() (
; , ), ( ), ().
( ,
) , , ,
. , , ,
- . ( ),
.
642 ( , . ), (, .
), (, . ), ( , . ),
( , . ), ( , . ),
( , ), ( ,
. ), ( , . ).
.
640
641

461

, [ ], [Tinguragua],
. ,
, ,
. ,
[] , .

, [Urcolazo].
, , [Guayaquil].
,
[Cayambi].
. , [a los tambos]
[Teocaxas]
, ,
,
;
( 3- ),
.
,
[Tiquizambi],
, [Pomollata], [Quizna], [Macas]643
-,
.
- [Chanchan], -
644 [Yungas], ;
, , 5 -:
, (Ipomea batata), (Manihot esculenta), (Capsicum) (Erythroxylum novogranatense).
- . ,
1571 , , : - ( ,
) 5 ,
. , :
, 20 .
644 .
, . , ( , , , )
.
. . 1607 . 1644
--- Arte de la lengua
yunga. 17 18 . XIX
. 1920 .,
1960- . ,
() ).
, . :
. .
( , , ,
). : , , ().
, ,
. 1644
40000 . , , :
, , , , .
1920 1936, 1644 174
. b, j, k, w, ,
( ): . :
ae, eu. , , ch,
h , . : lzh- xll- rv- ss- aio- ng- c- x.
: . 1 10 :
643

462

 -
, ,
[]
, , ,
, .
[] 20 ,
,
2, 3, 4 . ,
[Caaribamba], - 645
[Hatuncaari], ,
[Caares]646, .

. , , ,
, ,
, ,
.
, , .
- , ,
. ,
, .
[Ticebiracoche ].
, , ,
, [] ,
, , .
, ,
,
, . ,
, , -
, , ,
, . ,
1.- : onaec, oncaero; 2.- : aput, aputaero; 3.- : copaet, coptaero; 4.- : nopaet, noptaero; 5.- : exllamaetzh,
exllmaetzhaero; 6.- : tzhaxlltzha, tzhaclltzhango; 7.- : ite, itengo; 8.- : langaess, langaessaere; 9.- : tap,
tapaero; 10.- : ciaec, ciaec aero.
: (), na; , pac; , coc; , noc; , exllmaetzh; , tahaxlltzha; ,
ito; , langaess; , tap. . , 10 ():
* na ssop;
* , , , , , na pong;
* , , na choquixll;
* na caess.
allo , , . .
:
100 na palaec; 200, pac palaec; 300, coc palaec; 400, noc palaec; 500, exllmaetzh; 600, tzhaclltzha palaec; 700, ite palaec; 800,
langaess palaec; 900, tap palaec. , , , na chiaeng.
645 . - .
646 ( )
.
. .
. (
- ) . , -
( ) XV . XVI . ( , , ) - (-).

463

 ,
.
, [] ,
, .
, 647 [Domingo de
Santo Toms] 648.
, ,
, ;
.
, ,
,
[Guanacos], [Viqunias],
, . ,
, ,
-,
. , , 649 [], .
, , , ,
, [] [ ?].
XLIIII.
.
,
, , 1200
,
,
. ,
, [], .

,
( ).
: ,
, ,
, . ,
, , , . ,
, , ( , )
.
648 - , 1560
. .
649 , (Didelphidae) .
,
. ,
.
,
. .
647

464


, -

. ,

,
,
[]:
, [..
] [] .
-
,
;
,

[], .
, ,
( ),
10, 20, ,
, ,
-,
, ,
- . ,
, ,
,
, . ,
, [ ]
. ,
- , ,
, ,
,
.
650, (
) ,
,
.
, , [c
].
[Guancabilcas],
-,
,
.
, ,
.
650

465


, 12 . ,
: , , , .
,
, - , ,
[ ?]. ,
, ,
,
[], ,
, [] ( ),
, 651.

,
,

; ,
, . ,
,
, ,
.
652 [ ],
[] [] , , .
, , ,
,
[chaquira] .
, ,
, .
, .
,
, . ,
, 200, ,
, ,
. ,
, , ,
, ,
, ,
[].
, , ,
. [
], ,
, ,
. ,
, ,
651
652

.
: .

466

. , , ,
,
, , , , ,
, .
, ,
, . []
, , ( )
. , , [] . [] :
, , . ,
, , , ,
. -
, ,
,
, . ,
, ,
, .
, -
, ,
, , ,
[Ambato]
, [Antoco]. ,
, [ ]
, ,

, ,
653. , , , 15
654, , , ,
. ,
, , .
.
, . ,
, ,
[ ] . ,
, , ,
. [],
, .
, ,
, ,
15 30 . . - 500 ;
1200 . .
, .
. ,
( , ). , ,
.
654 Fundacion Biblioteca Ayacucho, 2005 veinte veces ( ),
quince veces ( ) .
653

467

, ; ,
655. - ,
, .
[]: ,
, . []
, ( )
. ,

, [ ], , ,
,
.
, ,
, ,
, , .


. , ,
[], , ,
, , [ ]
, .
656 (
), , ,
, ,
, . ,
.
, ,
,
, ,
, , [..
], ,
, . , ,

. , ,
,
, , []
. ,
. ,
, . ,
, . 1544
, 800
. , ,
, , .
, . ,
, , .
655
656

468

 . , ,
700 . ,
, , .
, , ,
, ,
,
, , .
, []
, , . ,
, , , ,
- ,
[]
[ ] .
, ,
, -.
[Alonso de Mercadillo],
. ,
, [Chaparra],
. --- - 55 .
, ,
, -
. ,
, .
XLV. ,
-.
,
, - .
- , , -,
, -,
.
, . ,
, ,
, ,
, .
, , ,
. , ,
, ,
. , .
- , ..
, 657 [Quaque],
657

: [Coaque].

469

 , ,
, . ,
-, ,
. ,
, [Chumbo],
,
.
,
[], , ,
. , ,
. ,
[], ,
: [de sus patrias],
. , .
. , ,
. .
, ;
. , ,
, []
, ,
.
, ,
,
, .
, ,
, , - , ,
, , [canches, y los otros canas, y los
otros collas, y otros guancas, y otros caares, y otros chachapoyas]. ,
,
, [] .
, ,
, , - ,
, , ,
.
,
.
, , .
, , [ ].
14 , ,
, ,
, [],
,
. ( ) , 12
, , ,
470

, ,
.
XLVI. ,
- .
, ,
, ,
, [..] , , ,
-, -
[], , .
[]
, ,
- . ,
, , ,
, -
[] , 658.
: ,
[] ,
. , ,
, , .. .
: 11 13 . , []
( ) ,
[] . ,
,
[] , .
659, 660, .
, - , ,
: [] ,
.
, []
, [.. ]. o
[San Isidro] , , ,
,
. ,
, ,
(.-. , . cosmographia , .-.
, ) , .
XX .
659 (. Publius Vergilius Maro; 15 70 . ., 21
19 . ., ) . .
660 (. Publius Ovidius Naso; 20 43 . ., 17 18 . ., )
, ,
. -
,
.
658

471

 [ ], , , - ,
.
,
, .
,
.
, -, ,
661.
, [, ] ,
, .
420
23,5 [..], 11
,
13 .
420 , 23,5
[..]. , - 840 .
[] , ,
, .
,
, ,
[yuca - ], 662,
.
- , , ,
,
, [] ,
[], , [ (
?)]. .
,
, .
. , ,
( ), (
) - 663, .
, ,
, , .
, , ,
. ,
, , , , ,
, 664 [Xuta] ,
, ,
2005 : no beben mucho - .
, (. Ipomoea batatas) .
. .
663 .
, .
664 : . (Cairina moschata (LINNAEUS, 1758)) ,
.
.
661
662

472

 . ,
[maca], , ,
, [] ,
.
, , , , , ,
: , []
. : 665, []
. , ,
: 666 ,
, 667 [].
,
, .
,
. ,
. , [,
?], ,
.
668,
, , .
, - .
. ,
, [ ] .
, - ,
:
[Zalango] ,
,
. ,
- , [] .
, , ,
, - - .
, ,
[Chaquira],
[]. ,
, .
2005 Otros algunos habra de que yo no tengo noticia.
(. Vultur gryphus) ,
(Vultur).
. .
- , ,
. ,
- -,
. -
, , . ,
.
667 - (. Cathartes aura) .
.
668 , , Bartonella
bacilliformis Bartonella (. Bartonellaceae, Rickettsiales) ,
;
.
665
666

473

 ( )
1500 .
3 4 [] 200 300 . ,
,
[].
669 ,
, [] .
, , ,
, . ,
, : ,
, , [Passaos, Xaramixo, Pimpaguase,
Peclansemeque], , [Xagua, Pechonse],
, , , , , ,
[Cristo, Apechique y Silos, y Canilloha, y Manta, y Zapil, Manabi,
Xaraguaza], , .
- , ; , , [
] .
XLVII. ,
, .
, ,
, -, ,
,
, ,
[] .
: , ,
, , , , ,
3 3 .
.
, , ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
. ,
1530- 4000-5000 , 20000-25000 .
, , , , ,
. .
: 2 0,5 .
( ) ,
99,5% . .
, ,
, ( ).
, ( )
, .
(. ) ,
. . -
.
669

474

 . , ,
, : (
), , ,
, [
], . , ,
, , .
, ,
[] , ,
. , []
, , .
.
[] , (
, ),
, ,
,
,
[ ] .

[los paltas], , ,
,
.
[] , ,
, ,
,
. ,
, ,
, ,
, ,
, [ ] .
,
,
, [] ,
, ,
, , , ,
, ,
,
, . ,
, - ,
, , [] ,
.
XLVIII. ,
, ,
.
475

 , ,
-,
, , ,
, , [ ],
,
, , , , ,
, ,
. , , ,
,
. [ ]
, , - , 670,
.
[]
, , ,
, , .
, , ,
671, .
, ,
[Pues en la que ellos poseian habia bien donde se extender].
,
, , ,
, , .
,
,
,
.
,
,
. [] ,
, , ,
, ,
, ,
, , ,
, . ,
,

: [] , ,
, , .
, ,
. ,
, , ,
. - , -
, ,
670
671

.. .
,

476

, .
.
, , ,
. , ,
- , , ,
, .
[guacas], ,
[] , ,
, . ,
, ,
, - .
- ,
, [ ] ( ),
, ,
, , ,
[] , .
- , ,
, .
, [] ,

. ,
, .
, , [] (
),
, , , ,
. , ,
. -
.
[], , .
,
, [ ]
,
, [ ] , ,
.
XLIX. ,
, , .
,
, , ,
.
,
[Guancauilcas]
.
477

 ( )
, .
, : ,
, ;
. , .
, ,
, ,
[], [].
, ,
, ,
, [] .

, . [ ]
, [] :
,
, , ,
| |. ,
: , , ,
( , )
. - .
, ,
, ,
, .

, , ,
, , .
, ,
, [ ] ,
, ,
, . , ,
[Pacheco] [Olmos],
, ,
,
. ,

.
, , ,
, .
, ,
, ,
, .
, - .
, , ,
,
, ,
478

 .
, .
, , .
L. , ,
[] , ,
.

, ,

, ,
, ; , ,

;
, - .
,
,

,
,
,
. ,
. , ,
,
, .
, , , ,
, . ,
, ,
. , , ,
, , , ,
, . , ,
, .
, ,
[] .
[]672 ,
. , ,
, [] [Manta]
, ,
. []
, ,

672

479

 673. -
, [] ,
, , ,
, , ,
. ( )
,
,
.
, ,
, [],
[], , , []
[]. ,
,
, ,
, , ,
, .
, , , - .
,
, . ,
, . ,
, , , .
- [], ,
. ,
, . ,
,
, , ,
, , ,
. , ,
, , , ,
. , , []
. , ,
-,
, ,

.
[Los caraques] :
, , , .
.
, ,
,
, .
. , ,
, .
, , ,
.
673

480

, . , ,
[] . , ,
[] [Colima],
, .
, ,
, , ,
, , , ,
,
, . .
, -, ,
,
,
, , [Suer de Cangas],
,
, ,
,
, [] ,
. []
, , , (
[],
[] ), , 674,
, : ,
, [] ,
. , -
,
, ,
.
. , ,
, .
LI.
-, , , .
-,
, ,
, []. ,
,
,
[], 100
, [] .

[] ,
. -
bigornia - . - bicornia, pl. n. bicornius, ; .. ( )

674

481

 [Chimo]; ,
,
675.
, ( )
. ,
-, , , , -
, ,
, []
[] -,
, ,
, , ,
,
, [].
,
[Francisco Pacheco],
[]. , , ,
[Piquaza] ,
, , -,
.
, 12 1535
, ,
.
, 676 [Pedro de Puelles]
(, ,
),
, (
) .
, , ,
, ,
, . ,
[ ]
, ( ),
. [la villa nueva de Puerto Viejo],
[ ] , .
-
, , ,
1534 ,
.
676 , ,
1539 .
. ,
- ,
, - .
, , ,
. ,
, , .
675

482

. ,
, ,
, , , [ ] ,
,
, ;
, , ,
677,
, ,
, - ,
[]. , ,
, . ,
,
, 678 [azua],
. ,
( , ),
.
,

. .
LII. , , ,
; .

, ,
, [ ] , []
, ,
. []
.
,
-, -,
[] , ,
, ,
, , ,
.
,
, ,
, 679, ,
2005 si es senor principal - ,
/ .
678 , ,
.
679 ,
(1526) , : []
, , , , ,
, , ; ,
, . , , , ,
677

483

 ,
, ,
,
, ,
[] , , . ,
[] . ,
, ,
, . ,
,
(
), , ,
, , , - [ ] ,
, ,
. , ,
[] , ,
, ,
, . ,
, ,
[]680, . ,
, ,
. , , ,
50 .
,
[] , . ,
, , ,
[] [], []
. ,

. ,
, [eneguen], , [ ] ,
, ,
. , ,
[] , , , ,
[potales], [por anclas a manera de muela
de barbero]. [por el ario] ,
, , , [ponietes],
, [armaduras como de piernas], [] , [tenazuelas], ,
[sartas y mazos de cuentas], [rosecleres], , , ,
; , , [aljulas],
[alcaceres], , , ,
, , , , []
, , ; , ,
. [sartas de cuentas]
[cacadonias] , [anime].
, [cuentas coloradas],
, , .
680 ,
. , - (.
.). , . ,
.

484

, 681, ; [
] , , ,
.
,

.
,

,
,

,

,
.


,
.
,
, ,
,
682.
,
, ,
[],
, ,
, ,
.
, , , [ ],
, , .
, ,
, , , ,
[libra carnicera]683. ,
[ ?] , ,
. , ,
, ,
- ,
. , . ,
,
, . ,
(. .)
682 , , . (.
,
Sdom; . , Sadm; . ) (.
, Amora; . , Amrah; . )
, .
683 = = 5/4 = 1250 ( ), .. - 625 .
681

485

 . ,
, , .
1550 , [], -

684 [Antonio de Mendoza], , ,
, , .
,
, ,
685. ,
, , ,
. - ( ,
, -)
, :
, , ,
, [] . , , -
, , .

. , 686 [Gonzalo
Hernandez de Oviedo]
687, [].
,
, , .
-.

-- (Antonio de Mendoza y Pacheco; 1490-1493, --,

, 21 1552, , ) - .
, 1535
-. V ,
, .
685 , , .
686 -- (. Gonzalo Fernndez de Oviedo y Valds) ( 1478, 26
1557, ) , , .
687

.
, , ,
.
. ,
: , , ,
, .
, .
, 1526 .
, .
, .
. .
, ,
-, , , .
, .
, , ,
. , ,
, , . 18511855 ., .
,
(, Giovanni Battista Ramusio, 1550; , Richard Eden, 1577), .
684

486

 LIII. ,
.
. ,
, [ ] [Guancavilas],
, - ,
, .
, .
, , ,
,
,
, ,
, ,
; ,
, ,
[
] , . ,
, , [] .
, , ,
, [ ], , ( ),
;
,
. ,
, , ,
,

,
[Hanancuzco y Orencuzcos].
, ,
, [] , ,
[],
,
, .
, ,
, , [ ],
, . ,
, ,
, 200 ,
, , .
( , ,
)
, ,
,
, . ,
, ,
. , , ,
487

 [Pedro de Candia], ,

( ,
) .
, ,
,
, ,
[.. , ]
. , ,
,
.
,
,
[Mangocapa] [Guscar],
[ ],
, . ,
[se vio apoderado en la provincia de] ,
, [Tumbala],
688, ,
, [ ] ,
. , , ,
, ,
, , ,
,
, ,
, , ,
,
, .
, ,
, ,
, ,
. []
, , ,
.
, ,
.
, ,
, ,
.
,
, [ ]
,
, ,
688

488

, .
, [ ] .
,
,
, -
,
.
, ,
,
, ,
, . ,
,

, [] .
,
,
. ,
, .
, , ,
. ,
,
, , ,
, . ,
, ,
, .
,
, ,
,
[].
, ,
, , ,
, . ( )
, , ,
[] . ,
, ,
, , . ,
, , , .
,
. ,
, , ,
, [ ] ,
,
. [],
. , ,
.
489

 , ,
.
, ,
, ,
, , . ,
, ,
, ,
[, ],
. , ,
.
, ,
, ,
,
.
:
, , .

,
.
[endecha] .

, , , ,
, , ,
. , , [el paso
de Guaynacapa].
,
, ,
, 689. ,
:
, -
, , , , ;
, . , vellori.
[] , ; ,
[], , ;
, , (animo militar
ni consejo ciudadano), , , .
, ; - , ,
. , , ,
, ;
[] , ,
, , ,
, ; ,
, , , ,
. , (
), ; ,
; ;
, []; .
, , , ,
, , :
, ,
. , , ,
, .
689

490

 , ,
[]
.
LIV. ,
, .
, ,
10 . ,
, ,
,
, ,
.
.
,

, , .
- ,
[], , []
, ,
, . ,
, , , .
[ ] , .
, ,
, ,
.
,
. , , ,
: ,
- , , , .
, [],
, , ,
,
, . []
, [
]. , ,
, , .
. [] ,
. ,
;
, ,
, , ,
, , , , ; ,
, , ,
, . . ,
, - , .

491

 [] . [] ,
, .
,
. ,
, ,
, , - [],
[] ,
.
, , ,
[la cual llaman de la Plata],
, .
,
: ,
. ,
[] .
, , [
] , ,
,
,
, .
, ,
[] .
,
, 690 [zarzaparrilla],
[zarza]
.
, [el mal de bubas
]691 , .
, , , ,
,
, ,
, .
692,
, [] ,
, ,
, , , ,
, ,
, .
(. Smilax L.), , , (: )
. 200 ,
, .
, . . zarzaparilla: zarza (
) parilla ( parra ).
691 (.: ) ,
Treponema pallidum ( ) pallidum, (Treponema),
Treponemataceae.
692 , .
690

492

, ,
. , ,
- , ,
[], . ,
,
, ,
. , , , []
, . ,
, ;
[].
, , ,
.
LVI. , --,
, ,
[ ] .
, --,
[], ,
,
,
. ,
,
[ ]
. , , -,
, .
, ,
,
. , -, , ,
,
, [], ,
, ,
[Diego Daza].
, ,
, ,
, .
, ,
, , :
; ,
, ,
, . ,
, ,
, ,
[Juan Diaz
493

Hidalgo]. , [
]
, , [Tapia]; ,
, []
[] , , ,
[] . ,
, , -
. ,
, [ , ]
.
( ), [Zaera],
- . , ,
,
[], [, ] []
. [ ] ,

[], [ ] .
,
.

,
--,
, 1536 ,
- .
,
--,
, , , , , [Yaqual, Colonche,
Chinduy, Chongon, Daule, Chonana] ,
, [va poco en ello]693.
, , ,
. .
, , ,
. .

( ) ( ) ,
. .
-. .
, ,
, , . ,
, XVI
-. , .
, ,
. ( ),
. , ,
. : , , , -, , , , , , , , , , , , , , , , .
: 1) , 2) , 3) , 4) , 5) , 6) , 7) ,
8) , 9) , 10) , 11) , 12) , 13) , 14) , 15) ,
16) .
693

494


. ,
, - , - .
- , ,
, .
. ,
,
, ; ,
. ,
, ,
, (
), , .
,
, .
,
, []
, , ,
, .
[]: , .
. , , ,

. ,
- , []
, .
LVII. ,
, ;
.
,
, [Caaribamba],
.
,
, .
, [] [de los
Paltas]694, , [de
los Piedros], ,

, ,
, ,
. ,
, [] ,
[] , ,
( , .
; ) .
694

495

 ,
, [] .
-,
[] [de los Bracomoros]695,

. , 20- 30-
.
[] , []
. , , ,
. ,
, ,
, , ,
.
,
, ,
. [ ] ,
,
[].
[Pedro de Vergara] ,
, - .
, ,
[ ]. ,
. [Pedro de la
Gasca]
[Diego Palomino], -. ,
, ,
[oidores]696 ,
. [Bravo de
Sarauia], , ,
. , ,
, ,
, 697.
, , - ( ).
(), .
, .
.
, .
. ,
. (
, ), ,
, . ,
, .
696 , "juez de la Santa
Cruzada" (, ,
II 1569 1570, - ), "juez
de censos" , "juez de bienes de difuntos" u "oidor juez de
casados" . Alcaldes del Crimen
(. .)
697 : , - , , 1553 la nocia , (. .), 2005
la noticia - , .
695

496

 , ,
[], , ,
, ,
, , .
[Loja] ( [la Zarza]) - 17 :
.
, . ,
, ,
10 ,
[Tambo Blanco]. ,
[Catamayo].
,
[Alonso de Mercadillo], , 1546-698.

, . ,
[]
[llautos]. , ,
[] .
, , . ,
,
. , ,

.
. ,
, ,
, ,
, .
, , ,
. ,
, ,
, , .
, ;
.
, , ,
.
[] ,
,
, (Cinchona L.)
. ( 1742 .) , - ,
1638 . , 1600
( ), . - ,
, ,
; 1632 . 40 .
1015 ( 25 ). , ,
. ,
. , -
. , .
698

497

 ,
, , . ,
, , ,
, , ,
. ,
, , . ,
( )
, ,
. ,
,
,
. .
, .
: , ,
, .
699 700, , :
- , - . ,
,
.
, , .
,
, ,
,
, . ,
.
. ,
, ,
, , [], .
[] .
, ,
, , , .
, , ,
, ,
, , , ,
, .
701 [Alonso de Mercadillo]
1550 , , 702.
699 (.

Lama guanicoe, wanaku) .

.
700 , (. Vicugna vicugna) ,
Vicugna. , .
701 -
- , - , . ,
, , 1549 ,
- .
702 -- 1548 . - . 35 .

498


. ,
, , -.
, ,
, [] [los indios de
Corrochamba, y de Chaparra], , ,
. , ,
, , ,
, ,
, ,
, , ,
. ,
, , ,
[] .
LVIII. , [ ]
-, - ; ,
.

,
,
. , ,
-703, -,
, ,
. , ,
[] ,
, , . ,
, , ,
,

. ,
, .
, , ,
[Calua] [Ayavaca]704,
(. San Miguel de Piura) , .
973 , .
( -), , 8
- ( 4 ).
.
703

() 3 : , ( )
( ). .
. , - , - ,
- , . ,
, , ; , , ; .
, ,
, . - :
, , . 1000 , 10 ,
704

499

 [los bracamoros], ,
-; . [Caxas]705

, ,
. ,
[Guancabamba], , ,
, ,
, , .
. []
.
, , .
[]. ,
, .
, ,
-.
, , ,
.
, ,
, .
,
[],
, , ,
.
, . , []
, 10 5 ,
10 20 , . -,
, ; , ,
. ,
, , - .
. :
, ;
, ;
, , .
705 , : 1)
( ) 2)
(
).
. , ,
, , , ,
1000 . ,
, () ( , ).
( , ),
( , . ), ( , . ),
( , . ), ( , ), (
, ) .
15002 - (-) - (
) -, ,
, , .
(, ), (,
, , ), .
, ,
, - .
. XV
, , , () .
12 10 . 3 .

500

 ; .
,
, . ,
- ,
, ,
, .
, ,
, , , ,
[ ] ,
, , , , [
] - [ ] ,
, , ,
.
, . ,
, .
, , .
, ,
, , . ,
, .
, .
, - , .
, ,
[] , . ,
[] , .
, ,
. , [ ]
.
-, ,
, ,
,
,
, .
, [guacas],
, ; , , ,
, .
, , ,
.
LIX.
-, .
- ,
,
. ,
, , , ,
501

 , , .
,
, , [] ,
, -.
, .
,
, .
, , ,
,
. [] ,
, , -
, .
, .
, , ,
, , ,
, .
,
, ,
- . , ,
, .
,
. .
; , ,
; [ ].
, , .
,
,
, .
[Solana],
, .

, [].
[Poechos], [Maycavilca],
,
. , , ,
, ,
, .
, , , .
, ,
,
, , , , ;

. , , , ,
.
502

 [Piura]706,
, , .
-. , ,
- ,
, ,
, , ,
, ,
.
[Tangarara], -
, [] .
, ,
, , ,
, , ,
, .
, , ,
, .
, , []
. []
. , ,
, , .
1531 -
, ,
.
LIX. ,
,
.
, [] ,
. ,
, , , , ,
, , , , .
. .
. ,
. [ ]
, ,
, ,
, . ,
,
. , []
, , ,

. , -
. .
706

503

 , [, , ]
, ,
, .
, []
, - .
, [],
, .
(- ) , ,
, .
, , .
, , -
, , , ,
- . ,
, , ,
. [] ,
.
, , ,
, .
, ,
. ,
.
- - ,
, ,
, ,
. ,
, , ,
. ,
, 4 .. .
: []
, ,
,
. , ,
, , ,
707.
(. Desierto de Atacama)
, ( 22 27 ..).
, ( 50 ).
. , , , , .
1920 C, 1314 C. ; .
, . : (,
) . , , .
.
, .
.
1 . . ,
1570 1971 . : 0 %.
( 6 885 ) , 25-27..,
, 4 400 , 5
707

504

 LX. ,
, ,
, .
, ,
, ,
, , .
,
. , ,
, - ,
.
, , ,
,
. , ,
,
.
15 ,
.
.
, .
.

,
, . , , , , , ,
, ,
. ,
, , ,
, , ,
.
,
, , ,
, ,
.
,
[ ], .
, .
, ,
, , ,
600 . , 120 000 . , 19
2010 , .
,
. ,
.

505

, ,
, :
. , ,
. ,
, , []
[ ] [ ], ,
, ; ,
, . ,
, , ,
708. ,
.
, - ,
.
LXI. ,
; - .
:
, [] ,
, , , ,
, -709
710; , []
,
. , , ,
,
, .

, , ,
[ ].
, , ,
.
[ ]
, ,
. ,
[areytos]711. ,
, ,
(1608): Yunca yuncaquinray - . Yunca. ,
. YUNGA YUNGA YUNKA = / .
YUNGA 500 2,300 ,
YUNGA 1,000 2,300 . YUNGAY YUNGA YUNKA =
, "Y", " /"; YUNGAY "
" , , " ". Yungay ,
, "" 4 1540.
709
(1499 28 1570), , .
710 , , - (Ordo fratrum praedicatorum, OP),
, , .
711 - .
708

506

 .
, ,
.
, , ,
,
, . [..
] ;
. ,
.
. :
, .
, ,
, ,
, - ,
, . ,
,
,
, . ,
, .
,


,
[], [.. ]
.
, , -, , .
,
,
,
. -
, , ,
.
LXII. ,
,
.
,
,
,
. ,
. , , ,
. , ,
1535 , ,
507

 , ,
, ,
, ,
, .

. ,
712 [Juan de la Torre], , ..
, ,
, , 500 .
, ,
,
, , , ,
, ,
. ,
, ,
( ), ,
, ,
. , ,
, , ,
,
, ,
, , ,
, ,
.
,
.
[ ] , ,
, .
,
, , ,
, , ,
, , , .
, , ,
, , ,
, , . ,
,
, , ,
, ,
, . ,
,
. , .
-, ,
, . ,
, , - ,
, . ,
. ,
, , .
712

508

 , ,
, , ,
, . , ,
,
. ,
, 12 13
713,
[Pirina] , , , ,
,
. [ ] [Alaya],
, 714, ,
[ ] . ,
, [ ] ,
, ,
. ,
, ,
. [Sopay]715.
, . ,
[Lile]
, , .
[ ], ,
, , ,
[]716, [Paulo hijo de Guaynacapa],
, ,
, ,
: , , , ? ,
, , .
[ ?] ,
[]. , [],
. - ,
, .

, .
-, , ,
, ,
. , , ,
, ,
, , ,
1531-1532 . 15361537
, , () -, .
, . 1537
( ). , -.
714 1548 .
715 : upay. ; upan. ; upan nichic.
.
716 . .
713

509

 . ,
, , ,
, , , ,
, ,
. , ,
, ,
, ,
.
LXIII. , , ,
.

,
, , ,
.
:
, , ,
. , ,

, [
] , , ,
, 717, ,
. , , , ,
. , ,
[Collao], ,
, , ,
. ,
, ,
-
.
718, ,
[Duhos]719,
[, ]. ,
,
, [] ,
, . .
, ,
, III.
.
(1567):
, , ,
, , , ,
, , , , ,
, , .
719 , ,
.
717
718

510


, , .
, 720
[Hiernymo de Loaysa]
,
, , .
, , []
, , ,
,
, . ,
, ,
, , .
, , ,
. || [Chinchan]721, ..
[ ], ,
.
, 722 [Lunaguana],
. , , ,
, :
, . ,

,
,
,
;
, .
, , [Guaca], ..
,
, ,
,
, ,
.
. ,
.
, ,
, , ( 1540 .), (1548-1575),
. 1558 -
,
( ), ,
. : , ,
, (), . -
. . , 1564
,
.
721 -, .
722 - .
( , . , ), ( ;
), ( ).
720

511

, , [ ] ,
, .
, ,
.
, ,
, , , ,
.
, , , 4, 5,
6, 10 , , . ,
, ,

, ,
. , ,
. , ,
,
. ,
-
,
,
, ,
, ,
.
, -,
,
,
. [].
LXIIII. , ,
,
, -
.

,
,
, , ,
, , ,
[], , ,
. , ,
,
- ,
, [ ] [].
, , ,
. ,
, ,
512

 [],
. ,
, ,
, , ,
,
, ,
,
. ,
,
, -
. , :
,
. ,
[ ] , ,
[, ] .
, ,
. , ,
,
. ,
: -, ,
, [Conchucos]723,
[Guanuco], ,
.
. , ,
,
, ,
. , ,
, ,
, ,
, , .
( ,
, , ) . 3307 2.
( ), (), (, ), ( ,
), ( , ).
1543 1901 78 ,
: 1) 425 21 , ; 2)
( ?) 789 26 , ; 3)
( ?) 687 31 , .
( , )
( ). 2-6 150 .
100 , 112 , - 150 . 1571-72
5 - . 1543
: 35 , , 15
, 17 . 34
9 . ,
. 1534 , ,
. - 1539
600 , , , . 1548
, ,
, .
.
723

513

 , ,
.
, [Diego Galvez],
,
[Peralonso Carrasco], ,
, ,
, . ,
, , , ,
.
LXV. ,
.
, :
15- 20- [
], 10 12 ,
.
,
. ,
, ,
[] ,
; . ,
, - , , , .
: [Urco],
724 [.. ], , [Llama], ..
[.. ], , [Piscos]725, ..
.
.
, , .
[726] (,
), , ,
[Guaynacapa], .
,
: , 6-
- . ( )
727 [] , ,
, , .. ,
, .
.
- , . , - .
725 : . Piscocuna, pichiucuna.
726 : [], . Sipas atahuallpa. . Atahuallpa
chiuchictan huyhuani. , .
727 , , ,
.
724

514

 , ,
; .
,
, ,
, ,
[?], -.
, , , ,
, ,
. ,
, :
, , ,
728. 15 , .
LXVI. ,
,
.
, , . []
: ,
: ,
, ; , [] ,
, , , ( ),
, , ,
, , , ,
, ; , , ,
, ,
. , , , ,
, , ; [
] , , , ,
, , , ;
, ,
, , , ,
; ,
, ,
[] . , ,
, , , ,
, : ,
, , , ,
, . , , ;
, , ;
, . -,
,
; , ,
, , ,
, ,
. ,
, , , , .
,
, ,
, : , ,
, , , , , ,
; , ,
; , .
, . , ,
, , , ,
. , ,
, , . ,
, .
728

515

 .
, . ,
]. , , , ,
,
,
,
[ ]. , ,
[] ,
. ,
, . -, ,
, ;
[batatas dulces], ,
. [] , ,
.
, , 729 [Pepinos],
, .
: , [guabas],
[paltas], [guanabanas], 730 [caimitos] []
. ,
, , 731 [Chonos].
; 732,
, , .
, .
, , ,
.
. ,
, . , -
.
, (. Solanum muricatum) ,
, ,
. , . ,
- Solanum muricatum Ait. var. popayanum Bitt.
730 .
731 - () . ( FCI
310 18.06.1996/25.04.2001) 5 , 6
. , ,
(Vicus, Mochica, Chankay, Chankay Tiahuanaco, Chimu);
, , Chancay. ,
, , .. 300 .. .. 1400- .. .. Kalla, " "
. ,
. , " ",
, . , ,
, , , . "" ,
, , , -
, , ,
. , , , -, ,
" - ". "perro sin pelo del Peru",
- " ".
732 Prosopis juliflora (Sw.) DC , , .
, . : Mimosa juliflora Swartz. : Prosopis juliflora var.
Juliflora, Prosopis juliflora var. inermis (H.B.K.) Burkart, Prosopis juliflora var. horrida (Kunth) Burkart.
729

516

, - [bembrillos]733.
, , .
,
;
, ,
[ ] . , .
, , , ,
, - . ,
, ,
.
, - ,
, ,
, , :

,
, . ,
.
, 734
.
, , []
, . ,
, .
, .
, , , ,
. , , , .
735,
- , ,
, , ,
.
736,
[]. ,
, ,
, [21],
, ,
, . ,
[], ,
2005 : membrillos. (. Cydonia)
(Rosaceae). , (. Cydonia oblonga)
.
734 :
735 - - (Cerdocyon thous)
; Cerdocyon. Cerdocyon
, thous ,
.
736 (. Saccharum) ,
. : Saccharum officinarum L., Saccharum sinense Roxb -
, , 35 . . 30 . .
.
733

517

 ,
. , , .
LXVII. ,
.
-,
, . ,
. ,
60 . -
[Motupe] 22 , , ,
, , .
22 ,
, , ,
. 22 ,
, , ,
,
. ,
, [].
, , ,
.
, ,
, [] [ ].
737 ,
, [] [].
, ,
, ,
, ,
. ,
, ,
. -
,
, ,
, .
;
, .
[Xayanca]738,
4 .
, - (. Ceratonia siliqua) .
: . 1540 ( , 48 )
. (, , ,
), ,
; , , ; ,
, , , , ..; ,
, ( , 1553: . LXVII). , , , , ,
737
738

518

 ,
, .
, ,
, ,
, , .
;
[],
. .
[Tuqueme Tcume], ,
, , ,
. ,
[], , [Cinto].
, , ,
,
, , , ,
.
( ), ,
, , . []
,
, . []
[Collique], , ,
. 249 1034 , 1034
3090 ( 10 ), 5441 . , 57% ,
38% - , 0,95% - , - ,
.
- , 3 , , .
10, 15, 20, 25, 30, 35 40 , ; 515
. , , ,
.
: , , ( ), . 2
, , , ( -).
(),
, , ,
. , ()
. ,
(
, ) .
. ,
. ,
, ,
(), : , , , ,
, , (1 -, 1540 ), , ,
, , .. 1532 . 1540 ,
( , 4 ), 200
; 3 , 12.
3 13
, , 100 , 6 , 6-7 , 20
, 4-5 , 4-5 , . 2 . 1548
2000 . ,
, .
. 4 : , , , .
7 (, , , (
-; -)) , 2 ( ,
, , 50 -
200 ) , 1 () . , 2 .
, . 1566
---.

519

 , - , . , ,
,
. ,
; ,
, ,
.
LXVIII. ,
.

[Zana], .
[Pacasmayo]739, ,
; , ,
, ,
; ,
. . , ..
. ,
, ,
, .
,
, ;
. ,
. .
, , .
,
[] ,
, .
,
, , ,
, . .
1548 , ,
,
, .
, , ,
.
- (
, , ) .
13 . , , .
, ,
, .
XIV - XV .
. , ; , 1470 ,
.
, , . ,
, , , ,
, ,
, - .
739

520

 . ,
[Chacama]740, , .
,
, ;
, -.
[Chimo], ,
. , , ,
, ,
, .
, ,
, , ,
. , , ,
,
.
, .
. ,
741.
, ,
, .
, [el arrecife de Trujillo],
,
.
LXIX. .
742
, ,
.
, .

, [granjas o cortijos],
. ,
, ,
: . ( , ) -
, - .
. /
. ,
, 200 (
). ( 1524-1525 .) (
, ), , ,
. , :
, ,
; .
, .
, ,
. .
741 1566 85547
; 1592
47020 .
742 863 ..
740

521

 , , ,
, . , , , .
.
, , . : ,
, ,
, .
,
, ,
, .
, ,
. ,
,
.
, - ,
, , 153[] 743
.
LXX. ,
.
, , ---744 --745.
,
, ,
. , . ,
- 80 ,
. , 7
,
, - ,
- , -
. ,
, ,
1534 .
, 1536 , ------ (San Juan de la Frontera de los Chachapoyas), (Juan Prez
de Guevara), (Luis de Valera ) (Ruy Barba Cabeza
de Vaca). ,
. , , ,
, (de los huancas). 5
1538 . : , ,
(Gmez de Alvarado), (Alonso de Chvez), (Gonzalo de Trujillo),
(Gonzalo de Guzmn) (Luis de Valera). .
(Huaman) , (hatuncuraca) ,
1551 . ,
(Hernando Gutirrez Palacios). (Santa Ana), (San
Lzaro) . : (San Francisco),
(La Merced) (de los Bethlemitas).
745 (. Hunuco) , . 1900
. 15 1539
-- .
- .
743
744

522

. , ,
, , ,
. ,
.
, ,
, .
[Sta]. ,
, , , ,
, , , ,
- , .

,
, ,
, - ,
, [] ,
,
, ,
. , ,
, , ,
. ,
; ,
400 , , ,
. ,
, ,

, .
,
, , .
,
. , , ,
, ,
, ,
, .
, ; .
. ,
, ,
; . ,
, ,
. ,
, ,
.
[Guambacho] , ,
, ,
. ,
.
523

 [Guarmey], .
: , .
[Paramonga]746, ,
, , ,
. , ,
, , ,
, . ,
,
, , , ,
, .
,
, ; []

- .
[] ,
. [el ro de
Guamn], - ,
[La Barranca]. ,
, ,
, ,
. [Guaura],
[] .
LXXI. , ,
.
,
747. , .
,
, , , .
. , (
) .
. 40 (1 = 64,5 )
2580 . - , ; : 1
, 1 , 1 . .
747 , (1460-1533) ;
, , , .
- . : ( ,
. ; ), (), ( , ),
( ), ( , ).
3 10 . , 30 .
( ) (Spondylus princeps), , ,
. ,
. , ,
, , ,
. :
, , . 4 :
, , , -. ,
. ,
, , ,
. , ,
.
746

524

 ,
, . - ,
, .
, ,
[ ]
, .
, ,
, , [],
. ,
, , , .

, [Sangalla]
, ,
, ,
. ,
, . ,
,
, ,
. ,
,
, ,
, ,
, [],
.
, ,
; , ;
, - . ,
, ,
, .
. ,
- [] , []
. , , ,
, ,
150 , 80, 60, 50,
, . , , .
, 800
[ ], -
. , ,
, ,
, [] .
, .
,
, ,
525

, , , , ,
, , , , ,
, - ,
, ,
, ,
. , , ,
, , ,
, , , ,
, , ,
. ,
, , ,
, ,
- ,
, , 153[]748.
LXXII. , ,
, .
, 4
[Pachacama], .
,
, . , ,
,
, ,
749. ,
18 1535 , , --, .
, , ,
. (1542) ,
: [ ],
, [], [Xauxa],
, - ,
, , .
749 , 40 -
, , . ( )
, , 3-7 . . .
. ( 7-9 .),
, , .
, ,
. -.
( 8001450 . . .).
().
. ,
, .
.
, . 5
, .
. , , ,
, . ,
- , ,
.
, , ( )
() . 200
. .
748

526

 ,
,
. ,
, .

