NG DNG CA TCH PHN

TS. L Xun i
Trng i hc Bch Khoa TP HCM
Khoa Khoa hc ng dng, b mn Ton ng dng
Email: ytkadai@hcmut.edu.vn

TP. HCM 2013.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

1/1

Tnh din tch min phng

Cng thc tnh din tch min phng

nh l
Cho f (x) kh tch trn [a, b]. Khi din tch
min phng gii hn bi y = f (x), x = a, x = b,
trc Ox l
Z
b

|f (x)|dx.

S=
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

2/1

Tnh din tch min phng

Cng thc tnh din tch min phng

nh l
Nu min phng D gii hn bi
y = f (x), y = g (x), x = a, x = b th
Z b
S=
|f (x) g (x)|dx.
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

3/1

Tnh din tch min phng

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Cng thc tnh din tch min phng

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

4/1

Tnh din tch min phng

Cng thc tnh din tch min phng

Tnh yu t din tch dS

Ly tng suy rng cc dS

Chia [a, b] thnh n on bi phn hoch

a = x0 < x1 < . . . < xi1 < xi < . . . < xn = b. Yu t
din tch
Si = [f (i ) g (i )].xi
Din tch hnh phng
S = lim

n
X

n
X
Si = lim
[f (i ) g (i )].xi
n

i=1
Z b

i=1

[f (x) g (x)]dx

dS =
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Z
a

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

5/1

Tnh din tch min phng

V d

V d
Tnh din tch hnh phng, gii hn bi
y = 4x x 2 v trc Ox
Phng trnh honh giao im ca
y = 4x x 2 v trc Ox

x =0
4x x 2 = 0
x =4

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

6/1

Tnh din tch min phng

Z
S=
0

V d


4
1
32
(4x x 2)dx = 2x 2 x 3 =
3 0
3

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

7/1

Tnh din tch min phng

V d

Tm din tch hnh phng gii hn bi y = (x 1)2 v

y2
x2
=1
2

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

8/1

Tnh din tch min phng

V d

Phng trnh honh giao im ca parabol v

hyperbol
(x 1)4
2
x
= 1 x 4 4x 3 + 4x 2 4x + 3 = 0
2

x =1
(x 1)(x 3)(x 2 + 1) = 0
x =3
R3 p
S = [ 2(x 2 1) (x 1)2]dx =
1

3 1 
3
2 2
=
x x 1 + ln |x + x 2 1 1 (x 1)3 1 =
2
3

10
2
=
+
ln(3 + 8)
3
2
TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

9/1

Tnh din tch min phng

Bi tp

Bi 1.
Tnh din tch minphng gii hn bi
y = x x 2, y = x 1 x

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

10 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Cng thc tnh th tch ca vt th trn xoay

nh l
Th tch ca vt th to bi khi quay hnh thang
cong 0 6 y 6 f (x), a 6 x 6 b quanh trc Ox l
Z b
Vx =
f 2(x)dx.
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

11 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Cng thc tnh th tch ca vt th trn xoay

Tnh vi phn th tch dV : ng vi vi phn dx

ta c 1 vt th v cng b l 1 lt mng, c
th coi l hnh tr y S(x) v chiu cao dx.
Do dV = S(x)dx
Ly tng suy rng
Z b
Z b
Z b
V =
dV =
S(x)dx =
f 2(x)dx
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

12 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Cng thc tnh th tch ca vt th trn xoay

nh l
Th tch ca vt th to bi khi quay hnh thang
cong 0 6 x 6 g (y ), c 6 y 6 d quanh trc Oy l
Z d
Vy =
g 2(y )dy .
c

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

13 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Cng thc tnh th tch ca vt th trn xoay

nh l
Th tch ca vt th to bi khi quay hnh thang
cong 0 6 y 6 f (x), a 6 x 6 b quanh trc Oy l
Z b
Vy = 2
xf (x)dx.
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

14 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Cng thc tnh th tch ca vt th trn xoay

Tnh yu t th tch dV : ta hnh dung lp

hnh hp ny c y l tm hnh ch nht vi
chiu rng l f (x) chiu di l 2x v chiu
cao dx. T
dV = 2xf (x)dx

Ly tng suy rng

Z b
Z
V =
dV = 2
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

xf (x)dx

a
NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

15 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

V d

Tnh th tch vt th trn xoay, khi quay hnh

phng gii hn bi y 2 = (x 1)3, y > 0 v x = 2,
quanh trc Ox.

