3331

YERALTI SULARI HAKKINDA KANUN

Kanun Numaras
: 167
Kabul Tarihi
: 16/12/1960
Yaymland R. Gazete : Tarih : 23/12/1960 Say : 10688
Yaymland Dstur
: Tertip : 4 Cilt : 1 Sayfa : 814
*
**

Bu Kanun ile ilgili tzk iin, "Tzkler Klliyat"nn kanunlara

gre dzenlenen nmerik fihristine baknz.
*
**

Yeralt sularnn mlkiyeti:

Madde 1 Yeralt sular umumi sular meyannda olup Devletin hkm ve tasarrufu altndadr.Bu
sularn her trl aratrlmas, kullanlmas, korunmas ve tescili bu kanun hkmlerine tabidir.
Terimler:
Madde 2 Bu kanunda yeralt suyu ile ilgili olarak kullanlan terimler aadaki manalar ifade eder:
Yeralt suyu:
Yeraltndaki durgun veya hareket halinde olan btn sulardr.
Yer alt suyu deposu:
Bnyesinde yeralt suyu bulunan tabakalardr ki, bu tabakalarn her hangi bir noktasndan su
ekildiinde, btn su ktlesine tesir edilmi olur.
Kimse:
Resmi, yar resmi veya hususi hviyeti haiz hakiki ve hkmi ahslar.
Komu :
Bitiik arazi sahibi veya ayn blgede bulunan ve halin icaplarna gre bitiik arazi sahibi gibi ayn
yeralt suyu imkanlarndan faydalanmas lazm gelen kimse.
Mracaat sahibi:
Arama, kullanma veya slah ve tadil belgesi isteyen kimse.
Belge sahibi:
Arama, kullanma veya slah ve tadil belgesi alm olan kimse.
Faydal kullan:
Yeralt suyunun imede, temizlikte, belediye hizmetlerinde, hayvan sulamada, zirai sulamada,maden ve
sanayide, sportif vesair tesislerde kullanlmas.
Faydal ihtiya:
Yeralt suyunu kullanacak kimsenin faydal kullanlar iin muhta olduu su miktar.
Emniyetli verim haddi:
Yeralt suyu deposu verimine zarar vermeden devaml olarak alnabilecek su miktar.

3332
Aratrma kuyusu:
Yeralt suyu hakknda bilgi edinmek zere alan kuyular.
letme kuyusu:
stifadeye arzolunan kuyular.
Yeralt suyu iletme sahalarnn tesbit ve ilan:
Madde 3 (Deiik: 4/7/1988 - KHK - 336/1 md.; Aynen Kabul: 7/2/1990 - 3612/37 md.)
Snrlar ve yapsal zellikleri belirlendike yeraltsuyu sahalar,Devlet Su leri Genel Mdrlnn
teklifi zerine,ilgili bakanlka "Yeraltsuyu letme Alanlar" kabul ve ilan edilir.
lan edilmi yeralt suyu iletme sahalar iinde kuyu almas:
Madde 4 Yeralt suyu iletme sahalar iinde 8 inci madde hkmne gre belge alnarak almas
gereken kuyularn adedi, yerleri, derinlikleri ve dier vasflariyle ekilecek su miktar Devlet Su leri Umum
Mdrl tarafndan tayin ve tesbit edilir.
Yeralt suyu iletme sahalarnda 8 inci madde mlne giren her trl yeralt suyu tesisleri, Bayndrlk
Bakanlnca tanzim edilecek teknik talimatname hkmlerine gre meydana getirilir.
Kuyu aan kimse, bulunan suyun ancak kendi faydal ihtiyalarna yetecek miktarn kullanmaya
yetkilidir. (Ek cmleler: 3/7/2003-4916/22 md.) Bu miktar aan sular ile sulama, kullanma ve ilenerek veya
doal haliyle ime suyu olarak satlmak zere karlan yeralt sular, Hazinenin zel mlkiyetinde veya Devletin
hkm ve tasarrufu altnda bulunan yerlerdeki kaynak sular (mazbut vakflara ait sular hari), 2886 sayl Kanun
hkmlerine uyularak il zel idarelerince kiraya verilir. Tahsil edilen kira gelirinden; yer alt veya kaynak
suyunun kt yer, ky snrlar iinde ise o yerdeki ky tzel kiiliine %15, belediye snrlar iinde ise ilgili
belediyeye % 25 orannda pay verilir.(1)
Faydal ihtiya miktar,tahsis edilecek maksada gre ilgili bakanlklarn mtalaas alnmak suretiyle,
Devlet Su leri Umum Mdrl tarafndan tayin ve tesbit edilir.
lan edilmi yeralt suyu iletme sahalar dnda yeralt suyu aranmas ve kullanlmas:
Madde 5 lan edilmi yeralt suyu iletme sahalar dnda her arazi sahibi; arazisinde yeralt suyu
aramak, suyu bulduktan sonra, bunun kendi faydal ihtiyalarna yetecek miktarn kullanmak hakkna maliktir.
Ancak bu iler 8 inci maddenin mlne girdii takdirde belge alnmas mecburidir.
Faydal ihtiya miktar drdnc madde hkmlerine gre tayin olunur.
Komu hakk:
Madde 6 Arazisinde faydal ihtiyalar iin yeter miktarda su bulunmyan veya bu suyu elde etmesi
fahi masraf icabettiren bir kimsenin, komu arazideki yeralt suyundan istifade artlar 20 nci maddede sz
geen tzkte belirtilir.
Devlet Su leri Umum Mdrlnn yetkileri:
Madde 7 Yeralt suyu etd ve aratrmalar iin Devlet Su leri, herhangi bir yerde kuyular amak
veya atrmak hakkna maliktir. Bu kuyular iin istimlak yaplmaz.
_____________________
(1) Bu fkrada yer alan Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan yerlerdeki kaynak sular, ibaresi, 21/4/2005 tarihli ve
5335 sayl Kanunun 28 inci maddesiyle "Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan yerlerdeki kaynak sular (mazbut
vakflara ait sular hari)," eklinde deitirilmi ve metne ilenmitir.