, ,
[] ,
, ,
, .
,
,
, . ,
.
.
; ,
. ,
,
, , ,
,
. ,
,
. , ,
, , , -
,
, ,
, [] ,
, , ,
; ,

,
, ,
- - . ,
,
. , ,
, ,
, .
,
, , ,
, , ,
,
. ,
, , ,
,
, .
[ ] , ,
, ,
527

 . .
, ,
, ,
. []
. , [].
( )
,
, ,
, ,
, 750.
[].

[]. , [
] 400 ,
, , ,
( , ,
) 751.
, [] ,
.
, , , ,
. , ,
. ,
, ,
, , ,
, , ,
. ,
.
, .
LXXIII. ,
.
, , ,
[Chilca],
, , , ,
, , ,

. , ,
, ,
, , ,
, ,
- ( 1533 ). 10000 ,
.
750

,
.
751

528

 , , ,
, ,
1 2 , ,
, ,
, ,
.
, , , ,
, .
,
. ,

. 3
[Mala]752, ,
,
,
, (
- , )
753.
,
, , , ,

. -
, , . ,
, .
, 5 ,
[Guarco]754,
, .
, , [].
, , , :
, , .
, , .
. .
, ,
,
. , ,
, , ,
, ,
, ,
, .
. , (, , ,
//).
, , - .
-.
753 .
754 , , , .
752

529


4 ,
, ;
. ,
, - , ,
- , ,
, ,
, 755. , ,
, ,

, -,
,
. ,
,
. ,
[ ]
, ,
, ,
.
, , ,
,
, ,
.

. ,
, , ,
,
, ,
. , , ,
,
,
.
. , , ,
,
, , , . ,
, , ,
, ,
.
,
-.

, , (
) , , ,
, , , .
.
755

530

 LXXIV. ,
.

[Lunaguana];
, .

[Chincha]756, .
, , ,

, , ,
.
,
,
[Tempulla] 757.
, ,
, ,
, . ,
, .
, .
757 ( 1530 .) 30000 ( 150 .
): 10 . , 10 . , 10 . (, , 12 , 10
. , , 6 . ). (
), ( , ), ( , ),
, , ( . , ), (
, ). (5 1535, ),
, ,
, , ,
, . 1538 ,
, , 10000 .
(17 1545 ), 24 , , , 10 , , .
, ( ) , , 2000 ,
- , , 3-4 . 1548
4500 ( 2543 , 1,77 ,
). (1547-1550) 25000 (
), 1550 5 . (
2543 1549 ), 1575 979 3797 , 1570-
600, 1625 - 316. 100 , 95 .
. :
,
. ,
, . , ,
. ,
. , , 100
(, , ).
100 , . ,
.
, -, ,
, (spondilus pictorum),
. .
, , , ;
: - -, .
. /. :
10 . : 10 21,5 (
), .
. ( 30- XVI .)
100 . ,
, , , . ,
, .
756

531

 ,
, ,
,
,
758,
,
, , , , . ,
,
759 , ,
760. [] ,
, ,
761. , ,
, [Chincha
y Camay]762. ,
, , .

, . ,
,

. , ,
, ,
. , ,
763 [hicieron gran dano en los soras y
lucanas] ,
, , ,
, ,
, .
, . , - (Lagenaria
vulgaris, , , ) ( ),
.- (, ) .
( ),
.
. ,
. : , , .
( ),
. ,
.
().
758 , , , ,
. , , .
759 .. - . 40 90 .
760 , .
761 28 1544 - , ,
. , , ,
, , , , -
, , , , .
, , , 306 20740 .
762 , .. [] .
, .. , , . /
. Mallwaychaccuy,
Kantikucc.
763 ( , ).

532

 , ,
, 25 764. -
, , ,
5 .
,
, .
, ,
765 [Capaynga Yupangue],
,
. , ,
. , ,
, 766.
,
,
, ,
. , ,
, ,
, .
.

, . ,
,
[Chinchaycama].
, ,
[] .
, ,
, ,
.
,
, , ,
, , ,
[], ,
, .
, . []
,
. ,
.
.
,
. ,
. ,
, .
. , ,
, .
766 .. .
764
765

533

 , .
, , ,
, ,
.
,
- ,
( ).
LXXV. .
,
[Ica], ,
. , ,
, ,
.
, ,
767,
, [] ,
, . , ,
, ,
,
. ,
. ,
, .
[] .
, ,
, , ,
.
,
768. ,
.
, ,
769.
, ,
, , -
, ,
( ), ( )
.
768 , -, , , .
769 () (21 -), (6 ) (10 -). , , , 21
- ( , ). ;
-, .
.
, , , . 1583
, . , ,
, .
28 ; 406 232
.
767

534

 ,
, ,
.
[ , ] (
) ,
. , []:
, .
, , .
,
, []
, .
, ,
, , - ,
770.
[Hacari]771. , 772, [Ocona, y
Camaa [Camana], y Quilca], . ,
,
, ,
, .
, . ,
, ,
[] [Chuli, y Tambopalla, y el de Ilo].
[Tarapaca].
.
, ,
, 773
[] ; ,
,
, , ,
, , .
771 , ,
. ,
. ,
, .
, .
( , . ), (), (,
), ( , , . ).
. .
-, - ,
. ,
. , .
.
.
772 (?), . 15 57 ..
773 (. guano wanu)
. ( 9 % ) ( 13 % P2O5).
- . (, ),
(, ), .
.
. , , G ,
(6--2-), . ,
(C) ().
770

535

 ,
, . ,
. []
, , .
, , ,
, , , ,
. ,
,
, [] .
: , - [Hatuncolla],
[Vilcas], [Cajamarca].

.

. , , ,
774. ,
,
775, ,
, .
LXXVI. , ,
.
[Arequipa] 120 .
[Quilca], 14 ,
, 776.
,
. ,
, . ,

, .
: , , ,
[Los hubinas y chiquiguanita, y quimistaca, y los collaguas],
[].
.
, ,
. , , .

, ; ,
.
, , ().
776 () XVI-XVII . (, , )
300 . 100 .
: 300 1 , 3 100 ,
1/3 .
774
775

536

 . ,
, ,
; , [las Charcas],
, ,
, [] .
,
, ,
[] ,
. 1550 ,
[Gomez de Solis]777
. , , .
, , ,
, ,
778. 779, ,
.
780.
153[] 781 .
LXXVII. ,
, [].

, ,
[ ], ,
, .
, ,
, .
, .
4 1546 .
778 .
779 - (. El Misti) . 5822 ,
. 17 1
(2009). -, -
. , , -
(6075 ). -
- (5669 ). - , 1985
. - ,
.
. .
, - 5 . XV
. 1998

. (Museo de Santuarios Andinos) .
780 2 1582, 18 1600, 23 1604, 9 1609, 1613 ,
20 1666, 23 1668, 21 1687, 22 1715, 13 1784, 1812 , 10 1821, 9 1831
, 3 1848 .
781 , , , VIVII
. . XV , , ,
. 15 1540 ,
. .
.
V, 22 1540 , ,
. : .
777

537

 , ,
,
, , -,
. , ,
50
. [] .
,
. ,
, .
782. ,
,
( , ), .
- . ,
(), ,
.
, 1460 ,
. :
( 16 1532 ), .
7 , .
, ,
, .. ,
, , ,
, 50,
100. , . (
: , , , , ( ), )
, (),
, .
, , .
, , , , ,
, . -
; ,
, , .
, ,
, , .
, , ,
.
. , , ,
, ,
: .
.
. -
, , , , ,
, . , , ,
.
, . (
, 7 . , 35-41 . )
.
, ,
, ( , , -, ;
..). ,
,
, , , , ..,
, .
, , ,
, , ,
-. .
;
, .
: , , , ,
. .
( , /).
.
. (
782

538

 , , .
, .
, , .
, , ,
, ,
, ,
, .
, .
, ( ) .
, ,
, ,
. ,
. ,
.
, ,
- ,
.
. ,
, .
[] ,
,
, ,
783. ,
, , ,
, .
. .
,
. -,
), . ,
. , 1543
, ,
, .
,
. .
, , , 7 .
, ( )
( , , ), .
, , ,
. 1603 ,
, , ,
. . 1565 ,
/,
--, ,
(
). , .
. 1567
- . , 1592 ,
, : 44 , 43 , 53
, 42 , 3 , 1 , 12 , 1 2 , - 191 . 105
.
783 . , ,
.

539

 ,
.
,
,
, [ ..] . ,
, , ,
,
.
, ,
[ ] .
, ,
, ,
13 784
.
, ,
[la Coya],
, - ,
,
785. ,

, , ( ),
() [Chalicuchima y el Quizquiz, Ynclagualpac [Inca Gualpa], y
Oruminaui [Ruminahui]] , ,
[]
, ,
, ,
. ,
,
. ,
, , -
,
,
[]. ,
, , ,
. , , [Atoco]
, , ,
,
, . [Ambato]
, ,
, ,
.
1557 ,
, II. ,
.
!
784

785

540

, .
,
[Guancauque y
Ingaroque]. ,
. - ,
, , ,
, .
,
( ),
,
.
( ),
, , ,
. ,
, , ,

. , [
]
, ,
, 160,
, . -

, , ,
, . . -
, , .
786,
.
, .
,
, [Secilia]; ,
, , ,
. , , , ,
, .
,
, .
;
, , , ,
. -
, , .
,
786 , ,

,
: , ;
, , , , . , ,
5 6 . , .

541

 , - .
,
, , .
, .
[ ] [las pallas del Cusco].
, , .
,
.
.
LXXVIII. -,
; .
,
, 787.
-788;
. ,
, ,
[ ]. ,
, ,
, , , .
, ,
, 789. ,
,
, ,
, ,
.
,
,
[ ].
, .
- [los mas blancos]790
787 : ( , ),

( , . ), ( ,
; ), ( , . ),
( , . ), ( , . ), / (
, . ). 1535
, 5 (5000 . 35-40 . ), 1546 /
1000 -; (),
, , 1500 . 1548-1549 .
900 ( ),
150 , 2800 , 5510 , 594 , 1054
, 20 , 33 , 46 Astrocaryum, Bactris Guillielma, 50
2 .
788 .
789 , .
790 . /,
, , - . " ,
[ ]"? , ,
. , .
( ).

542

, ,
, -
[] , [, ]
. , ,
, ,
[ ]. ,
791 [llautos], .
, ,
, ,
, , ,
.
,
.
,
- [] , [Leuanto]792,
, .
, ,
793. .
, ;
[Cascayunga] ,
, .
, ,
. ,
, .
, c ; .
,
, , -
.
, ,
, . .
, ,
. , ,
, ,
.

,
. ,
. ,

.
(Llavantu ) (Levanto )
, . 1000 .
XVI .
, .
793 (). ,
.
791
792

543

 794 [Moyobamba] ,
, , , ,
, ,
- .
,
795 [Ancoallo],
, ,
, , .

.
1550 - (
[Gmez de Alvarado]796) 200
, , ,
, ,
, , . ,

797 . , , ,
, 798. ,
,
-,
.
----
, ,
1536 .
LXXIX. --,
.
, ------ (
) 25 1540 . ,
.
795 - : " [ ] , ,
- [tupac-yauri] [ccapac unancha], .
, , -.
, . , ,
-. , ,
. , [Tupac
Ranchiri], , , ,
, , . ,
, , ,
, . ,
, ,
, - ; [Quizachilla],
, [Tomay-huaraca], [Asto-huaraca]
[Huasco Tornay Rimac]. , ,
[Chanan Corioca] . .
[Punamarca]" [17.P.91-92]
796 .
797 , , .
, . ,
- , .
798 , ,
. ,
1559 .
794

544

 --, ,

,
, ,
799 [Yllatopa]
,
[ ] ,
. ,
,
, ,
, ,
,
, - . ,

,
, ,
, , ,
,
800. , [ ],
, , , ,
--,
, , , , .
, ,
. , ,
801.
802,
803, ,
II, . 1536
, , .
1543 , . ,
1544 . .
800 ( , . ),
( , . ), ( , . ).
801 -
.
802 (. Cristbal Vaca de Castro; 1492, , , 1566, ,
) , . , ,
, .
,
. 25 1541 .
,
16 1542 . ,
. . 1542
.
.
.
,

. 1543 200
---.
803 , , .
799

545

-,
. , , ,
, . ,
, [ ]
, .
,
- , 1539 ..
LXXX. , ,
,
, .
--
,
, .
. , ,
, , , -
, .
. , ,
. , ,
; , , ,
[ ] . ,
, 804. ,
, ,
805 .
, []
.
,
806 .
, 30
807. []
(
) - 18-20 . , ? 3000-3200
, . , , , , ; - 4000 , , - ,
, , ., . ,
, - - "" -,
, , , . :
, .
, .
- , , , , -,
..
805 ,
-. , 2000 . ( 2 6,3 ),
, ( 3 5 -
), .
.
806 .
807 , .
804

546

, [] 808.
,
, 809.
, ,
, ,
,
, , ,
.
,
.
, ,
, .
. ,
, ,
810. , ,
, ,
. ,
, , ,
[], ;
, ,
, ,
, ,
. , , ,
.
, , : (
1549 (, - ) ,
, .
4 ( 4000 ),
, 1% 40 .
4108 ,
, 4000. 40 (1%) 500 (12,5%) . ,
108 (4108 4000 = 108). - (1%
40 ) , 68 (1,7%),
. 68 ,
68 , ( ) .
1,7%, ( , ), ()
. ()
, (qhincha).
, , (68
1,7%) 240 (6,00%).
200 (), , 40
, .
: 25-34,50% ( 1000 , 1 ,
1380 , 240 ), ( ) 22,50% (900), 21,75% (870
, 860 880, 180 - ), 10% (400 ), 8,20% (328 ),
3,75% (150 ), 2% (80 ). ,
, , ;
, ,
.
809 , ( , , ), , ,
. .
, , .
810 : , ! ,
. 19 ! (Manan canchu). 300
.
808

547

) ,
, ,
.
, .
, ,
, .
.
[ ], ,
, ,
. [] [Los
conchucos], [Guaylas]811, 812 [Tarama],
[Bombon]
- , ,
.
, , ,
, ,

, .
, . ,
( ,
). , , , ,
, , .
,
, .
LXXXI. , [ ]
, , .
--- --, ,
,
, 80 ,
.
11 ,
, 813. ,
, .
( , . ), ( ,
. ), ().
812 : . () ( , ),
( , ), (, . ;
), ( . , ), ( ,
. ).
811

( , . ),
( , . ), (, ),
( , . ).
813

548

 , , , ,
, , ,
, ,
.


[ ], [] .
;
, , , ,
.
814
. , .
,
815, 22 , ,
816, ,
, ,
. -
. , , ,
.
,
,
,
.
( ) ,
,
, ,
, , 817.

, ,
[1560].
815 ,
1567 , (1989), ,
, , -, ,
, . (huarangas),
, , (
, ). (1974: 22, 35)
, ,
( 1527 ). , ,
.
. , , ,
, , , ( )
(Huamachuco).
816 .. -
. ,
, .
817 , , (1572) :
, , , ,
; , , ,
, . , ,
[] . , ,
, , , , ,
. ,
, .
814

549

, 3 4 , 10 , 20
, , [],
, ,
, . .
-
. ,
, ,
10 15 , ,
.
, , ,
.
,
.
818,
, , , .
,
.
, ,
, ,
.
, , , ,
,
, , ,
( ) .
, , , , .
, , ,
, .
,
,

, (, ,
..: ),
. , . -,
, .
. , . :
/, . ,
, , . , , , ,
, . , ( - ).
, , ,
, ,
. , .
, ,
, ,
, . (
) ,
; ( ,
, ); , , , ;
, , , , ; ( , ,
, ); ( [huancas])
, , ..; (, , ).
, ,
.
818

550


.
, , ,
. , ,
, , .
LXXXII. , ,
, ,
.
,
,
. ,
[].
, ,
, ,
, , 4 .
[] , 4
,
, .
, [ ] .
, ,
, ,
.
, , ,
, [por la cual pasado el campo se entendian],
. , [, ]
, ,
819. ,
( khipu -> . quipu , , ) (
) , :
, (
) . 2000.
,
( , , , .).
, ,
. - ( 12 ,
, )
( ) (Ruth Martha Shady Sols),
3000 . .,
( ) .
779981 . .
.
- ( 1533 ), ,
, ,
, , ,
; ,
.
1923 The ancient quipu ,
. 2006 (Gary Urton)
, , 128
819

551

, .
. -
, ,
, , ,
.
,
; .
, . ,
,
.
,
. ,

[Francisco de Chaves]820 , ,
,
821. ,
,
700 -, ,
, .
; , ,
. ,
, ,
.
. 16
[Piscobamba],
, . ,
, ,
. ;
,
. , ,
, ,
.
[Guaraz], 8
,
,
, ,
27.
.
820 , , ,
. , . ,
, , . .
-,
, , , -. ,
.
821 - 1539 ,
1533 ( ,
, , ) 600 , ,
, .

552

 . ,
. ,
.
,
, 140 , - ,
,
. , ,
, ,
[] .
, , ,
, -, ,
, ,
, ,
, , ,
. []
[Pincos], ,
, .
, , ,
.
-
, ,
--.
LXXXIII. ,
-
,
, ,
, (
) [ ],
. ,
10 . ,
822,
, .
, ,
, - ,
.
, - , ,
, , .
,
. , ,
- [rio de la Plata],
, , , ,
822

-.

553

, [Parcos, Vilcas, Abancay, Apurima, Yucay]. ,

, ,
, [Paraguay],
, -. , ,
, , ,
, , , , ,
, - . , ,
, ,
, 823.
10 [Tarama],
, .
, ,
. .
, ;
, 824. -
, , ,
,
, [ ] .
, , [],
, [?],
, ,
. , , ,
, . ,
,
, , . ,
, ,
, ,
,
. , ,
, , :

,
, ,
, , ,
, ,
. , ,

.
, ,
[Xauxa]825,
.
.
, , , .
, , .
825 , , .
, .
823
824

554

 LXXXIV. ,
.
, ,
-.
14 , 4-5 . ,
, ,
30 , 10 .
, [los
guancas]826. ,
, .
, ,
[Cucixaca (Cucichaca)].
[Maricabilca], [Guacarapora]827.
[Laxapalanga]828, [Alaya].
,
, ,
[],
, , ,
, .
,
.
8 .
.
, . ,
, ,
. :
, .
, ,
(
) [Urochombe],
[Guarivilca]829. ,
, . ( )
( ), . (
), ( ), ( ), (),
(), ( , ), (
). (1532).
(1563), -
( XVI .). , .
. , (
), . . ,
, .
, , .
827 , .
828 , Sapallanga .
829 , (1580?)
, - .
, . , ,
.
826

555

 . , ,

, [].
, .
, , - ,
, , ,
, , , , ,
, , . ,
[Ticebiracocha]. .
,
- . : .
, ,
, .
, ,
. ,
. ,
,
. , .
4 .
, .
, . ,
, [molles]830,
. ,
,
, .
,
, ,
, [ ]
, , , , .
.
,
: ,
,
. ,
, , , .
, ,
. .
,
, , ,
.
, ,
.
, (. Schinus molle) ,
( ), .
830

556

, , 831
.
.
, ,
, .
,
,
.
,
.
, , .
.
LXXXV.
, .
, -- [la
Victoria de Guamanga]832 30 . ,
, ,
, , . ,
[Acos],
, ,
.
, . ,
, ,
. , ,
,
V.
, , ,
, . , ,
, , . .
.
. , .
,
. ,
18 1533 . 1538 ,
1541 . , 1539 .
832 , , ,
, , : ,
, , , [ ],
, , , ,
, , [Quinoa],
[Guamanga], , , , ,
[Guaca], , . - ,
, ; [ ]
. , ,
,
. - , [quilca],
, ,
. , ,
, ,
, , [Montesinos Fernando de. Memorias
Antiguas Historiales y Politicas del Per / El manuscrito conservado en la Biblioteca de Universidad de Sevilla (1644). L.II. Pp.1718, 63-64].
831

557

 ,
, .
[Picoy] ,
, - ,
, , , ,
.
, .
[Angoyaco]. ,
( ) .
,
,
. - .
,
. ,
, .
, ,
, , .
, [Parcos],
. ,
,
, , , .
,
[Pucara] ( ),
( ) .
,
, .
,
,
, , .
[]
, , ,
. , ,
200 , 200
. - [],
.
: ,
.
[] ,
, .
, ,
. .
, ,
. .
, , ,
,
558

.
[Mogrovejo de Quinones],
[Gaspar
Rodriguez de Campo Redondo], .
833 [Azangaro],
[Diego Gavilan],
------.
LXXXVI. ,
.
,
, 834 [Mango Inga
Yupangue], , ,
835
[Viticos], . 836
, ,
. [] , ,
, .
,
, ,
, , , ,
[],
,
( ).
, (), , , , ,
, , - ,
, .
834 ( Manqu Inka Yupanki, . Manco Inca Yupanqui) II ( Manqu iskay iqin)
(1514 ? 1544) , -,
.
.
,
. II
: , , , ,
, [] , ,
, .
835 , .
836 . ,
. , ,
,
. , , ,
. . ,
, .
, .
. . ,
, .
, .
, .
- 26 1538 . ,
. , ,
. ,
. ,
, ,
, .
833

559

 , ,
.
[Mangoynga] [],
, .
,
,
, ,
,
. ,
, [ ].
, 837
[Yllan Suarez de Carvaja] [Villadiego]
, ,
. ,
( ),
, ,
, .
, ,
, , 80 ,
, , 28 30,
, ,

, . ,
, ,
. [ ],
: 1538 ,
, :
, .
, - .
, - ,
. , .
.
(). : , [ ]
. ,
. 30
. ,
. , ,
, , 80 .
, , ,
. ,
. 30 5 7 . ,
- .
, . ,
.
, . ,
,
. :
. , .
, ,
. . ,
, .
. , , , , .
24 ; .
. , ,
, .
837

560

 ,
,
, .
,
, ,
(.. )
, ,
----838 [San Juan de la Frontera];
, 839
,
840, [] [la llamo de la Victoria]841.
,
.
.
, ,
, [perdiesen el auccion]
,
:
, [Andauaylas] - .
.
LXXXVII. ,
.

, , , ,
842, ,
, ;
[Francisco de Cardenas].
, ,
.
,
- [] .
,
, .
, ,
. .
, , ,
, ,
(. Ayacucho) , ( ) .
------.
839 .
840 16 1542 , -
.
841 : .
842 ,
.
838

561

. ,
.
[Vinaque], ,
, ,
, . ,
, ,
, , ; ,
. ,
, ,
. ,
. ,
843.
, ,
, ,
.
,
, . - ,
, , ,
.
, , ,
.
, .
,
, , , ,
, . ,
,
, ,
. ------
, , , 9
1539 .
LXXXVIII. - ,
.
,
. , ,
. ,
, ,
844. ,
. ,
, , .
, ,
,
.
844 XVI . 10 , .
843

562

. .
. ,
.
,
.
, , .. [
], .
, .
,
, , ,
[Inga Yupangue],
, , , ,
, ,
, .
, [] ,
. , ,
,
, ,
, . ,
,
, ,
,
, ( ) []
, .
, .
, 845,
, ,
, ,
, ,
, .
LXXXIX. ,
, .
60 .
,
846, ,
.
(1520 16 1542) ,
.
. ,
(el Moso, . )
. . 1531
.
, .
1533 .
20000 , 57220 .
, .
845
846

563

 . ,
847 [Vilcas], 11 , ,
, [fue el medio
del senorio y reino de los Ingas]848. , ,
, , .
,
.
, ,
, 849 .
. , ,
, .
, ,
,
, 6 , ,
, ,
, , ,
11 7 ,
. , ,
, , .
,
,
( ), .
, .
,
, , ,
, ,
, , ,
. 700
[],
.
[ ],
. ,
, ,
, , , ,
30 . ,
,
, .
. ,
. ,
.
, . 16 1542
- , .
. -
.
847 ,
.
, .. .
849 predecesores .

564

 , ,
, , [ ].
40 ,
[], ,
, .
, ,
, , ,
, . , , , , , , .
,
, .
[Uramarca], 7
,
[Bilcas], .
,
, ,
, ,
. ,
,
. , 166
. 850 ,
, 851.
, ,
, .
,
, 852.
,
. ,
; ,
.
XC. , ,
.
,
[Basco], [chancas]853.
,
( ), ,
,
, ,
.
( ).
852 .
853 ( ), (), (
, . ), (), 2000 .
850
851

565

 .
, ,
, ,
,
, -
, , , []
. ,
,
, , ,
[palude]854 [Soclococha]855,
, ,
[Chuquibamba], .
[quichuas]. ,
[Andabaylas], ,
. , ,
856, ,
. , .
, [Xongon],
857. ,
. ,
, ;
. ,
, ,
. 858.
, ,
, .
.
.
, ,
. ,
,
.
. .
,
; ,
. [Y este buen indio senor
deste valle Guasco]859, ,
, .
: .
856 .
857 , , , .
.
, , , .
858 (15 1539 ),
.
854
855

859

2005 , [Y este buen indio senor de este valle de Guasco].

566

 . (
[Andaguaylas])
[Abancay]860, 9 ,
861 ,
, .
.

, ,
-.
,
.
XCI. ,
, ,
.
[Apurima]862,
; 8
,
, ,
, ,
,
.
.
, , , ,
, , ,
, ,
, , 50 863,
, .
,
( , )
, ( ), , , ( ),
, , ( 15 5500 ).
15 , ,
. , , .
, .
, , , .
, , ().
. , ,
- (, , , ) .
4 , , .
, .
1 , ,
, /. , .
, .
, ( ,
) . , ,
. ,
, , ().
861 ..
862 .
863 1 = 167, 83,5 .
860

567

 . ( ) ,
.
[] [Limatambo]864.
[Vilcacoconga] (

), 865 [Xaquixaguana].
.
.

, .
[ ],
.

, [Chalicuchima]. 5
, . ,
,
, ,
,
, , .
, ,
.
,
, ,
,
, ,
,
. , , .
, .
, .
,
.
XCII. ,
,
, .

, , ,
;
,
, .
865 , .
864

568



,
,
,

.
,
,
,
, .

-

,
.
,
,
, -
, ,
,
.
[Andesuyo], ,
[Chinchasuyo] .
[Collas] [Condesuyo],

, .
.
[Hanancuzco], [Orencuzco], ,
, 866.
: ( ,
) ( , ).

. .
( - ) ( - ).
. - .
/ .
/ / . : -
, . ,
: , . /
, / .
3 2 .
.
, - , (
) . ,
. :
. , .
( , ,
). . ,
, .
. .
.
866

569

 [Carmenga],
, ,
. , ,
, 867. , ,
,
,
. : [],
, [ ]
, ,
,
. , ,
, , ,
. ,
, , .
, ,
, , ,
. , ,
.

, , ( )
.
, ,
, , ,
.
,
. , ,
, ,
,
. ,
, , ,
, - .
, ,
.
,
( , )
, ,
, . ,
, (
). , ,
. ,
. , ,
, ,
; , . ,
, . /
.
867 5 (/) 2 () = 10 (- ).
: ( ) ( )
() ( ), (
) . ,
.

570

[Coricancha], [ ]
. ,
, ,
, [] ,
. , , ,

.
.

.
, , .
, 868
[Vilaoma]. ,
. ,
, ,
[] ,
. [], ,
. 10 ,
,
- , ,
, 1534 , .
XCIII. .
,
: ,
, , ,
. ,
, ,
, - , - ,
, .
, - ,
.
,
[Guanacaure]869, ,
.
, , , ,
: ,
( ). .
. ,
; , , , ,
. .
( ) (
), , , .
.
868

869

- , , , - 30 .

571

, , , [indios de Chile, Pasto, canares,

chachapoyas, guancas, collas], ,
. [],
.
[] ,
100 , ,
.
, - , -
, ,
. ( ) ,
[], , ,
.
;
, , , ,
, ,
, .

, , .
, .
,
, ,
. ;
. ,
.
, , ,
, [ ]
, ,
[que no es poco de haber]. ,
, , []
, , , .
, .
XCIV.
, .
4
870 [Yucay], , ,
, , ( ),
(), .
. . ,
(Villanueva Urteaga 1970: 31-54). 10 ,
. , -
, . (Quespihuanca)
(. Niles 1988: 58).
, : , , , , (Chicn) (. 52).
" " (. 53).
(), , , , .
. ,
870

572

 , , ,
. 871
, , ,
. ,
. ,
.

. ,
( ), ,
, ,
. ,
, , ,
,
[Viracocheynga], [Topaynga Yupangue].
,
, , , ,
, .
, ,
.
, , ,
,
.
, ,
, ,
, ,
.
, , ,
, . , , ,
, . ,
. : ,
. ,
, .
, (madre) ,
, , ,
, (Betanzos 1987:187).
. ,
, . (" "),
, .
.
, (Cachi), (Paca), (Chicho) (Chauca) (Villanueva Urteaga 1970: 126).
,
, ( , . 139).
( , . 118, 125, 126, 128)
, , , "...
" (Gasca, ms., ff. 6v-7). , " ".
" (Caxana [Casana]) " (Sarmiento de Gamboa 1906: 104;
. Mura 1962-1964, t. I: 76-77; Cabello Balboa 1951: 361-362). ,
, " (galpn)" (Pizarro
1978: 160-161). , .
871 - .

573

 ,
, , [] ,
[] , ,
. , ,
,
,
872 ,
[], ,
. [] ,
. ,
,
. ,
,
873, ,
874, ,
,
, , .
, ,
, ,
, , . ,
, [chumbibilcas y los ubinas],
[Pomatambo], , ,
, .
, .
. -
. .
, ;
. , ,
- .
,
. , [] [los aymaraes]
, , .

, ,
, .
, , .
, .
873 -, .
, . : .
, 1533 .
. ,
. , 1534 , -,
, , , ,
. 21 1534 , 100000
5000 ( , ), ,
, . 26
.
874 , 1534 , .
, - .
872

574

 ,
, .
. ,
, .
XCV. ,
, ,
.
, [se llama de los Andes],
,
, .

, . ,
, .
- , ,
,
[], , ,
, ,
.
,
875,
, 876.
, ,
, .
, [ ]
[], ,
, ,
, .
( ),
1542 ( ), ,
, : (, , , ,
, , ), ,
, [] ,
[Juan de Betanzos. Suma y Narracion de los Incas. Madrid, Ediciones Polifemo, 2004, ISBN 84-8654771-7, . 370].
, : , [] ,
, [Chunchos], [Mojos], [Andes], ,
[Paitite] [Levillier R. El Paititi, El Dorado y las Amazonas. Buenos Aires: Emece
Editores, 1976, p.6]. : [Topa Inga]
, , , [] [trabajos],
, , - [temple de tierra],
, , , .
, , ,
[sin acertar salira un cabo ni a otro], [Otorongo Achachi]
. . ,
[Opataries], [Manosuyo], , [Macaries] [Yanaximes],
, [Provincia del Rio], [Chunchos].
[Tono] [] [Chiponauas]. , [Camata],
[Apo Curimache], ,
, [Paytite], [mojones]
[Pedro Sarmiento de Gamboa. Historia de los Incas, 2004, p.130].
875
876

575

, . ,
, ,
, , , 877 [dantas], ,
.
, ,
, ,
,
-. ,
-, ,
, . ,
,

. , , ,
, . [ ]
, ,
, , .
, , . ,
,
, .
, . ,
, , .
, ,
. [] ,
, , , [],
. , ,
, , , ,
,
.
, , 878,
, , ,
, . ,
, , -
, . , ,
, , ,
( ,
) ,
. , [ ]
, ,
, . ,
. , , ( , )
, . , ,
. ,
, , ,
877
878

.
.

576

 , , ,
879, , , , ,
[ ]. [los Charcas]
1549 , []
,
,
, ,
880 [Iigo de Nuncibay], .
, , ,
, , 881.
882 [Juan de Varagas], - [la ciudad de la
Paz], , ,
.
. ,
, [Francisco de
Almendras], 883 [la villa de Plata],
, ,
. ,
884 [Lope de Mendieta, y a Juan Hortiz de Zarate],
, ,
885 [Aulaga]
, . ,
, , ,
.
XCVI. ,
, , ,
.
, , ,
,
. , 886,
.

, , [] .
.
2005 .
881 , , .
882 , , 2005 .
883 : ---, , . - .
884 --- 1567 1576
885 (Huallaga) - -,
, , , , , -.
.
886 , (. Erythroxylum coca, kuka)
(Erythroxylaceae). - ,
, .
.
.
879
880

577

 , ,
,
, , ,
, .
, .
,
( , ), ,
. , -
,
, .
,
, ,
, , . ,
,
887. 1548,
1549, 1550, 1551, , ,
, ,
, , ,
[ ], , []
, [ ] , -,
, 80 60 , 40 , 20 ,
, - . ,
, .
, 888.
, ,
. -
[] , , ,
[ ] [tianguez]889 .
XCVII. , -, ,
, , .
- 80 . ,
, ,
- .
, ,
[Mohina]890,
[Quispicanche]891. ,
,
1 = 11,5 12,5 .
, 1889 ()
. Erythroxylum novogranatense, .
889 , .
, .
890 ; .
891 ,
, .
887
888

578

 . , ,
.
, .
,
, ,
, ,
. ,
, ,
892, . ,
, , , .
, .
893 [Urcos],
6 .
, ,
- , []
, [ ] .
, ,
, .
,
,
, ,
, .
, .
[Quiquixana]894 3 .
[Yucay], ,
.
895 [Cauinas], ,
, [
], 896. , ,
, . ,
, . ,
. ,
[ Auancata],
, , ,
[] , .
, ,
, . , , , ,
. , , ,
, .
893 , ,
.
894 : .
895 .148 , :
[ ] [ ], , ,
, , , , ,
, , . ,
[ ] , .
896 ,
.
892

579

, , ,
, , [
] . , ,
,
.
[los canches],
, ,
[] , ;
. ,
, ,
,
. ,
[Viracocheynga] 897, ,
, . ,
, [ayllos],
. ,
,
. ,
, ,
.
,
.
, .
.
, ,
; , .
XCVIII. , , ,
.
[] , [los Canas],
, :
898, , 899, [Hatuncana, Chicuana, Horuro, Cacha],
, . , ,
.
, ,
, , .
, .
; .
, [Ancocagua],
. [Chaca]
, .
: -.
899 , , , 2001
. .
897
898

580

 , .
,
, ,
[Ticeviracocha], , ,

. 900,
- , .
, ,
.
, ,
. ,
. [Chiquana],
, [Ayavire] 15 .
,
, .
[]
. ( )
901, ,
, , .
,
902 ,
,
, ,
, . -
, , [
] [Copacopa]
,
, , ,
, , ,
, ,
.
, ,
; ,
, ,
. .
,
, ,
(, )
,
. ,
.
, , .
XX,
.
902 , , .
900
901

581

[] , . []
, [Juan de
Pancorbo]903, , ,
, , .
,
.
, .
XCIX. ,
,
.
, [collas], - ,
, .
[Caracollo]. - ,
, .
, .
- .
,
, ,
. ( ) , .
[ ],
, ,
. ,
, 904 [Choquiabo], ,
.
, ,
,
, - , .
[] , ,
.
[] , ,
, .
, ,
: ,
, -,
, [ ] .
, ; ,
, , (claustro).
,
[]; ,
, [] .
, , , ,
, . ,
, , . XI:
-, ; [] ,
, , , , -
, .
904 .
903

582

 . .
905 [papas], ,
, ,
.
[papa] 906 [chuo] ,
,
,
, ,
.
,
. , [oca]907,
; , ,
[quinua], .
, ;
, .
, , ,
[] ,
, , ,
, ,
[],
, [ ] , .
, ,
, ,
, ,
,
,
[] , ,
, , ,
, -
.
,
. ,
, ,
, ,
, , ,

, .
[] . [Francisco de Carvajal],

.
(1608): Chhuu. /, [] [
].
907 , (. Oxlis tubrosa) ,
,
. . ,
, , .
905
906

583

 908 [maestro de campo] ,

, , , , ,
, , ,
, , , [
], , , 80 .
C. , , ,
, .
, ,
,
. , ,
, ,
, , ,
, , 909. ,
. ,
, ,
, .
. ,
, , ,
. , - .
, ,
, , ,
, .
, , [chucos],
, []
, , .
, . ,
,
: [Zapana], [Cari],
[pucaras], - .
,
910 , ,
, . , ,
[] .
, , ,
, ,
,
, ,
, 911.
--
.
909 .
910 palude.
911 . (, . XV
., ) 7 20000 ( 1567 ),
908

584

 , ,
, .
,
, , ,
, .
, , - .
, ,
, .
, , ,
, , ,
, ,
.
,
, - , - , , - , , , .
,
. ,
. ,
, - ,
: , , ,
, ,
.
, ,
, ,
. ,
, . ,
, , ,
, ( )
, , ,
, , , . ,
, ,
. , ,
, (
) .
, . -
. .
-, , -. 1567 : 16 16487 , 22993 (39480 ;
1549 . 32208, 1,4%); 11 16 1827 , 1828 ( 3655);
10 9788 , 9789 ( 19577). : 28102 , 34610 ( 62712).
: 50 , , ( 0,66) 3679,50; 16
50, , ( 1,00) 33905; 11 20 ( 0,66) 2412,30; 11
( 0,16) 3132,32; 43129,12. ( )
260 11213571,12 -. ( 500 , 1000
, ) 234550 -, 2,09%
, (4%). -
740 ( 2,18% ),
. 40000 ( 64 100 , 119
100 ) ; 6,5 ,
3,25 , - 300000 .

585

, , , ,
, , ,
, ,
, , , , .
, ,
, .
, ,
, , ,
. , ,

. ,
, ,
[] [el duho]912, , ;
,
. ,
, , ,
, , .
[Nicasio], ,
[Diego de Uceda]913, -,
, ,
, ,
,
,
, .
, []
914 [esparto],
.
CI. ,
, .
, ,
. ,
,
. ,
,
, ,
, . ,
, , ,
.
, 1565 , -, 1430 ,
, , , ,
-, .
914 Stipa tenacissima (Stipa tenacissima LOEFL. EX L., Macrochloa tenacissima (LOEFL. EX L.) KUNTH)
, (Poaceae),
, , .
.
912
913

586

, , , ,
, ,
. ,
,
, , ,
.
,
. [
], , ,
[] , .
, , ,
. ,
,
,
, , .
,
, -, ,
, .
,
, ,
[ ]. , [ , ]
, .
, ,
, , - .
, ,
. ,
, ,
. ,
[] , [-] .
, ,
,
, .
, [mari], 915 -
[alespaquexe], [auro].
,
, [] , , .
, ; ,
, , ,
, [ ] ,
, .

915

2205 al mes luna - , al mes y Luna - .

587

 CII. , , , , ,
; ,
.
, , - ,
. [] ,
, , ,
. , , , ,
, 4 . ,
.
. , , .
,
,
, , ,
. , ,
, ,
, . , ,
, ,
.
[Hatuncolla] 15 .
: , 916 [Xuliaca], .
. , ,
, ; ,
.
, ,
, [] ,
, ,
, ,
, , - ,
.
, , ,
.
- .
( ) ,
[Omasuyo], ,
, ,
, , [Horuro, y Assillo, y Assangaro] ,
, ,
. ,
[] .
[Caruaya]917,
1 600 ,
916
917

: .
, [Carabaya].

