Grade 4 TM

i
Ang Manwal na ito ay para lamang sa gurong gumagamit ng Vibal CTLP. 2010 Karapatang ari ng Vibal Publishing House, Inc. HINDI IPINAGBIBILI.
Paunang Salita
SERYE SA FILIPINO 4
ELEMENTARYA
UGNAYAN: Wika at Pagbasa

Ikalawang Edisyon
Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa Ubd
ISBN 978-971-07-2683-7
Karapatang-ari 2010 ng Vibal Publishing House, Inc. at nina
Magdalena O. Jocson, Lizabeth C. Jose, Ruth L. Legaspi, Celia C. Luces,
at Lydia P. Lalunio, Ph.D.
Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring
ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang pelikula, nang walang
nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala at mga may-akda. Hindi sakop ng
karapatang-ari ang suring-aklat na ilalathala sa mga pahayagan at magasin.
Lahat ng drowing na ginamit sa aklat na ito ay pag-aari ng VIBAL Publishing
House, Inc. at di-maaaring kopyahin o gamitin nang walang nakasulat na
pahintulot ang tagapaglathala.
Inilathala at inilimbag sa Pilipinas ng
v Vibal Publishing House, Inc.
Punong Tanggapan:
1253 Gregorio Araneta Avenue,

Quezon City, Philippines
Tanggapang Panrehiyon:
Unit 202 Cebu Holdings Center,

Cebu Business Park, Cardinal
Rosales Avenue, Cebu City,
Philippines
Kalamansi St. cor. 1st Avenue,
Juna Subdivision, Matina,
Davao City, Philippines
Unit 6, 144 M.H. del Pilar St.,
Molo, Iloilo City, Philippines
Bldg. A, Unit 4, Pride Rock
Business Park, Gusa, Cagayan
de Oro City, Philippines
Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development

Association; Association of South East Asian Publishers; Graphic
Arts Technical Foundation.
Ang Serye ng Ugnayan sa Wika at Pagbasa

Ang bagong serye sa Filipino na pinamagatang Ugnayan
sa Wika at Pagbasa ay serye ng Batayang aklat o Worktext mula
una hanggang ikaanim na baitang. Ang aklat ay may kaagapay
na Disenyo at Gabay sa Pagtuturo batay sa Understanding
by Design (UbD) upang matugunan ang pangangailangan ng
mga guro sa pagtuturo ng Filipino alinsunod sa Kontinuum na
ipinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED) at sa mga
patnubay na sinusunod sa ilang pribadong paaralan.
A.
Mga Sanligang Konsepto sa Wika

Ang pagkakabuo ng serye ay batay sa sumusunod
na mga konsepto sa wika:
1.
Ang pag-uugnay sa pagtuturo ng pakikinig,
pagsasalita, pagbasa, at pagsulat ay paglinang
sa mga pangkaisipang kognitibong kasanayan
na nagtataguyod sa mga kasanayang pangwika. Bumubuo ng kahulugan ang mga magaaral kapag sila ay nakikinig, nagsasalita,
bumabasa, at sumusulat. Ang mga impormasyong nakukuha sa pakikinig at pagbabasa
ay naisasanib nila sa dating kaalamang hango sa mga karanasan sa buhay. Nabibigyangkahulugan nila ito at nailalapat sa makabuluhang paraan na maaaring pasalita o pasulat.
2.
Ang pagbasa, wika, at pag-iisip ay magkakaugnay habang bumabasa sila ng isang seleksyon.
Nagsusuri rin sila ng mga kayariang pangwika. Nagagamit din nila ang natutuhang kayarian sa pagsulat ng komposisyon. Ang uri ng
paglalahad ng seleksyong binasa ay nagagamit
din bilang huwaran sa kanilang pagsulat.
ii
3.
Ang pakikinig, pagbasa, at pagsasalita ay nakahabi sa proseso ng pagsulat habang nagpapanayam, nag-uusap, nagpapalitang-suri sa
sinulat bago ang rebisyon, at paglalathala ng
sulatin.
4.
Ang pamantayan sa pagsulat tulad ng paggamit nang wasto sa grammar/balarila at

paggamit ng bantas ay nagagamit kapag
iwinawasto ang sulatin. Ang pagwawastong
ginawa sa burador o draft ang batayan sa
rebisyon o muling pagsulat.
5.
Ang mga paksang lunsaran sa aralin ay

hango sa ibat ibang asignatura gaya ng
Agham, Araling Panlipunan, Edukasyong
Pangkalusugan, Edukasyon sa Pagpapahalaga, at iba pa. Batay ito sa Content Based
Instruction o Pagtuturong Batay sa Nilalaman
na sinasabing makatutulong sa paglinang ng
kaalaman sa ibat ibang paksa at kasanayan
sa wika. Tinatawag itong Cognitive Academic
Language Proficiency (CALP) o Kahusayan sa
Paksa at Wika. Paglinang ito ng kahusayan
sa pakikipagtalastasan sa tulong ng mga paksang lumilinang ng kaalaman sa paligid.
Sa maikling salita, ang pagkakaugnay ng apat na

makrong kasanayang pangwika pakikinig, pagbasa,
pagsulat, at pagsasalita ay tumutukoy sa paglinang ng
kasanayang pangkomunikatibo o pakikipagtalastasan
kaalinsabay ng paghubog sa magandang pag-uugali,
kaalaman sa paksang naging lunsaran ng aralin, at mapanuring pag-iisip.
B.
Mga Bahagi ng Batayang Aklat/Worktext

Ang aklat ay nahahati sa apat na yunit Ulirang
Pilipino, Ating Ipagmalaki; Kalikasan, Ating Kayamanan;
Isang Lahi, Isang Diwa; at Patuloy na Pag-unlad.
Bawat yunit ay binubuo ng sumusunod na mga
sangkap:
*
Panimula ng Yunit
*
Bilang at Pamagat ng Aralin
*
Patugmang Tema ng Paksang Aralin
*
Seleksyon/Teksto
*
Sagutin
*
Wika
(Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Tandaan,
Pagsasanay)
*
Pagbasa
(Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay)
*
Pagsulat
(Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay)
*
Ugnayan
(Pamagat ng Katangian, Paglalahad, Pagsasanay)
Ang bawat bahagi ng aralin ay may pananda (icon) na
magkakatulad sa bawat aralin. Ang yunit ay nagsisimula sa
isang tugma/tula na nagpapakilala sa tema ng mga aralin sa
buong yunit.
Ang Aralin ay nagsisimula sa pamagat at tugma/
salawikain na tema ng aralin. Magsisilbi itong pangganyak sa mga mambabasa upang maiugnay nila sa dating kaalaman o iskema na kaugnay ng paksa. Sinusundan ito ng paglalahad ng paksa na maaaring komik istrip,
dayalog, tula, kwento, awit, at iba pa. Maaari itong pakinggan o basahin ng mga mag-aaral. Kasunod nito ang
Sagutin na ang mga tanong ay mapapangkat sa literal,
paghinuha, mapanuri, at pag-uugnay sa tunay na buhay.
iii
Ang bahaging Wika ng aralang-aklat ay nagsisimula sa

pamagat ng kasanayan, at pagtuturo nito na may kasamang
halimbawa. Ang bahaging Tandaan ay nasa loob ng kahon na
nagsisilbing lagom ng aralin sa Wika. Sinusundan ito ng Magsanay, ang mga gawaing magpapatibay sa kasanayan.
Ang bahaging Pagbasa ay nagsisimula rin sa pamagat
ng kasanayan at nagpapakilala o nagpapaliwanag sa pagtuturo
nito. May mga kasunod ding pagsasanay na magpapatibay ng
kasanayan.
Ang bahaging Pagsulat ay nagsisimula rin sa pamagat.
Katulad ng ibang bahagi, ito ay may mga pagsasanay rin. Sinusundan ito ng bahaging tumutukoy sa Ugnayan kung saan
iniuugnay ang aralin sa ibat ibang asignatura gaya ng Edukasyong
Pagpapahalaga, Sining at Musika, Sibika at Kultura, at iba pang
larangang pang-akademiko upang matugunan ang pangangailangan ng mga mag-aaral na may iba-ibang kakayahan (multiple
intelligences).
Ang gawain sa Pakikinig ay nasa Disenyo at Gabay
na maaaring basahin o pakinggan sa tape kalakip ang mga
gawain. Ang mga karagdagang gawain sa bawat bahagi ng
aralin ay nasa manwal din ngunit maaaring dagdagan ng guro
ayon sa pangangailangan ng mga mag-aaral na tinuturuan.
Bawat yunit sa aklat ay pinangungunahan ng unit divider na
may tula at mga larawang nagsasaad ng paksa nito. Ang tula ang
lumalagom sa paksang tinatalakay sa yunit. Inaasahang makatutulong ang tula at mga larawang ito sa pagsisimula ng talakay
sa yunit.
Mga Aralin na may Understanding by Design

Ang mga aralin ay nilapatan ng tatlong bahagi
ng Understanding by Design (UbD) na nagpapakita ng
bagong kalakaran ng pagtuturo na inilunsad ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED).
Ang tatlong bahagi ng UbD ay una, inaasahang

bunga; ikalawa, pagtataya; at ikatlo, mga gawain sa pagkatuto. Bawat yunit ay may kalakip na unit plan na sinusundan ng manwal sa pagtuturo ng bawat aralin sa
buong yunit. Ang mga unit plan at lesson plan (banghayaralin) na nagpapakita ng ugnayan sa pagtuturo gamit
ang pormat ng UbD ay malaking tulong sa mga guro.
May e-Learning Para sa Serye

Maliban sa mga gawaing nasa batayang aklat at sa
manwal ng guro, may mga karagdagang pagsasanay na
kalakip sa CD-ROM at sa book site ng bawat aklat sa www.
vibalpublishing.com. Ang mga pagsasanay na ito ay interactive lessons sa wika, pagbasa, at pakikinig.
Maisasakatuparan ang mga pagsasanay sa klase kung
ang silid-aralan ay may kagamitang multimedia: maaaring
laptop o personal computer (PC) na may CD-ROM drive,
headset o speakers, Internet connection at may LCD projector. Maaari rin namang dalhin ang klase sa computer
laboratory.
Maaari ring gawing takdang-aralin ang mga pagsasanay upang magawa ang mga ito ng mga mag-aaral sa
kanilang kompyuter sa bahay o kaya ay sa Internet caf.
Sundan lamang nila ang gabay ng paggamit ng CD-ROM
at book site na nakasaad sa kanilang aklat.
Sa pag-access ng book site, puntahan at i-bookmark
ang i-teach.vibalpublishing.com (i-learn.vibalpublishing.
com sa mga mag-aaral) para sa agarang access sa mga gawain at pagsasanay na nasa book site ng serye.
iv
Ang Mga May-akda
Paunang Salita
ii
Lawak at Pagkakasunud-sunod ng mga Kasanayan

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw
na Banghay Aralin Yunit I
Yunit I Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki
ARALIN 1
Bagong Bayani!
ARALIN 2
Sikreto ng Tagumpay
ARALIN 3
Ang Pamilya Ulap
ARALIN 4
Dakilang Babae ng Bayan
ARALIN 5
Gintong Naging Bato
ARALIN 6
Ang Matapat na si Daniel
ARALIN 7
Ngiting Chadleen
ARALIN 8
Isang Himala
ARALIN 9
Wonder Boy
ARALIN 10 Susi sa Kapayapaan
vi
2
6
6
11
15
18
23
28
34
38
43
48
Lagumang Pagsusulit Yunit I
54

na Banghay Aralin Yunit II
56
Yunit II Kalikasan, Ating Kayamanan
60
ARALIN 11 Tayo nang Mag-trekking
60
ARALIN 12 Batanes, Isang Paraiso
64
ARALIN 13 Kampanya Para sa Kapaligiran
69
ARALIN 14 Yerba Buena
73
ARALIN 15 Mga Produktong Organiko
77
ARALIN 16 Pag-aalaga ng mga Hayop
82
ARALIN 17 Operasyon Basura
87
ARALIN 18 Food Poisoning: Maiiwasan
91
ARALIN 19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan
95
ARALIN 20 Halina sa Lungsod ng Baguio 100
Lagumang Pagsusulit Yunit II 104

na Banghay Aralin Yunit III
Yunit III Isang Lahi, Isang Diwa
ARALIN 21 Bahay-Kubo
ARALIN 22 Alamat ng Batangas
ARALIN 23 Ang Mahiwagang Pinsel
ARALIN 24 Maria L. Tinawin: Huwarang Nars
ARALIN 25 Ang Buhay ni Labaw Denggen
ARALIN 26 Manalig Ka Lamang
ARALIN 27 Hardin ng Anghel
ARALIN 28 Tayo na sa Iloilo
ARALIN 29 Mga Kaugaliang Probinsya
ARALIN 30 Ang Kwento ng Manok at Agila
Lagumang Pagsusulit Yunit III
na Banghay Aralin Yunit IV
Yunit IV Patuloy na Pag-unlad
ARALIN 31 Angel Magahum, Sr.:
Huwarang Manunulat
ARALIN 32 Karapatang Pambata
ARALIN 33 Up, Up, Up Skyway Na
ARALIN 34 Agham at Teknolohiya, Ngayon
at Bukas
ARALIN 35 Kankanay sa Hamon ng Kalusugan
ARALIN 36 Edukasyon: Susi sa Pag-unlad
ARALIN 37 Hindi Hadlang ang Kapansanan
ARALIN 38 Halina sa Rehiyon ng Cordillera
ARALIN 39 Halamang Gamot, Okey Ka
ARALIN 40 Mga Karapatan Bilang Mamimili
Lagumang Pagsusulit Yunit IV
106
112
112
116
120
124
128
132
136
140
143
148
153
154
160
160
165
171
175
181
187
191
196
200
204
209
v
LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN

Wika at Pagbasa Ikaapat na Baitang
Aralin/Paglalahad
Edukasyon
sa Pagpapahalaga
Pakikinig
Yunit I
vi
Pagsasalita
Pagbasa
Pagsulat
ULIRANG PILIPINO, ATING IPAGMALAKI
Aralin 1
Bagong Bayani!
Kwento
Naipakikita ang pagiging matapat
Napapakinggan ang
karanasang kaugnay ng mga tunog
tulad ng babala ng
bagyo, kampana
ng simbahan, at
naiuugnay sa sariling karanasan ang
mga tunog
Nakapagsasalaysay ng
sariling karanasan
kaugnay ng mga tunog na napakinggan
Natutukoy ang pangunahing diwa ng seleksyong binasa

Nabibigyang-kahulugan
ang mga salitang iisa
ang baybay ngunit
magkaiba ang diin
Nakasusulat ng mga
pangungusap/talata
tungkol sa karanasan
kaugnay ng tunog na
napakinggan
Nagagamit ang malalaking titik sa pantanging ngalan; magagalang na katawagan,
mga pagdiriwang, at
simula ng bawat pangungusap
Aralin 2
Sikreto ng
Tagumpay
Kwento/Dayalog
Nasasabi ang mga

dapat gawin upang
matupad ang mga
pangarap sa buhay
Natutukoy sa mga
salitang napakinggan ang nagpapahiwatig at nagbababala
Nauuri ang pangungusap ayon sa

gamit
Natutukoy ang paksang

pangungusap na talata
Naibibigay ang kahulugan ng mga tambalang
salita
Nagagamit ang ibat

ibang bantas sa pangungusap: tuldok,
tandang pananong,
tandang padamdam
Nakasusulat ng maikling balita
Aralin 3
Ang Pamilya Ulap
Kwento
Nasasabi kung paano

pangangalagaan at
pahahalagahan ang
kalikasan
Natutukoy sa mga
balitang napakinggan ang mga salitang nagpapahayag
ng pagsang-ayon
at pagsalungat
Nakabubuo ng tambalang pangungusap

mula sa dalawa o
higit pang payak na
pangungusap
Natutukoy ang mga detalye sa kwento

Naibibigay ang kasingkahulugan ng salita
Nakasusulat ng mga
paglalarawan ng mga
tauhang nabasa sa
kwento
Aralin 4
Dakilang Babae
ng Bayan
Talambuhay
Nasasabi ang mga bagay na makatutulong

upang matupad ang
mga pangarap sa
buhay
Natutukoy ang ideya

sa tula/awit na
napakinggan
Nasusuri sa teksto
ang tambalang pangungusap bilang
pinagsamang mga
sugnay na parehong
makapag-iisa
Natutukoy ang mahahalagang pangyayari o

aksyon na bumubuo sa
kwento o balita
Napagsusunud-sunod
ang mga salita nang
paalpabeto
Nakasusulat ng mga
halimbawa ng tambalang pangungusap
mula sa sugnay na
makapag-iisa
Aralin 5
Gintong Naging
Bato
Tula
Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat

ibang pagkakataon
Natutukoy ang paksa

at ideya sa balita
o kwentong napakinggan
Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang

may diptonggo at
klaster sa tula
Aralin 6
Ang Matapat
na si Daniel
Parabula
Naipakikita ang katapatan sa Panginoon

at sa kapwa
Naiaayos ang mga

pangyayari sa parabulang napakinggan
Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares minimal
Aralin 7
Ngiting Chadleen
Dayalog
Naipakikita ang paglilingkod sa iba
Natutukoy ang
mga pariralang
panaguri sa mga
pangungusap na
napakinggan
Natutukoy ang panaguri at simuno sa

pangungusap
Aralin 8
Isang Himala
Kwento
Naipakikita ang pagiging mapagmahal at

mapagbigay sa kapwa
Natutukoy ang
mga bahaging
parirala sa mga
pangungusap
na napakinggan
Natutukoy ang simuno

at ang gamit nito sa
pangungusap
Natutukoy ang panaguri at ang gamit nito
sa pangungusap
Aralin 9
Wonder Boy
Liham
Natutukoy kung paano ikararangal ang

bayan
Natutukoy ang dalawang bahagi ng

pangungusap na
napakinggan
Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri

at simuno sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng
pangungusap
Nakabubuo ng bagong
salita sa pamamagitan
ng pagpapalit sa posisyon ng pantig sa salita
Naisasalaysay na muli
ang kwento ayon sa
wastong pagkakasunud-sunod
Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang
kaugnay ng ibat ibang
asignatura
Nailalarawan ang kaugnayan ng isang tauhan sa ibang tauhan
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan
o depinisyon at gamit
sa pangungusap
pangungusap at ang
pangunahing ideya
Natutukoy ang mga salita
na nagbibigay-pahiwatig sa kahulugan ng
ibang salita sa pangungusap
Naaayos sa wastong
pagkakasunud-sunod
ang mga pangyayari
sa kwento
Napipili ang detalyeng
sumusuporta sa pangunahing ideya
Nakasusulat ng mga
pangyayari sa binasa
ayon sa pagkakasunud-sunod nito
Nakasusulat ng paglalarawan ng isang

tauhan mula sa isang
kwento
Nakasusulat ng paksang
pangungusap mula sa
ibinigay na ideya
Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong nabasa
Nakasusulat ng isang
talata kaugnay ng
nasa pamagat
Kalikasan: Pangalagaan; Pilipino, Ikarangal Mo
vii
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan

o depinisyon, gamit sa
pangungusap
Aralin 10
Susi sa
Kapayapaan
Talambuhay
Natutukoy kung paano

mapananatiling payapa at tiwasay ang
pamumuhay
Natutukoy ang paraan
upang makapaghatid
ng kapayapaan sa iba
Napapakinggang
mabuti ang panutong angkop sa
sitwasyon
Naisasagawa ang
panutong napakinggan
Yunit II
Natutukoy ang buong

simuno at buong
panaguri sa pangungusap
Nasasagot ang mga

tanong tungkol sa
kwentong binasa
Nakabubuo ng balangkas
tungkol sa binasa
Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng
salita
Nakasusulat ng ulat
tungkol sa isang paksa
KALIKASAN, ATING KAYAMANAN
Aralin 11
Tayo nang
Mag-trekking
Dayalog

mapangangalagaan
ang kapaligiran at
kalikasan
Natutukoy ang pangunahing ideya

at paksa sa balita
Nagagamit ang mga

uri ng pangngalan sa
pagpapahayag
Natutukoy ang karaniwan at di-karaniwang ayos ng
pangungusap
Naibibigay ang mga detalyeng sumusuporta

sa pangunahing diwa
ng kwento o seleksyong
binasa
asignatura
Nakasusulat ng talata,
usapan, at balita gamit
ang mga pangngalan
at ayos ng pangungusap
Aralin 12
Batanes, Isang
Paraiso
Liham
Paraiso ay hindi kailangang hanapin

Nasa paligid lamang ito
at dapat pagyamanin
Natutukoy ang konteksto sa isang usapang napakinggan:

sino ang nag-uusap,
saan at kailan nagusap, layunin at
paksa ng usapan
Nakikilala ang gamit

ng pangngalan
Nagagamit ang pangngalan bilang simuno,
panaguri, tuwirang
layon ng pandiwa,
at pinaglalaanan
Natutukoy ang mga pamaksang pangungusap at mga detalye sa

seleksyong binasa
Naibibigay ang mga salitang magkasingkahulugan
Nakasusulat ng pangungusap
Aralin 13
Kampanya Para
sa Kapaligiran
Tula
Kaugaliang maganda
Simulan habang bata pa
Napakikinggan ang
ideyang sang-ayon
at salungat
Natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang
napakinggan
Nagagamit ang mga

panghalip panao sa
pangngalang hinahalinhan
Natutukoy ang mga detalyeng walang kaugnay sa diwang binasa

Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng
mga salita
Naibibigay ang interpretasyon sa mga impormasyon sa dayagram

Nakasusunod nang tama
sa babala
viii
Aralin 14
Yerba Buena
Kwento
Halamang gamot ay
tangkilikin Marami
itong naitutulong
sa atin
Naisasagawa ang
iniuutos ng kausap
Naisasakilos ang
ilang panutong
napakinggan
Nagagamit nang wasto

sa pangungusap ang
angkop na panghalip
panao

ang diksyunaryo
Nakasusulat ng balangkas sa anyong papaksa
o papangungusap (topical or sentence outline)
Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong inilalahad

sa dayagram
Aralin 15
Mga Produktong
Organiko
Panayam
Natutukoy kung paano pahahalagahan

ang mga organikong
produkto
Napapakinggan ang
mga pahayag ng
pagmamalasakit
sa kapwa
Nagagamit ang isahan, dalawahan, at

maramihang anyo
ng panghalip panao
sa magkakaugnay
na pangungusap
Natutukoy ang sanhi at

bunga sa seleksyong
binasa
Napipili nang mahusay
ang angkop na kahulugan sa diksyunaryo
Naisusulat nang may

wastong baybay ang
mga salitang napakinggan
Aralin 16
Pag-aalaga ng
mga Hayop
Dayalog
Hayop man ay may

damdamin din Silay
alagaan at mahalin
natin
Natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang

napakinggan
Nagagamit sa pangungusap ang isahan

at maramihang anyo
ng panghalip na
pananong
Natutukoy ang mga pangyayaring pinag-uugnay

ng sanhi at bunga

ang angkop na bantas
sa pagsusulat ng idinidiktang talata
Aralin 17
Operasyon
Basura
Dayalog

makikipagtulungan
tungo sa kaayusan at kalinisan ng
kapaligiran
Nakagagawa ng
dayagram ng ugnayang sanhi at
bungang nakalahad sa seleksyong
napakinggan
Nagagamit sa pangungusap ang mga

panghalip paari
Naibibigay ang angkop

na bunga sa inilahad
na sanhi

ang malaking titik sa
pagsulat ng idinidiktang talata
Aralin 18
Food Poisoning:
Maiiwasan
Diary/
Talaarawan
Maging maingat lalo

na sa pagkain Nakasalalay rito ang
kalusugan natin
Nakasasagot sa
tanong na Bakit
tungkol sa seleksyong napakinggan
Nakapagpapahayag
ng sariling karanasan na ginagamit
ang panghalip sa
pakikipagkapwa
Naipapakita sa dayagram ang ugnayang
sanhi at bunga
Nakapagbibigay-hinuha
sa maaaring kalabasan
ng pangyayari
Naisusulat ang mga

pangyayaring may
sanhi at bunga sa binasang seleksyon
Aralin 19
Siquijor: Nakakaakit Pasyalan
Liham
Kagandahan ng kalikasan
Matatagpuan sa sariling bayan
Natutukoy ang mga

sinabi ng tauhan
sa kwentong napakinggan
Natutukoy/Nasusuri
ang ibat ibang anyo/
aspekto ng pandiwa
Nakikilala ang opinyon

at katotohanan bilang
isang uri ng kaugnayan
sa seleksyong binasa
Nakasusulat ng interpretasyon sa dayagram

ng sanhi at bunga
ix
Aralin 20
Halina sa
Lungsod ng
Baguio
Salaysay
Lungsod ito sa kabundukan

May panghalinang
taglay
Naiguguhit ang mga

paglalarawang
narinig
Natutukoy ang mga

panlaping ginagamit
sa pagbuo ng pandiwa
Nakabubuo ng mahahabang salita sa tulong ng

paglalapi at pag-uulit
ng salita
Napipili ang palagay

at katotohanan sa
seleksyong binasa
Yunit III ISANG LAHI, ISANG DIWA
Aralin 21
Bahay-Kubo
Sanaysay
Bahay-kubo ay ikarangal
Pagkat tumutukoy sa
kulturat kasaysayan
Naisasagawa ang
mga panutong
napakinggan
Nagagamit ang mga

pang-uri sa paglalarawan ng tao, bagay,
lugar, at pangyayari
Naibibigay ang lagom ng

binasa
Napagsusunud-sunod
ang mga pangyayari
sa binasa
Nakasusulat ng liham
na nagtatanong
ang malaking titik
Aralin 22
Alamat ng
Batangas
Alamat
Ang kasaysayan, pagdiriwang, at kaugalian

Dapat ipagmalaki,
pagyamanin,
ikarangal
Natutukoy ang mga

pahayag na nagpapakilala ng tauhan,
pangyayari, at layon sa isang usapan
at napakinggang
kwento
Nakapaghahambing
ng katangian taglay
ng tao, bagay, pook
nang may moderasyon
tungkol sa maaaring
kalabasan ng mga pangyayari sa binasa
tungkol sa maaaring

ang malaking titik,
wastong bantas, palugit sa pagsulat ng
liham sa ibat ibang
okasyon
Aralin 23
Ang Mahiwagang
Pinsel
Kwentong Pantasya/Kababalaghan
Mahalin ang iyong

kapwa
Utos ng Dakilang
Lumikha
Nakasasagot sa mga
tanong
Nakapaglalarawan
ng ibat ibang pandamapaningin,
pang-amoy, panlasa,
pandinig, pandama
Nakabibigkas nang
malinaw at may
damdamin
Nakabubuo ng mga panguring inuulit at inaangkupan

Nakikilala ang katangian ng mga tauhan
sa binasa
ng pag-oorder ng
pagkain
Aralin 24
Maria L. Tinawin:
Huwarang Nars
Dayaloy/
Talambuhay
Pagtulong sa nangangailangan
May gantimpalang
nakalaan
Natutukoy ang napakinggang katwiran, pagpapasya,

at paniniwala
Nakapagpapahayag
na gumagamit ng
matatalinghagang
paglalarawan ng
isang Pilipinong
nagmamalasakit sa
kapwa
Nagagamit ang mga

pamatnubay na salita sa diksyunaryo
sa paghahanap ng
wastong bigkas, baybay,
at kahulugan g salita
Nakabubuo ng balangkas na papaksa o

papangungusap
Aralin 25
Ang Buhay ni
Labaw Denggen
Epiko
Mga karanasan sa
buhay
Kapupulutan ng aral
Natutukoy ang mga

kaisipang napakinggan na walang
kabuluhan o paningit lamang
Natutukoy ang mga
pang-abay sa pangungusap
Nakikilala ang mga

salitang magkatulad
ang baybay ngunit
magkaiba ang bigkas
at kahulugan
Nakikilala ang mga salitang magkatulad ang

baybay ngunit magkaiba ang bigkas at
kahulugan
Nakabubuo ng buod ng
kwento sa tulong ng
mga sangkap ng kwento
pangkaibigan
Aralin 26
Manalig Ka
Lamang
Tula
Wa l a s a h a b a n g
panalangin
Kundi nasa tibay ng
pananalig
Nakapagbibigay
ng pagbabago ng
wakas sa akdang
napakinggan
Nabibigkas ang mga

salita nang may
damdamin
Nagagamit sa magkakaugnay na pangungusap ang mga salitang

magkasingkahulugan/
magkasalungat
Nakikilala ang ibat ibang
bahagi ng aklat
Nakasusulat ng sagot
sa isang liham pangkaibigan na tinanggap
Aralin 27
Hardin ng Anghel
Kwento
Ang mabuting gawa ay

di nasasayang
Ang hatid ay tuwa at
libong kagalakan
Natutukoy ang mga

kaisipang napakinggan na walang
kabuluhan o paningit lamang
Nagagamit ang ingklitik sa pangungusap
Nagagamit ang klino o

cline sa pagpapalawak
ng talasalitaan
Nasusuri ang mga ideya
sa binasa na may kaugnayan sa karanasan
Nagagamit ang malaking titik at wastong

bantas sa pagsulat
Aralin 28
Tayo na sa Iloilo
Diary/
Talaarawan
Alaala ng kasaysayan
Ipagmalaki at ingatan
Naisasadula ang
madamdaming bahagi ng kwentong
napakinggan
Nagagamit ang malaking titik sa pagsulat ng mga tanging

ngalan
Nakikilala ang mga salitang Filipino na hiram

sa banyaga
Napapangkat ang mga ideya ng tekstong binasa
Nakasusulat ng talaarawan
Aralin 29
Mga Kaugalian
sa Probinsya
Liham
Bahagi ng kultura natin
Naibabalita ang mga

pangunahing balita
Nagagamit ang mga

pangatnig at pangangkop sa pagpapahayag
Nakapagsusunud-sunod
ng mga salita ayon sa
alpabeto
Nakikilala ang ibat ibang
bahagi ng pahayagan
na nagbabalita
Aralin 30
Ang Kwento
ng Manok at Agila
Pabula
Tuklasin ang sariling

kakayahan
Nang tagumpay ay
makamtan
Huwag lamang kalilimutan
Ang pamilyang kinagisnan
Naisasadula ang
madamdaming
bahagi ng kwentong napakinggan
Naisasalaysay na muli
ang kwento
Nakapagbibigay ng angkop na pamagat ng

binasa
Nagagamit ang grap at
mapa sa pagkuha ng
impormasyon
Nakasusulat ng dayalog/
usapang ipinahahayag
sa larawan
xi
Yunit IV
PATULOY NA PAG-UNLAD
Pahalagahan ang
panitikan
Salamin ng kultura
ng bayan
Napaghahambing
ang napakinggang
mga kaisipan o
ideya
Nahahalintulad ang
mga kaisipan o
ideya
Nakapagtutulad at
nakapag-iiba ng
mga kaisipan o
ideya
Nagagamit ang dating

kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan
Napapangkat ang mga
ideya sa binasa
Nakasusulat ng ulat
mula sa nakuhang
mga impormasyon sa
binasa
Aralin 32
Karapatang
Pambata
Tula
Maging bata man

May tinatamasang
mga karapatan
Natutukoy kung tuwiran o di-tuwiran

ang napakinggang
ekspresyon
Nakagagamit ng mga
ekspresyon/pahayag
na tuwiran at dituwiran
Naibibigay ang kaantasan o intensidad ng

kahulugan ng salita
sa pamamagitan ng
clining
Nakabubuo ng lagom
mula sa diwang hatid
ng tula
Nakasusulat ng reaksyon
sa binasa
Aralin 33
Up, Up, Up
Skyway Na
Salaysay
Pagsunod sa panuntunan
Daan sa kaayusan
Napakikinggang
mabuti ang
ekspresyong berbal at naihahambing sa di-berbal
na ekspresyon
Nagagamit ang mga

ekspresyong berbal
at di-berbal
Naibibigay ang kahulugan ng mga salita/parirala sa pamamagitan ng

dating kaalaman
Naibibigay sa sariling pangungusap ang pangunahing diwa ng binasa
Nakasusulat ng talaarawan ng sariling

karanasan
Aralin 34
Agham at
Teknolohiya,
Ngayon at Bukas
Sanaysay
Sa patuloy na paglawak
ng kaalaman ng tao,
patuloy rin ang pagunlad ng agham at
teknolohiya
Nasusuri ang napakinggang tala na

asa parehong istilo
ang pagkaka-paraphrase
Nakapagbibigay ng
tala na nasa parehong istilo (paraphrasing)
Nagagamit ang dating

kaalaman sa pagtukoy
ng mga salitang magkaugnay
Nabibigyang-kahulugan
at katuturan ang mga
impormasyong nasa pahinang pang-editoryal
lagom sa impormasyong nakuha sa binasa
Aralin 35
Kankanay sa
Hamon ng
Kalusugan
Liham
Lahat ay pantay-pantay
sa ating bayan,
Sa pagkakaroon ng
kalusugan ng katawan
Natutukoy kung ang

reaksyong napakinggan ay may
magkaugnay na
ideya
Nakabubuo ng mga
pangungusap na may
magkakaugnay na
ideya
Natutukoy ang ginamit na

panlapi at salitang-ugat
ng salita
Nakapagbibigay-pamagat
sa seleksyong binasa
Nakasusulat ng talatang
naglalahad tungkol sa
isang paksa
Aralin 31
Angel Magahum,
Sr.: Huwarang
Manunulat
Dayalog/Ulat
xii
Aralin 36
Edukasyon: Susi
sa Pag-unlad
Liham
Iyang pag-aaral
Daan sa kaunlaran
Nasusuri kung ang

napakinggang mga
ideya ay magkakaugnay
Nakikilala ang mga

impormasyong nagsasabi ng opinyon
o katotohanan
Nalilinang ang kahulugan ng salita sa tulong

ng analohiya
Naisusulat nang wasto

ang idinidiktang pangungusap/talata
Aralin 37
Hindi Hadlang
ang Kapansanan
Diary/
Talaarawan
May kapansanan man

May katangiang taglay
Nakapakikinig nang
mabuti sa mga impormasyong ibabahagi nang pasalita
Naibabahagi ang mga

impormasyong pasalita sa pamamagitan ng ulat, balita,
dayalog, at monolog
sa binasa
asignatura
panayam o interbyu
Aralin 38
Halina sa
Cordillera
Diary/
Talaarawan
Wala sa laki o liit ng

lugar ang ikatutupad
Nasa mamamayan ang
pag-unlad na hinahangad
Nasusuri kung ang

napakinggang mga
pahayag ay naglalahad ng sariling
pagpapasya
Nakabubuo ng pahayag na naglalahad

ng sariling pagpapasya
Nabibigkas nang wasto

at naipaliliwanag ang
tinutukoy ng mga salitang hiram
Naibibigay ang sariling
palagay sa mga pangyayari
Nakasusulat ng patalastas
Aralin 39
Halamang Gamot,
Okey Ka
Sanaysay/
Monolog
Sakit ay malulunasan
Kung agad na maaagapan
Napaghahambing
ang napakinggang
impormasyon na
may magkaibang
anyo
Naisusulat ang impormasyong nakuha sa

binasang seleksyon
sa pamamagitan ng
iba pang anyo (transcoding)
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pag-uugnay

ng salita
Naibibigay sa sariling
pangungusap ang pangunahing diwa ng
binasang seleksyon
Naisusulat ang mga

impormasyon sa iba
pang anyo
Aralin 40
Mga Karapatan
Bilang Mamimili
Sanaysay
Mga karapatan ng
mamimili ay alamin
Nang kalusugan at
kaunlaran ay kamtin
Nakapakikinig
ng talakayan at
naibubuod ito
Napaiikli/Nabubuod
ang nabasang teksto pagkatapos ng
talakayan
Natutukoy ang antas

ng paggamit ng salita:
Po r m a l , K o l o k y a l ,
Balbal
Natutukoy ang mga talatang tuwirang nagsasaad ng paksang
pangungusap
Nakasusulat ng balita
UGNAYAN: Wika at Pagbasa 4

Serye sa Filipino Elementarya
Yunit I Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki
Unang Bahagi INAASAHANG BUNGA

A. Pangkalahatang Pamantayan
Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala
at pag-unawa ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo.
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Nagkakaroon ang mag-aaral

ng kaalaman sa:
pagtukoy ng paksang
pangungusap na nagbibigay ng pangunahing diwa
ng seleksyon
pagsasalaysay ng karanasan o ng nabasa/narinig
na kwento na wasto ang
mga detalye at pagkakasunud-sunod ng mga
pangyayari
pagbabalangkas at paglagom sa binasa/narinig na
kwento
mga uri ng pangungusap
at gamit ng angkop na
bantas

pangungusap na nagbibigay ng pangunahing
diwa ng seleksyon
Nakapagsasalaysay
ng
karanasan o nabasa na
may wastong detalye at
wastong pagkakasunudsunod ng pangyayari
Naigagawa ng balangkas
at lagom ang kwentong
narinig o nabasa
Natatalakay ang mga uri,
bahagi, at kaayusan ng
mga pangungusap
Pangmatagalang Pang-unawa
Ang paksang pangungusap ang pangunahing diwang iniikutan ng talata.

Ang mga detalye at
pangyayari ang bumubuo
sa banghay ng kwento.
Makatutulong sa pagunawa ng kwento ang
pagbabalangkas at pagbubuod nito.
Ang pangungusap ay
may mga uri, bahagi, at
kaayusan.
Nababago ang kahulugan ng salita ayon sa diin
at bigkas.
Mahahalagang Tanong
2
Bakit mahalaga ang pagalam sa pangunahing

ideya ng seleksyon?
Paano nabubuo ang
banghay ng kwento?
Paano ang paggawa ng
balangkas at buod ng binasa?
Bakit mahalaga ang pagalam ng uri, bahagi, at
kaayusan ng pangungusap?
Paano isinusulat ang
talata?
mga bahagi at kaayusan

ng pangungusap
wastong baybay, diin, at
bigkas ng mga salita
pagsulat ng talata, ulat,
at buod ng binasa nang
may wastong gamit ng
malaking titik at angkop
na bantas
Naisusulat ang mga salita nang may wastong

baybay
at
nasasabi
ang mga ito nang may
wastong diin at bigkas
Nagagamit ang malaking
titik at angkop na bantas sa pagsulat ng talata,
ulat, at buod ng binasa o
narinig na teksto
Kailangan ang wastong

gamit ng malaking titik
at angkop na bantas sa
pagsulat ng talata, buod,
at ulat.
B. Kaalaman at Kakayahan
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa:
Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa:
paksang pangungusap at pangunahing diwa ng talata
detalye at mahahalagang pangyayari sa banghay ng kwento
uri, bahagi, at kaayusan ng pangungusap
paggawa ng balangkas at buod ng kwento
gamit ng malaking titik at angkop na bantas sa pagsulat

ng talata, buod, at ulat
wastong bigkas at baybay ng mga salita
pagtukoy ng paksang pangungusap at pangunahing diwa

ng talata
pagsasalaysay na may wastong detalye at pagkakasunudsunod ng mga pangyayari
pagsusuri ng uri, banghay, at kaayusan ng pangungusap
paggawa ng balangkas at buod ng kwento
pagsulat ng talata, buod, at ulat
wastong pagbabaybay at pagbigkas ng mga salita
3
Ikalawang Bahagi KATIBAYAN NG PAGTATAYA

Produkto/Pagganap
Kraytirya sa Pagganap
P Produkto
Muling pagsasalaysay ng
kwentong narinig o nabasa
P Pagganap
Takdang-aralin ninyo na
isalaysay sa klase ang kwentong nabasa o narinig ninyo.
Isalaysay ang kwentong
nabasa o narinig.
1. Tinig
1.1 Katamtaman ang lakas
1.2 May pagbabagu-bago
ayon sa damdaming
ipinahahayag
2. Banghay
2.1 Malinaw ang may
pagkakasunud-sunod
ng pangyayari
2.2 May tagpuan, tauhan,
suliranin, at katapusan
Iba Pang Katibayan sa Pagganap

*
*
*
*
*
Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng Bawat Aralin

Lagumang Pagsusulit ng Yunit
Mga Pagtataya sa Bawat Aralin
Mga Takdang Gawain sa Notbuk
Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn at iTeach sa Vibal Website
3. Tikas
3.1 Maayos ang tikas at
may personalidad
3.2 Maaliwalas ang mukha
at may pagbabago ayon
sa damdaming ipinapahayag
3.3 Ang kilos at galaw ng
katawan ay ayon sa
sinasabi
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
4
Ikatlong Bahagi MGA GAWAIN SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO
A. Mga Gawaing Instruksyunal
1. Ipabasa ang kwento at talakayin ang banghay nito ang tagpuan, mga tauhan, suliranin, mga pangyayari, at katapusan.
2. Ipasalaysay na muli ang kwento at pahalagahan ayon sa pamantayan.
3. Talakayin ang konsepto ng pangunahing diwa ng talata.
Magsanay sa pagtukoy/paghinuha nito. Iugnay sa paksang
pangungusap.
B. Kagamitan/Resorses
1. Mga Aralin 1-10 Yunit I ng Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at

Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD
2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/
i-teach.vibalpublishing.com)
3. CD-ROM Activities
4. Ituro ang kahalagahan ng pangunahing diwa at mga kaugnay

na pangungusap sa pagbuo ng talata.
5. Ituro ang gamit ng malaking titik, pasok, palugit, at angkop
na bantas sa pagsulat ng talata. Bigyan ng pagsasanay na nasa
aklat at karagdagan pang pagsasanay.
6. Talakayin ang mga uri ng pangungusap ayon sa gamit at ayon
sa kayarian. Bigyan sila ng mga pagsasanay sa paggamit ng ibat
ibang uri ng pangungusap sa pagbuo ng lagom/buod, ulat,
balita, at iba pa.
7. Hayaang pakinggan nila ang pagbasa ng akda at itanong
ang mga detalye at mga pangyayari. Ituro ang paggawa ng
balangkas.
8. Magkaroon ng laro sa wastong pagbigkas at baybay ng mga
salita.
9. Magpakita ng mga larawan ng ibat ibang tauhan sa talambuhay, anekdota, at balitang nabasa. Ipalarawan ang napili
nilang tauhan at dahilan kung bakit nila ito nagustuhan.
10. Ipagamit ang ibat ibang uri at kaayusan ng pangungusap
sa gagawing paglalarawang pasalita at pasulat.
5
YUNIT
I ULIRANG PILIPINO,
ATING IPAGMALAKI
Aralin
I.
Inaasahang Bunga
A.
B.
Bagong Bayani!
C.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang pangunahing diwa ng seleksyong

binasa
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang iisa

ang baybay ngunit magkaiba ang diin
2.
Wika
Napapakinggan ang karanasang kaugnay ng

mga tunog tulad ng babala ng bagyo, kampana
ng simbahan, at naiuugnay sa sariling karanasan ang mga tunog
Nakapagsasalaysay ng sariling karanasan kaugnay ng mga tunog na napakinggan

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng mga pangungusap/talata tungkol sa karanasan kaugnay ng tunog na napakinggan
Nagagamit ang malalaking titik sa pantanging

ngalan; magagalang na katawagan, mga pagdiriwang, at simula ng bawat pangungusap
4.
Edukasyon sa Pagpapahalaga
Naipakikita ang pagiging matapat

Paksang Aralin
1.
Pangunahing Diwa ng Talata
2.
Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit Magkaiba
ang Diin
D.
II.
3.
Pagsasalaysay ng Sariling Karanasan
4.
Pagkuha ng Detalye sa Narinig na Teksto
5.
Gamit ng Malaking Titik
6.
Pagiging Matapat
1.
Nakatutulong sa pag-unawa ng nabasa/narinig na
teksto ang pagtukoy sa pangunahing diwa nito.
2.
May mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ng

bigkas dahil sa diin ng mga salita.
3.
Ang pagsasalaysay ng karanasan o seleksyong narinig/

nabasa ay isang sining.
4.
May mga gamit ang malaking titik sa pagsulat ng

salita, pangungusap, o talata.
5.
Ang pagiging matapat ay mahalaga sa mabuting pakikipagkapwa.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalagang matukoy ang pangunahing diwa
ng talata?
2.
Ipaliwanag ang pagkakaiba sa diin at kahulugan

ng mga salitang iisa ang baybay. Magbigay ng mga
halimbawa.
3.
Paano magagawang kawili-wili ang pagsasalaysay?
4.
Paano gagamitin ang malaking titik sa pagsulat?
5.
Paano maipakikita ang katapatan mo sa iyong sarili

at sa iyong kapwa?
Mga Katibayan sa Pagtataya

A.
Produkto: Pagsasalaysay ng karanasan
Pagganap: Isalaysay sa klase ang isa sa iyong naging masayang karanasan na hindi mo malilimutan.
6
B.
Katibayan sa Pagganap
3.
Antas/Marka
Mga Tanong
4
2. Angkop ang kumpas ng kamay. Maliwanag at wasto ang bigkas ng salita.
Iba Pang Mga Katibayan

Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa CD-ROM
III. Mga Gawain sa Pagkatuto

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin.
Itanong:Sinu-sino ang ating bayani? Bakit sila tinawag na bayani?
2.
Paghahawan ng Balakid
Pagtapatin ang magkasingkahulugang salita
sa kolum A at B.
A
B
1.
masalimuot
a. magnanais
2.
rumaragasa
b. importante
3.
magnanasa
c. magulo
4.
hinangaan
d. nagmamadali
5.
mahalaga
e. pinagkatiwalaan
Tunay na Nangyari
2. Ano ang kanyang

nagagawa
kung
bakit masasabi nating tunay siyang
bayani?
3. Nakahihikayat sa nakikinig sa simula

pa man. May pagkakasunud-sunod ang
mga ideya.
4. Malinaw at kapana-panabik ang paglalahad hanggang sa huli. Kasiya-siya ang
wakas.
Ang Hula Namin
1. Sino sa palagay
ninyo ang tunay na
bayaning tinutukoy sa kwento?
1. Matikas ang tindig. Katamtaman ang

lakas ng tinig at nagbabago ayon sa damdamin.
C.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Prediction Chart)
B.
C.
D.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang kwento, pp. 3-4.
Balikan at talakayin ang prediction chart.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 4.
2.
Talakayin ang Pangunahing Diwa ng Seleksyon, p. 5.
3.
Sagutin ang Magsanay A at B, pp. 5-6.
4.
Pag-usapan ang Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit
Magkaiba ang Diin, pp. 6-7.
5.
Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 7-9.
Paglalapat
Pagsulat sa Pansariling Journal
Petsa: ___________________
Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa
o dalawang pangungusap tungkol sa paksa.
Lagda: ___________________
E.
Pagpapahalaga
Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan
sa Pagganap
7
A.
B.
C.
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT

Paghahanda
1.
Pagbalik-aral sa kwento.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 10.
2.
Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 10.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 11.
2.
Karagdagang Pagsasanay
Basahin ang huni ng mga hayop at ingay/ugong
ng mga bagay o sasakyan na binanggit sa bawat sitwasyon. Piliin ang titik na nagsasabi ng kahulugan ng
bawat isa.
1.
Weee! Weee! Humahagibis ang ambulansya.
a.
May pasyenteng dadalhin sa ospital.
b.
Igagarahe na ang ambulansya.
c.
May aksidente sa daan.
2.
Aw! Aw! Aw! ang kahol ni Bimbo na tila
nanlilisik ang mga mata.
a.
Masaya si Bimbo.
b.
May nakikitang estranghero
si Bimbo.
c.
Nakita ni Bimbo ang kanyang ama.
3.
Ano ang ibig sabihin kapag ang ugong ng
tren ay ganito: Tsug! Tsug! Tsug!?
a.
Hihinto ang tren sa istasyon.
b.
Aalis ang tren sa istasyon.
c.
Tuluy-tuloy pa ang biyahe ng tren.
4.
Meeh! Meeh! Meeh! Ang iyak ng kambing. Ano ang ibig sabihin nito?
a.
Nagsasaya ang kambing.
5.
b.
Nagugutom ang kambing.
c.
May kaaway ang kambing.
Piipp! Piipp! ang mariing busina ng dyip
ni Edgar.
a.
Nagmamadali si Edgar.
b.
Nagpapatabi ng mga naglalakad
si Edgar.
c.
Nagagalit sa mga tao si Edgar.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa mga salitang iisa ang baybay ngunit
magkaiba ang diin. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at
Pagbasa 4 at ipa-click ang Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki Wika.
D.
A.
Pagsulat
1.
Pagtalakay sa Kasanayan
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng pangungusap/talata gamit ang malaking titik.
2.
Pagsasanay sa Pagsulat
Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 12.
3.
Karadagang Pagsasanay
Sumulat ng talatang nagsasalaysay ng sariling
karanasan kaugnay ng mga tunog na napakikinggan
sa paligid. Isaalang-alang ang wastong palugit, gamit
ng malaking titik, at wastong bantas.
Ikatlong Araw UGNAYAN
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer.
Ipaliwanag: Paglilingkod sa bayan, may iba-ibang
paraan.
2.
Iugnay ang nilalaman ng tekstong binasa sa tema
ng aralin.
8
B.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay
Itanong: Naranasan at nasubok na rin ba ang katapatan mo katulad ng karanasan ni Rex Rebadulla?
Bakit mahalagang ingatan ang iyong karangalan
kaysa ginto at kayamanan?
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 13.
3.
Ipakikita mo ba ang pagiging matapat sa sumusunod na mga sitwasyon? Sagutin ng Oo o Hindi.
_____ 1. Nakapulot ka ng pitaka sa loob ng
inyong silid-aralan.
_____ 2. Nasira mo ang ipinahiram sa iyong
laruan ng kaibigan mo.
_____ 3. Nabasag mo ang plorera ng iyong
nanay.
_____ 4. Nakita mong naiwan ng guro ang
kanyang bag sa mesa.
_____ 5. May ibinigay na pagsusulit ang guro
tungkol sa natapos na aralin.
C.
Pagpapalalim
Unawain ang bawat sitwasyon. Gumuhit ng bituin
( ) kung nagpapakita ng katapatan at araw ( ) kung hindi.
_____ 1. Dinadagdagan ko ng 510.00 ang orihinal
na presyo ng aklat.
_____ 2. Nagkukunwari akong naiwan ko ang takdang-aralin ko sa bahay.
_____ 3. Pasensya na po, Inay. Nabasag ko po ang
inyong antigong plorera.
_____ 4. Sumusunod sa mga utos ng aking
nakatatandang kapatid.
_____ 5. Gumagawa lang ako kapag nakatingin
sa akin ang guro ko.
D.
Pagpapahalaga
A.
Sagutin ang sumusunod na mga tanong.
1.
Paano ko ipinakikita ang pagiging matapat
sa guro ko?
_________________________________________
2.
Paano ko ipinakikita ang pagiging matapat
sa aking kaibigan?
_________________________________________
3.
Paano ko ipinakikita ang aking katapatan
sa aking mga magulang?
_________________________________________
4.
sa aking paaralan?
_________________________________________
5.
sa aking bansa?
_________________________________________
B.
Sumulat ng isang pangako.
Petsa:
_________________
Mula ngayon, ipinangangako
kong magiging matapat ako sa lahat sa
pamamagitan ng:
1.
__________________________
2.
__________________________
3.
__________________________
4.
__________________________
5.
__________________________
Lagda ng Mag-aaral:
__________________________
Lagda ng Magulang:
__________________________
9
Ikaapat na Araw PAKIKINIG

A.
C.
Pagpapalalim
Pagtambalin ang mga tunog sa kolum A at B kaugnay
ng ating mga karanasan.
A
B
a.
may sunog na
1.
Sssh.... Sssh..... Sssh...,
nagaganap
malakas ang hampas ng
hangin.
b.
may bagyong
2.
Wang! Wang! Wang!
paparating
ang tunog ng trak
c.
may nagtitinda
ng bumbero.
ng ice cream
3.
Pooott! Pooott! ang
o sorbetes
tunog ng barko.
d.
may banda
4.
Kuliling! Kuliling! ang
ng musiko
tunog ng kalembang
ng sorbetero.
e.
paparating na
5.
Boom! Boom! Boom!
ang barko sa
ang tunog ng tambol.
pantalan ng pier
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal
Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig.

Itanong: Sino sa inyo ang nagsisimba sa Katolikong
simbahan? Anong tunog ang tumatawag ng pansin sa inyo upang kayo ay magsimba tulad ng
pagsisimbang-gabi?
2.
B.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit.
Paglinang
Iparinig ang awit na ito:
Kampana ng Simbahan
Ding .... Dong... Ding.... Dong ..... (3x)
Kampana ng simbahan ay nanggigising na
At waring nagsasabi na tayoy magsimba.
Maggising at magbangon tayoy magsilakad.
At masiglang tunguhin ang ating simbahan.
Ding-dong, ding-dong... (3x)
Ang kampanay tuluyang nanggigising
Petsa: ___________________
Upang tayong lahat ay manalangin

Lagda: ___________________
Ang bendisyon kapag nakamtan na

Tayoy magkakaroon ng higit na pag-asa. (2x)
Sagutin ang mga tanong:
1.
Ano ang tunog ng kampana?
2.
Ano ang mensaheng inihahatid ng tunog

ng kampana?
3.
Anu-ano ang ginagawa natin sa loob ng

simbahan?
4.
Ano ang ating makakamtan kapag tayoy

nabendisyunan?
5.
Bakit mahalaga ang pagsisimba?
E.
IV.
Isulat sa notbuk ang tunog na nalilikha ng mga sumusunod.
1.
kulog
4. kahol ng aso
2.
kalabog ng pinto
5. pagputak ng manok
3.
byulin
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 2-13, Interaktibong Aralin sa CD-ROM
10
Aralin
I.
4.
Sikreto ng Tagumpay
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
2.
3.
4.
B.
C.
5.
D.
Natutukoy ang paksang pangungusap ng talata

Naibibigay ang kahulugan ng mga tambalang
salita
Wika
Natutukoy sa mga salitang napakinggan ang

nagpapahiwatig at nagbababala
Nauuri ang pangungusap ayon sa gamit

Pagsulat
Nagagamit ang ibat ibang bantas sa pangungusap: tuldok, tandang pananong, tandang
padamdam
Nakasusulat ng maikling balita

Nasasabi ang mga dapat gawin upang matupad

ang mga pangarap sa buhay
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga sa talata ang paksang pangungusap?
2.
Paano nauuri ang mga pangungusap?
3.
Paano naipakikita ang wastong pakikinig?
4.
Paano mo maipaliliwanag ang gamit ng mga bantas?
5.
Bakit sinasabing pagsisikap at paninindigan/determinasyon ang hagdan sa tagumpay?

A.
Produkto: Pagpapalawak sa paksang pangungusap
Pagganap: Palawakin ang paksang pangungusap sa pagsulat ng apat hanggang limang pangungusap na
naiuugnay at sumusuporta sa paksang pangungusap.
B.
Paksang Aralin
1.
Paksang Pangungusap ng Talata
2.
Mga Salitang Nagpapahiwatig/Nagbababala
3.
Mga Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit at Kayarian
4.
Angkop na Bantas sa Katapusan ng Pangungusap
5.
Mga Dapat Gawin Upang Matupad ang Pangarap
1.
Ang mga salitang nagpapahiwatig o nagbibigay-babala
ay matutukoy sa pinakikinggang teksto/seleksyon.
2.
Ang paksang pangungusap ay nagsasaad ng pangunahing kaisipan ng talata.
3.
Ang mga pangungusap ay maaaring mauri ayon sa
gamit at kayarian nito.
May mga bantas na ginagamit sa katapusan ng bawat

uri ng pangungusap.
Ang pagsisikap at matibay na paninindigan ay susi sa
tagumpay.
C.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakasulat ng limang pangungusap na kaugnay at sumusuporta sa

paksang pangungusap.
3 Mahusay
Nakasulat ng apat na pangungusap na kaugnay at sumusuporta sa

paksang pangungusap.
2 Mahusay-husay
Nakasulat ng dalawa hanggang

tatlong pangungusap na kaugnay at
sumusuporta sa paksang pangungusap.
1 Magsanay Pa
Hindi malinaw ang pangungusap

na isinulat at malayo sa paksang pangungusap.

Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin
11
B.
Paglinang
Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction
Chart.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 14-15.
2.
Talakayin ang Paksang Pangungusap ng Talata, p. 16.
3.
Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 16-17.
4.
Talakayin din ang Pagbibigay ng Kahulugan ng mga
Tambalang Salita, p. 17.
5.
Sagutin ang Magsanay A, B, at C, p. 18.
D.
Paglalapat
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Bakit may mga taong nakaaangat sa buhay?
Ano kaya ang sikreto ng kanilang tagumpay?
2.
Bilugan ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa bawat bilang.
1.
Nahiligan ni Rolando na magpasada ng sasakyan. Ito ang nagustuhan niyang gawin
kaysa magtrabaho sa barko.
2.
Madaling-araw pa lang ay bumibiyahe na
siya. Pumapasada siya sa rutang kanyang
nasasakupan.
3.
Taos-puso siyang tumutulong sa kapwa.
Tunay na bukal sa kalooban ang kanyang
pagtulong.
4.
Walang puwang kay Rolando ang pagiging
ningas kugon. Hindi pwede ang panandaliang sipag at sigla sa paggawa. Dapat ay
tuluy-tuloy.
5.
Maunlad na ang buhay ni Rolando. Asensado na siya ngayon dahil sa kanyang mga
negosyo.
3.
Mga Tanong
1. Ano ang hanapbuhay ng bida sa
kwento?
2. Anu-ano ang sikreto ng tagumpay?
Ang Hula Namin
Tunay na
Nangyari
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang kwento.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, pp. 19-20.
12
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 20-21.
2.

A.
Basahin at suriin ang sumusunod na mga pangungusap.

Isulat sa notbuk kung ano ang gamit at kayarian
nito.
Gamit
Pasalaysay, Patanong,
Pakiusap, Pandamdam
2.
Pautos/
Kayarian Payak, Tambalan, Hugnayan
D.
1.
Bakit kailangang mag-aral at magsikap?
2.
Nagtitinda po ako ng pandesal sa umaga

at nagbebenta rin ako ng dyaryo.
3.
Makinig kayong mabuti sa mga payo sa

inyo at magtatagumpay ang buhay ninyo.
4.
Wow! Nanalo si Cristy ng kotse at posible ka ring manalo kung ikaw ay sasali sa
paligsahan.
5.
Uminom ka ng gatas upang ikaw ay

lumakas.
B.
Pagsulat
1.
3.

Sumulat ng maikling balita tungkol sa napapanahong isyu sa bansa na ginagamit ang ibat ibang uri
ng pangungusap.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema

ng aralin.
Itanong: Paano nakamit ni Rolando Caete ang
tagumpay sa buhay? Anong mga tamang saloobin at kaugalian ang ipinakita niya?
Paglinang
1.
Itanong: Mayroon ka bang tamang saloobin sa paggawa? Ano ang ginagamit mo upang maging
matagumpay sa buhay?
2.
Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 23.
3.
Buuin ang web. Isulat ang mga salitang kaugnay
ng salitang TAGUMPAY.
Tagumpay
Talakayin ang Pagsulat ng Maikling Balita na

ginagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap ayon
sa gamit at kayarian.
2.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang tema ng aralin na nasa advance
organizer.
Ipaliwanag: Tamang saloobin at determinasyon sa
paggawa ang kailangan, upang pangarap sa buhay ay makamtan.
C.
Pagpapalalim
Magtala ng mga ugaling kailangang taglayin ng isang
batang tulad mo upang magtagumpay sa buhay.
Ipaliwanag kung paano nakatutulong ang bawat ugaling isinulat mo sa pagtatagumpay. Gawin sa isang malinis
na papel.
13
D.
2.
3.
4.
Pagpapahalaga
Paano nakatutulong ang sumusunod na mga paguugali sa pagtatagumpay sa buhay? Lagyan ng tsek () ang
kolum ng iyong sagot.
Mahalaga
Mas
Mahalaga
Pinakamahalaga
1. sipag
C.
2. tiyaga
3. talino
4. katapatan
5. determinasyon
A.
B.

Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
Itanong: Sino sa inyo ang nakabasa na ng mga
babala? Ano ang dapat nating gawin sa mga
babalang ito?
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento
Paglinang
Iparinig ang kwentong ito:
Ikaw at ang iyong mga kaibigan ay magpipiknik
sa isang ilog. May mga dala kayong pampaligo sapagkat balak ninyong magpaligsahan sa paglangoy. Subalit nakita niya ang babalang nasa ibaba sa lugar na
di kalayuan sa inyong kinaroroonan.
D.

Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
BABALA!
Mapanganib maligo sa lugar na ito ng ilog.
Iwasan ang paliligo o paggawa ng kahit ano rito.
Pahiwatig: Maaari kayong maligo doon sa
mababaw na lugar lang.

1.
Mga bata ba lamang ang pinagbabawalang
maligo sa ilog?
Bakit kaya mapanganib maligo sa ilog?

Maaari kayang makapaglaba sa ilog?
Kung ikaw ay isa sa mga magpipiknik, ano ang
iyong gagawin pagkabasa sa babala.
5.
Ano ang maaaring idulot o ibunga ng hindi pagsunod sa mga babala?
6.
Ano ang pagkakaiba ng babala sa pahiwatig.
Pagpapalalim
Tukuyin sa sumusunod na mga pangungusap kung
babala ito o pahiwatig. Isulat sa patlang ang sagot.
_____ 1. Pag-ingatan natin ang ating mga piningin.
Hindi madaling mabuhay sa dilim.
_____ 2. Gumamit ng payong kapag matindi
ang sikat ng araw at kung umuulan.
_____ 3. Iwasan ang pagtatapon ng basura dito.
Magmumulta ng 51,500.
_____ 4. Ang paninigarilyo ay hindi maganda sa
kalusugan.
_____ 5. Huwag tapakan ang damo. Panatilihing
malinis at maayos ang ating parke.
E.
IV.
Sumulat ng limang babala na iyong nakikita sa paligid. Isulat din ang lugar kung saan ito makikita.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 14-23
14
Aralin
I.
4.
Ang Pamilya Ulap
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
2.
3.
4.
B.
C.
D.
Pagbasa
Natutukoy ang mga detalye sa kwento
Naibibigay ang kasingkahulugan ng salita

Wika
Natutukoy sa mga balitang napakinggan

ang mga salitang nagpapahayag ng pagsangayon at pagsalungat
Nakabubuo ng tambalang pangungusap mula

sa dalawa o higit pang payak na pangungusap
Pagsulat
Nakasusulat ng mga paglalarawan ng mga

tauhang nabasa sa kwento
Nasasabi kung paano pangangalagaan at pahahalagahan ang kalikasan
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano malilinang ang mapanuring pakikinig?
2.
Paano maiuuri ang mga pangungusap ayon sa kayarian?
3.
Paano ang wastong pagsulat ng talata?
4.
Paano sasanayin ang bata upang maging responsable?

A.
Produkto: Pagsulat ng talata
Pagganap: Sumulat ng talatang naglalarawan sa isang tauhan ng kwentong nabasa o narinig.
B.
Antas/Marka
Paksang Aralin
1.
Pagtukoy sa Narinig na Balita
2.
Mga Salitang Nagpapahayag ng Pagsang-ayon
at Pagsalungat
3.
Pagbuo ng Tambalang Pangungusap
4.
Pagsulat ng Talatang Naglalarawan
5.
Pangangalaga/Pagpapahalaga sa Kalikasan
1.
Ang mga salitang nagpapahayag ng pagsang-ayon at
pagsalungat ay matutukoy mula sa narinig na balita.
2.
Ang mga pangungusap ay nauuri ayon sa kayarian
payak, tambalan, hugnayan.
3.
May mga pamantayang dapat isaalang-alang sa pagsulat ng talata.
Ang pagiging responsable sa anumang gawain kahit

saan ay nagsisimula habang bata pa.
C.
4 Napakahusay
May palugit at pasok ang unang

salita sa unang pangungusap.
May paksang pangungusap at
sinusundan ng mga kaugnay na pangungusap.
Gumamit ng wastong baybay,
malaking titik, at angkop na bantas
sa katapusan ng mga pangungusap.
3 Mahusay
May isa hanggang dalawang

kraytirya na hindi nasunod.
2 Mahusay-husay
Maraming kraytirya ang hindi

nasunod pero nauunawaan ang mga
pangungusap.
1 Magsanay Pa
Hindi maliwanag ang pagkakasulat. Maraming maling baybay at

di-tapos ang mga pangungusap.

15

A.
B.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Anu-ano ang bagay na nilikha ng Panginoon? Bakit sa palagay mo nilikha ng
Panginoon ang mga kulisap? bulaklak? at iba
pa? Ano ang kahalagahan ng bawat nilikha?
Ikaw ba ay mahalaga rin? Anong papel ang
ginagampanan mo sa sanlibutang ito?
2.
Itambal ang mga salita sa kolum A sa kasingkahulugan nito sa kolum B.
1.
2.
3.
4.
5.
3.
A
pinuno
paglalakbay
himpapawid
paslit
mahalaga
C.
D.
Ang Hula
Namin
1.
2.
Talakayin ang Mga Detalye sa Kwento, p. 26.
3.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 26-27.
4.
Pag-aralan ang Kasingkahulugan ng Salita, p. 28.
5.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 28.
Paglalapat

Lagda: ___________________
E.
Tunay na
Nangyari
1. Ano ang misyon ng

pamilya ulap sa kalupaan?
A.
2. Nagkaisa ba sila
sa pagsasagawa ng
kanilang misyon?
B.
3. Ano ang natutuhan

ni Munting Ulap sa
nangyari?
Pagpapalalim
Petsa: ___________________
bata
pamamasyal
kalawakan
lider
importante

Mga Tanong
Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction

Chart.
B
a.
b.
c.
d.
e.
Paglinang
Subaybayan ang pagbasa nang tahimik ng mga magaaral sa kwento, pp. 24-25.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwento.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 29
2.
Tandaan, p. 29
16
C.
2.
Bumuo ng tambalang pangungusap. Gamitin
ang sumusunod na mga pangatnig.
D.
3.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 30.
1.
habang
4.
samantala
2.
at
5.
ngunit
3.
pero
D.
Pagsulat
1.
C.
Talakayin ang kasanayang Paglalarawan ng mga
Tauhan, p. 31.
2.
Oo
2. Naipakita ko ba ang kahalagahan

ng paglikha sa akin ng Panginoon?
Sumulat ng talatang naglalarawan sa isang tauhan na iyong hinangaan sa nabasang kwento.
3. Naipakita ko ba ang sining sa

pag-arte?

A.
B.
Paghahanda
1.
Talakayin: Mga tungkuling nakaatang sa atin, tuparin nang maluwag sa damdamin.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
Itanong: Ano ang papel na iyong ginagampanan sa
daigdig? Naisip mo na ba kung ano ang mahalagang papel na ginagampanan mo kung kaya
nandito ka sa daigdig?
2.
Hindi
1. Nakabuo ba ako ng magandang

dula?
Ipagawa ang Magsanay, p. 31.
3.
Ano ang papel na iyong ginagampanan bilang
isang anak? kapatid? mag-aaral? Sumulat ng talata
tungkol dito. Gumamit ng mga tambalang pangungusap.
Pagpapalalim
Hayaang bumuo ang mga mag-aaral ng dula-dulaan
tungkol sa temang Bakit ako narito sa ibabaw ng Mundo? Anong mahalagang papel ang aking ginagampanan?
Hayaang isadula nila ito.
Pagpapahalaga
Lagyan ng tsek () ang kolum kung naisagawa mo
o hindi ang mga sumusunod:
A.
B.

Paghahanda
1.
Itanong: Ano ang kaibahan ng pagsang-ayon sa pagsalungat?
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng ulat
Paglinang
Iparinig ang ulat na ito:
Sa kasalukuyang panahon, marami na ang namamatay dahil sa sakit na cancer. Sang-ayon ka ba rito? Ibat
ibang uri ng cancer ang sisira sa ating katawan kung hindi
natin pangangalagaan ang ating kalusugan. Nariyan ang
17
cancer sa atay, lalamunan, baga, cancer sa suso sa mga

kababaihan, at iba pa. Paano natin maiiwasan ang sakit
na ito? Narito ang mga dapat nating gawin upang maiwasan ang cancer.
1.
Kumain ng mga prutas na mayaman sa Vitamin C.
2.
Kumain ng mga gulay tulad ng brocolli, cauliflower, carrots, at repolyo.
3.
Kumain din ng mga pagkaing mayaman sa fiber.
4.
Iwasan ang mga pagkaing mayaman sa taba
at kolesterol na nakukuha sa mga karne.
5.
Iwasan ang sobrang matatamis na pagkain na
nakukuha sa pag-inom ng soft drinks.
Baguhin na natin ang ating estilo ng pamumuhay.
Mamuhay tayo nang malusog at maligaya upang sakit ay
maiwasan.
1.
Ano ang sakit na kalimitang ikinamamatay
ng mga tao ngayon?
2.
Maiiwasan pa ba ang pagkakaroon nito?
3.
Ano ang mga dapat gawin upang maiwasan ito?
4.
Magbigay ng mga halimbawa ng gulay na panlaban sa cancer?
5.
Ano ang dapat nating baguhin upang maiwasan
ang sakit na ito?
C.
Pagpapalalim
Tukuyin kung alin sa mga sitwasyon ang nagpapahayag ng pagsang-ayon at pagsalungat. Isulat sa patlang ang
SA kung pagsang-ayon; SL kung pagsalungat.
_____ 1. Ang paninigarilyo ay isang sanhi ng pagkakaroon ng sakit na cancer.
_____ 2. Ang mabuting kalusugan ang pinakamahalagang kayamanan ng tao sa buhay.
D.
_____ 3. Walang kinalaman sa kalusugan ang hindi

natin pag-eehersisyo sa araw-araw.
_____ 4. Ang tubig ay nakalilinis sa loob at labas ng
ating katawan.
_____ 5. Ang pag-inom ng softdrinks ay hindi nakasasama sa ating kalusugan.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
IV.
Aralin
I.
Sumulat ng maikling ulat tungkol sa isa sa mga sakit
na dulot ng tag-ulan. Ibahagi sa ulat ang mga dapat gawin
upang maiwasan ang ganitong uri ng sakit.
Kagamitan/Resorses
Dakilang Babae ng Bayan
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang mahahalagang pangyayari

o aksyon na bumubuo sa kwento o balita
Napagsusunud-sunod ang mga salita nang

paalpabeto
2.
Wika
Natutukoy ang ideya sa tula/awit na napakinggan
Nasusuri sa teksto ang tambalang pangungusap

bilang pinagsamang mga sugnay na parehong
makapag-iisa
18
3.
4.
II.
Pagsulat
Nakasusulat ng mga halimbawa ng tambalang

pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa
Nasasabi ang mga bagay na makatutulong upang

matupad ang mga pangarap sa buhay
B.
Paksang Aralin
1.
Pagtukoy sa mga Tambalang Pangungusap
2.
Paggawa ng mga Balangkas
3.
Pagsulat ng mga Tambalang Pangungusap
4.
Pagtupad sa Pangarap
C.
1.
Ang mga tambalang pangungusap ay maaaring magkaugnay o magkasalungat ang mga ideya.
2.
Ang pagbabalangkas ng mahahalagang pangyayari
sa kwento ay makatutulong sa pag-unawa nito.
3.
Makatutulong sa pagsulat ng buod ang balangkas
ng kwento.
4.
Maraming paraan upang matupad ang ating pangarap.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano binubuo ang tambalang pangungusap?
2.
Bakit mahalagang matutuhan ang paggawa ng
balangkas?
3.
Paano makatutulong ang balangkas sa paggawa
ng buod?
4.
Bakit mahalagang magkaroon ng pangarap ang isang
nilalang?

A.
Produkto: Paggawa ng balangkas ng akdang binasa
Pagganap: Basahin ang akda tungkol kay Teresa Magbanua. Igawa ito ng balangkas pagkatapos.
Punan ang mga patlang sa hinihinging mga
detalye upang mabuo ang balangkas.
Ang Babaing Heneral

Nakilala si Teresa Magbanua bilang Nay Isa
sa Iloilo. Isinilang siya sa Pototan, Iloilo noong Oktubre 13, 1868. Maliit pang bata ay kinakitaan na
siya ng katapangan. Madali siyang natutong lumangoy sa mga ilog at batis. Simbilis siya ng kidlat kung
mangabayo. Sanay rin siya sa paggamit ng baril.
Noong panahon ng himagsikan ay naghandog
siya ng tulong kay Heneral Poblador. Tumanggi ang
heneral, subalit sinabi ni Nay Isa na kaya rin ng mga
babae ang maglingkod sa bayan. Dahil kulang talaga
sa mga tauhan, napilitan ang heneral na bigyan si
Nay Isa ng mga armas at mga kawal.
Naging matagumpay na pinuno si Nay Isa.
Walang takot siyang nakipaglaban hanggang sa matalo ang mga kalaban sa mga bayan sa pulo ng Panay.
Naging tanyag ang kanyang pangalan bilang isang
matapang na heneral.
Ang Babaing Heneral

A.
B.
C.
Pagsilang
1.
Petsa: _____________________________
2.
Lugar: ____________________________
Mga Katangian noong Pagkabata

1.
___________________________________
2.
___________________________________
3.
___________________________________
4.
___________________________________
Mga Katangian Bilang Pinuno

1.
___________________________________
2.
___________________________________
19
B.
3.
Antas/Marka
4 Napakahusay
C.
Mga Tanong
Wasto lahat ang mga isinulat sa

balangkas.
Malinaw at malinis ang pagkakasulat.
1. Anu-anong katangian mayroon si

Maria Ylagan Orosa?
3 Mahusay
May isang mali/kulang sa balangkas.
2 Mahusay-husay
May dalawa hanggang tatlong

kulang sa balangkas.
1 Magsanay Pa
Higit sa tatlo ang kulang o mali

sa balangkas.
3. Ano ang naibahagi niya sa ating

mga kababayan?
B.
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit,
Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Alam ba ninyo kung sino ang kaunaunahang food chemist o food technologist sa Pilipinas?
2.
Bigyan ng iba pang kahulugan ang salitang nasa
loob ng web.
nagsasaliksik
pag-iimbak
Ang Hula Tunay na

Namin Nangyari
2. Bakit siya nagtagumpay sa buhay?

A.
Paglinang
Talakayin ang mga tanong sa prediction chart.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, pp. 33.
2.
Talakayin ang Mahahalagang Pangyayari sa Kwento,
p. 34.
3.
Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 35.
4.
Pag-aralan din ang Pagsusunud-sunod ng mga Salita,
p. 36.
5.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay
Maria Ylagan Orosa, atasan ang mga mag-aaral na
bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang
Filipino
Ugnayan 4
Yunit I
Aralin 4
link.
Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa
i-teach.vibalpublishing.com.
D.
Paglalapat
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
20
E.
A.
B.
C.
D.
3.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang kwento.
2.
Paglinang
1.
Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 37
2.
Tandaan, p. 37
Pagpapalalim
1.
2.
Bilugan ang dalawang sugnay na makapag-iisa
sa loob ng tambalang pangungusap.
1.
Ang mga mag-aaral ay nakikinig sa guro
habang ang guro ay nagpapaliwanag ng
mga aralin.
2.
Nais kong matupad ang aking mga pangarap kaya ako ay nag-aaral na mabuti.
3.
Ang tatay ay naghahanapbuhay samantalang ang nanay ay nangangalaga ng mga
anak sa bahay.
4.
Gusto kong kumain ng kendi pero ito ay
bawal sa akin.
5.
Ang tatay niya ay isang inhinyero at ang
kanyang nanay ay isang guro.
Pagsulat
1.
Talakayin ang pagsulat ng halimbawa ng tambalang pangungusap mula sa sugnay na makapag-iisa.
2.
Sumulat ng limang sariling halimbawa ng tambalang pangungusap. Guhitan ang dalawang sugnay na makapag-iisa; bilugan naman ang pangatnig
na ginamit.
A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Talentong bigay ng Maykapal, itulong
sa sangkatauhan.
2.

ng aralin.
Itanong: Ano ang mga ibinabahagi ni Maria Ylagan
Orosa para sa bayan?
B.
Paglinang
1.

Itanong: Paano mo bibigyan ng karangalan ang iyong
bayan? Anong katangian ang ibabahagi mo para
sa bayan? Magbigay ng mga halimbawa ng iba
pang mga Pilipinong naghatid ng karangalan
para sa bansa? Paano ipinakita ng mga boksingero at mga taong umakyat sa Mt. Everest ang
kanilang galing para sa karangalan ng bansa?
2.
3.
Magsaliksik tungkol sa iba pang Pilipinong
naghatid ng karangalan sa bansa. Humandang ibahagi ito sa klase. Ipakita ang kanyang larawan.
C.
Pagpapalalim
Magtala ng mga Pilipinong nagpakita ng galing para
sa karangalan ng bayan. Isulat kung anong larangan sila
nakilala.
21
B.
Punan ang tsart sa ibaba.

Halimbawa:
Manny Pacquiao Boksing
Pangalan ng mga Pilipinong
Nagbahagi ng Kakayahan Para
sa Karangalan ng Bayan:
Kakayahan/Larangan
1.
2.
3.
4.
5.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ng Oo o Hindi. Isulat ang sagot sa patlang.
_____ 1.
Nakapagtala ba ako ng mga Pilipinong

nagbigay-karangalan sa bansa?
_____ 2. Naisulat ko ba kung saang larangan sila
mahusay?
_____ 3. Naging mapanaliksik ba ako sa pagtatala
ng mga Pilipinong nagbigay-karangalan
sa bansa?
A.

Paghahanda
1.
Sabihin: May mga natatanging Pilipino na sadyang
ipinagmamalaki ang bansang Pilipinas at
ang kanilang pagiging Pilipino. Tulad ni Jose
Palma, ibinabahagi niya ang kanyang kakayahan sa paglalapat ng liriko sa pambansang awit na ang himig ay nilikha ni Julian
Felipe.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng pambansang awit
Paglinang
Iparinig ang awit na ito:
Iparinig ang pambansang awit na nagsasaad
ng pagmamalaki sa sariling lahi.
Lupang Hinirang
Bayang magiliw
Perlas ng Silangan
Alab ng puso,
Sa dibdib moy buhay
Lupang hinirang
Duyan ka ng magiting
Sa manlulupig
Di ka pasisiil.
Sa dagat at bundok
Sa simoy at sa langit mong bughaw,
May dilag ang tula, at awit
Sa paglayang minamahal.
Ang kislap ng watawat moy
Tagumpay na nagniningning
Ang bituin at araw niya
Kailan pa may di magdidilim.
Lupa ng araw ng luwalhating pagsinta
Buhay ay langit sa piling mo.
Aming ligaya na pag may mang-aapi
Ang mamatay ng dahil sayo.
1.
Paano inilarawan ang ating bansa sa awit?
2.
Ano ang naramdaman mo habang inaawit ito?
22
3.
C.
D.
Ang tugtugin ay himig martsa. Awitin natin nang

pamartsa.
Pagpapalalim
1.
Ipaliwanag ang mga parirala at pangungusap:
a.
Bayang magiliw
Perlas ng Silangan
b.
Lupang Hinirang
Duyan ka ng magiting
c.
Sa manlulupig
Di ka pasisiil
d.
Sa dagat at bundok sa
simoy at sa langit mong bughaw
e.
May dilag ang tula at awit
sa paglayang minamahal
f.
Ang bituin at araw niya
kailan pa may di magdidilim
g.
Buhay ay langit sa piling mo.
h.
Aming ligaya na pag may mang-aapi
Ang mamatay ng dahil sayo
2.
Idrowing ang diwang nakapaloob na inihahatid ng awit.
3.
Magdrowing ng watawat sa bond paper at kulayan. Idikit
sa patpat. Iwagayway habang nagmamartsa at umaawit.
Petsa: ___________________
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 32-39, Interaktibong Aralin sa i-Learn at
i-Teach sa Vibal website
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Kopyahin sa papel ang tula sa Yunit I ng batayang
aklat. Ipaliwanag ang ideyang ipinahahayag ng bawat
saknong ng tula.
Pagbasa
Nakabubuo ng bagong salita sa pamamagitan

ng pagpapalit sa posisyon ng pantig sa salita
Naisasalaysay na muli ang kwento ayon sa
wastong pagkakasunud-sunod
2.
B.

Lagda: ___________________
E.
Gintong Naging Bato
C.
Wika
Natutukoy ang paksa at ideya sa balita o kwentong napakinggan
Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang may

diptonggo at klaster sa tula
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng mga pangyayari sa binasa ayon

sa pagkakasunud-sunod nito
4.
Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat ibang

pagkakataon
Paksang Aralin
1.
Pagbubuo ng Bagong Salita
2.
Pagsasalaysay ng Kwento nang may Pagkakasunudsunod ng Pangyayari
3.
Pangunahing Ideya ng Narinig na Akda
4.
Pagsulat ng mga Pangyayari
5.
Wastong Pakikipag-ugnayan
1.
Ang mga pinakikinggan at nababasang akda ay naghahatid ng pangunahing ideya o kaisipan.
23
2.
3.
4.
5.
D.
II.
Tingnan ko kung sino sa inyo ang malakas na

makababali ng bigkis na ito.
Bawat isa ay sumubok, ngunit wala isa mang
makabali.
Ang ginawa ay kinalag ang bigkis. Kinuha ang
isang patpat at ibinigay sa isa.
Baliin mo ito, ang kanyang utos.
Kaydaling nabali.
Mga anak, ang sabi ng matanda, kayo ay
katulad ng mga patpat na ito. Kapag nagkakagalitgalit kayo at naghihiwa-hiwalay, madali kayong
matatalo at masusupil ng inyong kaaway; ngunit
kung kayo ay nagkakaisa at nagkakasundo, kayo ay
malakas at hindi matatalo, katulad ng nabibigkis na
patpat na ito.
Mula noon, ang magkakapatid ay nagmahalan
at nilimot ang kanilang alitan.
Ang mga pangyayari sa kwento ay may pagkakasunudsunod.

Ang pagpapalit o paglilipat ng pantig ay ginagamit
sa pagbubuo ng salita.
Ang mga pantig ay maaaring may klaster/kambal.
katinig o may diptonggo.
Ang kagandahang asal ay naipakikita sa wastong pakikipagkapwa.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalagang matukoy sa akdang binabasa
o pinakikinggan ang hatid nitong pangunahing ideya
o kaisipan?
2.
Bakit dapat alamin ang pagkakasunud-sunod ng mga
pangyayari sa kwentong narinig o binasa?
3.
Bakit mahalaga ang pantig sa wikang Filipino?
4.
Bakit mahalaga ang wastong pakikipagkapwa?

A.
Produkto: Pagsasalaysay ng pinakinggang kwento
Pagganap: Pakinggan ang pagbasa ng kwento. Isalaysay
nang may pagkakasunud-sunod.
Ang Pagkakaisa
Isang matanda ang may tatlong anak na lagi
na lamang nagkakagalit at nag-aaway. Ginamit ng
ama ang kanyang kapangyarihan at sinikap na papagkasunduin sila, ngunit tila walang mangyayari.
Ang mga lapastangang anak ay ayaw makinig sa
mabuting payo ng kanilang ama.
Isang paraan ang kanyang naisip. Nais niyang
turuan ng aral ang mga anak upang masugpo ang
kanilang pagbabasag-ulo.
Tinawag ang tatlong anak. Inilagay sa kanilang
harap ang isang bigkis na patpat.
Mga Pamantayan sa Pagkukwento:

1.
May tagpuan, tauhan, at suliranin ng tauhan.
2.
May pagkakasunud-sunod ng pangyayari.
3.
Wasto ang bigkas at may damdamin.
4.
Angkop ang galaw ng kamay, mata, at
ekspresyon ng mukha.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakuha lahat ang pamantayan.
3 Mahusay
May isang hindi nakuha.
24
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
3.

hindi nakuha.
Mga Tanong
Higit sa tatlo ang hindi nakuha.

Tunay na
Nangyari
2. Ano ang ginawa niya

sa alagang manok ng
hindi na ito mangitlog?
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Naranasan na ba ninyong makatanggap ng
isang bagay? Anong nararamdaman ninyo? Nagiging mapagpasalamat ba kayo sa mga bagay na
nasa inyo o nais ninyo pa ng mas marami? Basahin natin ang tula. Tingnan ninyo kung anong
aral ang mapupulot ninyo.
2.
Itambal ang salitang may salungguhit sa kolum
A sa pinakamalapit na kahulugan nito sa kolum B.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang.
A
B
a. kasaysayan
____1. Si Mang Tomas ay lubhang mapaghangad.
b. masiyahan
____2. Kwento ito ni
c. itak
Mang Tomas.
d. gusto kanya
____3. Maging kontento
lahat
kung anong mayroon
e. mabait
ka sa iyong buhay.
f. nagulat/
____4. Inahin ay nagulantang sa
nabigla
ginawa ni Mang Tomas.
____5. Kinuha niya ang gulok at
pinatay ang manok.
Ang Hula
Namin
1. Anong ugali mayroon

si Mang Tomas?

A.
B.
Paglinang
Ipabasa ang tula sa pp. 40-41.
Balikan at talakayin ang Prediction Chart.
C.
Pagpapalalim
1.
Sagutin ang mga tanong sa Sagutin, pp. 40-41.
2.
Talakayin ang Pagsasalaysay na Muli ng Kwento,
p. 42.
3.
4.
Pag-aralan din ang Pagbubuo ng Bagong Salita, p. 44.
5.
D.
Paglalapat
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
25

A.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang tula.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 45.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Basahin ang mga pangungusap. Bilugan ang
mga salitang may diptonggo.
1.
Masarap humigop ng mainit na sabaw
kapag umuulan.
2.
Nilagang baboy na may petsay ang paborito kong ulam.
3.
Makulay ang buhay.
4.
Mabuhay ang mga Pilipino.
5.
Sanay siyang lumangoy sa malinaw na
tubig.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang Pagsulat ng mga Pangyayari
sa Binasa, p. 47.
2.
3.
Isulat nang may pagkakasunud-sunod ang mga
paghahandang ginagawa mo sa pagpasok sa paaralan.
Gawin nang patalata.
A.
B.
C.
Paghahanda
1.
organizer.
Ipaliwanag: Paghahangad ng masama sa kapwa,
ugaling lisya at mapaminsala.
2.
ng aralin
Itanong: Anong ugali mayroon si Mang Tomas?
Paglinang
1.
Itanong: Nasisiyahan ka ba sa kung ano ang mayroon
ka ngayon?
2.
3.
Ipaliwanag ang mga bunga ng paghahangad ng
labis sa kung ano ang mayroon ka sa buhay. Gawin sa
pamamagitan ng talata. Ibahagi ito sa klase.
Pagpapalalim
A.
Magbigay ng limang paraan kung paano mo pinahahalagahan ang mga biyayang ibinigay at ibinibigay sa
iyo ng Panginoon.
B.
Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Oo
1. Nagpapasalamat ako sa mga biyaya
ng Panginoon sa akin.
2. Naiinis ako dahil kulang na kulang
ang aming mga pangangailangan.
3. Pinagyayaman ko ang mga biyayang nasa akin.
4. Nagiging kontento ako sa aking
mga tinatangkilik.
5. Pinupuri ko ang Panginoon sa mga
kabutihan Niya sa akin.
26
Hindi
A.
B.
2.

Paghahanda
1.
Itanong: Sino ang marunong kumuha ng ideya sa
balita at kwento?
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay
Paglinang
Iparinig ang salaysay na ito:
3.
Tayo ang Higit na Pinagpala

Pinagpala tayo kung tayo ay magigising na mas
malusog kaysa may karamdaman. Pinagpala tayo sa
patuloy na buhay na ipinahihiram ng Panginoon sa atin.
Pinagpala tayo kapag tayo ay may nasisilungan at may
kinakain sa araw-araw. Pinagpala tayo kapag marami
tayong kaibigan. Pinagpala tayo kapag tayoy may mga
magulang na nag-aaruga sa atin. Tunay tayong pinagpala
ng Panginoon sa simple nating pamumuhay at nalulutas
natin ang ating mga suliranin. Kaya nga patuloy tayong
magpasalamat at magpuri sa Panginoon sa lahat ng oras.
C.

1.
Sa anong mga bagay tayo pinagpala ng Panginoon?
2.
Ano ang mga dapat nating gawin bilang pasasalamat sa kabutihan ng Panginoon?
3.
Ano ang pangunahing ideya ng salaysay na iyong
binasa?
Pagpapalalim
Ibigay ang pangunahing ideya ng talata sa bawat
bilang. Isulat ang mga sagot sa iyong notbuk.
1.
Nagbabago ang panahon araw-araw.
Minsan ay maulap. Minsan ay maliwanag at
maaraw. Kung minsan naman ay maulan at
mahangin. Mayroon din namang mga araw na
mabagyo at maginaw. Sadyang maraming uri ng
panahon tayong nararanasan.
4.
5.
D.
Ang buwan ng Pebrero ay buwan ng

pag-ibig o pagmamahal. Sa buwan na ito ipinagdiriwang ang araw ng mga puso. Ang ilan sa mga
nagmamahalan ay kumakain nang magkasalo
sa mga restaurant. Ito ang panahon na sila ay
lumalabas na magkasama at ipinahahayag ang
pag-ibig sa isat isa.
Ang mga Ita ay maliliit at maiitim. Maikli at kulot ang kanilang buhok. Makapal ang
kanilang mga labi at sarat ang ilong. Nililibot
nila ang kagubatan sa paghahanap ng pagkain.
Kilala sila sa paggamit ng busog at palaso sa
pangangaso at pangingisda. Ang mga Ita ang
kauna-unahang taong nanirahan dito sa Pilipinas.
Maaaring maging isang kaibigan o kaaway ang apoy. Kaibigan natin ang apoy dahil ito
ay ating ginagamit sa pagluluto. Nagbibigay ito
ng init sa panahon ng taglamig. Ito ay nagiging
kaaway natin kapag sinira na ang ating bahay,
kagamitan, gusali, at mga punungkahoy.
Ang niyog ay puno ng buhay. Lahat ng
bahagi nito ay mahalaga mula sa ugat hanggang
sa bunga. Walang bahagi ang nasasayang. Ginagawang dingding ang mga dahon nito at haligi
naman ang katawan. Sa niyog din nagmumula
ang walis, bunot, langis, suka, at marami pang
iba.

Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
27
E.
IV.
Aralin
I.
Ipaliwanag nang patalata ang pangunahing ideya
ng binasang tula Gintong Naging Bato.
C.
1.
May mga salitang magkatulad ang bigkas maliban sa
isang titik na magkaiba ang kahulugan. Pares minimal
ang tawag dito gaya ng labis at lapis.
2.
Pares minimal din ang tawag sa dalawang salitang
magkatulad ang baybay ngunit magkaiba sa bigkas dahil sa magkaibang diin.
Halimbawa: bab at bab
Diing malumi ang una at diing maragsa ang ikalawang salita.
3.
May mga salitang katutubo sa isang asignatura
o larangan. Halimbawa ang pandiwa ay sa balarila
karaniwang ginagamit samantalang ang pabula ay
sa panitikan.
4.
Higit na maunawaan ang isang kwento kung mailalarawan ang katangian ng bawat tauhan.
5.
Ang katapatan ng pananalig sa Maykapal ay maipakikita sa mabuting gawa at pakikisama sa kapwa.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano maipaliliwanag ang pares minimal?
2.
Bakit mahalagang malaman ang mga salitang katutubo o nabibilang sa isang asignatura o larangan?
3.
Bakit mahalagang mailarawan ang katangian ng bawat
tauhan sa kwento?
4.
Paano maipakikita ang pananalig sa Maykapal?
Kagamitan/Resorses
Ang Matapat na si Daniel
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura
Nailalarawan ang kaugnayan ng isang tauhan

sa ibang tauhan
2.
Wika
Naiaayos ang mga pangyayari sa parabulang

napakinggan
Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares

minimal
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng paglalarawan ng isang tauhan

mula sa isang kwento
4.
Naipakikita ang katapatan sa Panginoon at sa

kapwa
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Salitang Pares Minimal
2.
Mga Salitang Kaugnay ng Ibang Asignatura
3.
Paglalarawan ng Tauhan
4.
Katapatan sa Panginoon at Kapwa
II.

A. Produkto: Pagsulat ng isang talatang naglalarawan
sa tauhan
Pagganap: Basahin ang akda. Pumili ng isang tauhang
ilalarawan sa pangungusap.
Ang Kalabaw at Paruparo
Natutulog ang uod sa itaas ng punungkahoy
nang biglang yumugyog ito. Nakita ni Uod si Kalabaw na
28
ikinikiskis ang ulo niyang kumakati sa puno.

Pakiusap, tumigil ka na sa pagkiskis ng ulo mo.
Ibig kong matulog, pakiusap ni Uod.
Umaga na at kayganda ng sikat ng araw. Gumising ka na! sabi ni Kalabaw.
Hindi alam ni Kalabaw na kailangan ng uod na
makatulog ng ilang linggo bago magkaroon ng pakpak at
makalipad. Nagpatuloy siya sa pagkiskis ng ulo hanggang
sa mahulog ang kawawang uod.
Ha, diyan ka sa lupa kasama ang mga kapwa mo
bulate! pagmamayabang na sabi ni Kalabaw.
Nagkakamali ka. Akala mo isa lamang akong bulate. Makikita mo pagkalipas ng dalawang linggo may
pakpak na ako, sabi ni Uod.
Pinatatawa mo ako, Uod! Isang tadyak ko lang sa
iyo ay patay ka na! Lumapit si Kalabaw kay Uod ngunit
mabilis itong nakagapang sa isang malapit na butas sa
ugat ng punungkahoy.
Lumabas ka riyan, Uod. Isama mo pang lahat ang
iyong kalahi. Lumaban kayo sa akin, hamon pa ni Kalabaw.
Umalis ka na, Kalabaw. Bayaan mo muna akong
makatulog. Sa ikalawang Sabado ay magkita tayo sa Mahabang Parang. Tandaan mo, sa umaga ng ikalawang
Sabado! sabi ni Uod.
Umalis na si Kalabaw. Sinabi niya sa mga hayoplupa ang usapan nila ni Uod. Nang makalipas ang dalawang linggo, nagising na si Uod. Biyernes pa lamang ay
nakagagalaw na siya hanggang sa maging ganap na paruparo. Ilang sandali pa at nakalilipad na siya. Sinabi ni Paruparo sa mga ibon, tutubi, bubuyog, at iba pang kulisap
ang pagkikita nila ni Kalabaw sa sunod na araw.
Kinabukasan, Sabado ay nasa Mahabang Parang
na ang mga hayop-bukid na kinabibilangan nina Kalabaw, Baka, Aso, Pusa, Kambing, Kabayo, at Unggoy. Mayabang nilang hinihintay ang mga hayop na may pakpak.
Di kaginsa-ginsay halos magdilim ang kaitaasan
sa pagdating ng mga kulisap at hayop na lumilipad.
Pinangungunahan ito ng mga ibon. Tinuka agad ng mga

ibon ang ulo ng mga hayop-lupa kasabay ang paglipad.
Maliksing ginapangan naman nina Balang, Tutubi, Paruparo, Uwang, at Salagubang ang tainga, leeg, at ilong ng
mga hayop-lupa. Kinagat naman nina Lamok, Bubuyog,
at Putakti ang ilang hayop-lupa.
Suko na kami! sigaw nina Kalabaw kasama ang
mga hayop-lupa. Tumakbo silang palayo sa Mahabang
Parang. Nagdiwang naman sa tuwa ang mga kulisap at
hayop na lumilipad.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakasulat ng talata na
naglalarawan.
May pamagat na nasa
malaking titik ang mahahalagang salita.
May pasok ang unang
pangungusap, may palugit,
at may angkop na bantas sa
bawat katapusan ng mga pangungusap.
3 Mahusay
Nakasulat ng talata ngunit

apat na pangungusap lamang.
May isa hanggang dalawang mali ang baybay.
May isa hanggang dalawang mali sa gamit ng malaking titik, bantas, at pasok ng
mga salita.
Wasto ang baybay ng mga
salita.
2 Mahusay-husay
Maraming mali sa baybay,

gamit ng malaking titik at
bantas sa mga pangungusap.
29
1 Magsanay Pa
C.
May dalawa hanggang

tatlong pangungusap lamang
ang naisulat.
3.
Ako ay kasapi sa isang singing group.
Isa lamang ang pangungusap na naisulat at hindi

pa maayos.
Maraming mali sa baybay,
bantas, at gamit ng malaking
titik.
4.
Sa Candelaria, Quezon idinaraos ang

praktis ng kanilang pag-awit.
5.
Di nila alintana ang hirap ng paggawa sa

bukid.

3.

Unang Araw PAGBASA
A.
Mga Tanong
Panimula
1.
Paghahanda
Iugnay ang dating kaalaman sa tema ng aralin.
Magpakita ng larawan ng pamilyang nagkakaisa.
Itanong: Anong masasabi ninyo sa larawan? Ang
pamilya mo ba ay nagkakaisa na tulad nito?
Tingnan natin kung bakit huwarang pamilya
ang nasa kwento.
2.
Tukuyin ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa tulong ng anyo ng mga titik at pahiwatig na
pangungusap.
1.
Natutuwa akong isalaysay ang kwento ng
katapatan ni Daniel sa Panginoon.
2.
Huwaran siya ng tunay na katapatan.

Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari
1. Ano ang gawain ni

Daniel tuwing umaga?
2. Bakit naiinggit kay
Daniel ang iba niyang
mga kasamahan?
3. Paano nakaligtas si
Daniel sa mga leon?
B.
Paglinang
Balikan at talakayin ang prediction chart.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 50
2.
Talakayin ang Paglalarawan ng Tauhan, p. 51.
3.
4.
Pag-aralan ang Mga Salitang Kaugnay ng Ibang
Asignatura, p. 53.
5.
30
D.
Paglalapat
5.
6.
7.
Petsa: ___________________
D.
Pagsulat
1.
2.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwento
2.
Paglinang
1.
2.
Pagpapaliwanag ng lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 54
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, pp. 54-55.
2.
Bumuo ng mga salitang pares minimal. Hanapin
sa kahon ang angkop na sagot sa bawat bilang.
1.
2.
batas
sipi
silya
bala
taga
Ines
pusa
sabit
palo
lolo
labi
tanod
lobo = _______
pako = _______
Pag-aralan ang pagsulat ng paglalarawan ng
isang tauhan mula sa isang kwento.
Lagda: ___________________
E.
Selya = _______ 8. sapit = _______

daga = _______ 9. kusa = _______
pala = _______ 10. butas = _______
3. inis
4. lagi
= _______
= _______
Ipagawa ang Magsanay A, B, C, at D, p. 56.
3.
Sumulat ng paglalarawan sa tauhang nabasa sa
ibang kwento. Ibahagi sa talata kung nagustuhan mo
o hindi ang tauhan.
A.
B.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang tema sa advance organizer

Katapatan sa Panginoon, huwag kalilimutan. Siya
lamang ang ating kaligtasan.
2.

ng aralin.
Paglinang
1.

Itanong: Lagi ba kayong nananalangin?
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa bahaging Ugnayan, p. 57.
3.
Sumulat ng maikling panalangin na humihingi ng patnubay sa Panginoon sa paggawa ng mga
gawaing nagpapakita ng katapatan sa Panginoon at
sa kapwa.
31
C.
Pagpapalalim
Magkaroon ng dula-dulaan. Hayaang ipakita ng
mga mag-aaral ang taimtim na pasasalamat at pagpupuri
sa Panginoon.
D.
Pagpapahalaga
Suriin ang isinagawang dula-dulaan. Lagyan ng tsek
() ang kolum ng iyong sagot.
Oo
Minsan
Hindi
1. Naipakita ko ba ang aking

kakayahan sa pag-arte?
2. Naipakita ko ba ang ugaling
pagkakaisa sa dula?
3. Naging masining ba ang
aking pagganap?
A.
B.
Ikaapat na araw PAKIKINIG

Paghahanda
1.
Itanong: Sino sa inyo ang mapagmahal sa kapwa at
handang ibahagi ang kanyang mga ginagawa
para sa kaligtasan ng iba? Ang kwento natin
ngayon ay tungkol sa isang batang matulungin.
2.
Paglinang
Ang Pananampalataya ng Kasambahay
Ang kasambahay na ito ay mula sa malayong
lugar. Siya ngayon ay naglilingkod kina Kap. at Gng.
Naaman. Siya ang tagahugas ng pinggan at kasama
sa bahay ng mag-asawa sa lahat ng gawain. Lahat
ng ipinagagawa sa kanya ay kanyang sinusunod maliban sa isa ang pagsamba sa mga rebulto ng mga
diyus-diyosan.
Si Kap. at Gng. Naaman ay nananalangin sa

idolong bato. Nang tinawag nila ang kasambahay na
ito upang samahan sila sa pagdarasal ay tumanggi
ito dahil sa tunay na Diyos na nakaririnig at nakakakita siya nananalangin.
Isang araw, nang maghatid ng almusal ang
kasambahay kay Gng. Naaman ay nakita nito ang
pag-iyak ni Gng. Naaman. Bakit po kayo umiiyak?
ang sabi niya. May sakit si Kap. Naaman. Mayroon
siyang ketong. At sabi ng doktor ay hindi raw niya
ito kayang pagalingin. Walang lunas, ang iyak ni
Gng. Naaman sa kasambahay.
May kilala po ako na makatutulong upang
mapagaling ang sakit ng kapitan, ang sabi ng
kasambahay. Kung pupuntahan po ninyo ang propeta sa aming lugar, alam niya po ang dapat gawin
upang siya ay gumaling, dagdag pa ng kasambahay.
Sinabi ni Gng. Naaman kay Kap. Naaman
ang sinabi ng kasambahay. Kaya nga dali-daling pumunta si Kap. Naaman sa lugar ng propeta. Kasama niya ang kanyang mga sundalo at karwahe na
maraming lamang regalo. Nakita ng propeta ang
kapitan at nalaman nito ang sakit niya. Ipinasabi sa
kanyang tao na Pumunta si Kap. Naaman sa Ilog
Jordan at doon ay maghugas ng pitong beses at siya
ay gagaling.
Nagalit si Kap. Naaman. Bakit daw siya papaliguin doon. Marumi ba raw siya? Hindi, hindi niya
susundin iyon. Uuwi nalang siya sa bahay nila.
Sa kanilang pagbabalik sa kanyang tahanan,
nadaanan nila ang Ilog Jordan. Sabi ng kanyang
mga sundalo, Kapitan, ginagawa niyo po ang mga
panlalaking gawain. Bakit hindi po ninyo subukang
gawin ang simpleng bagay na paliligo sa ilog?
Nakinig naman ang kapitan. Lumusong siya
sa maputik na ilog. Lumubog siya pero naroon pa
32
____ Nalinis ang mga sugat ng kapitan sa pagsunod

sa sinabi ng propeta sa kanya.
rin ang ketong. Isa, dalawa, tatlo, apat, lima, at

anim na beses siyang lumubog ay naroon pa rin ang
mga ketong. At sa ikapitong paglubog, ang ketong
ay nawala na. Malinis na ang balat ng kapitan. Nagsisigaw siya. Magaling na ako. Wala na akong ketong! Nagpalakpakan ang kanyang mga sundalo.
Tuwang-tuwa ang kapitan nang bumalik sa
pro-peta dala ang maraming regalo bilang pasasalamat subalit hindi tinanggap ng propeta ang mga ito.
Ang sabi ng propeta, Hindi ako ang nagpagaling sa
iyo, ang Diyos sa langit ang gumamot sa karamdaman mo.
Masayang bumalik ang kapitan at ang kanyang mga sundalo sa kanyang tahanan. Sumisigaw
siya. Magaling na ako! Magaling na ako!
At mula noon, sa tunay na Diyos na nananalangin si Kap. at Gng. Naaman kasama ng
kanilang kasambahay. Nagpasalamat at nagpuri sa
Diyos na pagpapagaling sa kanyang karamdaman.
C.
____ Umiiyak si Gng. Naaman dahil sa sakit ng

kanyang asawa.
____ Sinabi ng kasambahay ang tungkol sa propetang
makatutulong upang mapagaling ang kapitan.
D.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.

1.
Sino ang may karamdaman?
2.
Ano ang sakit niya?
3.
Sino ang naging daan upang gumaling ang
kapitan?
4.
Ano ang sinabing gamot ng propeta?
5.
Bakit kailangan na sa tunay na Diyos tayo magpuri at magpasalamat?
Pagpapalalim
Pagsunud-sunurin ang mga pangyayari sa kwentong
napakinggan. Lagyan ng bilang 1-5 ang patlang.
____ Lumubog ng pitong beses sa Ilog Jordan si Kap.
Naaman.
____ Pumunta ang kapitan sa lugar ng propeta upang
humingi ng payo para sa kanyang sakit.
IV.
Pagsunud-sunurin ang mga pangyayari sa kwentong
Ang Matapat na si Daniel. Lagyan ng bilang 1-5 ang patlang.
__________1.
Nagpalabas ng decree o batas ang
hari na naghahayag na sinumang
mahuling sumasamba at nananalangin sa iba bukod sa hari ay parurusahan.
__________2.
Ikinulong si Daniel sa kulungan ng
mga leon.
__________3.
Hinanapan ng mali si Daniel ng kanyang mga kasamahan dahil sa inggit.
__________4.
Tinanong ng hari kay Daniel ang
tungkol sa mga leon.
__________5.
Naging masagana at maayos ang
pamamalakad ni Daniel mula noon.
Kagamitan/Resorses
33
Aralin
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon at gamit sa

pangungusap
Natutukoy ang paksang pangungusap at ang

pangunahing ideya
2.
Wika
Natutukoy ang mga pariralang panaguri sa mga

pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang panaguri at simuno sa pangungusap

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng paksang pangungusap mula sa

ibinigay na ideya
4.
Naipakikita ang paglilingkod sa iba

B.
C.
4.
Ngiting Chadleen
Paksang Aralin
1.
Kahulugan ng mga Salita
2.
Bahagi ng Pangungusap
3.
Paksang Pangungusap at mga Detalye
4.
Pagtulong sa Higit na Nangangailangan
1.
Ang kahulugan ng salita ay makukuha ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap.
2.
Ang pangungusap ay nahahati sa dalawang bahagi
simuno at panaguri.
3.
Ang talata ay may paksang pangungusap at mga
sumusuportang detalye.
D.
II.
Mahalagang bigyan ng tulong ang higit na nangangailangan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalagang matukoy ang mga bahagi ng
pangungusap?
2.
Paano matutukoy ang paksang pangungusap ng

talata?
3.
Paano makukuha ang kahulugan ng salita?
4.
Paano matutukoy ang taong higit na nangangailangan

ng iyong tulong?

A.
Produkto: Pagtukoy sa paksang pangungusap
Pagganap: Basahin ang talata. May mga titik ang bawat
pangungusap. Isulat sa papel ang wastong ayos
ng talata mula sa paksang pangungusap na susundan ng mga sumusuportang detalye. Isulat
sa bawat bilang ang titik ng dapat mauna.
Susi sa Wastong Sagot:
1.
d.
3. a.
2.
e.
4. c.
5.
b.
a.
Dito rin matatagpuan ang malahiganteng puno

ng amlang, na nagsisilbing kanlungan ng mga panggabing hayop at ibon. b.Ito ang dahilan kung bakit
napakalamig ng klima rito. c.Nagsisikip ang lambak sa
ibat ibang punungkahoy tulad ng lansones, niyog, cacao, kape, at iba pang mga punong namumunga.
d.
Sa isang liblib na pook sa Alaminos, Laguna ay

may isang kahanga-hangang lambak na waring pinagpala ng kalikasan. e.Napakaganda ng pook na itong
sagana sa mga pako, palmeras, at iba pang mga halamang namumulaklak.
34
B.
Antas/Marka
Hindi maganda ang pakikitungo ng mga kamag-aral sa kanya.

________________
(Dagdagan pa ang pagsasanay.)
4 Napakahusay
Nakuha lahat ang wastong sagot.
3 Mahusay
May isang maling sagot.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
pkimaisaka
3.

maling sagot.
1.
abimsa
2.
Masiglang hinarap ni Chadleen

ang panauhin. ________________
Pinagtawanan si Chadleen ng
kanyang mga kamag-aral nang
hindi niya mabigkas nang mabuti
ang mga salita. ________________
Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari
1. Ano ang paglilingkod na

isinasagawa ng Operation Smile Philippines?

Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit
at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
samaya

Mga Tanong
Higit sa tatlo ang maling sagot.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: May kilala ba kayong kahanga-hangang
tao dahil sa kanyang pagiging mapaglingkod sa
kapwa? Tuklasin natin ngayon sa araling ating
babasahin kung sino siya.
2.
Tukuyin ang pinakamalapit na kahulugan ng
salitang may salungguhit sa bawat pangungusap.
Iayos lamang ang mga titik na nasa kahon. Isulat ang
sagot sa patlang.
3.
2. Ano ang naitulong nito

sa pagbabagong buhay
ni Chadleen?
B.
Paglinang
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik sa panayam
pp. 58-59.
Balikan at talakayin ang Prediction Chart.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang Sagutin, p. 59.
2.
Ipaliwanag ang Paksang Pangungusap, p. 60.
3.
Ipasagot ang Magsanay, p. 60.
4.
Pag-aralan din ang Katuturan ng Salita at Gamit
sa Pangungusap.
5.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay Chadleen Lacdo-o, atasan ang mga magaaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com.
Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit I Aralin 7
link. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa
35
D.
4.
5.
Paglalapat
Simuno
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang kwento
2.
Paglinang
1.
Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 63
2.
Tandaan, p. 63
Pagpapalalim
1.
2.
Basahin ang mga pangungusap. Pagkatapos, punan ang tsart para sa angkop na simuno at panaguri.
Halimbawa: Nagpiknik kami kahapon.
(nagpiknik, kahapon = panaguri; kami = simuno)
1.
Patuloy na umuunlad ang bansang
Pilipinas.
2.
Maraming makabagong sasakyan
sa lungsod.
3.
Sinalanta ng bagyo ang aming palay
at mais.
Mahaba ang bakasyon dahil sa bagyo.

Nagsisikap ako sa aking pag-aaral.
D.
A.
Panaguri
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan tungkol sa Pagbuo
ng Paksang Pangungusap, p.65.
2.
3.
Magbigay ng tig-apat na ideya mula sa sumusunod na mga paksang pangungusap.
1.
Maraming paraan upang maipakita ang
mabuting pakikitungo sa kapwa.
2.
Ang tagumpay ay makakamit kung may
determinasyon at pagsisikap.
Paghahanda
1.
organizer.
Ipaliwanag: Pananampalatayang tunay ay ang pagtulong sa higit na nangangailangan.
36
B.
C.
D.

ng aralin.
Paglinang
1.
Itanong: Anong kabutihan ang nagawa mo na naimpluwensyahan mo ang iba?
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 65
3.
Itala ang mga gawaing nagpapakita ng mabuting
pakikitungo sa mga sumusunod:
1.
kasambahay
2.
anak ng kasambahay
3.
mga kapwa na biktima ng bagyo o anumang
kalamidad
Pagpapalalim
Hayaang isadula ng mga mag-aaral ang nagpapakita
ng paglilingkod sa kapwa.
Pagpapahalaga
2.
2.
Oo
Minsan
Hindi
1. Naisadula ko ba ang pagpapakitang paglilingkod sa iba?