3333
Aratrma kuyularndan iletme kuyusu haline ifra edilenlerle, dorudan doruya iletme kuyusu olarak alan
kuyular iin, kuyu yeri ile geli gidie lzumlu arazi Devlet Su leri Umum Mdrl tarafndan istimlak olunur.stimlak
bedeli,kuyunun maliyet hesabna ithal edilir.letme kuyularnn intifa hakk Devlet Su leri Umum Mdrl tarafndan
hakiki veya hkmi ahslara devredilebilir veya kiralanabilir.Devir veya kira bedeli Devlet Su leri Umum Mdrl
tarafndan takdir olunur.
Kuyunun intifa hakknn devrinde veya kiralanmasnda arazi sahibine tercih hakk tannr.
Belge alnmas ve bilgi verilmesi mecburiyeti:
Madde 8 Aadaki (a) ve (b) fkralarnda beyan edilen kazlarn yaplmas veya kuyularn almas iin Devlet Su
leri Umum Mdrlnden belge alnmas mecburidir:
a) (Deiik: 4/7/1988 - KHK - 336/1 md.; Aynen Kabul: 7/2/1990 - 3612/38 md.) Su temini maksadyla, kesitleri
ne olursa olsun, tabii zemin stnden itibaren derinlii Devlet Su leri Genel Mdrl tarafndan tesbit ve ilgili bakanln
onayndan sonra ilan olunan haddi aan her trl ukur, sondaj ve kuyular (el ile alan kuyular hari),
b) Su temini maksadiyle, boylar ve kesitleri ne olursa olsun, ufki veya meyilli her trl galeriler ve tneller.
Bu kazlarn yaplmas ve kuyularn almas su temini maksadn gtmemesi halinde, bunlar hakknda belge
aranmamakla beraber, Devlet Su leri Umum Mdrlnn talebi zerine bilgi verilmesi mecburidir.
Arama belgesi:
Madde 9 Yeralt suyu aranmasnda belge almay icabettiren iler iin bir sene sreli arama belgesi verilir.Bu sre
iinde,arama bitirilmezse; belge sahibinin,srenin son ay iinde mracaat etmesi artiyle belge bir sene iin temdit edilir. Bu
sre zarfnda da arama bitirilemezse; belge hkmsz saylr ve i sahibi yeniden belge alr.
Kullanma belgesi
Madde 10 Arama belgesine dayanarak arazisinde yeralt suyu bulunan kimse, bu suyu kullanabilir. Ancak, bir ay
iinde Devlet Su leri Umum Mdrlne mracaat ederek kullanma belgesi alr.
(Ek fkra: 13/2/2011-6111/126 md.; Deiik: 14/2/2013-6427/1 md.) Kuyu, galeri, tnel ve benzerlerine lm
sistemleri kurulmadan kullanma belgesi verilemez. lm sistemlerinin kurulmasn lzumlu klacak yeralt suyunun;
kullanm maksad, miktar, havza snr ve dier hususlar Devlet Su leri Genel Mdrlnn teklifi zerine Bakanlar
Kurulunca tespit edilir. Bakanlar Kurulunca tespit edilen hususlara ilikin uygulama usul ve esaslar ile lm sistemine dair
hususlar ynetmelikle belirlenir. Su lm sisteminin kurulmasna dair sre Bakanlar Kurulu kararyla uzatlabilir.
Islah ve tadil belgesi:
Madde 11 Kullanma belgesini haiz bir kimse arazisindeki kuyularn veya yeralt suyu menbalarnn verimini
artrmak veya baka bir maksad salamak gibi mlahazalarla bunlar zerinde kendiliinden her hangi bir mdahalede
bulunamaz veya kuyularn kullanma eklini deitiremez. Ancak, Devlet Su leri Umum Mdrlnden "slah ve tadil
belgesi" almak suretiyle, byle bir ameliyeye giriebilir.
Belgelerin cret, resim ve harctan muafiyeti:
Madde 12 Dokuzuncu, onuncu ve on birinci maddelerde sz geen belgeler hibir crete, damga resmine, harca
ve sair rsuma tabi deildir.
Belge iin mracaat:
Madde 13 Arama, kullanma veya slah ve tadil belgesi almak isteyen kimse, dorudan, doruya, bulunduu
yerdeki Devlet Su leri Umum Mdrl tekilatna, Devlet Su leri Umum Mdrl tekilat yoksa, en yakn mlkiye
amiri vastasiyle, Devlet Su leri tekilatna mracaatla belge talebinde bulunur.