588

, [] ,
,
, , ;
.
CIII. , ,
, , .
,
, , ,
,
. ,
918,
.
,
, . ,
, ,
, , , .
,
; ,
. ,
80 , ,
, , ,
70, 80, 919 , 920.
, ,
. ,
, ,
, , , ,
[ ],
, , [Aulagas]921.
(. Titicaca, Titiqaqa, Titiqaqa) ,
( ), . :
.
919 1,6718 . .
920 , . 8300 ,
3821 ( ), 140180 , 281 304 .
1012 C, .
25 , , ,
. 5 %
- . 1,
.
921 (. Lake Poop) , 130 .
, 1340 2. ,
. , , .
, -
. . , .
( ), -. - (3686 ), ( 3 )

. 2500 2,
. ,
. ( 1113 . )
918

589

, , , ,
, , ,
, 60 .
, ,
[]922, ,
. , ,
, ( ,
) , ,
[ ]. ,

, , ,
, ,
, [ ], , .. .
- ,
. ,
: , ,
, ,
, ,
[] ,
, [] ,
, , ,
.
[]; ,
. ,
, .
[] , ,
, .
CIV.
.
, , ,
, , ,
[Paucarcolla] ,
,
; ,

(. Ballivin).
-- --, .
922 (. Ro Desaguadero, , ) ,
. . ,
, . , , ,
. 436 , 14
. (Laguna Aguallamaya)
96 . 1959 ,
, - -. -
. ,
, 1966 .

590

 923. ,
, ,
. [Cariapassa]
924; .
, ,
, , []
, [Yumalla]. (
) ,
: 925, , , , [Xuli, Chilane, Acos, Pomata,
Cepita], .
, 926 [Ximon Pinto],
[don Gaspar], .
.

. ,
[padre fray Thomas de San Martin],
. , , ,
,
. .
,
, , ,
927, ,
, [ ]. ,
--928 [Francisco de Carvajal]929
[Hernando Bachicao]930, ,
, ,
,
.

23 1565 , ,
, " ", [Chucuito],
, " ".
[Lope Garca de Castro], [] (), -
[Garci Diez de San Miguel], , "" .
, "", , , 1567
.
924 , . 1567
. ,
.
925 1567 -.
926 : .
927 - . ,
.
928 -- - 29
; 8 ; , .. .
929 , , -
1544 .
. , ,
.
930 , .
923

591

 [Guaqui],
[],
.
CV.
.
931 ,
,
.
, .
, ,
, , ,
.
, , ,
,
. , , 932.
, , -
, ,
, [ ],
,
.
[].
, ,
, , ,
, [].
, ;
, .
.
,
,
[con sus quicios],
[portaletes], . ,
,
, ,
, 30 , 15
, [ ] 6 . , ,
, . -
. ,
, , ,
( , , , Tiwanaku) , 72
- . 1500
. . IIIX . . . , .
6 , 40 . . 1180
, ().
932 , .
931

592

 . ,
,
, [];
, ,
,
, .
, ,

, , .
, , , -,
. , ,
, ,
,
[] , , , ,
. ,
933 [practicaron de hacer]
. :
, , ,
, .
[Juan de Varagas] (
), ,
, , :
, , ,
, . ,
, , .
,
[Vinaque], , , ,
, ,
, ,
, , , ,
, , , .
, ,
,
, , ,
, , , .
,
934, .
,
, .
CVI. ---, ; [] ,
.
933
934

: .
II.

593

 [] [Viacha],
7 , ,
, , [Cacayauire, Caquingora,
Mallama], , , , ,
.
[Guarina], ,
.
( )
, ,
, ,
. -,
, .
, ,
. , ,
- , ,
, , ,
. ,

, .
, ,
.
. 935 [Oyune], , ,
,
, , ,
. --936 937, , ,
, 1549
. , , ,
, , , ,
.
, ,
, , , .
, .
. -
, , 90 .
, ,
, , [Hayohayo],
.
[Siquisica]938: .
.
[Uyuni].
-, ---- (. La Paz, Nuestra Seora de La Paz, Chuqiyapu)
, ( 1898 .), -.
937 1548 .
938 : .
935
936

594

 [Caracollo], v 11 ,

[Paria], .
, ,
.
;
, . ,
. , : 939
[Caponota] , , -
. , , ,
[Pocoata, Macha, Caracara, Moromoro].
.
CVII. ,
.
940 [La noble y real villa de Plata]
- [Chuquisaca] []
, , -
.
, ( ) .
,
, , .
, - ,
[Potosi]. , ||
.
, .
, 1548 1549
, [Pedro de
Hinojosa] 100 941, - 80 ,
.

. 1538
[Peranzurez]942, ,
, -
. ,
, [] [ ]:
, , , , , , ,
, [Totora, Tapacari, Sipesipe, Cochabamba, los Carangues,
Quillanca, Chayanta, Chaqui, y los Chichas] ,
: .
2005 : leal - , , , real .
941 .
942 , , 29 1538
------- - [] .
939
940

595

, , , ,
, .
[Tucuman] ,
, ,
[Philippe Gutierrez, y Diego de Rojas, y Nicolas de Heredia],
- ,
943, [Sebastian Gaboto].
,
, [Francisco de Mendoza]

, --
[Ruy Sanchez de Hinojosa],
, .
,
, . [Lope de Mendoza],
-- , ,
, . ,
,
,
, [].
, 944 [Pedro
de Ualdiuia], .
, ,
, , ,
,
, , -, (
) 1200 , ,
, ,
, , .
,
. , .
, -, 27 1527
.
944 (. Pedro de Valdivia, 1500 ( 1497), ,
1553 1 1554, , ) , .
. 15201521 . V ,
1525 . ,
. (15321536) . (15351537).
1535 -. . 1540
. , 1548 ,
1553 . ,
(1541), - (1544), (1550), - (1551), (1552),
.
. 1550-, , .
. 1553 .
, . ,
, , .
, , , .
, . ,
.
943

596

 . , .
, , ,
, .
,
, ,
.
CVIII. , , ,
.
, ,

.
, ,
[] . [Porco],
, ,
. , ,
, ;
. , , ,
200 [le
valdra por ano las ansedradas945 que de ella sacaran mas de doscientos mil pesos de
oro]. [Antonio Aluarez], ,
, ,
. , []
. [] ,
, , .

. , ,
, , ,
, [Vizcaya]946.
,
, ,
. ,
, .
, . [los Chichas
pueblos], ,
, , ,
; ,
, .

Las ansedradas , ,
. yield - , .
946 (. Vizcaya, . Bizkaia) ;
. .
945

597

 CIX. ,
, , ,
, .
[]
; , ,
( ), []
, ,
1547 [Villarroel]
.
, ,
.
, , .
-,
- ,
, .
, , ,
.
, ,
, 947, , [de
Mendieta], [de Onate].
,
. , .
[ ],
: , , , ,
948, [] , 2 .
, -
. ,
.
[], , ,
, 1549 .. ,
949 [
]950, [] . ,
: , .
= 230 . 53 106
, 12 24 .
949 .
950 -- (. Juan Polo de Ondegardo y Zrate) (,
, 1500 , , 24 1575) ,
, , . ,
.
. , - ,
1543 , .
--- 1 .
, -,
. .
(1546), , .
, V ,
(9 1548 ). , , ,
947
948

598

 , 951,
,
30 , 25 , , 40
. , ,
, 120 952
, , [ ]
, .
, , ,
[en tejuelos], . , ,
.
,
, , [ ]
, ,
. 1548 1551
3 953, ,
, ,
954.
, , , ,
,
. , ,
, , ,
,
. , ,
, , ,
, , ,
,
. ,
. ,
, . 22 1548
. 26 1548
, ( 16 ) .
1554 ,
. () (15581561),
. 1558
- ,
( ),
, .
: , , , , (),
. - .
. - .
- ( 1569 )
, 4 1575 .
, -, 2 .
18 1575 .
951 , , , :
, , , .. .
952 - . IV,
; 1483 485 .
953 1 3,6 = 11 = 375 ; 1552 XVII
.
954 , 10800 , 33 . , 1,125 .
.

599

 , ,
: , , ,
, []
, ; ,
,
[albahaquero],
. , - ,
, , []
,
, , .
, .
.
. ,
. , ,
, , .
, ,
. [veedores],
, ,
( ) , ,
.
,
, , [ ]
.
CX. ,
, , .

600

 , ,
, .. ,
;
,
-
.
,
, ,
, 25, 30
, , , 40 . ,
.
, , ,
, ,
, - [
], ,
,
, ,
. ,
. .
,
, , , ,
. ,

601

 [] .
,
, .
[Anaconas]955,
, , ;
.
, : ,
. ,
,
, . ,
, . ,
, ,
-, -
, . ,
, - ,
[ ].
, , ,
. []
, .
[],
,
, - ,
- [].
CXI. , , ,
.

, . , ,
, . , , ,
. ,
-, ,
. , - , . 6000 ,
; ,
;
.
955

602

 ,
,
,
,

-, ,
,

. ,
,

, ,
. ,

, ,

. ,
,
,
,
.
.
[]
, ,
.
, , ,
;
, , . ,
[], .

, .
, ,
. ,
.
956 [llamas], [llamas]. - , - ,
. ,
, ,
, ,
. , ,
, .
. 2-3 ,
(. Lama glama) ,
. . .
. , , ; , ,
.
956

603

, [ ] .
, ,
, .
. , , .
, [guanacos],
, . ,
, , ,
.
, [vicunias], , ,
, ,
. ,
-957 . , ,
, ,
. ,
. - 958
[Alonso de Mendoza] ,
, .
, [pacos],
, ,
. , ,
. .
CXII. ,
.
, , ,
, . ,
, - . ,
,
, ,
, . - ,
, [], [], ,
,
; ;
959 [ceibas], ,
.
() , (15-25 ) .
958 - , ,
- ( ),
Llaxa Lappara.
. , 20 1548
-.
959 (. Ceiba pentandra) .
, , ,
. . ,
. , .
60 70 ., .
, . -, 5 9 20 ,
. , . (15 )
957

604

 , ,
.
, 960.
, . , ,
,
, .
. ,
, ,
[ ] ,
; , ,
, , , .
. ;
, . , ,
, ,
, ,
[] [1,678 ], ,
[ 2,6 ],
,
[0,504 ],
, ,
.
, , .
, , , .
, - ,
, , - ,
. ,
, ,
, .

, ,
. ,
, , 961.
CXIII. ,
,
; .
,
, ,
, .
, , .
.
960 . .
961 X XIII
(1559).

605

 .
, ,
. ,
, , , , [ ]
, , .
,
, ,
. - , ,
. []962
-, , .
,
, . [
] , ,
.
, , .
, ,
.
, ,
. ,
.

, . ,
.
, ,
, 963
, .
-, , ,
, ,
, ,
. , , , ,
. .
, ,
, , .
, ,
, , .
. , ,
- , , .
, ,
, ,
[el Axarafe de Sevilla],
, .
, , , .
.
, .
.
962
963

606

 , , , , ,
. ,
, 964,
. .
, , , ,
, , ,
. ,
,
, .
:
965,
, . -
- ,
, .
, ,
, , ,
, ;
. 966 ,
. , [viscacha]967,
, ,
. .
, .
, .
, ,
. , .
, , : 968,
969. .
, 970.
. -
, .
.
CXIV. ,
, ,
.

1560 , .
.
965 .
966 .
967 Lagostomus maximus (Lagostomus), (Chinchillidae),
Lagidium peruanum ( ) (. Lagidium), .
" """
(1845).
968 .
969 .
970 - . .
964

607

 , , ,
, [ ]
, , . ,
, , ,
, []. ,
, , ,
. ,
, ,
, , , [] ,
. [ ]
, , ,
[] . ,
,
, , , ,
[] ,
,
.
, ,
.
, ,
. , , ,
, 971.
,
972. ,
, [ ] .
[ ] ,
.
.
, ,
, , , [ ] .
. ,
, , ,
.
, ,
, , ,
,
.
. , ,
, ,
,
; .
. ,
, , .
: , ( ) ,
, .
971
972

608

 , , ,
, , .
, , , - ,
.
, , ,
, .
, ,
, , , .
, ,
[ ]. ,
.
CXV. ,
[ ] .
,
, ,
, ,
( [ ])
. ,
[ ], , ,
-,
. ,
, , ,
.
, , [ ] .
, [] , []
, .
. ,
, , ,
. ,
, ,
, ,
, ,
, . ,
, , ,
.
,
, , - .
, , -,
Moo,
, , ,
. ,
, ,
609

, , .
-, , ,
. ,
, , .

, [ ]. ,
, , ,
. , ,
.
[], ,
.
CXVI. ,
, ,
.
, ,
, ,
, , ,
, ,
[] .
, ,
, ,
. ,
, [Carrapa],
(, )
. ,
[Yrrua], ,
[] , .
, , ,
,
. ,
, .

. ,
,
, , , ,
, , .
, , ,
, . , ,
,
, , ,
, [] ,
[ ]
, [ ]
610

 , . ,
,
, ,
. , , ,
, ,
. ,
-, -
,
, .
, , .
- , ,
, [] , ,
. , ,
,
, - ,
. ,
, , [],
. , ,
, .
[] , . ,

, [ ], ,
.
, ,
, -
, ,

.
CXVII. ,
, ,
.
,
, , ,
, ,
, .
-
, , , ,
, , , ,
,
. , ,
, , ,
, .
. , , ,
611

 - ,
, . , ,
, , ,
, , . , ,
, ,
. ,
, , ,
, . ,
, ,
, . ,
, ,
, ,
, , , ,
, .
, ,
[Lampaz]. ,
(Assangaro),
973 [Antonio de Quinones], , ,
, ;
, []
. , .
[Marcos Otazo], , ,
,
,
974:
, , ,
. ,
[ ], , []
, .
, . ,
,
[atabales] , ,
, ,
, [ ] ,
,
, ,
. , , 975
,
, - ,
- , ,
. .
250 .
, 3 1547 : 23:30,
; 5:58. 4 1547 18:40 .
, 23:30.
975 salieron - .
973
974

612

 , , -
, . ,
, ,
, ,
. ,
. ,
976, .
,
. ,
. , ,
,
. , ,
, .
. ,
, , , ,
. ,
[]. , []
; , ,
, [] , [] ,
.
[, ]. ,
. , ,
, , .
, .
, [ ] ,
, .
,
, . , ,
, ,
, ,
, , ,
, ,
[guacacamayos], .
, , , ,
.
,
, ,
, .
, ,
, . []

, ,
. [
976

, , -.

613

 ] [], [Homo],
, ,
, , ,
[] .
,
, ,
,
. , , , ,
.. , , , ,
, , ;
, .
, . ,
, , ,
. , ,
, ,
. ,
, , ,
, , [] ,
. , ,
,
, ,
, .
, ,
. . , ,
, , ,
.
,
, . [
] .
, - , -
. [ ]
, [
], .
CXVIII. , ,
[], , ,
.
,
, , ,
, ,
. ,
,
, ,
614

 [Gomez Hernandez];
[Pirsa]; ,
, , [Tamaracunga],
,
. ,
, ,
, ,
. , ,
, , . , ,
, ,
,
, , , ,
, , ,
. ,
.
[Juan Pacheco], ,
, ,
[Caramanta]; [ ] ,
, , ,
, ,
, . ,
, ,
,
, , ,
,
. ,
, , .
, ,
[] , .
,
, .
, , ,
, .
, : , .
,
, , ,
[ ] .
, ,
, ,
, ,
, , []
, ,
,
, , .
, ,
615

, , .
, ,

, ,
, , 977.
, , hu hu hu,
, .
, ,
, .
[] [] ,
. ,
, - , ,
. ,
, , ,
. , ,
, .
, ,
, , , -
, - , ,
, . ,
, , , ,
, ,
, []
, , ,
, , ,
, .
, ,
, , , ,
[], .
,
.
, , ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
, .
, !,
,
, ,
, . ,
[] , ,
, .
.
977

616

, .
.
CXIX. ,
,
, , , .
, ,
- , , ,
,
, ,
, []
. - - ,
, ,
. , , ,
[Christoual Colon]978,
[Fernando Cortes]979,
, -.
, ,
. !
, , ,
, , ,
, ,
! 980 [Pedro de los Rios],
, :
, , /
, /
, /
. /
, ,
.
[Juan Tafur] ,
[]. , [ ],
[ ], 981,
(. Christophorus Columbus, . Cristoforo Colombo, . Cristbal Coln; 1451
( ) 20 1506, , ) .
(1492).
979 (. Fernando Corts Monroy Pizarro Altamirano,
, , 1485 , , 2 1547),
, , (. Hernn Corts) ,
. V Marqus del
Valle de Oaxaca ( , - ).
980 ,
, .
981 : ( ), , (
), (), , , ,
, ( ), , ( ), ,
978

617

 . [la isla de la
Gorgona] , ,
[] []. ,
, , ,
[ ],
982.
.
,
[], [],
, ,
, []
. ,
, , .
[]
, .
, [] , ,
, []
, [] . ,
, , , ,
, ,
, ,
, , []
.
[Francisco Cesar],

,
, ,
[ ] ,
, ,
. ,
, ,
, , . ,
, , , [],
, , ,
, ,
. ,
,
, [ ] .
, ,
, ,
. : ( ) , ( )
, ( ), ,
.
982 , ,
(1526).

618

 , ,
, ,
.
, ,
,
, ,
, ,
, . :
, ; ,
, ,
, , .
, [ ] ,
, [],
,
. ,
,
. , , ,
, ,
, ,
. [Jorge Robledo],
,
,
, ,
.
[Hernan Rodriguez de Sosa y
Baltasar de Ledesma], [ ]
, .
, ,
, ,
: , ,
,
. [Francisco Garcia de Touar],
, - , .
, , , ,
,
. [Roque
Martin], , [ ] ,
[]: ,
, , .
, , .
, ,
,
, , , ,
, .
619

 CXX.
, , ,
.

, ,
, ,
, , ,
, .
, ,
, [Vicente de Baluerde],
,
, ,
. , ,

[Juan Solano] ,
-
, , , ,
-. ,
, ,
[Hieronimo de Loaysa], ,
. ---,
-, -, - [Garcia Diaz
Arias], , .
- [Juan Valle],
, , ,
, .
, .

, .
,
, .
,
.
, , ,
, .
. -
,
, ,
, [el licenciado Andres
de Cianca, y el doctor Bravo de Saravia],
[Hernando de Santillan]983.
, , (. Santillan, Fernando de . Hernando de Santilln)
( 1519 8 1574, , ) , , .
, , .
983

620

. , ,
, , ,
,
-, ,
, ,
[], -
, ,
.
CXXI. ,
.
,
, , ,
,
, .
, ,
984. [Juan de
Olias]. - ,
[Pedro Portugues]. , [padre fray
Sebastian]. -
,
[padre fray Francisco de los Angeles].
, . - ,
[padre fray Hieronimo]. ,
[padre fray Martin de Esquiuel],
1548 . 1550 . 1557
. (Tasa de Santilln),
1558 , .
- .

, .
18 50 , , ,
, , ,
. ,
. 4 1559 ,
. 1561 . 1563
.
(). , . ,
.
. , 1564 .
11 1564 . .
: 1570 ; .
630 ( ) ,
, ,
-. 1578
. , ,
8 1574 -.
984 .

621

, .
,
- [padre fray Francisco de sct a Ana], ,
. ,
[padre fray Miguel de
Orenes]. ,
-.
,
[padre fray Pedro de Ulloa]. --
, .
, -.
,
[padre fray Francisco de la Cruz],
, [
]. - ,
[padre fray Alonso de Montenegro],
, [ ],
,
[padre fray Jodoco rique flamenco]. , ,
, , ,
,
, , ,
-
, ,
.
, ,
, , , ,
, ,
, . []
,
.
.
,
.

[]985
Laus deo986.

[Martin de Montesdoca]987.
2005 . .
. .
987 2005 Martin de Montesdeoca
985
986

622

623

 . ,
, (1555).

:
Fernando de Santillan. Relacion del orgen, descendencia, poltica y gobierno de
los incas // Tres relaciones de antigedades peruanas. Madrid, 1879.
9: 4 .
.14: . 22: .
. 15: :
. 16: , , ,
:
. 17: .
. 18: :
,

.
.19 .20: .
( ). .. .
.21.

.
.25. .

.
.26. , .
, , , .

.
.27. .
,

.
.28. .
: ,
(.. , ).
, . 40
,
, , , (
). , ,
.
(.. ). ,
.
. ,
: (8 ),
(25 ), , ,
,
624

 , . ,

.
.29: -, , .
.34: -
(, ), -,
, , .
,
. .

.
.36. .
, .
, ,
, .
,
. .
, ,

.
.38:

,
,
.
.39: ()
.
.40: . . -.
- ,
, . ,

.
.41: , , .
, .
.42: . ,
.
, .
,
, 1 1 .

().
.43:

.
.44: ,

.
.45: ,
, ,
- , .

.
.46: ,

.
.48:
. - 2
.
625

.49: 12 ,
, .. ,
: 25 50 . ,
,

.
. 50:
, , ,

/.
.51: . :
, , , ,
;
. ,
, ,
, . ,
, ,
. ,
- , .
.

.
.52: .
,
. ,
, - 1
1 (..73), .
.54: ,
, -
. ( )
..
.
. .
, .
.
.
.57: , ,
: , .. , ,
,

.
.60: (, )
, .

.
.72: , 30000
, 2000.
- ,

.
.73: , 1 (1000 )
626

100
.
.74:
, (
),

.
.82: ,
, . ,
, ( ?)
. ,
.
.83: ,
. ,
// .

.
. 90: - 1560
350 . (.. 1,4-1,75 . .). /
.97 , 1/3 ,
, .. 4,2 5,25 . /.
.94:
,
().
.95: 100 .
,

.
.97: - ,
.
. ,
, ,

.
.102:
( ), .

. .
.108: 1 ,
.

.
.115:
( ), ,
[],
,
. - ,
.

627

 --.
(1557). .

(. . . )
: .
. 3. . 195 .

29- [1513 .] 26
, .
.
,
. ,
, ,
, .
, :
, ,
, ,
, ,
, , , , ,
,
, [28] , ,
, , ,
. ,
, ,
,
, , .
, ,
,
, ,
,
;
,
, , ,
.
,
,
.
628

 , ,
, ,
. , ,
,
.

,
,
.

(. . . )
: .
XVI . - .
1963.

I, , -
, ,
, ,

; , ,
,
, , ; ,
[ ],
(
)
, , 1.

( ,
, XXIV ) 2.

, ,
, ,

,
629

 , ,
( ,
, )
, ,
, . ,
, , ,
, , ... 3
( (
,
)).

, , [126]
4.

... ,
. , , ,
.
; .
- 6
, .

, , , ,
-, , [ ),
. ,
,
, , ,
, ,
;
.

[ ], , ,
[]. ,
, ,
. [ ] ,
,
. O , ,
. [127]
630

 II, ,
, ,
, ,
- ,
:
,
, ;
,
.

, ,
, , ,
. -

, , ,
, - .

,
, , ( ),
, , ,
[]
, , , ,
- ;
, ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,
, ,
. , ,
,
, ,
,
, , ,
- . , ,
,
, ! [128]

631

 , , , , ,
;
-

, , , ,
, , ,
. , ,
, ,
; , , ,
(volador), ,
, ,
. 6

, , ,
,

, ,
.
7
. ,

, [ ] ,

( , ).

, ,
, , ,
, , ,
, .
,
.
( (ishpingo), , XVI .,
, ,
).

a []
, .

(. 9),
- , , ,
632

,
, ,
, , [129]
. ,
, , ,
, .

, ,
,
, , , ;
XXIV
( ).
-
, , -
.

ad plenum (Ad plenum

(.) ), , ,
,
,
[ ],
-
.

, , [ ], ,
, ,
.

,
, -- ,
; - ,
, .

,
,
633

 , ,
, , -
,
, 20- 1542 8. ,
,
, ,
,
, ,
. . [130]

,

.

1. ,
.

2. , .

3. , .

4. , , .

5. , ,
. .

6. .

634

7. .

8. .

9. , ,
, ,
. ( ,
.)

10. .

11. .

12. .

13. , .

14. , .

15. , , .

16. , , .

17. , , .

635

18. , ,
.

19. , [] [-(?)], .

20. , [ -- (?)],
.

21. , , .

22. , , , .

23. , .

24. , --, .

25. , , .

26. , --.

27. . [131]

28. , .

29. , .
636

30. , .

31. .

32. , .

33. , .

34. , , , .

35. , .

36. , .

37. , .

38. , .

39. .

40. .

41. , .
637

42. .

43. .

44. , [ -- (?)].

45. , , .

46. , [ -- (?)].

47. .

48. ---.

49. .

50. , .

51. , .

52. .

53. ,
.
638

54. . (
, 1218 . ,
,
.)

, , ,
, , ,

;
,
, , ,
. , ,
[ ],
9.

, 13
1542 , -
[132] , ,


,
, , , [O]

, , ,
, e ,
, ( ,
,
, ). , ,
,

, , ;
,
, , [ ] , ,
, .
, ,
( VI).

639

 [ -]
, ,
, ,
, ,
( ].
, , , ,
; [ ] ,
- ,
; - [-
]. , ,
[]
, [] ,
, , ,

(. 19). ,
, ,
, ,
,
; ,
, , , ,
, ,
, ,
.

, ,
,
, ,
. , ,
, ,
; ,
, ,
. [133]

III,
; , ,
, ,
, , .

,
,
640

 -
[--] ,
. ( 014' . . 7831' . .)

,
, (
) ,
, , (
,
, ), ,
, , ,
, .

, ,
, ,
, ,
[134] (
(
,
). ). ,
,
, ,
. ,
, , ,
, .
,
, ,
, , , ,
, ,

. , -
, ,
IX, XXXI, .
, ,
, ,
, .
, ,
,
,

, ,
641

 , ,
.

,
,
,
- ,
, -
, ,
,
.
,
, ,
.
,
, ,
, [135]
;
, ,
, , ,
.

,
: ,
, ;
,
, , , ,
.

,
, (
, ), ,
. ,
.
, ,
: , -
, ;
; ,

10. , ,
642

 , , ,
,
.

- ( ,
),
11.
, , ,
",
, , (
,
). ,
, ,
.

,
, .
, ,
. , , ,
, , , ,
, . [136]

(,
) , ,
, ;
, , , ,
[] , (
), .
,
.
, , , ,
, , , , , , ,
; , ,
, . ,
, , , , , ,
, , , ,
, .
, ,
, , , ,
643

 , ,
( , ,
, (. 28
),

).

IV, ,
,
, , ;
, , , ,
, ,
.

, , ,
XXIV ,
,
, , , ;
, .
[137] ,

, ,
, ; XXIV
. ,
( )
( XXXIV, VIII),
, , ,
. ,
, ,
( II III .), ,
,
. , , ,
, ,
, .
, (
), , ,
,
,
;
. , ,
, ,
644

 . ,
.
,
. ,
, ,
, , , ,
, , , ,
, , ,
, .

, (
) .

, (Paranaguacu) (
(Rio de la Plata) (
). ( );
.
, ). [138]

,
, ,
, , , .
, ,
,
, , .

[ ], ,
, (
, , ,
), , ,
,
.
, , ,
,
, ,
, ,
, , , XXIV
645

 . ,

, .

V,
, , ,
.

,
, -
,
. , ,
, ,
, ,
, .
, [139] .
, , ;
, , , ,
, .
,
, , ,
, , ,
, ,
. ,
. 12

VI, , ,
,
,

, ,
. 13

[]
,
(. . 180),
,
646

( --) ,
,
. ,
, , , ,
, ,
.

, (
, 50 . (60 . )),
;
, , ,
,
,
, ,
[140] ( )
14. , ,
, .
, ,

. ,
, , 15.

- ,
;
(lenguas), , .
[ ) ,
, ,
. ,
.

.
( , , )
; , ,
, ,
, . , ,
, , ,
,
, .
, ;
, . u ,
647

 . ,
(, ),
, , .

; -
18.

,
, ,
, ,
; , ,
.
, .
, []
, .

. -
[141]
, , , ,
,
, .
, , .
,
,
- ,
, , ,
-
, [ ]
; , , , ,
; ,
, .

,
, ,
, , , ,
, , ,
, .
,
[] , ,
, , .
648

 , , .
, , ,
,
, , [ ]
17.

,
, ,
, ,
, , , ,
, [ ] [ ]
( ,
, ),
, .
, , ,

, ,
.

, , [],
,
, , [142]
,
, ,
, , .
, ,

, , ,
, .
.
; , ,
,
, , , ,
. 18

, !
?
, !

649


,
(balsas) ( :
.
balsas
(Ochronia lagopus)
( ) ,
), , ,
. ,
, .

,
, []
. [ ]
, , -
.
,
, ,
, , ,
. -
; 1542 ,
19.

,
, ,
; , , XXIV
, . (
.)

1. ,
- -- (
)

.
, ,
650

 ,
.

(14781557)
. ,
, , , , ,
.
, , ,
, , , .
1514 . 1556.

. 1532 .
, 15

.
, 1526 .,

, 18511855 .
,

.
, , ,
1548 . , ,
,
, , ,
. , ,
,
.

. (
, ,
, - 20 1543 .
(. Giovanni Ramusio, Delle navigationi et viaggi Venetia, 15561563, . 415416). ,
.)

(. I. . L . I-IV
), XXIV
(
). ;
651

 1512 . 1548 .,
, -
1542 1543 .,
,
( 13 1542 . 3
, 25 1547 . .). ,
, ,
, ,
, .

:
Historia general natural de las Inilias, islas y tierra-firme del inar-oceano. Por el
capitan Gonzalo Fernandez de Oviedo y Valdes, primer cronista del Nuevo Mundo.
Madrid, 18511855.

, , ,
, (
12),
. , ,
, , ,
,
, u ,
,
... ,
.

2. ,
, ,
- .

, , 20 1530 .
;
,
.
,
,
. 1531 . .
,
652

 .
. ,
, ,
. 1000
. (. Casiano Garcia, Vida del Comendador
Diego de Ordaz Descubridor del Orinoco. Mexico, 1952.)

,
. XVIXVII .
: ... ,
, ... ,
1535 . , .

3. ,
, , ,
1537 .
.

1538 . :
1536 ., 26
1541 .
- (
1542 .), 10 1548
. (, ). ,
,
--,
103- .

4. ( ) ,
.
,
, (
), . 1523
1524 .
653


(, 1532 .), , ,
(1533 .).

5. ---
, . 1535 .
.

6. , (),
, , ,
. (.
)
(
). (dorado
- , )
,
,
, , ,
(
,
, XX .).

7. XVI (, , ,
)
. ,
(. 1550 .),
, 220 . u
(. 1552 .) : [ ],
, [] , 200
... ,

. (1555), ,
500 ,
, , ,
,
... ( 1581 .)
280 .
(1609), , ,
654

 , 200 100
100 , 340
, 150 ( , 60
, ,
). :
,
, ,
, , , ,
, ;
4 [. . ], ...
, 60
[50 . ].

, ,
, 3 1542 . (
): ... [. . ]
... 15
1541 . ,
, :
,
[] , , ,
, 30 40 ,
...

,
, -,
, , ,
.

8. (. . 115)
- 22 . 22 20
1542 . , .
, : ,
-
, ,
. , ,
, .

655

9. , ,

, ,
,
(... , .
),
, .
54 ( 53, , ,
),
, , ,
, ,
. . 57 ,
, , ,
. 60.

,
( ), ,
57
, . ,
, -- .

10. , ,
, ,
. ,
(1538), ,
- (
, - ,
), ... .

1550 . ,
,
400
(--, , . II).
,
: ,
.
, ,
.
, , .
, ;
656

 ... ,
[] ,
[] ,
, [] .
, . , , .
... , ,
: , ,
...

, ,
.

11. ,
,
.

12. ,


. (
V IV )
. , II
, , -
, , ,
, ,
(

), .

. -
1546 ,
(, 1546 .)
. ,
, ; ,
, 1548 .,
10 1548 . ,

, ,
657

 ?
, (
,
) ,

, ,
,
, .

, - 25 1547 .


, , , -
. - V ,
.

13.
, -,
,
.

, ,
, , ,
, ,
, , ,
(
).
.

14. ,
, ,
, ...
,
, ,
,
; , ,
,
. 40 50
[] , . ,
,
658

 , ,
, . ,
,
, , u -
.
.

15. , ,
.
, ( ] ,
, ,
( --).

16. 80
[] , (
, .
( , . .).
(. Erythroxylon Coca),
.) 50 (),
( 2 ).
, , .
, , , ,
( ). (). 50
,
,
[] (). 40-50 20 ,

.
,
(), , ,
; ,
, , ;
- - ...
().

17. 3 1542 .
: ... , , ,
, [],
, [ ] ,
, ,
659

 ,
; , [ ]
, ,
. , , ,
, ,
. ,
,
, ,
,
[ ], ...

,
, , , ,
, ,
, , [],
[]
; ....

18. ... , .
- ,
, , ,
, , ().
, , ,
, ,
, , ... ().
, 340 ,
, 210 , 50 80
.

19. 1541 . ,

,
(
, ,
). ,
1542 . , -
( )
.
-,
660

, 1542 . . ,
1544 .
, , (
1 ,
.) - . ,
, , -
(1546 .). -

( ).
10 1548 . .

661

 . ,
(, 1557).

:
Bandera, Damian de la. Relacion del origen e gobierno que los Ingas tuvieron....
(1557) // Biblioteca Peruana. - Tomo 3. - Lima: Editores Tecnicos Asociados
S.A.,1968. - pp. 491-510.

/491/

1557
/493/ , , ,
, ,
, , ,
, [inga Yupanqui],
[Topainga Yupangui], [Guainacapac], [Huascar
lnga].
.
,
, 988 [Caxatambo],
, 989 [Pacaritambo],
, , || : ,
-, , , ,
, [quichua],
, , .
, , ,
.
, , ,
, 990, , :
, , , ,
, , [Pachacuti Yupangui, Viracochay
Yupangui, lnga Yupangui, Topa Inga Yupangui, Guainacapac, Huascar Inga,
Atauvalpa]. , , ,
||.
, .
.
,
(, ) . ,
(Mara Concepcin Bravo Guerreira. Redes Del poder dual a la diarquia en el Estado
Inca // Revista Complutense de Historia deAmrica. - 18. - Edit. Complutense. Madrid. - 1992. - pp. 53-54).
990 , , , , , , ,
. ,
.
988
989

662

 , , [Capac Yupa].
- , , - ,
991 [chacara] ,
[vasallaj] ,
, ,
.
/494/ , ,
[pulicia], ,
. 992, ,
| | , ;
,
. , , ,
, ,
[llevarsela]; ,
993, [Chimo Capac],
, ,
, || [Chocorbos], 994
[Asto Capac], .
, , ; || 995
[huacas]; , ;
, ;
,
[no habia cosa limitada], ;
,
, .
, , , ,
, , 996, ,
| | ,
, : , ,
, , ,
[los tener en razon] ,
, , ,
, ; , ,
, , ,
, ,
, , , ;

.
. , ,
, ,
.
993 , -.
994 , , , .
995 .
996 .
, . , :
.
991
992

663

 , , , , 997,
[hasta el valle de Pisco por los yungas], || - ||
998 [por la sierra hasta los Lucanas], ,
.
/495/ | | ,
,
, ; ||
, , . ,
999,
, , ,
, , || , , | |
[por bien, y do no aprovechaba, por rigor y crueldad];
, ,
, [hizo junta de todos los
senores de la tierra], , ,
, ;
, , .
, ,
, : [Chinchaysuyo],
[Vilcaconga]
||1000 [Quito];
, ; ,

, | | | |;
, . || ,
|| ,
, , - ,
: , , ,
, , , ,
[y la otra cruz que atraviesa], , ,
, , , ,
.
, ,
, [un
capac], ,
1001 , ,
, -
, || : , , ,
, .
, , ,
.
998 .
999 , , 1471 .
. . ,
, , .
1000 .
1001 100 . .
997

664

1002 [capac Ancha, Chularico, Coyoche, Gualepaya],

, 1003, , ,
, ,
; , ,
1004 [este secretario lo daba a entende delante
del Inga y daba el quipo dello], 1005; ,
,
[para poder tener mas cuenta],
1006 [guamani],
, [un
governador], 1007 [cocricoc];
, , 1008 [Ganan], .. ,
1009 [Hurin], ,
|| 1010;
, ,
[curacas al de pachaca], , ,
, [que era mas
hombre], , 1011
[curaca de guaranga], ;
, ,
-, ,
;
, ,
; ,
, ,
, [y sobre todos, al lnga].

[cocricoc], , 1012.
/496/ ,
, ,
, 12 , ,
:
: , , , .
, , - , ,
.
1004 - .
1005 , - ,
. .
1006 - . .
40000 .
1007 , , .
.
1008 , .
1009 , .
1010 , : ,
.
1011 , .
1012 .
1002
1003

665

 [punucroco],
, ,
,
, ;
.
/497/ [chaupiroco],
||: ,
, .
[puric], ..
, , ,
[chaccras], .
[michuguaina],
, ||,
, ,
|| , || ,
.
[cocapallac],
||,
.
[pucllacguamra],
, .
[tatanticci],
.
[machapori],
.
[llocllaguamra], ||
.
, [guamra], || .
, [guamara], , ||
[que hace penillos].
/498/ [moxocpacaric],
.
, ,
,
, , ,
, ,
, , ||
, ,
, , ,
. ,
, ,
1013 [en lugar de yanaconas],
.
( - ). ,
, , , , .
1013

666

, ;
[hatunrunas], [aucapori], ,

, , |?|
[conforme a los tributarios que le ponia].
: | |
, , ,
1014 [indioguarmen],
, ,
, ,
[las guacas], || .
, [aplico
para si todas las mas hijas de senores] ,
,
, 1015 [mamaconas],
, , [que paresce nombre propio].
,
,
, ,
, 1016 [acra],
; , ,
, ;
, ,
, , ,
- .
/499/ , || ,
[havasipas], ,
,
, .
,
, ,
, ,
; ,
.
,
, , , ,
,
, , ,
|?|
. , ,
, , ,
.
, . ,
.
1016 , - .
1014
1015

667

 , ,
, , .
, , ,
.
,
1017 [tambos] , ,
1018 [chasquis].
,
, ,
[que hubiese oficiales de todos sus oficios].
, ,
, .
/500/ [visitadores]
, , , , ,
, || .
[Combino las provincias e repartimientos]
:
, , ,
, ,
.
, , ,
, .
| | ,
, , ,
, .
, ,
, , ,
, , , ,
[a las reliquias que deste gobierno han
quedado], .
, , ,
, ,
[Xauxa, Vilcas] ,
.
,
, , ,
, ,
,
,
, , , |
|, , ,
, , , |
|. ,
1017
1018

.
, .

668

 , ,
, , , , ,
, ; ,
, ,
,
[como entre ellos era costumbre hacerse antes que hubiese ingas].
, , , ,
.
/501/ , , ,
, ,
, , ,
: , , ,
, , ,
, , ,
, ,
, | | - - , ,
, ,
, , .
, ,
, ,
, 1019, ,
1020 [Chincha, el Guarco, Pachacama],
, , ; | |
, , 1021,
[Xauxa, Andahuaylas, Cotabambas], 1022
, . ,
, ,
, ,
| |,
; ,
, , ,
, , ,
, , , ,
, ||
, ,
, , || ,
, ,
,
, ,

1530 30000 150 . .

.
1020 , (1460-1533) , , ,
30000 .
1021 .
1022 () .
1019

669

, , ,
.
/502/ , , ,
,
[Domingo Rodriguez], , : ,
, ? , ,
, .
, . ,
, , ,
. , , ,
, .
, , ,
, , ,
, ,
, .

, , ,
[que era como gobernador];
, , , ,
- , , - , , |
| [no habia buen recaudo], |
| ;
||, ,
.
,
, .

, -, ,
, ,
, ,

[por temor de no salir con ellos y no tener favor],
, , ,
, . , ,
,
: ,
, - ;

, || [quedaronse con lo uno y con lo
otro].
/503/ , ,
- .

670

 ; ,
; , , ; ,
, .
, ,
; , ,
, ,
, - , - ,
.
, , , :
- ,
[hochaycacamayoc], ,
; , , ,
, [despenaban],
, .
| | ,
||; || - 1023
[vunapacacha], ||: ,
, ,
[sacaba e daba pachacas].
, [juez de
comisin], 1024 [taripacoc],
[aclarador]; [hacia su
informacion] , ,
, , , ;
,
, .
/504/ , 1025
[guarmicoc], , .
, , , , ,
; - || ,
[trabajo habia]. ||
, || [ni de mudar el
habito], || . [las
acras], , ,
, .
:
,
, ; ,
, : ,
, ;
, .
() ,
, , ,
, , , .
1025 , , ( )
. 5 5000 . .
1023
1024

671

, , ,
: , .
, ,
|| ,
, , ,
, , ,
.
, , ,
;
[con grandes extorsiones].
, ,
, , ,
, , ,
, .
, ,
, , ,
,
, , ,
, , .
/505/
.
, 1026
,
, ,
, , ,
, ,
,
, ,
: , , , ,
, , , , ,
| |, , ,
| |; ,
, , ,
, ,
, ,
[habian gran cuenta y
razon].