2. Naging makatotohanan ba ang
isinagawa kong pag-arte?
3. Naipakita ko ba ang paglilingkod
ko sa ibat ibang pagkakataon?
A.

Paghahanda
1.
Itanong: Sino sa inyo ang may lolo at lola pa?
Masarap bang magmahal ang inyong lolo at lola?
Makinig sa aking kwento.
B.
Paglinang
Ang Aking Lola Toyang
Lima kaming magkakapatid. Maaga kaming
naulila sa ina kung kaya ang aking Lola Toyang
ang tumayong ina para sa amin. Buhay pa noon
ang Lolo Juan ko na asawa niya. Silang dalawa ang
kasama namin sa aming paglaki habang ang aming
ama ay naghahanapbuhay sa Maynila. Mahirap lamang kami kaya nga ang pagsisikap at pagtitiyaga
sa pag-aaral ang ipinamulat sa amin ng lolo at lola
ko. Nakatapos kami ng elementarya at high school
nang mamatay na ang Lolo Juan ko. Si Lola Toyang
na lang ang naging gabay namin nang kami ay nasa
kolehiyo na. Kitang-kita ko ang hirap ng aking lola
upang matulungan niya ang aking ama sa pagtataguyod sa aming pag-aaral. Naglalabada siya at nagpaplantsa ng mga damit bilang pandagdag sa aming
mga gastusin. Mada-ling-araw pa lang ay gising na
siya upang ihanda ang mga kailangan namin at nagsisimula na siyang maglaba.
Mahirap ang buhay subalit salamat sa aming
lola. Sa kanyang pagsisikap, nakatapos naman kaming magkakapatid. Isa na akong guro ngayon at
sa opisina naman nagtatrabaho ang tatlo ko pang
kapatid. Naghahanda na para sa trabaho sa ibang
bansa ang kapatid kong lalaki.
Matagal nang namatay si Lola Toyang pero
ang kanyang kadakilaan para sa amin na kanyang
mga apo ay taos-puso naming pinasasalamatan. Ibinabalik din namin ang papuri sa Panginoon sa pagkakaroon namin ng mapagmahal na Lola Toyang.
1.
Ilang magkakapatid ang nagkwento?
37
2.
3.
4.
5.
C.
D.
Sino ang katulong ng kanilang ama sa pag-aalaga sa kanila?

Paano ipinakita ni Lola Toyang ang pagmamahal
niya sa kanyang mga apo?
Ano ang mahalagang bagay ang ipinamulat
ng kanilang lola?
Paano natin susuklian ang pagmamahal sa atin
ng lolo at lola natin?
Pagpapalalim
Tukuyin ang pariralang panaguri sa sumusunod na
mga pangungusap.
1.
Si Lola Toyang ay mapagmahal at maarugang
lola.
2.
Naglabada at nagplantsa siya ng mga damit
upang makadagdag sa aming gastusin.
3.
Nagsikap kaming magkakapatid na mag-aral sa
gitna ng kahirapan.
4.
Labis naming pinasasalamatan ang aming lola
sa kanyang wagas na pagmamahal.
5.
Ang tagumpay ay makakamtan kung tayoy magtutulungan at magsisikap.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
Tukuyin ang buong simuno at buong panaguri sa
sumusunod na mga pangungusap.
1.
Masayang nakinig ang magkapatid sa kwento ng
kanilang lola.
2.
3.
IV.
Aralin
I.
Tungkol kay Maria Makiling ang kwento

ni Lola Maria.
Niyakap nang mahigpit ng magkapatid ang
kanilang lola.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 58-65, Interaktibong Aralin sa i-Learn
at i-Teach sa Vibal website, Web Link (Chadleen Lacdo-o)
Isang Himala
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang mga salita na nagbibigay-pahiwatig sa kahulugan ng ibang salita sa pangungusap
Naaayos sa wastong pagkakasunud-sunod ang

mga pangyayari sa kwento
2.
Wika
Natutukoy ang mga bahaging parirala sa mga

pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang simuno at ang gamit nito

sa pangungusap
Natutukoy ang panaguri at ang gamit nito

sa pangungusap
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong

nabasa
4.
Naipakikita ang pagiging mapagmahal at mapagbigay sa kapwa
38
B.
C.
D.
II.
Paksang Aralin
1.
Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari
2.
Mga Salitang Nagbibigay-pahiwatig sa Kahulugan
3.
Gamit ng Simuno at Panaguri sa Pangungusap
4.
Buod ng Kwentong Binasa
5.
Pagiging Mapagmahal at Mapagpakumbaba
1.
Ang pang-uri na nagsasabi tungkol sa paksa o simuno
ng pangungusap ay maaaring pandiwa, pangngalan,
panghalip, pang-uri, o pang-abay.
2.
Ang kahulugan ng salitang ginamit sa pangungusap
ay matutukoy sa tulong ng pahiwatig na nasa pangungusap ding iyon.
3.
Ang kakayahang mapagsunud-sunod ang mga pangyayari sa napakinggan o binasang kwento ay salik sa
pang-unawa.
4.
Ang taong marunong magbigay, mapagpakumbaba,
at mapagmahal ay pinagpapala.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano nagkakaiba ang simuno at panaguri?
2.
Paano makukuha ang kahulugan ng salita sa pangungusap?
3.
Bakit dapat mapagsunud-sunod ang mga pangyayari
ng kwentong nabasa o narinig?
4.
Paano maipakikita ang pagmamahal, pagbibigay,
at pagpapakumbaba?

A.
Produkto: Paggamit ng pahiwatig sa pagkuha ng kahulugan ng salita
Pagganap: Basahin ang mga talata. Pagkatapos, hanapin
sa talata ang kasingkahulugan ng mga salitang
nasa kahon. May bilang ang mga salita sa kahon
na gabay sa talatang katatagpuan ng kasingkahulugan ng bawat isa.
kampana
2
tulisang-dagat
2
mabilis
2
musika
naglakbay
2
nagbalak
2
naibigan
3
kwento
5
3
kinuha/inari
nawala
Ang Gintong Batingaw

Sa simbahan ng Libon, Albay ay may malaking gintong batingaw. Ang buo at malakas na tunog
nito ay umaabot sa pandinig ng mga tao sa Mindanao.
2.
Nagustuhan ng mga pirata na naninirahan
sa karagatan ng Mindanao ang himig-tugtugin ng
batingaw. Agad nagplano silang kunin ang kahangahangang batingaw. Agad sumakay sila sa kanilang
bangka at naglayag patungong hilaga sa Kabikulan.
Nang malaman ng mga taga-Libon na darating ang
mga pirata, agad nilang ibinaba ang gintong batingaw at inihulog sa ilog.
3.
Ayon sa alamat, sinasabing pumasok na sa
bayan ang mga pirata isang gabi, ngunit tumunog
ang batingaw. Agad nilang sinundan ang tunog nito
hanggang sa sila ay naglaho na lamang.
4.
Pagkaraan ng ilang taon, hinanap ng mga
taga-Libon ang batingaw na ginto sa ilog na pinaghulugan. Marami ang namatay sa paghahanap
ngunit hindi na nakita ang gintong batingaw.
5
Naniniwala ang mga taga-Libon na inangkin
na ng mga diwata sa ilog ang gintong batingaw.
1.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
Wasto lahat ang sagot.
May isa hanggang
maling sagot.
dalawang
39
C.
2 Mahusay-husay
May tatlo hanggang apat na maling sagot.
1 Magsanay Pa
Lima o higit pa ang mali sa

naging sagot.
____ 2.

Mga Sagot sa Pagsasanay sa Aralin/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
at CD-ROM
3.

Unang Araw PAGBASA
A.
Mga Tanong
Panimula
1.
2.
Piliin sa kahon ang pinakamalapit na kahulugan
ng salitang may bilog sa bawat pangungusap. Isulat
ang titik ng tamang sagot sa patlang.
ipinaghanda
nais
simple
____ 1.
d.
e.
f.
nakawiwili
milagro
namangha
Ang mag-anak ay masayang namumuhay sa kanilang payak na bahay.
Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari
1. Saan nagpunta ang

bata isang umaga?
Paghahanda
Itanong: May alam ba kayong kwento sa Bibliya tungkol sa mga himalang ginawa ni Hesus? Tungkol
saan ang kwentong iyon?
Sabihin: Maraming himala ang ginawa ni Hesus. Isa
sa himalang iyon ay tungkol sa kwentong babasahin natin ngayon.
a.
b.
c.
Ipinaggayak siya ng baon ng kanyang ina.

____ 3. Hindi naalaalang kumain dahil
sa nakapananabik ang mga kwento
ni Hesus.
____ 4. Gusto mo bang ibahagi ang iyong
baon kay Hesus?
____ 5. Nagtaka ang bata sa himalang nangyari sa limang tinapay at dalawang
isda.
2. Ano ang baon niya sa

pagpunta doon?
3. Paano naghimala at
napadami ang baon
niya?
B.
Paglinang
Balikan at talakayin ang mga sagot sa Prediction Chart.
Atasan ang mga mag-aaral na gamitin ang CDROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Ulirang Pilipino, Ating Ipagmalaki
Pakikinig at pakinggan ang
kwento. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa at ipagawa ang pagsasanay.
Maaari ring ipa-access ang mga gawaing ito sa
i-learn.vibalpublishing.com. Bilang isang guro, maaari
rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
40
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 67.
2.
Pag-usapan at talakayin ang Pagkakasunud-sunod ng
mga Pangyayari sa Kwento, p. 68.
3.
4.
Talakayin din ang Mga Salita na Nagbibigaypahiwatig, p. 69.
5.
D.
Paglalapat
2.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
D.
B.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 71 sa Gamit ng
Simuno at Panaguri sa Pangungusap.
2.
Tandaan, p. 71.
Pagsulat
1.
Talakayin kung paano ang pagsulat ng maikling
buod ng kwentong nabasa.

A.
Buuin ang bawat pangungusap. Punan lamang
ng simuno o panaguri ang patlang.
1.
________ ang gumagamot sa mga may sakit.
2.
Nag-aaral na mabuti _________.
3.
Nagsayawan __________ nang marinig
ang tugtog.
4.
____________ ay tumutulong upang
lumakas ang ating katawan.
5.
Sumusunod _____________ sa mga magulang nila.
6.
Ang pangulo ng Pilipinas ____________.
7.
____________ ang aking magulang.
8.
Ang mga taga-Malabon ___________.
9.
___________ ang ampalaya.
10.
Ang aking aklat ____________.
3.
Balikan ang kwentong Ang Matapat na si
Daniel. Isulat ang maikling buod ng kwento. Sundin
ang mga bahagi ng balangkas sa pagbuo ng buod ng
binasa.
A.
Paghahanda
1.
organizer.
Ipaliwanag: Ang mapagbigay ay nananagana.
41
2.
B.

ng aralin
Paglinang
1.
Itanong: Ikaw ba ay mapagbigay? Anong magandang
dulot ng pagiging mapagbigay batay sa iyong
karanasan?
2.
3.
Gumawa ng talaarawan sa isang buong linggo.
Isulat ang mga gawaing nagawa mo sa bawat araw ng
nagpapakita ng pagmamahal at pagpapakumbaba.
C.
Pagpapalalim
Magsadula ang mga mag-aaral ng sitwasyong nagpapakita ng pagiging mapagbigay.
D.
Pagpapahalaga
Pahalagahan ang dulang ipinakita ng mga mag-aaral.
Oo
1. Naipakita ko ba ang aking kakayahan sa pagsasadula?
2. Naging masining ba ang aking
pag-arte?
3. Naipakita ko
mapagbigay?
ba
ang
pagiging
4. Marunong ba akong magbahagi

ng mga bagay na nasa akin?
5. Naging maganda ba at may-aral
ang aming dula sa kabuuan?
Hindi

A.
Paghahanda
1.
Itanong: Ano ang tungkulin natin sa ating kapaligiran upang mapanatili itong malinis?
2.
B.
Paglinang
Tungkulin sa Kapaligiran
Ang paglutas ng mga suliranin sa pangangalaga
ng kapaligiran ay nangangailangan ng tulong ng
lahat ng mamamayan. Tungkulin natin na sundin
ang mga batas sa pangangalaga ng ating kagubatan,
karagatan, kabundukan, at lahat ng pinanggagalingan ng ating likas na yaman.
Tungkulin nating makiisa sa pamahalaan upang
maibalik muli ang sariwang hangin at malinis
na kapaligiran. Itanim natin sa ating mga isipan na
ang mga likas na kayamanan ay ibinigay sa atin
ng Poong Maykapal upang gamitin nang wasto at
pangalagaan.

1.
Ano ang tungkulin natin sa ating kapaligiran?
2.
Sino ang makatutulong upang malutas ang suliranin sa kapaligiran?
3.
Ano ang dapat gawin upang mapanatiling malinis ang paligid.
4.
Sino ang nagbigay ng kapaligiran?
5.
Bakit dapat itong pangalagaan at ingatan?
42
C.
D.
Pagpapalalim
Tukuyin ang bahaging parirala sa sumusunod na mga
pangungusap.
1.
Ang kapaligiran ay handog sa atin ng Panginoon
na dapat pangalagaan at ingatan.
2.
Tungkulin ng mga mamamayan na ingatan ang
kapaligiran.
3.
Iwasan ang pagdudumi sa mga ilog at kanal.
4.
Magtanim tayo ng mga punungkahoy.
5.
Iwasan ang paggamit ng dinamita at mga bagay
na nakamamatay ng kalikasan.
Aralin
I.
Wonder Boy
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
2.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
IV.
Buuin ang mga pangungusap. Punan ng angkop na
simuno o panaguri ang bawat patlang. Tukuyin kung ito ay
pangngalan, panghalip, pang-uri, pandiwa, o pang-abay.
_________ 1. _________ ang aking mga magulang.
_________ 2. Ako ay isang mabuting _________ sa
aking mga magulang.
_________ 3. Ginagawa ko ang aking mga
_________ bilang isang mabuting
mag-aaral.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp.66-73, Interaktibong Aralin sa CD-ROM
at i-Learn/i-Teach sa Vibal website
Pagbasa
3.
4.
Napipili ang mga detalyeng sumusuporta

sa pangunahing ideya
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan o depinisyon, gamit
sa pangungusap
Wika
Natutukoy ang dalawang bahagi ng pangungusap na napakinggan
Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri at

simuno sa karaniwan at di-karaniwang ayos
ng pangungusap
Pagsulat
Nakasusulat ng isang talata kaugnay ng nasa

pamagat Kalikasan: Pangalagaan; Pilipino,
Ikarangal Mo
Natutukoy kung paano ikararangal ang bayan
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Detalye ng Pangunahing Ideya
2.
Magkakasingkahulugang Salita
3.
Kaayusan ng Pangungusap
4.
Pagsulat ng Paksang-diwa
5.
Pagpaparangal sa Bayan
C.
1.
Dapat magkakaugnay ang mga detalye na sumusuporta sa pangunahing ideya ng akda.
2.
Sa wikang Filipino ang karaniwang-ayos ng pangungusap ay panaguri bago ang simuno.
43
3.
4.
D.
II.
_____ 5.
Ito ang dahilan kung bakit karamihan ng mga

barangay noon ay matatagpuan sa baybaying
dagat, tabing-ilog, at sa gilid ng mga lawa at
batis.
_____ 6. Araw-araw ay nanghuhuli ang ating mga ninuno
ng mga yamang-tubig gaya ng isda, hipon, suso,
at iba pa.
_____ 7. Ginamit din ng ating mga ninuno ang mga ibaibang anyong-tubig bilang midyum ng transportasyon.
_____ 8. Kung mayaman ang ating mga karagatan gayundin ang ating mga kabundukan at kagubatan.
_____ 9. Natuto rin ang ating mga ninuno na gumamit
ng mga kasangkapang metal.
_____10. Bunga ng pag-unlad ng sibilisasyon, nasira
ng polusyon ang iba-ibang anyong-tubig at mga
lupain.
1.
a
3. b
5. b
7. b
9. b
2.
b
4. a
6. b
8. a
10. a
Ang paksang pangungusap ng talata ang pangunahing

diwang pinalulutang sa tulong ng mga sumusuportang detalye.
Ang pagbibigay-karangalan sa bayan ay maaaring
gawin kahit bata man.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat magkakaugnay ang mga detalyeng sumusuporta sa pangunahing ideya ng akda?
2.
Paano naiiba ang kayarian ng pangungusap ng
Filipino sa Ingles? Magbigay ng halimbawa.
3.
Bakit mahalaga ang paksang pangungusap sa talata?
4.
Paano natin mabibigyang-karangalan ang ating
bansa?

A.
Produkto: Pagsasaayos ng magkakaugnay na detalye
ng isang paksa
Pagganap: Basahin ang mga detalyeng pangungusap.
Isulat ang titik ng angkop na paksang pangungusap para rito.
Mga Paksang Pangungusap:
a.
Sinikap ng ating mga ninuno na pangalagaan ang
ating kapaligiran.
b.
Marunong gumamit ng likas na yaman ang ating mga
ninuno upang ganap itong pakinabangan.
Mga Detalye:
_____ 1. Likas na mayaman ang ating kapaligiran.
_____ 2. Katutubo at payak ang paraan ng pamumuhay
ng ating mga ninuno noong unang panahon.
_____ 3. Karaniwang naninirahan ang ating mga ninuno
sa mga pook na malapit sa iba-ibang anyongtubig.
_____ 4. Sagana sa mga yamang-dagat ang ating mga
karagatan.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
C.
Nasagot lahat nang wasto.
3 Mahusay
May isa hanggang dalawang mali

sa mga sagot.
2 Mahusay-husay
May tatlo hanggang apat na mali

sa mga sagot.
1 Magsanay Pa
Lima o higit pa ang mali sa mga

sagot.

at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
44
Unang Araw PAGBASA

A.
3.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sinong superheroes ang kilala ninyo? Bakit
sila nakilala at sumikat? Anong karangalan ang
inihatid nila para sa bayan?
2.
D.
Pagtapatin ang kahulugan ng bawat salita sa
kolum A at B.
1.
2.
3.
4.
5.
3.
4.
5.
A
sigawan
wonder
dalampasigan
nagsanay
papunta
a.
b.
c.
d.
e.
B
kahanga-hanga
tabing-dagat
hiyawan
patungo
nag-ensayo
Talakayin ang Mga Detalye ng Pangunahing Ideya,

p. 76.
Ipasagot ang mga Magsanay A at B, pp. 76-77.
Talakayin ang Magkakasingkahulugang Salita sa p. 77.
Sagutin ang Magsanay A at B, p. 78.
Paglalapat
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap

Mga Tanong
Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari

A.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang binasang liham
2.
B.
Paglinang
1.
Itanong: Ano ang dalawang bahagi ng pangungusap? Ano ang dalawang ayos ng pangungusap?
Talakayin.
2.
Tandaan, p. 79
C.
Pagpapalalim
1.
1. Sa anong larangan nakilala

ang batang bida sa kwento?
2. Bakit nakamit niya ang
tagumpay?
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang liham tungkol sa Wonder
Boy. Balikan ang mga sagot sa KWL Chart. Talakayin kung
tama ang hula nila.
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila
2.
45
2.
A.
Itiman ang bilog na katapat ng K kung karaniwan ang ayos ng pangungusap; DK kung
di-karaniwan.
K
1.
2.
3.
4.
5.
B.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang pagsulat ng talata sa p. 81.
DK
Masayang namasyal ang

mag-anak sa Tagaytay.
Nagpabili ng lobo ang bunsong anak.
Sila ay kumain sa kilalang
kainan.
Nag-ensayo ng byulin si Kuya.
2.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa ayos

ng pangungusap, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit I Aralin 9 Wika.
Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan
sa i-teach.vibalpublishing.com.
Itanong: Ano ang mga dapat tandaan sa pagsulat ng

talata?
Gawin ang Magsanay A at B, p. 81.
3.
Sumulat ng talatang binubuo ng mga detalye
tungkol sa sumusunod na mga paksa. Bumuo rin ng
sariling pamagat.
Ang mga kapatid ay nakinig

sa tugtog.
Isulat ang karaniwang ayos ng sumusunod

na mga pangungusap.
1.
Ang mga Pilipino ay kilala sa husay sa ibat
ibang larangan.
__________________________________
2.
Ikaw ba ay sasali rin sa paligsahan?
__________________________________
3.
Sila ay maagang pumunta sa Cavite.
__________________________________
4.
Ang tatay ay nagmamaneho ng kotse.
__________________________________
5.
Ang mga anak ay tuwang-tuwa sa paglalakbay.
__________________________________
1.
Pangangalaga sa Kapaligiran
2.
Pagkakaisa ng mga Mamamayan
3.
Pagpaparangal sa Bayan

A.
Paghahanda
1.
organizer
Kahit bata pa man, may magagawa rin sa bayan. Talakayin ang kahulugan nito.
2.
ng aralin
B.
Paglinang
1.
Itanong: Ikaw, bilang isang bata, anong magagawa
mo para sa ikasusulong ng iyong bayan/bansa?
2.
3.
Sumulat ng talatang binubuo ng mga gawaing
nagpapakita ng pagpaparangal sa bayan.
46
C.
D.
Humihingi siya ng lakas at patnubay sa Panginoon sa

lahat ng kanyang mga laban at ibinabalik niya ang
pasasalamat sa lahat ng panalo niya. Kahanga-hanga
si Manny. Mula sa hirap, ngayon ay naging sikat at
pinakamayaman sa lahat ng boksingero rito sa Pilipinas. Tularan natin siya sa kanyang determinasyon at
kapakumbabaan.
Pagpapalalim
1.
Magsaliksik kung sinu-sino ang batang nakilala sa
paggawa ng kabutihan at kabayanihan at nagpakita
ng galing kaya sila ay masasabing kahanga-hanga.
2.
Pagtatanghal. Gumawa ng dula na nagpapahiwatig ng
kabayanihan ng isang bata. Ipakita ang iyong kakayahan kung saang larangan ka sisikat.
Pagpapahalaga
Oo

1.
Sino ang sikat na boksingero?
Hindi
1. Nakapagsaliksik ba ako ng mga batang

nagpakita ng galing?
2. Naipakita ko ba ang aking galing at
kakayahan sa pamamagitan ng dula at
pagtatanghal?
C.
A.

Paghahanda
1.
Itanong: Ano ang pangungusap? Ano ang dalawang
bahagi nito? Sino ang sumikat sa larangan ng
boxing?
Sabihin: Makinig sa babasahin kong salaysay. Piliin
ang mga pangungusap na ginamit dito. Pagkatapos, tukuyin ang dalawang bahagi ng pangungusap na inyong narinig.
2.
B.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay.
Paglinang
Ipabasa ang salaysay na ito:
Si Manny Pacquiao ay sikat na boksingero sa
kasalukuyang panahon. Tinalo niya ang mga kilalang
boksingero sa buong mundo. Bakit at paano siya naging sikat? Ang Panginoon ang inuna niya sa lahat.
2.
Paano at bakit siya sumikat?
3.
Anu-anong pangungusap ang nabuo ninyo mula

sa teksto? Ano ang dalawang bahagi ng pangungusap?
4.
Ano ang simuno? ang panaguri?
Pagpapalalim
A.
B.
Salungguhitan ang buong simuno at bilugan naman

ang buong panaguri.
1.
Si Charice Pempengco ay sumikat sa pag-awit.
2.
Nag-eensayo sa pagtugtog ng byulin araw-araw

si Yeoj.
3.
Magbabakasyon kami sa lalawigan.
4.
Si Eng. Jal ay mahusay na inhinyero.
5.
Malusog ang mga alagang baboy ni Mang Ric.
Buuin ang bawat pangungusap. Punan ng simuno

o panaguri ang patlang.
1.
__________ ang nagpapanatili ng katahimikan

sa pamayanan.
2.
Nag-aaral na mabuti __________.
3.
Ang aklat ___________.
4.
__________ nagpapahaba ng buhay.
5.
__________ ang aking magulang.

47
D.

Petsa: ___________________
2.

Lagda: ___________________
E.
IV.
Aralin
I.
A.
Punan ng angkop na simuno o panaguri ang sumusunod na mga pangungusap.
1.
Si __________ ay guro ko sa Filipino.
2.
Maraming ___________ ang nagdaang bagyo.
3.
Sa Pilipinas, si ___________ ay tinaguriang
Wonder Boy dahil sa kanyang ginawang rekord
sa paglangoy.
4.
___________ nang lubos si Justin ng kanyang
mga kababayan.
5.
Tangkilikin natin ang mga _____________
Pilipino.
B.
Sumulat ng limang sariling pangungusap. Salungguhitan ang panaguri; bilugan ang simuno.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 74-81, Interaktibong Aralin sa i-Learn
at i-Teach sa Vibal website
10
3.
4.
B.
Paksang Aralin
1.
Pagbabalangkas ng Binasa
2.
Magkasalungat na Kahulugan
3.
Pagsusuri ng Simuno at Panaguri
4.
Paggawa ng Ulat
5.
Paghahatid ng Kapayapaan sa Sarili at sa Iba
C.
1.
Malaking tulong ang pagbabalangkas ng binasang
akda sa pang-unawa.
2.
Kung may kasingkahulugan ang mga salita, mayroon
ding kasalungat na kahulugan ang mga ito.
Susi sa Kapayapaan
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nasasagot ang mga tanong tungkol sa kwentong

binasa
Nakabubuo ng balangkas tungkol sa binasa
Naibibigay ang kasalungat na kahulugan ng salita

Wika
Napapakinggang mabuti ang panutong angkop

sa sitwasyon
Naisasagawa ang panutong napakinggan
Natutukoy ang buong simuno at buong panaguri sa pangungusap

Pagsulat
Nakasusulat ng ulat tungkol sa isang paksa

Natutukoy kung paano mapananatiling payapa

at tiwasay ang pamumuhay
Natutukoy ang paraan upang makapaghatid

ng kapayapaan sa iba
3.
4.
D.
Ang ulat ay binubuo ng mga talatang may pangunahing

ideyang inihahatid at may mga sumusuportang detalye.
Ang naghahatid ng payapa at matiwasay na pamumuhay ay
kaibigan ng Panginoon.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano ba ginagawa ang balangkas?
48
2.
3.
4.
II.
Bakit mahalagang malaman ang kasingkahulugan at

kasalungat na kahulugan ng mga salita?
Paano ginagawa ang ulat?
Paano ba maipakikita o maihahatid ang kapayapaan
sa iba?

A.
Produkto: Pagbuo ng balangkas ng binasang akda
Pagganap: Basahin ang ulat tungkol sa Batangas at igawa ng balangkas. Isinulat na sa balangkas ang
paksang-diwa ng talata. Isulat sa patlang ang
angkop na mga detalye.
Batangas: Lalawigan ng mga Bayani
Madaling makilala ang isang Batanggenyo dahil sa kanyang intonasyon sa pagsasalita.
Kilala rin sila sa sipag at tiyaga sa paghahanapbuhay. Ang produkto nilang kape, tableya, mga
lutong sinaing na tulingan, pangat na biya, tambakol, ayungin, at inihaw na maliputo at tilapya
ay kilalang-kilala saanmang lugar sa bansa.
Nasa Batangas din ang tanyag na Lawa ng
Taal kung saan doon lamang mahuhuli ang isdang maliputo. Sa gitna ng lawa ay naroon ang
isa sa pinakamaliit na bulkan sa daigdig, ang
Bulkang Taal na aktibo pa rin hanggang ngayon.
Ang mga dalampasigan ng Nasugbu, Calatagan,
Calaca, Anilao, Lobo, at Lian ay pinagdarayo ng
mga turistang lokal at dayuhan man.
Makulay rin ang kasaysayan ng Batangas.
Itinatag ito noong 1581 at tinawag na Bonbon
o Balayan. Ito rin ang ginawang kabisera noon.
Nang sumapit ang 1732, naging Taal naman
ang kabisera at ito na rin ang ipinangalan sa
lalawigan. Taong 1754 nang tawaging Batangas
ang lalawigan.
Maraming dakilang Pilipino sa Batangas.

Kabilang dito sina Jose P. Laurel, pangulo ng
Ikalawang Republika ng Pilipinas; Teodoro M.
Kalaw, Kalihim-Panloob noong 1920-1922;
Apolinario Mabini, Ang Dakilang Lumpo at
Utak ng Himagsikan; at Claro M. Recto, Ama
ng Saligang Batas, 1935. Taga-Batangas din
sina Miguel Malvar, ang kahuli-hulihang heneral na sumuko sa mga Amerikano at si Marcela M. Agoncillo, isa sa mga tumahi ng ating
unang watawat na iwinagayway noong Hunyo
12, 1898 sa Kawit, Cavite.
Taga-Batangas din ang mga makabayang Pilipinong naglingkod sa pamahalaan na
sina Jose Diokno, Felixberto Serrano, at Felipe
Agoncillo.
Punan ang balangkas ng binasa.
A.
Mga Nagpatanyag sa Batangas
1.
____________________________
2.
____________________________
3.
____________________________
B.
Magagandang Tanawin sa Batangas

1.
____________________________
2.
____________________________
3.
____________________________
C.
Mga Petsa ng Naging Kabisera

1.
____________________________
2.
____________________________
3.
____________________________
D.
Mga Dakila at Kilalang Pilipinong

Taga-Batangas
1.
____________________________
2.
____________________________
49
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________

A.
Mga Nagpatanyag sa Batangas
1.
intonasyon sa pagsasalita
2.
sipag at tiyaga sa paghahanapbuhay
3.
mga produktong kape, tableya, tulingan, ayungin, maliputo, biya, at
iba pa
B.
Mga Magagandang Tanawin sa Batangas
1.
Lawa ng Taal
2.
Bulkang Taal
3.
Mga Dalampasigan
C.
Mga Petsa ng Naging Kabisera

1.
1581 Bonbon o Balayan
2.
1732 Taal
3.
1754 Batangas
D.
Mga Dakila at Kilalang

Taga-Batangas
1.
Jose P. Laurel
2.
Teodoro M. Kalaw
3.
Apolinario Mabini
4.
Claro M. Recto
5.
Miguel Malvar
6.
Marcela M. Agoncillo
Pilipinong
7.
8.
9.
B.
Jose Diokno
Felixberto Serrano
Felipe Agoncillo
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Wasto lahat ang isinulat sa patlang ng balangkas.
3 Mahusay
May isa hanggang dalawang mali

o kulang sa isinagot sa balangkas.
2 Mahusay-husay
May tatlo hanggang apat na mali

o kulang sa isinagot sa balangkas.
1 Magsanay Pa
May higit sa limang mali o kulang sa isinagot sa balangkas.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Paano natin makakamtan ang kapayapaan?
Ano at sino ang susing kapayapaan?
2.
Piliin sa panaklong ang tamang kahulugan ng
salitang may salungguhit.
1.
Si Norma Abdullah ay retiradong guro ng
Home Economics.
(kasalukuyang nagtatrabaho, nakapahinga na sa pagtatrabaho, magsisimula
pa lamang magtrabaho)
50
2.
3.
4.
5.
3.
Nakatatanda Award ang iginawad sa kanya.

(ibinigay, pinahiram, hiningi)
Malimit ang sigalot sa pamilya.
(kasayahan, kapayapaan, kaguluhan)
Katutubong Tausug si Norma Abdullah.
(likas, dayo, bisita)
Siya ay minamahal na residente ng Barangay San Raymundo, Jolo.
(panauhin, naninirahan, dalaw)
D.
Petsa: ___________________
Lagda: ___________________
E.

Mga Tanong
Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari
A.
1. Ano ang susi sa kapayapaan?
2. Anong mahalagang ambag ng
bida sa kwento ang tungkol sa
kapayapaan?
B.
3. Bakit pinamagatang susi sa

kapayapaan ang kwento?
B.
C.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang seleksyon Susi sa Kapa-yapaan. Balikan ang mga sagot sa Prediction Chart.
Talakayin kung tama ang hula nila.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila.
2.
Ipasagot ang mga tanong sa aklat sa Sagutin, p. 83.
3.
Talakayin ang Pagbabalangkas ng Binasa, p. 84.
4.
5.
Talakayin ang Magkasalungat na Kahulugan, p. 85.
6.
Paglalapat
C.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Itanong: Tungkol kanino ang kwentong binasa?
2.
Paglinang
1.
Itanong: Ano ang pagkakaiba ng buong simuno sa
payak na simuno? Buong panaguri sa payak na
panaguri?
2.
Tandaan, p. 86
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Punan ang talahanayan ng mga bahagi ng
sumusunod na mga pangungusap.
1.
Naghahabulan ang mga bata sa tabingdagat.
2.
Si Tiya Mila ay isang mananahi.
3.
Kilala sa katapangan ang mga Waray
at Tausug.
51
4.
Mamimitas kami ng mga bulaklak sa hardin.
5.
Masayahin ang mga Pilipino.

Payak na Simuno
1.
Buong Simuno
2.
1.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
Payak na Panaguri
B.
C.
D.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
Maraming pasalubong ang mapagmahal

na ama sa kanyang mga anak.
5.
Ang pista sa nayon ay totoong dinarayo ng

mga tagalungsod.
Pagsulat
1.
Talakayin ang aralin sa pagsulat sa p. 88.
Itanong: Paano ang paggawa ng ulat? Ipaliwanag
at gabayan ang mga mag-aaral.
2.
Buong Panaguri
1.
4.
Punan ng simuno/panaguri upang mabuo ang

mga pangungusap.
1.
_____ ang humuhubog sa kaalaman at

kabutihan ng mga mag-aaral.
2.
Kami ay mamamasyal _____.
3.
_____ ay masustansya para sa ating

katawan.
4.
Nagmamahalan _____.
5.
_____ ang nagpapatakbo ng bansa.
Bilugan ang payak na simuno at salungguhitan

ang payak na panaguri.
1.
Naglalaro ng taguan sina Yev at Yezh.
2.
Ang mga mamamayan ang pumipili ng

karapat-dapat na lider ng bansa.
3.
Mapuputi ang labada ni Inay.
3.
Sumulat ng ulat na patalata tungkol sa isang
Pilipinong nagbigay ng karangalan sa bansa. Humandang iulat ito sa klase.
A.
Paghahanda
1.

organizer.
Ipaliwanag: Ang nagtatanim ng kapayapaan, kaibigan ng Maykapal.
2.
B.
Talakayin ang kahulugan nito.

ng aralin.
Paglinang
1.

Itanong: Ano ang kaugnayan ng temang Ang
nagtatanim ng kapayapaan, kaibigan ng Maykapal sa
sarili mong buhay? Bilang mag-aaral, paano mo mapapanatiling payapa ang inyong silid-aralan?
2.
52
3.
B.
Paglinang
C.
Iparinig ang mga panutong ito:

Sundin ang sumusunod na panuto upang magkaunawaan sa pakikipagtalastasan sa klase.
1.
Makinig sa nagsasalita.
2.
Itaas ang kamay kung may nais sabihin.
3.
Hintayin ang tamang oras para sa pagpapaliwanag.
4.
Huwag sumagot nang nakaupo at sabaysabay.
5.
Igalang ang opinyon ng iba.
1.
Anu-ano ang panutong dapat sundin upang
magkaunawaan sa klase?
2.
Kaya mo bang isagawa ang mga napakinggang
panuto?
3.
Bakit dapat sundin ang mga panuto?
Pagpapalalim
Sumulat ng maikling panalangin para sa pagkakaroon ng payapa at tiwasay na pamumuhay.

C.
Pagpapalalim
A.
B.
D.
Magtala ng dapat gawin upang mapanatili natin ang

kapayapaan.
1.
_______________________________________
2.
_______________________________________
3.
_______________________________________
4.
_______________________________________
5.
_______________________________________
Bumuo ng jingle o rap na tumutukoy sa pagkakamit

ng kapayapaan.
Pagpapahalaga
Oo
Hindi
Lumikha ng panuto ayon sa sitwasyon sa klase.

Isagawa ang sumusunod na panutong ididikta.
1. Nakapagtala ba ako ng mga dapat

gawin upang makamit at mapanatili
ang kapayapaan?
2. Nakabuo na ako ng jingle/rap sa tema
ng kapayapaan?

A.
D.
1.
Umupo nang tuwid.
2.
Kumuha ng isang buong papel.
3.
Isulat ang buong pangalan mo, baitang, at pangkat.
4.
Isulat ang pangalan ng guro mo sa Filipino.
5.
Ipasa ang papel sa unahan.
Paghahanda
1.
Petsa: ___________________
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng mga panuto.

Lagda: ___________________
Itanong: Marunong ba kayong sumunod sa mga panutong isinasaad? Bakit kailangang sundin ang
mga panuto?
53
E.
4.
Sumulat ng limang panutong dapat sundin sa pagkakaroon ng talakayan sa loob ng klase.

IV.
5.
Kagamitan/Resorses
Lagumang Pagsusulit
Paalaala sa Guro: Inilagay/Minarkahan na ang mga

sagot sa mga pagsasanay, maliban sa
bahaging Pagsulat.
6.
7.
1.
2.
3.
a.
patanong
c.
pasalaysay
b.
pautos
d.
padamdam
Ito ay uri ng pangungusap ayon sa kayarian na binubuo

ng isang sugnay na makapag-iisa at sugnay na di-makapagiisa.
a.
payak
c.
padamdam
b.
tambalan
d.
hugnayan
8.
tugtog
c.
plaka
b.
sayaw
d.
sapatos
Alin sa sumusunod na mga salita ang may tunog ng

klaster?
a.
plantsa
c.
sabon
b.
damit
d.
pantalon
Ibigay ang kapares minimal ng salitang lakas.

a.
labis
c.
labas
b.
lasa
d.
laso
Masayang nagkwentuhan ang magkaibigan.

a.
masaya
c.
nagkwentuhan
b.
magkaibigan
d.
ginamit
Masiglang nagtalakayan ang klase ni Bb. Perez.

Ano ang ginamit na panaguri sa pangungusap?
9.
a.
nagtalakayan
c.
Bb. Perez
b.
klase
d.
masigla
Mabait si Inay.
Ano ang gamit ng simuno sa pangungusap?
Ano ang ginamit na pangatnig sa sumusunod na tambalang pangungusap?

Tumakbo siya nang mabilis ngunit hindi niya naabutan ang kaibigan.
a.
Ano ang ginamit na simuno sa pangungusap?
Wika
Bilugan ang titik ng tamang sagot.

Ito ay uri ng pangungusap ayon sa gamit na nagsasalaysay
o naglalarawan.
Alin sa sumusunod na mga salita ang may tunog diptonggo?
10.
a.
pang-uri
c.
pangngalan
b.
pandiwa
d.
pang-abay
Matulunging bata si Pio.

Ano ang ayos ng pangungusap?
a.
nang
c.
hindi
a.
di-karaniwan
c.
tambalan
b.
ngunit
d.
ang
b.
simuno
d.
karaniwan
54
16.
Pagbasa
Basahin ang pangungusap sa bawat bilang. Ibigay ang hinihingi rito. Isulat ang titik ng iyong sagot.
11.
12.
13.
Isang mabuting anak si Pio. Iginagalang niya ang kanyang

mga magulang. Tumutulong siya sa mga gawaing-bahay.
17.
nasaktan
c.
nagalit
b.
nagtampo
d.
natuwa
Hindi agad sumusuko ang taong may pangarap sa buhay.

Ibig niyang makamit ang mga ninanais sa buhay.
Isang mabuting anak si Pio.
b.
Tumutulong siya sa mga gawaing-bahay.
c.
Iginagalang niya ang kanyang mga magulang.
Ano ang pahiwatig na kahulugan ng salitang may

salungguhit?
d.
Lahat ng sagot.
a.
buhay
c.
sumusuko
b.
ninanais
d.
makamit
Ano ang kahulugan ng matalinghagang salitang ginamit

sa pangungusap na ito:
Nagtaingang-kawali siya sa utos ng ina.
Ibigay ang paksang-diwa ng sumusunod na mga detalye:

saging, mangga, lansones, mansanas.
a.
marumi ang kawali
c.
nagbingi-bingihan
a.
mahal
c.
prutas
b.
nagluto
d.
naglinis
b.
maasim
d.
matamis
18.
19.
Pasigaw na sumagot ang babae.
a.
galit
c.
matulungin
b.
handa
d.
masayahin
Lubos na inalagaan ng ina ang kanyang mga anak.

Ano ang katangian ng ina sa pangungusap?
15.
a.
a.
a.
masayahin
c.
mapag-alala
b.
mapagmahal
d.
matulungin
Ano ang isa pang katangiang ipinakita ni Daniel sa kwentong Matapat si Daniel?
a.
matulungin
c.
galit
b.
maalalahanin
d.
paladasal
Isulat ang hindi kabilang sa pangkat.

Mga Naging Pangulo ng Pilipinas:
Ano ang katangiang ipinakikita ng babae sa pangungusap?
14.
Labis na nagdamdam ang ina sa sinapit ng anak. Ano ang

kahulugan ng salitang may salungguhit?
20.
a.
Corazon Aquino
c.
Ninoy Aquino Jr.
b.
Joseph Estrada
d.
Ramon Magsaysay
Alin sa mga sumusunod ang kasalungat na kahulugan

ng salitang matiwasay?
a.
payapa
c.
tahimik
b.
magulo
d.
maayos
Pagsulat (5 puntos)
Sumulat ng talata tungkol sa kasalukuyang sitwasyon ng

ating kapaligiran. Gumamit ng ibat ibang uri ng pangungusap
ayon sa gamit at kayarian. Isaalang-alang ang wastong palugit,
gamit ng malaking titik, at angkop na bantas.
55
Yunit II Kalikasan, Ating Kayamanan

Nagpapakita ng kakayahang magamit ang wika sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan sa pakikinig, pagsasalita, at pasulat
na paraan; at makakuha ng impormasyon mula sa pagbabasa ng ibat ibang uri ng teksto.
Ang mag-aaral ay nagkakaroon ng

kaalaman sa:
Nakapagbibigay ng mga
detalyeng sumusuporta sa
pangunahing diwa, mga
detalyeng walang kaugnayan sa binasa, mga paksang pangungusap, at angkop na kahulugan ng salita
pagtukoy sa mga detalyeng

sumusuporta sa pangunahing
diwa, mga detalyeng walang
kaugnayan sa binasa, mga
paksang pangungusap, at angkop na kahulugan ng salita
pagtukoy sa mga salitang

magkasingkahulugan at magkasalungat
Nakapagbibigay ng mga
salitang magkasingkahulugan at magkasalungat
Napaghahambing
ang
opinyon, palagay, at katotohanan, sanhi at bunga
pagkilala at pagbibigay ng
angkop na sanhi at bunga
pagkilala sa opinyon, palagay,

at katotohanan
Sa pakikipagtalastasan, pasalita o
pasulat, mahalaga ay nauunawaan
natin ang bawat paksa at detalye
ng mga pangyayaring ating pinaguusapan
Mahahalagang Tanong
Bakit kailangang unawain ang paksa at detalye

ng mga pinag-uusapan?
Paano nakatutulong ang

pg-aanalisa ng mga salita
mula sa magkasingkahulugan,
magkasalungat, opinyon, palagay,
at katotohanan, sanhi
at bunga sa ating pangaraw-araw na buhay?
Bakit natin dapat matutuhan ang pangngalan,

panghalip, at pandiwa?
Ano ang kahalagahan
nito sa komunikasyon?
Ang pagkatutong ianalisa ang kasingkahulugan at kasalungat nito,

opinyon, palagay at katotohanan,
sanhi at bunga ay nagtuturo sa
atin upang lalong maging alisto at
matalas ang ating pag-iisip sa pagdedesisyon
56
pagkilala sa uri at gamit ng

pangngalan, panghalip, at
pandiwa
paggamit ng diksyunaryo
paggawa ng balangkas at pagpapakahulugan sa dayagram
pagsulat ng liham pangkaibigan
Nagagamit sa pagsasalita
at pagsulat ang mga uri
at gamit ng pangngalan,
panghalip, at pandiwa
Nakabubuo at nakasusulat
ng balangkas, dayagram, at
liham pangkaibigan
Ang mga pangngalan, panghalip,

at pandiwa ay mahalagang sangkap sa pakikipag-usap
Ang mga natutuhan sa pagbabalangkas, pag-unawa sa dayagram, at pagsulat ng liham ay ginagamit sa pagpaplano ng mga
gawain sa araw-araw
Sa paanong paraan nakatutulong ang pagbabalangkas, pag-unawa sa

dayagram, at pagsulat ng
liham tungkol sa ating
pamumuhay?
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng

kakayahan sa:
pag-unawa sa mga paksa at detalye ng binasang kwento o pangyayari

paghahambing sa magkakasingkahulugan at magkasalungat, opinyon sa katotohanan,
sanhi at bunga
paggamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa pakikipagtalastasan
pagpapaliwanag ng mga naunawaan mula sa pagbabalangkas, dayagram, at paggawa

ng liham pangkaibigan
pagbibigay ng paksa at detalye ng

kwento
pagtatambal ng magkakasingkahulugan at magkakasalungat, opinyon at

katotohanan, sanhi at bunga
paglalapat ng pangngalan, panghalip,

at pandiwa sa usapan o pakikipagtalastasan
pagbubuo ng balangkas, dayagram,

sat liham pangkaibigan
57

Produkto/Pagganap
P Produkto
Pagbuo ng dula gamit ang pangngalan,
panghalip, at pandiwa
P Pagganap
Magsadula ng isang
pangyayari tungkol sa
iyong pagbabakasyon sa
isang lugar. Gumamit ng
pangngalan, panghalip,
at pandiwa sa usapan.
Palabasin din sa usapan
ang gamit ng magkakasingkahulugan, magkakasalungat, opinyon
at katotohanan, sanhi at
bunga. Kailangan ding
may nabuong balangkas, dayagram, at liham
pangkaibigan.
4 Gumamit ng pangngalan, panghalip, at pandiwa sa

usapan. May magkasingkahulugan at magkasalungat, opinyon at katotohanan, sanhi at bunga sa
dula. May balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan ang dula.
3 Kulang ang sangkap na ginamit. Pangngalan, panghalip, at pandiwa lang at magkakasalungat, magkasingkahulugan, opinyon at katotohanan, sanhi at
bunga lang ang naiplabas sa dula.

*
Mga Sagot sa mga Pagsasanay sa Aralin
Maiikling Pagsusulit
Mga Sagot sa Interaktibong Pagsasanay sa CD-ROM at i-Learn/i-Teach

sa Vibal website
Portfolio ng mga Naisulat na Talata

o Ulat
2 Kulang na kulang ang sangkap na ginamit. Gamit

ng pangngalan, panghalip, at pandiwa lang ang
naipalabas sa usapan sa dula.
1 Hindi angkop ang ginamit na mga pangngalan,

pandiwa, at panghalip. Hindi nagkakaugnay ang
usapan sa sanhi at bunga, opinyon at katotohanan.
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
58

1.
Magkwento ng napapanahong paksa. Hayaang ibigay ng mga mag-aaral ang paksa at

detalye ng kwento.
2.
Talakayin ang mga detalyeng sumusuporta sa paksa at ang detalyeng walang kaugnayan sa binasa.
3.
Isulat ang mga salitang kailangang bigyan ng kahulugan at kasalungat. Ituro kung
paano ang paggamit ng diskyunaryo.
1. Mga Aralin 11-20 Yunit II ng Ugnayan

4 Teksto at Disenyo at Gabay sa Pagtuturo t Pagkatuto batay sa UbD
2. i-Learn/i-Teach Activities sa (i-learn.
vibalpublishing.com/i-teach.vibalpublishing.com)
4.
Ipatukoy ang sanhi at bunga, opinyon at katotohanan na ginamit sa kwento.
5.
Ituro ang mga salitang tumutukoy sa pangngalan, panghalip, at pandiwa na ginamit sa

kwento. Magkaroon ng laro tungkol dito.
6.
Ituro kung paano bubuo ng balangkas, dayagram, at liham pangkaibigan.
7.
Ipagawa ang mga mungkahi ng gawaing pagtuturo at pagtataya sa bawat aralin.
59
II KALIKASAN, ATING KAYAMANAN
2.
Mga Uri ng Pangngalan
3.
Angkop na Pangngalan sa Pagsulat
Aralin
11 Tayo Nang Mag-trekking
4.
Pangangalaga ng Kapaligiran
I.
Inaasahang Bunga
YUNIT
A.
Mga Layunin
1.
2.
Pagbasa
Naibibigay ang mga detalyeng sumusuporta

sa pangunahing diwa ng kwento o seleksyong
binasa
Natutukoy ang kahulugan ng mga salitang kaugnay ng iba-ibang asignatura

Wika
Natutukoy ang pangunahing ideya at paksa sa

balita
3.
4.
D.
Nagagamit ang mga uri ng pangngalan sa pagpapahayag
1.
Nauunawaan ang detalye ng mga pangyayari upang

matutuhang maging tiyak sa lahat ng mga gagawin.
2.
Naiuugnay ang mga salita sa pang-araw-araw na

kabuhayan.
3.
Natutukoy ang kaibahan ng tiyak na pangngalan

at ang pambalana.
4.
Ginagamit ang angkop na pangngalan sa pagsulat.
5.
Napahahalagahan ang pangangalaga sa kapaligiran.
Mahahalagang Tanong
1.
Anong kabutihan ang naidudulot ng paglalakbay?
Natutukoy ang karaniwan at di-karaniwang ayos

ng pangungusap
2.
Bakit dapat magkaroon ng paglilibang o field trip

minsan sa isang taon?
Pagsulat
Nakasusulat ng talata, usapan, at balita na gamit

ang pangngalan at ang ayos ng mga pangungusap
3.
Bakit dapat nating matutuhan ang pangngalan at ang

uri nito?
4.
Paano mo pinahahalagahan ang ganda ng kapaligiran?
B.
C.
Natutukoy kung paano mapangangalagaan ang

kapaligiran at kalikasan
Paksang Aralin
1.
Mga Detalyeng Sumusuporta sa Pangunahing Diwa
II.

A.
Produkto: Pagdrowing ng magandang tanawin at lalagyan

ng detalyeng sumusuporta tungkol dito
Pagganap: Idrowing ang isang magandang tanawin at may
mga detalyeng sumusuporta rito.
Pagpapakahulugan sa mga Salita

60
B.
Antas/Marka
C.
4-5. Bukang-liwayway pa lamang ay tinatalunton na

namin ang biyahe patungong Lawton. Pinupuntahan na namin ito kahit madaling-araw pa lang.
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa
Itanong: Sino sa inyo ang mahilig maglakbay?
Saan-saang lugar na ang inyong napuntahan?
Punan ang Prediction Chart nang pangkatan.
4 Napakahusay
Nakadrowing ng magandang tanawin

at maganda ang mga detalyeng sumusuporta tungkol dito.
3 Mahusay
Nakadrowing ng magandang tanawin

ngunit kulang ang detalyeng sumusuporta tungkol dito.
2 Mahusay-husay
Nakadrowing ng tanawin ngunit di

maganda at di nalagyan ng detalyeng
sumusuporta rito.
1 Magsanay Pa
Di tapos ang drowing na tanawin at

walang detalye tungkol dito.