3334
Mracaat sahibine, bir ay zarfnda,belge verilmek veya reddedilmek suretiyle cevap verilir.
Ayn zamanda yaplan mracaatlarda su taleplerinin emniyetli verim haddine yaklamas:
Madde 14 Su taleplerinin yeralt suyu deposunun emniyetli verim haddine yaklamas halinde, belge iin yaplm
bir mracaattan sonra, bir hafta zarfnda, ayn yeralt su deposundan istifade etmek zere,yaplacak baka mracaatlar, ilgili
Bakanlklarn temsilcilerinden mteekkil bir heyet marifetiyle incelenerek taliplerden hangilerine kullanma belgesi
verilecei karara balanr.
Tescil:
Madde 15 Bu kanun hkmlerine gre verilen btn belgeler, Devlet Su leri Umum Mdrl tarafndan bir
sicile kaydedilir.
artlarn tesbiti ve kontrol:
Madde 16 Arama, kullanma, slah ve tadil ameliyelerinin artlar ve kuyularn almasnda fen elemanlarna
tannacak hak ve salahiyetlerle mesuliyetleri ve bu hususlarn kontrol 20 nci maddede sz geen tzkte belirtilir.
Proje ve fenni mesuliyet:
Madde 17 Bu kanun hkmlerine gre yeniden yaplacak veya tadil ve slah edilecek her trl yeralt suyu
tesislerinin etd, proje ve aplikasyonlar, yetkili elemanlarca yaplan tasdikli bir proje ve mesuliyete istinat eder.
Sath alvyunlar ierisinde alan ve derinlii 8 inci madde gereince ilan edilen haddi amayan kuyular bu hkm
dndadr.
Ceza hkmleri:
Madde 18 (Deiik: 23/1/2008-5728/270 md.)
Bu Kanundaki vecibeleri yerine getirmeyenler bu hareketlerinden dolay, dier kanunlara gre su oluturmad
takdirde, bu madde hkmne gre cezalandrlrlar.
a) Belge almadan 8 inci maddedeki ileri yapanlar ile kasten yanl bilgi verenler bin Trk Lirasndan bebin Trk
Lirasna kadar idar para cezas ile cezalandrlr. Ceza alnmakla beraber, kuyunun alp iletilmesinde Devlet Su leri
Genel Mdrlnce bir mahzur grlmezse, sahibine gerekli belge verilir. Aksi hlde, kuyu kapatlr ve masraf kuyuyu
atrandan alnr.
b) 10 ve 11 inci madde hkmlerine aykr hareket edenlerle arama, kullanma, slah ve tadil faaliyetleri srasnda
konulan artlara riayet etmeyenler, mracaat formlarnda istenen bilgileri vermeyenler, 8 inci maddenin son fkrasndaki
mecburiyete riayet etmeyenler beyz Trk Lirasndan ikibin Trk Lirasna kadar idar para cezas ile cezalandrlr. Ayrca,
kuyu kapatlarak masraf atrandan alnr.
Bu Kanunda yazl olan idar para cezalar mahall mlk amir tarafndan verilir.
stisnalar:
Madde 19 6309 sayl kanun hkmleri gereince maden telakki edilen sularla 927,4268 ve 6977 sayl kanunlarn
hkmlerine tabi bulunan imiye ve ykanmaya mahsus ifal maden sular, bu kanun hkmlerinden istisna edilmitir.
Ancak, sekizinci maddenin son fkras hkm mahfuzdur. (1)

(1) Bu maddede geen 4268 sayl Kanun 3/3/1954 tarih ve 6309 sayl Kanunun 158 inci maddesi ile 2 nci maddesi hkm hari tutularak
yrrlkten kaldrlm olup, mezkr 2 nci madde de 10/6/1926 tarih ve 927 sayl Kanuna Ek 5 inci madde olarak eklenmitir.