:
[huno], ;
| | ,
1026

672

 , , ,
| | ,
, ,
|| :
.
,
,
, ;
,
, ; ,
,
, ,
, , .
/506/ ,
, ,
,
,
, , ,
, ,
, [se alzaron con todas aquellas
cosas y preeminencias que eran del lnga y con la juridicion cevil y criminal que no
tenian, e cada uno en su muladar quedo hecho lo que era el lnga en todo el reino].
, -
, :
,
, ,
[dabanle por su rodeo, que ellos llaman mita],
, ,
, .
, ,
, , -
, .
, ,
[tucuyrico], , ,
1027, 1028
[Vilcas], , ,
.
[Uramarca], , [Acos],
; ,
;
; 1029 [micho],
.. , .
,
.
1029 , ( , , ) .
-, , ,
1027
1028

673

 | |, ,
, ,
[pendencias livianas],
,
, , | |
[el proveia lo que le parescia].
/507/
,
, , ,
, ,
, .
.
, , | |, ,
, , , ;
; .
, ,
| |, ;
- ;
[tan guardado], ,
, [ni tener cuenta con otra],
, .

, .
.

,
[de cuidado], [dabanle]
, , ; ,
,
, , , , , .
.
,
,

, .
, ,
, , , .

674

 , ,
.
/508/ - , ,
, ,
, , ,
, , , ,
|| [el disponia dello]
.
, , ,
- , .
.
,
, | , |
, ,
, . ,
, , ,
, ,
; ,
, ||,
|| , ,
,
, , ,
, , | | ,
;
: , , .
, ,
, ,
, , ,
, || ,
, .
, .
,
, , ,
,
.
/509/
, ,
| |.
, , ,
,
, ,
675

- ,
: || , .
, ,
, -
| |, ,
, ,
- .
||
[Todas las chaccras de coca de todo el reino eran suyas],

; , ,
- , , ,
, .
, , ,
, , , ,
.
,
, ,
.
, ,
, .
|| , , ,
, ,
, [pero no se halla que
llevase a los indios tributo de lo que gogian en sus chacaras ni del esquilmo de sus
ganados].
/510/ , ,
, ,
, ,
, , ,

, ,
.
,
, -
, .
,
,
||
, , , [por
lengua de Cristobal, mulato, interprete], ,
| | , .
[Guamanga],
.
[Damian de la Bandera].
676

 . [Pedro de Escobar],
.

677

 , .
(, 25 1558 )

[ Guillermo Lohmann Villena. El testamento indito del Inca

Sayri Tupac Historia y cultura. Lima , Vol. 1 (1965), Nr. 1, p. 13-18.
:
. , 2010,
[ :
., 2010,
.
, ,
.
,
1030. ,
,
,
, .

, .
- , , ,

, - .
,
. ,
, , , ,
,
I.

! ,
,

, , [14] 1031.

, [ ]
. . , 657, 361-365
1031 "El seoro de los Marqueses de Santiago de Oropesa en el Per", Anuario de Historia del Derecho Espaol
(Madrid, 1949), XIX, . 347-458. , , , . . 347355, , .
1030

678

 [],
, :

, , ,
, . .
, , ,
1032 [don Diego Hurtado de
Mendoza ynga Mango Cap Yupangui], ,
- , , ,
, ,
, [] , ,
, , ,
,
, , ,
, , , ,
, ,
, , ,
, ,
,
,
[]
, ,
,
, ,
, :
-, ,
, , ]
[15]
, ,
[de seor Sancto Domingo] , [],
1033.
, , ,
, ,
, , , 1034,
(Cneo Vilda), Historia de las guerras de los ltimos Incas
peruanos (Barcelona, 192(5), IV, XXI XXII, 191-210.
1032 ,
, , , - ,
, .
1033 . . "Documentos para la Historia del Cuzco. Tumbas
de los Incas Sayri Tpac, Don Felipe Tpac Amaru. . . y de la Coya Mara Cus Huareay. . .", Revista del Instituto
Americano de Arte (Cuzco, Primer Semestre de 1944), . 13-21.
1034 . , ,
- .

679

 , ,
, , , [] ,
, , ,
.
, ,
, , 1035
, ,
..
, [] [a las mandas
forcosas] [a todas
ellas]1036.
, , 1037
[doa beatriz], 1038 [doa Mara],
.
, , , , ,
, , , ,
, [] ,
..
, ,
, , , ,
[] , , ,
, , , ,
, ,
, ,
[ ], ,
..
, []
[doa Yns], , ,
..
[16]
, 1039,
, [Juan Balsa], ,
1040 [doa Juana Marcachimbo], ,
.
, ,
,
, ,
y quella se paguen - , quellas -
.. .
1037 , , ,
23 1598 . ,
"El testamento indito de doa Beatriz Clara Coya de Loyola, hija del Inca Sayri Tpac", Fnix, Revista de la Biblioteca
Nacional (Lima, 1950), 7, pgs. 109-122.
1038 , (Mara Cus Huarcay Coya),
, - .
1039
1040 .
1035
1036

680

 , ,

, ,
,
,
, ,
[] . ,

, ,
, ,

.
[Juan Sierra de Leguicamo],
, , ,
1041, , ,
..
, , ,
.
, , ,
[: ], .
, , ,
, , , , ,
, , , , , ,
, , , , ,
[Ansyaman y Chauca y Guasqui y Pucar Yupangui y Topa Yupangui y
Curi Pucar y Vilcacndor y Angalloco y Ayoquillo y Guaseo y Guasqui y Soca y
Callas y Vilcaparihuana y Auquitopa Yupanqui y Chuelas y Pariuina],
, - 1042 [cunbe], ,
1043 [las chcaras] , ,
, [ ] , ,
..

,
, 1044 [Diego Maldonado]
1045 [Alonso de Hinojosa], [17] ,
, ,
, , ,
, , ,
, , ,
, ,
. ,
, .
1042 , , , .
1043
1044 .
1045 .
1041

681

 , , ,
, ,

, , []
[] , ,
, ,
.
, ,
, , ,
, , ,
,
, ,
, ,
, ,
, ,
, ,

[universales
herederos]
..
, , ,
[Antn Rramos] , ,
, , ,
,
, .
, ,
,
, []
, , [ ]
, [ ] ,
, ,
[Rodrigo Lpez],
1046 [seor Oydor],
, .
25
1558 ,
[el Licenciado Saauedra], ,
, [juez de residencia]1047, &.,
[Mancio Sierra], [Diego Hernndez], [
], [Hernando de Seplueda],
[Juanes de Villamonte], , ,
,
,
, , -1048,
.. .
juicio de residencia.
1048 lengua ynterprete!!!
1046
1047

682

 ,
, , [18] ,
[Diego Hurtado],
, , , . .
. , [Sancho de Orue],
. , [Sancho Ortiz de Orue],
[del Cabildo],
; ,
, ,
,
, . ,
-----------.
?
,
1561 , ,
[] , ,
1049.

(.) , .
.
( . , , ., 1987).
.
1049 . Temple, "La descendencia de don Carlos Inca", Revista Histrica (Lima, 1948), XVII, pgs. 148-149.

683

 --.
, ,
(1559).

[ Revista histrica; rgano del Instituto

Histrico del Per, Volume 1. Lima, 1906, pp. 207-230 :
., 2010,
.
,
. , 1906 ,
, , ,

.
, ,
,


.
XVII
, ,
:
,
,
(, , ) .

.
, , ,

, (, ),
.

, ,
.
, .
, , .
:
. .

684

 [Viracocha] (
)
, , , , 1050
[Pachamama], .
, [Collca]1051, [las
cabrillas]. , , ,
.
.
,
[Vrcuchillay], , , ,
, , ,
1052. ,

1050
1051

-. .
(1608), DGH:

(). Collca cuyllur, ccapac collcca cuyllur.

, , , ,
.
1052

685

, 1053 [Catuchillay] 1054.

. ,
, , 1055 [Chuqui
chinchay]; , , , ,
. ,
1056 [Ancochinchay], .
[], 1057 [Machacuay],
,
; , ,
, ,
1053

DGH:
. Catachillay orcochillay.

1054

, , DGH , :

Catachillay, vrcuchillay. - .
.. .
1055 DGH:
- Chuqui chinchay.
Chhoque chinchay, llama. , ().
Chuqui .

1056

DGH:

- ''Acochinchay''.
1057 DGH:
Qquempiycucun machacuhuay. , qquenpicayacun.
, , .

686

. , ,
1058 [Chacana], 1059 [Topatorca],
[Mamana], 1060 [Mirco], [Miquiquiray],
.
2. , , ,
, : ,
( - ) , ,
. ,
[Ticci Viracocha].
[], [Huacas], 1061,
, - -;
[] .
3. , , , ,
; : [Chuquilla], [Catu
illa], [Intiillapa], ,
, [en su mano]
, , , ,
, .
, , , ,
. - ,
, ,
; .
[ (?)], .
1058

DGH:
Chacana. ().
Chacca na. , , .. .

1059

DGH:
Tupa .

1060 DGH:
Maman mircu. (c. mircu).
Mirccuni. , - , , .
, , , ,
[Maman mirccuc cuyllur], " , "
1061

687

 II. .
, ,
, . ,
, .
,
. , , ,
, , ,
; [los Yngas] .
2. , ,
, , .
,
, , ,
, .
.
3. ,
.
;
, .
, ,
[Huauqui], ,
, ,
, , ,
. ,
, , ,
. [Huayna Capac],
. .
, [] , ,
.
, ,
.
, , [ ]
,
[] , , ,
.
III. .
,
, .
[ayllo], , ,
[] ,
[] ,
. ,
688

; ,
, , ,
. [ ] [Ynca Roca],
[Hanan Cozco].
1062 [Yahuarhuaqui], [Viracocha Ynca],
[Pachacuti Ynca], [Topa Ynca Yupanqui], ,
[Huascar Ynca]. [Vrin Cuzco]
1063 [Cinchiroca], []
[Capac Yupanqui], [Lluqui Yupanqui],
[Maytacapac], 1064 [Tarco huaman].
3. , , ,
[Manco Capac], , ,
, 1065 [Tambo]. ,
, ,
. ,
.
IIII1066. .
, - ,
, , , ,
, , [ ], ,
, , ,

. , [: ]
- ;
, -
; , , .
, , 1067 [chuqui illa], [Huaca] , .
V. ,
.
, []
. ;
,
: ;
, , ,


1064 .
1065 , . .
1066 .
1067 DGH:
Ylla. , , , ,
.
1062
1063

689

 ,
, .
. [Collasuyo]
,
( [Ychuri], . [ichuiri]). ,
- .
[Ychuris], , ,
- , - ,
,
, , ,
. ,
, , , 1068,
. , ,
[] [Collas].
2. ,
. ,
. -, - [] .
[ ]: ;
, , . , .
,
, , .
[].
, []
,
. ,
, , .
3. ,
; [] :
, : , , ,
, , .
[],
, , ,
[guado], []1069 [opacuna].
- , ,
, - , . ,
, , (
), -
, ..
4.
, - ,
, .
, , ,
1068
1069

.
, !

690

 . []
.
VI. , .
, - , , ,
,
, [] [] [alquible].
,
, , .
, , ,
, , ,
, [] .
, - ,
. [guanaco],
.
,
. ,
[coca] , ( [Villca
roncon]1070),
, .
VII. [].
, ,
1071.
, ,
, 1072.
, ,
, ,
, [Sucanca], [
], 1073 [] [Puncuy1074

1070

DGH:
Runcuni. .
1071 .. 365 , 12 29 348 , 29,53 , 354,36 .
, 17 11 .
1072 , 12.
:
1) 12, Succanga.
2) 8 8 ; .. 16 = 12 + 4 ,
( ).
1073 :
: ,
. , . ,
, -; , ,
(?)-
1074 DGH:
Puncu. .

691

sucanca], [Chirao1075 sucanca].

[Huata] [Quichua], [] [Aymara] []
[Mara]1076. [Quilla],
[Pacsi]1077.
2.
, ,
. , , ..
.
, , .
VIII. .
,
1078 [Capacraymi], ,
, [Raymi].
,
. , ,
, [] ; , ,
, , .
, 1079 [guaras],
, , ,
,
.
, , ,
[.. -]1080,
. ,
, , ,
[]. ,
[huaras], ,
1075

DGH:
Chirau punchau. , , .
Chiraupacha, a chiraumitta. , , .
Chirau. .
1553
( ):
1076

, , ,
, [?]. ,
, , .
1077 . . :
( Killa), (Pacsi, , , Phakhsi). .
1078 :
-.
. .
1079 , .
1080 , .

692

, , ,
[] [Huarachicuy],
[Vicarassia]. , ,
, , [Potosi]
, ,
, , [ ]
, , , , ,
.
2. [Camay],

; .
3. [Hatun pucuy],
, ,
[] .
4. [Pacha pucuy],
; .
5. [Atuhuaquiz],
, ..
; .
6. 1081 [Hatun cuzqu
raymoray], ;
. (.. [mayz]
) ,
, []
[Aymoray] (. [Aymoraa]).
[chacra] , [ ] ,
, ,
, 1082 [Mamaara],

, [Pirua]1083,
,
, ,
, , ,
, , ,
,
; [],
, , ,
,
. , ,
1081

DGH:
Hatun cuzqui aymurayquilla. .
Ccusquiy .
chacmani , .
1082 -.
1083 DGH:
, . Pirhua.

693

, , ,
, ,
. ;

.
7. , ,
1084 [Aucay cuzqu Intiraymi],
, ,
, .
1085 [Quissuar],
, , [Cayo].
,
;
[unas patenillas de oro] , [ ]
. ,
, , , 1086,
(
, , ),
, , , , [
] []
.
8. - 1087 [Chahua huarquis],
,
1088 [viscacha], .
9. 1089 [Yapaquis]1090.
,
:
Huacai quos quiqilla . Yaguayracha aymoray.
1084

:
Haucai Cusqui Quilla, . -
1085 :
1086 , .
- - ( - Eucaristia). ,
, ,
- . , ,
. ,
"auto sacramental" (" , ") - . auto
-, - -, (seises).
, 6 - ( : seis = ). , ,
, - 10 , - 7.
1087 :
[Canay], - [Chahuarhuay].
, .
1088 (. Lagidium) .
, . .
40 , 32 , 1,6 . , ,
5000 . 3 , , , 19 .
1553 .
1089
1090 :
[Moronpassa tarpuiquilla],
, , , []
.

694

[cuyes], , , , ;
[], , .
10. 1091 [Coya raymi],
.
( ) ,
[Citua], :
1092, , , , ,
: , 1093.
1094 [Panconcos]. ,
, 1095 [ceque], 1096
[?], . [mamaconas]
,
; ,
[] ,
[Curacas] . , , ,
, [
] .
11. 1097 [Homa Raymi
puchayquis]. ;
, ,
[ ],
.
, , ..
.
12. 1098 [Ayamarca],
, ,
:
-; . ,
, , , ,
, , [21] . , , ,
, , , .
, , , , , ,
.
1092 .
1093 .
1094 DGH:
1091

Pancuncu huma, tanpa huma. , , ..

1095 , ;
1096 : .
1097 :
- [Uma-Raymi], , ,
[Hurachillo]. , [35] ,
, . ,
, , ,
. ,
:
1098 :
[Aya Marca Raymi],
[Ayamarca] , , ,
. ,
- [Ccapac Raymi]. [cantoray].

695

 [Raymi cantarayquis].
( ) ,
,
,
. [Itu raymi]:
, , [ ]
.
IX. .
[Ytu] ,
.
, ,
, , , ; ,
, .
, , ,
, ,
.
; , , .
, .
,
, [Ayma],
. , ,
, , ,
.
2. ,
, , , ,
,
. ,
,
, [llamallama]1099, [huacon]1100,
, ,
.
3.
( ),
, ,
. ,
. ,
,
; , , ,
[].
1099

DGH:
Hayachuco llamallama saynatahuacon. , , .
Ymahaycca tuccucllapanta yachapayak. , , .
1100 DGH:
Aranyani huaconyani. .

696

 X. .
,
. ,
, -
, - ,
, [].
, , ;
, ,
[].
, , ,
,
; -
, , ,
.
,
, , ,
.
, .
,
[instrumentos] ,
, .
, . ,
(
),
, , ,
, 1101 [axi],
, , , ,
, [Camasca],
[Soncoyoc]1102, - , ,
;
;
, .
2. , , .
, ,
. , ,
, . ,
,
[ ] , ,
, , , ,
, , [ ]
, , ,
1101
1102

, , ,

697

 1103, ,
, . -
, , ,
, , -
, ,
, , .
[caciques]. ,
.
, ,
, , , ,
, . ,
, , .
,
, ,
[]. -
, [] .
3.
, - . ,
, ,
, , ,
, .
, ,
, ,
, ,
1104 , , ,
, , , ,
, , ,
,
.
, ,
, , .
, . ,
, ,
[Coayllo], , [Manchay],
[Guarochiri], .
,
, . ,
, 1105 [Anaconas] ,
- ,
- ; ,

consaciones [?]. de
confracciones yeruas, .. .
1104 1100-1600
1105 .
1103

698

, , , ,
, , ;
, ,
, , ,
, .
, , (
), [llerua],
1106 [Villca], [chicha],
. , ,
,
,
,
, , , [coca],
1107 [cuy], , , , , ,
. ,
, , [ ] ,
[los Guancas], 1108, [Guanuco], [las
Chachapoyas], .
XI. .
-; ,
.
, . ,
, (
), [] [Condesuyo].
[], - ,
, ,
; [ ]
. , ,
, ,
,
, ,
, ,
, ,
.
, ,
, , [mollo],
, , ..
1106

DGH:

Villca. , , , .
Villca. , .
Villcani. .
1107 .
1108 ..

699

, . , , - ,
. , -
. [],
,
, ,
[ ] - . ;
- , , (
), ,
, .
,
, , -
, , ,
, - ,
, ,
.
[Chinchaysuyos], .
, ,
. , ,
,
, ,
, , -
, ,
, , ,
, , ( [Guayros]),
,
, .
2. - ,
,
, ,
[] , , . []
, .
[ ] .
3. , , ,
, , , , . ,
, ,
, , ..
; , ,
[ ], ; ,
[ ], , ,
[ , ],
; ,
,
( ); ,
, ,
; , , ,
700

, ,
, ,
, , ,
, , []
, ,
. ,
, ,
. -
, , ,
, , ,
, []
. ,
, , ,
[ ] . [ ].
, , , , ,
(,
), [] , .
1109, ,
[ ]. [] ,
, , ,
[ ].
XII. .

, ,
, ,
.
, ,
, , ,
, .
, .. ,
, , ; []
[]
. , ,
, ,
. [ ]
. , ,
, ,
, , []
, .
XIII. .
1109

701

 , , ,
, ( [Camasca]
[Soncoyoc]); ,
, ,
, , ,
. , ,
, , ,
, , [,
] 1110.
2. - , ,
, , []
. ,
,
[que tien llevando]1111 . ,
, , ,
, ,
, , ; , ,
, ,
. - [] ,
, ,
, . ,
, , ,
, , [ ] , ,
. ,
, , ..,
( , )
, , ,
, , [ ]
, .
, ,
( ),
, [los Chirihuanaes],
[Chaneses], [Tucumanenses], 1112 [Xuries],
[Diagitas] [rio de la plata], ,
,
,
,
,
, , ,
:

1111 ; que tienen llevando.
1112 :
, , .
1110

702

, ,
, , ,
, , , .
XIIII1113. ,
.
, , , -,
, , ;
. , [ ]
; ,
. ,
. , [ ]
, , ,
, . ,
, , []
. , [ ] ,
[unos animalejos], , []
, -
[ , ] . [ ]
[] .
. ,
, [ ] ,
,
. ,
, ,
, [] .
2. [Puna],
, .
[Cuzco via], [Hualla
via], [Sopa via]. :
, (
[Yanlli]) , (
[Quio]), ,
,
, , , , (
[Vssachum]), ,
, , ;
,
, [ (Vrcu)]1114 , , ,
[] ,
1113
1114

.
DGH:

Vrcco. .

703

 ; , , ,
, ,
, 1115 [Apurucos], ,
[ ],
.
, ,
, ,
[zahorauan]1116 .
.
, , ,
, , ,
, .
3. ,
1117. , ,
, . []
, ;
,
, , .
, - ( [Chaquira]),
,
; ,
, ,
[] .
, , [ ]
[los Andes], [Paucar], 1118 [pillco parihuana].
, ,
. , , [] [de otras
legumbres], , , . , ,
, , , , ,
, [] , ,
,
, , ,
. , , , , ,
.
, , , , , ,
, ,
, , .. .
1115

.
.
1116 .
1117 .
1118 DGH .
- , ,
(. Pyrocephalus rubinus) . - Pyrocephalus Gould, 1839.
- . .

704

 , .
[ ].
4. , ,
, [] ,
, : ,
, , , ,
. , []
, , []
; ,
, .
, , ,
, .
,
, , , , ,
, , ,
[], , ,
, , , ,
, , , ,
, , , , ,
, , ; ,
.. ,
, , [],
, , , ,
, .
, , ,
, , ,
[] [ ], , -
, ,
[], ; (
) [] ,
[] ,
, [Ychuris] (.. [] ),
( [
], , , , ,
, , )
, , ,
,
, .
,
, , , ;
[ ] , ,
,
, [] []
[]. ,
, , , ,
705

 , , ,
.
, , ,
, , ;
, , , ,
, , ,
, , , ,
, .
, ,
, ,
[] ,
- [ ].
,
.
XV. , ,
, .
- ,
,
, ,
, [] , ,
, [ ]
.
, [Curicancha],
, , , ,
, ,
, [], ,
[?]1119, ,
, , .
2. , , , , ,
, , , , , , ,
, , , ,
,
[, ] .
, , [villcas]1120,
, ,
,
, ,
. ,
,
, ,
, , :
[ ] ,
1120 , .
1119

706

 , , ,
, , , , , , , , 1121
[Apachitas], ,
, ,
.
[ ] 340,
; , .
; ,
[] , ,
, , .
(*)1122

1121
1122

, .
.1906 :

Confessionario para los Cvras de Indios. Con la instruction contra sus Ritos y
Exhortacion para ayudar a bien morir. Los Reyes, MDLXXXV ( .
, ), ,
, : ,
, , -,
.
, , ,
, 1603 . , ,
,
- , II, . 32, : ,
, , . ,
, . , -.
, , ,
2000 , 100 . ,
, , , Revista ,
, .

707

 ,
,
[1560].

[ Collecion de documentos ineditos, relativos

al descubrimiento, conquista y colonizacion de las posesiones espanolas en America
y Occeania, sacados, en su mayor parte, del Real Archivo de Indias. Tomo III,
Madrid, Imprenta de Manuel B. De Quiros, San Juan, 54, 1865. pp. 5-58.
:
., 2009,
[ :
. , 2009,
.
.
, ,
: -, , -,
, , .
(1967: 20) .
,
.
, : , , , ,
(Pariacaca, Carhua Huanca, Aisawilka, Chinchacocha, Yanaraman). ,
. ,
principium sine principio, (1973: 208).
, ,
; , ,
1551 , ,
(TELLO 1923: 55).
.

708

 ,
1765 .

709

 1. . 1789.
(, , )
.
, 11
, ,
;
, ,
.
. ,
. ,
,
22 , , 1123,
, ,
, . -
. , ,
,
.
,
, ,
.
( ), ,
.. -
. , .
1123

710

 ,
, , , .
, 3 4 ,
10 , 20 , , ,
, ,
, .
,
. ,
, , .
,
. , ,
, ,
.
, , ,
, ,
,
, ( ) ,
. , , ,
, . , ,
, , .

,
,
, .
,
. ,
, ,
, 1124.
(1947: 338)
, , .
, ,
(Ro Chusgn), .
(1980a: 1003).

1124

. .

711

 2. . 1789.
,
:
, ,
,
,
. 1125.
, ,
.

1125

. . - .: , 1974.

712

 3. ()
.
.
(1992 [1560])
,
, .
. ,
.

713

 4a.

4b.

;
1567 , (1989).
, , ,
-, ,
, .
1126 (huarangas),
, ,
( ,
). (1974: 22, 35) ,

, ( 1527 ).
, ,
.
1127. ,
, , ,
, ,
( ) (Huamachuco)1128.

.: . 4c.
1128 Topic, John R. Topic, and T. L. A SUMMARY OF THE INCA OCCUPATION OF HUAMACHUCO. 1993
(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/1993%281%29.html)
1126
1127

714

 4c. 43 , 8 ,
, (" , 1789").
.
.

,
(, , ..:
),
.
.
, , ,
, , ,
, , , ,
[ ],
, , [(
)], , , [[h]],
(
, , ) , ,
715

 , ,
. , .. [ximia] ,
, . , ,
-, .
. , , ,
(?)
, [d : ],
t.pos [de p.es] . [[]]
1129
,

1130 ,
, ,
, 1131 ,
,
[ ], .
, ,
[.. ], . ,
.
[sic] munclios.
, . ,
, 1132
~/4/~
, ,
, , ,
. , ,
1133 , ,
t.po ,
, , 1134 .
, : (
, , ,
, 1135,
).
, .
, . [cumaq.]1136, .
[ ] . ,
.. . , 60 ,
19, 9. , ,
, . (. )
1130 :
1131 uy ( quwi) .
cur, /u'/.
- - sabia
1132 .
1133 ..
1134 .
1135 ,
1136 , .
1129

716

 ,
, , , 1137
, ,
, ,
, ,
, , .

.
, : []
1138 , , ,
de Raman1139
,
, , . ,
, [] , ,
.1140
-,
, .
. ,
. :
/, .

. , , ,
, .
(1992: 26-28) ,
: , ,
,
, (San
Pedro 1992 [1560J: 175-76 [folios 6v y 7J).

, (165 ff. [folios 4v y 5])
, (208-9 [folios 13 y 13v]).
, ,
, : ,
- ,
.

(===),

.

1139
1140 San Pedro, Fray Juan de, 1992 [1560]. La persecucin del demonio: crnica de los primeros Agustinos en el norte del Per.
(Manuscrito del Archivo de Indias). Estudios preliminares de: Luis Millones, John R. Topic y Jos L. Gonzlez. Mlaga-Mexico:
Algazara-C.A.M.E.I.: 160-64[folios 3v-4]
1137
1138

717

 ,
, 1141.
.
, , (San
Pedro 1992: 175), ..
( ,
, ). ,
. ,
, 4
, ,
, (.. ) ,
, , ,
(San Pedro 1992:
176). , ,
, ,
(Arriaga 1968: 203). ,
, , (Calancha
1638: 472). , ,
, , , (Betanzos 1996:
231-232; Topic 1992: 64-66). ,
. ,
, ,
, (Torero
1980: 147).
, ,
(Torero 1980: 154). , ,
, .
,
,
, ,
.
, ,
,

, , (San Pedro 1992; 162-164; Topic
1992: 54).
. , , ,
, ,
(San Pedro 1992; 164).

1141

Topic,
John
R.
El
Izamiento
del
gallardete
(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/index.html)

en

Huamachuco.

1994

718

 .
, , ,
(Millones 1992: 118). , , , ,
, (
.: Rostworowski 1983: 27). ,
( - ). ,
, ,
,
, .
,
. ,
,
,
,
, .

5. .
(
)
,
; 1142 1143 (
, , ); ,
, , ; , ,
, , ; (
, , , ); (
[huancas]) ,
, ..; (, ,
). ,
1142
1143

Yanahuanca
- Julcahuaca

719

 ,
(Gonzlez 1992: 34)1144.
.

6. .
,
.
; , ,
, , ,
, , ,
.
,
.
A U (. ):
Rakutz, Nikolay. La poltica religiosa de los incas: el
http://www.naya.org.ar/congreso2002/ponencias/nick_rakutz.htm
1144

ejemplo

de la provincia de Huamachuco.

720

 7. ,
.
,
;
, ,
.
721

 ,
:
A (Llayguen)
B (Cauri)
C (Guallio)
D (Coaquilca)
E (Casiapoma)
F (Guamansiri)
G (Topa Llimillay)
H (Muniguindo)
L (Guachecoal)
N (Uzorpillao)
O (Acuchuacque)
P (Yanaguanca y Xulca Huaca)
Q (Maylla)
T (Llaga)
U (Guacancocha)
A. (Laiguen): ,
. ,
(. D E) ,
. .
B. (Cauri): , .
. ,
.
C. (Guallio guaylio).
, [Huayllo] (Horkheimer 1944).
,
(Espinoza 1970).
, , ; ,
"guallio"
"huayra" ( ) ,
.
D. (Caoguilca):
.
(Llayguen=Lluicho, Caoquilca=Andamarca), ,
.
(Caoquilca).
E. (Casiapoma): ,
, . ,
, .
722

F. (Cuamansiri):
; , .
,
, , .

, ,
, ,
(guaracaync guanacatequil), ,
.
G. (Topa llimillay): ,
, , .
, ,
. (Duviols 1967: 27) ,
,
(Xaquixaguana). ,
, .
H. , (Muniguindo, yamaguanca,
yamoguanca): ,
, . ,
. , ,
. , ,
, . ,
.
; ,
, P. , , ,
,
, .
[ , ,
. , ,
, ,
. ,
, .

, , ,
.
,
, , ,
.
,
,
.]

723

I. (Quispeguanayay): ,
. , ,
( "quispe" ),
.
, , -
("cumbicos") ;
, , (. J K). ,
,
.
J. (Xulca manco): ,
. ,
(, ),
, .
( --
),

.

. 8. .
K. (Magacti):
. ,
, .
,
, , .
L. (Cuachecoal): "culle", ,
, (huanca).
, .
.
M. , , (Tantacoro,
guarasqayde, guagalmojon): .
, , .
, , ,
,
, (. E).
724


, , .
, , , .
. ,
(. N). (Mogrovejo 1920
[1593?]: 251) [Gualgalchal]
: "chual" coal, ,
,
.
N. (Uzorpillao): , ,
, . .
O. (Acuchuacque): ,
.
, , , ,
(Savoy 1970: 41-42),
.
P. (Yanaguanca xulcaguaca): , ,
,
.
(. H).
Q. (Mayllar): ,
, , ,
.
R. (Paucar): .
, , ,
, .
. ,
, .
S. (Cndor y su hijo):
. ( ) 1517 ,
1560 . ,
,
.
T. (Llaga): ,
, ,
(Martnez Compan 1978 1789?: Tomo l, Carta topogrfica de la
Provincia de Huamachuco...). ,
. , , .
725

U. (Guacancocha):
; , . ,
. ,
(),
, ..
:
,
,
[1560].
/ LXXXVII
/
[5]
:
[] []:
C , ,
, : , audiens sapiens, sapientior erit
et gubernacula possidebit1145: , []
[]; ,
, ,
, , ,
[]; , []
[], , , ,
,
, , ,
( ), ,
, ,
[6] ; ,
, -
: ,
, . , ,
[] [], , ,

, - , ,
, [],
, ; , , ,
[] [].
, "Audiens sapiens sapientior erit et intellegens gubernacula possidebit",
, , , .
1145

726

 .. ,
,
..
[] , .
1550 .., , [] , ,
,
[]1146,
,
, ,
,
, , .
: ,
, , , ,
, , , ,
, , , ,
, ,
:
[7]
:

, ,
.
,
, []
;
, .
, ,
, [ ]: ,
,

, ,
, ,
, 1147 , in nomine Patris et Filii
1146
1147

, .
..

727

et Spiritu Sancti, Amen1148.

, [] , ,
, ,
; , ,
1149 , ,
. ,
, , ,
,
,
;
, ,
[8]
.
[ ] , , []
,
,
.
, , ,
, ,
, , . -
, ;
, ,
, :
, ,
, -, ,
.

1148
1149

, .

728

 , ,
, , ,
: ,
: ,
, ,
, , ,
, ; ,
, , - , vos
qui spirituales estis instruite illum in spiritu lenitatis1150.
, , : [9] ,
: ;
, ,
.
, ,
,
; ,
, ,
, .
, , ,
; , , ,
; ,
, , .
--, 14 1550 .
.
, .

1150

Si preoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos qui spirituales estis instruite huismodi in spiritu lenitatis, considerans teipsum
ne et tu tempteris., :
- , , , (), ,
.

729

 , , ,
, , ,
, ,
, .
, [ ] ,
, ,
, [].
, , ,
[ ], []
[: ], .
, [10] , .
-
, ,
, , , []. [],
, [],
, [ ] ,
.
, , ,
19 1551 ,
. ,
;
[], 18
, , ,
.
, ,
, ,
[] [Surco].
,
,
.
1151 [ ]
, , [11]
, , ,
, :

,
, , ,
, ,
, , , - ,
1151

(!). , .

730

 : ,
[] , ,
, , , ,
, ,
.
1152
. .

, ,
[]
1153 1154,
, ,
, ,
[] , [],
, [ ] [12] []1155,
, .
[] [pampa] ,
[del Inga], - ,
, [tambo]; []
, . [] , ,
, [ ]
[maldades], est incertum1156,
. ,
, ,
; ,
. , ,
,
,
, . ,
,
, , ,
, [mochas], , -
mochar1157 ;
, ,
, ,
. (. . 1865 )
1153 ,
, [] [] .
( )
1154 .
1554 . , (.
. 1865 )
1155 , ,
. .
1156 Res est misera ubi jus est vagum et incertum - , .
1157
1152

731

 , - , ,
, . .,
. ..,
,
, , []
, .
[13] , , ,
, [] []
, [],
; , ,
, .. ,
, , .
, 130 80
; [Caxamalca],
[], [Chicame]
[Pacasmayo]; [los Conchucos].
[] 200 ,
, ; ,
; - ,
; -,
[], -
[] ; , ,
.
[yanaconas], ,
[ ] , , , , ,
,
, - [ ].
, , ,
- []
.
, ,
, , [] , [14]
, [:
]1158, , , ,
,
[cria], , ; ,
, ( []
- [ruram], ), [ ]
1158

"al caul tenian por principal fin"

. . :
, fin "" "" ( , -:
). , ,
,
. .:
.

732

 1159; [],
[ ] . , ..
[xamua] 1160, .
, , : 1161,
1162: .
, , ,
[; .. ]
, [ :
] , .
,
1163,
, , ,
,
, , , ,
, 1164 [coy] - -
[] , ;
, ,
, []
. ,
, [15]
, 1165 []
, .
, ,
[fiurez]1166 1167, , [zaco]:
, ,
, , , .
,
, ,
, [] ,

, -, ,
.
1160 .:
1159

ximia, .., jimia, ""; , "", ,

, , XVI-XVII ., ,
, .
1161 , - Sagad-Zama
1162 , - Vaungausad
1163 , , (. )
1164 : cuy, cui, kuy. cuwi.
1865 :
, .
1165
1166 , .
.1865 sic.
1167 .

733

 : , ,
.
, , ..
, , ,
, [cinches], []
:
, - :
1168 [zumaque], ,
, [los Charcos],
[Pocona]. ,
, , , ,
[]
, ,
; ,
[16]
, :
, .
,
: [; ]
[pampa], , ; ,
[macte]1169 ,
,
, , ,
, ;
, , , ,
, - .
, :
, , :
[Uvigaicho], [Vustiqui], -
, ,
, , ,
: , , ,
, , , , .
, ,
, ; ,
, [Guamansiri],
. ,
1170 , ,
.
,
, , []
(. Rhus) , 250
(. Anacardiaceae).
1169 , , -.
1170 , .
1168

734

, ,
[], - , [17]
, , ,
, -[],
[]; 1171,
, ,
, - , .
,
,
; ,
,
, ; []
, ,
, [] [] .
[] ,
, .
:
, [alcos], ,
, - ,
, ,
1172; - ,
,
- -, ,
[] ,
, ,
, , ,
, [18] 5 , 10
[], , ,
1173 ,
, ,
,
. , [],
, ,
, .
, , ,
, , .
, - ,
, [ ] []
: ? ( ),
, .
, ;
:
de poco susten
1172
1173 :
1171

735

 , , ,
, :
, , - ,
, [] ,
[] ,
.
, 1174
[Xulamango], [mayordomo de todos],
lavo1175 [?], , []
: , ,
( ),
[], , ,
, , [19]
, ,
[flaco] ; ,
, , , ,

, ,
; , ,
, [los negros sacerdotes].
, ,
, 1176 [Xulcaguaman]:
[ , ] ,
, ,
, , , [
], , , , , ,
; ,
[] , ,
[]. ,
, , ,
, , ;
, , ,
, , , ,
, ;
-, ;
, , , , ,
.
. 1880:
, .
1174
1175

. .:
lavo, , , - . , cavo,
"c" "l", cabo, ", ", ,
: "", .., " , [Xulamango],
[mayordomo de todos], [] [cavo]".
1176

736

 [] ,
, ,
, , [20]
[maestro].
, , ,
, , ,
, ,
, .

, , , , ,
, [] ,
, , ,
[.. ]. ,
, ,
! ,
, , ,
, , ,
[ ],
[?] , ,
, , 4 5 ,
, , [red],
, ,
, , ,
[cumbi]1177, . . ,
, ,
1178,
, ;
[ ], ,
[] [21],
, , .

. ,
,
, , , ,
, , ,
, , : ,
, ,
, - ,
. , ,
, ,
; , ,
[], .
, - []; ,
1177
1178

cumli, cumla, .
, , ,

737

, : ,
. , ,
, , . .
, .
, ; , ,
, , , , ,
, .

[22] ,
, .
, , ,
, ,
, ,
, ,
. ,
- -, ;
, ,
[Guamansuri]1179, ,
, ,
, [ ] ,
1180 [guachemines], .
;
, [Cautaguan],
, ; [-]
, , ,
.
, , ,
, ; ,
;
[erecion]1181
.
, []
, ,
, , , [ ] ;

, .
. ,
( ) ( ).
. ,
, , , ,
.
1179
1180

. :
SAN
PEDRO,Fray
J.de
(1992) [1560] La persecucin del Demonio: crnica de los primeros Agustinos en el Norte del Per. Transcripcin de Eric E.
Deeds. Introduccin de Teresa Van Ronzelen, estudios preliminares por Luis Millones, John R. Topic y Jos Luis Gonzlez.
Algazara
(Mlaga)
y
C.A.M.E.I.
(Mxico).

(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/1992a%2801%29.html)
1181 ereccion .