Mga Sagot sa Pagsasanay
Saan lugar naglakbay

ang mga tauhan sa
kwento?
B.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino sa inyo ang mga mahilig maglakbay?
2.
Hanapin sa loob ng bawat pangungusap ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit. Bilugan ito.
1.
Mahilig mag-trekking ang kapatid niya. Nais nitong maglakbay kung saan-saan.
2.
Mountain climber ang tawag sa mga umaakyat
ng bundok.
3.
Si Allan ay myembro ng mountaineering club sa
kanilang unibersidad. Siya ay kasapi sa samahang ito.
C.
D.
Ang Hula
Namin
Tunay na
Nangyari
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng
kwento. Talakayin ang nakatakdang tanong sa Prediction
Chart.
Pagpapalalim
Pag-uulat ng pangkat.
Ipasagot ang mga tanong sa aklat, p. 93.
Talakayin ang Mga Detalyeng Sumusuporta sa
Pangunahing Diwa, p. 94.
Pag-usapan ang Pagpapakahulugan sa mga Salita sa p. 95.
Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 96.
Paglalapat
Petsa: _____________________
Lagda: _____________________
61
E.
Gawing di-karaniwang ayos ang sumusunod na mga pangungusap. Isulat ang sagot sa
inyong notbuk.
4.
Naglingkod sa bansa ang magkapatid.
5.
Huwarang sundalo ang tawag sa
kanila.
Pagpapahalaga
Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa
Pagganap
A.
B.
C.
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 98
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A at B, pp. 98-99.
2.
A.
Isulat ang K sa patlang kung karaniwan ang ayos
ng pangungusap; DK kung di-karaniwan.
___ 1.
Masayang maglakbay sa ibat ibang lugar.
___ 2. Ang pag-akyat ng bundok ay isang kasiya-siyang libangan at ehersisyo.
___ 3. Marami ang namamasyal tuwing tagaraw.
___ 4. Ibat ibang kapistahan ang idinaraos sa
ibat ibang lugar ng bansa tuwing tagaraw.
___ 5. Kami ay masayang nakikipamista.
B.
Basahin ang mga pangungusap.
Gawing karaniwan ang ayos ng mga ito.
Isulat ang sagot sa inyong notbuk.
1.
Sina Dave at VR ay magkapatid.
2.
Sila ay kambal.
3.
Ang magkapatid ay nag-aral sa
Philippine Manila Academy sa
Baguio City.
C.
D.
Tukuyin kung pantangi o pambalana ang sumusunod na mga pangngalan. Isulat ang sagot sa
patlang.
____ 1. YIS Barber Shop
____ 2. pasyalan
____ 3. sanggol
____ 4. sabon
____ 5. Aling Mely
Pagsulat
1.
Talakayin ang Angkop na Pangngalan sa Pagsulat, p. 100.
2.
Gawin ang Magsanay A, B, at C, p. 100.
3.
A.
Mangalap ng dalawang balita tungkol sa trekking. Sumulat ng talata tungkol dito na gagamitan ng pangngalan.
B.
Sumulat ng talata o usapan tungkol sa napanood mong episode sa programang Sports
Unlimited. Gumamit ng mga pangngalan.
A.
Paghahanda
1.
62
2.
Ipaliwanag: Kagandahan ng kapaligiran ay kamangha-mangha. Ipagpatuloy natin ang pagpapayaman at pagkalinga.

ng aralin
B.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay.
2.
3.
Itanong: Paano ka makatutulong sa pangangalaga ng
kalikasan? Idrowing ito at ipaliwanag. Gawin sa isang
bond paper at ipakita sa klase.
C.
Pagpapalalim
1.
Sining:
a.
Magdrowing ng isang magandang kapaligiran.
b.
Gumawa ng poster/islogan kung paano mapangangalagaan ang kapaligiran.
2.
Musika: Mag-compose ng isang jingle/rap tungkol
sa pangangalaga ng kalikasan at pagte-trekking sa
kalikasan.
D.
Pagpapahalaga
A.
Sagutin ang rubric.
Oo
1. Itinatapon ko ang basura kung saansaan.
2. Marunong akong mag-resaykel ng
mga basura.
3. Pinangangalagaan ko ang aking kapaligiran.
4. Wala akong pakialam sa kalinisan ng
kapaligiran.
5. Hinahayaan kong magbara ang kanal.
Hindi
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita
Paglalahad
Iparinig ang balitang ito:
Swine Flu, Mabagsik ayon sa DOH
Ibinunyag kahapon ng Department of Health
(DOH) na mabagsik umano ang Human Swine Flu
Virus na kumakalat at namiminsala ngayon sa Mexico, Estados Unidos, at iba pang bansa sa mundo.
Ayon kay Health Secretary Francisco Duque III,
kumbinasyon ng tatlong strain ng virus ang N1H1 na
ngayon ay kalat na sa Mexico.
Ito umano ay pinagsama-samang swine flu mula
sa baboy, avian flu mula sa ibon, at tinamaan naman
ng human flu ang nag-aalaga sa baboy.
Ang pinagsama-samang strain ay tumama naman
pabalik sa tao na naging dahilan ng pagkalat ng virus.
Ayon sa DOH, madaling makahawa ang nasabing sakit dahil isa itong airborne disease, na siya rin
umanong dahilan kung bakit paulit-ulit na ipinapayo
ng DOH sa publiko na mag-ingat sa pakikipagkamay,
beso-beso o halikan, at yakapan. Ipinapayo rin na
laging maghugas ng kamay at maging malinis sa ating
katawan.
Hango sa: Balita, Abril 28, 2009 ni Mary Ann
Santiago
1.
Ano ang pangunahing paksa/ideya ng balita?
2.
Ano ang swine flu?
3.
Anong tatlong strain ng virus ang kumbinasyon
ng swine flu?
4.
Saang bansa unang kumalat ang swine flu?
63
5.
C.
D.
Anu-ano ang dapat gawin upang maiwasan ang

sakit na ipinapayo sa atin ng DOH?
Pagpapalalim
Magparinig ng napapanahong balita. Ipasagot kung
ano ang pangunahing paksa/ideya ng balitang narinig.
Petsa: _____________________
Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng
isa o dalawang pangungusap tungkol sa paksa.
Lagda: _____________________
E.
IV.
Aralin
I.
3.
4.
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Paksang Pangungusap at mga Detalye
2.
Mga Salitang Magkasingkahulugan
3.
Mga Gamit ng Pangngalan
4.
Mga Paksang Pangungusap sa Talata
5.
Paglilinis ng Kapaligiran
C.
1.
Nauunawaan ang pinakapaksa ng isang usapan.
2.
Natutukoy ang katulad na ibig sabihin ng isang bagay,
pagkilos, o paglalarawan.
3.
Nagagamit ang mga pangngalan sa pakikipagtalastasan.
4.
Nakasusulat at nakabubuo ng talata na may iisang
paksa.
5.
Napahahalagahan ang kalinisan sa kapaligiran.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat tayong maging tiyak sa ating mga pinaguusapan at pinag-aaralan?
2.
Ano ang kahalagahan na mauunawaan ang kasingkahulugan ng mga bagay-bagay?
3.
Paano natin pananatilihing malinis at maayos ang
isang lugar?
Kumopya ng isang napapanahong balita sa pahayagan. Tukuyin ang pangunahing ideya at paksa ng balita.
Kagamitan/Resorses
12 Batanes, Isang Paraiso

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang pamaksang pangungusap at mga

detalye sa seleksyong binasa
Naibibigay ang mga salitang magkasingkahulugan

2.
Wika
Natutukoy ang konteksto sa isang usapang

napakinggan (Sino ang nag-uusap, papel na ginagampanan, saan at kailan nag-usap, layunin
at paksa ng usapan)
Nakikilala ang gamit ng pangngalan
Nagagamit ang pangngalan bilang simuno,

panaguri, tuwirang layon ng pandiwa, at pinaglalaanan
Pagsulat
Nakasusulat ng mga pamaksang pangungusap

sa talata
Natutukoy kung paano makikibahagi sa paglilinis ng kapaligiran
64
rikit
ganda

Unang Araw PAGBASA
A.
asul

A.
Produkto: Paggawa ng limang hugis na Perfect Match
Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan
bughaw
II.
Pagganap: Gumawa ng limang hugis na Perfect Match

Puzzle tungkol sa salitang magkasingkahulugan.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakagawa ng limang hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang

magkasingkahulugan.
3 Mahusay
Nakagawa ng apat na hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang

magkasingkahulugan.
2 Mahusay-husay
Nakagawa ng tatlong hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa salitang

magkasingkahulugan.
1 Magsanay Pa
Nakagawa ng isa hanggang dalawang

hugis na Perfect Match Puzzle tungkol sa
salitang magkasingkahulugan.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino sa inyo ang nakapunta na ng
Batanes?
2.
Ibigay ang titik ng kahulugan ng salitang may
salungguhit sa bawat pangungusap. Piliin sa kahon
ang titik ng tamang sagot.
1.
Nadestino ako ngayon sa Basco, Batanes.
2.
Akala mo umaalulong ang hangin dito lalo
na pag may bagyo.
3.
Ang sarap ng simoy ng hangin dito.
4.
Ivatan ang tawag sa mga katutubo sa
Batanes.
5.
Nakikipagkalakalan ang Ivatan sa mga
Taiwanese.
a.
b.
c.
d.
e.
nakikipagnegosyo
hihip
kahol na nakatatakot
napatira
taong doon mismo sa lugar nagmula
3.
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay, Interaktibong Aralin sa
i-Learn at i-Teach sa Vibal website
B.

Itanong: Sino ang nakapunta na sa Batanes?
Bakit sinabing isang paraiso ang Batanes?
Sabihin: Ilarawan mo nga ang isang paraiso.
Ihambing natin sa larawan ng Batanes ayon sa mababasa ninyo.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik
ng kwento. Talakayin ang mga tanong sa Pagtatakda ng
Layunin sa Pagbasa.
65
C.
D.
Pagpapalalim
Talakayin ang Mga Paksang Pangungusap at mga
Detalye, p. 104.
Ipasagot ang Magsanay kasunod nito.
Pag-usapan ang Mga Salitang Magkasingkahulugan.
A.
Tukuyin ang gamit ng pangngalang may bilog sa
pangungusap. Isulat sa patlang ang S kung simuno, PG kung panaguri, L kung layon ng pandiwa, at PL kung pinaglalaanan.
Paglalapat
Petsa: _______________
Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa o
dalawang pangungusap tungkol sa paksa.
Lagda: ______________
E.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 106
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C p. 107.
____ 2.
Si James ay manlalaro ng basketbol.
____ 3.
Maraming huling isda ang mga

mangingisda.
____ 4.
Nagdilig ng mga halaman ang hardinero.
____ 5.
Masustansyang gulay ang brocolli.
Ano ang gamit ng pangngalang may salungguhit

sa bawat pangungusap? Isulat ang S kung simuno, PG kung panaguri, L kung layon, at PL kung
pinaglalaanan.
____ 1. Si Yezhxia ay masayahin.
____ 2. Nagbabasa ng dyaryo tuwing umaga
si Tatay.
____ 3. Para sa dalaga ang mapupulang rosas.
____ 4. Ang tatay ko ay isang inhinyero.
____ 5. Ang trabaho ni Mico ay magpalit ng
dolyar.
C.
Bilugan ang pangngalan sa bawat pangungusap

ayon sa gamit na nasa loob ng panaklong.
(panaguri)
1. Si Veah ay isang magaaral.
(layon ng pandiwa) 2. Mahilig akong uminom ng gatas.
(simuno)
3. Ang mga anak ang nagpapasaya sa tahanan.
(pinaglalaanan)
4. Ang programa ay para
sa mga panauhin.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
2.
Ang cellphone ay binili para sa anak.
B.

A.
____ 1.
66
(panaguri)
5. Ang punong bayan ng

Magdalena ay tiyo ko.
Ipaliwanag: Paraiso ay hindi kailangang hanapin.

Nasa paligid lamang ito at dapat pagyamanin.
2.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa gamit

ng pangngalan, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang
i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4
Yunit II
Aralin 12
Wika. Bilang guro,
maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
B.

ng aralin.
Paglinang
1.

Iugnay sa sariling buhay ang temang Paraiso ay
hindi kailangang hanapin. Nasa paligid lamang ito at
dapat pagyamanin.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang wastong pagsulat ng pamaksang
pangungusap sa aklat, p. 108.
2.
3.
Magsaliksik ng iba pang impormasyon tungkol
sa Batanes. Isulat ang mga pamaksang pangungusap
ng bawat talata na nabasa mo. Gayahin ang sumusunod na pormat.
Unang talata: Pamaksang Pangungusap: ______
_____________________________________________
Ikalawang talata: Pamaksang Pangungusap: ___
_____________________________________________
Ikatlong talata: Pamaksang Pangungusap: ____
_____________________________________________
A.
Paghahanda
1.
2.
3.
Ibahagi sa klase ang isang masayang karanasan
hinggil sa pamamasyal sa isang magandang tanawin
sa Pilipinas.
C.
Pagpapalalim
1.
Sining
Idrowing ang mapa ng Batanes. Ilagay ang magagandang tanawing makikita rito.
2.
Sibika
Magsaliksik tungkol sa topograpiya ng Batanes. Itala
kung ilan at anu-anong anyong lupa at anyong tubig ang
makikita rito. Gayundin din ang klima rito.
3.
Filipino
Lumikha ng isang tula tungkol sa malaparaisong lugar
ng Batanes batay sa iyong nabasa.
4.
Musika
Lumikha ng awit o jingle tungkol sa Batanes.
67
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric:
Oo
Hindi
1. Naidrowing ko ba ang mapa ng

Batanes at ang magagandang tanawin
dito?
2. Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa
topograpiya ng Batanes?
3. Nakalikha ba ako ng tula at awit tungkol sa lugar?
4. Napahalagahan ko ba ang kalikasan
na likha ng Panginoon?
5. Makatutulong ba ako sa pagpapanatiling malinis at maganda ang isang
lugar?
A.
B.
Ikaapat na Araw - PAKIKINIG

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Makinig sa kwento at tukuyin ang detalye nito
ayon sa usapan.
Ang ganda pala talaga ng Boracay, Tatay, wika
ni Yeri.
Iyan po ba ang bangkang ating sasakyan sa
paglilibot sa magagandang tanawin ng isla? tanong
naman ni Yev.
Oo, at matutuwa kayo habang tayoy naglalakbay, sabi ng ama.
Hindi po ba nakakatakot na baka lumubog ang
bangka? ang tanong ni Yezhxia.
Hindi naman, Anak dahil tag-init ngayon hindi maalon ang dagat, ligtas ito sa paglalakbay. Basta
C.
humingi tayo ng patnubay sa Panginoon. Ang paliwanag ng ina sa tatlong anak.

Magkano po ang bayad sa bangka ng isang
tao upang malibot ang isla, Nanay? tanong ni Yev.
Medyo mahal, Anak dahil presyong panturista ang
bayad, sagot ng ina. Huwag na lang po kaya tayong
sumakay, Nanay upang matipid natin ang pera, sabi
ni Yeoj.
Anak, kaya namin kayo ipinasyal dito ng nanay
ninyo ay dahil nais naming kayong matuwa nang
lubos at makita ang ganda ng kalikasan sa Boracay.
Bigyan natin ng reward ang ating sarili sa buong taong pagtatrabaho at pag-aaral. Ang pera ay kinikita
subalit ang saya nang tayoy sama-samang mag-anak
sa isang lugar na tulad nito ay hindi kayang tumbasan
ng napakaraming salapi. Kaya kahit mahal, sige lang,
magsaya tayo, paliwanag ng ama.
Yeheey! ang sigaw ng tatlong magkakapatid.
Sasakay na po ba kami sa bangka? Oo, at mamaya,
magje-jet ski tayo at scuba diving. Wow! napakasayang karanasan po ito, Tatay. Salamat po, sabaysabay na wika nina Yev, Yeoj, at Yezhxia.
1.
Sinu-sino ang nag-uusap sa kwento?
2.
Saang lugar sila naroon?
3.
Kailan naganap ang pamamasyal ng mag-anak?
4.
Ano ang paksa at layunin ng usapan nila?
5.
Ano ang masasabing ugnayan ng mag-anak ayon
sa usapan?
Pagpapalalim
Tukuyin ang konteksto ng usapang napakinggan: Sino
ang nag-uusap? Ano ang papel na ginagampanan nila? Saan
at kailan sila nag-uusap? Ano ang layunin at paksa ng usapan sa kwento sa ibaba?
68
D.
Nalulugi na ang palayan ni Don Ramon kaya nais na

niya itong ipagbili. Tutol naman dito si Doa Jovita na kanyang asawa dahil ito ay pamana pa sa kanila ng kanyang
mga magulang.
Ramon, huwag mong ipagbili ang palayan. Kakausapin ko ang mga magsasaka. Baka may magagawa pa sila
upang makaahon tayo sa pagkalugi, wika ni Doa Jovita
sa asawa. Sige, Jovita, tingnan at gawin natin ang lahat
ng magagawa natin upang iahon ang palayan sa pagkalugi. Bibigyan kita ng anim na buwang palugit. Kung hindi,
mapipilitan tayong ipagbili ito sa bangko bago pa tayo tuluyang lumubog sa utang, wika ni Don Ramon.
1.
Sino ang nag-uusap?
2.
Ano ang papel na ginagampanan ni Doa
Jovita? Don Ramon?
3.
Saan sila nag-uusap?
4.
Kailan ito naganap?
5.
Ano ang paksa/ideya ng kwento?
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Balikan ang binasang liham, pp. 102-103. Isulat
ang paksa/ideyang nakapaloob sa liham.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp, 102-109, Interaktibong Aralin sa
Aralin
I.
13 Kampanya Para sa Kapaligiran

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang mga detalyeng walang kaugnayan sa diwa ng binasa
Nakapagbibigay ng kasalungat na kahulugan ng

mga salita
2.
Wika
Napapakinggan ang ideyang sang-ayon at sumasalungat at natutukoy ang damdaming namamayani sa usapang napakinggan
Nagagamit ang mga panghalip panao sa pangngalang hinahalinhan

3.
Pagsulat
Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong

inilalahad sa mga babala
4.
Natutukoy kung paano pahahalagahan ang

kalinisan
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Detalyeng Walang Kaugnayan sa Binasa
2.
Kasalungat na Kahulugan ng mga Salita
3.
Mga Panghalip Panao
4.
Pagpapahalaga sa mga Babala
5.
Pagpapahalaga sa Kalinisan
C. Pangmatagalang Pang-unawa
1.
Maging sensitibo sa mga bagay na nagsisilbing
balakid sa ganda ng mga pangyayari.
2.
Maging handa sa mga kataliwas na kahulugan o mga
pangyayari.
3.
Matutuhan ang mga angkop na panalita sa mga pangngalan.
69
4.
5.
D.
II.
Maging handa sa tuwi-tuwina.

Matukoy ang kahalagahan ng kalinisan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat tayong maging handa at sensitibo sa mga
bagay/pangyayaring nagsisilbing hadlang sa ating mga
gawain?
2.
Paano mo sinusunod ang mga babala? Bakit mo ito
sinusunod?
3.
Bakit dapat tayong maging malinis? Anu-ano ang
kahalagahan ng pagiging malinis?

A.
Produkto: Paggawa ng plakards tungkol sa mga babala
para sa kaligtasan ng kapaligiran
Pagganap: Gumawa ng plakards tungkol sa mga babala
para sa kaligtasan ng kapaligiran.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakagawa ng maganda, malinis, at

maliwanag na plakards tungkol sa mga
babala para sa kaligtasan ng kapaligiran.
3 Mahusay
Nakagawa ng maganda, malinis,

ngunit hindi maliwanag ang plakards
tungkol sa mga babala para sa kaligtasan
ng kapaligiran.
2 Mahusay-husay
Nakagawa ng plakards ngunit hindi

maganda, hindi malinis, at hindi maliwanag ang mensahe tungkol sa mga babala
para sa kaligtasan ng kapaligiran.
1 Magsanay Pa
Hindi tapos ang ginawang plakards

tungkol sa mga babala para sa kaligtasan
ng kapaligiran.
C.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Paano natin malalabanan ang pagdami ng basura?
2.
Piliin sa loob ng panaklong ang wastong kahulugan ng mga salitang italisado sa bawat pangungusap.
Bilugan ito.
1.
Bawat isa sa atin ay dapat mabahala sa
patuloy na pagdumi ng paligid.
(magsaya, mag-alala, magalit)
2.
Nakapipinsala sa kalikasan ang patuloy na
pagdami ng basura.
(nakasisira, nagpapaganda, nagpapasaya)
3.
Nagkalat ang polusyong hindi maapula.
(makita, maamoy, mapigil)
4.
Ang paglalakad ay maituturing na mabisang paraan ng ehersisyo.
(epektibo, malakas, mahina)
5.
Ang bakanteng lote ay dapat taniman ng
mga halaman.
(puno ng laman, walang laman, mataba)
3.
Sagutin ang mga tanong sa Prediction Chart
nang pangkatan.
70
Mga Tanong
Ang Hula Namin
Tunay na Nangyari
1. Anong mga paraan

ang dapat nating
gawin upang maiwasan ang pagdami
ng basura?
A.
B.
2. Paano ka mangangampanya laban sa

pagdami ng basura?
B.
C.
D.
Paglinang
kwento. Balikan at talakayin ang mga tanong sa Prediction
Chart.
Pagpapalalim
Pag-uulat ng pangkat sa mga isinagot nila sa Prediction Chart.
Ipasagot ang mga tanong sa aklat, pp. 110-111.
Talakayin ang Mga Detalyeng Walang Kaugnayan sa
Binasa, p. 112.
Ipasagot ang Magsanay, pp. 112-113.
Pag-usapan ang Kasalungat na Kahulugan ng mga
Salita.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa tulang binasa.
2.
Paglinang
1.
Talakayin ang aralin sa Wika, p. 114.
2.
Ipaliwanag ang lagom ng aralin sa bahaging Tandaan,
p. 114.
Pagpapalalim
1.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 115.
2.
A.
Palitan ng panghalip panao ang mga salitang
may salungguhit sa pangungusap. Isulat ang
sagot sa patlang.
_____ 1. Si Sophia ay kamag-aral ko.
_____ 2. Sina Yeoj, Yev, at Yezhxia ay magkakapatid.
_____ 3. Ako, si Joey, at si Eugene ay mamamasyal sa mall.
_____ 4.
B.
CJ, ___ ba ang makakapareha ko sa sayaw?
_____ 5. Ang kotseng pula ay sa tatay, nanay,

at akin.
Buuin ang bawat pangungusap. Punan ang patlang ng wastong panghalip panao. Gawing patnubay ang mga salitang nasa panaklong upang
maibigay ang wastong sagot.
(ang mga bata)
1. ___ ay masasayang
naglalaro.
(ako, ikaw, tayo) 2. Mahalin ___ ang ating
mga magulang.
(ako, ikaw, siya)
3. ___ ay mga Pilipino.
(Si Gng. Luces)
4. ___ ay isang guro.
(nina Sandy,
5. Ang bahay _____ ay
malayo.
Joshua, at Lorie)
71
C.
D.
Buuin ang talata. Punan ng wastong panghalip

panao ang mga patlang.
Alam 1 _____ nagbago na 2 ___. Itinatapon na 3 ____ ang mga 4 ____ pinagkainan sa
basurahan di tulad ng dati na wala 5 ____ pakialam. Nais 6 ____ makatulong sa pagpapanatili
ng kalinisan at kaayusan ng 7 _____ paligid.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat, p. 116.
2.
3.
Isulat nang maayos at mas wastong porma ng
titik ang kahulugan ng nakalarawang dayagram.
B.
C.
D.
1.
Pagtalakay
1.
Iugnay ang temang Kaugaliang maganda,
simulan habang bata pa sa sariling buhay.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 119
3.
Magtala ng iba pang paraan na magagawa mo
upang mapigil ang ibat ibang uri ng polusyon.
Pagpapalalim
1.
Magtala ng magagandang kaugalian upang malabanan ang pagdami ng basura.
2.
Bumuo ng awit, jingle, rap na tumutukoy ng kampanya laban sa basura.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
2.
1. Napapanahon ba ang tema ng nabuong jingle o rap?
3.
2. Nagbibigay ba ng mensahe laban sa

mga basura ang nabuong rap?
4.
3. Masaya ba ang himig ng inilapat sa

awit?
5.
E.
4. Nakapagtala ba ng magagandang
kaugalian na dapat gawin upang maiwasan ang pagdami ng basura?
Pagpapahalaga
sa Pagganap
5. Nakabuo ba ako ng awit, jingle, o rap

na tumutukoy ng pangangampanya
laban sa basura?

A.
Hindi
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Kaugaliang maganda, simulan habang bata pa.
2.
ng aralin

A.
Paghahanda
1.
2.
72
B.
Paglalahad
Malinaw, malayang umaagos ang tubig sa ilog
ng Barangay Masaya sa isang distrito ng Maynila mga
ilang taon na ang nakalipas. Ito ang kinalulugdan ng
mga tao noon. Subalit ngayon ay nagbago na. Bakit
kaya?
Napakabaho ng ilog, ang wika ni Leo. Puro
basura at may patay pang hayop. Nakakasuka.
O, paano? Itatapon ba natin ang dala nating
basura rito? wika naman ni Greg. Sige, itapon na natin diyan. Sama-sama na silang mabulok sa ilog, sabi
ni Teody. Huwag na, sabi ni Leo. Kawawa naman
ang ilog. Dadagdag pa ang dumi ng basurang dala
natin. Di ba napag-aralan nating panatilihing malinis ang kalikasan. Ibalik na lang natin ang sako ng
basura at hintayin ang pagdating ng trak ng basura.
Doon na lang natin itapon, nakokonsensyang wika ni
Leo. Nandito na tayo e itapon na natin. Kung ayaw
mo, ikaw na ang magbuhat pabalik sa bahay, wika ni
Teody. Nais lang ni Kuya Leo na makatulong sa paglinis ng kapaligiran. Kaya tama siya. Maawa tayo sa
ilog. Sige tutulungan kita sa pagbuhat ng sako, Kuya,
wika ni Greg.
1.
Sinu-sino ang magtatapon ng basura?
2.
Natuloy ba nilang itapon ang basura sa ilog?
Bakit?
3.
Sino ang nagtatalo kung itatapon o hindi ang
basura?
4.
Sino ang sumasang-ayon? sino ang sumasalungat?
5.
Anong damdamin ang namamayani sa mga tauhan sa kwento?
C.
D.
Pagpapalalim
Makinig ng dula sa radyo. Pakinggan kung anong
ideya ang sumasang-ayon at sumasalungat. Tukuyin ang
damdaming namamayani rito.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Magsaliksik ng isang dula o kwento sa inyong aklat.
Isulat ang mga ideyang sumasang-ayon at sumasalungat.
Tukuyin ang damdaming namamayani rito.
Kagamitin/Resorses
14 Yerba Buena
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nagagamit nang wasto ang diksyunaryo
Nakasusulat ng balangkas sa anyong papaksa o

pangungusap (topical or sentences outline)
2.
Wika
Naisasagawa ang iniuutos ng kausap
Naisasakilos ang ilang patnubay napakinggan
Nagagamit nang wasto sa pangungusap ang mga

panghalip panao
73
3.
B.
C.
D.
II.
Pagsulat
Naisusulat ang interpretasyon o impormasyong

inilalahad sa dayagram
4.
Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga

halamang gamot
Paksang Aralin
1.
Paggamit ng Diksyunaryo
2.
Paggawa ng Balangkas
3.
Panauhan ng Panghalip Panao
4.
Interpretasyon ng Dayagram
5.
Pagpapahalaga sa mga Halamang Gamot
1.
Mahalagang matutuhan ang pagsasaliksik sa ibang
aklat tulad ng diksyunaryo.
2.
Matutuhan kung paano mabalangkas ng isang plano
o panukalang gawain.
3.
Matutuhang unawain ang kahulugan ng isang
dayagram.
4.
Maunawaan ang kahalagahan ng mga halamang
gamot.
Mahahalagang Tanong
1.
Ano ang kahalagahan ng pagiging mapagsaliksik?
2.
Bakit dapat matutuhan ang paggamit ng diksyunaryo
at ang pagbabalangkas?
3.
Bakit dapat matutuhang mag-interpret ng dayagram?
4.
Ano ang bisa ng mga halamang gamot? Bakit dapat
nating tangkilikin ang paggamit nito?

A.
Produkto: Paggawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon o biodata
Pagganap: Gumawa ng balangkas tungkol sa sariling impormasyon o biodata.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakagawa ng kumpletong balangkas

tungkol sa sariling impormasyon.
3 Mahusay
Nakagawa ng balangkas tungkol sa

sariling impormasyon ngunit may kaunting kulang sa datos.
2 Mahusay-husay
Nakagawa ng balangkas tungkol sa

sariling impormasyon ngunit maraming
datos ang kulang.
1 Magsanay Pa
Hindi natapos ang ginawang balangkas tungkol sa sariling impormasyon.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Anong halamang gamot ang kilala
ninyo? Anong sakit ang pinagagaling nito?
2.
Bigyang-kahulugan ang mga salitang nasa web.
tangkilikin
3.
masaklaw

Itanong: May alam ka bang mga halamang gamot? Magtala ng mga halamang gamot at ang sakit na
pinagagaling nito. Punan ang tsart. (Pangkatan)
74
Tsart ng Prediksyon (Prediction Chart)

Mga Halamang Gamot
Hal.: talbos ng bayabas
1.
2.
3.
4.
5.
B.
C.
D.
Panlanggas ng sugat
1.
2.
3.
4.
5.
Paglinang
kwento. Talakayin ang nakatakdang mga tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Paggamit ng Diksyunaryo, p. 123.
Pag-usapan ang Paggawa ng Balangkas, p. 124.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Atasan ang mga mag-aaral na gamitin ang CD-ROM

sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click ang Kalikasan, Ating Kayamanan
Pakikinig at pakinggan ang seleksyon. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa at ipagawa ang pagsasanay.
Maaari ring ipa-access ang mga gawaing ito sa i-learn.vibalpublishing.com. Bilang guro, maaari itong puntahan sa iteach.vibalpublishing.com.
Sakit na pinagagaling
Pagpapahalaga
Pagganap
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 125.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 126.
2.
A.
Salungguhitan ang panghalip panao sa bawat
pangungusap.
1.
Ako ay pupunta sa Malaysia.
2-3. Hindi ko namalayan ang pagdating mo.
4-5. Nagpasalamat sila sa tulong na ibinigay
natin.
B.
Punan ang patlang ng wastong panghalip panao.
1.
Alam ba ___ na may kampanya laban sa
basura bukas?
2.
Sasama ____ sa pangangampanya.
3.
Sabay-sabay _____ isigaw ang Basura,
iwaksi na.
4.
______ nang simulan ang proyektong ito.
5.
Matatapos ______ agad ang mga gawain.
75
C.
D.
Piliin ang wastong panghalip panao sa panaklong.

1.
Naligo ______ nang maaga. (ako, natin,
mo)
2.
Ginawa ____ agad ang iniutos ni Kuya.
(ako, niya, siya)
3.
Sabay _____ sa paglalakad bukas, ha?
(nila, akin, tayo)
4.
______ ang damit na tinatahi ko. (Iyo,
Sila, Kami)
5.
Ang _____ bahay ay bago. (iyo, mo, aming)
Pagsulat
1.
Talakayin ang pagsulat ng interpretasyon o impormasyon sa dayagram na nasa aklat, p. 127.
2.
3.
Magtanong at magsaliksik ng iba pang uri ng
mga halamang gamot. Punan ang dayagram sa ibaba
ng angkop na detalye.
Halimbawa:
Mga Halamang
Gamot
Bahagi ng Halaman
na Nakakagamot
Mga Sakit na
Pinagagaling
gumamela
buko ng bulaklak
pigsa

A.
B.
C.
D.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer
2.
ng aralin
Paglinang
1.
Iugnay sa sariling buhay ang temang Halamang
gamot ay tangkilikin, marami itong maitutulong sa
atin.
2.
3.
Magsaliksik ng limang halamang gamot. Isulat
ang mga sakit na napagagaling nito.
Pagpapalalim
1.
Magtala ng wastong paraan ng pangangalaga at pagpaparami ng mga halamang gamot.
2.
Idrowing ang mga halamang gamot na alam mo.
Kulayan ito.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
1. Nakapagtala ba ako ng mga halamang
gamot?
2. Nasabi ko ba ang mga sakit na
napagagaling ng mga halamang gamot?
3. Natuto ba akong magtipid at gumamit
ng natural at organikong gamot?
76
Hindi
D.

A.
Paghahanda
1.
2.
B.
Paglinang
Iparinig ang sanaysay na ito:
Ang bayabas ay pangkaraniwang matatagpuan
sa mga bakuran. Masarap maglambitin sa mababang
sanga nito. Masayang mamitas ng mga bunga lalo na
at manibalang ito. May natatanging katangian ang
bayabas, ito ay isang halamang gamot.
Ang mga dahon ng bayabas ay mahusay na panlanggas ng sugat. Magpakulo ng apat na dakot na
dinikdik na dahon sa dalawang tasang tubig. Palamigin at salain. Gamitin ang pinakuluan para panlanggas o panlinis ng sugat. Ulitin o gawin ito hanggang
dalawang beses isang araw.
1.
Anong halamang gamot ang tinalakay ng sanaysay?
2.
Anong bahagi ng puno ang pinag-usapan dito?
3.
Anu-ano pang sakit ang pinagagaling ng punong
ito?
C.
Pagpapalalim
Narito ang ilang prutas na masarap nang kainin ay
gamot pa. Ano ang sakit na pinagagaling nito? Pumili ng
dalawa lamang.
1.
duhat
6.
saging
2.
durian
7.
sampalok
3.
mangga
8.
guabano
4.
melon
9.
abokado
5.
papaya
10.
kalamansi

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Maghanda ang guro ng isang ulat tungkol sa mga
tulong na dulot ng mga halamang gamot.
Sundin ang sumusunod na mga panuto.
1.
Isulat ang iyong pangalan sa itaas na bahagi
ng papel.
2.
Umupo nang tuwid.
3.
Makinig sa iuulat ng guro.
4.
Sagutin ang mga tanong ng guro.
5.
Isulat ang sagot sa papel.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 120-127, Interaktibong Aralin sa CDROM at i-Learn at i-Teach sa Vibal website
15 Mga Produktong Organiko

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napipili nang mahusay ang angkop na kahulugan sa diksyunaryo
Natutukoy ang sanhi at bunga

2.
Wika
Napapakinggan ang mga pahayag ng pagmamalasakit sa kapwa

77
B.
C.
D.
Nagagamit ang isahan, dalawahan, at maraming

anyo ng panghalip na panao sa magkakaugnay
na pangungusap
3.
Pagsulat
Naisusulat nang may wastong baybay ang mga

salitang napakinggan
4.
Natutukoy kung paano pahahalagahan ang mga

organikong produkto
Paksang Aralin
1.
Pagtukoy sa Angkop na Kahulugan ng Salita
2.
Pagtukoy sa Sanhi at Bunga
3.
Kailanan ng Panghalip Panao
4.
Wastong Baybay ng mga Salitang Napakinggan
5.
Pagtangkilik sa mga Produktong Organiko
1.
Nagamit ang angkop na salita sa bawat pangyayari.
2.
Nauunawaan ang sanhi o dahilan at ang epekto
o bunga ng mga pangyayari.
3.
Natutukoy ang dami ng pinag-uusapan sa tulong
ng panghalip panao.
4.
Nakasusulat ng wastong baybay ng mga salitang
napakinggan.
5.
Natututuhang tangkilikin ang mga produktong organiko.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat angkop ang mga salitang gagamitin natin
sa bawat pangyayari?
2.
Ano ang kahalagahan na maunawaan ang sanhi at ang
magiging bunga ng isang kaganapan?
3.
Bakit kailangang alam ang kailanan ng panghalip?
4.
Gaano kahalaga ang pagbabaybay?
5.
Bakit dapat tangkilikin ang mga produktong organiko?
II.

A.
Produkto: Pagtuklas ng limang produktong organiko at
tukuyin ang sanhi at bunga ng paggamit
Pagganap: Tumuklas ng mga produktong organiko at
tukuyin ang gamot na dulot nito.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakatutuklas ng limang produktong

organiko at natukoy ang sanhi at bunga
ng paggamit ng mga ito.
3 Mahusay
Nakatutuklas ng apat produktong

organiko at natukoy ang sanhi at bunga
ng paggamit ng mga ito.
2 Mahusay-husay
Nakatutuklas ng dalawa hanggang

tatlong produktong organiko at natukoy
ang sanhi at bunga ng paggamit ng mga
ito.
1 Magsanay Pa
Nakatutuklas ng isa lang na produktong organiko at natukoy ang sanhi at

bunga ng paggamit ng mga ito.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Anu-ano ang produktong organiko
ang alam mo?
78
2.
Pagtambalin ang kahulugan
A at B.
A
a.
1.
nagsusulputan
b.
2.
hinihikayat
c.
3.
tangkilikin
d.
4.
organiko
e.
5.
mapapansin
E.
ng salita sa kolum
B
hinihimok
mapupuna
naglalabasan
itaguyod
natural

A.
B.
3.
B.
C.
D.

Itanong: Anu-ano ang produktong organiko
na alam ninyo?
Paglinang
pangkat. Talakayin ang nakatakdang mga tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagtukoy sa angkop na Kahulugan
ng Salita, p. 130.
Pag-usapan ang Pagtukoy sa Sanhi at Bunga, p. 131.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Pagpapahalaga
sa Pagganap
C.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa panayam
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 132
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Piliin at salungguhitan ang wastong panghalip
panao sa loob ng panaklong. Tukuyin ang kailanan nito. Isulat sa patlang.
________ 1. Manonood (ka, ikaw) ba ng palatuntunan?
________ 2. Pupunta (ikaw, kami) sa bahay ninyo.
________ 3. Tapusin (atin, natin) ang ating
proyekto.
________ 4. (Siya, Sila) ang aking mga kaibigan.
________ 5. (Kata, ako) nang mamasyal sa
hardin.
________ 6. Ang nawawalang pitaka ay sa
(kanya, sila).
________ 7. Alam ba (mo, ninyo) na may pagbabago sa iskedyul ng pagpasok sa
paaralan?
________ 8. Mahal (akin, ko) ang aking mga
magulang.
________ 9. Aakayin (kita, inyo) paakyat ng
hagdan.
________10. (Ikaw, Inyo) ba ang bagong
kotseng pula?
79
B.
D.
Bilugan ang panghalip panao na ginamit sa

pangungusap. Tukuyin ang kailanan nito. Isulat
sa patlang ang iyong sagot.
________ 1.
Kami ay handang tumulong sa
mga nangangailangan.
________ 2-3. Hangad po namin ang inyong
tagumpay.
________ 4.
Sa iyo ba ang makulay na
payong?
________ 5.
Mamahalin kita habang buhay.
________ 6.
Alamin natin ang makabagong
teknolohiya sa pagkatuto.
________ 7-8. Ipinagmamalaki ko, ako ay
isang Pilipino.
________ 9-10. Siya ang guro namin sa Filipino.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat nang may
wastong baybay ng salitang napakinggang na nasa
aklat.
2.
Ipagawa ang pagsasanay sa pagsulat, p. 134.
3.
Isulat nang wasto ang baybay ng mga salitang
ididikta ng guro.
1.
mamamayan
2.
pamahalaan
3.
pamumuhay
4.
katungkulan
5.
prinsipyo
6.
dalampasigan
7.
imbestigador
8.
kumpanya
9.
kalikasan
10. paglilingkod

A.
B.
C.
D.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Itaguyod mga produktong organiko, kalusugan natin dito ay sigurado.
2.
ng aralin.
Pagtalakay
1.
2.
3.
Sumulat ng talata tungkol sa kahalagahan ng
pagtangkilik sa mga produktong organiko. Humanda
sa pag-uulat nito sa klase.
Pagpapalalim
EPP
1.
Isulat ang wastong hakbang ng pag-aalaga ng mga
produktong organiko.
2.
Magtala ng wastong paraan ng pagtatanim ng mga
prutas at gulay at paano palalaguin ang mga ito nang
walang kemikal.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Tanong
1. Nakapagtala ba ako ng mga paraan
sa pangangalaga ng mga produktong
organiko?
2. Naitala ko ba ang ibat ibang uri
ng halaman at ang wastong paraan
ng pagtatanim at pangangalaga nito?
80
Oo
Hindi
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Paglalahad
Kung tayoy walang kakayahang pinansyal at pisikal upang makatulong sa ating kapwa, ang panalangin
ay isang mabisang paraan upang maipakita natin ang
ating malasakit sa kanila. Tayong mga Kristiyano ay nananampalataya na ang taimtim na panalangin ay mabisa
at may malaking naitutulong sa pangangailangan ng iba.
Paano ba natin ipinanalangin ang kapwa natin? Narito
ang paalaala ng limang daliri ng ating kamay kapag nananalangin. Paglapitin ang dalawang kamay at ilapit sa
iyong mga dibdib upang maging taimtim ang iyong panalangin. Ang hinlalaki ang pinakamalapit sa iyo; ipanalangin mo ang mga mahal mo sa buhay pamilya,
mga kamag-anak, mga kaibigan, mga kapitbahay, mga
katrabaho, at mga kapatid sa pananampalataya.
Ang hintuturo; idalangin mo ang mga nagtuturo
at nagpapagaling mga guro, doktor, broadcaster, pastor,
at iba pang propesyon na sila ang nagtuturo sa tamang
direksyon ng mga dapat gawin.
Ang datu o gitnang daliri ang pinakamataas na
daliri; ipanalangin mo ang mga namumuno sa ating
bansa mga lider ng organisasyon, administrasyon,
business, militar. Ang mga lider na ito ang nangangailangan ng patnubay ng Panginoon lalo na sa pagdedesiyon.
Ang palasingsingan o ikaapat na daliri; ang
pinakamahinang daliri sa pagtugtog na pyano at byulin,
ay nagpapaalala sa iyo upang idalangin ang mahihina,
may sakit, matatanda, may kapansanan, mga bahay
ampunan, preso, mga nasalanta ng kalamidad, at mga
naaksidente.
Ang huli ay ang hinliliit na kumakatawan sa iyong

sarili. Idalangin mo ang iyong pakikipagkapwa, ang
paghingi mo ng tawad sa iyong mga naging kasalanan at
pagpapasalamat sa lahat ng mga biyayang natamo.
Bilang Kristiyano, tungkulin natin ang magmalasakit sa kapwa sa tulong ng panalangin. Napalalakas natin ang mahihina at nagkakaroon sila ng inspirasyong
may nag-aalala at nagmamahal sa kanila.
1.
Anong paraan ang ipinakitang pagmamalasakit
sa kapwa na napakinggan sa teksto?
C.
2.
Paano ang tamang posisyon ng pananalangin?
3.
Sinu-sino ang pinaalaalang ipanalangin sa bawat

daliri ng ating kamay?
4.
Bakit mahalaga ang panalangin?
5.
Naipakita mo ba ang pagmamalasakit sa kapwa

sa pamamagitan ng panalangin?
Pagpapalalim
Piliin sa sumusunod ang nagpapakita ng pagmamalasakit sa kapwa. Isulat ang tsek () kung Oo; ekis () kung
hindi.
_____ 1. Tinutulungang tumawid sa kalsada ang
matatanda.
_____ 2. Pinagtatawanan ang mga may kapansanan.
_____ 3. Nagbibigay ng mga de-lata at mga damit sa
mga mamamayan.
_____ 4. Tinutulungan ang batang nawalan ng gamit
sa paghahanap nito.
_____ 5. Dinadalaw at inaaliw ang kaibigang may
sakit.
81
D.
4.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
B.
Magdrowing ng iyong ginagawa na nagpapakita ng
pagmamalasakit sa kapwa. Sumulat ng talatang nagpapaliwanag sa iyong drowing.
C.
Kagamitan/Resorses
16 Pag-aalaga ng mga Hayop

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang mga pangyayari na pinag-uugnay

ng sanhi at bunga
Napagsusunud-sunod ang mga salita nang

paalpabeto
2.
Wika
Natutukoy ang damdaming namamayani sa

usapang napakinggan
Nagagamit sa pangungusap ang isahan

at maramihang anyo ng panghalip pananong
3.
Pagsulat
Nagagamit nang wasto ang angkop na bantas

sa idinidiktang talata
D.
II.
Natutukoy kung paano ipakikita ang pagmamahal sa mga alagang hayop

Paksang Aralin
1.
Ugnayan ng Sanhi at Bunga
2.
Pagsusunud-sunod ng Salita nang Paalpabeto
3.
Gamit ng Panghalip Pananong
4.
Angkop na Bantas sa Idinidiktang Talata
5.
Pagmamahal sa Alagang Hayop
1.
Nauunawaan na sa bawat sanhi ay may katumbas na
bunga.
2.
Natutuhan ang wastong pagsusunud-sunod ng salita
ayon sa alpabeto.
3.
Natutuhan kung kailan gagamitin ang panghalip
pananong.
4.
Nauunawaan ang tamang bantas na gagamitn mula sa
idinidiktang talata.
5.
Nauunawaan kung paano ipadarama ang tunay na
pagmamahal sa mga hayop.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat matutuhan ang pag-aanalisa ng mga
pangyayari?
2.
Ano ang kahalagahan na alam natin ang wastong pagsusunud-sunuod ng alpabeto?
3.
Kailan dapat gamitin ang mga panghalip pananong?
4.
Gaano kahalaga ang mga bantas sa isang talata?
5.
Paano mo ipadarama ang pagmamahal sa alagang hayop?

A.
Produkto: Pagsulat ng talatang idinidikta na may angkop
na bantas
Pagganap: Sumulat ng talatang ididikta na may angkop na
bantas.
82
B.
3 Mahusay
1.
responsable
Nakasusulat ng talatang idinikta

nang may wastong pasok, palugit, gamit
ng malaking titik, at angkop na bantas.
2.
kapakinabangan =
k _ h _ _ _ g _ _n
3.
pag-aalaga
pa_-____ ga
4.
magdudulot
m a _ b i _ _g _ _
5.
pinsala
k_p_h_____n
Nakasulat ng talatang idinikta nang

may wastong pasok, gamit ng malaking
titik, at angkop na bantas ngunit walang
palugit.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
3.
Nakasulat ng talatang idinikta nang

may wastong pasok, gamit ng malaking titik ngunit walang palugit at hindi angkop
ang bantas.
Hindi natapos ang pagsulat ng talatang idinikta.

B.
C.
Panimula
2.
Paghahanda
Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin
Itanong: Sino ang may alagang hayop sa bahay? Alam ba ninyo ang wastong pag-aalaga sa mga
ito?
Punan ng titik ang bawat kahon sa kolum B
upang mabuo ang salitang inilalahad ng bawat salita
sa kolum A.
pa____g___n
Ang Hula Namin
Tunay na Nangyari
Anu-ano ang tamang paraan ng pagaalaga ng hayop?
Unang Araw PAGBASA
1.

Sagutin ang Prediction Chart nang pangkatan.
Tanong
A.
Antas/Marka
4 Napakahusay
D.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik nang
pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga tanong sa Sagutin, p. 138.
Talakayin ang Ugnayan ng Sanhi at Bunga, p. 139.
Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng Salita nang
Paalpabeto, p. 139.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
83
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglalahad
1.
2.
Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 140
Pagpapalalim
1.
Ipagawa ang mga pagsasanay sa p. 141.
2.
Karagdagang pagsasanay
A.
Kahunan ang panghalip pananong sa bawat
pangungusap. Tukuyin kung isahan o maramihan ang gamit nito. Isulat ang sagot sa patlang.
____ 1. Sinu-sino ang darating na mga
panauhin?
____ 2. Alin sa mga ito ang gusto mong
bilhin?
____ 3. Kani-kanino ang mga payong na ito?
____ 4. Magkano ang isang kaing na mangga?
____ 5. Anu-ano ang pinabibili nila?
____ 6. Saan kayo nagbakasyon?
____ 7. Bibisitahin ninu-nino ang ating
paaralan?
____ 8. Ano ang laman ng kahon?
____ 9. Ilang pirasong ubas ang kaya mong
ubusin?
____10. Magka-magkano ang padala nilang
pera sa inyo?
B.
Punan ng wastong panghalip pananong ang patlang upang mabuo ang pangungusap.
1.
________ sa mga panauhin ang bibigyan
ng regalo?
2.
C.
D.
________ ang mga pagkaing nais mong

ihanda sa iyong kaarawan?
3.
________ kayo dadalaw sa inyong lolo at
lola?
4.
________ matatagpuan ang Boracay
Beach Resort?
5.
________ ang paggawa ng bag na yari sa
straw?
Bilugan ang panghalip pananong sa bawat
pangungusap. Isulat sa patlang ang isahan nito
kung maramihan at maramihan kung isahan.
_______ 1. Magkano ang isang kilong bangus?
_______ 2. Saan-saan mo ipinasyal ang mga
turista?
_______ 3. Kailan tayo manonood ng sine?
_______ 4. Anu-ano ang ihahanda natin para
sa mga panauhin?
_______ 5. Sinu-sino ang sasama sa pagdalaw
sa ospital?
Pagsulat
1.
Talakayin ang Paggamit ng Angkop na Bantas
sa Idinidiktang Talata, p. 142.
2.
3.
Gumamit ng angkop na bantas sa pagsulat
ng idiniktang talata. Isulat sa sagutang papel.
Ang Mga Hayop ay Kaibigan
Alam mo ba na ang mga hayop ay ating
kaibigan? Maaari nilang iligtas ang ating buhay
mula sa tiyak na kamatayan. Katulad ni Tagpi,
agad siyang kumahol nang sunud-sunod sa masasamang taong manloloob sa aming bahay.
84
Isang hatinggabi, nagising kami at nagulat!

Nang makita nilang may nagising, mabilis na tumakbo paalis ang mga magnanakaw. Salamat kay
Tagpi. Kahit na hayop man siya, nakatutulong
din bilang isang kaibigan.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
Hindi
1. Nakapagtala ba ako ng mga paraan

sa pag-aalaga ng hayop?
2. Nakaguhit ba ako ng paboritong
hayop?
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
3. Nakasulat ba ako ng talata tungkol

dito?
4. Nakalikha ba ako ng action song tungkol sa mga hayop?

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance oranizer
2.
ng aralin
Paglinang
1.
Iugnay sa sariling buhay ang temang Hayop
man ay may damdamin din, silay alagaan at mahalin
natin.
2.
3.
Itanong: May alaga ka bang hayop? Ano ito?
Kung wala naman, anong hayop ang gusto mong
alagaan? Idrowing ito at sumulat ng talatang naglalahad kung paano mo mamahalin at aalagaan ang hayop
na ito. Gawin sa bond paper.
Pagpapalalim
1.
Itala ang wastong paraan ng pag-aalaga ng hayop.
2.
Idrowing ang paborito mong hayop. Sumulat ng talata
tungkol dito.
3.
Lumikha ng action song mula sa mga alagang hayop.
Awitin ito nang may kilos.
5. Naawit ko ba ito nang may kilos?
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng usapan
Paglalahad
Iparinig ang usapang ito:
Pakinggan ang usapan. Alamin ang damdaming
nakapaloob dito.
RHEA: Inay, bakit po ganito ang buhay? Kahit anong
sikap natin, mahirap pa rin tayo. Kailan po ba
tayo giginhawa?
INAY: Huwag kang mainip, Anak. May awa ang
Diyos. Giginhawa rin tayo. Kaya magsikap
kayong makatapos ng pag-aaral.
NILO: Nakakalungkot lang po, Inay. Wala na po si Tatay na katuwang ninyo sa pagtataguyod sa amin.
INAY: Mga anak, kayo ang aking lakas. Kahit wala na
ang tatay ninyo. Magtulung-tulong tayo upang
matupad ang pangarap niya para sa inyo na
makatapos ng pag-aaral.
85
C.
SARAH: (Biglang dumating mula sa paaralan dala ang

trophy.) Inay! Inay! Nanalo po ako sa paligsahan
ng pag-awit. Isasali naman daw po ako sa paligsahan sa telebisyon.
INAY: Talaga, Anak? Binabati kita! Rhea at Nilo, suportahan natin ang kapatid ninyo. May awa ang
Diyos. Kapag nanalo siya, magbabago na ang
buhay natin.
RHEA at NILO: Opo, inay. May ligaya po sa kabila
ng lungkot.
1.
Sinu-sino ang tauhan sa dula?
2.
Anu-anong damdamin ang nakapaloob sa bawat
pahayag ng mga tauhan?
3.
Paano maipakikita ang sumusunod na damdamin?
a.
saya
b.
lungkot
c.
panghihinayang
d.
galit
Pagpapalalim
Tukuyin ang damdaming ipinahihiwatig ng bawat tauhan batay sa kanyang ikinilos o ipinahayag. Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1.
Maraming biik ang ipinanganak ni Piggy.
a.
nabibigo
b.
natatakot
c.
natutuwa
d.
nalulungkot
2.
Luma naman ang damit ko. Sila, bago.
a.
nagdaramdam
b.
nagtataka
c.
natatakot
d.
nag-aalala
3.
D.
Sana hindi ko na binago ang sagot ko. Perfect

sana ang iskor ko.
a.
naiinip
b.
nanghihinayang
c.
nagtataka
d.
naiinis
4.
Bakit kaya wala pa siya? Alas-dos ng hapon ang
usapan naming magkita.
a.
nag-aalala
b.
natutuwa
c.
nagagalit
d.
naiinip
5.
Daddy! Kailan ka po uuwi? Gustung-gusto na
po naming makita ka.
a.
natatakot
b.
nananabik
c.
natutuwa
d.
naiinip
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Tukuyin ang damdaming namamayani sa sumusunod
na mga pahayag. Isulat ang sagot sa patlang.
1.
Wow! Ang ganda naman ng ibon.
2.
Mag-aalaga rin kami ng cockatiel at hamster.
Malilibang na kami, kapaki-pakinabang pa ang
oras namin.
86
3.
IV.
Aralin
I.
Talaga po? Anu-ano po iyon?

(Dagdagan pa ang pagsasanay)
2.
Kagamitan/Resorses
D.
17 Operasyon Basura
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang angkop na bunga sa inilahad

na sanhi
Naipapangkat ang mga salita

2.
Wika
Nakagagawa ng dayagram ng ugnayang sanhi at

bungang nakalahad sa seleksyong napakinggan
Nagagamit sa pangungusap ang panghalip paari

3.
Pagsulat
Nagagamit nang wasto ang malaking titik sa

pagsulat ng idinidiktang talata
4.
Natutukoy kung paano makikipagtulungan

tungo sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran
B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay ng Angkop na Bunga sa Sanhi
2.
Pagpapangkat ng mga Salita
3.
Mga Panghalip Paari
4.
Wastong Gamit ng Malaking Titik
5.
Pakikipagtulungan sa Kaayusan ng Kapaligiran
1.
Makapagbigay ng mga posibleng bunga sa sanhi ng
mga pangyayari.
II.
Matutuhan ang wastong pagpapangkat at pagsasamasama ng magkakaparehong salita.

3.
Matutuhan ang gamit ng panghalip paari.
4.
Matutuhan ang wastong gamit ng malaking titik.
5.
Makiisa sa mga proyekto ng kaayusan ng kapaligiran.
Maahalagang Tanong
1.
Bakit dapat maging alerto tayo sa mga posibleng bunga ng bawat sanhi?
2.
Bakit dapat matutuhan ang pagbubukud-bukod ng
mga salita?
3.
Ano ang kahalagahan ng panghalip paari sa ating
pang-araw-araw na buhay?
4.
Bakit dapat matutuhan ang wastong gamit ng malaking titik?
5.
Ano ang kahalagahan ng pakikipagtulungan sa kaayusan ng kapaligiran?

A.
Produkto: Paggawa ng apat hanggang limang tsart ng pagpapangkat ng mga salita
Pagganap: Gumawa ng tsart ng pagpapangkat ng mga salita.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakagawa ng apat hanggang limang

pocket chart tungkol sa pagpapangkat ng
mga salita.
3 Mahusay
Nakagawa ng tatlong pocket chart

tungkol sa pagpapangkat ng mga salita.
2 Mahusay-husay
Nakagawa ng dalawang pocket chart

tungkol sa pagpapangkat ng mga salita.
1 Magsanay Pa
Nakagawa ng isa lamang na pocket

chart tungkol sa pagpapangkat ng mga
salita.
87
C.

C.
Talakayin ang Pagbibigay ng Angkop na Bunga sa

Sanhi, p. 147.
Unang Araw PAGBASA

A.
B.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Saan dapat magtapon ng basura?
2.
Bilugan ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa bawat bilang.
1.
Palala nang palala ang suliranin sa basura.
Ito ang problemang patuloy na hinahanapan ng solusyon.
2.
Pumunta sila kay Kapitana Pia. Masaya
silang nagtungo sa bahay niya.
3.
Kailangan natin ang alternatibong paraan
upang maiwasan ang pagdami ng basura.
Ang pamalit dito ay ang 3Rs Reduce,
Reuse, at Recycle.
4.
Ang segregasyon ng basura ay kailangan.
Pagbukud-bukurin ang nabubulok, di
nabubulok, at nare-resaykel.
5.
Maibebenta ang mga lumang dyaryo at
maipagbibili rin ang mga bote at garapa.
3.
Sagutin ang mga tanong (pangkatan);
1.
Saan dapat ilagay ang mga basura?
2.
Paano ka makatutulong sa pagtatapon
nang wasto ng mga basura?
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim

Pag-usapan ang Pagpapangkat ng mga Salita, p. 148.
D.

Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
B.
C.
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 149.
Pagpapalalim
1.
88
2.
A.
Bilugan ang panghalip paari sa bawat pangungusap.
1.
Ang bagong damit ay akin.
2.
Ang ganda ng kanyang tinig.
3.
Karapatan nating magpahayag ng niloloob.
4.
Ang lahat ng nakikita mo ay atin.
5.
Amin ang bagong pulang kotse.
6.
Tatay, para po ba sa amin ang binili ninyong laruan?
7.
Iyo nga ba ang bagong cellphone?
8.
Maganda at malaki raw ang bahaybakasyunan nila sa Tagaytay.
9.
Ating lutasin ang mga suliranin.
10.
Pakibigay kay Cynthia ang liham ko.
B.
C.
Palitan ng panghalip paari ang mga salitang nakakahon. Isulat ang sagot sa patlang.
____ 1. Ang paaralang ito ay iyo, akin, at sa
lahat.
Oo ___ ito.
____ 2. Kay Weng at akin ang unang natapos
na proyekto. ____ ang naka-display
na iyan.
____ 3. Kay Jojo ang pantalong itim. Oo ___
iyan.
____ 4. Ako at si Joanne ang may-ari ng restaurant. Ang restaurant ay _____.
____ 5. Sabi ni Nanay, kina Ate at Kuya ang
itinirang juice at ice cream. _____
iyan kaya huwag nating kainin.
Gumawa ng tsart. Itala rito ang mga panghalip na ginamit sa dulang Operasyon Basura.
Isulat ang kanilang panauhan at kailanan.
Panghalip
D.
Panauhan
Kailanan
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Wastong Gamit ng
Malaking Titik, p. 151.
2.
3.
Isulat nang wasto ang talatang ididikta. Gumamit ng malaking titik sa simula ng bawat pangungusap at sa mga tanging ngalan.
Isang Hamon
Baha na naman sa Metro Manila dahil sa
patuloy na pagbuhos ng ulan. Bakit ba di malunasan ang taun-taong suliranin kapag dumarating ang panahon ng tag-ulan?
Kabi-kabila kasi ang mga basurang nakabara sa mga kanal at estero ng kalsada. Kaya
pa naman nating lutasin ito di ba? Magkaisa
lamang tayo sa wastong pagtatapon ng ating mga
basura. Ihiwalay ang nabubulok, di-nabubulok,
at nareresaykel. Iwasan natin ang tapon dito,
tapon doon ng mga basura. Magkaroon tayo ng
disiplina. Simulan natin ito sa ating sarili. Kaya
mo ba? Dapat mong kayanin upang maiwasan
ang baha.
89
D.