Z
V =

2
2

y dx =
1

(x 1)3dx =

2
1
= (x 1)41 =
4
4
TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

16 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

V d

V d
Tnh th tch vt th trn xoay, khi quay hnh
phng gii hn bi y = x 2, x = 1, x = 2, y = 0
quanh trc Oy

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

17 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

V d

Cch 1.
Z
V = 2

x.x 2dx =

x.f (x)dx = 2
1


= 2


4 2

x
4

=
1

15
2

Cch 2.
2

V = .2 .4 .1 .1

( y )2dy =


= 15 .
TS. L Xun i (BK TPHCM)


2 4

y
2

=
1

NG DNG CA TCH PHN

15
2
TP. HCM 2013.

18 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Bi tp

Bi 1
Tnh th tch vt th trn xoay to nn khi quay
min phng gii hn bi y = x 2, y = 0, x + y = 3
quanh trc Ox
Bi 2.
Tnh th tch vt th trn xoay to nn khi quay
min phng gii hn bi
y = ln x, y = 0, x = 1, x = 2 quanh trc Ox. S.
Vx = 2 ln2 2 4 ln 2 + 2.
TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

19 / 1

Th tch ca vt th trn xoay

Bi tp

Bi 3
Tnh th tch vt th trn xoay to nn khi quay
min phng gii hn bi
y = x + arctan x, y = x arctan x, x = 0, x = 1
quanh trc Ox. S. Vx = 2 2.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

20 / 1

Tnh di cung

Cng thc tnh di cung

nh l
c c phng trnh y = f (x),
Cho cung AB
c l
a 6 x 6 b. Khi di cung AB
Z bp
1 + f 02(x)dx.
L=
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

21 / 1

Tnh di cung

Cng thc tnh di cung

Chia on [a, b] bi nhng im

A = M0, M1, . . . , Mi1, Mi , . . . , Mn = B. di
cung Mi1Mi l
p
Li = (xi xi1)2 + (yi yi1)2
TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

22 / 1

Tnh di cung

Cng thc tnh di cung

Theo nh l Lagrange, ta c
yi yi1 = f 0(i )(xi xi1) = f 0(i ).xi ,
c l
(xi1, xi ). Khi di ca c cung AB
L = lim

n
X

Li = lim

i=1

n p
X

1 + (f 0(i ))2xi =

i=1

p
1 + f 02(x)dx

=
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

23 / 1

Tnh di cung

V d

V d
x 2 ln x

, 1 6 x 6 3.
Tnh di cung y =
2
4

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

24 / 1

Tnh di cung

Ta c f 0(x) = y 0 = x

V d

1
4x


2
Z 3r
1
1
1
dx =
+ dx.
L=
1+ x
x2 +
2
4x
16x
2
1
1
 2
3
Z 3 2
4x + 1
x
1
1
=
dx =
ln |x| = 4 + ln 3
4x
2
4
4
1
1
Z

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

25 / 1

Tnh di cung

Bi tp

Bi 1
x3 1
25
Tnh di cung y =
+ , 1 6 x 6 4. S
12 x
6
Bi 2
1
1
Tnh di cung y = ln(1 x 2), 6 x 6 .
2
2
S. 2 ln 3 1

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

26 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

Cng thc tnh din tch mt trn xoay

nh l
Din tch mt trn xoay to bi khi quay cung
trn y = f (x), a 6 x 6 b quanh trc Ox l
Z b
p
S = 2
|f (x)| 1 + f 02(x)dx
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

27 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

Cng thc tnh din tch mt trn xoay

Yu t din tch
p
dS = 2|f (x)|d ` = 2|f (x)| 1 + f 02(x)dx
Din tch mt trn xoay l
Z b
Z b
p
S=
dS = 2
|f (x)| 1 + f 02(x)dx
a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

28 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

V d

V d
Tnh din tch b mt trn xoay to bi khi quay

cung y = sin 2x, 0 6 x 6 quanh trc Ox

2

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

29 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

V d

y 0 = 2 cos 2x. Khi

Z /2

S = 2
sin 2x 1 + 4 cos2 2xdx.
0

t t = 2 cos 2x dt = 4 sin 2xdx

1
x 0 2
sin 2xdx = dt,
.
t 2 2
4

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

30 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

V d

Vy
Z

S = 2


1 + t2

=
2


1

dt =
4

1 + t 2dt =

1
t
2
=
1 + t + ln(t + 1 + t 2)
2 2
2

= [2 5 + ln(2 + 5)]
2


TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

2
=
2

TP. HCM 2013.

31 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

Bi tp

Bi 1.
Tnh
din tch b mt trn xoay khi quay cung
y = x 2 + 4, 0 6 x
6 1!quanh trc Ox. S.

1+ 3
3 + ln
2
2

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

32 / 1

Tnh din tch mt trn xoay

Bi tp

THANK YOU FOR ATTENTION

TS. L Xun i (BK TPHCM)

NG DNG CA TCH PHN

TP. HCM 2013.

33 / 1