738

 [23] [Cepocatequil],
1182,
, ,
; 1183 [Piguerao].
, ,
, ,
, , .
, ,
; [] :
, ,
, .
, ,
[Ipuna], 1184
[: Guacat], -,
[la Parilla], , ( ,
, , ,
),

[taquillos], 1185
; .
[] ,
, [ ] , , ,
, , , .
, 1186,
, ; , ,
: [xalca]
, [24] ,
, , . [..
] .. , ,
[] ,
; , , ,
, [] , [ ], ,
1187 [axotas], .
, 1188 [Viracoche] ,
. , ,
, ,
, , ;
, - -

, , .
, .
1184 .
1185
1186
1187 , axorcas ajorcas - .
1188 ..
1182
1183

739

 , ,
, , .
, , ,
[Porcon], ,
, ,
, , , , .
, ,
, [Apocatequil],
[Mamacatequil], [Piquerao],
, . [25]
[], ,
,
, ,
. , , :
,
, , ,
, ,
; []
5 , []
; ( ), .
,
, [Guainacap; ], [Atabalipa]
1189 [Huascar], , ,
, ,
, ; ,
,
, ,
, ,
- , ,
, , [] []
, .
, ,
, , , ,
[ ] [26]
; ,
. ,
,
,
, , , , [
], , [] .
, , []
, ,
1189

. :

[] :

740

 , ;
[ ]. ,
, :
, ,
,
, . [ ]
,
:
, . ,
- - ,
, , -
, :
[?] .
, [] , ,
:
: ;
: ? [27] , ,
, : [Tantatuaganai]1190, ;
: , :
.
[], 1191 [Eatazoro?], ,
, , [ ],
, , ,
, ,
[, ] , , ;
. , -[]
, ,
, , [] .
, , , 9
, , [Topa
Inca]1192; [.. ] , , , ,
. - , , ;
; : , , ,
,
,
,
,
1193,
1194: -[],
, , .
, , ,
, 18 1195,
, ; [], [],
1190

Tanta-Guaganay
:
, , .
1192
1193 Ulpillo, Pomacama, Caoquilca, Quingachuco, Nomadoi, Garacayoc, Huana-Catequil, Caripoma y Llaihuen
1194
1195 1 - = 1,829 )
1191

741

 ,
, , ,
,
. [28]
, , ,
,
, , ,
. ,
, - ,
, ,
[Llaiguen], [] ,
, ,
, ; ,
, .
-[] ,
: [].
-,
,
.
1196 ,
- , , ,
, ,
[] :
, [Cauri],
; -[]
, , , -
[].
[29],
, ,
[Guallio]: ,
, ,
: ,
, [],
:
,
, , , ,
100 , , ,
, ;
;

1196

sodondo redondo

742

 1197 [torteros], , ,
[combi]1198.
,
[?], :
[Casquilca], ,
[molle] , [:
]: ;
[enbixado]1199, ,
, [] : 7 8
1200. ,
, : , ,
; [ ] ,
.
, ,
, [30] [Casipoma],
1201 ,
; , ,
[ ?], ,
, ,
- . , ,
, [?] ,
, , ,
; .
, , :
,
, ,
; ,
, ;
; [] ,
, - , ,
; , .
,
[Guamansiai], [] , ,
;
. 1880:
, corderos
1197

. . : Tortero - , ( ).
.
. . :
, embijar " ".
1198
1199

. 1880:
, enlajado .
1200
1201

743

 ,

, .
,
, , : ,
, , ,
, [31]
, , [] ;
, , , ;
,
, ; ;
.
,
- ,
, -,
, ,
,
, , ,
1202 [mitimaes]: , ,
,
, ,
. 1203
[]. ,
, [Topallimillay], ,
[?]:
, ;
:
, [ ] .
, , :
[Muniguindo], :
[] [ ],
,
. , [32]
[Yamguanca], [Yamoguanca],
: ,
, , ,
, ;
, ; [],
.
, , ,
, , :
[los Cumbicos] ,
[Quispeguanayai]: ,
1202
1203

744

 ; , ,
, ,
, , ; ,
[?],
. ,
,
, ;
, [] ; []
[], ; .
, 1204
[Xulcamango]: , [ ?],
, ;
, , ,
, , [ ]
1205: ;
[] .
,
: , 1206 [33] -
, , - ,
, , , - ,
[] ,
, [magacti],
, ,
, , ,
, ; , ,
, (
), [] ,
; , ,

, ,
, [] [] ;
, . 1557-
[] [] ,
, .
, - ,
, [],
. [] ,
[ ] :
; - , []
.
,
, , ,
?
. , , .
1206 !
1204
1205

745

 [respublica] , [34] ,
, [?]
, ; ,
, [
] , ,
, .
, [Guachecoal],
[.. , ],
; ,
[ ],
: , ,
, . [
; ] ,
.
,
[Tantazoro], , 1207,
[Guarasgaide],
[Guagalmojon].
, :
1208; ,
, ,
, , .
[] , ,
, , , 1209 [
?] , ,
.
, ,
, ,
, 1210,
, - , , [35]
, [] , ,
.
,
;
, ,
, ,
, , .. 1211,
, , - ,
!
, ,
.
1209 los haces
1207
1208

, (. )
1210 , , - ,
.
1211 colsa

746

 , .
1212,
, ;
, , ,
, ,
, , - ,
1213, , ,
.
,
, [.. ,
], , , ,
, :
, -[] ,
.

[Conacocha]:
, 1214 [Osorpillao?]:
, [36] , ,
, , ,
[] ,
. : ,
, , -
, ; , ,
: ,
.
, -, ,
. ,
,
,
, , ,
- , ,
, ,
; , ,
, :
,
, 1215;
-
.
1213 .
1214 :
, .
1215 , , .
:
1212

, [],
, ; []. (. , 1980, .504.)
, ,
.

747

 ,
, ,
, . ,
- , ,
,
,
. , ,
, : [37] ,
, , ,
[].
,
, [ ] ,
, , ,
, [Acuchuceacque],
, :
. ,
, , , 1216
[]; , ;
[] .
- ,
, [Yanaguanca], ,
[Xulcaguaca], :
, ,
. , ,
; [ ] ,
. .
,
[Maillar]1217, , ,
, , ,
.
, ;
, , ,
, ,
, , .
, [Paucar]:
, [38]
, . , ,
, , ,
, .
: , ,
, .
, ,
, [.. ] ;
1216
1217

sean buenos
Mailloxpara

748

, 43 ; , , .
,
, ;
, , [ ] .
[ ],
, :
.
[15]60 , , ,
.
, 1218 [Llaga], ,
, , ,
[ ] . ,
,
, , :
[vicaos]; , , ,
, [],
. , [39] , ,
, .
, [Guancocha]:
1219:
.

. .
,
, 1220, ,
1221, :

.
1220 , .. .
1221 .
1218
1219

749

 , , 1222,
,
. , , 1223
[Chacochima], , ;
, -
, , , , ,
, , ,
, - .
[Uscoiguai], ,
, []
, ,
, :
, . , ,
, ,
; , ,
, 1224, ,
, ;
, ,
, , ,
, ,
.
[40]
, ,
, ,
; ,
1225, [aa], , []
, , :
- [],
, , ,
, , ,
, , ,
. , []
, , , [..
]; ; [ ],
,
[ ] 1226.
, , ,
,
;
.
.
1223 , , ( .)
1224
1225
1226 :
, Jeg/16;
.
1222

750

[mochadero], , ,
, [].
,
: [] ,
, ;
[41] , 1227,
, , ;
1228; - []
,
. [,]
,
, ; ,
, ,
, , ,
, .
, ,
, ,
; ,
, , :
, , 1229.
,

[xambo], [?] , ;
; , ,
, , [] :
, ,
, ,
.
, , ,
- , ,
, 1230, -1231 [Agan-yamoc],
- [Yagan-yahicnac], []
, [42] ,
, , .
, [quilla],
, , ,
, ; [] - - , ,
, [ ]: , ,
, [] .
, , ,
.
1229 : , , , , ,
, .
1230 .
1231 - :
-,
1227
1228

751

; ,
, .
, , ,
, ,
1232, , [] ,
, , , , :
, , , ,
: ,
, , .
,
,
[exquioc]1233, ; ,
, , ,
.
[] 1234,
1235 [chuchococ]: , ,
, 1236,
, ,
.
,
[pachamama] [chucamama],
, ,
[yosora?] [43] [];
, [ ], , ,
, , ,
: 7-8 1558 . (), 2-3 1558 . (), 23 1559 .
(), 12 1560 . (). ,
.
1233 : .
1234 Oncoy mita=
= = .
1232

,
. 1656 :
[...] , .. , ,
[ ] , , hasto tocto,
, , ,
, , ,
[...]. (AAL(HI), leg. 5, exp. 2, fol. 4v)
, , , ,
. ()
. , -
. , , , -
. (TAYLOR 1980: 79-81).
1235 :
1)
2)
3) -
,
1236 , ,
, , , , .. ,
.

752

 , ,
.
, ,
, , ,
, 1237, , ,
: ,
, ; []
1238.
, ,
, ,
, []
; ,
, ;
, []
, , ,
, , ;
, [cibuya],
, , .. , ,
, ,
, [] ; ,
, ,
, , ,
, [..
], , -, []
[].
, -
, [ ] ,
, [44] , ,
, ,
1239 [pantanaco]: , [] , , ,
[ ] , []
, , .
, ,
, , , 1240
, [ ], , , []
, ,
,
[ ] [] ,
, , ,
, : C, , ,
19 [sic!]
: .
1239 . .
1240 : ,
.
1237
1238

753

 , ; ,
, .
,
, : -
1241 , ,
, ,
, , ,
, ,
, , - ,
, [], ,
, , ,
; - , , ..
; [] ,
, , , [45] ,
, , -,
. :
1242 [ochas], [] 1243, [
], - , [ ]
,
, , [] ,
. :
, , [], [] , , ,
, , ,
, [ ]
, ;
[ ],
, [ ] ; ,
,
. , ,
, 1244, [
] , [] [coy]
, , ,
[.. ]: , , ;

, , ,
,
, , ,
[] , []
, [] ,
[coy], .
1241
1242

1243
1244

754

 , , ,
.
[46] , , ..
, ,
[] :
, []
; , ,
, - ;
, , ,
,
[] , ,
[, ], .
- , ,
, ,
, , []
, , ;
, , , ,
, ,
.
, ,
, , []
-, ,
; , , ,
[ ] - , [] 1245 [?]: , ,
, - ,
;
, ; [],
, .
, ,
, [47] , [
], :
, [] , ,
, , ,
, : - - -;
, ,
.
, -
, , ,
.
- , ,
[ ],
; ,
, ,
1245

755

 :
, : , , , [] , ,
- . , ,
, ; , ,
; , ,
, , ,
.
[] , [ ],
,
, ; [] :
- , , , [],
[] , , , ,
[48] - ,
: si per aspidem et basiliscum ambuladas1246,
. , []
, :
, , ,
, ; [] -[],
, , ,
; ,
, [] .
, , ,
, - ,
[ ] ,
, - ,
, ,
, ;
- ,
,
, ; -
, :
[bello], , , ; ,
. , ,
, , :
, , ,
, ; ,
, - - ,
- - ,
1247: ;
. :
Super aspidem et basiliscum calcabis conculabis eonem et draconem - ;
. 90:12, 13.
1246

.. : .
1247 , , , ,
, .

756

 , [49] [] ,
, , ,
.
, ,
, [] , [,
] , ,
, ,
, , [] ,

, , ,
, [captelas]1248 .
: , , ,
, ,
,
, , ,
, ,
,
,
, ,
.
[ ] , ,
, [Paiguinoc], ,
: , , , , ,
, .
[] , -
[Mama-azua]; , ,
, [la cuecen mucho],
; ,
, , - .
[50] [],
- [Mama-ucho]; , , ,
, , ,
;
, -,
[ucho], .. ,
.
, 1249
[Illa]: - , []
, - ,
1248
1249

.
DGH:

Illa Ttisa. .
- - Ahua, uispa.
, illa - , . , .

757

 ,
.
[] ,
, .
, ,
, : ,
,
, , ,
; -1250,
[ ]
[].
, 1251: ,
,
, [] ,
[Caramago]: , ,
, , [] [],
:
.
[51] , ,
[] , -
, , 1252
[Mamacori], , , ,
,
; [],
; .
, :
, , .
, , ,
: .
, , ,
, , ,
.
, ,
, ,
, , ,
; []
[ ].
:
[] , , , ;
[]
, .
.. - --.
- --
1252 -
1250
1251

758

 [15]51 [15]55 []
; :
- [52]
, - ,
, -,
, 21 1554 1253,

, [
] . - ,
, ,
; ,
, 15 1557
, -
, []
. 1559 11 1254, ,
: - , , -
, - -, ,
1255, , , ,
; ,
. , ,
, ,
,
, ,
, ,
:
, 25 1557 [53],
-
, 1256 ,
.
, ,
, ,
, [; ] ,
, , , ,
, ; ,
,
, ,
; , ,
, , [ ] , -
4 .
11 , 12 ,
12 .
1255 .
1256
1253
1254

759

 , [
] , .
: ,
, ,
, , -
;
,
in scriptis1257
, , [] ;
,
, , -
- , ,
.
, , [54] , ;
,
.
, , , ,
, ,
, , -
,
, , ,
; ,
,
,
.
: , , ,
, ,

, ,
; ,
[] , ,
, , c
, .
: , ,
, ,
, [ ] ,
, , ,
, ,
, ;
, ,
[55] ,
; ,
, ,
1257

760

,
, -
[], ,
; ,
.
, 25 1557 .
11 1560
,
, ,
;
, :
,
,
.
[]
, 1258 [],
, ,
; , .
: , ,
[ ], ,
,
, ,
, [56]
, , ,
[] , [] .
,
,
,
.
, , ,
-; [.. ]
, ;
, ,
, , ,
;
;
, .
,
, , ,
, ; ,
, : ,
. .
1258

761

 [pesquiza]1259 ;
, , .
: , ,
, ,
, , De propietario,
.
1260 [el signodo], ,
, ,
, , , ,
[] , ;
, [57]
[ ] ,
, ,
;
, .
: , ,
, , -
,
,
, , 1261
.
: ,
- ,
, ,
; ,
, .
, , [ ]1262.
,
,
1259

. , .

(. ).
1260 . :
Signodo, , , "" .
signo- -ado/-od. Signo o "", "". ,
; ,
.
: ", " ( - - )
. .: , signodo - .
(, ) (. alguacil, . al-wazr , )
, , .
1261

.
, , , ,
(, ) .
1262 , .

762

, - , ,
, ,
,
, [los
Chachapoyas], ,
1263 [Leimebamba] [los Conchucos],
[Guanuco], 1264.
,
, [58] ,
[-] ,
, , ,
, ,
;
, - ,
, ;
- , - ,
.
, ,
, 120 []
, [] ,
,
, : []
[los Motilones], -
, : , [los Chalchos],
[ , ] .
/ ; ,

. , :
Contuli. , 14 1783 (
). .)/
:
* Arriaga P. J. de. Extirpacin de la idolatra en el Per. Biblioteca de autores
espaoles. Madrid, Atlas, 1968. T. CCIX.
* Avila J. Dioses y Hombres de Huarochir. Lima, Instituto de Estudios
Peruanos, 1966.
* BETANZOS,J.de. (1987) [1551] Suma y narracin de los Incas. Prlogo,
transcripcin y notas por Ma. del Carmen Martin Rubio. Madrid, Ediciones Atlas.
* Calancha A. de. Cornica Moralizada. Barcelona, 1638.

1263
1264

,
.

763

* CASTRO DE TRELLES, Lucio (1992): Relacion de la religion y ritos del Peru

hecha por los padres Agustinos. Lima. Pontificia Universidad Catolica del Peru.
Fondo Editorial.
* Collecion de documentos ineditos, relativos al descubrimiento, conquista y
colonizacion de las posesiones espanolas en America y Occeania, sacados, en su
mayor parte, del Real Archivo de Indias. Tomo III, Madrid, Imprenta de Manuel
B. De Quiros, San Juan, 54, 1865. pp. 5-58.
* Gonzlez J.L. La Crnica y su concepto de la cosmovisin andina: Indios,
dioses y demonios. San Pedro, Fray, J. de. La Persecucin del Demonio. Crnica
de los primeros agustinos en el norte del Per (1560). Mlaga, Algazara, 1992.
* MOLINA, C.de (El Cuzqueo) (1959) [1575]: Ritos y fbulas de los Incas.
Buenos Aires, Editorial Futurn S.R.L.
* Rakutz, Nikolay. La poltica religiosa de los incas: el ejemplo de la provincia
de
Huamachuco.
http://www.naya.org.ar/congreso2002/ponencias/nick_rakutz.htm
* SAN PEDRO,Fray J.de(1992) [1560]. La persecucin del Demonio: crnica
de los primeros Agustinos en el Norte del Per. Transcripcin de Eric E. Deeds.
Introduccin de Teresa Van Ronzelen, estudios preliminares por Luis Millones, John
R. Topic y Jos Luis Gonzlez. Algazara (Mlaga) y C.A.M.E.I. (Mxico).
(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/1992a%2801%29.ht
ml)
* Topic, John R. Las huacas de Huamachuco: Presiciones en torno a una imagen
indgena de un paisaje andino. San Pedro, Fray, j. de. La Persecucin del Demonio.
Crnica de los primeros agustinos en el norte del Per (1560). Mlaga, Algazara,
1992.
* Topic, John R. El Izamiento del gallardete en Huamachuco. 1994
(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/index.html)
* Topic, John R. Topic, and T. L. A SUMMARY OF THE INCA
OCCUPATION
OF
HUAMACHUCO.
1993

(http://www.munihuamachuco.gob.pe/milenario/huamachuco/1993%281%29.html
)
* ZUIDEMA, R. T. (1964) The Ceque system of Cuzco: the social organization
of the capital of the Incas. Leiden, E. J. Brill.
* . . - .: ,
1974.
* . . . , 2008.
* . . . -, 2009.

764

, ,
(1565-1570 .)

[ Testimonios, cartas y manifiestos indgenas

(Desde la conquista hasta comienzos del siglo XX. Caracas, Biblioteca
Ayacucho, 1992, ISBN: 980-276-187-7, pp. 155-162 :
., 2009,
:
. , 2009

(1565-1570
).
1533 , 1265 [Atau Huallpa],
, , [Huscar].
,
. 1536 , ,
, ,
"",
, .
, , [155] , ,
.
,
(1537 ) , ,
[] "
" ;
[altoamaznica] .
, "
" ( ),
, ,
[los huancas]. ,
,
, - , - "
", .
, ,
30 : 1572 .
, - - ,
1544 . , , ,
1265

.. .

765

 [Sayri Tpaq], , , , 1266

[Titu Cusi Yupanqui], .
,
"" . 1556
, , ,
1267 ( [Angelina Aas Yupanqui]).
,
"" 1557 , ,
, .
,
, , - 1560 ,
. ,
, ,
(1564-1569)
. 1566-1567 ,
(" ").
. 1568
" " ,
; ,
, , ,
. ,
, " ".
() ,
: -
, ,
, [156] .
(1571 ), "" ,
.
, ,
, 1572
,
, ,
[Tpaq Amaru]. ,
, .
51: -
, 1565 .
: , , 1967, XVIII,
. 301-302.

1266
1267

.. - .
.. .

766

 , " [un Diego Rodrguez

de Figueroa]" - - 1565
, ,
, ,
. ,
.
.
[memoria] " ,
, ,
, ";
- 1567 - (
1967 .). " "?
, ,
, : []
[ ], ,
1268 [?] ,
" [ : . 297].
:
, ,
, ,
, ,
,
, , ,
.

[Mango Inga], ,
[Atagualipa], ,
1269 [boho] .
, , ,
[collera], [157] , ,
, 1270,
,
, .
1270 :
1268
1269

, , .
, , [] , , [
] , . , .
: - , , - ,
, , .
1300 : , .
. : , . , .
, , , .
. ,
; . ,
, , , ,
, . ,
, . , , : ,

767

 , , - ,
, , , ,
[Tambo], 1271 [prencipales]
. ,
- , 1272 [a los
andes], 1273 [Xauxa], ,
[] [Yucay],
, [Pucar],
[Guaypar] [Inguill],
1274 [Guayna Capa], , [Paullo]
[] .
,
[Pilcozuni] ,
.
, ,
[Viticos], , ,
, ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
; ,
, [Amaybamba], [Guarocondo]
[llevaron de Viticos] , , ,
.
, , , [un
Tordoya] , ,
, [Barrientos]
[Garci Martnez], [Huamanga],
[uo de Mendoza], ,
. - , [Cuenca],
, ,
[Marcahuasi]. , ,
[Tesorero Mel] , ,
, , ,
, , , ,
; , ,
, . , , .(
http://mesoamerica.narod.ru/Nonmeso/hemming3.html)
1271 : ,
1272 . :
, .
, , ,
" ", , ,
. , ("").
1273 . .
1274

768

 , ,
[Sotelo].
, -
, ,
, , ,
[158] [ ] ,
, ; ,
, , , ,
, ,
,
, , []
. [] [andes],
,
, , [Limatambo],
[Saquisahuana], [Curahuasi], [Cochacaxa],
[Abancay], [] ; ,
,
, ,
, ,
. ,
- ,
, - , ,
; , [] []
, [] ,
, , , ,
, .

, ,
, , ,
[], ,
, ,
; , ,
,

[Quispe Tito]. ,
, ;
, .
[CAPA INGA TITO CUXI
YUPANGUI].

769

 52: , 8
1567 .
: Guillen Guillen 1976/1977, pp.73-76. AG
, 578.
- 26
1566 - " ",
" " ,
: .
[159] ,
8 1567
"", ,
.
.
[Carco], , ,
, [Antonio de
Vera], [Martn de Pando], [Diego de
Olivares], [Rimachi Yupangui], ,
[Yamque Mayta], ,
,
,
["" ] ,
, , ,
,
. ,
, ; , ,
,
, , ,
[] ; , , ,
, - ,
, [] 1275
[por el mundo], , .
.
,
, , - , []
, ,
, , ,
[Mango Inga Yupangui],
, ,
[] - [Guayna Cpac],
, [Topa
1275

, .

770

Inga Yupangui], ,
,
, , []
[Pachacuti Inga], .
,
, , , -
, ,
, ,
, ,
, ,
.
[160]
,
.
, - ,
, ,
, (
), ,
, ,
; ,
, , []
. ,
, ,
, , ;
, ,
, [ ],
, ;
,
, , -
; ,
, ,
,
, , ,
, .
.
[Pucar], ,
, [Coya Cura Ocllo],
.
. ,

. , ,
1276, ,
,
1276

771

 , ,
, , , ;
, ,
, , . ,
, , -
, - ,
.
,
, ,
, [ ]
,
, [161] , ,
, , , []
[] , , , ,
, ,
, , ,
, ,
, ,
[] , ,

, ,
- , ,
: ,
, ,
, , .
, , ,
, ,
, ,
, , , ,
,
, - ,
, ; ,
, ,
, ,
, ,
; -
,
, . .
, ,
, ,
, , [ ] ,
, , ,
, ,
, , ,
[Coya Chimpu Ocllo],
772

 , ,
,
, [] .
[] , ,
, ,
, , .
.
.
, ,
.
.
[162]

773

 --.
,
(1567).

[ Revista histrica; rgano del Instituto

Histrico del Per, Volume 1. Lima, 1906, pp. 192-206 :
., 2010,
:

.
[Huacas], ,
, , , ,
, , ,
.
2. [] , , ,
[], [Las Cabrillas], .
3. : , , , ,
[] .
4. [], , ,
[] [Sanctiago]. : , (
). : ,
, , . : ,
, , ,
[Cuzco] [] [Collas]
[Apachitas]1277, [Cotoryac]1278,
. ,
, [ ] ,
[coca], [mayz], 1279, [193]
.
.

1277

(1608) / DGH/:

Apachita. , .
1278 (1612) / LB/:
Coto ,
1279 , .

774

5. 1280 [Los Yungas], 1281 [los Andes],

, , ,
, , , , .
6. ,
, , , .
7. , , ,
, , ,
[],
, . ,
.
8. , ,
, , , [..
], , , ,
, , , ,
, , ,
, [] .
9. , [ ]
, , , , , ,
, , , , ,
, [], []
.
10. , ,
, ,
: , ,
, , , :
.
.
, , :
, , ,
- , [ ] ,
.
11. ,
, ,
. , ,
, ,
[Mamacocha], [] [Aymaraes] [Mama cota]1282;
.
: []
1282 LB:
1280
1281

775

 , ,
, [] , [] .
,
, [
].
12. , ,
[ ] , ,
, ,
, [] .
13. 1283
[Chacras] ,
[Chacra].
14. , 1284 [papas],
[llallchuas], ,
, , ,
,
, , .
, [Coya]1285,
, [Mama], ,
[Corpa]1286, ,
. : [] ,
, , [huayras]1287, . :
[] , [Soroche]1288. ,
, [Ichma]1289, [Limpi]1290, .

II.

Cota , , .
1283 , .
1284
1285 DGH:
Koya. .
1286 DGH:
Ccollqque mama, o corpa. ,
1287 DGH:
Huayra. - .
Huayrachini.
1288
1289 DGH:
Hichhay. , .
1290 DGH:
Lhmppicuna. , .

776

 ,
, [Pachamama], 1291 [Cmac
pacha], [chicha], [] , ,
.
2. ,
, , , [quinua], [yucas]1292,
[camotes],
, , , [] [cuy], ;
[] .
3. , ,
, 1293 [axi] . ,
, ,
.
4. , [], ,
, , , [],
[], ,
, .
, . , ,
[], [].
5. , ,
, [Chaquira] (
[Mollo]1294), [],
, , , , .
, ,
, .
6. ,
, , , , ,
, .

1291

DGH:

/. - Camak pacha camamamak allpa huata.

, . .
1292 DGH:
Rumu, yuca. , .
1293
1294 DGH:
Mullu. , .

777

7. - ,
, , , , ,
, , , ,
, ..
, , , ,
, , [..] ,
.
8. , [los Andes]
, , -
, , ,
. ,
[], , ,
. ,
, , , ,
, ,
,
.
.
III.
,
, , ,
[pampas], , ,
, . ,
, , .
2. ,
, .
3. , ,
, , ;
, 1295, 1296 [chuspas],
, , ,
, ,
.
4.
, , ,
, ,
, ,
, , , ,
1295
1296

- .

778

, ,
, .
5. ,
, , , ,
, ,
, - .
, , , ,
, -
, , , ,
:
. ,
, , ,
[] .
IIII1297.
.

,
, , [] , ,
[] , ,
, , , ,
, . , , ..
2. -
: , ,
, [, ] ,
. , , ..
3. ,
, ,
, [] , ,
, , ,
.
4. ,
- , ,
, ;
.
, , , [] , ,

1297

779

 1298 [complice] [],

, .
5.
, , []
[Huacanqui]1299, , , , [
] , . [huacanquis]
, ,
. 1300, ,
, , ,
, ,
, , , ,
.
[topo], ,
[llicllas]1301, , ,
, , [] ,
: , .
, ,
, , ,
, .
6. ,
[Taqui onco] [ara onco]:
, ,
, , ,
, .
7. , , ,
, , ,
, , , , , , ,
.
, , , ,
( [fayte])1302, , ,
;
, ,
, ,
DGH:
Huacanqui. , ,
.
Huacanquiyoc. , -, , .
1300
1301 DGH:
Lliclla. .
1302 - .1907 .
1298
1299

[Sayri]. DGH:
. Sayri; - cincacuni

780

 , - ,
.
V.
.

, ,
, , , , , ,
, , , ,
- ,
, ;
.
2. , , ,
[], ,
,
, , ,
. , ,
, , . ,
, [xirguerito], ,
[] -, .
3. - , , , , ,
, , ,
, . ,
, , ,
, []
. ,
[] - ,
, [] [],
, , ,
, , . , ,
, ,
, , -
.
4. , , , ,
[], -
.
5. , ,
, ,
781

 , []
. , (
[acij])1303
, ,
, .
6. - , ,
1304, (1305),
.
7. , ,
, , []
.
.
8. , [],
, , , ,
, , ,
, , ,
, ( [Ychu]1306) ,
, ,
, ,
, .
, , ,
, ,
.
9. , , ,
,
.
10. - , , ,
- , , ,
- : ,
, , , , .
11. , ,
, .

1303

DGH:
aciy. , .
1304 :
1305 .. .
1306 DGH:
Ychhu. , .

782

12. [espinco]1307, .. ,
[Isimpi], ,
()1308 ,
, [Craya],
, [llimpi]1309, [sihuayro],
[] 1310 [ama],
, , []
. ,
, , ,
, ;
- .
13. , [ ] ,
, , , ,
.
14. , ,
[] , , -
, , ,
[ ] . ,
, , , ,
, , ,
, ,
, , ,
.
15.
, , ,
[] , , , , ,
, ,
. , ,
, ..
16. ,
, ,
, , ..,
, ,
. [], , , , ,

DGH:
Ychma. , .
1309 DGH:
Llimpi. - ; .
Llimppicuna. .
1310 .
1307
1308

783

 ,
.
17.
, ,
, ( [Huarachicuy]1311)
, , ,
. , ,
, ,
-, []
. [] (
[Quicuchicuy]).
,
[] .
VI.
,
.

, ,
, .
2. ,
. , :
[, ] .
3. , ,
, .
4. - , , , -
[hedo (?)]1312. .
5. ,
, , .
.
6. - ,
, ,
. ,
1311

DGH:

, .
1312 .

784

 [Quipos] ,
, [Quillcas] 1313.
7 , ,
. ,
, ,
, ,
, ,
.
8. [] ,
, ,
1314.
9. .
, ,
, [ ],
, ,
, [ ], ,
, ,
.
10. , ,
; , ,
, , .
11. ,
, [
, 1315 [hocha],
,
] ,
.
12. , -
, , , ,
, ,
. .
13. , , , ,
, [] ,
:
[ (?)] .
1313

, , , ,
, .
1314 .
1315 , ,

785

, ,
, .
14. - , ,
.., - - , .

, []
, [
] .
98.
, []

. ,
, .
,
.
99.
,
, ( [Apachita]):
, , , , ,
[], ,
: , , ,
, , , ,
.

100.

[] [Puquinas],
,
.
( [aito homa]), ,
, [Chucu]1316,
. ,
[Paltohoma]. ,
,
.

1316

DGH:
Chucu. , .

786

 101.
,
[]. , ,
, - , ,
, , ,
.
, ,
, , .
102.
, [Curacas], ,
, , , , ,
, , . ,
, [ ],
, , ,
,
.
103.
[Ingas] ,
,
, ,
[ ] ,
.
104.

, , ,
, ,
.
105.

, , ,
, ;
[ ].
, ,
.
, ,
, , , ;
787

 , , ;
, .

788

 -. (1567).

[ Testimonios, cartas y manifiestos indgenas

(Desde la conquista hasta comienzos del siglo XX. Caracas, Biblioteca
Ayacucho, 1992, ISBN: 980-276-187-7, p. 171-180 :
., 2009,

), 1567 .

: -, 1964. AG Justicia
479.
23 1565 ,
,
, " ",
[Chucuito], ,
" ".
[Lope Garca de Castro],
[] (), - [Garci Diez
de San Miguel], , ""
. , "",
, , 1567
.
, ""
,
"" (hanan) "" (urin),
, ,
, .. .
(9 1566 ),
, ,
, [171] ,
. 12
1567 - ,
.
,
, ;
.
,
" " ,
( ""
789

 50
, 1542.). ,
(Ilave), , ,
, (
) ( )
.
" " (hanansaya) [Juli],
( ),

,
.
, -,
, ,

. ,
"", , , ,
, , ,
, ,
: ,
... , ,
(.. ), -
, , ,
, .
56:
, 24 1567 .
: -, 1964, . 74-75.
,

, -
[Martn Cusi], 1317
1318 [parcialidad] 1319 [Lurinsaya]1320,
.
() () - . ,
, ( ),
- , .
, , , ,
. , .
1318 , , . , ,
, - ,
, , ,
.
1319 .
1320 (1608):
1317

Hurin suyu. , .
Suyu. [ ] .

790

: , 1321 [quipos], ,
, , [172] [del Inga],
. , ,
, ,
- ,
. ,
( [Lope Martn Ninara],
[]1322 [quipocamayo]),
, [] ,
[tiene cuenta y razn],
, ,
[partida por partida] , ,
1323 [Anansaya]1324,
.
,
[canas] [Pomata], [Martn Cari]
, ,
[] , , ,
.
[] , ,
, []
, , .
, ,
[], []
, , , ,

,
, ,
, ,
,
[] ,
,
.
[] , ,
. ,
,
,
, [ , ]

.
, .
1323
1324 DGH:
1321
1322

Hanan suyu. , .

791

 1325 [caracoles], , , ,
, , ,
, ,
, , -
[...].
[173]
57: ,
, 1567 .
: -, 1964, . 105-107.
- ,
[Francisco Vilcacutipa],
[Ilave],
: ,
. , ,
, 1326 [Guainacaua], ,
[Tomebamba], ,
, [].
,
. ,
[aymaraes] [uros], []
[mitimaes], [] .
, , , ,
[] , ,
, ,
, , ,
, , , ,
.
,
.
, , , 1327
,
, ;
, , ,
.
,
,
, , , .

1327 :
Dijo que le daban, dijo que de toda la provincia de Chucuito
1325
1326

792

 [Chuquiabo] [Porco],

, [] ,
[sus mitas], [Cuzco]; ,
, ,
: , , [],
;
1328 [las guacas],
, 1329 [sementeras de papas]
[quinua], ,
, ,
[]; ,
, ,
, ; [174] 1330
[cumbi], , ,
; 1331 [auasca]
1332 [ojotas], , , ,
, - , , ,
1333 [ayllos] [...].
, -
,
. , [a su abuelo de don
Martn Cari], [Apu Cari], 1334
[chcaras] , ,
, ,
- , , [...].
58:
, 21 1567 .
: -, 1964, . 114-119
[Xule]1335 ,
, , 1336 ,
[Felipe Cara Cutipa], [Pedro Chata],
[Pablo Mamani], [Cristbal
.. . .
, ,
1329
1330 .
1331 .. , ;
1332
1333 , .
1334 ,
1335
1336
1328

793

Chuqueguanca], [Diego Ticonipa],

[Sebastin Chubilla], [Martn Charma],
[Manuel Quequexana], [Cristbal Cusa],
[Bartolom Cutipa], [Pablo Ucomari],
[Cristbal Chino Cutipa],
1337 [Martn Xamo], [Anansaya],
[Baltazar Paca]
[Francisco Nina Chanbilla].
[Lucas Hernndez], , ;
[Cristbal
Chata], [a][]1338 [marca[ca]mayo], ,
1339 [tambo].
, ,
. , 1340,
1341, 1342,
[Felipe Chui] [Carlos Calisaya], ,
[Ayanca], [urinsayas],
1343 [Ambrosio] [Carlos
Viesa], , ,
1344 [chinchaysuyos], - [mitimaes],
, , [] ,
[Auallane], [Suana]1345, [] [Siuicani], [Yacanca],
[Churu Churo], [Londa], [Hayo], [Yscayo],
[Chucasuyo], [Siysi], [Camillaqui],
[Quiriri].
[175]
,
. , .
, []
. , ,
, .
,
. ,
1337
1338

: , , .
(1608):

Marca. , .
Marcanchic ccappaqquenchic. , .
Marca. ; , .
1339 .
1340
1341 :
1342
1343 , .
1344 .. .
1345

794

, [],
, , .
, ,
. ,
, , :
1346 , 8 , , 6
, 1347, 5 ,
[], 2 .
1348, ,
.
, , 1349
, , ,
( , ; = 55,5 )
(1608): Chhuu. /, [] [
].
1348 .. ( ):
- 1,85
- 3,7
- 1,85
- 1,85
1346
1347

, ,
, , .
:
- 666
- 1332
- 666
- 666
: 3330 ( 6660 ).
: 277,5 ( 555 ).
: 9,25 ( 18,5 )
277,5 ? 100 .
Pokcha -. , - 100

.
. , , ,
- = . 2,775 .
(, ):
- 96
- 144
- 60
- 24
: 324 ( 648 ).
27 ( 54 ).
0,9 ( 1,8 )
.
.
1349

1/3 ; 1/8 ; 12 ,
596 .
1 = 4,55 .
1535 , 0,598 .

795

 , , -
, ,
. ,
, , ,
, , -
1350.

[, ], , ,
, .
[Domingo Inga],
, ,
, , ,
, , ,
; .
, ,
,
( ,
, ),
[],
.
1351 [topos]1352 , ,
, [176] [ ],
, 1353, , , ,
- (
14 ( ) , 52 ( ,
; 299 351 ); , .. 52 ):
1350

(. .):
- 4 .
- () - . 598-701 .
- - . 50 . (, ( 2600 .) )
- - 80 . (, ( 4160 .) )
( .):
- 28 .
- () - 598-701 (356-418 ) .
- - ? ( )
- - 6,67 (3,98 ) 80 . 0,84 1.
,
. , , 60 50 .
1351

. 0,74 . , 44,4
37 ( , ), .. 1 = 1643
.., 16,43 , 0,1643 .
, ( ) 6,57 ( , , ).
1352 ..
1353 , , 55,5-83,5 40 ,
16 .
, 2007 5,7 .

796

 , ,
, ,
, ,
. ,
, , - , ,
, ,
, ,
, , ,
[ ], ,
.
, , , ,
. , ,
, , , ,
, , , , ,
, , [] ,
.
, ,
, .
, , , 1354 [caagua],
, , .
, ,
, .
[coca]
, ,
, , [principales de
los ayllos], ,
, ,
, ,
, ,
, , ,
, ,
, , .
, ,
[] , , , , ,
1355 [aji], , , .
, ,
, , [].

. 340-506 /. (..
10 , 16-38 , 100 )
40 (6,7 ) 2234-3324 ,
, , .
1354 caahua caihua ( : qaiwa): . Chenopodium pallidicaule Aellen () (Chenopdium)
(Chenopodiaceae). Chenopodium quinoa .. .
1355 .

797

 , , ,
, 1356,
, , .
[177]
, , ,
. ,
, , []
, ,
, -
, [Camancha],
, [ ] ,
, ,
[las chcaras] , 1357
, ,
, , ,
, 1358 [llautos],
, ,
1359 , , ,
, .
,
, ,
, , .
, []
, , ,
,
, , ,
,
, , , , []
: , , , , 1360,
, [],
,
, ,
, [] , [ ] ,
; [] 1361,
, , 1362 [los principales de los
ayllos], , , ,
, , , -
, /.
- .
1358 . , .
1359 .
1360 , .
1361 , .
1362 , , .
1356
1357

798

 , - - ,
, - , ,
, [] [cumbicamayos] -
, []
.
, -
, - , ,
, ,
1363 ,
, ,
, , []
, ,
[178] , ,
[Pacaxa]1364, ,
, ,
- ,

, , ,
-, [] ,
,
, ,
, , ,
, ,
, ,
[] [se est sealada
la tierra como suya],
, 1365, ,
, , [
], -
.
,
[] - , ,
, - , , , , - ,
- . , ,
, , ,
, - .
: , ,
[las tienen sealadas], .
,
.
, .

1364 : , , .
1365 .
1363

799

 ,
, , , []
[] .
,
, ,
, , ,
, , ,
, ,
[.. ]
,
; []
, , ,
, ,
, , , ,
, [179] ,
[] -
, [paco]1366 ,
, , , .
, ,
, , ,
, , ,
, , ,
[] .
, ,
. ,
, , []
, ,
[], ,
, .. ,
,
, , ,
, [] ,
,
, ,
;
[] ,
[]
,
,
, , ,
, ,

1366

DGH:

Pacocha, paco. , ; .

800

 1367 ,
,
1368, 1369,
; [] ,
; .
1370.

.. . 55,5 ; 111 .
1 (= 34 ) 0,6 . , :
- 13 650 .
- 10 500 .
- 8 400 .
- 1 - 50 .
, 0,3 , . 9 . 30 900 .
1369 .. .
1370 , , .
1367
1368

801

 ,
,
, ,
1530 ,
15 1571 .

:
Raul Porras Barrenechea. Una relacion inedita de la conquista: la cronica de
Diego de Trujillo. - Lima: Instituto Raul Porras Barrenechea, 1970. - pp. 41-60.

-- . (, )
1505 . ,
1529 ,
,
V .
, ---,
1530
, ,
- --, ,
.

-. ,
,
1531 . 1532
,
.
,
-, .
- .
.
, , 15 ,
.
,
1533 .
, 3300 158 ,

,
, ,
1536 ,
31 .
802

 1547 , , , ,
- , ,
, .
,

, - .
, 1548

, 1200 .
1553 ,
, , , - , ,
,
, .
, .
, ,
- ,
. -
.
" " 1571 .
,
. ,
, ,
, ,
""
. ,
: , , ,
, ,
, ,
, .
,
, ,
, .

.
,
,
.
1572
. , , ,

, .
11
1573
.
803

 , ,
,
, 1575
.
/41/
.