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin
Oo
2. Nakasulat ba ako ng kahalagahan ng

paghihiwalay ng mga basura?
A.
Pagpapalalim.
1.
Punan ang tsart ng mga basurang nabubulok,
di-nabubulok, at nareresaykel.
B.
2.
3.
Di-Nabubulok
Nareresaykel
Isulat ang kahalagahan ng pagbubukud-bukod

ng mga basura. Itala ang aral na natutuhan mo sa
dula.
Gumawa ng mga poster at islogan tungkol sa wastong
paraan ng pagtatapon ng basura.
Gumawa ng mga bookmark na may nakasulat
na tips sa pangangalaga ng kapaligiran.
Mag-compose ng awit o rap laban sa maling pagtatapon ng basura.
Hindi
1. Napunan ko ba ang tsart ng mga tamang datos?
Paglinang
1.
Ipaliwanag: Ang kalinisan ng kapaligiran, sagutin ng buong mamamayan.
2.
3.
Sumulat ng iba pang gawaing nagpapakita ng
pakikiisa sa pagpapanatili ng kaayusan at kalinisan ng
kapaligiran ng inyong paaralan.
Nabubulok
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
3. Nakalikha ba ako ng poster, islogan,

at bookmark tungkol sa pangangalaga
ng kapaligiran?
4. Nakapag-compose ba ako ng awit o
rap tungkol sa pangangalaga sa kapaligiran?

Paghahanda
1.
2.
Paglalahad
Sama-samang naglilinis at nag-aayos ng kapaligiran ang mga mamamayan sa Brgy. Maligaya.
May mga naglilinis ng mga kanal at estero. May mga
nagtatanim ng puno at halaman sa paligid ng kanilang
bahay. May mga basurahang may pinta ng berde ang
makikita sa bawat kanto ng mga lansangan. Kalahok
ang barangay sa Clean ang Green Contest.
Dumating ang panahon ng paligsahan. Dahil sa
kasipagan at pagkakaisa ng mga mamamayan sa Brgy.
Maligaya, bnanguna sila sa patimpalak bilang Cleanest and Greenest. Natuwa ang lahat sa tagumpay na
kanilang nakamit.
1.
Bakit naglilinis ang mga taga Brgy. Maligaya?
2.
Paano sila nagtulungan?
90
3.
Ano ang naging bunga ng kanilang pagkakaisa?
4-5. Punan ng sanhi at bunga ang napakinggan
mong kwento. Gawin sa iyong notbuk.
Sanhi
D.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Bunga
E.
C.
Pagpapalalim
Punan ang dayagram ng posibleng sanhi at bunga.
Sanhi
Bunga
Kumakain ng masustansyang pagkain

at nag-eehersiyo.
IV.
Aralin
I.
Natuwa
ang
nanay at tatay mo.
Kumain ng hilaw
na mangga na walang
laman ang tiyan.
Nakapasa siya sa
pagsusulit.
Naiwanang
nakasindi ang kandila.
Sumulat ng limang sitwasyon o pangyayaring naglalahad ng ugnayang sanhi at bunga. Ilahad ito sa pamamagitan
ng dayagram.
Kagamitan/Resorses
18 Food Poisoning: Maiiwasan

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naipakikita sa dayagram ang ugnayang sanhi

at bunga
Nahuhulaan ang magiging bunga ng pangyayari

2.
Wika
Nakasasagot sa tanong na bakit tungkol

sa seleksyong napakinggan
Nakapagpapahayag ng sariling karanasan na

ginagamit ang panghalip sa pakikipagkapwa
3.
Pagsulat
Naisusulat ang mga pangyayaring may sanhi

at bunga sa binasang seleksyon
4.
Natutukoy kung paano magiging maingat

sa paghahanda ng pagkain
91
B.
C.
D.
II.
Paksang Aralin
1.
Pagpapakahulugan sa Dayagram
2.
Paghula sa Magiging Bunga ng Pangyayari
3.
Paggamit ng Panghalip sa Pagpapahayag
4.
Mga Pangyayaring may Sanhi at Bunga
5.
Pagiging Maingat sa Pagkain
B.
Antas/Marka
1.
Matutuhang unawain ang kahulugan ng dayagram.
2.
Makapagbigay ng hula sa magiging bunga ng pangyayari.
3.
Nagagamit ang mga panghalip sa pagpapahayag.
4.
Nakapagbibigay ng mga pangyayaring may sanhi at
bunga.
5.
Natutuhan maging malinis at maingat sa paghahanda
ng pagkain.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat nating matutuhan ang pang-unawa sa
kahulugang ng dayagram.
2.
Bakit dapt magkaroon ng pananaw sa mga mangyayari?
3.
Gaano kahalaga ang panghalip sa pakikipagtalastasan?
4.
Paano mo iuugnay ang sariling karanasan sa mga
pangyayaring may sanhi at bunga?
5.
Bakit dapat tayong maging maingat sa paghahanda
ng pagkain?

A.
Produkto: Paggawa ng limang bookmark na may paalala sa
wastong paghahanda ng pagkain.
Pagganap: Gumawa ng limang bookmark na may paalaala
sa wastong paghahanda ng pagkain.
C.
4 Napakahusay
Nakagawa ng limang bookmark na

may paalaala sa wastong paghahanda ng
pagkain.
3 Mahusay
Nakagawa ng apat na bookmark na

may paalaala sa wastong paghahanda ng
pagkain.
2 Mahusay-husay
Nakagawa ng dalawa hanggang

tatlong bookmark na may paalaala sa
wastong paghahanda ng pagkain.
1 Magsanay Pa
Iisang bookmark ang nagawa na may

paalaala sa wastong paghahanda ng pagkain.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Naranasan na ba ninyong malason ng
pagkain? Ano ang dapat gawin upang maiwasan ang
food poisoning?
2.
Piliin sa kahon ang pinakamalapit na kahulugan
ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa iyong notbuk.
92
a.
b.
c.
d.
e.
f.
mapanira
pagsasama-sama
sira
nakapag-aalala
pag-aayos
alisin
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
1.
2.
B.
C.
Reunion ng aming pamilya sa Batangas.

Maging maingat sa paghahanda ng pagkain.
3.
Mahirap maiwasan nag mapaminsalang
virus kung hindi mag-iingat.
4.
Ang ikaapat na bakterya ng food poisoning ay lubhang nakababahala.
5.
Tanggalin ang mga gulanit na dahon ng
gulay.
3.
Sagutin ang mga tanong (pangkatan).
1.
Anu-ano ang uri ng food poison?
2.
Bakit nalalason sa pagkain?
3.
Ano ang dapat gawin upang maiwasan ang
food poisoning?
Paglinang
pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagpapakahulugan sa Dayagram, p. 154.
Talakayin ang Paghula sa Magiging Bunga ng Pangyayari, p. 155.
D.
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang diary.
2.
Paglinang
1.
2.
Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 156.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Buuin ang talata. Piliin lamang ang tamang
panghalip sa loob ng panaklong na angkop sa
pangungusap.
Pumasyal (sila, kami, kayo) sa bahay ng
kaibigan ni Mommy sa Sta. Cruz. Ang laki at
ang ganda ng bahay (namin, atin, nila). Malawak ang bakuran at mayroon (namin, silang,
atin) bahay-kubo sa likod-bahay na maaaring
paglaruan ng bahay-bahayan. Masayang-masaya
(kami, tayo, sila). Nagkakila-kilala kami ng mga
anak ng kaibigan ni Mommy.
B.
Magpahayag ng iyong karanasan kahapon. Gumamit ng panghalip.
93
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng mga
pangyayaring may sanhi at bunga, p. 158.
2.
3.
Basahing muli ang kwentong Food Poisoning:
Maiiwasan. Isulat ang mga pangyayaring may sanhi
at bunga sa seleksyon.
A.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin
B.
Paglinang
1.
Iugnay sa sariling buhay ang temang Maging
maingat lalo na sa pagkain, Nakasalalay rito ang kalusugan natin.
2.
3.
Magbigay ng limang paraan na nagpapakita ng
pag-iingat sa paghahanda ng pagkaing iluluto. Isulat
rin ang ilulutong pagkain.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
D.
Pagpapalalim
HELE/TLE
Magsaliksik ng wastong paraan ng paghahanda
ng masusustansyang pagkain.
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
Ipasagot: Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa wastong
paraan ng paghahanda ng pagkain?
Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng paalaala
Paglalahad
Iparinig ang paalaalang ito:
Isa sa pinakamalaking suliranin ng nutrisyon
ay ang katabaan. Maraming tao ang di maiwasan ang
pagkain ng sobra, bata o matanda man. Kaya sobrang
katabaan din ang dulot nito. Ang ating mga kabataan
ay mahilig kumain ng junkfoods. Mas hilig nilang kainin ang processed foods tulad ng hotdog, bacon,
french fries, doughnuts kaysa sa mga prutas at gulay. Alam ba ninyo na hindi maganda sa katawan ang
hotdog, bacon, french fries, at doughnuts? Ito ang
mga pagkaing mabilis magdala ng sakit na cancer kasi
marami itong preservatives. Upang maiwasan ang pagiging sobrang taba, piliin kainin ang prutas at gulay.
Iwasan din ang pagkain sa pagitan ng agahan, tanghalian, at hapunan. Maging maingat sa katawan. Ang
kalusugan ay kayamanan.
1.
Bakit ang katabaan ay isa sa suliranin ng nutrisyon?
2.
Bakit dapat iwasan ang pagkain ng hotdog,
bacon, at iba pa?
3.
Bakit prutas at gulay ang dapat kainin?
4.
Bakit di dapat kumain sa pagitan ng agahan,
tanghalian, at hapunan?
5.
Bakit sinasabing ang kalusugan ay kayamanan?
94
C.
Pagpapalalim
Makinig sa balita tungkol sa ekonomiya ng bansa.
Sagutin ang mga tanong.
1.
Bakit patuloy na bumabagsak ang ekonomiya?
2.
Bakit kailangang magtipid?
3.
Bakit hindi magkaisa ang ating mga namumuno?
4.
Bakit patuloy na naghihirap ang Pilipino?
5.
Bakit hindi magawan ng solusyon ang suliranin?
D.
2.
B.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Kumopya ng isang napapanahong balita sa pahayagan. Bumuo ng mga tanong na Bakit mula sa balita. Sagutin din ang mga nabuong tanong.
C.
Kagamitan/Resorses
19 Siquijor: Nakakaakit Pasyalan

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nahihinuha ang katangian ng tauhan ayon sa

kanyang pahayag
Nakikilala ang opinyon at katotohanan bilang

isang uri ng kaugnayan sa seleksyong binasa
D.
Wika
Natutukoy ang mga sinabi ng tauhan sa kwentong napakinggan
Natutukoy at nasusuri ang ibat ibang anyo/

aspekto ng pandiwa
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng interpretasyon sa dayagram ng

sanhi at bunga
4.
Natutukoy kung paano maipakikita ang pagmamalaki sa sariling bayan

Paksang Aralin
1.
Pagkilala sa Opinyon at Katotohanan
2.
Pagbuo ng Salita
3.
Ibat Ibang Aspekto ng Pandiwa
4.
Pagpapakahulugan sa Dayagram
5.
Pagmamalaki sa Sariling Bayan
1.
Napaghahambing ang opinyon sa katotohanan.
2.
Nakapagbubuo ng salita.
3.
Nagagamit ag ibat ibang aspekto ng pandiwa sa pangaraw-araw na pangyayari.
4.
Natutuhan ang pagpapakahulugan sa dayagram.
5.
Taas-noong ipinagmamalaki ang sariling bayan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat suriin ang opinyon at katotohanan?
2.
Ano ang kahalagahan ng pagbubuo ng salita sa pangaraw-araw nating buhay?
3.
Paano naiuugnay ang aspekto ng pandiwa sa ating
mga ikinikilos?
4.
Bakit dapat malaman ang pagpapakahulugan sa dayagram?
5.
Bakit dapat ipagmalaki ang sariling bayan? Sa paanong
paraan mo maipakikita ang pagiging makabayan?
95
II.

A.
Produkto: Pagsulat ng talata na ginagamitan ng ibat ibang
aspekto ng pandiwa
Pagganap: Sumulat ng talata na gumagamit ng ibat ibang
aspekto ng pandiwa.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakasulat ng talata na may wastong

palugit, wastong pasok, gamit ng malaking titik at wastong bantas, at ginamitan
ng ibat ibang aspekto ng pandiwa.
3 Mahusay
Nakasulat ng talata na may ibat

ibang aspekto ng pandiwa, wastong porma, at wastong bantas ngunit walang
palugit.
2 Mahusay-husay
Nakasulat ng talata na may ibat

ibang aspekto ng pandiwa ngunit hindi
maayos ang porma, at walang palugit.
1 Magsanay Pa
Nakasulat ng talata ngunit isang aspekto lang ng pandiwa ang nagamit, di

maayos ang porma, at walang palugit.
Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Kulayan ang bilog ng
iyong sagot.
1.
Ang Siquior ay isa sa kabigha-bighaning
pasyalan sa ating bansa.
kahalik-halik
kabangu-bango
kahali-halina
kamahal-mahal
2.
Labis ang aking kagalakan nang makita ko

na ang katagang Welcome to Siquior.
pananabik
kasiyahan
paghanga
pagkamangha
3.
Mayroong dumadaloy na bukal sa paanan

ng puno na pinagkukuhanan ng tubig ng
mga tagarito.
bumabara
lumulutang
lumalangoy
umaagos
4.
Ang Cantabon Cave ang pinakasikat na

kweba sa Siquijor.
pinakakilala
pinakaluma
pinakamaganda
pinakamalayo

Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CDROM

Unang Araw PAGBASA
A.
2.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino sa inyo ang nakarating na sa
pulo ng Siquijor? Anu-anong magandang tanawin ang
makikita roon?
96
5.
B.
C.
D.
Kahit saan ka bumaling at pumunta, mga

sariwang tubigan at dalampasigan ang
iyong makikita.
umupo
umikot
mamasyal
tumingin
3.
Sagutin ang tanong (pangkatan).
Bakit sinabing kabigha-bighaning pasyalan ang
Siquijor?
Paglinang
pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin
nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagkilala sa Operasyon at Katotohanan,
p. 162.
Pag-usapan ang Pagbuo ng Salita, p. 163.
Paglalapat
Pagsulat sa Pansariling Journal.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang liham
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 164.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bilugan ang pandiwang ginamit sa bawat
pangungusap. Isulat sa patlang ang panahunan
nito.
____ 1.
Nagtawag ng miting ang kanilang
guro.
____ 2.
Sasabihin nito ang kanyang balak na
field trip.
____ 3.
Ang buong klase ni Bb. Ancheta,
kasama ang mga magulang ay aakyat
ng Baguio.
____ 4.
Pumalakpak ang mga mag-aaral
at mga magulang.
____ 5.
Natuwa sila sa magandang balita.
____ 6.
Magsisimula nang maghanda ang
lahat.
____ 7.
Nag-usap ang mga magulang tungkol
sa kung anu-ano ang kanilang pagaambagan.
____ 8.
Manghihiram ng tent ang iba.
____ 9.
Maghahanda naman ng pagkain ang
iba pa.
____10. Nasasabik na ang lahat sa kanilang
pag-alis.
97
B.
C.
Punan ang patlang ng pandiwang bubuo sa diwa

ng bawat pangungusap. Isulat sa patlang kung
anong panahunan ang ginamit mo.
____ 1.
Ang nanay ay _____ ng mga damit
sa ilog bukas.
____ 2.
Ako ay kasalukuyang ______ ng balita sa radyo.
____ 3.
Ang mga bata ay masasayang _______
sa ulan.
____ 4.
_______ ng sulat sa post office si
Marina para sa kanyang kaibigan.
____ 5.
_______ ang mga tao nang makita
nilang laganap na ang sunog sa palengke.
Banghayin sa tatlong panahunan/aspekto ang
sumusunod na mga salitang-ugat ng pandiwa.
Salitang-ugat
ng Pandiwa
Naganap Na
Nagaganap
3.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang

pagsasanay sa ibat ibang aspekto ng pandiwa. Gamitin ang
CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Kalikasan,
Ating Kayamanan Wika.

A.
Magaganap
B.
1. aral
2. ligo
3. sulat
4. hingi
5. pasok
D.
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagpapakahulugan
sa dayagram na may ugnayang sanhi at bunga, p. 166.
2.
Ipagawa ang Magsanay, p. 166
Sumulat ng isang pangyayari sa iyong buhay na
may ugnayang sanhi at bunga. Isulat ito nang patalata.
C.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Kagandahan ng kalikasan, matatagpuan sa sariling bayan.
2.
ng aralin
Paglinang
1.
Iugnay sa sariling buhay ang temang Kagandahan ng kalikasan, matatagpuan sa sariling bayan.
2.
3.
Bilang isang Pilipino, paano mo maipagmamalaki ang iyong bayan? Sumulat ng talatang naglalahad ng pagmamalaki sa sariling bayan.
Pagpapalalim
1.
Magsaliksik tungkol sa iba pang mga lugar sa ating
bansa na tunay na nakakaakit pasyalan. Gumawa ng
album ng magagandang tanawin sa Pilipinas.
2.
Magsaliksik ng iba pang impormasyon tungkol sa
Siquijor tulad ng topograpiya, mga katutubo, kultura,
at alamat ng lugar.
98
D.
C.
Magsaya tayo kasama ng mga kaibigan mo at

mga kamag-anak natin sa pagdiriwang ng iyong kaarawan sa resort. Tayo na! sabi ng nanay.
1.
Sino ang magdaraos ng kaarawan?
2.
Saan nila ito ipagdiriwang?
3.
Sinu-sino ang inanyayahan?
4.
Ano ang nararamdaman ni KC nang araw na
iyon?
5.
Paano nakiisa ang bawat myembro ng pamilya
sa paghahanda?
Pagpapalalim
Tukuyin kung sinong tauhan ang nagwika ng mga
pahayag. Isulat ang pangalan ng tauhan sa patlang.
______ 1. Masayang-masaya ako ngayong araw
na ito.
______ 2. Pati nga ating mga kamag-anak mula
Quezon ay darating ngayon.
______ 3. Happy Birthday, Ate.
______ 4. Binabati ka namin ng nanay mo, Anak.
Maligayang kaarawan.
______ 5. Sa resort na ba raw didiretso ang mga
Tito Jerry mo?
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
Hindi
1. Nakapagsaliksik ba ako tungkol sa iba

pang nakakaakit pasyalan sa bansa?
2. Nakagawa ba ako ng album ng magagandang tanawin sa Pilipinas
3. Nakapag-interbyu ba ako tungkol sa
iba pang impormasyon sa Siquijor?
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Paglalahad
Kaarawan ni KC. Masayang naghahanda ang lahat ng myembro ng pamilya Esmillo. Magpipiknik sila
sa isang malinaw at malamig na ilog sa sikat na resort
sa Laguna.
Masayang-masaya ako ngayong araw na ito.
Marami akong bisitang inaasahang darating sa aking
kaarawan, sabi ni KC sa kapatid niyang si Richelle.
Pati nga ang ating mga kamag-anak mula sa
Quezon ay darating ngayon, dugtong ni Richelle. Sa
resort na ba raw dideretso ang mga Tito Jerry mo?
tanong ng nanay kay KC.
Opo, Inay. Lahat po ng aking inimbita ay doon
na ang tuloy. Doon na lang po tayo magkikita, wika
ni KC.
Happy Birthday, Ate, ang bati ng bunsong kapatid na si Czamae.
Binabati ka namin ng nanay mo, Anak. Maligayang Kaarawan, bati ng tatay.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
(Maghanda ang guro ng isang kwento.)
99
2.
Sabihin: Makinig nang mabuti sa ikukwento ko. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong tungkol dito.
IV.
Aralin
I.
3.
4.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 160-167, Interaktibong Aralin sa
CD-ROM
D.
20 Halina sa Lungsod ng Baguio

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang kahulugan ng opinyon at katotohanan
Napipili ang opinyon at katotohanan sa

seleksyong binasa
2.
Wika
Naidrowing ang mga paglalarawang narinig
Natutukoy ang mga panlaping ginagamit sa pagbuo ng pandiwa

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng liham pangkaibigan na nagbabalita

4.
Natutukoy kung paano ang wastong pagtatangi
sa bayan
B.
Paksang Aralin
1.
Palagay at Katotohanan
2.
Paglalapi at Pag-uulit ng Salita
3.
Pagbubuo ng Pandiwa
4.
Pagsulat ng Liham Pangkaibigan
5.
Pagmamahal sa Bayan
1.
Nabibigyang pagkakaiba ang palagay at katotohanan.
II.
Matutuhan kung paano gagamitin ang nilapian at

inulit na mga salita sa pakikipag-usap.
Matutuhang sumulat ng liham pangkaibigan.
Naipakikita ang pagmamahal sa bayan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat alam natin ang palagay at katotohanan?
2.
Paano ginagamit ang nilapian at inulit na salita at ang
nabuong pandiwa sa komunikasyon?
3.
Bakit dapat matutuhan ang pagsulat ng liham pangkaibigan?
4.
Paano mo ipakikita ang pagmmahal sa bayan?

A.
Produkto: Pagsulat ng liham pangkaibigan
Pagganap: Sumulat ng isang liham pangkaibigan.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakasulat ng liham pangkaibigan na

may wastong palugit, wastong pasok, gamit
ng malaking titik, at wastong bantas.
3 Mahusay

titik, wastong bantas ngunit walang palugit.
2 Mahusay-husay

titik ngunit walang palugit at di maayos
ang bantas.
1 Magsanay Pa
Hindi natapos ang pagsulat ng liham

pangkaibigan.

100

A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino ang nakabisita na sa Summer
Capital of the Philippines? Ano ang makikita rito?
2.
Hanapin ang salitang nagpapahiwatig sa
kahulugan ng salitang italisado sa bawat pangungusap. Salungguhitan ito.
1.
Halika, ating lilibutin ang tanyag na
lungsod. Iikutin natin ang magagandang
tanawin sa Lungsod ng Baguio.
2.
Hindi lanta ang mga sariwang gulay gaya
ng brocolli, cauliflower, letsugas, sayote,
carrot, at marami pang iba na mabibili mo
sa pamilihan ng Baguio.
3.
Sa umaga ang oras ng pamumukadkad ng
mga bulaklak. Unti-unting bumubuka ang
mga ito.
4.
Ang Session Road ang pinakasentro ng
komersyo. Marami ritong tindahan,
restawran, bowling alleys, at iba pa.
Ito nga ang pinakagitna sa Lungsod ng
Baguio.
5.
Ang ganda at lamig ng Lungsod ng
Baguio. Ang humihikayat at umaakit sa
mga turista upang pasyalan ang lungsod.
3.
Itanong: Sino ang nakabisita na sa Lungsod
ng Baguio? Anu-ano ang magagandang/pasyalan sa
Lungsod ng Baguio?
B.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong sa sasagutin nila.
C.
Pagpapalalim
Talakayin ang Palagay at Katotohanan, p. 170.
Pag-usapan ang Paglalapi at Pag-uulit ng Salita, p. 171.
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang sanaysay
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, pp. 172-173.
Pagpapalalim
1.
101
2.
A.
Punan ang tsart ng salitang-ugat, panlapi, anyo
ng sumusunod na mga pandiwa.
Pandiwa
Salitang-ugat
Panlapi
Anyo
1. inalis
2. nagtitinda
3. uminom
4. kumain
5. nagbiruan
6. magbigayan
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham
pangkaibigan, p. 174.
2.
Ipagawa ang pagsasanay sa pagsulat sa p. 174.
3.
Isulat nang wasto ang liham pangkaibigan.
Siguraduhing may palugit, tamang gamit ng titik
at bantas, may wastong pasok at posisyon ng bawat
bahagi ng liham.
7. pinadinuguan
8. sumabay
9. alisin
10. paglabanan
B.
C.
Bilugan ang salitang-ugat at salungguhitan ang

panlaping ginamit sa sumusunod na mga pandiwa. Isulat naman sa patlang ang anyo ng panlapi.
_____ 1. umawit
_____ 2. lumipad
_____ 3. pasyalan
_____ 4. pinagkaguluhan
_____ 5. minahal
Punan ang tsart ng mga kilos na ginagawa mo sa
maghapon. Suriin ang salitang-ugat, panlapi, at
anyo nito.
Pandiwa
Salitang-ugat
Panlapi
Anyo
Block 9 Lot 30
Southfairway Homes, Lendayan
San Pedro, Laguna
Hunyo 23, 2010
Mahal kong Shiela,
Natutuwa akong ibalita sa iyo ang naging masaya
at makulay kong bakasyon sa lalawigan ni Lola Mely.
Naglalaro kami sa buong maghapon ng aking mga kapatid at iba pang kalaro. Kapag umuulan, masaya kaming
naliligo at nagtatampisaw. Ipinagluluto kami ng masasarap na meryenda ng aking lola. Minsan kami ay nagpiknik sa ilog. Sobrang saya ko dahil maghapon kaming
lumangoy at pinagsaluhan ang mga baon naming pagkain.
Napakasaya at napakasarap magbakasyon.
Ikaw, kumusta na? Kwentuhan mo ako at balitaan
ng mga gawain mo riyan.
Ang iyong kaibigan,
Joanne
102
E.
Pagpapahalaga
Pagamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan
sa Pagganap
A.

A.
B.
C.
D.
B.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin
Paglinang
1.
Ipaliwanag: Lungsod ito sa kabundukan, may
panghalinang taglay.
2.
3.
Magsaliksik tungkol sa iba pang magandang
pasyalan sa Pilipinas, mga pagdiriwang, at mga
produktong ipinagmamalaki sa lugar na ito.
Pagpapalalim
1.
Sibika: Magsaliksik tungkol sa mga magagandang
pasyalan sa Lungsod ng Baguio, mga katutubo, mga
pagdiriwang, at mga produktong ipinagmamalaki ng
lungsod na ito.
2.
Art: Gumuhit ng ibat ibang karosa ng mga bulaklak
tuwing Flower Festival.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Tanong
Oo
C.
D.
Paglinang
Iparinig ang mga paglalarawan.
Idrowing ang mga paglalarawang mapapakinggan.
1.
Malawak na bukirin.
2.
Masaya ang bata.
3.
May mga ulap sa himpapawid at mga ibong
nagliliparan.
4.
May punong pahingahan na may nakakabit na duyan.
5.
May magkaibigan na doon ay namamasyal.
Itanong: Ano ang nabuong larawan?
Pagpapalalim
Magdikta ng mga larawang nais mong ipadrowing sa
mga mag-aaral. Hayaang gamitin nila ang kanilang imahinasyon at galing sa sining.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Hindi
1. Nakapagsaliksik ba ako ng maraming

impormasyon tungkol sa Lungsod ng
Baguio?
2. Nakadrowing ba ako ng ibat ibang
karosa ng mga bulaklak para sa Flower
Festival?

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng paglalarawan
IV.
(Maghanda ang guro ng isang awitin tungkol sa kapaligiran.)
Idrowing sa papel ang mga paglalarawang mapapakinggan sa awit. Hayaang gamitin nila ang kanilang imahinasyon at galing sa sining.
Kagamitan/Resorses

103
Lagumang Pagsusulit
__a__ 5.
Si Joey at ako ay magkasama sa pangkat. Ano ang

panghalip na dapat gamitin sa mga salitang nakasalungguhit?
a.
kami
b.
sila
c.
Ito
d.
Atin
__a__ 6.
Ako ang makakapareha mo sa sayaw. Ano ang kailanan ng panghalip na may salungguhit?
a.
isahan
b.
dalawahan
c.
tatluhan
d.
maramihan
__d__ 7.
_____ ang manonood sa laban nina Pacquiao at Hatton? Ano ang panghalip pananong na dapat gamitin?
a.
Anu-ano
b.
Saan-saan
c.
Kai-kailan
d.
Sinu-sino
__b__ 8.
Ang mga puno ay patuloy na _________. Ano ang pandiwang dapat gamitin?
a.
lumago
b.
lumalago
c.
lalago
d.
lago
__a__ 9.
Bumili kami ng sapatos sa Marikina. Sa anong

aspekto ng pandiwa ang bumili?
a.
naganap na
b.
nagaganap
c.
magaganap
d.
kagaganap

sagot sa mga pagsasanay, maliban sa bahaging
Pagsulat.
Wika
__b__ 1.
__b__ 2.
__b__ 3.
__b__ 4.
Alin sa sumusunod na mga pangungusap ang nasa

karaniwang ayos?
a.
Sila ay sumakay sa bus.
b.
Nagkaroon ng lakbay-aral ang mga mag-aaral.
c.
Ang mga bata ay tuwang-tuwa sa paglalakbay.
d.
Sila ay sama-samang kumain.
Naghahanap ng karayom ang lola. Ano ang gamit ng
pangngalang may bilog sa pangungusap?
a.
simuno
b.
panaguri
c.
layon ng pandiwa
d.
pinaglalaanan
Ang mga mag-aaral ay nagsisikap sa kanilang pag-aaral.
Nais ____ makatulong sa kanilang mga magulang.
a.
niyang
b.
nilang
c.
siyang
d.
tayong
Ang alahas ay kay Mila. Ang alahas ay ____.
a.
kanila
b.
kanya
c.
iyo
d.
akin
104
__c__ 10. Kumain ako ng prutas kanina. Anong anyo ng panlapi

ang nasa salitang kumain?
a. unlapi
b. hulapi
c. gitlapi
c. kabilaan
Pagbasa
__c__ 11.
Umaabot na 7,107 ang bilang ng mga pulo sa

Pilipinas. Ibat ibang hugis at laki ang mga ito. Parang
mga butil ng perlas ang mga pulong ito kung titingnan
sa itaas. Mahigit na dalawang libo lamang dito ang
natitirhan. Ano ang paksa ng talata?
a.
Ang mga Pulo
b.
Ibat ibang Pulo
c.
Mga Pulo sa Pilipinas
d.
Mga Hugis at Laki ng mga Pulo
__d__ 12.
Aling pangungusap ang kaugnay ng paksang Mahalaga ang Halaman.
a.
May halamang namumulaklak.
b.
May halamang kailangang diligin araw-araw.
c.
Karaniwang luntian ang mga dahon ng halaman.
d.
Maraming naibibigay sa atin ang mga halaman.
__b__ 13.
Gula-gulanit ang kasuotan ng matandang pulubi.
Ang kasingkahulugan ng salitang may salungguhit
ay ______.
a.
marumi
b.
sira-sira
c.
bago
d.
mabango
__c__ 14. Sa lahat ng prutas, mangga ang aking paborito. Kakaiba ang hugis at lasa nito. Ito ay berde at maasim
kung hilaw. Dilaw at matamis naman ito kung hinog.
Dapat tayong kumain ng mga prutas. Alin ang hindi
kaugnay ng paksa?
a.
Kakaiba ang hugis at lasa nito.
b.
Ito ay berde at maasim kung hilaw.
c.
Dapat tayong kumain ng mga prutas.
d.
Dilaw at matamis naman ito kung hinog.
__b__ 15. Binibigkis niya ang mga talbos ng kamote. Ano ang
kasalungat ng binibigkis?
a.
pinagsasama-sama
b.
pinaghihiwalay
c.
pinagbubuklod
d.
pinagtatali
__b__ 16. Kumakain siya ng masusustansyang pagkain kaya siya
malusog. Ano ang sanhi ng kanyang pagiging malusog
ayon sa pangungusap?
a.
kumakain ng mga junkfoods
b.
kumakain ng masusustansyang pagkain
c.
umiinom ng softdrinks
d.
naliligo araw-araw
Pagsulat (5 puntos)
Isulat ang talata nang wasto. Gamitin ang malaking titik, wastong
pasok, bantas, at palugit.
Ang mga paaralan ay kabalikat ng pamahalaan sa
programang pagkaunlaran. Nakikilala sila sa programang Demand Green Project at War on Waste sinisikap na mapanatiling malinis at luntian ang kapaligiran sa pamamagitan ng
pagtuturo sa mga bata ng wastong pagtatapon ng basura at
pagtatanim.
105
Yunit III Isang Lahi, Isang Diwa

Nagpapakita ng kakayahang magamit ang wika sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan sa pakikinig, pagsasalita, at pasulat
na paraan; at makakuha ng impormasyon mula sa pagbabasa ng ibat ibang uri ng teksto.
Ang mag-aaral ay nagkakaroon ng
kaalaman sa:
pagbibigay ng lagom ng binasa, nakapagbabalangkas, at

nakapagpapangkat ng ideya
nakapagsusunud-sunod
mga pangyayari
nakapagbibigay-hinuha, paghinuha sa kahulugan ng salita

ayon sa konteksto
pagtukoy sa gamit ng mga bahagi ng aklat at pahayagan
pagkilala sa pamatnubay na
salita ng diksyunaryo, pagsusunud-sunod ng mga salita
ayon sa alpabeto
ng
pagtukoy sa mga sangkap ng

kwento at pagbibigay ng angkop na pamagat
Ang mga kasanayan sa mabisang pagbasa ay patuloy

na mahahasa sa baitang
na ito tulad ng pagbibgay
ng lagom, pagbabalangkas,
pagpapangkat ng ideya,
pagsusunod-sunod ng mga
pangyayari,
pagbibigayhinuha, paghinuha sa kahulugan ng salita ayon sa
konteksto, kaalaman sa
gamit ng mga bahagi ng aklat at pahayagan, pagkilala
sa pamatnubay na salita ng
diksyunaryo, pagtukoy sa
mga sangkap ng kwento,
pagbibigay ng angkop na
pamagat, pagkilala sa mga
katangian ng tauhan, paghahambing ng mga katangian.
Ang buod o lagom ay pagkakalat ng mga

pangunahing kaisipan.
Nagbibigay-hinuha ang pagsunod na magyayari dahil sa dating kaalaman.
Maraming katangian ang mga tauhan ng

kwento.
Ang balangkas ay maaaring buuin nang papaksa o pangungusap.
Ang pagkilala at paggamit ng mga pamatnubay na salita ng diksyunaryo ay nagpapadali sa paghahanap ng mga salita sa
diksyunaryo
Ang kwento ay may tagpuan, pangyayari at

katapusan.
May mga salitang magkatulad ang baybay

ngunit magkaiba naman ang bigkas.
May gamit ang bawat bahagi ng aklat at pahayagan
106
Mahahalagang Tanong
Paano makatutulong
ang mga kasanayan sa
pagbasa ng mag-aaral
upang umunlad ang
kaisipan ng mag-aaral
tulad ng paglagom,
pagbibigay-hinuha,
pagbabalangkas,
at
pagsusuri ng ideya sa
binasa batay sa karanasan?
Bakit mahalaga ang
kaalaman sa wastong
gamit ng pang-uri,
pang-abay, mga uri ng
pang-abay, at wastong
gamit ng pang-angkop
at pang-abay bilang
pang-ugnay?
pagkilala sa mga katangian

ng tauhan, paghahambing ng
mga katangian
pagkilala sa mga pang-uri,
pang-uring inuulit, panguring pamilang
pagkilala sa pang-abay, pangatnig, pang-angkop, mga
uri ng pang-abay
paggamit ng klino o cline
pagkilala sa mga salitang

magkatulad ang baybay, magkakaugnay na mga salita, mga
salitang Filipino na hiram sa
banyaga
pagsulat ng liham na nagtatanong, liham sa ibat ibang

okasyon, liham pag-oorder
ng produkto, liham pangkaibigan, pagsagot sa liham na
tinanggap, pagsulat ng diary at
dayalog, liham na nagbabalita
pagpapahalaga sa mga pambansang sagisag, pagmamalaki
sa kaugaliang Pilipino mabuting pakikitungo sa kapwa,
pagtulong sa nangangailangan, paggalang sa magulang,
sa kilos at pananalita, pananalig sa Panginoon, pagpapahalaga sa mga tradisyon, pagtahak sa landas ng tagumpay
Maraming paraan ng pagpapayaman ng mga talasalitaan

ang gagawin ng mga mag-aaral
tulad ng mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ng bigkas at kahulugan,
paggamit ng cline, paghinuha
sa kahulugan ng salita ayon
sa konteksto at pag-alam sa
mga pamatnubay na salita
ng diksyunaryo, pagkilala sa
mga salitang magkatulad ng
baybay, pagkilala sa pagkakaugnay ng mga salita at mga
salitang Filipino na hiram sa
banyaga.
Nagagamit nang wasto sa
pagsalita at pagsulat na pakikipagtalastasan ang kaalamn
sa wastong gamit ng pang-uri,
pang-uring inuulit, pang-uring pamilang, pang-abay, mga
uri ng pang-abay, pangatnig,
pang-angkop.
Nakapagbibigay ng pagpapahalaga sa pagpaparangal
sa mga pambansang sagisag/
tradisyon
maipagmamalaki
ang kaugaliang Pilipino mabuting pakikitungo sa kapwa
paggalang
sa
magulang,
pagpapahalaga sa mabuting
gawa, paggalang sa kilos at
pananalita, pagtahak sa landas ng tagumpay.
Ang pagkilala sa pagkakaugnay ng mga salita ay nagpapalawak ng talasalitaan.
Ang pang-uri ay naglalaman sa pangngalan

o panghalip. May pang-uring panlarawan at
pamilang
Ang pagsusuri ng ideya sa binasa ay batay

sa karanasan ng mambabasa.
Ang klino o cline ay nagpapakita ng antas o

digri ng kahulugan ng salita.
Ang ideya sa binasa ay nagpapangkat sa

anumang paksa
Marami ng mga salitang Filipino ang hiram

sa banyaga.
Isang
kaalaman
ang
pagsusunodsunod ng mga salita ayon sa alpabeto.
Ang graph ay nababasa at nagbibigay ito ng

impormasyon.
Ang pamagat ay inaangkop sa kwento.
Maraming dapat tndaan sa pagsasalaysay

muli ng kwento.
Ang kahulugan ng salita ay mahihinuha

ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap
Ang mga pang-uring inuulit na may pangangkop ay nagiging pasukdol.
Ang pagbigkas nang malinaw at may damdamin ay teatrong pagbasa.
Ang pang-abay ay salitang nagbibigay-turing o naglalarawan sa pang-uri at pandiwa.

Pamanahon, panlunas at pamaraan ang
mga uri ng pang-abay.
May mga dapat tandann sa pagbigkas ng

salita nang may damdamin.
Iba iba ang uri ng pang-abay pamanahon, pamaraan, at panlunas.
Bakit mahalagang mahasa sa ibat-ibang

kasanayan sa pagsulat
tulad ng pagsusulat
ng ibat-ibang uri ng
liham, paggamit ng
malaking titik sa ibatibang pagkakataon?
Paano
mananatiling
aktibo at buhay ang
mga pagpapahalaga tulad ng paggabay sa magulang, pagpapahalaga
sa mga tradisyong Pilipino, at mabuting pakikitungo sa kapwa?
107
Ang malaking titik ay ginagamit sa tanging ngalan ng tao, hayop, bagay, lugar,
at pangyayari.
May wastong gamit ang pang-angkop at
pang-abay bilang pang-ugnay.
Ang liham na nagtatanong ay isa sa mga
uri ng liham pangangalakal.
Maraming uri ng liham paanyaya,
pasasalamat, paghingi ng paumanhin,
pakikiramay, at pagbati.
May tatlong kaantasan ng paghahambing ng mga katangian.
Maraming dapat tandaan sa pagsulat ng
liham pang-oorder ng produkto at liham
na nagbabalita.
Sa pagsulat ng buod o lagom, maging
pabuod o pasaklaw man, kailangan ang
balangkas na pagbabatayan.
May mga panuntunan sa pagwawasto
ng talata at liham.
Ang pagsagot sa liham na tinanggap ay
tanda ng paggalang
Bigyang halag ang mga pambansang sagisag
Makitungo nang maayos sa kapwa
Mabuti ang pagtulong sa mga nangangailangan
Ang paggalang sa magulang ay inaasahan samga anak.
Maraming pagpapahalaga sa mabuting gawa
Matutong magsulat ng diary sa pagtatala ng mga pangyayaring nagaganap
Maging magalang sa kilos at pananalita
Maraming paraan ng pagpapahalaga sa
tradisyon
108
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay magkakaroon ng kaalaman sa:
Ang mg mag-aaral ay magkakaroon

ng kakayahn sa
Pagbibigay ng lagom ng binasa
Pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo
Pagsusunod-sunod ng mga salita ayon sa alpabeto
Pagkilala sa pamatnubay na salita ng diksyunaryo
Pagtukoy sa mga sangkap ng kwento at pagbibiogay ng mga angkop na pamagat
Pagkilala sa mga pang-uri ng pamilang, pang-abay, pangatnig, pang-angkop, at mga uri

ng pang-abay
paggamit ng klino o cline
makapagbalangkas at makapagpapangkat ng idea
makapagbibigay-hinuha sa sitwasyon
makapagbibigay-hinuha sa kahulugan ng salita ayon sa konteksto
makapagsusulat ng ibat-ibang uri

ng liham
109

Produkto/Pagganap
P Produkto
Pagsagot sa puzzle.
Pagkilala sa
larawang bagay
inila-
P Pagganap
Isulat ang ngalan ng
inilalarawang bagay sa
pahalang at pababang
kahon.
Pahalang
1. Isang aklat na naglalaman ng mga salita at ang mga
kahulugan nito
2. Dala-dala mo ito araw-araw upang basahin at pagaralan.
3. Pinupuntahan upang dito ay matutong magbasa,
magsulat, at magbilang
Pababa
4. Nagbabalita araw-araw tungkol sa mga pangyayari
sa loob at labas ng bansa
5. Nagtuturo upang matutong magbasa, magsulat, at
magbilang ang mga mag-aaral
Mga sagot sa mga Pagsasanay sa Aralin
Maiikling Pagsusulit
Mga sagot sa Interaktibong Pagsasanay sa

CD-Rom at i-Learn/i-Teach sa Vibal website
Portfolio ng mga Naisulat na Talata o Ulat
4
1
d
y
a
r
y
o
p
g
u
r
o
4 - Naisusulat ang limang ngalan ng inilarawang bagay sa

puzzle.
3 - Naisusulat ang apat na ngalan ng inilarawang bagay sa
puzzle.
2 - Naisusulat ang tatlong na ngalan ng inilarawang bagay
sa puzzle.
1 - Naisusulat ang isa hanggang dalawang na ngalan ng inilarawang bagay sa puzzle.
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
110
Magpabuo ng lagom/balangkas
1. Mga Aralin 21-30 Yunit III ng

Ugnayan 4 Teksto at Disenyo at Gabay
sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa
UbD
Makapaghinuha ng susunod na mangyayari makapaghinuha sa kahulugan ng salita

ayon sa konteksto
Ipasuri ang kwento upang matukoy ang mga sangkap nito.
Ipasuri ang kwento upang makilala ang katangian ng tauhan, mapaghambing ang mga
katangian ng tauhan.
2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/i-teach.vibalpublishing.

com)
Ipatukoy ang gamit ng bawat bahagi ng aklat at pahayagan
Ipatukoy ang mga gamit ng pang-uri, pang-uring inuulit, at pang-uring pamilang
Ipatukoy ang pang-abay, pangatnig, pang-angkop, mga uri ng pang-abay
Ipagamit ang clining
Ipasuri ang mga salitang magkatulad ang baybay, magkaugnay na mga salita, mga salitang Filipino na hiram sa banyaga.
Magpasulat ng liham na nagtatanong, liham pag-oorder ng produkto, liham pangkaibigan..
Magpasulat ng diary, dayalog, liham na nagbabalita.
Ipakilala ang pamatnubay na salita ng diksyunaryo
Makapagsunod-sunod ng mga salitang ayon sa alpabeto.
111
YUNIT
III ISANG LAHI, ISANG DIWA
Aralin
21
I.
4.
Bahay-Kubo
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang paglalahat o lagom ng binasa

2.
Wika
Naisasagawa ang mga panutong napakinggan
Nagagamit ang mga pang-uri sa paglalarawan

ng tao, bagay, lugar at pangyayari
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng liham na nagtatanong

Nakagagamit ng malalaking titik
4.
Napaparangalan angmga pambansang sagisag

o simbulo
B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay ng Lagom ng Binasa/Pagkilala sa Apat
na Uri ng Talata
2.
Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari
3.
Mga Pang-uri
4.
Liham na Nagtatanong
5.
Pagpaparangal sa mga Pambansang Sagisag
1.
Ang pagbubuod ay lagom ng mensahe ng talata. Ito
ang paglalahat ng mga pangunahing kaisipan na nasa
talata.
2.
May apat na uri ng talata.
3.
Mahalaga ang kakayahang maalaala ang mga pangyayari sa pagsusunud-sunod ng mga pangyayari.
D.
II.
Ang pang-uri ay salitang naglalarawan ng pangngalan

at panghalip.
5.
Ang liham na nagtatanong ay isang uri ng liham pangangalakal.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga na malinang ang kaalaman sa pagbubuod?
2.
Bakit kailangang maalaala ang mga pangyayari sa
binasang kwento?
3.
Paano nakikilala ang mga pang-uri sa pangungusap?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagbuo ng liham na
nagtatanong sa pangangalakal?

A.
Produkto: Pagkilala sa uri ng talata at pagbuo ng lagom
ng talata
Pagganap: Basahin ang talata. Isulat ang uri ng talata sa
patlang. Buuin ang pangungusap upang maibigay ang lagom ng binasa.
Ang niyog ang tinaguriang puno ng buhay. Lahat
kasi ng bahagi nito ay nagagamit at talagang kapaki-pakinabang. Subalit sa lahat ng ito, ang pinakamahalaga ay
ang laman ng bunga ng niyog. Makapal at maputi ang
laman ng bunga ng niyog. Ang lamang itoy ginagawang
kendi, bibingka, at puto. Malangis din ang lamang ito.
Sa halip na kainin, ginagawang langis ang ibang laman
ng niyog. Maaaring gamitin sa pagluluto ang langis na
ito. Ginagamit sa paggawa ng mantikilya, sabon, at krema sa mukha ang karamihan sa langis na ito.
Uri ng Talata: ______________________________________
niyog
maraming
ang atin
ay sa ibinibigay
Lagom: ____________________________________________
112
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Natutukoy ang uri ng talata at nabuo
ang lagom ng talata.
3 Mahusay
Natutukoy ang uri ng talata ngunut

di mabuo ang lagom ng talata.
2 Mahusay-husay
Nabuo ang lagom ng talata ngunit di

matukoy ang uri ng talata
1 Magsanay Pa
C.
3.
B.
Paglinang
nila.
C.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagbibigay ng Lagom ng Binasa, p. 179.
Ipasagot ang Magsanay, pp. 179-180.
Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari, p. 180.
D.
Paglalapat
Hindi matukoy ang uri ng talata at

hindi mabuo ang pangungusap na siyang
lagom ng talata.


Unang araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Ano ang ating pambansang bahay?
Ano ang sinasagisag nito sa ating pagka-Pilipino?
2.
Pagtambalin ang salitang magkasingkahulugan
sa kolum A at B.
B
A
a.
lalagyan ng asin na yari
1.
payak
sa kawayan
2.
sinasagisag
b.
tauban ng pinggan, baso, tasa
3.
tukil
paliguan at hugasan ng plato
4.
banggerahan c.
d.
simple
5.
batalan
e.
sinisimbulo
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan)

Itanong: Ano ang sinasagisag ng bahay-kubo?
Anu-ano ang bahagi nito?
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa sanaysay.
2.
113
B.
C.
Paglalahad
1.
2.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Kahunan ang pang-uring ginamit sa bawat pangungusap.
1.
Dakila ang mga taong nag-alay ng buhay
sa kapwa.
2.
Si Engr. J. Luces ay mapagmahal na ama.
3.
May bagong gusali sa aming paaralan.
4.
Puti ang paborito kong kulay.
5.
Lima kaming magkakapatid.
B.
Sumulat ng tig-3 pang-uring naglalarawan sa
mga sumusunod.
Halimbawa: hanay mabait, masipag, maunawain
1.
tigre
2.
kurtina
3.
leon
4.
Bundok Apo
5.
kasalan
C. Magbigay ng mga pang-uring maaaring maglarawan sa bawat salita sa web. Gamitin ito sa pangungusap.
tao
hayop
pook o
lugar
bagay
pangyayari
D.
Pagsulat
1.
na nagtatanong, p. 184.
2.
3.
Sumulat ng liham na nagtatanong sa may-ari
ng isang resort na inyong pupuntahan. Gumamit ng
wastong bantas, palugit, malaking titik, at wastong
pasok.
A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Bahay-kubo ay ikarangal pagkat
tumutukoy sa kulturat kasaysayan.
2.
ng aralin.
B.
Paglinang
1.
2.
114
1.
3.
C.
D.
Sumulat ng mga paraan upang maipakita ang
paggalang sa sumusunod na mga simbolo ng bansa.
1.
Pambansang bayani
2.
Pambansang awit
3.
Pambansang puno
Pagpapalalim
1.
Bukod sa Bahay-kubo, itala ang iba pang sagisag na
nagpapakilala ng pagka-Pilipino. Gumawa ng album.
2.
Awitin ang Bahay-kubo at sabayan ng sayaw.
3.
Idrowing ang Bahay-kubo. Kulayan ito.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Hindi
1. Nakapagsaliksik ba ako sa iba pang

simbolong nagpapakilala ng pagkaPilipino?

1.
Sino ang nagpaturo ng pagluluto?
2.
Anong ulam ang iluluto ni Nene?
3.
Anu-anong panuto ang itinuro ng kanyang
nanay?
4.
Sinunod ba niya ang mga ito?
5.
Bakit kailangang sundin ang mga panuto sa pagluluto?
2. Naawit at nasabayan ko ba ng sayaw

ang Bahay-kubo?
3. Naiguhit ko ba nang maganda ang
Bahay-kubo?
A.
B.

Paghahanda
1. Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig.
2. Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng panuto.
Paglinang
Iparinig ang mga panutong ito:
Nagpapaturo si Nene sa nanay kung paano ang
wastong paraan ng paggigisa ng mga gulay na kanyang
pinitas sa gilid ng bahay-kubo.
Ito ang sagot ng kanyang ina, Sundin mo, Anak
ang sumusunod na mga panuto sa pagluluto ng ginisang gulay.
Ihanda ang lahat ng sangkap ng mga ilulutong

ulam at mga kaldero o kawaling paglulutuan.
Isalang sa apoy ang kaldero/kawaling paglulutuan.
Lagyan ng mantika na may tamang sukat na
panggisa. Hayaan itong uminit.
Igisa ang bawang, sibuyas. Haluin at hayaang
pumula.
Ilagay ang karneng pampalasa sa ginisa.
Haluin at hayaang maluto.
Ilagay na ang mga gulay na igigisa tulad ng
talong, sitaw, kalabasa, at okra.
Hayaang maluto nang katamtaman.
Timplahan ng tamang asin at paminta.
Hanguin na sa apoy kung ayos na ang timpla at
luto.
C.
Pagpapalalim
Idikta ang wastong paraan ng paglalaba.
1.
Ibukod ang puti sa de-kolor.
2.
Basain ang mga damit.
3.
Magbudbod ng sabon at kusutin ang mga ito.
4.
Banlawan.
5.
Pigain at isampay.
115
D.
4.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
B.
Isulat ang wastong paraan ng paglilinis ng ilulutong
isda.
C.
Kagamitan/Resorses
22 Alamat ng Batangas
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay-hinuha tungkol sa maaaring

Nahihinuha ang kahulugan ng salita ayon

sa konteksto ng pangungusap
2.
Wika
Natutukoy ang mga pahayag na nagpapakilala

ng tauhan, pangyayari, at layon sa isang usapan
at napakinggang kwento
Nakapaghahambing ng katangiang taglay

ng tao, bagay, pook nang may moderasyon
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng ibat ibang uri ng liham sa ibat

ibang nagagamit nang wasto ang pasok at palugit okasyon sa pagsulat ng liham
D.
II.
Natutukoy kung paano pagyayamanin at ipagmamalaki ang mga kaugaliang Pilipino

Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-hinuha
2.
Paghinuha sa Kahulugan ng Salita Ayon sa Konteksto
3.
Paghahambing ng mga Katangian
4.
Mga Liham sa Ibat Ibang Okasyon
5.
Pagmamalaki sa Kaugaliang Pilipino
1.
Ang hinuha ng mambabawa ay ayon sa kanyang dating kaalaman at karanasan.
2.
Ang kahulugan ng salita ay makukuha sa paghihinuha
ayon sa pagkakagamit sa pangungusap.
3.
Ang pang-uri ay may tatlong kaantasan.
4.
Inaangkop ang liham na ipinadala depende sa okasyon.
5.
Ipagmalaki ang kaugaliang Pilipino kaya gawin ito
araw-araw.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga na malinang ang kaalaman sa paghihinuha?
2.
Paano nahihinuha ang kahulugan ng salita?
3.
Paano naghahambing ng mga katangian? Bakit mahalaga na marunong bumuo ng ibat ibang liham sa
iba-ibang okasyon?
4.
Paano mo maipagmamalaki ang kaugaliang Pilipino?

A.
Produkto: Paghahambing ng mga katangian ayon sa tatlong kaantasan ng paghahambing
Pagganap: Pumili ng isa lamang.
Paghambingin ayon sa taas ang tatlong

bundok. (Mayon, Makiling, Apo)
116
B.
Paghambingin ang tatlong ilog ayon sa

laki. (Pasig, Paraaque, Cagayan)
Paghambingin ang tatlong bansa ayon sa

ekonomiya/yaman. (China, Korea, Thailand)
a.
Lantay: _______________________
b.
Pahambing: ___________________
c.
Pasukdol: _____________________
Antas/Marka
C.
2.
pinagmulan nakipaglaban pakikipagkalakalan

kapital
sumabog
1.
4 Napakahusay
Napaghambing ang tatlong bagay/

lugar ayon sa tatlong kaantasan ng paghahambing.
3 Mahusay
Napaghambing ang dalawang bagay/lugar ayon sa dalawang kaantasan

ng paghahambing.
2 Mahusay-husay
Isang kaantasan lamang ang kayang

mabuo sa pangungusap.
1 Magsanay Pa
Hindi nakapaghambing ayon sa tatlong kaantasan.