3335
nce alm kuyular:
Geici Madde 1 (167 sayl Kanunun kendi numarasz geici maddesi olup teselsl iin
numaralandrlmtr.)
Bu kanunun yrrle girdii tarihten nce alm olup da, zirai sulama ile maden iletmelerinde ve sanayide
kullanlan ve 8 inci maddenin mulne giren yeralt suyu kuyular iin, bunlarn sahipleri, bu kanunun yrrle girdii
tarihten itibaren, 2 sene iinde kuyunun bulunduu yerin bal bulunduu Devlet Su leri tekilatna mracaat ederek, hususi
formlar doldurup vermekle mkelleftir. Devlet Su leri Umum Mdrl; bu formlar inceliyerek kuyularn kullanma
artlarn tayin ve sahiplerine, mracaat tarihinden itibaren 1 ay iinde kullanma belgesi verir.
bu geici madde gereince mddeti iinde belge almayanlar 500 liradan 1500 liraya kadar para cezas ile
cezalandrlr.
Geici Madde 2-(Ek: 13/2/2011-6111/127 md.)
10 uncu maddenin ikinci fkrasnda ngrlen ynetmelik, ay iinde hazrlanarak Devlet Su leri Genel
Mdrlnn bal olduu Bakanlk tarafndan yrrle konulur.
Geici Madde 3-(Ek: 13/2/2011-6111/127 md.; Deiik: 14/2/2013-6427/2 md.)(1)
Bu maddeyi deitiren Kanunun yrrle girdii tarihten nce yeralt suyu temini amacyla kuyu, galeri, tnel ve
benzerleri iin kullanma belgesi alm olanlardan;
a) Sanayi amal kullanlan kuyu, galeri, tnel ve benzerlerine lm sistemi, bir yl iinde belge sahibince kurulur.
Sresi ierisinde lm sistemini kurmayanlarn belgeleri iptal edilerek kuyular kapatlr ve kapatma masraflar sahibinden
alnr.
b) Zirai, ime ve kullanma suyu amal alan ve lm sistemi kurma zorunluluu dhilinde bulunan kuyu, galeri,
tnel ve benzerlerine lm sistemi, bir yl ierisinde belge sahibince kurulur. lm sistemini kuramayanlarn bu sre
ierisinde talep etmesi hlinde lm sistemleri, bedeli yzde on fazlas ile ilgililerinden tahsil edilmek zere, bu maddenin
yrrlk tarihinden itibaren yl ierisinde Devlet Su leri Genel Mdrl tarafndan kurulur veya kurdurulur. Bu
artlara uymayanlarn belgeleri iptal edilerek kuyular kapatlr ve kapatma masraflar sahibinden alnr.
Tzk hazrlanmas:
Madde 20 Bu kanunun tatbikat ile ilgili hususlar iin Bayndrlk, Tarm, Sanayi, mar ve skan Bakanlklarnca
mtereken bir tzk hazrlanr.
Madde 21 Bu kanun yaym tarihinde yrrle girer.
Madde 22 Bu kanunun hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.
_________________
(1) Bu maddenin uygulanmasna ilikin olarak 4/3/2014 tarihli ve 28931 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 17/2/2014 tarihli ve 2014/6033
sayl Bakanlar Kurulu Karar Eki Karara baknz.

3336-1
167 SAY1LI KANUNA EK VE DEKLK GETREN MEVZUATIN
YRRLE GR TARHN GSTERR LSTE
Kanun
No.
KHK/336
3612
4854
4916
5335

Farkl tarihte yrrle giren maddeler

Yrrle
giri tarihi
5/8/1988
16/2/1990
6/5/2003
19/7/2003
27/4/2005

Deitiren Kanun
No.
5728
6111
6427

167 sayl Kanunun deien maddeleri

18
10, Geici Madde 2, Geici Madde 3
10, Geici Madde 3

Yrrle
giri tarihi
8/2/2008
25/2/2011
1/3/2013