1371 | |,
, [Nata],
1372, .
, .
,
[la isla del Gallo], , ,
, , , ,
, .
.
, ||
1373, ,
, [Fr. Resinaldo y
Fr. Vicente de Valverde, y Fr. Juan], , ,
, [con muy bien tiempo], ,
- [San Matheo]1374;
.
-.
- [copiloto] [Bartolom
Ruiz], ; [la baha]
, .
, , || | |
.
, ,
, , , [guavas, guayavas,
caymitos y hovos].
/42/
.
, ,
[Catamez], ,
, ||
-- (. Francisco Pizarro y Gonzlez, . 1475 26 1541)
, , .
1372 (. Hernando Pizarro y de Vargas; ,
1478 1538, 1578 1608) ,
, . . ,
.
1373 250 , , 80 .
1374 15 -, 10 .
1371

804

 ; ;
.
.
,
[Cancev]. ,
, , ,
, , - .
, . -
, , ,
|| ,
; .
.
, , [humos],
, ,
, , , ,
; , ||
. , ,
, . ,
|| , . ,
15 , ,
, , ,
||, | | .
/43/
|| .
, , ,
, ,
, .
1375 [de los Quiximis], , ,
, , ,
| |.
, ,
1376 . ,
,
[camotes]1377 [yuca], [mucho
cazabe], ||,
. ,
, , , , ,
| | . ,
, .
, , .
, [trampales], , ||

--.
( 1,156 ; = 0,504 ).
1377 - camotli.
1375
1376

805

 [manzanillo], , -
, .
.
1378 [Coaque],
, , ,
, 1379 [chaquira],
| | , . , ,
, .
, , .
.
, ;
; .
.
. , ,
, .
, , , ,
, , ,
.
/44/
.
,
,
[Quintero] , ,
, ,
;
1380. ,
,
[Pedro Gregorio], ,
, .
[Pedro Daz], , [Guamanga], [Juan
de la Torre], , , [Yssasaga], ,
.
.
, ,
1381 [Sebastin de Benalczar], || ,
.
: , ,
.
1380 . (1553) : ,
. , [, ?], ,
.
1380, , ,
. , - .
. , , [ ]
.
1381 (Sebastin de Belalczar; . ; . 1480, ,
1550, , ) , ,
- . () ().
.
1378
1379

806

 , ,
, , , , ,
[Morgovejo de Quinones y Alonso Perez de Vivero, y Hernando
Beltran, y Alonso Maraver, y Diego Ojuelos, y Martin Bueno, e Miguel Astete],
; .
.
1382,
[Fray Resinaldo], , ||,
, ,
, || ,
[hizimos todos servicio a S. M. de ellas] .
/45/
.
[Cuaque],
, ,
, , , .
, , , ,
, , ,
,
-, ,
, , ,
.
.
,
, [Pascio],
, , ,
[Pasao], ,
[Caraques], | | .
-.
, ,
[Charapoto],
- [Puerto Viejo], ,
, ,
[Tocagua],
-,
: , , ,
[] [Manta] , ,
. [] ,
, 1382. -
, [] , , , ,
, , ,
. ( ) ,
,
. , ,
, [], [],
, , [] [].
, , , ,
, , , ,
- .
1382

807

 . -
. , ;
. , . ,
, , , ,
.
/46/
.
-, [Picuaza],
[Marchan],
; .
, [lcumas]1383,
1384 [caymitos], . || ,
, ,
.
.
[Diego Maldonado],
, , -
, ,
, , ; ,
, ,
|| , ,
, , , , ,
, .
-.
-1385 [Santa Elena],
, ,
, , ,
| |.
, ,
, , ,
; , ,
.
.

[Odon en los Guancavilcas], ,
15 , , | |.
.

(. Pouteria lucuma)
8-15 , , , , .
, , - , 12,5-25 . ,
, 7,5-10 , - . - ,
, 1-5 - .
1384 .
1385 - .
.
1383

808

 [Guaynacaba]. ,
, [la isla de la
Puna]. [Tmbala]
,
, , ,
, ; ,
, ;
,
:
- , , .
,
, ;
, , ,
, .
/47/
[el Tucu],
,
[el Estero]1386,
, ,
, ,
, :
- , , .
- , || |
|, [Payta],
, [Gins],
[Cinto], ,
,
, [Tmbez],
;
- ,
, ,
- , ,
. , ,
, ,
,
.
/48/
.
1387 [Hernando de Soto]
, , ,
, [Diego
.
(. Hernando de Soto, . 1498 21 1542) ,
,
; ,
.
1386
1387

809

Gavilan y Manuel], .
, , [Juana
Hernandez].
.
, , 1388.
- 1389,
, ,
.
, ,
, .
.
, ,
, [Alonso de Mesa],
[Antonio Navarro] ,
, ,
- [Andres de Vocanegra],
, | | - [Juan de Garay],
, | | - [Riquelme],
, ,
, , ,
, .
.

, ,
,
. ,
, , ,
,
, ,
, ,
, [Fr. Jedoco]1390, ,
[Quito].
/49/
.
1391 - [la Solana]1392,
|| 1393 [Pohechos], ,
, 4 5 ,
.
1389 .
1390 (1498-1578, . Joos Rijcke van Marselaer)
.
1391 2-3 .
1392 .
1393 : ,
[]. [Poechos],
[Maycavilca], , .
, , , , ,
, . , ,
, ; , ,
1388

810

 , || .
, | | , ,
.
[Juan de Sandoval] [Extremadura], ,
, , ,
.
.
, [Tangarara],
1394 , , ,
,
; , ,
[Piura], ,
1395.
.
1396 [Carran], 6
, , , , [Carran],
,
[Atavalipa]. ,
,
, , ,
, . || |
|, , , 20 1397,
/50/ 1398 [Cajas], .
2000 ,
, .
, , 1399,
1400.
:
- ,
,
.

, ,
, , . ,
, - , , ,
, ; . ,
, , , .
[Piura], ,
, ; -.
1394 -.
1395 ( ), .
60 90 .
1396 , .
1397 .
1398 , .
1399 .
1400 , , (4 5)
, .. , . .

811

 , ,
. , ,
, .
1401 [Cala], [Cinto],
[Motupe]1402, ,
1403.
.
[Caa], , ||
, .
, , -
. , ,
.
, .
.
, .
,
[Caxamalca], .
/51/
.
,
[trangimos] [Caxas], ,
, | |, .
, , ,
, ,
.
,
1404. , , ,
, :
- ,
, , 1405.
.
||-
| | [Tallan], [Guachapuro].
, , ,
. , .
.
1406, ,
, , ,

.
.
1403 , , 5 , .
1404 Otis tetrax.
1405 , ,
, .
1406 .
1401
1402

812

 [dejolo de hacer], , ,
:
- | |; ,
, , ,
.
, , ,
[Hernando Sanchez Morillo],
. , .
.
1407 , ,
.
/52/
.
20
, , ,
, , ,
, (sic)
; .
, .
:
- | | .
:
- , : -
( ), .
:
- , .
, , , .
:
- , , .
, 1408 [Maixicavilca]
[habito de tallan], , ,
, - [con un duho],
, , :
- , ,
.
.
,
, , ,
, , ,
1409.
.
. 400 500 ,
.
1408 : [Maricavilca].
1409 , .
1407

813

- , ,
, ,
, , , ||
.
, ||,
, .
/53/
.
-
, . , ,
, | | ,
, , .
, 300 -
, ,
. , - , .
.
, ,
, , | |
, . 600
1410 - , , ,
.
.
, , ||
[que avia hecho alto], [Hernando
de Aldana], , , ,
, .
.
.
, ,
, - ,
- ,
, 1411,
1412,
1413, - [con
pretales de cascabeles], 1414 24
[con 24 hombres de guarda]1415. 160 : 60
100 .
/54/
.
: 400 .
14 15 .
1412 15 16 .
1413 14 16 .
1414 , 8-9 4
.
1415 24 .
1410
1411

814

 , ,
, ,
, ,
, , -
| | . ||
-, .
.

, ,
[Maxicavilca] :
- ?
:
- .
, , ,
.
.

[fr. Vicente de Valverde]. ,
, [mandado del Papa]
, .
, :
- ?
:
- .
:
- ?
:
- | |, .
[un Breviario],
, , ,
, , :
- , , .
, , !,
!. .
, , :
- ?
[Lucifer].
/55/
.
, , ,
, , 24 , ,
, ,
. ,
, , , ;
, ,
815

 , . ,
, ,
, , [mas de las dos partes]
.
.
.
, , ,
, , ,
| |, , ,
, ,
.
.
, ,
, , ,
[hacia gente] [Lavanto], ,
. , ,
; . ,
[Xauxa], , .
.

; . ,
[Chalcochima], .
/56/
.
1416,
, . , ,
, , [Mancio Serra, y un Juan
Monedero, y Juan Roo], .
.
,
, , ,
[porque si ael vivaia, el Rey perderaia mucha
cantidad de moneda por serIndio tan velicoso], .
.
, ,
1417
[Guamachulo], , ,
1418 [Gualcar Inga].
[Gualycal], [Bombn], -
(. Diego de Almagro; . 1475, , 8 1538, , ) , .
1417 , .
1418 .
1416

816

. ,
.
.
, , ,
,
, ;
, [Vilcas],
.
.
[hacer un chaco]
, , , ,
, , , ,
, ; ,
,
, , - ,
. [se sealaron] , , ,
, , ,
[Soto y Rodrigo Orgez, y Juan Pizarro de Orellana y Juan de
Pancorvo], , , .
[Alonso Tabuyo].
,
. ,
, .
, ,
, .
/57/
.
,
, [Tesorero
Riquelme] ,
, ,
, , , , ,
, ,
, ,
, ,
, ,
1419[Avancay y Apcima] , ,
[Limatambo],
[Cuzco], .
.
[Vilcaconga],
[Limatambo],
-, [Tarama]. ,
1419

817

 , . ,
|| - , | |
, , ,
, ,
||1420 [y en efecto no lo eran segun despues parecio, y el capitan les
mando cortar]1421 , .
/58/
.
, ,
, , ,
, , ,
, 40 , 5 . ,
, , [Hernando de Toro
y Miguel Ruiz y Francisco Martin y Marquina y Juan Alonso], 17, ,
, ,
, ;
, - , ,
. (,
) :
- , ,
.
.
1422 [la trompeta de
Alconchel], , , , ,
, , , ,
, , ,
, , .
.
,
,
, .
[Chilche]
/59/ 1423 [Chuche], [Yula],
|| 1424 [caares], :
- ?
. :
.
, , . :
, , .
1422 , .
1423 : [Chilche].
1424 (. Caari) - .
, .
.
1420
1421

818

- , .
.
.
[Mango Inca]
, ,
:
- [Guaynava], .
,
, 1425
[Rodrigo de Chavez], .
.
.
1426 [Chachapoyas],
. ,
.
, , .
: , , , ;
[galpones]1427, ,
, ; ,
, ,
;
, [coca y agi],
[depositos de indios desollados]1428.
.
1429, 1430 [Villaoma],
- :
- ? ,
, .
, , , .
, 2 (. 61 )
. , , .
, , , .
1426 , 9001470 . . .
c.
: , -, --- .,
. .
, .
1427 . , , . ,
, . (1609):
( ); , [] ( ):
. . ,
, ;
.
1428 , .
.
1429 ( Qurikancha, . , Intikancha, . )
, 1438 . .
. 1650 .
- ( ).
. 1950 . .
1430 .
1425

819

.
, ,
; , , ,
.
.
5 1571 . - B.L.P. ||
|| [B. L. P. a V. E.], [su criado y servidor],
[Diego de Trujillo].

820

 (1572).

( ):
"Narratives of the rites and laws of
http://www.archive.org/details/narrativesofrite00moli

the

Yncas

(1873)

[ :
., 2009,
.
- ,
(
XVI ), .
(
) .
,
, , , , .
,
. , ,
, ,
.
,
.
,
, ,
- , ,
. , ,
, , ,
, - ,
, - ;
, ,
, .

.

;
: , , ,

821

 , ,
.
,
, ,
.
, ,

. .
, ,
, .
:

, , ,
,
( , ,
B. 135.)
, , .
,
, [Hanan Cuzco],
[Hurin Cuzco]1431. ( -
), , ,
, . ,
, .
,
, 350 400 ,
, [] [Urcos] 6 ,
[Yucay], .
, ,
, .
1431

822

 ,
, , , ,
, , [ ]
.
,
[152] ,
, . , ,
[Andahuaylas], [Chancas],
,
[Pachacutec Yupanqui Ynca],
[Chancas]. 1432
[Pururunas], [huacas],
[Chancas], .
- [Colla-suyu];
, [Canas] [Canches],
, ,
, ; ,
[Pachacutec Ynca] -1433 [Uscovilca], . ,
-1434 [Villca-ota], ,
[Collao]. :
, .
, . ,
. ,
, ,
[Tupac Ynca],
[Huayna Ccapac]. ,
, , ,
, ,
.
, ,
.
, [153]
;
, ,
. ,
, ,

1432

: , , 13 .
1433 , .
1434 , .

823

. , , ,
, .
,
, ,
, , .
; , ,
,
. , ,
, ,
.
, ,
, ,
. , ,
, -
. - ,
. ,
, .
.
, , ,
,
. ( ,
, ), , ,
, ,
- [Paccari-tampu], ,
[154] ;
.
, ;
, ,
-. ,
,
.
[ ]
, ,
. ,
[Pucara], .
1435, ,
, . ,
,
, , [Pachayachachic],
. C ,
1435

824

 1436.
, ,
. , ,
[], 1437 [Pururaucas],
,
.. 1438 ,
,
. , ,
, ,
1439,
1440. ;
, 1441.
[155] , ,
, ,
, , ,
, ,
, ,
, , , , [
] , , .
,
, [Raymi],
. ,
. ,
, . ,
, .
, , ,
, :
,
, , [Chuquilla],
[Pacha-mama] ,
,
. ,
, , , ,
.
, ,
, , , ,
, , , , 1442 [apachetas].
.. .
, , .
1438 .
1439
1440 333 .
1441 , , .
1442 , 1608:
1436
1437

825

 ,
, , ,
. ,
[156] , ,
.

[] . ;
, ,
,
, . , ,
,
, .
, ,
. ,
. , ,
, .
, , [Arapa]
. - ,
( ) .
. ,
, .
.
, , , ,
, ,
.
, ,
, .
,
. ,
[157] , []
.
, .
,
, .
, , ,
; , ,
. ,
, ,
, , ,
.
Apachita. , .

826

, . , ,
. ,
, .
,
. - ,1443 ,
, .
.
, ; ,
, , []
: ,
, .
-, , ,
, ,
; - ,
; , 1444 -
, , ,
[158] .
, , .
. ,
, ,
. ,
[], , c
1445[alcabalas] . 1446 ,
, ,
,
, .
,
, 1447 [camayus].
, , ,
1448; ,
1449.
,
, [],
, , , [] .
.
,
.
( ),
, , ,
, , ,
, , , , , .
1445 , . 5%
, 10%.
1446 .
1447 .. .
1448 , 1/50
1449 .
1443
1444

827

;
.
, , ,
; , ,
. ,
, ,
, ,
; , ,
1450.
, [159]
, - [Aymaraes]
, . ,
, .
; , ,
, , . , , [Ccapac-llama], - [Huachay-llama]1451;
. ;
.
,
, ,
. , ,
.
, , ,
,
[Carancas], [Aullagas], [Quilluas]
[Collahuas]. , ,
; , [papas], [quinuas]
[ocas], ,
, . - ,
, , .
, , , ,
, ,
. ,
, , . , , ,
, ,
, , .
.. , , ,
, .
1451 Huachay .
1450

, ( ), :
Huaccha .

828

, , ,
- , ,
.
[160] , ,
, ,
, . -
1452 [carache], , -
, ,
, ,
.
,
, ,
; .
, ,
, .
, .
, 1453 [cumpicos],
, .
, ,
, , .
, :
,
, , ,
,

, .
, , ,
, [].
, ,
, , ,
,
1454 [head], , [161]
. ,
, , ,
.
, ,
[] , , .
1452

, .

.
1453 , , .. . .
1454 ..

829

,
,
, , ,
.
,
. ,
. ,
, .
, 1455,
,
, . , , - ,
, ,
, .
, , .
,
, , ,
.
,
[] .
,
, . []

.
[162] ,
. ,
, ; ,
, ,
,
,
, 40 .
1456 ,
1457 , , .
,
1458 , .
, , ,
,
[ ] ,
1455
1456

.
( = 11,5 , = 12,5 ).

.. 34,5 , , , .
1457 ( , ; = 55,5 ;)
1458 .. , , .

830

 , ,
1459 [chuus]. [
], [] [],
, . ,
[] .
,
, ; , 1460 [Ayllu],
[ ], ,
:
, , 1461,
, .
; , -,
, ,
, . , ,
[ ], [163]
; ,
, [] ;
, .

; - [] ,
[] . ,
, , ,
[] .
, ,
,
, [] - []
, , [ ] .

, , ,
, , ,
.
, ,
,
: 15000 1462 . ,
,
1459
1460

.. - .
( ):

Ayllu. , , .
Ayllu. , , , , .
1461
1462

.. .
.. 832000 .

831

 ,
1463.

, [] , ,
, 1464 [suyus].
, ,
, ,
, .
,
, .
[164] ,
. , , ,
, , , .
, - 1465,
, , [suyus],
, , , ,
.
, ( [])
[ ],
, , , ,
[] . ,
. ,
, [ ].
1466, ,
. ,
1467,
.. , ,
.
1464 :
1463

Suyu. , .
Suyu. , (, ) .
1465 1555 1561 .
1466 ..
1467 - 1551 1552 .

(Antonio de Mendoza; 14901552) - .

,
1535 -. V ,
, .
15- . -
. 1551 - ,
,
. .

832

 ,
. ,
, , ,
- , :
1)
;
2)
;
3)
, ,
1468.
,
[].
, , , ,
;
, , ,
, . [165] ,
, []
1469. ,
, , ,
, , ,
.
, ,
.
[] , ,
- .
, ,
[] [moyas of the Ynca],
,
. ,
, .
, ,
; ,
1470, ,
, ,
.
,
, . ,
- [Aclla-huasi], ,
, .
.. , ,
.
1470 ,
, .
1468
1469

833

 : ,
,
-1471 [Apu-panaca].
1472 [hunu], ,
, ,
, 8 9 , ,
, .
- [Mama-cunas], ,
[ ], [166] , : ,
, , ; 1473,
, , . ,
13 14 ,
, ,
.
:
, ,
, .
-, . ,
, ,
. 1474, ,
; , ,
, , ,
, , ,
. ,
, . -
[mamanchu]1475,
, , ,
, - , ,
, - .
, , ,
, ,
, -,
, . ,
, - , , .
1471

, , ||.
1472 .. , 10000, , Hunu . :
Hunu kamayuq - 10000 .
huarancca .
, .
1473 , .
, 8-9 .
1474 :
.
1475 , ,
Maman chumpi .

834

 .
,
, - , , ,
[167] , ,
, .
,
.
, .
, ,
.
, .
[cumpi], .
,
.
, [ ]
, , , ,
,
. ,
, , ,
, . ,
, , , ,
, , -
,
, , . -
,
.
, : , , , ,
. , ,
.
[168]
, .
,
[]
, .
,
,
, ,
, , , ,
, .
, , ,
.
.
835

, ,
. [] ,
, .
, [
] .
, ,
, ,
.
, ,
.
.

, .
, [169] ,
1476, , ,
[chasquis] [tupu], :
, . - , .
,
, ,
.
,
, .
- , ,
[] ,
,
, ,
[] . , , 500 ,
20 . ,
, ,
.
, 130 , .
;
.
, , 300 .
; ,
.
[170] .

,
. ,
1476

, ; .

836

 1477,
, ,
.
, .
, ,
. ,
,
,
.
. -, ,
, [ ]
. [ ],
, ,
, , ,
. ,
, , , ,
, . ,
, ,
, .
-, [Carmenca], ,
[Angostura], ;
,
, , 1478
. ,
, [171] ,
,
. , ,
, -1479, ,
, ,
[ ]1480.
;
,
, , .

.
.
1479 -.
1480 .
1477
1478

837

 . . (1575)

( ):
"Narratives of the rites and laws of
http://www.archive.org/details/narrativesofrite00moli

the

Yncas

(1873)

[ :
., 2009,
.
,
. ,
,
.
, ,
.
,
.
, , Commentaries Reales
; , .


.

.
, .
,
.
, ,
, , .
:
, ,

,

838

 ,
1481, .
,
, , ,
, , ,
; , ,
;
, ,
, ,
. -
, ,
[Huayna Ccapac], [Huascar Ynca]
[Manco Ynca],
. [4] -, ,
, . , ,
[Poquen Cancha]1482, ,
, , ,
[painted with figures] ,
.
. , ,
, ,
. ,
, ,
. ,
, [; ], ,
1483 [Huanaco]
. 1484 1485,
, ,
, , ,
; , ,
, , ;
, , , ,
. ,
, ,
1481

1570 1584. 1584.

:
1534. Fray Vicente de Valverde.
1543. Fray Juan Solano, to 1550.
1570. SEBASTIAN DE ARTAUN. Died at Lima 1584, at a Provincial Council.
1584-93. Fray Gregorio de Montalvo.
1482 , 10 , .
, , .
( . )
1483 .. -.
1484
1485 . , 3, 19.

839

 , , , .
, .
, , ,
, .
, [5]
,
, .
, ; , ,
, , ,
, .
[] -.
, , ,
, ,
, [] , ,
, , ,
, , , .
,
. ,
. ,
. ,
. , ,
, ,
, .
, ,
, .
, , , ,
, ,
, . ,
, , , ,
, , :
- ,
. , , [6]
, .
,
, -1486 1487, [],
, .
, ,
, .
, ,
, ,
,
, .
,
1486
1487

.
.

840

. , , ,
. [Ymaymana
Viracocha], 1488 [Tocapo Viracocha].
, ,
, , .
, 1489
[Pachayachachi] [Tecsiviracocha],
, , ,
, , , .
,
; ,
, , .
:
- ,
- ,
- , , , [7] ,
,
-
- ,
- .
, ,
.
; ,
. , ,
, .
, , 40 ,
, ,
, . , ,
, ,
, ,
, ,
, ,
, , , ,
. ,
, .
, 1490 ,
, , ,
, .
, , ,
, . ,
, , ,
, ,
..
.
1490 , 1, 18, .
1488
1489

841

 , ; , [8] ,
, .
, ,
, ;
, .
, , ,
, .
, , ,
, .
.
,
. , ,
, , -.
, ,
. , ,
.
, ,
. , , ,
, ,
. ,
, ,
. , .
, , , - .
1491. , ,
, , .
[9] , ,
, , ,
, 1492. ,
, , ;
, ,
. , ,
, ,
, ; .
, ,
. ,
. , ,
, , , .
; , , , ,
. ,
. ,
, , , . ,
, , .
1491
1492

, ().

842

 -, ,
, , .
, , , . , ,
, ,
. , ,
, , , ,
, [10] . ,
,
, ,
. , ,
. ,
. , ,
. ,
, .
, . ,
,
. ,
, ,
500 . , ,
,
. , -
, ,
, ,
.
, ,
,
. , , ,
. , 12
, , ,
. ,
, ,
[11] ,
. [],
, ,
. , ,
; , ,
, , ,
, - ,
. , -, ,
-, , - .
, -

843

1493 ,
1494, ,
. ,
.
, , ,
, , . ,
,
; ,
,
, ,
, , ,
. ,
, [12] .
.
, ,
, 1495
[Sacsahuana], .
- [Susur-puquio]1496, ,
, .
,
. , 1497 [llautu],
. , , ,
, . .
, ,
, ;
. ,
,
, :
- , , , , .
:
, .
, .
, , ,
. ,
, ,
. ,
, ,
,
1493
1494

Quisuar Buddleia Incana, cancha , .

19 .

.
1495 , . , .
1496 , .
, , , .
1497 , , .

844

 . ,
, ,
[13] , , .
, ,
,
, ,
, .
, , ,
, .
, , , ,
. - ,
,
. , , ,
[] ; 1498
[Huanacauri]. ,
. :
- [Calparicu], , , ,
, , .
, , ,
, ,
, .
- , [Virapiricuc],
, ,
, . ,
, , ,
. [14] - [Achicoc],
, . ,
, ,
.
- [Camascas], ,
; , ,
, , ,
, ,
. , - -
, , ;
, .
. ,
.
[Yacarcaes], [Huaro].
,
, : - ,
, [?],
,
1498

9 .

845

 , .
, , -
, - ,
, . ,
: - , ,
- , .
, ,
. , , ,
, .
, ,
, ,
, . [15]
, , , ,
. , , .
, ,
, , , ,
, . ,
, ,
.
, ,
, .
, , , ,
, , , ;
( ) ,
,
, .
.
, , ,
.
, , , ,
; ,
, , ,
. , ,
, , .
,
:
[10]
.
,
, ; , ,
[Hauca] [Llusque]1499,
:
Huacai quos quiqilla . Yaguayracha aymoray.
1499

846

 , -1500 [Yutip-Raymi],
.
. , - [huacar-paa],
. [huanacos]; ,
, - [pacos-cuyllos]. ,
, -.
-. , ,
, . -,
.
. :
, 1501, ,
,
, 1502 [Punchao Ynca], ;
[Pachayachachi], .
; , ,
. ,
, , ,
, [canipo]. ,
, :
- , , , ! .
! [17] ,
, .
, ,
, .
, , .
, , ,
. ,
.
, ,
, 1503 [tarpuntaes],

:
Haucai Cusqui Quilla, .
1500 , -
1501 .
1502 , .
, ( ) Chuquipalta,
( ). ,
- .
( ), ,
. .
, , , , ,
.
, , ,
.
1503 .
Tarpuni .

847

 ,
. , ,
, , ,
, :
- , , , , ,
.
, ,
,
( ): []
[Achpiran], ,
.
, - [paucar-runcu], ,
- [paucar-quintu], ,
, , [mullu],
. , ,
: ,
1504 [Succanca], [] , [Omoto-yanacauri]1505, [] - - [Ccapacuilca]1506, [18] , , , 1507, ,1508 1509 , 14
, , -, ,
, , ,
1510, 26 .
, ,
, 1511, ,
. [Rurucache]
, , [Suntu]
[Sihuana] [Cacha], , [Cacha-Uiracocha], , -1512 [Yacallahuaca], , [Rurama], 1513
[Quiquijana]. [Mullipampa],
[Urcos], , [Urcos Uiracocha], ,
. , .
, .
, .
.
1504

, .
( )
1505 , :
Omotourco , Quispicanche ( ).
1506 ,
(6 )
1507 , - Rondoya [Runtuyan]
1508
1509 , .
1510 , .
1511
1512 , Yancacalla
1513 -, .

848

 -1514 [], [Quispicancha],

, 1515 Sulcanca]. ,
. , ,
[Mantucalla, ,
1516 [taquis]. 1517 [Huallina]
, .
. -, ,
, ;
, , .
, ,
. [19] , ,
.
, [Pallasillu] [Ynca uillu],
,
[llancapata], [colcapata]
[paucaruncu]. - [suntur-paucar] -
, , , ,
, . ,
, , ,
. , ,
(), ,
[] 1518 [corinapa collquenapa].
, ,
, , - [uacay-pata];
, ,
. , .
.
.
[Canay], -
[Chahuarhuay]. ,
.
.
[Moronpassa
tarpuiquilla]1519, ,
, ,
, .
, .
1516
1517 Huayllina .
1518 Ccuri ,
Colque ,
Napa- .
1519 Tarpuy-quilla .
1514
1515

849

 [] .
. 1520, - ,
[20] , ,
. ,
, [] .
, , [concho],
.
[chuspas], [?].
, [yahuayra], ,

. , ,
, . ,
1521 [Limapampa],
-.
, , , , ,
[mullu]; ,
,
. ,
, , ,
, [Chuqui Yllapa],
, .
, , ,
, , 1522 [quispe],
.
.
-; .
, ,
, , ,
, , [21] . ,
, , , ,
,
. , ,
, , , ,
. 1523,
, .
-.
.
1520
1521

, , ,
. , . ,
() .
(Haguayni).
1522 Quespi - . .
1523 :
On the day of the conjunction of the moon , .

850

 , ,
, [Ccuricancha], ,
, ;
, ,
1524.
, , ,
,
. , , , ,
. , 1525 [Chuquilla] 1526
[Uiracocha],
1527 [Puca-marca] -1528 [Quihuar-cancha],
[Doa Ysabel de
Bobadilla]. , ,
, . , ,
, , , ,
, ,
.
; [],
[] .
, . , -,
[22] :
- , , .
, ,
, ,
400 . -,
. , .
, ,
. ,
. , , ,
:
- 1529 .
.
, [] ,
- [Augostura de Acoya-puncu],
, .

.
1524 .. .
1525 .
1526
1527 ( ):
1) , . , ;
2) . , , Chucuylla. ,
. , Pachayachachic.
.
1528 . .
1529 ,

851

 -1530 [Huvin-Cuzco] ,
[Huayparya],
[Antahuaylla],
- [Huaray-pacha],
[Quiquisana],
. .
, - ,
1531 [Usca Mayta Ayllu], 1532
[Yapomayu Ayllu], 1533 [Yahuaymin Ayllu Sutic]
1534 [Marasaylla Cuynissa Ayllu].
, , ,
, 1535 [Ccapac Ayllu], 1536 [Hatun
Ayllu], 1537 [Vicaquirau] - 1538 [Chamin-Cuzco
Ayllu], 1539 [Yaraycu Ayllu]. ,
[Saptina], [23] .
[Jaquijahuana]1540,
[Tilca], - [Marca-huasi], 10
, [Apurimac],
. ,
, : - 1541 [Usca-panaca
Ayllu], 1542 [Aucaylli Ayllu], 1543 [Tarpuntay
Ayllu] 1544 [Sau Ayllu]. ,
, ,
, -.
.
1532 . :
5- .
1533 ,
- -:
10 , .
1534 , , :
1)
2)
1530
1531

( )
10 , .
1535 , 10 , .
1536 ; , 9-
1537 , 6- . (-)
. ( )
, - . ,
- .
1538 , - ,
, . 10 , .
1539 , . ,
( ), . ,
. 10 , .
1540 Sacsahuana Xaquixaquana
1541 , , . , 8- ;
.
1542 7- , ; .
1543 . 10 , .
1544 , , . 10 ,
.

852

 1545, ,
.
, -, : 1546 1547 [Yaura-panaca Ayllu], - 1548 [Chinapanaca Ayllu], - 1549 [Masca-panaca Ayllu],
1550 [Quesco Ayllu]. [Churicalla],
, [Yaurisquis],
3 . , , 4
, ,
. 7 ,
1551.
.
, ,
, , .
, , ,
, , [24] ,
:
- . .
, ,
, .
, ,
, , .
, , ,
,
. [pancurcu].
,
,
. ,
, .
, , :
- ,
.

, ,
.
, . ,
.
1546 .
- .
1547 , - 10 , .
1548 , :
, , 1- - ; .
1549 10 , .
1550 ,
, . (Quisco) ,
, . : Cotacari, Pillochuri, Payllallauto, Ravaraya.
, , .
, Cascasayba .
1551 .
1545

853

 ; ,
, , ,
,
. ,
, , , [-]
- . , ,
- [] .
, , , , ,
, .
,
,
[25] ; .
,
, ,
. ,
, .
, ,
[ancu]1552; , , ,
,
, . , ,
[Guanacaucique]1553,
, ; ,
, , ,
.
, , , (?) .
, , ,
[Pilcoyacu].
, , ,
, .

1554
[Apupunchau] , , []
. ,
, , - [Ynca-Ocllo] [Palla-Ocllo]. , [Coya-facssa]1555, .
. , ,
.
, .
, [26] -, .
, [yauris],
.
sancu
.. .
1554 Apu-ppunchau .
1555 , , .
1552
1553

854

 . , ,
, . ,
. ,
, , ,
. ,
.
, .
, 1556,
, . ,
, , ;
, ,
, ,
-, , -
. , ;
, [alancitua saqui],
, , , - [pilco-casa],
;
, , -
[tica-tica]. ,
, , ;
. ,
. . ,
, , ,
, .
, ,
, [27] 1557,
. , ,
.
,
, .
.
,
, , .
, []: , -, - -.
, , , 100000,
, ,
.
, :
, , , .
,
, .
1556
1557

.. .
.

855

 [cuyllu], .
, , :
- , ; , ,
1558, , ,
. , ,
,
, , .
, , -
, -1559 [yahuar-sancu],
[28] , ;
,
.
[], , ,
.
, [-] ,
. - ,
, , ;
, , . ,
, .
, ,
, ,
. ,
. ,
, .
, , ,
, .
, .
.
Aticsi-Uiracochan[caylla] cayllaUiracochan tocapo ac nupo viracochan
camachurac caricachun huarmicachun
iris pallurac rurac camas cayqui
churascaiqui casilla quespilla canca mu
sac maipimcanqui ahuapichu ucupichu
pusupichu llantupichu huyarihuay
hayniquay yuihuay ymaypachacama
haycaypacha[29]

1558

! [
! !]
,
! ,
, ,

. ,

,

1559

856

cama canca chihuay marcarihuay

,
hatallihuay caycustayri chasquihuay :
may piscapapas Uiracochaya.
- ,
,
, !
.
, ,
, !
.
Uiracochan
apacochan
tituUiracochan hualpai huana-Uiracochan
topapo acnupo Uiracochan
runayachachachuchun
hucermayachachachun
mirachun
llactapachacasilla quispillacachun cam
as-cayqui taquacaycha yatalliymay
Pachacama haycay Pachacama.

!
.
!

,
,
, ,
.

.
Coy [caylla] Uiracochan tici
Uiracochan hapacochan hualpai
huanaUiracochan
chancaUiracochan acsa-Uiraoochan atunUiraoochan
caylla-Uiracochan
tacancuna hunichic llaularuna y
achacuc ccapac hahuay pihucupi
Puris papas.

! !

-!
,
, ,
.

- -, . ; , ,
, ,
. - , . . -- .
[30]
.
0 Uiracochan cusiussapochay

lipo-Uiracochaya runacay amaycay ,
miruna yana huaccha quisaruna ,
yquicauras cayquichuras
.
857

cayquicasiquis-pilla camachun
huarmay huanchurin huanchin
cauta amaquaquinta huarya
yaichichuruay buaaa causachun
mana alleas pamana pitispa
mucumuchun. Upia muchun.

.
,
. ,
,
,
.

.
0
Uiracochay
[atic]a
tici
Uiracochaya hualparillac camacchurac
cay hurin pacha pimicuchun upiachun
ispachurascay
quictacamascay quita micuynin
yachachun papacara ymaymana
micuncancachun
is-cayqui
tacamachic
michachic
mana
muchuncunpac mana muchuspacau
yincampac
amacaachunchu
amachupichupichichunchu
casilla huacaychamuy.

!
! ! ,
,
,

.
, ,
,
[,]
.
,
.

.
Uiracocha
yapunchau
cachuntutacachun
ispac
nicpacarichun
yllarichun ispac nicpunchaochuri
yquicta casillacta quispillacta purichic
runarunascay
quicta cauchay uncancampac
Uiracocbaya casilla quispilla
punchau
yncarunayanani
uhiscayquita
quillari
canchari
amahuncochispa amananu chispa
cacicta quispicha huacus-chaspa.
[31]
.

! ,
, :
.
, ,
,
. , !
! ,
, ,
,
.

A-Uiracochan tici- Uiracochan

,
hualpa y huana - Uiracochan atun-

858

Uiracochan
Tarapaca-Uiracochan
capaccachun
Yncacachun
nispachucapac churaspac quicta Ynca
camascayquita
caaillacta
quispullacta
Huacaychamuy
runan
yananya
chachuchun accari punari usachun
ymaypacha cama ama allcachispa
churinta mitanta quanpas
huacay chay chaycaillacta uiracuchaya.

,
, ,
,
,

. ,
, ,
!

.
Uiracochaya
qualpay
huanaUiracochaya
ninacta
casi
quispillacta
capac
Ynca-churi
yquiguarmayqui
pacamascayqui
huacay chamuchun hatallimuchun
pachachacara runa llama micuy
paycaptin yacachun ccapac Ynca
camascayquita Uiracochaya ayni
huni
marcari
hatalli
ymaypachacama.

! ,

, ,
: !
,

. ,
,
;

, !

.
Pachacama casillacta quispillacta
,
Ccapac Ynca huahuay quicta marcari
atalli.
[].
.
Apunchau Ynca Yutiryayay
Cuzco tampu cachun aticoclla
saccoccachun ispa churac camac
muchas-cay quicusiquispu cachun
amatisca amalla sasca
[32]
cachunchu aticuc paclla sacapac
camascayqui churascayqui.

! , :
, ,

.
,

, .

.
859

O pachachulla Uiracochan
ucuhulla
Uiracocban
huacavilcacachun nispacamacatu napahuay
pihuana tayna allastu Uiracochaya
hurinpacha anacpacha
cachun nispa nicocupa chapipuca
umacta churachay nihuay hunibuay
quispicasica musac Uiracochaya micuy
niocmin cacyoc
curayoc
llamayoc
ymayna
yochaycaymayoc amacacharihuay
cuchuy maymana aycay mana
chiquimanta catuiman manta
nacasca hustusca amusca manta.

, ,
! ! -!
!
, , ,
,
,
.

, ,
.
, , .
, . , ,
, , ,
. ,
, , .
. , ,
, -.
, , ,
[] . []
, []
. [33] ,
, ,
, 1560. ,
, . ,
,
, , , ,
,
. ,
, , , - -
,
. ,
,
, , :
.
1560

860

Atici
Uiracochan
caylla
Uiracochan tocapu acnupu Uiracochan
camac
churac
carica
chuyuarmicachun nispallutac rurac camascay
quichuras cayquica-silla quispilla
causamus ay may-pincanqui ahuapichu
ucupichu llantupichu uyarihua ayrihuay
ynihuay
ymay
pachacamac
canachihuay marcallihuay attollihuay
caycoscay
tarichasquihuay
may
picaspapas Uiracochaya.

! [
! (caylla)
!] ,
,
! ,
, ,
! , ,

! ,
. ,
,
,
, ,
!

, ,
, . [34]
,
, .
, ,
. ,
, ,
. , ,
, , , ,
, .
,
, , , ,
, ,
.
, .
1561 ,
, ,
- , .
, .
, ,
, , :
, , ,
.
.
, , ,
, , , .
1561

861

 - [Uma-Raymi],
, ,
[Hurachillo]1562. , [35]
, ,
. ,
, ,
,
.
, :
.
.
[Aya Marca Raymi],
[Ayamarca]
, ,
, . ,
[Ccapac Raymi]. [cantoray].
, , ,
,
[]. , ,
, [Manco Ccapac], . ,
, ,
, . ,
, 1563,
, , .
, ,
, .
;
. , ,
, , , [36] ,
; :
, , , ,
. ,
; -
[Yntic-raymi]. , ,
, [] ,
, , , .
, ,

1562
1563

.. (Huarachicu).
(XXIV-XXVII) .

862

, , , ,
. .
.
- [Ccapac Raymi],
. .
, ,
, 1564 [huara].
, , ,
, ,
[usutas], ,
, ;
[] 1565 [huaracas] - ;
, , ,
[Huanacauri Chumpicasico].
,
, , 1566 .
, [supayacolla],
, , 2 ,
. ,
, . [llautus],
, . [37]
, ,
, .
, - [collca-uncu]1567.
1564

(1608):

Huara. .
Huarayoc. , .
Huarannac, o mana huarayoc. , .
Huaralliccuni. .
Huarallichini. .
Huarachicuy. , , .
, , , ,
; , - ,
,
[ ], , Huaracco ,
.
, , ?
1565 :
Huaraca. .
1566 - = 21,6 = 12 ( ).
1567 :
Ccori, collqque uncu. , .