Mga Sagot sa Pagsasanay/i-Learn at i-Teach Activities
sa Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Saan nagmula ang Batangas? Sino
sa inyo ang tagarito?
Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. hanapin ito sa kahon at
isulat sa patlang.
B.
C.
Isa sa walong lalawigan ang Batangas

na naghimagsik laban sa mga Espaol.
Noong panahon ng Amerikano, ________
pa rin ito sa mga ito.
2.
Taal ang dating kabisera ng Batangas.
Lungsod ng Batangas ang kasalukuyna
nito ngayong _________.
3.
Alamat ang tawag sa ________ ng isang
bayan, bagay, o hayop.
4.
Ang bulkan ng Taal ay madalas pumutok.
______ ito ng lava o mainit na putik.
5.
Totoo po bang magaling sa negosyo ang
mga Batangueo? Mahusay po ba talaga
sila sa __________ ng balisong, kumot,
damit, at kulambo?
3.
Itanong: Alam mo ba kung saan nagmula ang
lalawigan ng Batangas?
Sa anu-anong produkto kilala ang Batangas?
Paglinang
nila.
Pagpapalalim
117
Talakayin ang paghinuha, p. 189

Pag-usapan ang Paghinuha sa Kahulugan ng Salita
Ayon sa Konteksto, p. 190.
D.
3. Magsinghusay sa pag-awit sina Jal

at Charice.
4. Napakabilis lumipas ng panahon.
5. Mabango ang nilutong ulam ni
Nanay.
Paglalapat
B.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 192.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bilugan ang pang-uring ginamit sa bawat
pangungusap. Isulat sa kahon ang L kung lantay, PH kung pahambing, at PS kung pasukdol
ang kaantasan nito.
1. Matamis ang mga hinog na mangga.
2. Pinakamaputi si Celia sa magkakapatid.
Kahunan ang pang-uring wasto para sa kaantasang ipinahihiwatig sa bawat pangungusap.

1.
(Maliksi, Mas maliksi, Pinakamaliksi) ang

malusog na bata.
2.
Ang mga kalahok sa paligsahan sa taong ito ay (mahuhusay, mas mahuhusay,

pinakamahuhusay) kaysa noong isang taon.
3.
Lungsod ng Baguio ang (malamig, mas

malamig, pinakamalamig) na lugar sa bansa.
4.
(Matapang, Mas matapang, Pinakamatapang) na hayop ang tigre.
5.
Ang bahay na bato ay (malaki, mas malaki,

pinakamalaki) kaysa bahay kubo.
D.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
E.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng liham sa
ibat ibang okasyon, p. 194.
2.
3.
Sumulat ng liham ng paghingi ng paumanhin sa
pagliban mo sa klase. Gumamit ng palugit, wastong
pasok, malaking titik, at tamang bantas sa pagsulat.
Gawin sa isang malinis na papel.
118
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa paghahambing ng mga katangian, atasan ang mga mag-aaral na
bisitahin ang i-learn.vibalpblishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 4 Yunit III Aralin 22 Wika. Bilang
guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.
com.
A.
B.
C.
D.

Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Ang kasaysayan, pagdiriwang, at
kaugalian; Dapat ipagmalaki, pagyamanin, ikarangal.
2.
ng aralin
Paglinang
1.
2.
3.
Magsaliksik ng limang pagdiriwang na isinasagawa sa bansa. Isulat din ang lugar kung saan ito
ipinagdiriwang at ang petsa ng pagdiriwang.
Pagpapalalim
Gumawa ng album tungkol sa alamat ng limang
bayan sa inyong lalawigan.
Ebalwasyon
Sagutin ang rubric.
Tanong
Oo
Hindi
Nakagawa ba ako ng album tungkol

sa alamat ng limang bayan sa aming lalawigan?
A.

Paghahanda
1.
2.
B.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng dayalog/

usapan.
Paglinang
Iparinig ang dayalog na ito:
Ang daga, manok, baboy, at baka ay mga alaga
ng mag-asawang mayaman sa kanilang lupain.
MANOK: Bakit ka malungkot, kaibigang Daga?
DAGA: May malaki akong problema. Maaari mo
ba akong tulungan?
MANOK: Ano bang problema mo? Sige, sabihin
mo baka makatulong ako.
DAGA: Si Bossing kasi bumili ng mouse trap. Natatakot ako, malapit na akong mamatay.
MANOK: Sori kaibigan, problema mo lang yan
eh, di ko problema. Mag-ingat ka na lang.
Malungkot si Daga kaya lumapit siya sa kaibigang baboy.
DAGA: Kaibigang Baboy, tulungan mo naman
ako, oh.
Bumili ng mouse trap si Bossing, paano ko ba
maiiwasan iyon?
BABOY: Pasensya na kaibigan, problema mo yan,
eh. Ipagdarasal na lang kita.
Nalungkot na muli si Daga. Lumapit naman
siya sa kaibigang baka.
DAGA: Mahal na kaibigan, baka naman akoy
matulungan mo sa problema ko. May
mouse trap ang amo natin, mabilis akong
mahuhuli.
BAKA: Sori kaibigan, wala akong magagawa.
Mag-ingat ka na lang.
Dumating ang gabi, may tumunog sa mouse
trap. Narinig nina Manok, Baboy, at Baka ang tunog.
Nasabi na lang nila na kawawa ang kaibigan nilang si
119
C.
D.
Daga. Patay na. Ang asawang babae naman na mayari ay lumabas nang tumunog ang mouse trap upang
tingnan kung nahuli ang daga. Subalit buntot ng malaki at mahabang ahas pala ang nabitag. Hindi napansin ng asawang babae kaya siya ay natuklaw sa binti.
Nagkasakit ang asawang babae. Kailangan ng mainit
na sabaw upang gumaling. Pinatay ngayon si Manok.
Subalit kumalat na ang lason. Dinala na sa ospital ang
asawang babae. Maraming bisita at kamag-anak ang
dumadalaw kaya kailangang pakainin. Pinatay ngayon
si Baboy. Hanggang sa kumalat na ang lason sa buong
katawan. Namatay ang asawang babae. Marami ang
nakiramay sa araw ng libing. Lahat ng angkan ay dumating. Patay ngayon si Baka. Natira si Daga na noon
ay siya ang may malaking suliranin. Ngayon, siya ang
natirang buhay.
1.
Sinu-sino ang tauhan sa kwento?
2.
Saan naganap ang kwento?
3.
Ano ang layon ng usapan sa kwento?
4.
Anong katangian mayroon ang bawat tauhan?
5.
Anong aral ang iyong natutuhan mula sa kwento?
Pagpapalalim
Itala ang mga tauhan sa napakinggang kwento. Bigyan ng katumbas na katangian bilang pagpapakilala sa
bawat isa.
Isulat ang pangyayari at layon ng usapan.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Balikan ang binasang Alamat ng Batangas. Itala ang
mga tauhan dito at ang mga katangiang nagpapakilala sa kanila.
Kagamitan/Resorses
23 Ang Mahiwagang Pinsel

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakikilala ang mga sangkap na nakapaloob

sa pantasya
2.
Wika
Nakasasagot sa mga tanong sa isang interbyu
Nakapaglalarawan ng ibat ibang pandama:

pantingin, panlasa, pandama, pandinig, pangamoy
Nakapagpapahayag ng damdamin ng katuwaan

at kalungkutan sa mga pangyayari
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng liham pangangalakal

4.
Naipahahayag kung paano ang wastong pakikitungo
sa kapwa
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Katangian ng Tauhan
2.
Mga Pang-uring Inuulit
3.
Pagbigkas nang Malinaw at may Damdamin
4.
Pagsulat ng Liham Pag-oorder ng Produkto
5.
Pakikitungo sa Kapwa
120
C.
D.
II.
1.
Pagkilatis sa katangian ng mga tauhan ng kwento.
2.
Ang pang-uring inuulit ay may dalawang kahulugan,
maaaring pasukdol tulad ng malaking-malaki; maaaring pahambing kapag walang pang-angkop, at parsyal
lamang ang inuulit tulad ng mabangu-bango.
3.
Ang pagbasa nang may damdamin ay matatawag na
teatrong pabasa. Ang damdamin ay nasa tinig.
4.
May inoobserbahang tuntunin sa pagsulat ng liham
na nag-oorder ng produkto.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga na makilatis ang katangian ng mga
tauhan ng kwento?
2.
Paano nalalaman kung pasukdol o pahambing ang
paglalarawan?
3.
Paano ginagawa ang teatrong pagbasa?
4.
Paano sinusulat ang liham na nag-oorder?

A.
Produkto: Pagbigkas nang malinaw at may damdamin
Pagganap: Basahin nang may damdamin ang maikling
talata.
Ang Bagyo
Madilim ang langit.
Kumikidlat kumukulog.
Walang patid ang bagsak ng ulan.
Bugsu-bugso ang dating ng hangin.
Malamig na malamig ang panahon.
Lubog sa tubig-baha ang paligid.
walang naglalakad na mga tao.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nabibigklas nang malinaw at may

damdamin ang talata.
3 Mahusay
Nabibigkas nang malinaw ngunit

walang damdamin ang talata.
2 Mahusay-husay
Paudlot-udlot ang pagbasa ngunit

may damdamin naman.
1 Magsanay Pa
Hindi makabasa nang malinaw at

walang damdamin.

Mga Sagot sa Pagsasanay/i-Learn at i-Teach Activities
sa Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino sa inyo ang may mga kahilingan?
Anong kahilingan ang nais mong matupad?
2.
Hanapin sa diksyunaryo ang kahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat pangungusap. Isulat
ang sagot sa patlang.
_________ 1. Tuwang-tuwa si Liang nang magising
siya na may hawak na pinsel.
_________ 2. May matandang lalaki na nagbigay
kay Liang ng mahiwagang pinsel.
_________ 3. Karamihan po ng mga tao rito ay
singkit.
121
_________ 4.
_________ 5.
3.
Nakapag-asawa sila ng mga katutubo.

Permanenteng nanirahan ang mga
tao sa lugar na ito.
Punan ang Prediction Chart nang pangkatan.
Tanong:
Anu-anong hiling ang hinihingi sa mahiwagang pinsel?
Ang Hula Namin
Atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang

i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4 Yunit III Aralin 23 Pakikinig at pakinggan ang seleksyon. Bilang guro, maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
A.
Tunay na Nangyari
B.
B.
C.
D.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasa nang tahimik ng pangkat. Talakayin ang nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Mga Katangian ng Tauhan, p. 198.
Pag-usapan ang Mga Pang-uring Inuulit at Inaangkupan.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 199.
2.
Pagsasanay
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, pp. 199-201
2.
A.
Tukuyin kung tumutukoy sa paningin, panlasa,
pandama, pandinig, at pang-amoy ang inilalarawan
sa bawat pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang.
____________ 1. Malamig ang klima sa Lungsod ng Baguio.
____________ 2. Ang sarap ng ulam na niluto
ni Nanay.
____________ 3. Ang taas ng lipad ng saranggola ni Pepe.
____________ 4. Bakit magaspang ang mga
palad mo?
____________ 5. Nakakabingi ang putukan
kapag Bagong Taon.
B.
Tukuyin ang damdaming nakapaloob sa bawat
pangungusap. Piliin ang sagot sa kahon.
______ 1. Ang tagal namang dumating ng
sundo ko.
122
______ 2.
______ 3.
______ 4.
______ 5.
Yeheey! Pupunta kami sa Enchanted Kingdom.

Kawawa naman ang nabundol na
bata.
Hindi pwedeng siya ang manalo sa
paligsahan. Dapat ako!
Kailan kaya ang uwi ni Nanay na
magpapasaya sa akin?
5.
akong magluto at nais ko ng mga bagong

resipe. Salamat po sa inyong pagtugon.
Ang Patnugot
Del Monte Kitchenomics
PO Box MCO 1256
Makati City

pagkaawa
galit
D.
E.
lungkot
tuwa
inip
Pagpapahalaga
Pagganap
Pagsulat
1.
pangangalakal, p. 202.
2.
3.
Isulat muli ang liham pangangalakal nang may
wastong palugit, gamit ng malaking titik, wastong
bantas, at nasa wastong posisyon ang bawat bahagi
ng liham.
1.
CharmieCrisostomo:
2.
Mahal na Ginoo:
3.
5 J.P. Rizal St.
Magdalena, Laguna
Mayo 2, 2010
4.
Nasi ko pong humingi ng kopya ng mga
resipe na inyong ipinamimigay. Mahilig po
A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Mahalin ang iyong kapwa, Utos ng
Dakilang Lumikha.
2.
ng aralin.
B.
Paglinang
1.
2.
3.
Magbigay ng tigatlong gawain na nagpapakita
ng wastong pakikitungo sa mga sumusunod.
1.
lolo at lola
2.
kapitbahay
3.
kamag-aral
C.
Pagpapalalim
Magsaliksik at magbasa ng mga kwentong pantasya.
Isulat ang mga aral na natutuhan mo sa kwento.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin: Nakapagsaliksik at nakapagbasa ba ako ng
mga kwentong pantasya? Naisulat ko ba ang mga aral na
natutuhan ko mula rito.
123
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng interbyu.
C.
Paglinang
Iparinig ang interbyung ito:
Magandang umaga po. Narito po tayo sa isang
interbyu ng mga batang nais sumali sa paligsahan sa
pag-awit.
TAGA-INTERBYU: Ano ang pangalan mo? Ipakilala
ang sarili.
SAGOT:Ako po si Charenz Grace Comilang. Siyam na taong gulang. Nakatira sa Brgy.
Landayan, San Pedro, Laguna
TAGA-INTERBYU: Bakit ka sumali sa timpalak na ito?
SAGOT:Nais ko pong malinang ang aking talento
sa pag-awit.
TAGA-INTERBYU: Kung sakaling ikaw ang manalo,
ano ang gagawin mo sa napanalunan mo?
SAGOT:Ibibigay ko po sa nanay ko upang magamit
sa aming panggastos. Ipagagamot ko po
ang nanay ko dahil may sakit po siya. Nais
ko pong humaba pa ang buhay niya upang
masubaybayan pa niya ang mga tagumpay
ko.
TAGA-INTERBYU: Mahusay ang iyong mga sagot.
Ano ang kakantahin mo?
SAGOT: May Bukas Pa.
TAGA-INTERBYU: Palakpakan po natin siya.
D.

1.
Ano ang paksa ng interbyu?
2.
Nakasagot ba nang maayos ang bata?
3.
Ano ang dapat tandaan sa pagsagot sa interbyu?
Pagsasanay
Pakinggan ang interbyu. Sagutin ang mga tanong.
Ano pong sabon ang gamit ninyo sa paglalaba?
Bakit po ito ang inyong nagustuhan? Ano po ang
angat ng sabong inyong ginagamit sa ibang sabon?
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Itala ang iyong mga katanungan kung ikaw ay
mabibigyan ng pagkakataon na mainterbyu o makausap ang
pangulo ng bansa.
Kagamitan/Resorses
24 Maria L. Tinawin: Huwarang Nars

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nasusuri ang mga ideya ng binasa tungo sa pagbabalangkas
Nagagamit ang mga pamatnubay na salita ng

diksyunaryo
2.
Wika
Natutukoy ang napakinggang katwiran, pagpapasya, paniniwala
124
B.
C.
Nakapagpapahayag na gumagamit ng matalinghagang salita sa paglalarawan ng isang Pilipinong nagmamalasakit sa kapwa

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng pabuod at pasaklaw na lagom

tungkol sa mga karanasan ng pagmamalasakit
ng Pilipino sa kapwa
4.
Naipahahayag ang mga dapat gawin upang
makatulong sa mga nangangailangan
Paksang Aralin
1.
Pagbabalangkas
2.
Mga Pamatnubay na Salita ng Diksyunaryo
3.
Mga Pang-uring Pamilang
4.
Pagsulat ng Lagom
5.
Pagtulong sa Nangangailangan
1.
Ang balangkas ay maaaring buuin nang papaksa o papangungusap.
2.
Ang mga pamatnubay na salita ay ang salita sa kaliwa
na unang salita sa pahina.
3.
Ang pang-uring pamilang ay nagpapakita ng bilang ng
pangngalan o panghalip.
Dalawang uri ng pamilang:
a.
Pamilang na patakaran o kardinal.
b.
Pamilang na panunuran o ordinal.
4.
May dalawang uri ng lagom: Pabuod kung magsisimula sa pagilang at magtatapos sa kamatayan. Pasaklaw
kung magsisimula sa isang tagpo sa buhay at sa pagpapatuloy ng buod, masusulat ang pagsilang, at kamatayan.
5.
Hindi lang pera ang batayan sa pagtulong. Maaaring
payo o moral support ito.
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano binubuo ang balangkas na papaksa? balangkas
na papangungusap?
2.
Bakit mahalaga ang pamatnubay na salita ng diksyunaryo?
3.
Paano sinusulat ang lagom na pabuod? lagom na
pasaklaw?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa dalawang uri ng
pang-uring pamilang?
5.
Paano ka tumutulong sa kapwa?

A.
Produkto: Paggamit ng pang-uring pamilang sa pagsasalaysay ng isang karanasang di-malilimutan
Pagganap: Isalaysay sa loob ng sampung pangungusap ang
isang karanasang di-malilimutan. Gumamit ng
pang-uring pamilang.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakapagsasalaysay ng isang karanasan nang tuluy-tuloy na gumagamit ng

pang-uring pamilang sa loob ng sampung
pangungusap.
3 Mahusay
Nakapagsasalaysay ng karanasang
di-malilimutan na gumagamit ng panguring pamilang sa loob ng walong pangungusap.
2 Mahusay-husay
Nakapagsasalaysay ng karanasang
di-malilimutan na gumagamit ng panguring pamilang sa loob ng lima hanggang
anim na pangungusap.
1 Magsanay Pa
Pahintu-hinto ang pagsasalaysay ng

karanasang di-malilimutan na gumagamit
ng pang-uring pamilang sa loob ng dalawa hanggang apat na pangungusap.
125
C.

D.
Pag-usapan ang Mga Patnubay na Salita ng Diksyunaryo, p. 209.

Paglalapat
Unang Araw PAGBASA

A.
B.
C.
Panimula
1. Paghahanda
Itanong: Ano ang pangarap mong maging sa
paglaki mo?
Sino ang nais maging nars?
2. Paghahawan ng Balakid
Itambal ang kasingkahulugan ng mga salita sa
kolum A at B.
B
A
a.
dakila
1.
mariwasa
b.
pagseserbisyo
2.
magpasya
c.
mayaman
3.
paglilingkod
d.
namatay
4.
magiting
e.
magdesisyon
5.
pumanaw
3. Pagtataka ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan)
Itanong: Bakit naging huwarang nars si Maria
L. Tinawin? Anu-anong katangian mayroon siya?
Paglinang
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagbabalangkas, p. 206.
Ipasagot ang Magsanay A at B, at C, pp. 206-208.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa talambuhay.
2.
Paglinang
1.
2.
Pagsasanay
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B,C, at D, p. 212.
2.
A.
Bilugan ang matalinghagang salita na ginamit
sa bawat pangungusap. Piliin ang kahulugan
nito sa kahon. Isulat ang titik ng sagot sa patlang.
_____ 1. Mabulaklak ang dila ni Lorie.
_____ 2. Wala siyang nilulunggati kundi ang
matamis na oo ng kanyang naiibigan.
_____ 3. Nagsalimbayan sa kanyang isipan
ang mga nakalipas na pangyayari.
126
_____ 4.
_____ 5.
a.
b.
c.
d.
e.
B.
3. Karagdagang Pagsasanay
Bumasa ng mga talambuhay ng mga Pilipinong
nagpakita ng pagmamalasakit sa kapwa. Isulat ang karanasan nila sa pabuod at pasaklaw na lagom.
Maghunos dili ka sa iyong mga binabalak.

Masalimuot ang mga pangyayari sa
kanyang buhay.
minimithi
magulo
madaldal/mabuladas
naghahalinhinan
dahan-dahan
Bilugan ang mga ginamit na matalinghagang

salita sa kwento.
Humahangos si BJ habang ibinabalita
sa kanyang ina ang nangyaring aksidente sa
kanilang kapitbahay na si Aling Nena. Nabundol
daw ito ng rumaragasang kotse at agaw-buhay
nang isinugod sa ospital. Dami pa raw namang
kuskos balungos sa ospital bago pa ito tuluyang
tanggapin. Matapobre ang ibang doktor at di ka
gagamutin kapag alam nilang hampaslupa ang
pasyente at walang perang ibabayad. Ang hirap
ng dukha. Sino kaya ang magkakawanggawa
upang mailigtas ang buhay ni Aling Nena?
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
E.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng pabuod
at pasaklaw na lagom, p. 213.
2. Pagsasanay sa Pagsulat

A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Pagtulong sa nangangailangan.
May gantimpalang nakalaan.
2.
ng aralin.
B.
Paglinang
1.
2.
3.
Sumulat ng isang linggong talaarawan na naglalahad ng iyong mga ginawang pagtulong sa kapwa.
Ibahagi rin ang iyong naramdaman sa bawat araw.
C.
Pagpapalalim
Magsaliksik at gumawa ng album ng mga Huwarang
Pilipino. Isulat ang mga nagawa nila para sa kapwa at bayan.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubrics.
Oo
Hindi
Nakapagsaliksik ba ako ng mga huwarang Pilipino?

Naitala ko ba ang kanilang mga nagawa sa kapwa at bayan?
127
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento.
Paglinang
Patotoo ng isang kabataan na hindi hadlang ang
kahirapan sa pag-unlad.
Ako si Jerry de Alday. Anak ng magsasaka. Panlima ako sa walong magkakapatid. Mahirap lang kami
noon. Ang maghapon ay ginugugol namin sa pagtatanim ng palay sa gitna ng init ng araw. Sa karampot na sweldo ng aking tatay ay pinagkakasya niya sa
aming panggastos at pagkain. Isang mais ay hahatiin
sa walong bahagi upang kaming magkakapatid ay
pare-parehong makakain. Dahil sa hirap ng buhay,
napilitan akong tumigil sa pag-aaral. Naranasan kong
magpaalila bilang tagabuhat ng mga palay at tagapastol ng mga hayop. Naranasan kung gumising nang
maaga upang magtinda ng pandesal. Naawa ang aking
tiya at inampon ako upang pag-aralin. Sinikap kong
mag-aral na mabuti. Nangarap ako na ayaw ko nang
balikan ang hirap ng buhay noong akoy maliit pa.
Salamat sa Panginoon at may taglay akong talino. Sa
pagsisikap at tiyaga, natapos ko ang pag-aaral bilang
iskolar. Sa ngayon po, ako ay isa nang guro na nagbabahagi ng aking karanasan sa aking mga mag-aaral.
Sa aking paniniwala, ang mga suliranin sa buhay ay
inspirasyon upang tayo ay umunlad.
1.
Sino ang nagbahagi ng mga karanasan niya sa
buhay?
2.
Anu-ano ang ibat ibang hirap na kanyang naranasan?
3.
Paano naging hamon sa kanya ang kahirapan
at magpasyang tumigil sa pag-aaral?
4.
5.
C.
Ano ang paniniwala ni Jerry sa buhay?

Bigyang-katwiran ang Ang kahirapan ay di hadlang sa pag-unlad.
Pagpapalalim
Alin ang mas mabisang gamitin sa pag-aaral, Kompyuter o Diksyunaryo. Bigyangkatwiran ang iyong sagot. Bakit ito ang iyong pasya at pinaniniwalaan?
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Humanda sa pagkakaroon ng pagtatalo tungkol sa sumusunod na paksa: Alin ang higit na mahalaga sa pag-aaral: aklat
o kompyuter?
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
25 Ang Buhay ni Labaw Denggen

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakasusulat ng balangkas ng kwento sa anyong

papaksa o pangungusap ang mga salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ang bigkas
at kahulugan
128
2.
3.
4.
B.
C.
D.
Wika
Natutukoy ang mga kaisipang napakinggan na

walang kabuluhan o paningit lamang
Natutukoy ang mga pang-abay sa pangungusap

Pagsulat
Naipahahayag ang naiisip at nadarama sa pagsulat ng liham pangkaibigan

Naipahahayag kung paano ang wastong paggalang sa magulang
II.

A.
Produkto: Wastong pagbigkas ng salita na pareho ang baybay ngunit magkaiba ng diin
Pagganap: Magbigay ng mga pares ng salita na pareho ang
baybay ngunit magkaiba ang diin.
Mga halimbawa:
tubo tubo
aso aso
paso paso
B.
Paksang Aralin
1.
Mga Sangkap ng Kwento
2.
Mga Salitang Magkatulad ang Babay
3.
Mga Pang-abay
4.
Liham Pangkaibigan
5.
Paggalang sa Magulang
1.
Ang mga sangkap ng kwento ay tagpuan, mga pangyayari, at katapusan.
2.
May mga salitang magkatulad ang baybay nganit magkaiba ng bigkas, magkaiba rin ng kahulugan.
3.
Ang pang-abay ay mga salitang nagbibigay-turing sa
pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.
4.
Maraming paraan ng paggalang sa magulang.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang mga sangkap ng kwento?
2.
Bakit mahalaga ang tamang pagbigkas ng salita?
3.
Paano nagiging makahulugan ang pangungusap
na may pang-abay?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagsulat ng isang
liham pangkaibigan?
5.
Paano nagpapakita ng paggalang sa magulang?
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakabibigay ng limang salitang magkatulad ang baybay ngunit magkaiba ng

kahulugan.
3 Mahusay
Nakabibigay ng apat na pares ng mga

salitang magkakatulad ang baybay ngunit
magkaiba ang kahulugan.
2 Mahusay-husay
Nakabibigay ng tatlong pares ng mga

salitang magkatulad ng baybay ngunit
1 Magsanay Pa
Hindi nakabibigay ng pares ng mga

salitang magkatulad ng baybay ngunit

Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin
sa CD-ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
129
2.
Itanong: Anong epiko ang nabasa na ninyo?

Anong aral ang natutuhan ninyo rito?
Piliin sa kahon ang salitang binigyang-kahulugan ng may salungguhit sa pangungusap.
sinuyo
inilubog
pagkapanganak
D.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
matalo
nagdaan
E.
1.
3.
B.
C.
Pagkasilang pa lamang sa kanya ay lumaki

na agad siyang malakas at marunong nang
magsalita.
2.
Inilublob niya sa dagat si Buyong.
3.
Dumilim at lumindol nang magapi ng
magkapatid si Buyong Saragnayon.
4.
Lumipas ang maraming araw.
5.
Niligawan niya ang dalaga.
Itanong: Ano ang epiko? Anong epiko ang nabasa na ninyo? Bakit natin pinag-aaralan ang epiko?
Paglinang
nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Mga Sangkap ng Kwento, p. 216.
Pag-usapan ang Mga Salitang Magkatulad ang Baybay, p. 217.
Paglalapat
Pagpapahalaga
Pagganap
Subukin ang pang-unawa ng mga mag-aaral ukol sa
nabasang seleksyon. Atasan silang gawin ang karagdagang
pagsasanay sa CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click
ang Isang Lahi, Isang Diwa Pang-unawa.
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 219.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bilugan ang mga pang-abay sa pangungusap.
1.
Tuwang-tuwang sumakay ng kalesa
si Myra.
2.
Nasa puno ang pugad ng ibon.
130
3.
4.
5.
B.
Marahang lumakad ang mga bata pagpasok ng silid.

Nagmamadali siyang umalis ng buhay.
Magbabakasyon kami sa Pangasinan.
Kahunan ang pang-abay na ginamit sa talata.

Tuwing araw ng Linggo ay nagsisimba
ang buong mag-anak sa St. Magdalene Parish Church. Maaga pa lamang ay naghahanda na sila para sa araw na iyon. Pagkagaling sa pagsisimba ay dumaraan sila sa palengke upang mamili ng lahat ng kanilang
kailangan sa bahay. Pagdating ng hapon,
sila ay kumakain sa labas at namamasyal sa
parke. Gabi na kung sila ay umuwi ng bahay.
Masayang-masaya ang buong mag-anak.
C.
D.
Balikan ang kwentong Ang Buhay ni Labaw

Denggen. Tukuyin ang mga pang-abay na ginamit sa kwento.
Pagsulat
1.
pangkaibigan, p. 221.
2.
3.
Sumulat ng liham para sa iyong mga magulang
para sa kanilang walang sawang pagmamahal at pagaaruga sa inyong magkakapatid.
A.
Paghahanda
1.
B.
C.
D.
A.
B.
Ipaliwanag: Mga karanasan sa buhay.

Kapupulutan ng aral.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
2.
Pagpapalalim
Magsaliksik at gumawa ng album ng ibat ibang epiko
at aral na natutuhan dito.
Pagpapahalaga
Sagutin: Nakapagsaliksik ba ako ng iba pang epiko at
naisulat ko ba ang aral na natutuhan ko rito?
Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng teksto.
Paglinang
Iparinig ang maikling sanaysay na ito:
Ibat iba ang uri ng transportasyon. May transportasyong panlupa, pantubig, at panghimpapawid.
Kotse, trak, bus, tricycle, bisikleta, motor, at van ay
mga sasakyang panlupa. Bapor, barko, lantsa, bangka
ay mga sasakyang pantubig naman. Ang mga sasakyang panghimpapawid ay eroplano, helicopter, at jet.
Mag-ingat tayo upang makarating nang ligtas sa ating
mga pupuntahan.
1.
Anu-ano ang ibat ibang uri ng transportasyon?
2.
Magbigay ng mga halimbawa ng transportasyong
a.
panlupa
c.
panghimpapawid
b.
pantubig
131
3.
C.
D.
Alin ang kaisipang paningit lamang sa napakinggang

seleksyon?
Pagpapalalim
Tukuyin ang kaisipang walang kabuluhan o paningit
lamang sa sumusunod na sitwasyon.
Ang pagbaha ay patuloy na suliranin ng mga tao sa
Metro Manila tuwing tag-ulan. Napakarami na kasing tambak ng basura sa mga kanal at estero na dahilan ng pagbabara ng mga lagusan ng tubig. Tapon dito, tapon doon
ng mga basura ang mga tao. Kaya kapag bumaha, basurang
itinapon mo, babalik din sa iyo. Ang mga kalbong kabundukan ay sanhi rin ng pagbaha.
Alin ang kaisipang paningit lamang sa narinig mong
sitwasyon?
IV.
26 Manalig Ka Lamang
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng aklat
Nakikilala ang magkakaugnay na mga Salita

2.
Wika
Nakapagbibigay ng pagbabago ng wakas sa

kwentong napakinggan
Nabibigkas ang mga salita nang may damdamin

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng sagot sa isang liham pangkaibigan na tinanggap

4.
Naisasaad kung paano maipapakita ang pananalig sa Panginoon
B.
Paksang Aralin
1.
Ibat ibang Bahagi ng Aklat
2.
Pagkilala sa Pagkakaugnay ng mga Salita
3.
Pagbigkas ng Salita nang may Damdamin
4.
Pagsagot sa Liham na Tinanggap
5.
Pananalig sa Panginoon
C.
1.
Ang mga bahagi ng aklat ay may kanya-kanyang gamit.
2.
Ang mga salita ay maaaring magkaugnay dahil sila ay
magkasingkahulugan o magkasalungat ng ipinapahayag.
3.
Sa malinaw at wastong pagsasalita, kailangang sa
baga manggaling ang hangin at hindi sa lalamunan.
4.
Tumigil sa bahaging buo ang ideya bago magpatuloy
sa pagbigkas ng taludturan.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Aralin
Tukuyin ang kaisipang walang kabuluhan o paningit
lamang sa talata.
Si Labaw Denggen ay isa sa anak nina Diwata Abyang
Alunsina at Buyung Paubari. Pagkasilang pa lamang ay nagtataglay na siya ng kakaibang lakas. Agad rin siyang lumaki.
Nakikinig ako sa kwento ni Lola.
(Dagdagan pa ang pagsasanay)
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat,
sa CD-ROM
pp.
214-221,
Interaktibong
Aralin
132
5.
6.
D.
II.
Ang pagsagot sa liham na tinanggap ay tanda ng paggalang. Ang mga bahagi ay katulad din ng liham pangkaibigan.
May mga kilos na nagpapakita ng pananalig sa panginoon.

A.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat malaman ang nilalaman ng bawat bahagi
ng aklat?
2.
Paano nakikilala ang magkakaugnay na salita?
3.
Paano bumigkas nang may damdamin?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagbuo ng pagsagot
sa liham na tinanggap?
5.
Paano ka nagpapakita ng pananalig sa Panginoon?
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Naniniwala ka ba sa kasabihang Kapag
nanalig ka sa Panginoon, matutupad ang iyong mga
ninanais?
2.
Hanapin sa kolum B ang kasingkahulugan ng
salitang may salungguhit sa kolum A. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa loob ng bilog.

A.
Produkto: Pagbuo ng sariling aklat na may limang bahagi
Pagganap: Bumuo ng isang aklat (book making) na may
limang bahagi. Huwag gawin ang nilalaman.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
C.
Nakabubuo ng isang aklat na may

limang bahagi.
apat na bahagi.
2 Mahusay-husay

tatlong bahagi.
1 Magsanay Pa
Nakabubuo ng isang aklat na may isa

hanggang dalawang bahagi.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa
1. tibay ng pananalig
a.
dasal
2. haba ng panalangin
b.
Panginoong
Diyos
3. huwag alalahanin
3 Mahusay
c.
ibinigay/biyaya
4. kapangyarihan ng
Poong Lumikha
d.
pananampalataya
5. tanggapin nang
maayos ang kalooban Niya
e.
intindihin
3.
B.
C.

Itanong: Bigyang-pagkakaiba ang kahulugan ng
panalangin sa pananalig.
Paglinang
Pagpapalalim
133
D.
Talakayin ang Ibat Ibang Bahagi ng Aklat, pp. 224-225.

Pag-usapan ang Pagkilala sa Pagkakaugnay ng mga
Salita, p. 226
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
Para sa karagdagang pagsasanay sa pagkilala
sa pagkakaugnay ng mga salita, atasan ang mga magaaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipaclick ang Filipino
Ugnayan 4
Yunit III
Aralin 26
Talasalitaan. Bilang guro, maaari itong puntahan sa
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Bigkasin nang wasto at may damdamin ang talata mula sa Bibliya.
Ang Panginoon ang aking pastol;

Hindi ako mangangailangan
Kanyang pinahihiga ako sa sariwang pastulan:
Pinapatnubayan niya ako sa siping ng mga
tubig na pahingahan,
Kaniyang pinapananauli ang aking kaluluwa
Pinapatnubayan niya ako sa mga landas ng
katuwiran.
alang-alang sa Kanyang pangalan.
Oo, bagaman akoy lumalakad sa libis ng
lilim ng kamatayan
Wala akong katatakutang kasamaan, sapagkat
Ikaw ay sumasa akin:
Ang Iyong pamalo at ang Iyong tungkod, ay
magsisialiw sa akin.
Iyong pinaghahandaan ako ng dulang sa
harap ko sa harapan
ng aking mga kaaway:
Iyong pinahiran ang aking ulo ng langis;
Ang aking saro ay inaapawan.
Tunay na ang kabutihan at kaawaan ay susunod sa akin.
Sa lahat ng mga kaarawan ng aking buhay.
At akoy tatahan sa bahay ng Panginoon
magpakailanman.
- Awit 23
134
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat sa pagsagot
sa liham na tinanggap, p. 229.
2.
3.
Isaayos nang tama ang limang bahagi ng liham.
Muling isulat ito sa inyong notbuk.
1253 A. Buncayao St.
Paraaque City
Mayo 31, 2010
Mahal kong Liliosa,
Ang nagmamahal mong pinsan,
Natanggap ko ang liham mo. Mabuti
at nawiwili ka na diyan. Dati, hindi mo malaman ang gagawin mo pagkatapos ng oras ng
trabaho. Ipagpatuloy mo ang bago mong libangan dahil ito ay may kapaki-pakinabang na
produkto. Pwede mong ipakwadro ang natapos
na cross stitched project mo.
Ingatan mo palagi ang iyong sarili at
patnubayan ka lagi sana ng Panginoon.
Lean

A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Wala sa haba ng panalangin, Kundi nasa tibay ng pananalig.
2.
B.

ng aralin.
Paglinang
1.
2.
3.
Sumulat ng sariling panalangin na nagpapahayag ng matinding pananalig sa Panginoon.
C.
Pagpapalalim
Magtala ng mga dapat gawin upang maipakita natin
ang pananalig sa Panginoon.
D.
Ebalwasyon
Oo
Hindi
Nakapagtala ba ako ng mga dapat

gawin upang maipakita ang pananalig sa
Panginoon?

A.
Paghahanda
1.
2.
B.
Paglalahad
Sumama si Jose sa kanyang tatay sa pangingisda. Tuwang-tuwa siya at aliw na aliw sa pamimingwit
ng isda. Biglang bumigat nang bumigat ang hawak niyang bingwit. Unti-unti niya itong hinigit papaitaas.
Isa, dalawa, tatlo... Napasigaw si Jose. Ang laki ng
tilapya. Yeheey. May ulam na kami.
1.
Saan sumama sa Jose?
2.
Ano ang kanyang kinatutuwang gawin?
135
C.
D.
3.
Bakit bumigat nang bumigat ang bingwit niya?
4.
Ano ang naging wakas ng kwento?
5.
Maaari mo bang ibahin ang wakas ng kwento?
Pagpapalalim
Bigyan ng ibat ibang wakas ang kwentong ito:
Nagsimula na ang paligsahan ng cheering squad
sa campus nina Vira. Ang lahat ay sabik na sabik na
mapanood ang bawat kalahok sa paligsahan. Nagulat
ang lahat sa ipinakitang kakaibang galing ng pangkat
nina Vira. Napasigaw ang lahat sa ginawang pyramid
ng pangkat. Pagkatapos nilang magtanghal, nagtayuan at nagpalakpakan ang mga tao.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
2.
Bumuo ng talata na naglalahad ng magiging bunga ng
pagkakaroon ng pananalig sa Panginoon.
Kagamitan/Resorses
27 Hardin ng Anghel
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nasusuri ang ideya sa binasa batay sa karanasan

ng mambabasa
Nagagamit ang klino o cline

Wika
Naibabahagi ang mga kaalamang napakinggan

mula sa radyo, napanood sa telebisyon, at nabasa sa dyaryo
Nauuri ang pang-abay na pamanahon, panlunan, pamaraan
3.
Pagsulat
Nakapagwawasto ng talata at liham
Nasusunod ang mga panuntunan sa wastong

pagsulat ng talata at liham
4.
Natutukoy kung paano tatanggapin ang biro

bilang paraan ng pakikipagkaibigan
B.
Paksang Aralin
1.
Pagsusuri ng Ideya sa Binasa
2.
Paggamit ng Klino o Cline
3.
Mga Uri ng Pang-abay
4.
Pagwawasto ng Talata at Liham
5.
Pagpapahalaga sa Mabuting Gawa
C.
1.
Ang ideya o kaalamang nabuo ng mambabasa ay
batay sa kanyang karanasan at pagkaunawa sa binasang kwento.
2.
Ang klino o cline ay nagpapakita ng antas o digri ng
kahulugan ng salita.
3.
Ang mga uri ng pang-abay ay pamaraan pamanahon
at panlunan. Nadaragdagan ng pang-abay ang linaw
at ganda ng mga pahayag.
4.
May mga panuntunang sinusunod sa wastong pagsulat ng talataan.
5.
Ang mabuting gawa ay pahalagahan.
136
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano nabubuo ang ideya o kaalaman tungkol sa binasang kwento?
2.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa klino o cline?
3.
Bakit mahalaga ang pang-abay sa pangungsuap?
4.
Paano nakatutulong sa talataan at liham ang mga panuntunan?
5.
Paano nakatutulong ang mabubuting gawa sa ating
buhay?

A.

A.
Produkto: Pagbuo ng isang kwento na may pito hanggang
walong pangungusap na gumagamit ng mga uri
ng pang-abay
Pagganap: Bumuo ng isang kwento na may pito hanggang
walong pangungusap na gumagamit ng mga uri
ng pang-abay.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakabubuo ng isang kwento na may

pito hanggang walong pangungusap na
gumagamit ng mga uri ng pang-abay.
3 Mahusay

lima hanggang anim na pangungusap na
2 Mahusay-husay

tatlo hanggang apat na pangungusap na
1 Magsanay Pa
C.

isa hanggang dalawang pangungusap na

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Sino sa inyo ang mayroon pang lolo at
lola? Ano ang nararamdaman ninyo kapag bumibisita
sila sa inyo?
2.
Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na mga
salita.
1.
anghel
2.
sambakol ang mukha
3.
binabaybay
4.
pusod ng hardin
5.
burol
3.
Magtala ng mga gawaing nakapagdulot sa iyo ng
kagalakan.
Magtala ng mga gawaing makapagbibigay-kasiyahan sa iyong lolo at lola.
B.
Paglinang
nila.
C.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagsusuri ng Ideya sa Binasa, p. 233.
Pag-usapan ang Paggamit ng Klino o Cline, p. 234.
137
D.
B.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 235.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bilugan sa bawat pangungusap ang pang-abay.
Isulat sa patlang kung ito ay pamanahon, panlunan, o pamaraan.
___________ 1. Maagang pumapasok sa
paaralan sina Rhea at Ryan.
___________ 2. Mag-aaral
akong
magcross stitch sa darating na
bakasyon.
___________ 3. Umuuwi sa probinsya ang
maraming mag-aaral tuwing
bakasyon.
___________ 4. Lumipad paitaas ang mga
ibon.
___________ 5. Bukas kami magpipiknik.
Punan ng wastong pang-abay ang patlang na

bubuo sa diwa ng bawat pangungusap. Piliin
ang sagot sa kahon. Isulat sa patlang ang uri
nito.
patayo
araw-araw
tuwing tag-ulan
__________ 1.
__________ 2.
__________ 3.
__________ 4.
__________ 5.
C.
sa Tagaytay
sa kabinet
Masayang maglaro ng bangka-bangkaan __________.

____________ niya isinalansan ang mga damit.
Iginuhit niya ang larawan
nang ____________.
Kailangang
maligo
______________ upang luminis ang katawan.
___________ makikita ang
Bulkang Taal.
Magbigay ng tigatlong halimbawa ng pang-abay

sa bawat uri. Gamitin ito sa pangungusap.
D.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
E.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat sa Pagwawasto ng talata at liham.
2.
138
3. Karagdagang Pagsasanay
Isulat nang wasto ang talata.
Likas na masayahin ang mga Pilipino. Sa
kabila ng kahirapan ay nakukuha pa nating ngumiti at magbiro. Mahilig tayong magkwentuhan
ng nakatatawang mga bagay. Sa maghapong
puro trabaho, tayo ay nagpapahinga. Sa oras na
ito idinaraos ang kwentuhan, biruan, tawanan,
at tuksuhan. Iyan ang Pinoy.
Gamitin ang rubric sa pagwawasto ng talata.
Oo
3.
C.
D.
Hindi
Oo
1. May wastong palugit ba ang

magkabilang bahagi ng papel?
2. Naisadula ko ba nang maayos ang

isang sitwasyon na nagpapakita ng kabutihan?
3. Gumamit ba ako ng malalaking

titik sa bawat simula ng pangungusap?
A.
5. Nagkakaisa ba ang paksa ng talata?

A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Ang mabuting gawa ay di nasasayang , Ang hatid ay tuwa at libong kagalakan.
2.
ng aralin.
B.
Paglinang
1.
2.
Hindi
1. Nakapagtala ba ako ng mga gawaing

nagpapakita ng kabutihan sa kapwa?
2. Nakapasok ba ang unang pangungusap ng talata.
4. Gumamit ba ako ng wastong

bantas?
Sumulat ng diary o talaarawan sa loob ng isang
linggo ng mga karanasang nagpapakita ng nagawa
mong kabutihan sa kapwa. Ibahagi rin ang iyong
naramdaman.
Pagpapalalim
Magtala ng mga gawaing nagpapakita ng kabutihan
sa kapwa. Isadula ang isang sitwasyon na nagpapakita ng
kabutihan.
Pagpapahalaga
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita.
Paglinang
Narito ang balita tungkol sa lagay ng ating panahon.
Ang Luzon ay maulap na may pagkulog at pagkidlat. Ang ibang bahagi ng Pilipinas ay bahagya ring
maulap.
Samantala sa pagsapit ng buwan ng Mayo ay
magsisimula na ang tag-ulan kaya pinapayuhan ang
lahat na magdala ng mga panangga sa ulan tulad ng
payong at kapote kung lalabas ng bahay. Pinapayuhan
din ang laat na gumamit ng bota kapag tag-ulan na.
139

1.
Ano ang paksa ng balitang iyong napakinggan?
2.
Ano ang magiging lagay ng panahon sa araw na
iyon?
3.
Ano ang ipinapayo sa lahat na dalhin kapag lalabas ng bahay kapag tag-ulan?
4.
Paano mo ibabahagi ang napakinggang balita sa
lagay ng panahon sa iba?
C.
Pagpapalalim
Manood ng telebisyon. Pumili ng isang komersyal.
Ibahagi ang nilalaman at mensahe nito sa klase.
D.
2.
B.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
C.
E.
IV.
Aralin
I.
Magbasa ng isang artikulo sa pahayagan. Humandang
ibahagi ang mensahe at nilalaman nito sa klase.
Kagamitan/Resorses
28 Tayo na sa Iloilo
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napapangkat ang mga ideya kung nagbabalita o

naglalarawan
Nakikilala ang mga salitang Filipino na hiram

sa banyaga
D.
Wika
Naisasadula ang madamdaming bahagi ng

kwentong napakinggan
Nagagamit ang malaking titik sa talata/talaarawan

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng diary ng sariling karanasan

4.
Nasasabi kung paano ang paggalang sa kilos

at pananalita
Paksang Aralin
1.
Pagpapangkat ng Ideya
2.
Mga Salitang Filipino na Hiram sa Banyaga
3.
Gamit ng Malaking Titik sa Pagsulat
4.
Pagsulat ng Diary
5.
Paggalang sa Kilos at Pananalita
1.
Ang mga ideyang binasa ay maaaring pangkatin ayon
sa paksa.
2.
Maraming salitang Filipino na hiram sa banyaga ang
ginagamit sa pang-araw-araw na usapan ng mga Pilipino.
3.
Ang malaking titik ay ginagamit sa tanging ngalan ng
tao, bagay, lugar, at pangyayari.
4.
Isinusulat muna ang araw at petsa bago itala ang mga
pangyayaring nagaganap sa araw-araw.
5.
Ang paggalang sa kilos at pananalita ay pagpapakita
ng kabutihang asal.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit nakatutulong sa pag-unawa ng mga ideya ang
pagpapangkat nito?
140
2.
3.
4.
5.
II.
Bakit kailangang maunawaan ang mga salitang hiram

sa banyaga?
Paano nakatutulong ang kaalaman sa malaking titik
sa pagbuo ng liham?
Bakit sinusulat ang araw at petsa araw-araw sa pagsulat sa diary?
Paano naaapektuhan ang pakikipagkapwa ng magalang na kilos at pananalita?
C.

Unang Araw PAGBASA
A.

A.
Produkto: Pagbuo ng isang comedy skit
Pagganap: Bumuo ng isang comedy skit. Gumamit ng
mga salitang hiram sa banyaga sa dayalog. May
limang minuto ang takdang pagtatanghal.
B.
Antas/Marka
Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng pito hanggang walong salitang

hiram sa banyaga sa dayalog sa loob ng
limang minuto.
3 Mahusay
Nakabuo ng isang comedy skit na

gumamit ng lima hanggang anim na salitang hiram sa banyaga sa dayalog sa loob
ng apat na minuto.
1.
2.
3.
4.
5.
Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng tatlo hanggang apat na salitang

tatlong minuto.
Nakabuo ng isang comedy skit na gumamit ng isa hanggang dalawang salitang
tatlong minuto.
A
pagdalaw
ugnayan
isinabog
angkan
bantayog
a.
b.
c.
d.
e.
B
kamag-anak
monumento
pagbisita
inihasik
relasyon
3.
B.
1 Magsanay Pa
Panimula
1.
Maghahanda
Itanong: Sino ang nakapunta na sa Iloilo? Ano
ang mga tanawing makikita rito?
2.
Pagtambalin ang kahulugan ng mga salita sa
kolum A at B.
4 Napakahusay
2 Mahusay-husay

Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin sa CDROM
C.

Ipagawa: Itala ang magagandang pasyalan na
makikita sa Iloilo.
Paglinang
nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Pagpapangkat ng Ideya, p. 240.
141
D.
Talakayin ang Mga Salitang Filipino na Hiram

sa Banyaga, p. 241.
Paglalapat
2.
D.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
pagsasanay sa mga salitang Filipino na hiram sa banyaga.
Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang
Isang Lahi, Isang Diwa Talasalitaan.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang diary.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng diary,
p. 244.
2.
3.
Sumulat ng diary para sa isang linggong darating. Lagyan ng petsa bawat araw.

A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Alaala ng kasaysayan, Ipagmalaki
at ingatan.
2.
ng aralin.
B.
Pagtalakay
1.
2.
3.
Ibahagi ang iyong karanasan nang mamasyal sa
isang magandang tanawin ng bansa.
C.
Pagpapalalim
Lumikha ng awit tungkol sa Iloilo.

A.
Sumulat sa diary ng ginawa mo sa maghapon
ngayong araw na ito. Gumamit ng malaking titik sa
tanging ngalan at sa simula ng bawat pangungusap.
142
D.
3.
4.
5.
Awitin ang Tayo na sa Iloilo. (Sa himig ng Tayo na

sa Antipolo)
Tayo na sa Iloilo
At dooy maglakbay tayo
Sa antigong mga simbahan
At tayo doon ay magdasal.
Pagpapahalaga
Oo
C.
Papapalalim
Makinig ng madamdaming tagpo sa paborito mong
drama o teleserye. Isadula ito sa klase.
D.
Hindi
1. Nakalikha ba ako ng awit tungkol sa

Iloilo?
Petsa: _______________
Lagda: ______________
2. Naawit ko ba ang Tayo na sa Iloilo

nang may wastong himig?
A.
B.
Ano ang madamdaming bahagi sa kwento?

Isadula mo nga ito.
Ipakita ang husay sa pag-arte.

Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Nalaman ni Marlyn na si Dave ang nawawala
niyang anak na kakambal ni JR. Galit si Dave sa kanya
kaya gusto niya itong amuin upang magkasundo sila.
Dave, pwede ba tayong mag-usap? sabi ni
Marlyn. Di ba anak na rin naman ang turing ko sa
iyo?
Anak? Hindi mo ako anak at hindi kita
matatanggap na maging ina ko, ang sagot ni Dave.
Tumangis si Marlyn. Napakasakit sa isang ina
na hindi ka kilalanin ng iyong anak.
1.
Sino ang mga tauhan sa kwento?
2.
Ano ang natuklasan ni Marlyn?
E.
IV.
Aralin
I.
Lumikha ng sariling kwento mula sa anumang paksang iyong maibigan. Isaalang-alang sa pagsulat ang mga
bahagi ng kwento.
Kagamitan/Resorses
CD-ROM
29 Mga Kaugalian sa Probinsya

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakikilala ang ibat ibang bahagi ng pahayagan
Napagsusunud-sunod ang mga salita ayon sa

alpabeto
2.
Wika
Naibabalita ang mga pangunahing balita

143
B.
C.
D.
Nakapagpapahayag na ginagamit ang mga pangangkop at pangatnig

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng liham pangkaibigan na nagbabalita

4.
Natutukoy kung paano ang paggalang sa mga

kaugalian ng bansa
Paksang Aralin
1.
Mga Bahagi Pahayagan
2.
Pagsusunud-sunod ng mga Salita Ayon sa Alpabeto
3.
Mga Pangatnig at Pang-angkop
4.
Pagsulat ng Liham na Nagbabalik
5.
Pagpapahala sa mga Tradisyon
II.
Gawing batayan ang mga titik ng alpabeto sa pagaayos ng mga salita nang paalpabeto.
3.
Ang mga pangatnig at pang-angkop ay nag-uugnay ng

mga diwang nais ipabatid.
4.
Sumunod sa wastong pagsulat ng mga bahagi ng

liham sa pagbuo ng liham na nagbabalita.
5.
Ang mga tradisyon ng isang bansa ay bahagi ng

kanyang kasaysayan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat malaman ang nilalaman ng bawat bahagi?
2.
Bakit mahalaga ang pag-aayos ng mga salita nang

paalpabeto?
3.
Bakit mahalaga ang mga pangatnig at pang-angkop sa

pangungusap, pasalita o pasulat man.
Bakit dapat igalang ang mga tradisyon ng Pilipino?
5.
Paano nakatutulong ang kaalaman sa pagsulat ng

liham na nagbabalita?

A.
Produkto: Pagbuo ng isang ulo ng balita ng pahayagan
Pagganap: Magpangkatan nang apatan. Bumuo ng isang
ulo ng balita ng pahayagan. Lagyan ng pangalan
ng pahayagan at petsa ng pagkakalimbag.
B.
Antas/Marka
1.
Ang bawat bahagi ay may kanya-kanyang impormasyong ibinibigay.
2.
4.
4 Napakahusay
Nakabuo ng isang ulo ng balita. May

pangalan ng pahayagan at may petsa ng
pagkakalimbag.
3 Mahusay
Nakabuo ng isang ulo ng balita. May

pangalan ng pahayagan ngunit walang
petsa.
2 Mahusay-husay
Nakabuo ng isang ulo ng balita.

Walang pangalan ng pahayagan at walang
petsa.
1 Magsanay Pa
C.
Hindi nakabuo ng ulo ng balita.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Interaktibong Aralin
sa CD-ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Anu-anong pamahiin ang alam mo?
Nakatutulong ba ang pamahiin sa pag-unlad?
144
2. Paghahawan ng Balakid
Ikahon ang dalawang salitang magkasingkahulugan sa loob ng bawat pangungusap.
1.
Isa sa pamahiin sa amin ay ibabaon ang
kinamatayang unan, kumot, at damit.
Tatabunan ito ng lupa.
2.
Maaga kaming ginising upang magalmusal. Damihan daw namin ang kain
sa agahan.
3.
Wala na akong naabutang pagkain nang
akoy pumanaog. Tanghali na kasi nang
akoy bumaba sa kusina.
4.
Hali-haliling nagbuhat ng ataul ang mga
pamangking lalaki ng Mamay dahil malapit ang simbahan kaya binuhat na lang
ang kabaong.
5.
Maraming pamahiin sa paglilibing ang nalaman ko. Ibat ibang kaugalian na ngayon
ko lang natutuhan.
3. Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa (Pangkatan)
Ipagawa: Magtala ng ibat ibang pamahiin na
nalalaman ninyo.
B.
C.
Paglinang
nila.
Pagpapalalim
Talakayin ang Mga Bahagi ng Pahayagan, pp. 248-249.
Pag-usapan ang Pagsusunud-sunod ng mga Salita
Ayon sa Alpabeto, p. 250.

D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang liham.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 251.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, D, at E, p. 252.
2.
A.
Bilugan ang pang-angkop na ginamit sa bawat
pangungusap. Isulat sa kahon ang dalawang
salitang pinag-ugnay ng pang-angkop.
1.
Malamig na halu-halo ang paborito ko
kung tag-araw.
2.
Ulang malakas, ang dulot ay baha.
145
3.
B.
C.
D.
Manipis na damit tulad ng sando at short

ang karaniwang suot kung tag-init.
4.
Nanalo si Aling Mely ng isang milyong
piso sa lotto.
5.
Malambot na unan ang ibig niyang gamitin.
Lagyan ng angkop na pangatnig at pang-angkop
ang patlang upang mabuo ang diwa ng bawat
pangungusap.
1.
Ano ang gusto mo? Mangga ba _____
mais?
2.
Nakapasa siya sa pagsusulit ____ nag-aral
siyang mabuti.
3.
Humahanap siya ng matamis ______ suha
sa palengke.
4.
Ang katapatan _____ kasipagan ay magandang katangian.
5.
Sinalubong siya agad ng kanyang mahal
____ ina.
Bilugan ang pangatnig ng ginamit sa bawat pangungusap. Salungguhitan naman ang dalawang
salitang pinag-ugnay ng pang-angkop.
1.
Nais niyang mamasyal ngunit wala siyang
pera.
2.
Umaawit at sumasayaw si Cristy.
3.
Kailangang mamili sa pera o bawi upang
manalo.
4.
Nais niyang makatapos sa pag-aaral ngunit
kulang ang pera nila.
5.
Mainit na kape at gatas ang masarap inumin sa umaga.
Pagsulat
1.
2.
3.
Pagtalakay sa kasanayan sa pagsulat ng liham

na nagbabalita, p. 254.
Isulat nang wasto ang liham na nagbabalita. Ilagay sa tamang posisyon ang bawat bahagi. Tandaan
lamang na gumamit nang wastong bantas, palugit,
pasok, at bantas.
1.
Agnes
2.
Ang iyong pinsan
3.
Sta. Catalina Sur, Candelaria, Quezon
Abril 29, 2010
4.
Mahal kong Charenz,
5.
Napakasaya ang naganap na kasalan nina
Tito Ryan at Tita Judy na ginanap malapit lang dito sa bayan namin. Sa San Juan,
Batangas sila ikinasal at sa kabilang isla
na puting buhangin ginanap ang handaan.
Marami ang naging bisita at kasama ang
pamilya namin na nakisaya. Bakit hindi
kayo nakarating sa kasal nila? Kumusta na
sa inyo lalo na kina Tito Willie at Tita Angel.
pagsasanay sa paggamit ng mga pangatnig. Gamitin ang CDROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Isang Lahi, Isang
Diwa Wika.