863

 . ,
, , [guito]1568.
-. , ,
, .
, ,
, , -
[Cuzco asu ycochilli-quilla]. 11 12 14 ,
. --1569 [usta-callisapa]. ,
. ,
, [ ] .
, . ,
, ,
[mucha]1570,
. , ,
- [Passa-mama]1571. ;
,
- [mirador] [] ,
. , , ,
, , .
, ,
[38] ;
,
.
, , ,
. ,
, , .
, , , ,
, , ,
.
,
. ,
1572. ,
.
Collca -
1568 :
Quito. , .
1569
1570

Muchani , ,

DGH:
. Huacca muchani.
. Muchani muchaycuni.
:
Pasca (). .
1572 - ,
.
1571

864

, , ,
, , .
, ,
:
- ! , ,
, .
, , ,
. , ,
, , ,
, .
, , [] 1573
[huaracas], , [chuspas] ,
, :
- , , ,
.
,
. ;
. [] , ,
- [Paccari-tampu], . [39]
. , ,
- [Quiras-manta],
, , ,
:
- , , ,
.
, [Huari],
, .
, ,
, , ,
- [Raymi-napa], .
, , ,
. , ,
, [hayllayquipac].
- [suntur-paucar],
. , ,
, - .
, , ;
, , ,
1573

865

 . , . ,
,
1574 (), ,
, , .
, .
.
, , ,
. 14
, - [Huacay-pata].
; , , ,
, [40]
, .
, 1575,
, , ,
.
14- , , ,
, , . ,
, ,
- [umisca-uncu], , -
, .
, ;
, , ,
[ychu]. ,
, ,
: -, [uncallu];
[lliclla], ; ,
, . ,
, [yauri].
, ,
, 1576 [chahuar].
, , , ,
, .
, ,
.
, ,
; [41] ,
[Rauranu], . , ,
, .
, , . [usta-callisapa].
, .
.
1576 .
1574
1575

866

, , ,
, .
, - -;
, , . .
, ,
.
, -;
, . ,
, ,
-, .
, -,
, ,
. ,
, :
, , .
,
. ,
, . (
) , [] , ,
, , , ,
.
[42] ,
,
.
, 1577, ; ,
, , .
, ,
. ,
-, , ,
; , , .
, :
- , , , .
,
, , .
; ,
, .
, .
. ,
, , , -
. , , ,
1577

. .

867

 , . ,
, .
800
. ,
, ; ,
.
, ,
, - , . [43] - ,
, , ;
, . , []
.
, .
, , .
, ,
, , .
, , -1578.
, .
, ,
, , ,
. ,
.
, , , .
,
, . ,
, , ,
, , , ,
,
,
. ;
, .
, -, ,
, , [44]
, , ,
. ,
, ,
, ,
. , , , ,
, .
, ,
, ,
.
1578

, .

868

 ,
, , , ,
, ,
, , .
,
; - , , ,
. , ,
,
, 1579.
, ,
,
[] , ,
; , ,
,
, .
: [45]
. , ,
, ,
. ,
. . ,
, ,
. , ,
, , .
--. .
, ,
, .
,
, , ; ,
. , ,
, . , ,
, , ,
.
21- , ,
, -,
. ,
, , , , .
, . ;
, ;
1579

, .

869

[ ] ,
[.. ], [ ], []
.
, , , ,
, [46]
. , ,
,
, ,
.
[ ],
, ,
, .

, , []
. , ,
, , , .
, 1580; ,
; ,
.
22- ,
,
[ ] . , ,
, ,
- , ,
, .
, ,
. , ,
.
, ,
;
. , ,
, , , .
[47] 23- ,
, , , ,
.
, , , ,
.
, - ,
, - [] -;
, , .
, -.
1580

870

.
-. ,
, , , []
, , ,
, ;
, .
,
;
. ,
, , .
,
.
, 1581.
- ,
, ,
, [aji].
.
, ,
; , [48] ,
, ,
. ,
, :
- ;
, .
, ,
, .
, ,
, ,
. , ,
, 1582.
, , , ,
: , , . ,
, , ,
, ,
.
,
.
, . 12 . 15-
, , ;
1581
1582

.
-

871

 , ,
, . ,
, , , ,
. , [?]
. , -,
, , ,
[] : , , ,
. :
, , ,
[49] . ,
,
, .
, .
-. , ,
, .
, , -:
, .
, .
, , ,
, :
- ?

. -,
, , , ,
, .
.
, .
, . 18-
,
, ---, ,
, , , []
[?]? , .
,
.
, ,
, , , .
,
, , ,
. [50] ,
, ,
, , ,

872

 , ,
, , .
, .. 19- ,
, -, , ,
. ,
, , .
, ,
- --.
. []
, , , ,
,
, .
, , ,
, , ,
, , , ,
, ,
, .
, ,
,
, .
, , ,
.
, ,
, -, .
[51] , ,
,
-.
10 . ,
, , ,
, ,
. , , ,
, ,
, ,
.
, ,
, , . ,
.
, , ,
, , ,
873

 , ,
. ,
, . ,
, ; ,
, , , ,
, .
.
.
-,
, . [52]
.
,
, .
.
-.
.
.
. ,
. , ,
1583, , ;
. , -, ,
. ,
-, ,
, , ,
. , , ,
, , , , ,
. , ,
, .
, ,
. , , ,
.
, ; ,
. [53]
, , --. , .
, ,
, - ,
.
1583

874

 ;
.
. ,
, ,
. ,
. ,
. , , ,
, , .
, , ,
.
, . ,
, .
:
, .
, ,
, .
, , ,
, . ,
. ,
, . ,
,
, , , .
, , [54]
; .
, [] [],
. , ,
, ,
, [] .
, ,
. ,
; , ,
, ,
.
- , .
-, -, - -
,
, . ,
. -, .
, , ,
, .
,
875

 -, -, - -,
, . :
- , ,
, .
,
,
. ,
, [55] ,
, ,
. .
, ,
[ ].
, ,
,
, . ,
, ,
, , , ,
, - [
], , - ,
, . -
,
.
; .
, ;
, ,
,
.

. , ,
, ,
, , ,
, .
, ,
.
, ,
, .
, [56] .
,
, , ,
, .
, , ,

876

, ,
:
.
Uiracochaya
punchau
cachan
! , ,
tutacachannas
pacnicpacarichun , ,
yllarichun nispac nicpunchac churi ,
yquicta
carillacta
quispillacta ,
purichuruna rurascay-quictacancharin . ,
yampac quilla-rincanpac Uiracochaya ,
casilla quispilla punchau Ynca runay- . ! ! ,
anani chisca yquicta quillari canchari ,
ama un cochispa ama-nanachispa ,
caista quispicta huacaychaspa.
.
, -,
, ,
, -;
;
, ;
.
,
, ; :
Pachacmama! cuyrumama casillacta

-!

quispillacta Ccapac Ynca huahuay , ,

yquctamacari hatalli.

.
[57] -. ,
, .
-1584, , , ,
; ,
, ,
. ,
,
, ,
, , .
, ,
, , ,
, , .
,
1584

877

 , ;
. ,
, ,
,
. ,
, , ,
. ,
, - ( )
. ,
, , ,
. ,
, ,
. , [58]
. ,
, .
,
. , , ,
. ,
, , ,
, ,
; , ,
, , .
, ,
.
,
, , .
,
, , ,
, ,
. ,
. ,
,
[] . .
[] ,
, ,
. , ,
-,
, .
,
; ,

878

 , [59] ,
, 1585.
,
, , , ,
, ,
, ,
, .
, ,
,
- .
, -
,
, , , ,
.
, -
, ,
.
,
; , ,
- ,
. .
.
, , , ,
, , ,
, .
, ,
, ,
: , , , , ,
, [60]
, , ,
. ,
; , ,
, . 1560, ,
,
, .
, ,
, , , -
, ,
.
1585

879

, , .
,
.
, -, ,
, , .
, ,
, , ,
; :
, .
, ,
, . 1586 ,
, , .
, , , ,
, , ,
, ,
. ,
, [61] ;
, , ,
.
. ,
, ,
, , ,
,
. ,
, ,
, , ,
. , ,
, , , ,
. ,
, , ,
. , ,
, , ,
, , ,
, .
, ,
, ,
:
, - .
, ,
, , ;
, , ,
, - - .
, ,
1586

1532 .

880

 ; ,
[62] , -, , 1587, .
, , ,
.
, , ,
, ; ,
, , .
, - ,
- ,
, ,
. ;
, :
- . ,
, , . ,
, . ,
, ,
, , ,
, 1588 .
,
, , ,
. ,
, ,
,
, ,
. ,
.
, .
, 1565,
[63] ,
, .
.
.
, .
. .
. ,
. ,
, ; , ,
1587
1588

.. .

881

 , ,
, , ,
.

, . -
, , ,
. ,
, , ,
-, , -, ,
, , ,
. ,
, , ,
, ;
:
- , ,
, , .
,
, ; . ,
,
. ,
, [64] ;
, , .
, ,
.
,
, , .
, ,
, ,
. . ,
,
.
, , , ,
,
- , , ,
, . -
, ,
, , , ,
.
,
, ,
882

. , .
,
, , .

; , ,
, .
( .)

883

 . ,
. (1589?)

[ :
., 2009,
.
(
),
, ,
. , ,
, ,
.
.
, 1589
, :
Murillo de la Cerda.- Carta sobre los caracteres usados por los Indios antes de
la conquista. Papeles varios Mss. n. 13; XVIII. : 5938; .
433-435.
:
Frank Salomon. The cord keepers: khipus and cultural life in a Peruvian village.
- Duke University Press, 2004, . 112-113.
:
[1589?] ,
, ,
, , ,
, ,
[ , ].
,
,
884

 , , , .
, ,
.
,
[quypo camayos],
[contadores mayores]. ,

, .
.
, , [.. ]
, ,
, [
], [
] -,
, .

[ayuntamiento]. . ,
[.. ],
-, .
:
,
,
, . ,
50
, ,
,
, (1583)
, ,
( ,
).

885

 . ,
(1595).

: . ,
. . . 1963
- . 1963.

1596 ,
.
. ,
, .

, ,
.
. !
,
, -
. :
XVI XVII , ,
.
.

, ,
.

.
;
, XVI
. [6]
.
, ,
;

, ,
,
.
886

 ,
,
15771580
(!) .
,
,
.
.
,
.
, , .
.
.
,
, , ,
.
, , ,
, ,
,
.
-
. XVI
, , ,
,
. , XVI XVII (
)
[7] ,
. -
, ,
. ,
, ,

.
,
.
(. 15521618) { 15
. Ralegh,
Raleigh, , , , . .}
887

, .
, , ,
, . ,
- ,
.
,
( ), .
1579 .

,
, ,
. ,
, , .
1580 ,
.
15831585
. , , 1583
, , ,
.
. 1584 [8]
,
.
, 1585 ,
. , , ,
( ).

. XVII
,
.
, XVI

.
15831585
,
. 1584
, 1585 , - ,
80-
.
888

- ,
.
. 1585, 1586 1587
,
( 250
),
( ).
,
.
,
,


.

[9]
,
.
,
,
{ ... .
,
,
. 1589 .,
,
. , (15981600)
.},
.
, -
1541 .
90-
,
, .

,
. 1592
, . , ,
.
, ,
,
.
889

 1592 .
,
.
( ,
,
).
:
. [10]

. (
), , ,
{ ,
, .}.
,
, , ,

.
.
. ,
1593 , , , ,
. ,
.
6 1595
.
.
, ,
. , 22
,
, .
,
,
, .

( ),
.
, , ,
,
.
890

 . ,
, ,
. ,
, ,
, [11] .

.
, .
.

. ,

.
, -
, ,
.
1596
. . ,
, .
, , ,
. , , ,
.
( 1596 .).
,
,
( ). ,
.
, ,

,
.

. 90-
.

, . ,
,
, . [12]

891

 1603 . I.
. I

{ , .
,
, 1587 . ,
I, ,
,
.}. ,
, .
,
I.
, I (
1604 .), .
, I ,
, ,
, .
. , ,
, .
, 19 1616
.
.
, ,
- .
(
, 1650 .).
( 130 . . .), 1614 ,
,
. :
,
.

, ,
.
[13] , ,
, , , ,
. ,
, , ,
, . ,
.
.
892

 .
,
,
. ,
, ,
.
;
, .
,
.
I. 1611
,
,
.
.

. . 15971598
, 1602
...
. , 1602
, ,
, - ,
, , , .
, .
,
.
, [14]
. ,
, ,
(,
).
1604 1606 .
,
.
.
.
, ,

.
,
; ,
893

 , ,
. ,
,
.
(1609)
, 1613 .
, .

,
(1611).
,
; ,
,
.
-
, ,
.
,
. , , ,
.
,
, .
[15]
1616 . ,
, ,
I .
. , 16161617 ,

. .
,
.

, .
, . ,
, ,
. ,
, .
894

 . , .
.
, .

. 1601
, ,
.
.
, , , .
, , .
I ...
, , (
, , ),
, .
, ,
,
, , .
,
. , ,
, . [16]
: - ,
? ,
, ,
.
? ?
,
,
,
.
.
. . ,
, I .
, , , ,
, .
,
19 1617
.
(
, ).
, -, .
895

 ,
,
, . ,
.
-.
,
,
.
, -
. , .
, .
,
,
.
. [17]
? ?
, ,
, { , ,
, ,
, 30, 40 50
, .}. ,
, , , ,
. ,
- .
,
,
.
. ;
(
), .
, . ,
, , .
, , 1603
.
29 1618 .

***
.
896

 ,
. , ,

,
, .
, ,
. ,
-[18], (
) , , ,
.
,
.
.
1531 .
( ),
, (-
), .
(
), , ,
; .
15331534
. 1561
.
6070- XVI
.
, ,
.
1582 . ,
, ,
. , ,
,
.
,
( ).

, .
(- , )
897

 ,
.
.
, , [19]
, (
), .
,
, ,
.
, , ,
- , , ,
. , , ,
XVI : ,
, , .
,
, ; ,
, . ,
, ,
. ,
, ,
,
.

( ).
. ,
, ... -:
, , , .
, XVI, XVII XVIII
XIX . ,
.
, .
, ,
, -
. ,
.
, ,
, , , .
[20] ,
. , ,
.
898

 ,
{
, ,
.},

,
, .
?
, ,
. , ,
, .
, ,
, .
,
, :
.

, .
--.
,
- (1535) , , ,
.

... ( 1589 .).
( ), .
, ,
, ,
, , ,
- . [21]
,
, ,
.

1595 . ,
, , .
( 1626 .).
, . ,
, : (
) ,
899

 ,
. ,
,
.

. (16,
17) ,
, .
(
). ;

XIX ( 1660 )
1892 (. . 92 93).

.
. ,
, .
.
, .

. ,
, . ,
, . [22]
, .
, , ,
.
,
.
.
. {
Friederichsen L., Sir Walter Ralegh's Karte von Guayana
Hamburgische Festschrift zur Erinnerung an die Entdeckung Amerika's.
Hamburg, 1892, Bd. II, s. 1-9 ( ).}
, ,
. ,

.

900

 .
, .
,
. ,

. , ,
.

.
, , -,
, , -,

.

.

.
; , [23]

.
XVIXVII , ,
.
.

.
. ,
( ) .
.
, .
,
. , , ,
, ,
, . 1849
, ( , ,
),
,
-. XIX ;
.
(, ),
,
901

 . ,
, , ,
, . .
, 40-
XX , , ().
, , ,
. XVI
. ,
, , ,
, ,
.
[23] .
, , ,
- .
, , , ,
, ,
, , .
.
: , ,
, , ,
, .
, , .
, , , .
, .
, . ,
, ,
, .
, ,
.
,
, , .
,
. .
, , ,
, .
,
,
.

902

 ,
. . ,
,
.
[25] .
, , ,
, ,
, ,
. ,
: ,
...
,
, .
,
, ,
, .

.
,
, , ,
, ,
.

. .
(marchandises);
,
. 3 , ,
!
, , ,
, .
.
,
.

: ,
, .
, , .
. [26]
:
, .
903

 ,
, ,
-
. ,
.
, , ,
, , ,
. ,

.
, -
, .

, ,
, ,
...
, , .
,
, ,
, ,
, , ...
,
. , , (
1597 .) ,
( 1, 3), : , ,
(: ,
). , ,
: -, -...

, ,
, : [27]
( , : , ,
) { . . 4. .,
1959, . 268 ( . . ).
. .
(. . .)
1596 . (. . 1595. ..). . , . 635.}.
, , 1596
. . 1599

.
904

 XVII .
XVIII
(1751). 1805
, , . 1813

, 1829
.
1848 ( 1850 )
. ,
.
. 1848 ; ,
,
. 1928 .
. , -

. 16171618 ,
, .
, (, 1932).
.

. 1599
-- .
[28] 1599
( VIII).
( 1619
.). 1722 .
.

; ,
.
,
, .
,
, .
.
,
. ,
, , ,
905

, , ,
.
, XVI XVII
, .
, , -,
. ,
, civil (. 118
) , civill (.
24, 80 . .), .
, ,
, ,
, ,
( ).
,
, ;
[29]
, .
;
, -, .
. ,
, ,
.
. ,
,
.

. . ,
.
:
,

(
) , ,
,
906

 1595
. ,
,
-


, 1 ,
, 2, ,
.

, ; ,
, , ,

.
, -, ,
, . , : , ,
.
, ,
, , ,
,
( , , -
,
).
,
; [34]
. ,
; , , ;
,
.
, ,
, ,
, ,
.
, ,
(, , , ,
907

, , , ),

. ,
, ,
, ,
3, , ,
.
, , , , ,
, , , ,
, . , ,
, , ,
4.
, ,
, , ,
, ,
, . ,
, , ,
[] ,
, .
, ,
, ,
, ,
, ,
. ,
, (
[35] ),
. , , -
, ,
,
,
. 5
,
,
, . ,
, , ,

, - ;
, 6.
7
8, ,
, ,
908

 9. , , ,
, , ,
.
10,
, , []
11, 400
; .
, 12 .
, ,
, . ,
, -,
, .
, , ,
,
13 ,
, .
, ,
, ,
. [36] ,
, , ,
, , , ,
, ,
, , .
) [], , ,
, .- ( .-
, . ) 14,
. [], [], .
, , . , , []
, , ,
, , [. ], .
15 ( ), 16 .
, , , ,
, [-], . [], [], .
[], [] [], 17,
[], [], [],
, [], [], ,
, . [-], , []
, [] .

909


18 , .
, [], [], ,
, .
,
19 20
[] [].
, ,
, , ,
,
. - 21,
,
, [],
, [37] ,
, . , , ,

, , - , ,
,
. ,

, , ,
.
,
22
. ,
, ,
. ,

.
, , ,
,
, , , ,
, ,
. , ,
. .

,
, , 23
, ,
910


, .
, ,
, , ,
, .
, , , [38]
; ,
,
. , ,
24, .
, ,
, ,
.
, , , ,
; ,
, . , ,
, El Madre del oro 25 ( ), ,
, , .
,
, .
, , , ,
,
.
, , ,
, ,
, 26;
, ,
, , .
, ,
, , ,
, . ,
,
,
. , ,
,
.
,
, , -,
12 00013 000 [].
911

 , , 23 000 . [39]
,
, 26 000 [] 27. ,
,
8 6 100 []; ,
, ,
, ,
. , , , , ,
,
,
.
,
, . ,
- , ,
, .
[] ,
, . ,
, ,
, , (
) , , .
,
, , -
[], ,
,
. ,
, - ,
, , ,
.
, , ,
,
- ,
;
, , ,
, 28. ,
[40] , 29,
30,
,
, .
31 ,
,
912

 , [ ]
.
- , 32
. .
,
, ,
, , , ,
, ,
.
,
, , .
,
, .
,
,
.
V 33,
,
34 [],
, ,
, ,
, ( 88 .
,
, ,
, , ,
) 35, ,
- ,
36, -
. [41]
, ,
.
, ,
- ,
,
. ,
, ,
;
37,

. ,
, , ,
913

 [ ] .
,
, , ,
.
, ,
, .
, : ,
, ;
,
.
, , ,
, ,
.
,
[], ;
,
.
, ,
, , ,
, ,
, ,
, . [42]
, ,
,
, ,
, ,
.
, ,
,
,
. [43]

6 1595
38,
;
39, ,
,
. 40, , ,
, .
,
41
914

 ( 42, ,
).
22 ,

8 43.
;
, 44 ,
.
,
, . [44]
, , , --, 45. ,
( ),
-
, ,
: ( )
.
, 46, ,
. ,
, .
,
47, .
(grow) , ;
- . 48
, , 49 XII
, .
, , .
, , ,
, ;
,
, ,
50. ,
[. ], , [. ],
51,
---, .
,
; , ,
, . , ,
, . 52
, -.
915

 , - . ,
,
( ), [45]
.
; : , , ;
, , ; ,
, ;
, , , 53.
,
,
;
, .
---,
, , ,
, ,
, ,
;
.
( ,
), , ,
.

, , ,
, .
, ,
, ;
, ,
, .
---,
, ,
, ,
; ,
. , ,
,
, , .
, ,
. ,
, , , [46]
, 54 .
,
.
916

 , .
, ,
, ,
, .
, -.
55 ,
, .
.
,
, , ,
.
, , ,
, ,

.
, ,
, [. ] 56
, ,
. , , ,
, ,
, ( ),

, ,
, ,
,
, , ,
. , , ,
( - ),
, ;
, ,
, , [47] ,
, .
, , , ,
, .
, ,
,
400 500 , ,

. , ,
, ,
, , ,
917

 , . [--]. ,
, ,
( ),
. .

57, ,
, ,
.
, .
, (
, ,
). ,
, , ,
, ,
, -
, , ,
,

. ,
, ,
.

, ; ,
[47] ,
,
.
, ---
; , ,
.
,
, , ;
, , ; ,
, ,
.
,
,
. ,
,
918

 . ,
, .
58.
, ,
,
.
,
, , ,
.
, ,

, .
, ,
, , , ,
,
; ,
. ,
59 (
, ,
), , ,
, [49]
,
,
, , .
.
,
. -
, , , -
,
, 60.
, , ,
, 61.
, ,

, ;
,
, , , ,
,
2. , ,
,
(
), ,
919

 , ,
, ,
,
63.

, , , ,
, ,
. ,
,
, , . , ,
, ,
, ,
, [50] ,
;
, 64.

, ,
,
,
, .
:
, , ,
.
, ,
, , ,
, , .
, , ,
, .
, [51] ,
65.
, 66,
, ,
, .
67
, , , ,
.
,
, ,
:
68.
920

 ,
, ,
. ,


[],
,
, ;
, .
, (
, ), , (
)
, . ,
( 1542 .) ,
69. ,
, ; ,
,
, , ,
70.
,
, , ,
71, [52] ,
1542 . , , ,
. , ,
, ,
, .
, ,
.
( , ),
--- 72, ,
, ,
.
,
,
, -,
, .
.
, , ,
. ,
, ,
921

 , ,
; ,
, ; 73.

- . (
)
74, , .
,
.
, , ,
: ,
, .
,
; ,
,
[53] , , ,

-. (
-
) .
,
; ,
,
. , ,
,
,
.

, ,
. ,
,
; ,
, ,
. , ,
75,
( ),
76, ;
, , , ,
.
,
, ----,
922

, , .
, ,
,
, , ,
, . -
, 77.
,
, , , ,
, [54] .
, ,
, :
(
), ,
, ,
78. , ,
,
,
.
, ,
, 79, .
, , ,
, , (
), 80.
, (
81, ),
, 82 (
), ; 83
, 84, 85 .
, ,
, 86.
,
,
, - ,
.
, , 87,

88. [ ],
,
, , ,
, ,
923

, ,
, -.
[55] ,
, . ,

, ,
,
, .
,
, [],
89, ,
, 90,
,
91. ,
, 92
.
, ,
, , . ,
,
, ,
, 93.
, ,
, ;
, , ,
, .
, ,
, , ,
, ,
;
, 94.
, , ,
.

. ,
95, --- 96. [56]

;
. .
, , ,
, ,
924

, ,
97.
98 ,
-, ,
. ,
, 99,
, , ,
; ,
, ,
. .
( , ,
) ,
,
. ,
.
,
, ,
,
, , ,
, , .

, ,
.
, ,
- , .
, ,
100.
, .
, , ,
[57] . ,
, ,
,
, , , ,
, , ,
. , ,
,
. ,
- ,
[]
.
, , ;
, , 101.
925

 ,
; ,
, ,
102.
,
, , ,
,
, , 103
,
, , .
, , ,
, , .
,
.
104.
, 105, ,
.
106 ,
. .
, , ,
, .

[58] , 107
, , , , ,
, , , ,
, ,
, , , ,
, , 108, (
, , )
. , ,
, ,

. ,
, ( )
- ,
, , ,
, 109.

,
-,
926

 , . ,
, (
, , , ,
, ).
110,
, ,
.
, ; ,
; .
, 111;
,
112.
, ,
, , , ,
.
[59] ,
, 113.
, ,
, .
, , ,
, , ,
, .
, 114.
, ,
,
, , , ,
, .
,
,
. ,
. ,
, , ,
, 115.
, , , ( )
,
, . , ,
, ;
, ,
116.
, , ,
, , ,
117.
-, 118.
927

 , ,
, ,
, ;
. ,
, ,
[60] ,
, .
, ,

, ,
119.

[ ] ,
, 120,
, .
, , ,
.
( , ,
) .
,
.
, ,

, ,
, ,
, , .
, , (
),
, , ,
, ,
. ,
, 121,
, , ,
122.
,
, ,
, . ,
,
; . [61]

928

 , ,
, ,
. ,
,
,
. , ,
, , ,
, ,
, ,
, .
, ,
, ,
, 123.
,
, ,
,
, , ,
.
, :
, ,
, .
,
. , ,
,
, .
, ,
; , :
, .
, ,
, -,
, -
-
124. , ,
, [62] ,
;
,
.
- (
), ,
. , ,
, , , .
, ,
929

 , ,
, ,
125

, , , , , ,
.
,
, 126;
, , , ,
, .
, ,
,
127 ,
, .
,
, .
-
, .
,

-,
.
, .
, ,
,
.
, [63] , ,
, .

,
: , ,
,
. , ,
128
. ,
, ,
, .

. 129,
, ,
, , , .
;
930

 . ,
,
,
, ,
, , . ,
, ,
, - .
, , ,
, ,
, (civil) 130.
,
, ,
-
, , ,
,
. ,
131, ,
, ,
[64] ,
.

, , , ,
, . ,
,
,

, , ,
. , ,
,
-
. , ,
, (
), ,
, ,
, ;
, . , ,
, , ,
, , .
,
, ,
, ,
, , ,
, .
931


132, , ,
, 133;
, 134, , , ,
.
, , ,
135.
,
, , , ,
, , [65] ,
136, , ,
. ,
,
, . ,
:
, .
137, ,
;
.

,
, ( );
, ,
.
,
,
, ,
.
- ,
, ,
, ,
, ,
138.
, , ,
.
,
, .
,

932

 ,
.
, ,
[],
[] [], ,
, ,
[66]
, .
, ,
,
- ,
.
,
, ;
,
, ,
, , - ,
.
;
.
, ,
, 139, ,
, ,
, .

, ,
, ,
[] .
, , ,
, ,
, ,
, ,
, .
,
, , ,
;
140 .
, , ,
, ,

933

 ( ),
.
, [67]
.
, , ,
,
, .
,
141 - ,
,
,
. ,
, ,
, . , ,
, , ,

, . (
), ,
,
, :
.
, , , -,
,
, - 142,
,
, , , ,
143.
, :
, . ,
,
;
.
. ,
, ,
(
).
, , [68]
144, ,
. , ,

. ,
.
934

, ,
, ,
145, ,
.
, , , ,
, ,

, , .
, , ,
, , ,
146 ,
, ,
. ,
,
, .
, ,
, ,
- , .
,
, , .
,
, ,
,
, ,
, , .
, ,
147, ,
. [69]
, -
, .
,
. ,
; .
,

. []
, ,
.
.
, ,
, , , [] ,
, , [] , ,
935

, [] , 148 .
, - ,
, 149,
,
, 150, ,
.
151
!52,
.
[. ] (, , ),
,
. 153
, , ,
, ,
.
,
, -
,
; , ,
.
, [70] ,
. ,
,
. ,

.
22 , , ,
- [ ], (
) 154, ,
. ,
, , .
, , ,
, . ,

,
, .
, ,
, .
, ,
, ,
,
936

, , .
, . ,
,
.
, , ,
, , ,
, , .
, , , ,
, , ,
. ,
, , ,
. -
, [71] ,
. , ,
, ,
, .
, , ,
( , ) , ,
, , .
, , , ,
, ,
, ,
, . ,
,
, : ,
155.
, , ,
; ,

, ; ,
, , , .
,
, ,
, , 156. ,
, ,
, . ,
, , , ,
,
157.
,
;
937

 . , , ;
, 158;
,
.
159,
, ;
. [72]
, ,
, , ,
, .
160 ,
, , ;
, , .

, :
, ( , ).
, ,
161, ,
,
, . ,
, , ,
, [73]
, , ,
.
,
.
, .
, .
,

, . , ,
(
),
,
162.
,
.

, , - ,
, ,
. ,
, , ,
938

. ,
- ;
, , .
, ,
, .
, , ,
. ,
, , .
,
, ,
,
. ,
, ,
, [74] ,
.
, , ,
: ,
, .
, , ,
, ,
. ,
, -
. ,
163.
, ,
, ,
,
. ,

. , ,
,
, , ,
, , .
, ,
, ,
.
, , , -, ,
, , , ,
, .
, , .

, .
939

 (, ,
, )
, ,
, ,
, , . , ,
, . [75]
, ,

, , ,
, .
, , ,
, . . ,
, ,
, , ,
, ,
- . ,
, , ;
, ,
, , ,
.
,
, , , , .
,
, ,
,
, . , ,
,
, . ,
,
.
, , , ,
,
, .
, ,

.
, , , ,
, ,
.
, [76] ,
, , .
, ,
940

 , , ,
, , , .
, -
. , ,
, ,
,
. ,
.
; , ,
164; ,
-
. , , ,
,
.
, (
),
. ,
,
.
,
,
( ), ,
,
.
, , , . ,
, , , -
, , . ,
, -;
( ) .
, ,
, ,
. , [77] ,
, , .
(
), ,
, : ,
. ,
, ,
. ,
,
.
941

 ,
, ,
, ,
, ;
.
, ,
, , .
, , , ,
. , ,
, .
.
, ,
. , ,
,
. ,
, ,
, , .
, , ,
, , ,
, ,
.
- ,
, , ,
. [78]
,
( , , ),
, (
, ,
), , ,
, ,
. , ,
, , :
, , ,
165. , ,
Opus laboris, Ingenij 166; ,
, , ,
.
, , ,
, . , ,
, , .

942

 ,
- , ,
,
, .

-, ,
. ( )

, .
, ,

, ,
, ,
.
, ,
, -
, . ,
[79] ( ),
, , ,
, . ,

, .
,
, - , ,
,
, .
, , ,
,
, ,
,
.
,
- ,
, . ,
167, ,
, ,
, , ,
. , ,
.

;
943

 , .
, ,
, , ,
. , ,
; , ,
168.
,
, ,
, . ,
,
, , [80] ,
. , ,
. ,
, , ; ,
, .
, ,
, , ,
, ,
. 169,
,
, .
.
, ,
; , ,
170. ,
,
, ,
, .
, , ,
,
, , , ,
, , (
), .
,
, ,
[ ].
,
, ,
, 171.
,
172,
944

 . ,
, ,
( , ,
), , [81] .
[] ,
,
, ,
, . -
.
, , ,
.
, , , ,
. , ,
, ,
, ,
, .
, , , ,
.
,
, ;
,
. , ,
173, .
,
, .
,
, .
, , ,
, ,
174,
,
. ,
, ,
.
,
, . ;

. [82]
173, , ,
;

945

. ,
, ( ,
),
176.
, [], ,
, , ,
[];
. ,
( , ),
177.
, ,
, , , ,
[]; , , ,
(
, 178).
,
.
, . ,
, , ( )
.
,
,
( ),
179; , , ,
180. , ,
, - ,
, ,
.
, ,
, 181;
, . [83]
, ,
,
, ,
182.
, ,
, , ,
.
, ,
.

946

 , , ,
,
. ,
, , ,
-,
,
.
, , , ,
; ,

. 183; ,
, , , ,
,
; -,
.
,
,
, ,

. ,

, , ,
, .
, ,
,
.
[84] , ,
, .
, ,
, 184;
,
.
, - .
, , -
, , .
,
, ; ,
, ,
. , -
( ), ,
947

 ,
, 185.
, ,
, ,
, , 186.
, ,
,
.
.
,
187, ,
, ,
,
; , , .
, ,
.
, , ,
, ,
188, ,
(
) . [85]
,
,
( , ). ,
,
, 189 (
),
, ,
. :
, , , , , ,
, , ,
, .
, 190,
, , .
, (
), , , ,
, ,
, , 191. 192
, , , .

948

 ,
,
, , . ,
, , , ,
, ,
.
( ) ,
,
, ,
.
, ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,
. [86]
, , ,
, , ,
, .
,
, .
( ,
), ,
193.
, ,
. ,
, ,
. ,
, , ,
, ,
( ),
, , .

, ,
194,
, .
, , ,
, : ,
, 195.

,
, .
949

 , ,
, ,
, ,
.
,
. ,
,
, [87]
[], (
), .
, , ,
, , ,
, . ,
, ; , , ,
, , ,
, .
196, ,
, ,
.
, ,
, , ,

, , .

, , , ,
, , , -,
, ,
, .
, 197,
, .
, ,
.
, ,
,
,
, , ,
, .
;
( )
,
198, , , [88]
.
950

 , , ,
.
, ,
199, ,
, .
, ,
( ),
. ,
, ,
. ,
, ,
, ,
200, .
, ,
. , (
), ,
, ,
.
, ,
, , .
,
,
.
, ,
, ,
,
.
,
, ,
,
( , , ),
,
.
, ,
[] [89]
, ,
, ,
. , .

.

951


, ,
. ,
,
, , ,
, ,
, ,
, -
201. ,
,
, - ,
,
.

, ,
, . ,
, , ,
;
,
; , , , ;
. ,
, .
, , , ,
.
( ),
, , ,
, 202.
,
, . [90]
, ,
, ,
, ,
. , ,
, , , , ,
, ,
, ,
.
, , El Madre del
oro .
,
, ,
, , , , , ,
952

 , ,
- ; , ,
.
, , ;
,
, , , .
, 203 , ,
, , ,
,
.
,
, , , ; ,
204, ,
, ,
. , ,
, ,
, , ,
. ,
205,
, ,
, , .
[91] , 206, ,
, , ; ,
, ,
.
; , ,

. , , ,
, ,
, ;

, .
, ,
, ,
,
. , , ;
, ,
, 207. [92]
208, , ,
, , ,
, .
,
953

 . ,
.
-,
, ( ).
, , ,
- ,
. , ,
, , .
, ,
209 ,
, ,
.
,
, ;
, , ,
, 210. ,
, , ,
, .
, ,
, , ,
, ,
.
, ; ,
.
, , [],
, , 211,
, 212.
, ,
-.
, 213,
[93] ,
. [] ,

. ,
, , 214; ,
, ,
215
216.
217, ,
, , ,
( ,
954

) , ,
218.
(,
, ,
), ,
- ;
219.
,
, , [].

, 220. (
) , ;
,
; , , 221
,
,
[] 222.
, ,
, ;
.
,

[],
: , [94]
,
. ,
,
, .
, :
, , ,
. ,
.
,
, -
.

, (
). ,
, ,
, - ,
955


; .
, , ,
- , , ,
.
, , .
, ,
, : , ,
, ,
. , , ,
, ,
.
: -, ,
, ,
. ,
, ,
, ,
, , [95] .
, (
, ):

, .
,
,

.
,
; ,
,
, ,
, 223.
,
,
. ,
,
, ,
. , , ,
, , .
,
, , . ,
.
956

, , ,
,
, . ,
,
, , , ,
,
, , ,
, .
, ,
, , ,
, , .
[96]
, , ,
, , .
,
, , ,
, , , -
.
,
, , . ,
, -
,
, .
, ,
, .
, ,
, ,
.
, ,
, , ,
, , , ,
, . ,
, ,
, ,
.
,
. ,
, , .
,

.
957

 ,
.
,
,
[97] , ,
, :
. , ,
. ,
(, , ),
,
, .
, , - , -
, ,
; ,
.
, , ,
? .
- , -
.
, ,
, .
, ,
,
, , .
,
- ,
,
. ,
, , ,
, , -
. ,
, , ,
,
,
, .

.
, , ,
, , [98] , ,
, . ,
,
958

( ),
,
, , , .
,
, ; ,
, ,
, , ,
. ,
, , ,
,
, ,
, , ,
. ,
(
) 224, , 225.
,
. ,
, ,

,
.
, ,
, , , ,
, , ,
.
.
, (,
, - ,
); , ,
. , [99] ,
,
; .
,
. , ,
, .
, , , ,
, , , ,
. , ,
, , , ,
, Madre del oro,
.
, , ,
.
959

 , ,

, -
; , ,
, .

, 226.
,
, ,
, . ,
(
) , .
,
( ,
). ,
, , ,
. ,
.
, [], ,
; [100] ,
. , , ,
,
.
, , ,
,
. 227.
,
228
, .
, ,
, .
, , 229, ,
, . ,
, ,
230.
, ,
, .
,
, ,
, 231, .
. ,
960

 232
,
; , ,
, .
, .
, ,
, ,
233. ,
, ,
,
,
, , [101]
,
, ,
234. ,
, ,
. (
),
,
.
, ,
, , ,
. , ,
235, ,
, , , , -
, , ,
. ,
.
, ,
, ,
. ,
;
, 236
. , ;
, ,
( ),
.
,
, ,
; ,
237.
, ,
961

,
.
, ,
, .
, ,
[102]
, , ,
,
. ,
( )
238,
, , ,
, , , .
, ,
,
, ,
. :
, ,
.
,
, .
, , ,
,
. ,
; ,
,
, ,
.
, , ,
,
, . ,
, , ,
, , .

. ,
, , ,
: [103]
, , 239.
, ,
, , , ,
962

, , 240;
, ,
, 241.
,
. ,
,
, ,
.
,
,
, , .
,
.
, , , .
,
.

, .
, .
, ,
,
, ,
.
,
, ,
.
(
, ) ,
; .
, ,
[104]
. ,
, ,
, , , ,
,
- .
, 242 (
, ), .
,
, ,
963

 243,
.
,
, ,
, ;
, , .
, ,
,
, ,
. ,
, , ,
244 ,
. ,
, , -
. , , ,

,
, ,
.
, ,
,
, , , , ,
, ,
. ,
[105] .
,
. ,
, ,
. ,
, ,
, , ;
.
, ,
, , .
, , ,
, ,
, 245.
, 246,
, ,
. , , ,
964

 ; ,
. ,
( ,
), ,
, (castes),
, , .
,
, , ; ,
. ,
,
, ,
. , (
247);
, , ,
,
.
[106]
.
, ( ) ;
.
, .
, .
, , .
, -, , ,
, .
, ,
.
, , , , , ,
, , ,

248.
, , ,
; ,
,
, ,
( -) 249 .
, , .
,
, .
;
. , ,
;
965

 , , .
, ,
, (
) , , ,
.
,
. ,
, , , , -
, , , ,
[107]
, , , .
, , , ;
, 250,
,
.
, , ,
, ;
, . ,
, ,
251, , ;
:
, ,
. , ,
, ,
, ,
, .
, , ,
. , ,
, ,

252,
, (marchandises).
,
,
. , ,
, ,
, , ,
;
.
,
, ( ), ,
. , , ,
966

, , , , [108] ,
, , , , ,
, , 253.
, , , ,
254.

, ,
, ,
, . ,
,
, ,
,
, ,
, , ,
, , , , ,
, . ,
, , [109]
, .
, , , ,
,
, , , -
. , , , , ,

255. , ,
, ;
, ; ,
, . ,
, ,
, , -.
,
.
, , ,
, -
. , , , ,
. -
- , - ,
.
, ,
, ----.
967

 ,
, , .
, ,
, , , ,
, , .
[ ],
.
, , [110]
- , , ,
.
, ,
, , ;
, ,
,
.

. , , .
, ,
, ,
. ,
, ,
256.
, .
- . ,
, , ,
,
.
, ,
, .
,
, ,
.
,

- . - 257
, ,
, ,
. ,
, , (
) ; ,
[111] , .
968

 ,
- (
)
. , -
, ,
, , ;
, , ,
.
, ,
.
, ,
,
, , , . -
,
. , ,
. :
, , ,
. , ( ). ,
,
, ,
. , ,
, ,
, ,
.
-
, , ,
, ,
, 258.
,
, ,
, ,
[112] .
, ,
, ,
, ,
.
, 259,
, , ,
. ,
Casa de Contraction
, 260.
969

 , ,
, ,
,
. ,
- ,
. ,
( ,
, , - )
.
,
. ,
, ,
,
.
, (
, ).
, ,
, ,

.
,
, ,
,
. [113]
, ,
, .