A.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Mga tradisyon at pamahiin, Bahagi
ng kultura natin.
146
2.

ng aralin.
1.
Ano ang paksa ng balita?
Paglinang
1.
2.
3.
Magtala ng mga kaugalian, tradisyon, o pamahiin na nakagisnan mo sa iyong pamilya.
2.
Magkano ang ibababa ng langis mamayang

hatinggabi?
3.
Anu-ano ang tatlong dambuhalang kampanya

ng langis sa bansa?
4.
Ano ang ibinigay na babala ng Department

of Energy?
C.
Pagpapalalim
Magsaliksik at magtala ng iba pang mga pamahiing
Pinoy.
5.
Magkano ang nabalitang idinadagdag na singil

sa mga motorista?
D.
Pagpapahalaga
B.
Oo
Hindi
C.
Pagpapalalim
Makinig sa napapanahong balita. Talakayin sa klase
ng nilalaman nito.
D.
Nakapagsaliksik ba ako at nakapagtala

ng iba pang mga pamahiing Pinoy?
Petsa: _______________
Lagda: ______________

A.
B.
Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita.
Paglinang
Magro-rollback ng 51.00 litro simula mamayang hatinggabi ang mga kompanya ng langis. Binabalaan ng Department of Energy ang tatlong dambuhalang kompanya ng langis sa bansa na hindi dapat
magdagdag ng 58.00 na singil sa mga motorista. May
kaparusahan ang lalabag sa batas. Kaya nga minomonitor ang Shell, Petron, at Caltex sa kanilang mga
resibo.
E.
IV.
Magbasa ng balita sa pahayagan tungkol sa isyung
pang-ekonomiya ng bansa. Ibahagi ang nilalaman nito sa
klase.
Kagamitan/Resorses
CD-ROM
147
Aralin
I.
30 Ang Kwento ng Manok at Agila

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay ng angkop na pamagat
Nasasagot ang mga tanong sa tulong ng graph

2.
Wika
Naisasagawa ang magalang na pakikinig sa

kapulungang pampaaralan
Naisasalaysay na muli ang kwento

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng usapan/dayalog tungkol sa isang

paksa
4.
Natutukoy ang kahalagahan ng sikap, tiyaga, at

sipag upang makamit ang minimithing pangarap
B.
C.
Paksang Aralin
1.
Pagkuha ng Impormasyon sa Graph
2.
Pagbibigay ng Angkop na Pamagat
3.
Pagsasalaysay na Muli ng Kwento
4.
Pagsulat ng Dayalog
5.
Pagtahak sa Landas ng Tagumpay
1.
Ang pictograph, bar graph, line graph, at pie graph
ay nagbibigay ng mga datos.
2.
Ang angkop na pamagat ay nagpapahiwatig ng diwang
napapaloob sa kathang babasahin.
3.
May mga pamantayang dapat tandaan sa pagsasalaysay muli ng kwento.
4.
5.
D.
II.
Ang kwento ay nagiging kawili-wili kung may dayalog.

Ang susi ng tagumpay ay determinasyon, pagsisikap,
at pananalig sa Panginoon.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit nakatutulong ang graph sa paglalahad ng mga
importanteng impormasyon?
2.
Paano nakatutulong sa mambabasa ang pamagat ng
akda?
3.
Anu-ano ang mga dapat tandaan sa pagsasalaysay
muli ng kwento?
4.
Bakit mahalaga ang dayalog sa kwento?
5.
Anu-ano ang mga sangkap na kailangan upang magtagumpay ang isang tao?

A.
Produkto: Piping pagsasadula habang may nagsasalaysay
na muli ng kwento
Pagganap: Pakinggang mabuti ang aso at ang kambing.
Magpangkatan ng tatluhan. Muli itong isalaysay
habang may nagsasadula nang papipi.
Ang Aso at ang Kambing
Sa kasamaang palad, isang aso ang nahulog
sa malalim na balon at hindi ito makaahon Isang
nagdaraang kambing ang nagtanong dito kung
bakit nasa balon.
Hindi mo ba alam? Magkakaroon ng tagtuyo at lahat ay mauuhaw. Lumukso ako dito sa
balon para malapit sa tubig. Halika.
Kaagad tumalon sa balon ang kambing. Tumuntong sa likod nito ang aso at nakaahon siya sa
balon. Naiwan sa ilalim ang kaawa-awang kambing.
148
2.
Sa uulitin tumingin ka muna bago tumalon, payo ng aso habang nakatungo sa ilalim ng
balong kinaroroonan ng kambing.
B.
1. Nasaan kaya ang pugad na

pinanggalingan nito?
2. Nagkakahig ang sisiw sa

paghanap ng pagkain.
4 Napakahusay
Muling naisalaysay ang kwento habang may nagsasadula nang papipi.
3. Nagsumikap lumipad nang

mataas ang agila.
3 Mahusay
Muling naisalaysay ang kwento

ngunit kalahati lamang ang may papiping
pagsasadula.
4. Hindi kinalimutan ng agila

ang kinagisnang pamilya.
2 Mahusay-husay
Nahihirapang isalaysay muli ang

kwento habang paputul-putol ang pagsasadula nang papipi.
1 Magsanay Pa
Kalahati lamang ng kwento ang naisalaysay muli at walang papiping pagsasadula.
Antas/Marka
C.
Tukuyin ang kasingkahulugan ng salitang may
salungguhit sa pangungusap sa tulong ng anyong mga
titik at pahiwatig na pangungusap.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit
5. Napakataas lumipad ng
agila.
3.

Pangkatan
Anong aral ang matututuhan natin sa mga kwento ng hayop tulad ng kwento nina Manok at Agila?
B.
Paglinang
nila.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Naniniwala ka ba sa kasabihang Kung
anong paniniwala mo, matutupad iyon sa iyo? Bigyang-katwiran.
C.
Pagpapalalim
Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila
Pagsagot sa mga tanong sa aklat, p. 257.
Talakayin ang Pagkuha ng Impormasyon sa Graph.
Ipasagot ang Magsanay A at B p. 258.
149
Pag-usapan ang Pagbibigay ng Angkop na Pamagat,

p. 259.
upang malaman kung tuyo na ang lupa. Itim ang

unang ibong pinalipad niya. Ito ay ang uwak. Hinayaan niyang lumipad ito at sinabing bumalik
upang maalaman kung tuyo na ang lupa. Makaraan ang ilang araw, hindi bumalik ang uwak.
Kaya ang puting ibon naman ang kanyang pinalipad. Ito ay ang kalapati. Mabilis na sumunod ang
kalapati sa utos. Bumalik siya kay Noah tangay
ang isang dahon ng olivo. Katunayang tuyo na ang
lupa dahil may nabuhay ng halaman. Ngunit ang
uwak ay di agad na bumalik dahil nanginain ng
mga patay na tao dahil sa baha. Alin sa dalawang
ibon ang pipiliin mo?

D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
A.

Paghahanda
1.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 261.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Basahin ang kwento sa ibaba. Humandang
isalaysay ito sa harap ng klase.
Ang Uwak at ang Kalapati
Dalawang ibon ang pinalipad ni Noah pagkatapos ng 40 araw at gabi ng pagbaha noon
B.
Bumasa ng kwento sa big book sa silid-aklatan.

Isalaysay na muli ang kwento ayon sa iyong pagkaunawa.
C.
Isalaysay na muli Ang Kwento ng Manok at

Agila sa harap ng klase ayon sa pagkaunawa
mo.
D.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
E.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa pagsulat ng dayalog,
pp. 263-264.
2.
150
3.
Sumulat ng usapan/dayalog tungkol sa pangangalaga ng mga hayop sa gubat lalo na ang mga hayop
na malapit nang maubos (endangered species). Isulat
sa speech balloon ang usapan upang maging kaakitakit sa mambabasa.
Isadula ang Ang Kwento ng Manok at Agila nang

may kumpletong costume upang maging buhay ang duladulaan.
D.
Tanong

A.
Paghahanda
1.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
Hindi
1. Nakapagtala ba ako ng mga kwento

ng hayop at natutuhan ko ba ang mga
aral nito?

Ipaliwanag: Tuklasin ang sariling kakayahan
Nang tagumpay ay makamtan.
2. Nakapagsadula ba ako nang maayos?
Huwag lamang kalilimutan

Ang pamilyang kinagisnan.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
3.
Sumulat ng isang pangako ng iyong mga gagawin upang matupad ang iyong mga pangarap.
C.
3. Naipakita ko ba ang aking kakayahan

sa pag-arte?

ng aralin.
Pagpapalalim
Magsaliksik ng kwento tungkol sa mga hayop na kapupulutan ng aral. Punan ang tsart.
Pamagat ng kwento
Aral na Natutuhan

A.
Paghahanda
1.
2.
B.
Paglinang
Nagpatawag ng miting si Gng. Delia Serrano, ang punungguro ng paaralan sa lahat ng
mga mag-aaral at magulang ng mga batang nasa
ikatlo at ikaanim na baitang. Marami ang dumalo
sa pagpupulong. Mataman at magalang na nakikinig ang mga mag-aaral at magulang sa pulong.
151
D.
Tinalakay ng punungguro na kailangang magtulungan ang mga mag-aaral, guro, at magulang
upang mapataas ang bahagdan ng paaralan sa
National Achievement Test (NAT) na ibinibigay
taun-taon sa mga mag-aaral sa ikatlo at ikaanim
na baitang. Pinapayuhan ang mga mag-aaral na
mag-aral nang mabuti. Gayundin ang mga magulang na gabayan ang kanilang mga anak sa pagaaral. Ang mga guro naman ay kailangang ibuhos
ang sipag at tiyaga sa pagtuturo sa mga magaaral. Kapag lahat ay nagtulungan, tiyak pasado
lahat sa NAT. Nagpalakpakan ang lahat dahil lahat ng mga magulang at mag-aaral sa pulong ay
nagtalaga na gagawin ang makakaya nila upang
makapasa.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Maghanda ang guro ng isang kwentong iparirinig sa
mga mag-aaral. Pagbibigay ng mga mag-aaral ng mga panuntunang dapat sundin sa pakikinig. Pagkatapos, magbibigay ang guro ng mga tanong tungkol sa kwento.
Sagutin ang rubric.
Tanong
C.
1.
Sino ang nagpatawag ng pulong?
2.
Sinu-sino ang pinulong ng punungguro?
3.
Tungkol saan ang kanilang pinagpulungan?
4.
Paano nakinig ang mga bata at mag-aaral sa punungguro?
5.
Bakit dapat maging magalang sa pakikinig?
Pagpapalalim
Anu-ano ang dapat gawin sa pakikinig ng mga pulong
pampaaralan? Magtala ng lima.
1. Nakinig ba ako nang mabuti sa kwento?
2. Nasagot ko ba ang mga tanong tungkol dito?
IV.
Kagamitan/Resorses
152
Oo
Hindi
Lagumang Pagsusulit
Pagbasa
A.

bahaging Pagsulat.
B.
Wika
A.
B.
Bilugan ang angkop na sagot sa panaklong.

1.
Ang boses ng babae ay (makipot, matabang,
matinis).
2.
Maraming naiinis sa (mayabang, mabait, mahiyain) na tao.
3.
Ang klima rito sa lungsod ay (maalinsangan,
mas maalinsangan, pinakamaalinsangan) kaysa
sa lalawigan.
4.
(Mabango, Mas mabango, Pinakamabango) ang
sampagita sa lahat ng mga bulaklak.
B.
Bilugan ang matalinghagang salita sa loob ng pangungusap.

10. Bukangliwayway na nang matapos ang paligsahan.
Tukuyin ang mga pamatnubay na salita kung saan
maaaring matagpuan ang mga sumusunod na salita.
Bilugan ang titik ng tamang sagot.
11. buklod
a.
bulak bulagta
b.
buklat budhi
c.
bughaw bugtong
12. kidlat
a.
kibot kilatis
b.
kilaw kimkim
c.
kilos kimiko
Bilugan ang pang-abay sa pangungusap. Tukuyin
kung pamanahon, panlunan, o pamaraan.
__panlunan__ 13-14.
Tukuyin ang pandamang nakapaloob sa sitwasyon.

Isulat kung paningin, panlasa, pang-amoy, pandama,
o pandinig.
__pandinig__ 5. Nakaaaliw ang mga huni ng ibon.
__pandama__ 6. Ang sarap haplusin ang iyong
buhok, napakadulas.
___panlasa___ 7. Bakit mapait ang karamihang
lasa ng gamot?
Mamumulot kami ng mga

kabibe sa dalampasigan.
_pamanahon_ 15-16.
Sa susunod na buwan na
kita babayaran.
_pamaraan__ 17-18.
Paluhod siyang nagdasal sa

altar.
Pagsulat
C.
Anong damdamin ang nakapaloob sa mga pangungusap?

_nagmamahal_ 8. Bakit labis kitang mahal?
____masaya____ 9. Wow! Nanalo ako sa raffle.
Isulat nang wasto ang mga bahagi ng liham.

19. mahal kong angel
20. brgy. masaya zone 8
Sta cruz laguna
153
Yunit IV Patuloy na Pag-unlad

Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala
at pag-unawa ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo.
Nagkakaroon ang mga mag-aaral
ng kaalaman sa:
pagbibigay-ngalan sa pangkat
paglagom sa diwang hatid ng
tula
pagtukoy /paghinuha sa pangunahing diwa ng binasa
pagpapakahulugan sa mga
impormasyong nasa editoryal
pagbibigay-pamagat sa akda/
tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap
pagtukoy sa
katotohanan
pagbibigay-hinuha, sariling
palagay sa mga pangyayari,
pagbuo ng palagay at pasya
opinyon
at
Ang mga kasanayan sa mabisang pagbasa katulad ng

pagbibigay-ngalan sa pangkat, paglagom sa diwang hatid
ng tula, pagtukoy/paghinuha
sa pangunahing diwa ng binasa, pagpapakahulugan sa
mga impormasyong nasa editoryal, pagbibigay-pamagat sa
akda, tuwirang pagsasaad ng
paksang pangungusap, pagtukoy sa opinyon at katotohanan,
pagbibigay-hinuha, sariling
palagay sa mga pangyayari,
pagbuo ng pahayag at pasya,
at pagkilala sa tuwiran at dituwirang pahayag
Isang kasanayang pang-unawa ang

pagpapapangkat ng mga ideya at
may batayang pamagat.
Ang lagom ay paglalahat ng mga

detalyeng nakalahad sa binasa.
Sa ekspresyong tuwiran, tiyak ang

ipinahahayag na diwa samantalang
hinuha naman sa di-tuwiran. Isa
na rito ang tuwirang pagsasaad.
Bigyan ng pansin ang pagkakaugnay

ng
paksang
pangungusap
ng pamagat at panimulang
pangungusap upang matukoy ang
pangunahing ideya ng binasa.
Suriin ang impormasyon sa

editoryal sa pagbibigay-kahulugan
at katuturan nito.
Ang opinyon ay palagay o sariling

haka-haka
samantalang
ang
katotohanan ay nagpapahayag ng
sariling opinyon o palagay.
Mahahalagang Tanong
Paano nakatutulong ang

mga kasanayan sa pagbasa upang umunlad ang
kaisipan ng mga magaaral?
Bakit dapat ipagpatuloy

ang paglinang sa mga
kasanayan sa pagbasa
tulad ng pagkilala sa pangunahing diwa ng akda,
paglalagom ng diwa ng
tula at kwento, pagbibigay-pamagat sa akda,
pagsusuri ng opinyon at
katotohanan, pagbibigayhinuha sa pangunahing
diwa at sariling palagay
sa
mga
pangyayari,
pagpapakahulugan
sa
mga impormasyong nasa
editoryal, at tuwirang
pagsasaad ng paksang
pangungusap?
154
pagkilala sa tuwiran at dituwirang pahayag
paggamit ng dating kaalaman

sa pagbibigay ng kahulugan
pagtukoy sa kahulugan ng
salita sa tulong ng clining
pagbibigay-kahulugan sa mga
salita
pagtukoy sa mga pag-uugnayan ng mga salitang magkakaugnay/pagkakaugnay ng

mga ideya/mga ideyang magkakaugnay
pagbibigay-kahulugan
ng
salita sa tulong ng analohiya
pagkilala sa mga salitang hiram
pagkilala sa antas ng paggamit ng salita
pagtukoy sa panlapi at mga

salitang-ugat
pagkilala sa ekspresyong berbal at di-berbal

paghahalintulad ng mga kaisipan
Maraming paraan ng pagpa-

payaman ng talasalitaan ang
gagawin ng mga mag-aaral tulad ng paggamit ng clining, ng
dating kaalaman sa pagbibi-
gay ng kahulugan, mga salitang magkakaugnay, panlapi
at salitang-ugat, kahulugan ng
salita sa tulong ng analohiya
Nagagamit nang wasto sa
pasalita at pasulat na pakikipagtalastasan ang kaalaman sa
wastong gamit ng ekspresyong
berbal at di-berbal, paglagom
ng ideya, talatang naglalahad,
mga ideyang magkakaugnay, impormasyong pasalik,
pagbuo ng palagay at pasya,
paglilipat ng impormasyon sa
ibang anyo, at antas ng paggamit ng salita
Ang pagbibigay-hinuha sa pangunahing diwa at pahayag na di-tuwirang naglalahad ng mensahe ay may mataas
na antas ng pag-unawa.
Ang pagbibigay ng sariling palagay sa
mga pangyayari ay kasanayan din sa
Pagbasa.
Ang talasalitaan ay napauunlad sa
maraming paraan.
Ang dating kaalaman sa pag-unawa ng
kahulugan ng isang salita na ginamit
sa pangungusap ay mahalaga.
Ang clining ay isang paraan ng pagkuha ng kahulugan ng salita.
Ang pagtukoy sa mga tao at bagay na

may kaugnayan sa salita ay bigyangpansin din.
Nakatutulong ang pangunahing diwa

sa pagbibigay pamagat sa akda.
Ang kahulugan ng salita ay makukuha

rin sa pamamagitan ng paghahambing
o analohiya ng dalawang magkatulad
na pag-uugnayan.
Nakapagbibigay ng pagpapahalaga sa panitikang Pilipino,

pagsunod sa babalang pantrapiko, paggalang sa kapwa,
pagsisikap sa pag-aaral, mabuting pakikitungo sa mga may
kapansanan, pagtulong sa ika
uunlad ng lugar, pag-iingat kapag may sakit at pagmamasid
sa pamilihan.
Ang pagbibigay-kahulugan sa mga salitang kaugnay ng iba't ibang asignatura ay karaniwang pagpapakahulugan.
Ganap na hinihiram ang mga salita

upang maiwasan ang pagkalito.
Ang pag-uugnay ng salita ay isang pamaraan sa pagbibigay-kahulugan sa
kaisipan at katangian ng isang salita.
Paano mapahahalagahan
ang ibat ibang paraan
ng pagpapayaman ng
talasalitaan tulad ng
paggamit ng clining,
ng dating kaalaman sa
pagbibigay ng kahulugan, mga salitang magkakaugnay, panlapi at
salitang-ugat, at kahulugan ng salita sa tulong
ng analohiya?
Bakit mahalaga ang
kaalaman sa wastong
gamit ng ekspresyong
berbal at di-berbal,
paglagom ng ideya,
talatang naglalahad, mga
ideyang magkakaugnay,
impormasyong pasalita,
pagbuo ng palagay
at pasya, paglilipat
ng impormasyon sa
ibang anyo at antas ng
paggamit ng salita?
Paano nahahasa sa
pagsulat ng naglalahad,
ulat sa nakuhang
impormasyon, pagsulat
ng reaksyon, diary ng
sariling karanasan,
pagsulat ng lagom,
patalastas, impormasyon
sa ibang anyo, at
pagsulat ng balita?
155
pagkilala sa mga salitang

kaugnay ng mga asignatura
pagbuo ng ulat sa nakuhang

impormasyon
pagkilala sa mga impormasyong pasalita
paglilipat ng impormasyon
sa ibang anyo (transcoding)
pagsulat ng reaksyon, lagom,

padiktang pagsulat, panayam, patalastas, impormasyon
sa ibang anyo, balita, diary sa
sariling karanasan
pagbibigay-halaga sa panitikan, tinatamasang karapatan, pag-unlad, paggalang

sa kapwa, pagsisikap sa pagaaral, pakikitungo sa mga
may kapansanan
pagsunod sa mga babalang

pantrapiko
pagtulong sa ikauunlad ng
lugar
pag-iingat kapag may sakit
Ang pormal, kolokyal, at balbal ay

tatlong antas ng paggamit ng salita.
Nasa nilalaman ang ideyang nais

palutangin kaya naghahalintulad
ng mga kaisipan ang may-akda.
Maliwanag at tiyak ang kahulugan sa tuwirang pahayag. Mahirap

maunawaan ang di-tuwiran.
Ang berbal ay karaniwang pakikipagkomunikasyon sapagkat pasalita ito. Di-karaniwan ang diberbal sapagkat ito ay mga simbolo
o senyas.
Kailangang maingat ang sumusulat sa paglalagom o paraphrasing

ng orihinal na nilalaman.
Ang isang ideya ay maiuugnay sa

iba pang ideya.
Bigkasin nang wasto, malinaw,

may wastong diin, at angkop na
intonasyon.
Ang pagbuo ng sariling palagay at

pasya ay karapatan ng isang tao.
Ang transcoding ay paglilipat ng

isang pahayag mula sa orihinal na
anyo.
Mahalaga ang komprehensyon sa

paghalaw ng nabasang teksto.
156
Bakit pinahahalagahan
ang panitikang Pilipino,
pagsunod sa mga
babalang pantrapiko,
paggalang sa kapwa,
pagsisikap sa pag-aaral,
mabuting pakikitungo sa
mga may kapansanan,
pagtulong sa ikauunlad
ng lugar, pag-iingat
kapag may sakit,
at pagmamasid sa
pamilihan?
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang
mga
mag-aaral
ay nagpapakita ng
kakayahan sa:
pagtukoy sa ngalan ng pangkat
paglagom sa diwang hatid ng tula
pagtukoy /paghinuha sa pangunahing diwa ng binasa
pagbibigay-pamagat sa akda/tuwirang pagsasaad ng paksang pangungusap/tuwiran at di-tuwirang

pahayag
pagtukoy sa opinyon at katotohanan
pagbuo ng palagay at pasya
pagtukoy sa kahulugan ng clining
pagbibigay-kahulugan sa mga salita
pagbibigay-kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya
pagkilala sa antas ng paggamit ng salita
pagkilala sa ekspresyong berbal at di-berbal
pagbuo ng ulat sa nakuhang impormasyon
pagsulat ng reaksyon,
lagom,
padiktang
pagsulat, panayam,
patalastas,
impormasyon sa ibang anyo
pagpapaliwanag ng
pagtulong sa ikauunlad ng lugar
pagpapaliwanag
sa
pag-iingat kapag may
sakit
pagkilala sa mga impormasyong pasalita
157

Produkto/Pagganap
P Produkto
Nakapagtatala ng mga salitang hiram
mula sa isang balita na napakinggan sa klase
P Pagganap
Magtala ng anim hanggang pitong salitang hiram mula sa napakinggang balita sa
klase.
Medical Screening
Inirekomenda sa mga Bata
Dumaraming mga bata ang nakakukuha ng taba mula sa iba pang
sources maliban sa gatas at ayon kay
Greener, ang pinakabagong payo ay
base sa pinakahuling pagsasaliksik
na nagsasabing wala namang pinsalang maidudulot ang reduced-fat
milk sa mga bata.
Sa US, 1/3 ng mga bata ay overweight at tinataya sa 17 percent ay
obese at dahil dito, mahalaga ang
mga pinakabagong rekomendasyon,
ayon kay Dr. Jennifer Li, Duke University childrens heart specialist.
Dagdag pa ni Li, 15 taon ang nakararaan, karamihan sa kanyang mga
pasyenteng may problema sa cholesterol ay namana ang kanilang cholesterol disease at hindi konektado sa
obesity.
Iba Pang Katibayan

sa Pagganap
4 Nakapagtala ng mga anim hanggang pitong salitang hiram mula sa napakinggang balita sa klase.
Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng Bawat Aralin
3 Nakapagtala ng limang salitang hiram mula sa

napakinggang balita sa klase.
Lagumang
Yunit
Mga Pagtataya sa Bawat

Aralin
Mga Takdang Gawain sa

Notbuk
Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn

sa Vibal Website
2 Nakapagtala ng apat na salitang hiram mula sa

napakinggang balita sa klase.
1 Nakapagtala ng isa hanggang tatlong salitang hiram mula sa napakinggang balita.
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
158
Pagsusulit
ng

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Ipabigay ang ngalan ng mga nakapangkat na ideya

Ipalagom ang diwang hatid ng tula
Ipatukoy/Ipahinuha ang pangunahing diwa ng binasa
Ipabigay ang kahulugan ng mga impormasyong nasa editoryal
Magpabigay-pamagat sa akda/Ipabigay nang tuwiran ang paksang pangungusap
Magpatukoy ng opinyon at katotohanan
Magpabigay ng tuwiran at di-tuwirang pahayag
Ipatukoy ang dating kaalaman sa B pagbibigay ng kahulugan
Ipatukoy ang kahulugan ng salita sa tulong ng clining
Ipatukoy ang mga salitang magkakaugnay, pag-uugnayan ng mga salita, pagkakaugnay
ng mga ideya, at mga ideyang magkakaugnay
Ipatukoy ang panlapi at salitang-ugat ng salita
Ipabigay ang kahulugan ng salita sa tulong ng analohiya
Ipatukoy ang mga salitang hiram
Ipatukoy ang antas ng paggamit ng salita
Ipakilala ang pagkakaiba ng ekspresyong berbal at di-berbal
Ipahalintulad ang mga kaisipan
Ipatukoy ang mga salitang kaugnay ng mga asignatura
Magpabuo ng ulat sa nakuhang impormasyon
Ipatukoy ang mga impormasyong pasalita
Ipalipat ang impormasyon sa ibang anyo
Magpasulat ng reaksyon, lagom, padiktang pagsulat, panayam, patalastas, impormasyon sa ibang
anyo, balita, diary sa sariling karanasan
Ipatukoy ang kahalagahan ng panitikang Pilipino, kahalagahan ng tinatamasang karapatan,
kahalagahan ng pag-unlad, paggalang sa kapwa, pagsisikap sa pag-aaral, mabuting pakikitungo sa
mga may kapansanan
Ipatukoy ang kahalagahan ng pagsunod sa mga babalang pantrapiko/pag-iingat kapag may sakit
Ipatukoy ang kahalagahan ng pagtulong sa ikauunlad ng lugar.
1. Mga Aralin 31-40 Yunit IV
ng Ugnayan 4 Teksto at
Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay
sa UbD
2. i-Learn/i-Teach Activities
(i-learn.vibalpublishing.
com/i-teach.vibalpublishing.com)
159
YUNIT
IV PATULOY NA PAG-UNLAD
Aralin
31 Angel Magahum, Sr.: Huwarang Manunulat
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nagagamit ang dating kaalaman sa pagbibigay

ng kahulugan
2.
Wika
Napaghahambing ang napakinggang mga kaisipan sa ideya
Naihahalintulad ang mga kaisipan o ideya

3.
Pagsulat
Naisusulat ang isang ulat mula sa mga nakuhang impormasyon

4.
Napahahalagahan ang panitikan bilang salamin

ng kultura
B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-ngalan sa Pangkat
2.
Paggamit ng Dating Kaalaman sa Pagbibigay ng Kahulugan
3.
Paghahalintulad ng mga Kaisipan
4.
Ulat sa Nakuhang Impormasyon
5.
Pagpapahalaga sa Panitikan
1.
Sa pagpapangkat ay kailangan ang batayan na tinatawag na pamagat ng mga bagay o ideyang pinagbukod.
2.
Karaniwang ginagamit ito sa pagtukoy ng kahulugan
ng isang salita na ginamit sa pangungusap. Sa loob
mismo ng pangungusap ay may mga salitang magbibigay-pahiwatig.
3.
Sa paghahalintulad ng mga kaisipan, kinakailangan ang
maingat na pagbasa upang maunawaan ang nilalaman.
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang matukoy ang tinatawag na pamagat
ng mga bagay o ideyang pinagbukod?
2.
Paano nakatutulong ang dating kaalaman sa pagbibigay ng kahulugan?
3.
Bakit mahalaga ang paghahalintulad ng mga kaisipan?
4.
Paano bumubuo ng ulat sa nakuhang impormasyon?
5.
Bakit dapat pahalagahan ang panitikang Filipino?

A.
Produkto: Pagbibigay-ngalan sa pangkat
Pagganap: Pagkatapos na bigyan ng labinlimang flash cards
ang mag-aaral, sila ay magpapangkatan ayon sa
pangunahing ideya. Bibigyang-ngalan ang bawat
pangkat.
Halimbawa:
1.
katapatan
kasipagan
Pamagat
Pangunahing diwa
2.
matiyaga
Mabubuting Katangian
Tinikling
Cariosa
La Juta de Moncadea
Pamagat
Pangunahing diwa
matipid
Singkil
Mga Sayaw ng mga Pilipino
160
3.
Fidel Ramos
Cory Aquino
Joseph Estrada
Gloria Arroyo
Pamagat
Mga Dating Pangulo ng Pilipinas
Pangunahing diwa
4.
Mga Bansa sa Asia = Japan, Korea, Thailand, Indonesia, Malaysia
5.
Mga Hanapbuhay = guro, mananahi/modista, karpintero, drayber
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nabigyang-ngalan ang limang pangkat ng mga salita nang buong husay.
3 Mahusay
Nabigyang-ngalan ang apat na pangkat ng mga salita nang may isang mali.
2 Mahusay-husay
Nabigyang-ngalan ang tatlong pangkat ng mga salita nang may dalawang

mali.
1 Magsanay Pa
Nabigyang-ngalan ang dalawang pangkat ng mga salita nang maytatlong mali.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipakita ang mapa ng Pilipinas. Ipahanap ang
pulo ng Visayas. Tanungin ang mga mag-aaral kung
ano ang mga bagay na maiuugnay nila sa nasabing
pulo. Sabihin: Tingnan natin kung ano ang kaugnayan ng mga sinabi ninyo tungkol sa pulo ng Visayas sa
araling babasahin natin ngayon. Iuugnay ang gawain
sa araling tatalakayin.
2.
Talakayin ang kasanayan sa p. 271. Ipasagot ang
Magsanay A, B, at C, p. 271. Magkaroon ng malayang
talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
3.
Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay
may sasaguting tanong o gawaing isasagawa.
Pangkat I Sa pamamagitan ng estratehiyang Character Profile, ipakilala si Angel Magahum
Sr.
Buong pangalan: ____________________________________
Kailan ipinanganak: _________________________________
Saan ipinanganak: __________________________________
Magulang: _________________________________________
Ama: ______________________________________________
Ina: ________________________________________________
Mga Natamong Tagumpay: ___________________________
____________________________________________________
Mga dahilan kung bakit kailangang kilalanin: ___________
____________________________________________________
161
Pangkat II Ano ang kanyang hilig na puspusan niyang pinag-aralan? (Monolog)
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay

Angel Magahum, Sr., atasan ang mga mag-aaral na bisitahin
ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Yunit IV
Aralin 31
link. Bilang guro,
Ugnayan 4
maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpblishing.com.
Pangkat III Isa-isahan ang mga naisulat ni Angel

Magahum, Sr. (Paghahabi)
Pangkat IV Saan siya nasangkot na pinatunayang
may pagmamahal siya sa bayan? (Iskit)
B.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aral ang mga dapat tandaan sa
pagbasa nang tahimik.
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawaing itinakda sa kanila.
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong/gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat ibang estratehiya.
2.
Ipasagot ang bahaging Sagutin, p. 268 sa batayang aklat.
3.
Pagtalakay sa Pagbibigay-ngalan sa Pangkat, p. 269.
Magkaroon ng malayang talakayan.
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
B.
C.
Ikalawang Araw - WIKA AT PAGSULAT

Paghahanda
1.
Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang
balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 272.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 273. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Basahin ang sumusunod na talataan. Pagkatapos, sagutin ang sumusunod na mga tanong.
Anyo ng Panitikan
May dalawang anyo ng panitikan, ang tula
at tuluyan.
Ang tula ay isinusulat nang pasaknong,
samantalang ang tuluyan ay patalata.
Parehong may layong magbigay ng aral
at makalibang.
Ang uri ng anyong tula ay pandamdamin,
pasalaysay, padula, at patnigan.
162
Ang uri naman ng anyong tuluyan ay dula,

nobela, maikling kwento, pabula, parabula,
alamat, anekdota, talambuhay, at sanaysay.
Mga tanong:
1.
Ano ang dalawang anyo ng panitikan?
2.
Isa-isahin ang uri ng anyong tula.
3.
Tukuyin naman ang uri ng anyong tuluyan.
4.
Paano nagkakatulad ang dalawang anyo
ng panitikan?
5.
Paano naman nagkakaiba ang dalawang
anyo?
B.
D.
Isulat ang angkop na kataga na maglalahad

ng pagkakaiba at pagkakatulad na tinutukoy
sa bawat pangungusap. Maaaring magkatulad
o magkaiba ang ideya nito.
1.
_______________ tuluyan ang pabula
at parabula.
2.
_______________ ang tulang dula sa
tulang pasalaysay.
3.
_______________ naman sa anyo ang
alamat at anekdota.
4.
_______________ anyo ng panitikan ang
tula at tuluyan.
5.
_______________ may indayog ang pagbasa ng tula kaysa tuluyan.
6.
_______________ marami ang uri ng
tuluyan kaysa tula.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Ulat sa Nakuhang
Impormasyon, p. 274. Magkaroon ng malayang
talakayan.
2.
3.
Ipagawa ang Magsanay, pp. 274-275. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga pagsasanay.
A.
Basahin at unawain ang bawat pangungusap.
Ayusin ang mga ito nang ayon sa wastong pagkakasunud-sunod. Isulat ang a, b, at c sa patlang
na maglalahad nang wastong pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap. Pagkatapos, isulat ito
nang patalata.
__________ 1. Kilala rin siya sa taguri na Dakilang Lumpo.
__________ 2. Kung si Emilio Jacinto ang
Utak ng Katipunan, si Apolinario Mabini naman ang
Utak ng Himagsikan at
pinakakanangkamay ni Hen.
Emilio Aguinaldo sa ikalawang
bugso ng Himagsikan.
__________ 3. Ang marami sa kanyang mga
isinulat ay pawang tungkol sa
pulitika, sa pamahalaan, at sa
pagpapalaganap ng damdaming makabayan.
B.
Gawan ng balangkas ang sumusunod na talataan.

Panitikan ng Silangang Visaya
Kapag pinag-usapan ang panitikang Waray, itoy tumutukoy sa panitikan na nagmula sa
Silangang Visayas, tulad ng Samar, Leyte, Tagbiliran, at iba pang kalapit na pulong nagsasalita ng Waray. Ang panitikang itoy nagsimula pa
noong bago dumating ang mga Espaol na ang
karamihan sa mga ito ay pasalita. Ilang naririnig sa panitikang pasalita sa wikang Waray ay
titigohon na tinatawag na bugtong ng Tagalog
163
at susumaton na kwento naman ang katumbas

sa Tagalog.
Sinisikap ng ilang iskolar mula sa Visayas
na magpatuloy ng pananaliksik sa kanilang
panitikan at palaganapin ang mga ito.
Anumang puna o mungkahi ng inyong mga kamag-aral ay

ikahuhusay pa ninyo. Pahalagahan din ng guro ang pagsasagawa ng dula sa pamamagitan ng magagandang feedback
at positibong mungkahi.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo

A.
B.
C.
1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa dula?
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Pahalagahan ang panitikan,
Salamin ng kultura ng bayan.
Magkaroon ng talakayan tungkol dito.
2.

ng aralin.
Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng
malayang talakayan.
2. Nakinig ba ako at nanood nang maayos sa ibang pangkat?

3. Tinanggap ko ba nang may paggalang
ang puna o mungkahi ng iba?
A.
Paglinang
1.
Magkaroon ng integrasyon ng tema sa buhay ng
mga mag-aaral. Maaaring sila ay magkwento o magbahagi ng karanasan kaugnay ng nasabing tema.
2.
3.
Sumulat ng talatang naglalahad kung paano mo
pahahalagahan ang mga Panitikang Pilipino.
Pagpapalalim
Sining: Pagsasadula sa harap ng klase ng tungkol
sa pagpapahalaga sa kultura ng bayan. Magkakaroon ng
peer evaluation pagkatapos na makita ang dula. Sabihin:
Hindi
B.

Paghahanda
1.
Sabihin: Mayaman sa panitikan ang mga Pilipino. Isa na rito ang mga awiting-bayan mula sa ibat
ibang lalawigan ng bansa.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit.
Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang isang awitingbayan ng mga Visaya na may pamagat na Dandansoy. Pagkatapos pakinggan, sagutin ang mga tanong
tungkol dito:
Paglinang
Iparinig ang awiting-bayang ito:
Dandansoy
Dandansoy, bayaan ta icao
Pauli aco sa Payao
Ugaling con icao hidlauon
Ang Payao imo lang lantauon.
164
C.
D.
Dandansoy, con imo apason

Bisan tubig di magbalon
Ugaling con icao uhauon
Sa dalan magbobonbobon.
1.
Ano ang paksa ng awiting-bayan?
2.
Bakit Dandansoy ang pamagat nito?
3.
Anong aral ang nakapaloob sa awiting-bayan
na pinakinggan?
4.
Tukuyin ang kaugaliang Pilipino ang inilahad
sa awiting-bayan.
Pagpapalalim
Pumili ng isang awiting-bayan na alam na. Paghambingin ang nasabing awiting-bayan sa awiting-bayan na
Dandansoy. Magkatulad ba ang kaisipan o ideya ng mga
ito? Ipaliwanag.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Magsaliksik ng iba pang awiting-bayan.
1.
Ano ang paksa ng awiting bayan?
2.
Bakit sa palagay mo ito ang naging pamagat ng
awiting bayan?
3.
Anong aral ang nakapaloob dito?
4.
Tukuyin ang kaugaliang Pilipino na inilahad
dito.
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
32 Karapatang Pambata
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-kahulugan ang salita sa pamamagitan ng clining
Nakabubuo ng lagom sa diwang hatid ng tula

2.
Wika
Natutukoy kung tuwiran o di-tuwiran ang

napakinggang ekspresyon
Nagagamit ang ekspresyon/pahayag na tuwiran

at di-tuwiran
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng sariling reaksyon

4.
Natutukoy ang sariling mga karapatan

B.
Paksang Aralin
1.
Paglagom sa Diwang Hatid ng Tula
2.
Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Clining
3.
Tuwiran at Di-tuwirang Pahayag
4.
Pagsulat ng Reaksyon
5.
Pagtukoy sa Tinatamasang Karapatan
C.
1.
Malinang ang kakayahang lagumin sa maikling paraan ang diwang pinalutang sa tulong ng mga detalye
ang paksa ng araling ito.
165
2.
3.
4.
5.
D.
II.
Ang clining ay pag-aantas mula sa pinakapayak tungo

sa pinakamataas na antas ng pagpapakahulugan nito.
Sa ekspresyong tuwiran, tiyak ang ipinapahayag na
diwa samantalang hinuha naman sa di-tuwiran.
Sa pagbibigay ng reaksyon, kailangan munang lagumin
ang kaisipang nabasa o narinig. Ang reaksyon ay ang
iyong saloobin tungkol sa nakita, narinig, o nabasa.
Malaman ang mga karapatang tinatamasa sa kasalukuyan.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano nalilinang ang paglagom sa diwang hatid ng
tula?
2.
Bakit mahalaga ang clining sa pag-aantas ng kahulugan ng mga salita?
3.
Ano ang pagkakaiba ng tuwiran at di-tuwirang pahayag?
4.
Bakit kailangang matututong magsulat ng reaksyon
tungkol sa napanood, nabasa, narinig, o nakita?
5.
Bakit mahalagang malaman ang tinatamasang karapatan?

A.
Produkto: Pagsulat ng reaksyon na binubuo ng sampung
pangungusap tungkol sa karanasan noong nakaraang tag-araw 2010 nang ang buong Pilipinas ay makaranas ng labis na init
Pagganap: Magpangkatan kayo nang tiglima. Magpalitan
ng mga karanasan noong lumipas na tag-araw
2010.
(Isahang gawain) Lagumin ang ideya.
Sumulat ng iyong saloobin tungkol sa iyong nakita at naranasan. Isulat ito sa loob ng sampung
pangungusap.
Ang Aking Reaksyon sa Tag-init 2010
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng

sampung pangungusap tungkol sa nakita
at naranasan noong tag-araw 2010.
3 Mahusay
Nakabibigay ng reaksyon sa loob

ng pito hanggang walong pangungusap
tungkol sa nakita at naranasan noong
tag-araw 2010.
2 Mahusay-husay
Nakabibigay ng reaksyon sa loob ng

lima hanggang anim na pangungusap
tag-araw 2010.
1 Magsanay Pa
Nakabibigay ng reaksyon sa loob

ng tatlo hanggang apat na pangungusap
tag-araw 2010.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit,
at CD-ROM

A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipakita ang larawan ng ibat ibang bata na kilala
sa lipunan, maaaring artista, mang-aawit, atleta, magaaral.
Ipatukoy kung sino sila at ano ang mahalagang
papel na ginagampanan nila sa lipunan. Bigyang ta-
166
2.
3.
lakay sa klase sa anumang sektor ng lipunan nabibilang ang mga bata, sila ay may kanya-kanyang karapatan.
Sabihin: Pagkatapos nating pahalagahan ang
mga bata sa larawan, tingnan natin kung ano ang
kaugnayan nila sa araling tatalakayin natin ngayon.
Magsanay A, B, at C, sa pp. 279-280. Magkaroon ng
malayong talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
Pangkatin ang klase sa apat.
Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa.
Pangkat I Sa pamamagitan ng Bulaklak ng Karapatan, itala sa mga petal ang tinutukoy na karapatan ng bawat bata.
Pangkat IV Sagutin at ipaliwanag sa pamamagitan ng panel discussion ang tanong na, Bakit
kailangang pangalagaan ang karapatan ng mga
bata?
B.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat tandaan sa
pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at sa pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila.
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/ gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat
ibang estratehiya.
2.
Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 276-277.
3.
Pagtalakay sa Paglagom sa Diwang Hatid ng Tula,
p. 278.
Ipasagot ang Magsanay, p. 278. Magkaroon ng
malayang talakayan.
D.
Paglalapat
Karapatan 1
Karapatan 2
Karapatan 3
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Karapatan 4
Pangkat II Sa pamamagitan ng dayalog, isulat sa

speech balloons ang pinapangarap ng mga bata.
Pangkat III Sa pamamagitan ng larawang-guhit,
iguhit ang ibat ibang karapatang nais matamo
ng mga bata. Ipaliwanag ang larawang-guhit.
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
167
Upang magulang masiyahan

Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga
Karapatang Pambata, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 32 link. Bilang guro,
maaari itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
Anak ako na kinalinga

Mula sa gintong aral
Ng magulang na nag-aruga
Naging mabuting mamamayan
Ng bansang sinilangan
Makatulong sa kaunlaran

A.
Sa abot ng kakayahan.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tula.
balik-aral.
2.
Ipabasa sa mga mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
B.
Paglinang
1.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 282. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Basahin ang sumusunod na taludturan. Isulat
ang tsek () sa kahon kung tuwiran ang pahayag; ekis () naman kung di-tuwiran.
Ako, sa Paglipas ng Panahon
Nais ko sa buhay
Matupad ang mga pangarap

pagsasanay sa tuwiran at di-tuwirang pahayag. Gamitin ang
CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click ang Patuloy na
Pag-unlad Wika.
B.
D.
Basahin ang sumusunod na mga eskpresyon.

Isulat ang tsek () sa patlang kung ito ay tuwiran; ekis () naman kung hindi.
______ 1. Karapatan ko ito!
______ 2. Naku!
______ 3. Mabuhay ang mga bata!
______ 4. Ayaw kong sumama!
______ 5. Talaga po? Bibigyan po ninyo ako
ng bagong damit?
______ 6. Huwag kayong maingay sa library.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng
Reaksyon, p. 283. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
Ipagawa ang Magsanay, p. 284. Magkaroon ng
talakayan sa ginawang pagsasanay.
168
3.
B.
A.
Ilagay ang tsek () sa patlang kung ang pahayag
ay nagbibigay ng reaksyon; ekis () kung hindi
naman.
_____ 1. Sa aking palagay, dapat na alagaan
ng mga magulang ang kanilang mga
anak.
_____ 2. Lahat ng bata sa mundo ay ipinanganak na kakambal ang karapatan
nila.
_____ 3. Naniniwala ako sa pahayag na,
Kung alam mo ang iyong karapatan, dapat ay alam mo rin ang iyong
mga responsibilidad.
_____ 4. Ang batang Pilipino ay tunay na
inaalagaan ng lipunang kinabibilangan niya.
_____ 5. Hindi dapat ginagamitan ng pamalo
ang isang bata kung siya ay nagkakamali.
_____ 6. Pamilya ang pundasyon upang maging maayos ang pag-uugali ng isang
bata.
_____ 7. Mga magulang kabalikat ng lipunan
upang hubugin sa magandang anak
ang kanilang mga asal.
_____ 8. Bata, isa kang anghel na kaloob ng
Panginoon.
_____ 9. Dapat na mag-aral nang mabuti ang
isang bata.
_____ 10. Iwasan ang pagsigaw-sigaw sa mga
anak.
Basahin ang mga sumusunod. Magbigay ng reaksyon
tungkol dito.
Ang kahirapan ay hindi hadlang upang
makapag-aral ang isang bata.
Pahayag na dapat maging gabay ng sinumang

bata na nais magkaroon ng isang maayos at magandang buhay.
Sikapin na sa likod ng kawalan ng mga materyal na bagay ay buo at matatag pa rin ang adhikaing
makatapos ng pag-aaral tungo sa isang tagumpay.
pagsasanay sa kahulugan ng salita sa tulong ng clining.
Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4 at ipa-click
ang Patuloy na Pag-unlad Talasalitaan.

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Maging mga bata man,
May tinatamasang mga karapatan.
2.
ng aralin
Muling talakayin ang binasang lunsaran at iuugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon
ng malayang talakayan.
Paglinang
1.
Magkaroon ng integrasyon ang tema sa buhay
ng mga mag-aaral. Maaaring sila ay magbahagi o nagkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema.
2.
3.
Magtala pa ng ibang mga karapatan na dapat
tamasahin ng mga bata. Pag-usapan sa klase.
Pagpapalalim
Pangkatin ang klase sa tatlo. Ipagawa ang Gabayang
Pagbasa sa bawat pangkat. Pahusayan nang pagbasa. Ang
169
D.
May payneta pa siya uy!

May suklay pa mandin uy!
Nagwas de-ohetes ang palalabasin
Haharap sa altar at mananalamin
At saka lalakad nang pakendeng-kendeng
pangkat na mapipiling pinakamahusay ay muling pababasahin. Hingin ng feedback ang ibang pangkat kung bakit
napili ang pangkat na iyon. Ituro sa mga mag-aaral ang diwa
ng sportmanship.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
Hindi
1. Naisagawa ko ba nang maayos ang

pagbasa?
2. Naging magalang ba ako sa pagtanggap ng mga puna o mungkahi?
C.
A.
B.

Paghahanda
1.
Sabihin: Mahalaga ang mga bata sa lipunang
Pilipino. Sabi nga ni Dr. Jose Rizal, sila ang pag-asa
ng bayan.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit
Sabihin: May iparirinig akong isang awitin.
Habang pinakikinggan ito, idodrowing ninyo ang
pinakapaksa ng awit. Pagkatapos ng gawain, may mga
tanong na sasagutin kaugnay ng ginawa.
Paglinang
Iparinig ang awiting-bayang ito:
Paruparong Bukid
Paruparong bukid
Na lilipad-lipad
Sa gitna ng daan
Papaga-pagaspas
Isang bara ang tapis
Isang dangkal ang manggas
Ang sayang de kela
Isang piyesa ang sayad.

1.
Ano ang paksa ng awiting pinakinggan?
2.
Bakit ito ang nabuong drowing ng paksa?
3.
Ipaliwanag ang ugnayan ng paksa ng awit sa
larawang idinrowing.
Pagpapalalim
Muling iparirinig ang awit. Piliin ang mga linyang
nagpapahayag ng tuwiran at di-tuwiran. Isulat ito nang pahanay.
Tuwiran
D.
Di-tuwiran

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Kopyahin sa papel ang iyong paboritong awitin. Idrowing ang pinakapaksa ng awit. Ipaliwanag ang iyong drowing.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 276-285, Interaktibvong Aralin sa
i-Learn at i-Teach sa Vibal website at CD-ROM
170
Aralin
I.
33
4.
Up, Up, Up Skyway Na
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay-kahulugan sa pamamagitan
ng dating kaalaman
Natutukoy ang pangunahing diwa ng binasa

2.
Wika
Napakikinggang mabuti ang mga ekspresyong

berbal at maihahambing sa di-berbal na ekspresyon.
Nagagamit ang ekspresyong berbal at di-berbal

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng diary ng sariling karanasan

4.
Nakasusunod sa mga babala/batas-trapiko

B.
Paksang Aralin
1.
Pangunahing Diwa ng Binasa
2.
Pagbibigay-kahulugan sa mga Salita
3.
Ekspresyong Berbal at Di-berbal
4.
Diary ng Sariling Karanasan
5.
Pagsunod sa mga Babalang Pantrapiko
C.
1.
Sa pagtukoy ng pangunahing diwa ng binasa, dapat na
magkaugnay ang pamagat at panimulang pangungusap.
2.
Malaking tulong sa pagbibigay-kahulugan sa mga
salita at parirala ang dating kaalaman. Sa tulong ng
dating kaalaman, nailalahad nito ang pinakamalapit
na kahulugan ng salita o parirala.
3.
Ang berbal at di-berbal ay dalawang uri o paraan ng
pakikipagkomunikasyon.
5.
D.
II.
Ang diary o talaarawan ay mga detalye ng ginawa

araw-araw. May petsa ito upang malaman kung anong
araw ito nangyari.
Ang pagsunod sa mga babalang pantrapiko ay magdudulot ng maayos na daloy ng trapiko.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat matukoy ang pangunahing diwa ng binasa?
2.
Bakit mahalaga ang dating kaalaman sa salita sa paglalahad ng pinakamalapit na kahulugan ng salita sa
parirala?
3.
Paano nakatutulong sa komunikasyon ang ekspresyong berbal at di-berbal?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagsulat ng diary?
5.
Bakit mahalaga ang pagsunod sa mga babalang pantrapiko?

A.
Produkto: Pag-unawa sa mga di-berbal na pahayag
Pagganap: Unawain ang mga di-berbal na pahayag.
Isulat ang kahulugan ng mga aksyong ginawa
ng kamag-aral.
1.
Hindi ko marinig
2.
Babay, aalis na ako
3.
Hello, heto na ako
4.
Matutulog na ako
5.
Aray, hindi ako makalakad
6.
Stop, Look, Listen
7.
Galit ako sa iyo
8.
Magbasketbol tayo
9.
Gutom na ako, Kain tayo
10. Perfect ako sa test, Yeheey!
(Sabihin ang kahulugan ng di-berbal na pahayag)
171
B.
Antas/Marka
C.
3.
4 Napakahusay
Nasabi/Naunawaan ang sampung

di-berbal na pahayag mula sa sampung
di-berbal na pahayag.
3 Mahusay
Nasabi/Naunawaan ang walo hanggang siyam na di-berbal na pahayag mula

sa sampung di-berbal na pahayag.
2 Mahusay-husay
Nasabi/Naunawaan ang anim hanggang pitong di-berbal na pahayag mula sa

sampung di-berbal na pahayag.
1 Magsanay Pa
Nasabi/Naunawaan ang isa hanggang limang di-berbal na pahayag mula

sa sampung di-berbal na pahayag.
Pangkat II Bakit alagang-alaga ng drayber at konduktor ang bus na gamit nila sa paghahanapbuhay? Itala ang mga sagot nang ayon sa kahalagahan ng pangangalaga nila. Gamitin ang
estratehiyang Rank Order.
Pangkat III Sa pamamagitan ng Pictomap, taluntunin ang ruta ng biyahe ng bus na mula Alabang hanggang Lawton. Ipaliwanag ang sagot.

Pangkat IV Bakit may mga drayber na hinuhuli ng

pulis o traffic enforcer? Sagutin sa pamamagitan ng dula-dulaan.
B.
Paglinang
pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at sa pagpapangkatan upang sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila.
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/
gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng
ibat ibang estratehiya.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipabubuo ang isang picture puzzle ng bus.
Pahahalagahan ang nabuong larawan sa pamamagitan ng pagtalakay ng kahalagahan ng mga bus/sasakyan sa mga lansangan. Iuugnay ang gawain sa araling
tatalakayin.
2.