. ,
, ,
,
.
, .
, , , ,
,
.
, ,
.

970

 ,
,


, ,
261 1594 .
, , ,
-,
. (
[]
) , ,

. ,
( ), ,
.
,
, ,
[] ,
, , ,
. ,
, ,
( ),
,
, . , [115]

, ,
, .
( ,
), ,
, ,
.
, .
, .
.
( )
.
, , ,
, , ,
, , ,
. , ,
, . ,
971

 . ,
.
..
,

1594
- 262
, - 263,
,
, ,
. ,
, , ,
264 . [116]

-

, , ,
, ,
;
, .
, , ,
, . ( )
,
265
;
, 266.
,


, , ,
, 23 1593.
267,
, -
, ,
, , , ,
,
972

 , , : ,
, ,
,
, ,
; -
. , ,
, ,
,
[117] .

, ,
, .
,
,
,
;
, :
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
,
.
,
,
,
. ,
,
, ,
, , ,
. , ,
, , ,
. :
, :
, ,
.
, ,
27 -

973

 , , [118]
, ,
[] [] .

. ,

, ,
, .

,
.
.
:
, .

.
, ;
, , .
,
268

.
,

, .
,
, ;
, .
, .
, , , ,
. , ,
, . ,
,
, , [119]
, .
, ,
, , ,
. ,
, ,
. ,
, , ,
974

 , , ,
, , , [] .
.
,
, ,
, , , .
,
. , ,
, , ,
, .
, ,
, 269
. , ,
, , .
, . ,
. ,
, ; , . ,
. ,
, .
, ,
, .
( , ,
),
, .
, , ,
. [120]
:
, .
, .
, ,
.
. ,
. , ,
, ,
; , ,
.
, , , ,
. ,
, .
,
,
, , -,
975


,
, , , ,
; ,
.
, ,
.


, 1593 , ,
, ,

, ,
[121] ; . ,
,
[] ,
. , , ,
,
.

[]

, 1591
.
, ,
270 , ,
. 1593 ,
( ),

; , ,
.
, , ,
,
, ,
, , , .

976

 , ,
,
, , ,
.
, .
. [122]
,

, , ,
, , Las siete
bocas de drago 271;

.

272
19 . 19 [1617 .] 6 NO
273, 7 .
20 . 6 10 14 StW
274, 10 , 10 4
2 .
4 20- , SSW,
, 4
2 , 21-, 13 .
21 . 2 21-, , 8 , . . 6
, 6 StW. W WtS,
, W S;
2 . NO,
NW , 4 6 .
22 . 4 8 7 , 8 12 7
, 12 4 6 , 4 8 6
SSW, 8 12 6 SSW; [126] ,
, 4750'. StW ,
, 12 22 8 23
24 StW NNO.
24 . 8 8 , .
, 24 35 StW.
977

25 . , 10
24- 25 .
8 SO.
S, S SSW
, - .
26 . 26-,
SW;
SO.
27 . 27 SSO
StO WSW, WNW NW,
5 12 7
275.
28 . 12 12 , 28 , S
StO, W;
4150'.
29 . 12 28- 12 29-
35 3930'.
30 . 12 29- 12 30- 30
NO.
31 . 12 ,
, WSW 7 . , SSO,
12 , S, 8
18 20 -.
276,
, , .
, ,
[127] , ,
, . ,
, ,
: ,
,
, . ,

,
, ,
, ,
978

 . :
,
.
1 . 8 12 1
40 3452', StO.
2 . 12 12 2
30 , 4 ,
3330'.
3 . 12 12 3
30 .
4, 5, 6 . 12 12 4
14 StO. 5- 6

277,
, 7-
, , .
, , , 278,
,
. ,
. [ ] .
, , ,
,
. ,
, .
, , [128] ,
, , . 279
, , , ,
,
, , , .
, .
, ,
,
. ,
,
. , ,
,
.

979

8 . 8-
, ,
, , , ; ,

. ,

. ,
; .
( -),
, , 11
, (
) ; ,
, .
, , , ,
, .
, ,
, , , ,
, .
, , ,
280, ,
, ,
. [129]
, ,
, , ,
, , ,
; ,
. ,
, , ,
; ,
. .
, ,
, ,
, ,
. ,
, , ,
.
-.
, ,
( )
980

 , ,
-
, .
, , ,
,
, ,
,
, ,
.
, ,
, .
,
.
, .
( ),
, , -[130]
. , ,
,
.
, .
; , .
281, ,
. , ,
.
, . , ,
, [] ,
, , ,
, .
- , - (
), [
]... , ,
, . ,
, [ ]...
, .
, ,
, .
, ,
, , ,
.
, ,
, , ,
981

 282,
. , ,
, ,
, ... [ ] 283,
, - . ,
, ,
; .
, ,
, , [131] ,
. , , ,
[] ,
, -,
, ,
,
.
, ,
, ,
, .
( , )
,
.
,
, ,
. ,
.


(
) ,
, .
, ,
, ,
- , , .
, ,
,
, (
), ,
, ,
.
. ,
, ,
982

 , ,
[132] 284.

,
,
, 28.

, , ,
,
.
286 , ,
,
.
. 287 ,
, ,
, .
,
, .
21 . 22 . 23 . 4
4 22 , ,
, ,
.
4 12 23
25 SWtS NO.
24 . . . 12 12
24 6 , 14 ,
2 288,
. SWtS,
. 50 .
25 . 12 12 25-
, , 33 SWtW
2317'.
26 . 12 12 26-
22 , , -
SSW. ,
- [-], ,
. [132] 60
983

, []; ,
.
27 . 12 26- 12 27- 38
1920', StW.
28 . 12 27- 12 28-
, 27 12 18.
, , , .
1620',
, , 1530';
8 6 , [].
, , ,
, ,
-, ; 60 ,
, , ,
.
. ,
, []
12 . , .
,
, ,
, , .
1 . ,
, . , , , ,

,
.
. ,
, .
, , ,
, . ,
, 289.
[134]
2 . ,
:
,
, .
984

 , ,
( ).

.
, ,
, ,
, ,
, .
[ ...] 290. ,
, , , , .
, .
, ;
, ,
, ,
291. ,
. ,
, .
, .
3 .
,
, ( ); 12
.
3 292 .
,
,
293. , , , ,
12
SWtW. [135]
5 . 6 . 12 12
30 . 12 12
28 . ,
, . ,
, .
12 137'. 12
7 4 ,
24 , ,
1230';
SWtW.
985

7 . 8 . 12 12 8
, 22 1139'.
[ ]... ,
, .
9 . 12 12 ,
30 , ,
, ,
, .
10 . 12 12
, , 24
; ,
10 8'. , , ,
, , ;
4 ,
, . , , ,
. ,
, ;
12 1010'
5 .
11 . 12 . 12 11- 12
, , ,
-;
, [136] 6 WtS.
; NNW.
,
, .
,
, .
- ,
,
, 60 400
.
10 , ,
10' 294.
13 .
12 - .
24 ; ,
, ,
986

 ,
.
,
, .
14 . 12 12
.
,
, , . ,
SO SSO ,
, .
15 . 10
, , ,
, .
12 12
, ,
, - , ,
. [137]
16 .
. 12 12 ,
7 10; ,
. 10
2 . 3
, , WSW, .
.
17 . 12 12
, S W, ,
,
. , SW S, , ;
, ,
,
. , 9,
.
18 . ,
945', ,
, . ,
NW, .
, SOtO.
987

 , , ,
, 11 ,
. ,
.
19 . 20 .
,
, ,
, N, 945',
950'.
( ),
.

, .
[138] ,
. 12 , OtS,
, 12 12
16 .
,
, .
, ,
, , , 2
.
21 . 12 12
13 , 12 9.
, ONO.
12 .
22 . 812'
, ,
NW, ,
.
;
; , ,
, , .
,
, 8 295, ,
.
23 . ,
740'; SWtW
18 .
SSO , ,
988

 . ,
, ,
, .
24 . 12 12 18
720';
. 3 [139]
S W,
WSW , , WNW.
. ,
, ,
.
25 . , OSO
296,
OSO OtS, N,
297. 3 ,
,
, , , . ,
, SO, 12 12
10 .
26 . 27 . 12 12
StO SSO,
10 .
28 . 12
; 5 , ONO,
OtS, 8 ; 7
S, . ,
298 7.
29 . 12 ,
, 10 6.
, ,
, .
;

, , ,
,
. , .
[140]
30 . ,
, ; 12 12
989

 6 , ,
, .
,
, , ,
, ,
.
,
. ,
( ) ,
,
299.
11 . 11 []
SWtW, , .
5 6 ,
,
3 4 . 50 , ,
, . ,
,
, , 300.
, , 30
; 5 ,
, , 301,
2 .
12 . 12- , ,
3 ; ,
- ,
, ,
302.
13 . 13- , , ;
[ ];
, [141] ;
303;
4 .
WSW SWtW
, 5 - ,
5 , .
14 . 14-
, , ;
10 , 6
, .
990

 .
, ,
. ,
, .
, ,
,
, ,
,
.
304, 12 . ,
, , .
, 3 ;

4 5 : NO SW.

14- 17-,
,
17 305.

, ,
;
, 7 8
. ,
,
, ,
. ,
[142] , ,
, 306
.

, ; ,
10 ,
,
.
,
;
, .
17 4 .
991

 , ,
... [ ], ,
, ,
, ... [ ],
.
4 . 4 ,
307, (
, , )
.
, , ,
[ ]. -,
, . ,
, ,
- - 16
. ,
308, .
3 .
, ,
- , . [143]
5 6 . 5 6
,
, 6 , , ,
10-; ,
, , ,
.
. 10- , , ,
400 .
, , :
, , 309 , []
.
, , ,
, ,
;
, ,
, , ,
.
310. 10- , .
[. ],
,
.
992

 [] [], ,
, ,
, ; .
15 . 15
311
30 , 6 .
15 ,
10 11 ; ,
( - , ), , 5 .
ONO WSW,
[144] , ,
W .
. ,
.
17- , ,

, , 312,
. , 16
, ,
, ,

.
.
NO , --.
, , - 10 .
, , ,

, ;
.
, ,
,
.
19 . 19 . --
. ,
, , ,
,
, ; ,
.
993

[ ] -

. [145]
29 . 29 , ,
,
[]. ,
; ,
. ,

; , .
. ; ,
, ,
. , , 313.
.
, ,
.
1 . 1 , ,
, -
( , ,
, ),
. 16
, , ,
.
,
-, ,
.
.
, , -
, . , ,
, , -;
,
-.
-
, -.
, , [146]
, , ,
, , ,
314,
, .
(
994

 ), .
, . 6 10 ,
, .
,
, 10 , , ,
, .
3 []. 3 315
,
.
4 [] 6 []. 4 ,
, , ,
. 6- ,
.
.
8 []. 8- 16
, -.
, , ,
.
, ,
, ,
.
, ,
, , .

. , , ,
[147] .
, , ( ,
), , , ,
, , ,
.
12 . 12 ,
, . ,
, ,
; , ,
316. 10 , ,
,
.

995

 , ,
. :
,
. , ,
, ,
, ( )
, .
13 . 13- ,
6
13 .
. ,
60 -
317.
,
,
,
. 1617 318,
, , ,
.
, , ;
-
.
,
,
319 . -
; ,
, .

, ,
. , ,
, , ,

, . ,
, , .

996

 , , ,
, ;
, . [149]
,
-
, , 320.
, ,
, .
: ,
, .
, ;
( , ), ,
.
;
321, , -
, 322
. , ,
, ,
, , , . ,
, .
, ,
.
XXIV 1617
.

[ ]
,
. , , ,
, ,
( , )
, .
, ,
,
. [150]

997

, , . ,
, ,
,
. , ,
, , ,
, , , 323.

, . ,
, .
,
. , ,
,
.

, ; ,
, , (
)
.
, ;
,
.
,
, , ,
. ,
, .
, , ,
.
, .

1. ( ),
, , , (15361624)

XVI XVII . 15851618 .
( ). 1588 .
.
, .
, 1588 .
, .

998

2. , , (1563 15651612)

. 1581 . (,
).
3. .
4. . , . 26.
5.
.
,
. ,
.
6. ( ), (. 14711541 .)
, (15321533).
( 15251532 .) ( ,
15321533 .) ()
( , 14931524),
.
. ,
, , ,
, .
1535 . ;
,
( 1572 .).
, , ( )
- , (
), .
.
( , - ) ,
,
.
7. , ( , 1595 .)
. 1586 .
, . 1594 .
, 1595 . .
8. , ( , 1618 .)
15871597 . 1601 . .
1606 . . 1617 . 999

 , .
, , ,
.
9. , , .
10. ( --, ,
, 1597 .) .
. . 18 .
11. -
. .
12. XVIII . .
13. -,
.
14. , ( , , -, 1617
.) . 1595 .
(
), , ,
, - (
----), .
- ( ---)
;
, .
15. 1595 . 1596 . -
.
16. (-
) ,

.
17. .
18. .
19. --
, .

1000

20. ( ), ,
-- .
21. , , . -

.
22.
, - ().
, ,
.
23. .
24. ( ) (
). - .
25. Madre del oro (- ) ,
.
26. ,
.
27. , 12 (0,744
).
28.
. .
29. , ,
.
30. .
31. ,
.
32. -
, ( ,
).
33. V (15161556)
(15191555),
(15321533). ,
I.
1001

34. V II ( 1556 1598).

35. 1588 .
. , ,
, , .
36. 15801581 .
.
37. (, 21, 19).
,
.
38. --.
39. ( ) ,
( ).
( ) ,
.
40. , -,
.
41. ,
(- -) -.
42. 200
( ) 1600 ( ).
43. (. ) 100'5" . . 6155' .
. ,
.
44. .
.
45. -- (
). .
46. (-
). .

1002

47. ,
.
.
48. (15021592), ,
1558 . .

(), 15551567 . -.
49. ( -)
(23 . . 79 . . .
37 .
50. ,
.
, , .
, 80- XIX .,
.
51. ---.
52. ( ) (Manihot
utilissima), ,
.
53. .
, ( -),
( -), ( ) ( )
, ,
. ,
1584 ., . 1797 .,
, 1078
, 1831 . 762.
(- ) 200 ,
, , . ,
.
54. ,

( - ).
-
, ,
1585 1590 . ( ), .
1003

55. .
56. , ,
- . ,
.
57. , ( ) -
, .
( , , , 1618 .)
.
; ,
(1596) .
.
58. ,
250 .
59. ,
.
60. , (14851547) ,
(15191521). ( )
( ) , 1520 .
61. .
62. , (15181560) ,
. ,
(15101560)
(1552)
, .
63. ,
.
64. . , . 19. ,
.
1200 , 200

1100 .
65. 62
, ,
. .
1004

66. - , .
67. , 1000 . . .
.
68. -,
. 12 480 5967
.
69. , (
) . ,
( )
, .
, .
70. ( ), (15111546),
(15051548)
, 1541
1542 . , ,
, ,
. ,
. , ,
, , (, ,
),
.
.

. XVI . .
' (14571526)
-- (14781557).
(1553).
, ,
.
. --
(15591625). ,
(1539 15401615 1617).
(15971676),
16371639 ..

1005

 (
). -
. - .
71. ( ) ,
1175 .
72. ---- (. -)
-. 1508 .
73. .
, .
, .
( , , , 1532 .)
, ,
( , 1531). , ,
.
74. 35 ( ) 270
, - .
75. -, .
; ,
.
.
(
) - ( -,
). ,
-, . .
, -.
76. , ,
(, a),
,
, . .
77. ()
. ,
, 1574 .
10 .
,
.

1006

78. , , , , ,
Amyris ( ) Callophillum
( ). -,
, , .
.
79. , (15731642) ,
.
15941595 . -,
1600 .
80. El dorado - , .
81. 1535 .
82. ( , 1526 15271561)
, .
83. .
84. . ,
, ,
.
85. , , ,
, ,
.
86. ( ,
, )
.
, ().
,
, . ,
.
87. . 94.
88. -, , -,
, , , .
89. ( ) .
, .
1007

 (
); XIX .
90. ,
, .
91. , (15621594) , 1592 .
, ,
. 1593 . .
92. ( ,
) , ( ), ,
.
93. , (15221595) ,
. ( ---)
(), 1567
. , ,
. -
.
94. ( , ,
1561 .) 1 1561 .
. -.
, , , - ,
, . , , ,
. ,
,
1561 .
95. , ( )
, , ,
(. . 73). ,
. .
15331534 . ,
, .
96. . ( -----,
) ,
().
97. , -, ,
( , 1574 .).
1008

 , (1569 1574).
, .
,
, , .
,
,
, (. . 77).
98. , ( , ,
) 1569 . (
-), ---
, . (. . 108)
.
.
99. ( ) ,
, (
. ), .
100. ( , , 1496
15001579 .) ,
. , , ,
( ,
1542 .), 1541 . (
, ) (
), 1542 . -
.
,
, .

101. . 116. , ,
. . 117.
1582 .
102. ,
, .
103. , (. . 92 93).
. , . 21.
104. , - (15101571)
, .
-- (15551567).
1009

105. - ,
.
106. ,
- .
107. , .

-.
108. , ,
, ; ,
, ,
; ( )
,
. , ,
. , (),
, ( ). ,
( ), ,
. , (.
. 193). , .
109. -, ,
( , ).
, , , -.
, ,
( ).
110. , (
), ,
.
111. . (
)
, ,
.
.
( )
. ( )
.
112. . . . .
. , 1947, 2 3.
1010

113. . ,
(14 )
() .
114. , ,
.
115. ( piedras higadas )
( ).
.
116. , ()
. ,
(), , 320 .
.
117.
.
(1531). (,
). ( )
.
118. - .
( )
-,
.
119. , ,
.
120. , .
121. . ,
, . XIX .
( -) - , ,
. ,
().
, ,
-, .
122. 26-30 , 12 (19,2
), . 700-800
, 300 ( 540 ).

1011

123. (, .
, , 1848 .),
.
124. 450.
1100 . -
() 1600 ( ,
). , ,
.
125. ,
, ' (. . 70).
126. ( ) .
, ,

,
.
127. ,
, , .
128. ( ) .
.
.
( , 1622 1623 .).
129. ( , , )
. , (.
), .
130. ,
.
131. (, , )
1585 . 1590 .,
.
132. ,
, .
133. 40 000 185 .
134. . , ,
, ,
1012

. , :
, . (2, 15-16)
135. . ,
,
(.
).
136. ( ) , .
. 99.
137. 138 .
138. -, - ( -),
1591 . ,
.
-.
139. , (Caesalpinia echinata
), , ,
- . ,
1499 .
,
(Mauritia flexuosa)
(Bromeiia).
, .
140. ;
, ,
.
141.
.
142.
, - .
143. (. ) .
.
144. . 58.
145. ,
. ,
.
1013

146. . ,
-, .
147. , ,
, . ,
XIX . .
250 . .
148. , (1571 1572, ),
. 1594 . .

, . , (
) ,
, .,
.
.
149. ,
.
150. () () 32 .
-.
151. ,
.
152. , .
153.
,
-. , ,
, . ,
.
154. - ,
.
155. , ,
(). 20 ,
( ),
; -, ,
(
). 10
.
1014

156. ,
,
17 ( 16) .
300 , , 150 ( 480, 240
). 230 . ,
, . , , 381 2.
157. , ,
; () ,
, ,
, . .
158. , , ,
2-2,5
.
159. 30 10 .
( 15 ).
160. ( ) ;
.
161. , , -,
, .
162. , ,
, ,
. .
163. . 5,
88' . ., .
164. Lagarto (.) .
.
165. , ,

.
166. Opus laboris, Ingenij. ,
. ,
, .
1015

167. , , .
168. ,
( ).
169.
900 45,5 . , ,
.
170. .
,
( ).
171. ,
. .
, ,
.
, . , , .
() .
172. ,
. 4,54 .
173.
. ,
- .

.
174.
, , ;
250 .
26-30 .
175. , .
- -, .
, , .
- , ,
, . ,
, , ,
, ,
.
1016

 , ,
. 1000
( 1600 ). ,
1500 ( ).
(, )
900 , .
176. ,
. -,
, -.
177. 30 , , 14
( 48, 26 ).
178. , .
179. .
180. , , XVII .
- -. 1,5
-.
181.
.
182. .
183. . 136, 99,
98, 108.
, , , ,
.
184. , .
185. ,
.
Strychnos ( ).
,
.
.
186. ,
. , -
, .
1017

187. .
188. .
189. 14 22,5 .
190. ,
.
191. , (Dasypus novemcinctus),
. ,
, , ,
.
192. ( , , 15121588)
.
193. (
). .
, , ,
, -; , ,
(). , -,
.
194. . 6. ,
, - ( ,
). ,
, XVIII .
, .
195. ,
, .
, , .
. ,
, ,
. ,
, .
,
.
( ).

1018

196. (
, ).
197. . 1595 .
, .
198. ,
( ).
199. : ()
().
200. , ,
( );
, .
.
201. .
202. , 182 .
203. ( )
, , .
, ,
.
204. , .
,
( ).
1794 .
205. , .
206. , . ( )
, 20 .
207. (,
).
(, -
- ).
XVI ., . , (
16041605 . 1620 .) , ,
,
, ,
. ,
1019


( 1, 3).
208. , ( , )
.
( ,
, 1372 .) (1371) ,
,
XIIIXIV .
XV .
209. , ( , , 15081570)
, ,
.
,
, . .
210. , .
, ,
. , ,
.
211. ( ) (
) .
212. ,
.
213. , , . ,
, ; ,
, .
214. .
215. , , .
,
( . ) . , , .
, ( ).
.
216. . 6.
.
( ).
1020

217. , . , ,
.
218. . 69; 86;
82 94.
219. ,
. , ,
.
220. . 175.
221. ( ) , .
, . , , .
222. 2,5.
223. ,
.
224. ( , , )
,
.
; ,
,
, . : ,
, ,
1595
,
, 1602 (, 1625).
225. , ( )
, ,
(, ).
, .
226. .
1609 .
, .
, ,
;

[],

[,

], ,
, , , ,
1021

 [,
],
.
227. ,
( ).
228. -, ;
, .
229. : , (
).
.
230. ( Manatus americanus Cuv.)
. 400 , 6 .
, .
231. (. . 303).
, .
232. , .
233. ,
, ( -).
, ,
(
, ).
, . ,
, ,
. .
234. , .
235. ( )
. , -,
, , .
236. , ,
, . , ,
.
237. . 193.
238. .
1022

239. (
). , .
, , .
( ) .
.
240. ( ), ,
. . , ,
, .
. .
. -,
( ).
241. (
).
242. ,
.
. , , , .
243. ,
. 60 .
, , 39 .
244. 5,56 .
245. , .
246. , ,
.
247.
- .
248. ( , , 15161565)
,
.
(59 . . . 17 . . .),
142 (
35).
249. ( . ),
,
.
1023

250. , .
251. ,
.
252.
12 . .
253. , , , ,
, .
,
.
254. , , (Tapirus terrestris).
255. , ,
Bignonia, . . 139.
256. , -, ,
: - . 1660 . ,
, - ( ,
). , -,
XIX . .
257. .
,
.
258. , , ,
.
VII .
,
, , , .
259. ,
,
, .
260. 1501 .
. Casa de contractacion
( ) 1503 .

1024

261. ( ) ,
,
.
262. - .
263. , - Me
( ) -- .
264. , .
265.
.
266. II.
267. , ( )
. 1596 . .
268. ,
.
.
269. ,
.
270. , (, ).
271. Siete bocas del drago
.
272. 1848 . ,
.
273. , .
274. , ,
.
by ( )
(t), , SbyW StW.
275. ,
.

1025

276. . ( -) -
.
, - .
277. ( ) .
278. ( -)
.
279. .
280. 4 .
281. ( ), ( )
.
282. .
.
10-12 .
283. . -,
, 1599 .,
.
284. , .
285. , ,
, .
286. , , ,
.
287. , ,
. .
288. , 0,1 (0,1853
). 152-330
.
289. ( )
, .
40 140 .
290. 1418' . . 2444' . .
1026

291. .
292. ,
.
293. XIIIXVII . ,
.
20 . XV ( 150 )
.
.
294. .
295.
.
.
296. ( ) ,
. .
297. , .
298. ,
() .
299. ,
.
300. 1609 . ,
.
, .
(-, ,
). ,
.
301. .
302. ( ) ,
, (Bixa Orellana L.,
). Piratinera Guianensis Aublet.
, , .
(
). ,
. .
1027

303. , (Bombax Ceiba L.,

), .
304. , .
305. 2.8 5 .
306. ( Pecari, ).
. 191.
307. .
,
6 ,
.
308. (
).
, .
309. .
310. , ( , ,
1631 .) ,
.
. , ( )
,
1595 . , (15851652) 1618 .
.
,
(1627). 1632 .
.
. ,
,
.
311. ( , - )
, . , ,
, ,
.
312. , (- ),
313. .

1028

314. ( , ,
, 1618 .) 1615 .
(
) ( , )
.
315. . .
316.
Myroxylon Toluifera ( ). XIX .
.
317. , ,
. .
.
318. 1617 ., 1618
. 1752 . : ,
1 , , ,
25 .
, , ,
.
1848 .
319. , -.
320.
, 125-130 1595 .
321.
. . .

, ,
.
322. .
323. , , ,
, , , ,
.

1029

 236.
, (, . 1599).

Monumenta Peruana. VI. (1596-1599). Romae, APUD Institutum
Historicum Societatis Iesu, 1974, pp.799-806
:
. , 2010,
,
, .
, , ,
, ,
. ,
, , 1 1600,
, : [ ]
,
[a los soras, chalcas y andamarcas]. ,

, .
1598. , ,
1599 . , ,
(Historia annima).
1599 , 2 (. 130, 11),
,
.
,
, ,
. (.
88, 186).
- ,
XVI
. , ,
: ,

, ,
,
, ,
.
,
50 , , ,
1030

, ,
,
.

, .
: ,
..
: .
:
1. Socii cante rccepti a sacerdotibus provinciarum de Soras et Chalcas. 2.
Grandi tamen animarum motil. 3. Idoltrete ad christianismum conversi. 4.
Casus cuiusdam idotorum cultoris. 5. Etiam populi integre ad fidem recepti.
6-7. Quo grato animo sint erga socios. 8. Bona indi inter indos distribua. 9.
Opus caritatis. 10. Missionis eventus, qai etiam pro aliis provinciis desideratur.
1. 1589 [Andahuaylas]1590 1591
1592 , ,
[] 1593
1594 [Soras y Chalcas], - ,
[],
, ,
, [.. ] ,
, . ,
, - ,
-, , , ,
, ,
. , ,
,
, , ,
, ,
1595 ;
, ,
, -,
( . , 1553).
().
1591 236.
1592 , .
1593 , , .
.
1594 .
1595 .
1589
1590

1031

 ,
, , , ,
,
.
2. ,
, ,
, , ;

, , ,
.
20 30- ;
, [ ] ,
[] , - ,
1596.
,
; [ ] , ,
, , [ ]
, ,
.
3. , , - ,
, :
[.. ], 30
,
. [], ,
1597
, 1598:
,
1599. , ,
, 1600,
; , 1601, [cuyes]1602, [aza]1603,
[chicha]1604, ,
.
[], , ; ,
, , , ,
(, . , 11).
1598 .
1599 , , , ,
[] , , -
(Relaciones, I, 170).
1600 , , ,
(Relaciones, I, 170).
1601 , , , , ,
, , ,
. , , (Relaciones, I,
175).
1602 , ,
(Relaciones, I, 175).
1603 , , - (.
, 24)
1604 .
1596
1597

1032

 , :
,
1605. , ,

[charqui]1606, [aj]1607 , ,
1608, , , ,
,
. []
, , ,
,
,
. ,
, ,
.
4. , , -
, ,
, -
, 1609,
, [].
,
1610 , , , ,
, . ,
,
,
,
[ ].
, , ,
, ,

, , .
, , 16
, ,
, , ,
, ,
, , ,
.
, , ,
, , , . ,
, .
1606 ( II, 510). () ,
, , , ,
, [], (, , XIV, 5).
1607 . ,
, ;
(, , IV, 24).
1608 - -.
1609 (. 98, .126).
1610 , , (, ,
26s).
1605

1033

5. , ,
,
1611, .
,
, , :
, ,
,
; ,
, ,
, , ,
, .
, , ,
.
,
1612 , ,
: , ,
,
[] .
,
,
.
6. ,
,
,
;
, ,
, ,
, , .
, ,
[a todos hacer una disciplina],
, .
1613, ,
1614, ,
, ,
[ ],
, ,
, ,
, [ ]
.

.
, , , .
1613 . 186, 37.
1614 [ ], , ,
, , 24
; , .
1611
1612

1034

7.
, ,
, , ,
, , : ,
- . :
, , ,
,
, ,
, 1615 [trayendo a
la iglesia las cargas de maz de 10 en 10] ,
[ ] , ,
- ,
, , ,
,
.
8. , , , ,
,
, , ,
, ,
. ,
, , ,
, ,
; [pareca un
retrato de la primitiva iglesia], ,
, , ;
1616 , - ,
, ,
.
9. , , ,
.
, , : , ,
: , ,
, ,
,
,
,
.
,
, ,
, .

, ,
[en reales] ,
(Relaciones, I, 176).
1616 . Relaciones, I, 180.
1615

1035

10. , ,
[acso]1617, .. , , ;
,
, ,
, 15000
, .
5 :
1618, -1619, -1620, 1621 1622
[Chancas, Atn Soras, Urn Soras, Chalcas y Yungas1623],
, ,
, : 1624, 1625, 1626 1627 [Andamarcas, Atn Rucanas,
Chocorbos y Yauyos].
, [ ]
. ....
[ 236 1 236:
(1599?).]

; , . Akasu (Lira . Diccionario

kkechuwa-espaol, . Ahsu).
1618 (Relaciones, I, 172).
1619 - [] , ;
[] , ,
(Relaciones, I, 196s).
1620 [Lurin Sora Hurin Sora], (Relaciones, I, 170).
1621 [ ] [los chalcas] (Relaciones, I, 170).
1622 , , , 25 [] (Relaciones,
I, 176).
1623 : , , ,
, , , ,
, : .
, , . , ,
, [ ] [ ], ,
, ; , , .
, , , ,
. , . ,
, - ,
.
1624 , ().
1625 - [], .. , .
1626 (Relaciones, I, 61s).
1627 (Relaciones, I, 61-78).
1617

1036

 . (1608). .

[ ,
:
- :
"Dioses y hombres de Huarochir. Narracin quechua recogida por
Francisco de Avila [1598?], [, 1975] Mxico: Siglo XXI" (Arguedas,
Jos Maria, , Pierre Duviols, )
- :
"Narratives of the rites and laws of the Yncas (1873) http://www.archive.org/details/narrativesofrite00moli
- :
Herman Trimborn. Francisco de Avila: [ketschua-handschrift.], - Berlin:
Gebr. Mann, 1967
:
., 2009,
.
.
,
,
,
. ,
, : ,
, 1610
,
, : , ;
, ,
,
, ,
,
. ,
, ; ,
, querum parentes ignorantur,
, , ,
, ,
,
1037

 , . , , ,
,
, ,
.
,
, :
, 1611, :
, , ... , 1608,
, , ,
: 1608.
, , ,
,
, ,
, ,
. ,
, , 31-
,
, ,
, ,
, , ,
, ,
.
,
, ,
,
, ,
. ,
,
,
, ,
,
.

,
, , , .
17 1647,
, .
( )
,
,
,
.

:
1038

1601, 14.5. Informacin de ... que pretende una prebenda en las Iglesias de estos
Reinos. Los Reyes, 14/Mayo/1601. Ms. Archivo de Indias, Sec.V, Aud. Lima, 71
132 (Vargas Ugarte, Bd.II, S.175)
1607 Ynformacion de vita et moribus del dotor Francisco de Avila, fecha el ao
de 1607. (Puhl, von H.Urteaga in der Rev. d. Archivo Nac. d. Per, Bd.IX, Lima
1936, SS. 177 bis 209)
16071615 Informacin de servicios. Ms. Archivo de Indias, Sec.V, Aud.Lima,
326 (Vargas Ugarte, Bd.V, S.93)
1608 Runa yndio iscap Machoncuna usw. Ketschua-Ms. der Biblioteca Nac. de
Madrid, 3169, fols. 64ff. (Publ. von Trimborn 1939, Galante 1942; bdet den
Gegenstand dieses Buches)
1608 Tratado / y relacin de los errores, falsos dio/ses y otras supersticiones y
ritos dia/blicos en que vivan antiguamente los /Indios de las provincias de
Huara/Cheri, Mama y Chacha y oy / tambin viven engaados con gran perdicin
de sus almas. Recogido por el Dotor Francisco de Avila presby/tero cura de la
dotrina de la di/cha provincia de Huaracheri y vicario de las tres arri/ba dichas, de
personas fidedignas y que con particular / diligencia procuraron la verdad de todo, y
aun antes que Dios les alumbrasse uiuieron en los dichos errores y exercitaron sus
ceremonias. Es materia gustosa y muy digna de ser sabida, para que se aduirta la
grande ceguedad en que andan las almas que no tienen lumbre de fee, ni la quieren
admitir en sus entendimientos. / No se refiere al presente mas que la histo/ria. Ser
N. Sr. servido que el dicho Dotor / la ilustre y adorne con declaraciones y notas /
que sern agradables, si Dios le diere vida. / Ao de 1608. Ms. der Biblioteca Nac.
de Madrid, 3169, fols. 115ff. (Publ. by Cl. R. Markham, Works Hakluyt Society,
Bd. XLVIII, London 1873; CA.Romero in Col. d. libros y doc. ref. a la Hist. d. Per,
Bd. XI, Lima 1918)
1610 Oratio / habita in Ecclesia / cathedrali Limensi ad Domi-/num
Bartholomaeum Lupum Guerrerum Archiepisco/pum eiusdem Ciuitatis, totius
Regni Peruani Metropo/litanum, regium; Consiarium &c ... Limae, Apud
Franciscum a Canto. / Anno 1610 Befindet sich nach Medina (S.116) im Umfange
von 12 fols. und in Oktav in der Bibliothek des Harvard College.
1610,30.4. Carta a S.M. Los Reyes, 30/Abril/1610. Ms. Archivo de Indias, See.
V, Aud. Lima, 71333 (Vargas Ugarte, Bd.II, S.179)
1610, 11.11. Ms. Harkness Collection, f. 930. Los Reyes, ll/Nov./1610.
1611 Relacin que yo el Dotor Francisco de Auila, cura y beneficiado de la
ciudad de Gunuco, hice por mandado del Sr. Arzob. de los Reyes, acerca de los
1039

pueblos de Indios de este arzobispado, donde se haba descubierto la idolatra y

hallado gran cantidad.
Francisco de Avila. : Baessler-Archiv, Band XIX, Berlin 1936
Francisco de Avila. : Las Ciencias, ao III, nm. 1, Madrid 1936
Unbekannte Schtze spanischer Archive. : Forschungen und
Fortschritte, 12. Jahrg., Nr.3, Berlin 1936
Tesoros desconocidos de los archivos espaoles. : Investigacin y
Progreso, ao X, nm. 2, Madrid 1936
Zwei Gebetsformeln aus prkolumbischer Zeit. : Forschungen und
Fortschritte, 12. Jahrg., Nr. 17, Berlin 1936
Dos plegarias del tiempo precolombino. : Investigacin y Progreso,
ao X, nm. 7/8, Madrid, 1936
Die Mythen von Huarochiri. : Anthropos, Band XXXIII, 1938
El manuscrito quichua indito de Francisco de Avila. : Actas del
XXVII Congreso Internacional de Americanistas Mxico 1939, T. 1
Ritos desconocidos de Huarochiri. : Actas y Memorias de la Sociedad
Espaola de Antropologa, Etnografa y Prehistoria, T. XXIII, Madrid 1948
Die Erotik in den Mythen von Huarochiri. : Jahrbuch des LindenMuseums 1951. Heidelberg, 1951
Ante una nueva edicin del manuscrito quechua de Francisco de Avila.
: Letras. rgano de la Facultad de Letras, Primer semestre 1953, Lima.
El motivo explanatorio en los mitos de Huarochir. : Revista de
Antropologa, T.II, Sao Paulo 1954
Mehrfaltige Gtter in den Mythen von Huarochiri. : Ethnologica,
Neue Folge, Band 2, Kln, 1960
Zur Symbolik der Farbe in Mythen des alten Peru. : Der Mensch und
die Knste (Festschrift Heinrich Ltzeler), Dsseldorf 1962
1988 Het boek van Huarochir. Mythen en riten van het oude Peru zoals opgetekend
in de zestiende eeuw voor Francisco de Avila, bestrijder van afgoderij. Amsterdam:
Meulenhoff.
1040

Arguedas, Jos Maria, , Pierre Duviols,

1966 Dioses y hombres de Huarochir. Narracin quechua recogida por Francisco
de Avila [1598?]. Lima: IEP y Museo Nacional. [ 1975] Mxico: Siglo
XXI.
Galante,
Hiplito,

1942 Francisco de Avila de priscorum Huaruchiriensium origine et institutis....

Madrid, Instituto Gonzalo Fernndez de Oviedo.
Salomon, Frank, and George Urioste,
1991 The Huarochir Manuscript, a Testament of Ancient and Colonial Andean
Religion. Austin: university of Texas Press.
Szeminski,
Jan,

1985 Bogowie i ludzie z Huarochir. Krakow - Wroclaw: Wydawnictwo Literackie.

Taylor,
Grald,

1980 Rites et traditions de Huarochir: Manuscrit Quechua du dbut du 17e sicle.

Paris: Editions l'Harmattan. Srie Ethnolinguistique Amrindienne.
Taylor, Grald, , Antonio Acosta.
1987 Ritos y tradiciones de Huarochir del siglo XVII. Lima: IEP and Instituto
Francs de Estudios Andinos. Historia Andina, no. 12.
Trimborn,
Hermann,

1939 Francisco de Avila: Dmonen und Zauber im Inkareich. Leipzig: K.F. Koehler
Verlag. Quellen und Forschungen zur Geschichte der Geographie und Vlkerkunde,
Band 4. [ ] Hermann
Trimborn and Antje Kelm, eds. & trans. 1967. Francisco de Avila. 1967. Berlin:
IberoAmerikanisches Institut / Mann Verlag. Quellenwerke zur Alten Geschichte
Amerikas Aufgezeichnet in den Sprachen der Eingeborenen, Band VIII.
Urioste,
George,

1983 Hijos de Pariya Qaqa: La tradicin oral de Waru Chiri (mitologa, ritual, y
costumbres). Syracuse: Maxwell School of Citizenship and Public Affairs, Syracuse
university. 2 vols. Foreign and Comparative Studies, Latin American Series, no. 6.
.
, ,
XVI [Huarochir],
, , - ,
.
, 1966
1041

 ,
. . , de Siglo XXI Editores,
- -, 1975.

.
, ,
NARRATIVES OF THE RITES AND LAWS OF
THE YNCAS. New York, 1873, .
I VII:
[ ,
, ,
, , .
- , ,

[], [ ] ,
, ,
,
. , , ,
, ,
, . ,
. ,
,
[-], . 1608 ]

I
[ ] , ,
[ ,]
[ , -
, , ,
, , .]

[Yanamca Tutaamca]1628. ,
[Huallallo Carhuincho]1629. . [
]. ,
.1873:
Yananamca Intanamca
1629 1873:
Huallallo aruincho
1628

1042

 [], [ ].
[] , , ,
, . [ ,
], , ,
, [ ] [ ]
, . , ,
[yuncas]1630 [ Ande]. ,
, ,

, . [ ,
, ].
, , ,
. [ : ,
, ], huritu caqui, , ,
[c , ( , ,
)].
, , .
.
[ ]. ,
[Cuniraya]1631, .
, [] [, ,
,
]; ,
, [] [Viracocha] [(,
)], [, :
]; :
, , , , ,
, : .
- , ,
, : , ,
1632, , ,
[] .
[ ] -, . [

. ,
: ; ,
]. ,
, [] , 1633 .

, .
1873:
Coniraya
1632 1873:
, ,
1633 1873:
.
1630
1631

1043

 II
1634, ,
[Cahuillaca] ,
.
,