Bawat pangkat ay may sasaguting tanong o gawaing isasagawa.
Pangkat I Sa pamamagitan ng pantomina, ipakita
isa-isa ang mga babalang karaniwang makikita
sa isang lansangan na kailangang sundin ng
drayber ng mga sasakyan.
2.
3.
Pagtalakay sa kasanayan sa Pangunahing Diwa ng Binasa, p. 288. Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 288289. Magkaroon ng malayang talakayan.
172
D.
Paglalapat
B.
Petsa: _______________
o dalawang pangungusap tungkol sa paksa:
Lagda: ______________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paglinang
1.
2.
Pagpapalalim
1.
Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Magdrowing ng mga babalang makikita sa sumusunod sa mga lugar. Ipaliwanag ang mga ito.
1.
ospital
2.
simbahan
D.
3.
korte
5.
mall
4.
museo
6.
tanghalan
Ipakita sa pamamagitan ng senyas ng kamay
o katawan ang mga sumusunod:
(aktwal na gagawin)
1.
pagpapaupo sa upuan
2.
pagpapatayo mula sa upuan
3.
pagtawag sa isang tao na magkalayo
ang distansya
4.
pagpapatahimik
5.
pagpapaalis
6.
pagyaya ng pagkain
7.
paghingi ng inumin
8.
pagkatuwa
9.
pagsasabi ng tayong dalawa
10. pagpapatuloy sa bisita
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Diary
ng Sariling Karanasan, p. 293. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 293. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
3.
A.
Iayos ang talaarawan ni Angela. Lagyan ng unang araw, ikalawang araw, at ikatlong araw ang
bawat pangyayari. Isulat sa patlang ang sagot.
_________ Sinundo kami ng multicab nina
Tio Boyet sa terminal ng Naga.
Tuwang-tuwa sina Lolo at Lola sa
pagdating namin. Sarisaring pagkain ang inihanda sa amin.
173
B.
_________ Pupunta kami ng Bicol upang dalawin sina Lolo at Lola. Sasakay
kami ng bus papuntang Pasay.
Doon na kami matutulog sa terminal.
_________ Kinabukasan, maaga pa lamang
ay nakasakay na kami ng bus papuntang Bicol. Mga walo o labindalawang oras daw ang itatagal
ng biyahe.
Isulat sa patlang ang tsek () kung ang mga nakasulat sa bawat bilang ay bahagi o nilalaman
ng isang talaarawan, ekis () naman kung hindi.
____ 1. Marso 28, 2010
____ 2. Gumagalang,
____ 3. Ikalawang araw na ito ng aming
pamamasyal.
____ 4. Nakatira ako sa Bo. Marinig,
Cabuyao, Laguna.
____ 5. Masayang-masaya kami nang araw
na iyon. Lahat ng ibig naming sakyang rides ay pinayagan kami nina
Daddy at Mommy.
____ 6. Ang iyong guro,
B.
Paglinang
1.
mga mag-aaral. Maaari silang nagbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema.
2.
3.
Sumulat ng talatang naglalahad ng kahalagahan
ng pagsunod sa mga babalang nakikita sa ibat ibang
lugar.
C.
Pagpapalalim
Pagawin ng isang puppet show ang klase. Buhayin ang
ibat ibang sasakyan na magsasalita tungkol sa mga babala
o batas-trapiko na dapat nilang sundin. Maaaring gawan ito
ng iskrip ng mga mag-aaral upang magkaroon ng kwento.
Kailangan ang gabay ng guro upang maisagawa ang nasabing gawain. Sa pagtatapos ng gawain, maaaring magbigay
ng feedback ang guro at ang ilang mag-aaral.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo

A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin aralin na nasa advance
organizer.
Ipaliwanag: Pagsunod sa panuntunan,
Daan sa kaayusan.
2.
ng aralin
Muling talakayin ang binasang lunsaran at iugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng
malayang talakayan.
Hindi
1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa ginawa ng aming pangkat?

2. Tinanggap ko ba nang magalang ang
mga puna o mungkahi ng iba?
A.

Paghahanda
1.
174
B.
C.
Sabihin: Ang bawat babala sa anumang lugar

at mga batas-trapiko ay nagdudulot ng kaayusan sa
buhay ng mga mamamayan.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng tunog
Sabihin: Ipagpalagay na ako ay isang pulistrapiko, naririnig ninyo ang ibat ibang sipol ng pito.
Paano ninyo ito bibigyan ng kahulugan kasabay ng
aking pangsenyas?
Iparirinig ng guro ang tunog ng pito na sasabayan niya ng pagsenyas. (pito para sa pagpapalakad sa
mga tao o hudyat para sila ay tumawid na; pito para
sa pagpapatigil sa mga tao sa pagtawid; pito para tumakbo na ang sasakyan; pito para tumigil na ang sasakyan; pito para sa taong tumatawid sa hindi tamang
tawiran; pito para sa sasakyang nasiraan na parang
tinatanong kung ano ang nangyari)
Paglinang
Iparinig ang mga tunog (Guro ang gagawa nito
sa klase)
1.
Iparirinig muli ang tunog ng pito, kasabay ng
senyas ng guro.
2.
Ipagagawa ang gawaing kasabay ng pito at magaaral naman ang gagawa ng senyas o maaaring
sundin ng mga mag-aaral ang babala.
1.
Ano ang ibig sabihin ng tunog ng pitong ito?
(Iparinig ng guro ang mga tunog.)
2.
Ano ang kahalagahan ng pakikinig sa babala ng
pito?
Pagpapalalim
Iparinig ang ilang tunog na karaniwang naririnig sa
paligid. Sabihin kung ano ang inihuhudyat nito. Isulat ang
ibig sabihin at maaaring babala nito.
1.
Tunog ng pito ng pulis na nagmamadali at sunud-sunod habang nakasabay sa patrol car
2.
3.
4.
5.
D.
Tunog ng sirena ng bumbero

Tunog ng sirena ng ambulansyang nagmamadali
Tunog ng kampana ng simbahan
Tunog ng busina ng sasakyan

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Magbigay ng iba pang mga babalang nakikita sa
sumusunod na mga lugar.
1.
paaralan
2.
sakayan
(Dagdagan pa.)
Kagamitan/Resorses
34 Agham at Teknolohiya, Ngayon at Bukas

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nagagamit ang dating kaalaman sa pagtukoy

ng mga salitang magkaugnay
Nabibigyang-kahulugan at katuturan ang mga

impormasyong nasa pahinang pang-editoryal
175
2.
3.
4.
Wika
Nasusuri ang napakinggang tala na nasa parehong istilo ang pagkaka-paraphrase
Nakapaglalagom ng ideya (Paraphrasing)

Pagsulat
Nakasusulat ng isang lagom

Nakapagpapahalaga sa pag-unlad
B.
Paksang Aralin
1.
Pagpapakahulugan sa mga Impormasyong Nasa
Editoryal
2.
Paglagom ng Ideya
3.
Pagsulat ng Lagom
4.
Pagpapahalaga sa Pag-unlad
C.
1.
Sa pagbibigay-kahulugan at katuturan sa impormasyong nasa pahinang pang-editoryal, dapat na suriin
kung paano ipinahayag ang mga inilahad na impormasyon.
2.
Ang mga salitang magkakaugnay ay batay sa mga kaalamang narinig, nabasa, o natutuhan na.
3.
Ang paraphrasing ay pagbubuod ng ideya ng ibang tao
sa sariling pangungusap. Sa pagparaphrase, sariling
salita ng susulat ang gagamitan ngunit ang ideya ay
hango sa orihinal.
4.
Ang lagom ay buod ng inilahad na kaisipan o diwa ng
sanaysay, talumpati, kwento, balita, at iba pang uri ng
akda.
5.
Maraming paraan ng pagpapahalaga sa pag-unlad.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagpapakahulugan
ng mga impormasyong nasa editoryal?
2.
3.
4.
5.
II.
Bakit dapat malaman ang mga salitang magkakaugnay?

Paano ang paglagom ng ideya?
Paano ang wastong pagsulat ng lagom?
Bakit dapat pahalagahan ang pag-unlad?

A.
Produkto: Pagkilala ng mga salitang magkakaugnay
Halimbawa: kompyuter facebook
Pagganap: Paligsahan sa pagbibigay ng salitang magkakaugnay. Magpangkatan ayon sa row o hanay
ng upuan.
Halimbawa:
planeta = solar system
camera = larawan
imported = chocolate, kotse
likas na yaman = tubig, bundok
walis tingting = dahon ng niyog
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Naibibigay ang sampung salitang

magkakaugnay.
3 Mahusay
Naibibigay ang walo hanggang siyam

na mga salitang magkakaugnay.
2 Mahusay-husay
Naibibigay ang anim hanggang pitong mga salitang magkakaugnay.
1 Magsanay Pa
Naibibigay ang isa hanggang limang

mga salitang magkakaugnay.

at CD-ROM
176

A.
Saan-saang bansa inihalintulad ang mga

imbensyon ng mga Pilipino o ang tinutukoy na
makabagong teknolohiya? Sagutin sa pamamagitan ng pagtuturo ng nasabing mga bansa
sa mapa.
Pangkat III Anong mga positibo at negatibong ideya
ang ipinahayag? Ano naman ang mga kawili-wili
(Interesting)? Sagutin sa pamamagitan ng estratehiyang PIN (Positibo-Interesting-Negatibo.
Isulat sa ibaba:
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipaayos ang mga salita na nasa loob ng cue card
upang makabuo nang maayos na pahayag. Ipapaliwanag sa mga mag-aaral ang ibig sabihin ng nabuong
pahayag. Iugnay sa araling tatalakayin.
Agham at teknolohiya kailangan sa pag-unlad
ng bayan.
2.
3.
Agham
sa
bayan
kailangan
ng
pag-unlad
at
teknolohiya
Magsanay A, B, at C, p. 298. Nagkaroon ng malayang
Pangkat I Sagutin ang tanong na, Ano ang agham?
Ano ang teknolohiya? Sagutin ito sa pamamagitan ng estratehiyang Round Table Discussion.
P-ostibo
I-interesting
(Kawili-wili)
N-egatibo
Pangkat IV Ano ang mga suliranin na tinukoy kaugnay ng pagpapaunlad ng agham at teknolohiya
sa Pilipinas? Ano ang mga maaaring kalutasan
ng mga suliraning ito? Sagutin sa pamamagitan
ng listing (pagtatala) nang pahanay.
Suliranin
B.
Maaaring Kalutasan
Paglinang
pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga mag-aaral at pagpapangkatan upang sagutin
ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila.
177
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/
gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng
ibat ibang estratehiya.
2.
Ipasasagot ang bahaging Sagutin, pp. 294-295.
3.
Pagtalakay sa kasanayang Pagpapakahulugan sa mga
Impormasyong Nasa Editoryal, p. 296. Ipasagot ang
Magsanay A at B, p. 296-297. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
B.
C.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Paglinang
1.
2.
Para sa karagdagang pagsasanay sa mga araling salita
magkakaugnay, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin
ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 34
Talasalitaan. Bilang
guro, maari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.
com
Subukin ang pang-unawa ng mga mag-aaral ukol sa

nabasang seleksyon. Atasan silang gawin ang karagdagang
pagsasanay sa CD-ROM sa Wika at Pagbasa 4. Ipa-click
ang Patuloy na Pag-unlad Pang-unawa.
D.

Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 300. Magkaroon
ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Suriin ang orihinal na teksto sa bawat bilang
at ang pagkaka-paraphrase nito. Idrowing ang
masayang mukha ( ) sa kahon kung wasto ang
pagkaka-phrase; malungkot na mukha ( ) kung
hindi wasto.
Orihinal
E.
A.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
balik-aral.
Paraphrase
1. Ikaw... ako... tayo ang pundasyon.... 1. Lahat ng mamamayan ay

pundasyon tungo sa mabilis
matibay na pundasyong gagamitin sa
na pag-unlad ng bansa.
mabilis na pagsulong ng bansa.
2. Ang nabibiling pestisidyo ay may ma- 2. Hindi dapat gamitin ang nasamang epekto sa tao, kalusugan,
sabing pestesidyo sapagkat
at sa kapaligiran. Hindi lamang ito
hindi maganda ang epekto
pumapatay ng pesteng insekto kundi
nito.
pati ang nakatutulong sa halaman na
insekto.
178
B.
Nag-iiwan ng masamang epekto ang 3. Hindi naiisip ng mga tao
pamatay-kulisap sa mga prutas at guang masamang epekto sa kalay at nakasasama ito sa kalusugan ng
paligiran ng mga plastik datao.
hil sa langis at kemikal nito.
Ang naiisip lamang ng mga
3. Pinadadali ng plastik ang takbo ng butao ay gumaan ang kanilang
hay ng mga taong laging abala. Hindi
ginagawa.
kailangan na maghugas pa ng plato at
iba pang kasangkapan dahil itatapon 4. Nanaginip siya na marami
lamang ang mga plastik. Hindi alam
na siyang kompyuter na galng mga taong ito na hindi natutunaw
ing sa kanyang mga maguo nabubulok sa lupa ang plastik dahil
lang.
sa taglay na langis at kemikal sa pag- 5. Umiisip ang mga kabataan
gawa nito. Hindi maganda ang nagigng mga maaaring tuklasin
ing epekto nito sa kapaligiran.
upang makatulong sa pag4. Naglakbay raw ako sa isang lugar na
unlad ng bayan.
napakalawak at may kataasan. Nakaririnig ako ng magagandang tunog. Parang lahat ng taong naroon
ay tuwang-tuwa sa aking pagdating.
Mayamaya, sa gawing likuran ko ay
sumabog ang isang liwanag at biglang
bumukas ang napakalaking pinto.
Laking tuwa ko, sapagkat excited
akong makita ang pinanggagalingan
ng liwanag na iyon. Tumambad sa
aking mga mata ang napakarami at
napakagagandang iba-ibang klaseng
kompyuter na itinuturo ng aking mga
magulang na akin lahat iyon. Ito ang
pangarap kong matagal na, ang magkaroon ng sariling kompyuter.
5. Malaki ang papel ng mga kabataan
upang makilala ang mga imbensyon
ng bansa. Magsisilbi itong gabay sa
kanila upang umisip ng mga paraan
kung ano ang mga maaari nilang tuklasin na makatutulong sa pag-unlad
ng bansa.
D.
Basahin ang sumusunod na teksto. I-paraphrase

ito.
E-jeepney mabigyan na ng mga plaka
upang maging maayos na ang operasyon.
Ang e-jeepney ay imbensyon ng mga Pilipino para sa mga pasahero na nagmamadali sa
pagpasok nila sa paaralan at opisina. Ang nagpapatakbo dito ay elektrisidad.
Masayang ibinalita ng Land Transportation Office (LTO) ang pagbibigay nila ng plaka
sa mga e-jeepney.
Kaya ngayon, malaya na itong nakapagbibiyahe sa mga lansangan ng Lungsod ng
Makati.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Lagom,
p. 301. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
Ipagawa ng bahaging Magsanay, p. 310. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
3.
A.
Ayusin ang pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap upang makabuo ng isang lagom. Isulat
ito nang patalata ayon sa pagkakasunud-sunod.
Sa paggawa ng homemade insecticide,

may ilang hakbang na dapat gawin.
Isang homemade spray ng bawang, paminta, at sibuyas upang mapalis ang langgam, gagamba, uod sa repolyo at higad sa
kamatis.
Durugin ang tatlong ulo ng bawang, dalawang butil ng paminta, at dalawa hanggang tatlong pirasong sibuyas. Durugin
ang mga ito nang pinung-pino.
179
B.
Hindi ba, nakatipid ka na at madali pang

gawin ang homemade insecticide mo.
Upang mapigil ang pesteng higad, diligin

ng paminta ang apektadong halaman kung
ang mga ito ay basa sa hamog.
Basahin ang sumusunod na taludturan. Isulat
ang lagom tungkol dito.
2.
3.
Pag-unlad nakangiti
tunay na kawili-wili
Namamayang munti
umaasa nang buong pagkasi!
Halina sa kaunlaran
magkaroon ng kaganapan
Na huwag mauwi sa kawalan
itong ganap na kasarinlan!
C.
D.
Oo
B.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Sa patuloy na paglawak ng kaalaman ng tao, patuloy rin ang pag-unlad ng agham at
teknolohiya.
2.
ng aralin
malayang talakayan.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng tema sa sarling buhay
mga mag-aaral. Maaari silang magbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema.
Hindi

aking bahagi sa newscasting?
2. Tinaggap ko ba nang maayos ang mga
puna at mungkahi?
(Dagdagan pa.)

A.

Sumulat ng pangako na naglalahad ng iyong
mga gagawin para makatulong sa pag-unlad ng bayan.
Pagpapalalim
Pangkatin ang klase sa apat. Ipagawa sa bawat pangkat ang newscasting tungkol sa ibat ibang imbensyon ng
mga Pilipino. Maaaring ipasaliksik ito sa mga mag-aaral o
may nakahanda na ang guro. Gawin itong paligsahan upang
lalo pang mahasa ang mga mag-aaral sa pagsasalita.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.

A.
Paghahanda
1.
Sabihin: Mahalaga na hindi lamang sa pasulat
na paraan nakakapag-paraphrase ng mahahalagang impormasyon o ideya, sa pakikinig man ay magagawa ito.
2.
Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang isang newscasting tungkol sa isa sa pinakabagong imbensyon sa
ating bansa ngayon (kailangang magsaliksik ang guro
ng hindi pa alam ng mga mag-aaral). Habang nakikinig, magtala ng mahahalagang impormasyon na gagamitin sa pagpa-paraphrase ng balita. Bibigyan ko kayo
ng ilang minuto na isulat ang nabuong paraphrase sa
napakinggang newscasting.
180
B.
C.
D.
Paglinang
Iparinig ang inihandang newscasting.
Sagutin/Ipagawa ang gawain:
Ipagawa ang pagpa-paraphrase sa napakinggang newscasting.
Pagpapalalim
1.
Ipabasa ang naisulat na paraphrase sa ilang magaaral.
2.
Muling iparinig ang kabuuan ng balita at ang pagkakaparaphrase nito. Magkakaroon ng self-evaluation ang
mag-aaral kung ang istilo ng pagkaka-paraphrase sa
pinakinggan ay katulad ng kanyang isinulat. Maaaring
gamitin ang sumusunod:
Lagyan ng tsek () ang kahon na tumutugon sa
pagkakagawa ng paraphrase sa napakinggang balita.
Parehong-pareho ang istilo ng napakinggang paraphrase sa sariling isinulat.
Hawig lamang nang kaunti
Malayung-malayo
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Makinig ng balita sa radyo/telebisyon o kayay magbasa ng balita sa pahayagan. Itala ang mahahalagang impormasyon na gagamitin sa pagpa-paraphrase ng balita.
Ihambing ang kabuuan ng balita sa nabuong paraphrase.
Isulat ang pagkakaiba/pagkakahawig nito.
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
35 Kankanay sa Hamon ng Kalusugan

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang ginamit na panlapi at salitangugat sa isang salita
Nasasabi ang pangunahing diwa/pamagat

ng seleksyon
2.
Wika
Natutukoy kung ang reaksyong napakinggan

ay may magkaugnay na ideya
Nakabubuo ng reaksyon na may magkaugnay

na ideya
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng sariling reaksyon na may magkaugnay na ideya

4.
Naipakikita ang paggalang sa kapwa

B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-pamagat sa Akda
2.
Panlapi at Salitang-ugat
3.
Pagkakaugnay ng mga Ideya
4.
Talatang Naglalahad
5.
Paggalang sa Kapwa
C.
1.
Malaking tulong ang pagtukoy sa pangunahing diwa
upang mabigay ang pamagat ng akdang binasa.
181
2.
3.
4.
5.
D.
II.
Katangian ng ating wika na napapalawak ang mga

salita sa pamamagitan ng paglalagay ng mga panlapi.
Nagkakaroon ito ng bagong kahulugan dahil sa mga
panlaping ginamit.
Karaniwan na ang isang ideya ay maiuugnay sa iba
pang ideya. Kapag magkaugnay ang mga ideya, mas
nagiging madali at makabuluhan ang pag-unawa sa
binasa.
Ang talatang naglalahad ay tumatalakay sa isang bagay o pangyayari. Binubuo ito ng magkakaugnay na
pangungusap.
Ang paggalang sa kapwa ay tanda ng kabutihang asal.
Pagganap: Basahin ang maikling kwento. Pumili ng apat

na salita. Tukuyin ang salitang-ugat, panlapi,
at isulat ang kahulugan ng mga ito.
Si Manuel at ang Kanyang Ina
Nang si Manuel Luis Quezon ay limang taon
pa lamang, tinuruan siya ng kanyang Ina na magdasal. Tiiinuruan din siya ng kanyang Ina na bumasa
at sumulat ng wikang Espaol. Matalinong bata si
Manuel. Lagi siyang nag-aaral na mabuti ng kanyang
aralin. Isang araw, pagkatapos niyang mag-aral, nagtanong siya sa kanyang ina, Inay, anong nais ninyong
pag-aralan ko paglaki?
Nais ko sanang magpari ka, sagot ng kanyang Ina.
Nais ninyong akoy maging kawal. Ngunit may
iba naman akong nais.
Nagulat ang Ina ni Manuel sa kanyang tinuran.
Ngunit alam niya kung gaano katalino ang bata.
Inay, hindi ako magpapari o magkakawal. Akoy
mag-aabugado, sabi ni Manuel Luis Quezon sa kanyang Ina.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit nakatutulong ang pagtukoy sa pangunahing
diwa ng akdang binasa?
2.
Bakit mahalaga ang panlapi sa pagbuo ng bagong
kahulugan ng salita?
3.
Paano nakatutulong sa pag-unawa ang magkakaugnay
na diwa?
4.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa talatang naglalahad?
5.
Paano nagpapakita ng paggalang sa kapwa?
Salita
magdasal =
dasal
Panlapi
Kahulugan
2.
3.
4.
Kahulugan
B.
mag-
Panlapi
1.

A.
Produkto: Pagpili ng salita na may panlapi at salitang-ugat.
Pagkilala sa salitang-ugat, panlaping ginamit,
at kahulugan ng salita
Halimbawa:
Salitangugat
Salitangugat
isang uri ng
pakikipagusap sa Panginoon
Antas/Marka
4 Napakahusay
Natutukoy sa apat na salita ang salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan nito.
182
C.
3 Mahusay
Natutukoy sa tatlong salita ang salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan nito.
2 Mahusay-husay
Natutukoy sa dalawang salita ang

salitang-ugat, panlaping ginamit, at kahulugan.
1 Magsanay Pa
Natutukoy sa isang salita ang salitangugat, panlaping ginamit, at kahulugan.
B.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
C.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Iugnay ang dating kaalaman sa bagong aralin
Ipakita ang isang video film na ginagawang
Medical Mission sa lugar ng mga katutubo sa ating
bansa. Kung walang video, maaari ang ibat ibang
larawan sa pamamagitan ng pagbibigay-kahulugan sa
mga ito. Iuugnay sa araling tatalakayin.
2.
3.
Pangkat I Sagutin: Sino ang sumulat at sino ang
sinulatan? Sagutin ito sa pamamagitan ng role
playing.
Pangkat II Sagutin: Ano ang suliraning tinukoy ng

sumulat? Sagutin sa pamamagitan ng interbyu.
Pangkat III Sagutin: Isa-isahin ang tulong at kahilingan ng sumulat sa sinulatan. Sagutin ito
sa pamamagitan ng estratehiyang PAC (Paraphrase As You Comprehend)
Pangkat IV Sagutin: Ano ang leptospirosis? Sagutin sa pamamagitan ng pag-uulat.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aral ang mga dapat tandaan sa
pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik
ang mga mag-aaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang
sagutin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat/Pagtalakay ng pangkat sa mga tanong/gawain na sasagutin/gagawin na gagamitan nila ng ibat
ibang estratehiya.
2.
3.
Pagtalakay sa kasanayan sa Pagbibigay-pamagat sa
Akda, p. 304. Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 305.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa pagkakaugnay ng mga ideya, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 35 Wika. Bilang guro,
maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
183
E.
A.
B.
C.
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa liham
Muling pagbasa ng lunsarang teksto bilang balik-aral.
2.
Paglinang
1.
2.
Pagpapalalim
1.
Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
A.
Basahin ang pahayag na nasa kahon sa bawat bilang,
gayundin ang reaksyon na nasa loob ng speech balloons. Itiman ang bilog kung ang reaksyon ay kaugnay
ng ideya na ipinahayag, kahunan ang bilog kung hindi.
1.
2.
Naniniwala ako na naghihintay lamang

ng pondo ang mga programang pangkalusugan ng DOH.
3.
Dahil sa kakulangan ng pasilidad sa mga kabundukan sa liblib na lugar sa ating bansa,

marami ang hindi nakararanas ng wasto at
maayos na medikasyon.
Sana ay bigyan ng kaukulang pansin ng

pamahalaan ang pagpapabuti sa mga pasilidad na kailangan sa mga ospital at klinika
sa mga kabundukan o liblib na mga tugon sa
ating bansa.
4.
Nakatutuwang maraming mga ordinaryong

mamamayan ang nagbibigay ng tulong sa
mga katutubo upang mapangalagaan ang
kanilang kalusugan.
Dapat na kahit sino at gustong tumulong
sa mga katutubo ay tumulong.
Ginagawa lahat ng pamahalaan upang matugunan ang suliraning pangkalusugan ng

mga katutubo sa ating bansa.
Sa aking palagay, kikilos ang pamahalaan upang mabigyan ng kalutasan ang
suliraning pangkalusugan ng mga katutubo sa ating bansa.
Malaking tulong ang ibat ibang programa

ng Department of Health (DOH) para sa
kalusugan ng lahat ng mamamayan.
5.
Maging ang mga Non-government Organization (NGO) ay bukas-palad na tumutulong sa mga katutubo upang maging maayos ang kalusugan nila.
184
Naniniwala ako na napakaganda ng ginagawa ng mga NGO para sa mga kababayan

nating katutubo ang tulungan sila para sa
maayos na kalusugan.
B.
D.
Ibigay ang sariling reaksyon sa mga pahayag sa

bawat bilang. Isaalang-alang ang pagkakaroon
ng ugnayan ng ideya sa reaksyong ibibigay.
1.
Malaki ang maitutulong ng pamumunuan
ng barangay sa bawat lugar sa bansa upang
matiyak ang kalusugan ng mga mamamayan.
2.
Bawat mamamayan, bata o matanda, mahirap o mayaman ay may karapatang maging malusog.
Pagsulat
1.
Talakayin ang Talatang Naglalahad, p. 309.
Magkaroon ng malayang talakayan tungkol dito.
2.
Ipagawa ang bahaging Magsanay, p. 309. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
3.
A.
Sumulat ng reaksyon sa sumusunod na mga
magkaugnay na ideya.
1.
May ibat ibang sektor ng lipunan na
maaaring makatulong upang maging
malusog ang mga mamamayan nito.
Isa ang paaralan na sektor ng lipunan

na may malaking magagawa upang
mapanatili ang kalusugan ng mga
mamamayan.
2.
Turuan nang wasto ang mga mamamayan na pahalagahan ang kapaligiran para sa kanilang kalusugan.
B.
Magkaroon ng kusang-loob na pagaalaga, paglilinis ng kapaligiran ang

bawat mamamayan upang mapanatili
ang kalusugan nila.
3.
Nagsisimula sa pamilya ang wastong
pangangalaga ng kalusugan ng bawat
myembro ng pamilya na bahagi ng
isang lipunan.
Sa sariling tahanan pa lamang ay

dapat nang turuan ang mga myembro
kung paano aalagaan ang kalusugan.
Ibigay ang sariling reaksyon sa sumusunod na
taludturan.
1.
Kalinisan ng paligid, kalusugan ang katapat.
2.
Kalusugan ang pundasyon ng pag-unlad
ng bansa.
3.
Malusog na mga mamamayan, kailangan
ng bansa.
A.
B.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Lahat ay pantay-pantay sa ating
bayan, Sa pagkakaroon ng kalusugan ng katawan.
2.
ng aralin
Muling talakayin ang binasang lunsaran at iugnay ang nilalaman sa pinakatema nito. Magkaroon ng
malayang talakayan.
Paglinang
1.
mga mag-aaral. Maaari silang magbahagi o magkwento ng karanasan kaugnay ng nasabing tema.
185
2.
3.
C.
D.

Maglahad ng iba pang gawain na nagpapakita
ng paggalang at pagpapahalaga sa mga kapwa natin
katutubo.
Pagpapalalim
Magkakaroon ng gawaing interbyu sa ilang tao o sektor ng lipunan na may mahahalagang tungkulin sa kalusugan ng mga mamamayan. Ipagpapalagay na iinterbyuhin
ang mga sumusunod:
1.
Kalihim ng Kagawaran ng Kalusugan (DOH)
2.
Isang doktor
3.
Isang kinatawan ng DENR
4.
Isang katutubo
5.
Isang batang mag-aaral
6.
Isang guro
7.
Isang kinatawan ng NGO.
Kung ilan ang bilang ng kakapanayamin, ganoon
karami ang gagawaing pangkatan sa klase.
Pagkatapos ng gawain, magkaroon ng peer evalution
at magbigay din ng feedback ang guro.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
2.
B.
Paglinang
Iparinig ang inihandang komentaryo.
Sagutin/Ipagawa:
Ipasusulat ang mga reaksyong napakinggan.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipabasa ang naitalang mga reaksyon sa ilang magaaral.
2.
Magkaroon ng self-evaluation kung ang mga itinalang
reaksyon ay may kaugnayan sa kalusugan ng mga katutubo.
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
Hindi
1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa ginawang pangkatan?

2. Naitala ba nang wasto ng aming pangkat ang mga sagot sa aming panayam?
E.
(Dagdagan pa.)
A.
Ikaapat na Araw - PAKIKINIG

Paghahanda
1.
Sabihin: Mahalaga na ang bawat reaksyong napapakinggan ay kaugnay ng mga ideyang ipinahayag.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng komentaryo
Sabihin: Iparirinig ko sa inyo ang komentaryo
ng isang komentarista sa radyo. Ang bibigyan niya ng
komentaryo ay tungkol sa kalusugan ng mga kapatid
nating katutubo na nasa liblib na lugar. (Maaaring
ang iparirinig ay ang guro na ang gumawa at nag-tape
nito. Siya ang lalabas na komentaristang pakikinggan
ng mga mag-aaral). Habang nakikinig, itala ang mga
reaksyon na narinig.
Magbasa ng isang komentaryo sa pahayagan. Isulat
ang pangalan ng pahayagan at petsa nito. Isulat din ang
pangalan ng komentarista. Isulat ang paksa ng komentaryo
at ang iyong reaksyon dito. Humandang ibahagi sa klase.
186
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 302-309,
sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
Interaktibong
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nalilinang ang kahulugan ng salita sa tulong

ng analohiya
Nakikilala ang mga impormasyong nagsasabi

ng opinyon o katotohanan
2.
Wika
Nasusuri kung ang napakinggang mga ideya

ay magkakaugnay
Nakikilala ang mga ideyang magkakaugnay

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng wastong talata sa paraang

padikta
4.
Napatutunayan na kailangan ang pagsisikap

sa pag-aaral
C.
Ang analohiya ay isang paraan ng pagkuha ng konsepto o kahulugan ng salita sa pamamagitan ng paghahambing ng dalawang magkatulad na pag-uugnayan.
Halimbawa: buto : aso : tinik ng isda : pusa
3.
Sa pagsasalita o pagsulat man, kailangang magkakaugnay ang ideya ng mga sinasabi upang maunawaan ng
kausap o babasa.
4.
Sa padiktang pagsulat, pakinggan mo sa unang pagbasa, sumulat sa ikalawang pagbasa at sa ikatlong

pagbasa ay iwasto ang isinulat.
5.
Sa pagsisikap sa pag-aaral, maraming dapat gawin.
Aralin
36 Edukasyon: Susi sa Pag-unlad
B.
2.
Paksang Aralin
1.
Opinyon at Katotohanan
2.
Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Analohiya
3.
Pagkilala sa mga Ideyang Magkakaugnay
4.
Padiktang Pagsulat
5.
Pagsisikap sa Pag-aaral
1.
Ang opinyon ay palagay o sariling haka-haka tungkol
sa pangyayari. Ang katotohanan ay nagpapahayag ng
totoong nangyari.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
2.
3.
4.
5.
II.
Ano ang kahalagahan ng kaalaman sa opinyon at

katotohanang diwa?
Paano ginagawa ang analohiya ng salita?
Bakit mahalaga ang kaalaman sa pagkilala ng mga
ideyang magkakaugnay?
Anu-ano ang mga dapat tandaan sa padiktang pagsulat?
Bakit dapat magsikap sa pag-aaral?

A.
Produkto: Pagkilala sa opinyon at katotohanan sa isang pahayagan
Pagganap: Magbasa ng pahayagan. Magtala ng limang
opinyon at limang katotohanan.
Opinyon
Katotohanan
1.
____________
1.
____________
2.
____________
2.
____________
3.
____________
3.
____________
4.
____________
4.
____________
5.
____________
5.
____________
187
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakikilala/Nakapagtatala ng limang
opinyon at limang katotohanan mula sa
isang pahayagan.
3 Mahusay
Nakikilala/Nakapagtatala ng apat na
opinyon at apat na katotohanan mula sa
isang pahayagan.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
3.
Pangkat II Bakit kailangan ng isang mamamayan sa

lipunan ang edukasyon? Sagutin sa pamamagitan ng isang malayang talakayan.
Nakikilala/Nakapagtatala ng tatlong
opinyon at tatlong katotohanan mula sa
isang pahayagan.
Pangkat III Ipaliwanag ang ibig sabihin ng pahayag na, Hindi kailangang maging matalino ang
isang mamamayan upang siya ay maging kapakipakinabang. Sagutin sa pamamagitan ng pagtatala ng ibat ibang sitwasyong magpapatunay
rito. Talakayin isa-isa ang sitwasyon.
Nakikilala/Nakapagtatala ng isa
hanggang dalawang opinyon at isa hanggang dalawang katotohanan mula sa
isang pahayagan.

Pangkat IV Ano ang mga nagagawa ng edukasyon

sa buhay ng tao? Sagutin sa pamamagitan ng
monolog.
B.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat gawin sa
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin gawin
C.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa mga tanong na sasagutin na
gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga magaaral.
2.
3.
Pagtalakay sa Opinyon at Katotohanan, p. 312. Ipasagot ang Magsanay A at B. Magkaroon ng malayang
talakayan.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga bagay na
maaaring iugnay sa salitang edukasyon.
Pahalagahan ang gawain sa pamamagitan
ng malayang talakayan. Iugnay ang gawain sa
araling tatalakayin.
2.
Magsanay A at B, p. 313. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.

may sasaguting tanong.
Pangkat I Sagutin ang tanong na, Anu-ano ang
kinakailangan upang ang edukasyon ay makamtan? Sagutin sa pamamagitan ng islogan. Isulat
sa 1/4 na kartolinang puti.
188
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Para sa karagdagang pagsasanay sa kahulgan ng salita
sa tulong ng analohiya, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4 Yunit IV Aralin 36 Talasalitaan. Bilang
guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.
com.
A.
B.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa liham
Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang
balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal sa nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paglinang
1.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 315. Magkaroon ng
talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Basahin ang sumusunod na talata. Itala sa talahanayan ang magkaugnay na mga ideya.
Impormal ang paraan ng pag-aaral ng
ating mga ninuno noon. Sa bahay nag-aaral
ang mga bata at ang mga guro ay ang matatandang lalaki sa barangay. Kapwa tinuturuan ang
mga batang babae at lalaki ng pagbasa at pagsulat, aritmetika, at mga kabutihang asal. Bilang karagdagang aralin sa mga lalaki, sila ay
tinuturuang maging mandirigma, mangangaso,
mangingisda, magsasaka, manlalakbay-dagat,
at manggagawa. Ang mga babae naman ay sinasanay sa pagluluto, pananahi, at iba pang mga
gawaing pambahay upang maging mabuti silang
maybahay. Tinuturuan ng mga ina ang kanilang
anak na babae nang palihim tungkol sa paglilinis ng katawan at paghahanda sa pagiging ina.
Mga Magkaugnay na Ideya
B.
Isulat ang tsek () sa patlang ng mga ideya na

may kaugnayan sa batayang ideya. Batayang
Ideya: Sistema ng Edukasyon ng Ating mga
Ninuno
________ 1. Wala pa ang mga Espaol ay
marunong na ang ating mga
ninuno.
________ 2. May sistema na ng pag-aaral
ang ating mga ninuno bago pa
dumating ang mga dayuhan.
189
________ 3.
________ 4.
________ 5.
________ 6.
D.
_______ 6.
Mas mahilig magbasa ang mga

lalaki kaysa babae noon.
Iilan lamang sa mga katutubo
ang sumusulat sa kanilang wika.
Kakaunti ang di-mahusay sumulat at bumasa.
Sa pagsulat ng ating mga ninuno, iba-iba ang ginagamit nilang
instrumento.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Padiktang Pagsulat,
p. 316. Magkaroon ng malayang talakayan tungkol
dito.
2.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 316. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga pagsasanay.
3.
A.
Isulat sa patlang ang DG kung dapat gawin ang
sumusunod na mga pamantayan sa padiktang
pagsulat; ekis () naman kung hindi.
_______ 1.
Sa unang dikta pa lamang ay
nagsusulat na ako sabay na ng
pakikinig.
_______ 2.
Lagi kong isinasaalang-alang
ang wastong gamit ng bantas sa
bawat pangungusap.
_______ 3.
Pinanatili kong malinis ang
aking gawain.
_______ 4.
Hindi ko na binibigyang-pansin
ang wastong gamit ng malaki at
maliit na titik.
_______ 5.
Ipinawawasto ko sa katabi ang
isinulat kong talata na idinikta.
_______ 7.
_______ 8.
_______ 9.
_______ 10.
Kapag hindi ko na masundan

ang pagdidikta ng guro, tumitigil
na lamang ako.
Binibigyang-pansin ko kung kailan ipapasok ang salita ng bawat
pangungusap.
Isinasaalang-alang ko rin ang
wastong paglalagay ng palugit.
Tanong ako nang tanong kapag
hindi ko naiintindihan ang balita.
Ipinauulit ko sa guro ang mga bahaging hindi ko gaanong narinig.

A.
B.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Iyang pag-aaral,
Daan sa kaunlaran.
2.
ng aralin
malayang talakayan.
Paglinang
1.
2.
3.
Sumulat ng pangako na naglalahad ng iyong
mga dapat gawin hinggil sa iyong pagsisikap sa pagaaral.
190
C.
Pagpapalalim
Ipagawa sa mga mag-aaral ang pantomina kung paano
ginagawa ang pagiging masikap sa pag-aaral. Pahulaan ito
sa iba pang mag-aaral. Magkaroon ng talakayan kaugnay ng
mga dapat gawin sa pag-aaral.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
C.
Hindi

pantomina?
D.
2. Naipakita ko ba sa pantomina ang gawaing nagpapakita ng pagsisikap sa

pag-aaral?

1.
Sino ang nagtagumpay sa pag-aaral?
2.
Bakit siya nagtagumpay sa pag-aaral?
3.
Sino naman ang hindi nagtagumpay sa pagaaral?
4.
Bakit siya hindi nagtagumpay?
5.
Anu-ano ang dapat gawin sa pag-aaral?
Pagpapalalim
Sumulat ng sariling kwento tungkol sa ginagawang
pagsisikap sa pag-aaral. Ilagay sa malinis na papel.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
(Dagdagan pa.)
A.
B.
Paghahanda
1.
Sabihin: Marami na ang patunay na nagtatagumpay ang isang bata sa buhay kapag nagsisikap
siyang mag-aral.
2.
Sabihin: Maririnig ninyo ang ilang kwento ng
mga bata tungkol sa ginagawa nilang pagsisikap sa
pag-aaral. Pagkatapos itong pakinggan, humanda sa
pagsagot sa mga tanong.
(Gagawa ang guro ng dalawang kwento na ang
isang bata ay nagtagumpay sa pag-aaral dahil sa pagsisikap at ang isa ay ang kabaligtaran naman. Ipa-tape
sa dalawang mag-aaral.)
Paglinang
Iparinig ang inihandang mga kwento:
E.
IV.
Aralin
I.
Sumulat ng isang linggong diary/talaarawan na naglalahad ng iyong mga gawain na nagpapakita ng pagsisikap
sa pag-aaral. Humandang ibahagi ito sa klase. (Maaaring
tuluyan nang ipagawa sa mga mag-aaral ang gawaing ito.)
Kagamitan/Resorses
37 Hindi Hadlang ang Kapansanan

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura

191
2.
3.
4.
Nakapagbibigay-hinuha sa pahayag
Wika
Nakapakikinig nang mabuti sa mga impormasyong ibabahagi nang pasalita
Natutukoy ang mga pahayag na naglalahad ng

sariling pagpapasya
Pagsulat
Nakasusulat ng mga hakbang kung paano kakapanayamin ang isang tao

Nailalahad ang mga dapat gawin sa pakikitungo

sa mga may kapansanan
B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-hinuha
2.
Mga Salitang Kaugnay ng Ibat Ibang Asignatura
3.
Impormasyong Pasalita
4.
Pagsulat ng Panayam
5.
Pakikitungo sa mga may Kapansanan
C.
1.
Ang pagbibigay-hinuha sa pahayag na di-tuwirang
naglalahad ng mensahe ay isang kasanayang may
kataasang antas sa pagkuha ng detalye.
2.
Ang pagbibigay-kahulugan sa mga salitang kaugnay
ng ibat ibang asignatura ay isang karaniwang pagpapakahulugan lamang.
3.
Ang mga impormasyong pasalita ay naibabahagi sa
pamamagitan ng ulat, balita, dayalog, at monolog.
Bigkasing malinaw ang mga salita, may wastong diin,
at angkop na intonasyon.
4.
Sa pagsulat ng panayam, may ilang paghahandang
ginagawa. Sa panayam, maging magalang sa pakikitungo sa mga may kapansanan.
5.
Maging magalang sa pakikitungo sa mga may
kapansanan.
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang marunong maghinuha sa pahayag na
di-tuwiran?
2.
Paano nakakatulong ang pagbibigay-kahulugan
sa mga salitang kaugnay ng ibat ibang asignatura?
3.
Paano naibabahagi ang mga impormasyong pasalita?
4.
Bakit kailangang maging magalang sa panayam na
gagawin?
5.
Bakit dapat igalang ang mga may kapansanan?

A.
Produkto: Pagbibigay-hinuha sa kasalukuyang pangyayari
na nabasa sa pahayagan
Pagganap: Magbigay-hinuha sa apat na ulo ng balita mula
sa pahayagan.
Halimbawa ng ulo ng balita:
Paunlad na ang Ekonomiya ng Pilipinas
Paghinuha:
1.
Magkakaroon ng hanapbuhay ang
mga Pilipino.
2.
Mababawasan na ang mga nagugutom
na Pilipino.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakapagbibigay-hinuha sa apat na
ulo ng balita ng isang pahayagan.
3 Mahusay
Nakapagbibigay-hinuha sa tatlong
2 Mahusay-husay
Nakapagbibigay-hinuha sa dalawang
1 Magsanay Pa
Nahirapang magbigay-hinuha sa
isang ulo ng balita ng isang pahayagan.
192
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit,
Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipakita ang larawan ng ilang mamamayan na
may kapansanan na nagtamo ng karangalan sa ibat
ibang larangan. (Magsaliksik ang guro tungkol dito na
maaaring gamitin ang Internet o klipings para rito)
Magkaroon ng talakayin bilang pagpapahalaga sa larawan ng mga taong may kapansanan. Iugnay sa araling tatalakayan.
2.
Magsanay A, B, at C, pp. 322-323. Magkaroon ng malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
3.
Pangkat I Ilarawan si Paul Bianzon. Gawin sa
pamamagitan ng monolog.
Pangkat II Anu-ano ang kanyang mga natamong tagumpay? Sagutin sa pamamagitan ng pagbabalita o newscasting.
Pangkat III Anong karangalan ang naibahagi
niya sa bansa sa likod ng pagkakaroon niya
ng kapansanan? Sagutin sa pamamagitan
ng interbyu.
Pangkat IV Patunayan na hindi hadlang
ang kapansanan ng isang tao para magtagumpay sa buhay. Gawin sa pamamagitan ng pagbibigay ng ibat ibang sitwasyon
na may mga patunay.
B.
C.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat gawin sa
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin/gawin
Pagpapalalim
1.
gagamitan ng ibat ibang estratehiya ng mga mag-aaral.
2.
Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 318-319 ng batayang aklat.
3.
Pagtalakay sa kasanayang Pagbibigay-hinuha, p. 320.
Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 320-321. Magkaroon ng malayang talakayan.
Atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.
vibalpublishing.com at basahin ang artikulo tungkol kay
Roxanne Ng. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 4
Yunit
IV Aralin 37 link. Bilang guro, maaari itong puntahan
sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
193

A.
Paghahanda
1.
Muling pagbasa sa lunsarang kwento bilang
balik-aral.
2.
Ipagbasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
B.
Paglinang
1.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 325. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Gawin ang mga sumusunod batay sa tanong na,
Paano ibibigay ang impormasyon sa mga sumusunod na sitwasyon? Iparinig sa klase.
1.
Pagiging balediktoryan ng isang bulag na
mag-aaral
2.
Pagtatrabaho sa call center ng isang lalaki
na putol ang dalawang paa na sa sariling
trolly lamang nakaupo
B.
Anu-anong impormasyon ang maaaring makuha
sa sumusunod na awiting-bayan? Tukuyin ang
mga ito.
Doon po sa amin
Bayan ng San Roque
May nagkatuwaan
Apat na pulubi.
Nagsayaw ang pilay

Umawit ang pipi
Nanood ang bulag
Nakinig ang bingi.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Panayam, p. 326. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
Ipagawa ang bahaging Magsanay A, B, at C,
p. 326. Magkaroon ng takayan sa ginawang mga pagsasanay.
3.
A.
Isulat sa Caravan ang mga hakbang na dapat
gawin bago magkaroon ng panayam sa isang tao.
1.
B.
2.
3.
4.
Isulat naman sa Information Ladder ang mga

hakbang sa pagsasagawa na ng aktwal na pakikipanayam.
5.
4.
3.
2.
1.
A.

Paghahanda
1.
Ipaliwanag: May kapansanan man,
May katangiang taglay.
194
2.
B.
C.
D.

ng aralin
Muling talakayin ang binasang lunsaran. Iugnay
ang nilalarawan sa pinakatema nito. Magkaroon ng
malayang talakayan.
Paglinang
1.
2.
3.
Sumulat ng talatang naglalahad ng iyong damdamin sa binasang teksto, Hindi Hadlang ang Kapansanan.
Pagpapalalim
Ipagawa sa mga piling mag-aaral ang pakikipanayam
sa ilang may kapansanan na magtagumpay sa buhay sa likod
ng kanilang mga kapansanan. (Hayaan ng guro ang mga
mag-aaral na lumikha ng kanya-kanyang sitwasyon na kaugnay ng sitwasyong gagawan ng pakikipanayam.)
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
B.
C.
D.
Oo
Hindi
Petsa: _______________
Lagda: ______________

pakikipanayam?
2. Naitala ko ba ang mahahalagang impormasyon na ibinahagi ng taong aking kinapanayam?
E.
A.
Sabihin: Isang katotohanan na hindi hadlang

ang kahinaan ng tao tulad ng pagkakaroon ng kapansanan upang magtagumpay sa buhay.
2.
Sabihin: Iparirinig ko ang ilang balita (newscasting) tungkol sa mga taong may kapansanan na
nagbigay ng karangalan sa sarili, sa kanyang pamilya, at sa bansa. Habang pinakikingan, itala ang mga
dahilan kung bakit nagtagumpay ang nasabing may
kapansanan. (Sa bahaging ito, maaaring ang guro
na ang gagawa ng newscasting na may mga impormasyong kinuha sa pananaliksik.)
Paglinang
Iparinig ang inihandang balita.
Sagutin/Gawin:
Ipagawa ang pagtatala ng mga dahilan kung bakit
nagtagumpay ang taong may kapansanan.
Pagpapalalim
Muling iparinig ang naka-tape na pagbabalita. Ipatala ang mga mahalagang impormasyong narinig. Ipawasto
sa katabi ang mga nakuhang impormasyon. Magkaroon ng
palitan ng ideya ang mga mag-aaral tungkol sa ginawang
gawain.

Paghahanda
1.
Magsaliksik ng iba pang Pilipinong nagtagumpay sa
ibat ibang larangan sa kabila ng kapansanan. Ibahagi sa
klase ang kanilang pagtatagumpay.
195
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
2.
3.
38 Halina sa Cordillera
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigkas nang wasto at naipaliliwanag ang

tinutukoy ng salitang hiram
Naibibigay ang sariling palagay sa mga pangyayari

2.
Wika
Nasusuri kung ang napakinggang mga pahayag

ay naglalahad ng sariling pagpapasya
Nakabubuo ng palagay at pagpapasya
Natutukoy ang mga pahayag na naglalahad ng

sariling pagpapasya
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng patalastas
4.
Nakatutulong sa pag-unlad ng isang lugar

B.
Paksang Aralin
1.
Sariling Palagay sa mga Pangyayari
2.
Mga Salitang Hiram
3.
Pagbuo ng Palagay at Pasya
4.
Pagsulat ng Patalastas
5.
Pagtulong sa Ikauunlad ng Lugar
1.
Walang palagay na mali sapagkat maaaring ang pangyayari ay batay sa namasid, nakita, nabasa, at higit sa
lahat ay naranasan ng taong nagbibigay ng palagay.
4.
5.
D.
II.
Ganap na hinihiram ang mga salita upang maiwasan

ang pagkalito.
Ang palagay ay kuru-kuro o opinyon tungkol sa isang
tao, gawa, o pangyayari. Ang pasya ay desisyon, hotel,
o payo.
Kailangang maikli, maliwanag, tuwiran ang paglalahad ng mensahe sa patalastas.
Magkaisa sa pagtulong sa ikauunlad ng lugar.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalagang makabuo ka ng sariling palagay sa
mga pangyayari sa iyong paligid?
2.
Bakit kailangang malaman ang kahulugan ng mga
salitang hiram?
3.
Bakit kailangang matutong bumuo ng palagay at
pasya?
4.
Paano nakatutulong ang patalastas sa pagpapakalat
ng mga impormasyon?
5.
Bakit kailangang tumulong sa pag-unlad ng lugar?

A.
Produkto: Pagpili ng mga salitang hiram sa isang lokal na
pahayagan
B.
Pagganap: Magbasa ng mga balita at magtala ng mga ginamit na salitang hiram. Magtala ng limang salitang hiram at isulat ang kahulugan nito.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakapili ng limang salitang hiram at

naipaliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
3 Mahusay
Nakapili ng apat na salitang hiram at

naipaliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
196
C.
2 Mahusay-husay
Nakapili ng tatlong salitang hiram at

napaliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
1 Magsanay Pa
Nakapili ng isa hanggang dalawang

salitang hiram at naipaliliwanag ang kahulugan ng bawat isa.
B.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik. Subaybayan sa pagbasa nang tahimik
ang mga mag-aaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang
sagutin/gawin ang mga tanong/gawain na itinakda sa kanila.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
Pagtalakay sa kasanayang Sariling Palagay o mga
Pangyayari, p. 330. Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at
D, p. 330-331. Magkaroon ng malayang talakayan.
D.
Paglalapat

III. Mga Gawain sa Pagsasanay

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipakita ang mapa ang Rehiyon CAR. Ipahanap
ang Cordillera at ipalarawan ang iba pang lugar na
katabi nito. Iugnay sa araling tatalakayin.
2.
Talakayin ang kasanayan sa p. 332. Ipasagot
ang Magsanay A at B, p. 332 Magkaroon ng malayang
3.
Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat
ay may sasaguting tanong.
Pangkat I Ilarawan ang pamumuhay sa Cordillera.
Gawin sa pamamagitan ng larawang-guhit.
Pangkat II Sino ang tumutulong sa mga taga-Cordillera upang mapaunlad ang kanilang buhay?
Sagutin sa pamamagitan ng pag-uulat.
Pangkat III Anu-ano ang larawan ng pag-unlad
sa Cordillera? Talakayin sa pamamagitan ng
Round Table Discussion.
Pangkat IV Dapat Ba Na Gawing Batayan ang Laki
o Liit ng Isang Lugar Para Umunlad Ito? Talakayin sa pamamagitan ng debate.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang
balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal. Magkaroon ng malayang talakayan.
197
B.
C.
Paglinang
1.
2.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bumuo ng pagpapasya sa sumusunod na mga
sitwasyon.
1.
Isa kang katutubo. Kinukuha sa inyo ang
lupang matagal na ninyong sinasaka.
Babayaran kayo sa halagang katumbas na
ng kasalukuyang halaga ng inyong lupa.
Ano ang sasabihin mo sa iyong mga
magulang? Paano mo ibabahagi ang iyong
pagpapasya?
2.
Lahat halos ng kapitbahay ninyo sa
probinsya ay ibinebenta na ang mga lupa
at bahay nila. Ibig na nilang mangibangbayan upang magsimula ng bagong buhay.
Sa iyong palagay, paano ito pagpapasyahan ng iyong mga magulang? Mananatili
ba kayo o ibebenta na rin ninyo ang inyong lupa at bahay?
B.
Sa pamamagitan ng Rank Order, paano iaantas

ang pagpapasya sa sumusunod na mga sitwasyon
sa titik A? Sino ang unang lalapitan upang gawing maunlad ang inyong lugar? Lagyan ng bilang
ayon sa pagkakasunud-sunod. Ipaliwanag ang
ginawang pagraranggo.
_________ Barangay Chairman
_________ Alkalde
_________ Mga mamamayan
_________
_________
D.
Senador
Samahan ng mga magulang sa
inyong lugar
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Patalastas, p. 335.
2.
Ipagawa ang bahaging Magsanay, p. 335. Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
3.
A.
Lagyan ng datos ang sumusunod na patalastas.
Paghahalal ng Pamumunuan ng Samahan
ng mga Kabataan
Sino (Mga Dapat Dumalo) _____________
Kailan: ______________________________
Lugar: _______________________________
Oras: ________________________________
Pag-uusapan: _________________________
B.
Lagyan ng asterisk (*) ang mga bagay o pangyayari na maaaring gawan ng patalastas.
__________ 1. produktong inumin
__________ 2. nawawalang aso
__________ 3. nabasag na mga gamit
__________ 4. pagpupulong
__________ 5. namatay na tao
__________ 6. field trip
__________ 7. pagbebenta ng mga lumang
gamit
__________ 8. paglipat ng bahay
198
__________ 9. mga ibebentang lumang aklat

__________ 10. pagpunta sa isang lugar
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubrics
Oo
1. Nakapagbahagi ba akosa ginawang
talakayan?

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Wala sa laki o liit ng lugar ang ikatutupad
Nasa mamamayan ang pag-unlad na hinahangad.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
2.
3.
Magtala ng iba pang mga gawaing makatutulong sa pag-unlad ng inyong:
1.
paaralan
2.
barangay
Pagpapalalim
Sa pamamagitan ng Panel Discussion na kakatawanin
ng ibat ibang pangkat ng mga katutubo sa ating bansa, bigyang-talakay ang mga nangyari nang pag-unlad sa kanilang
lugar.
(Maaaring itakda ito o ang guro na ang gagawa
ng mga sasabihing impormasyon)
Hindi
2. Naging magalang ba ako sa pagtanggap ng reaksyon o puna?
(Dagdagan pa.)
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Sabihin: Tunay na mahirap magbigay ng pagpapasya tungkol sa isang sitwasyon. Araw-araw, ang
tao ay nahaharap kung paano pagpapasyahan ang
isang bagay.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng pahayag
Iparirinig ko ang ilang pahayag na
nagbibigay ng pagpapasya sa ilang bagay. Habang
pinakikinggan, itala ang mga pagpapasya at magbigay
ng reaksyon tungkol sa pagpapasya.
Paglinang
Iparinig ang inihandang mga pahayag.
Sagutin/Gawin:
Ipagawa ang pagtatala ng mga pagpapasya.
Ipabasa ang ilang pagpapasya at pabigyan ng reaksyon
sa mga mag-aaral.
Pagpapalalim
Kumuha ng kapareha. Pag-usapan ang tungkol sa
suliranin ng kausap tungkol sa pagkawala ng kanilang lupa
at bahay. Pagpasyahan ang nasabing suliranin.
(Magbibigay ng feedback ang ilang mag-aaral sa
ginawang pagpapasya (peer evaluation); gayundin ang
guro.)
199
D.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
4.
Pangkatan:
Pag-usapan ang napapanahong isyu ng bansa tungkol sa kalikasan. Magkaroon ng pagpapalitan ng reaksyon.
Magkaroon ng pagpapasya para sa ikalulutas ng suliranin.
B.
C.
Napahahalagahan ang wastong pangangalaga

sa katawan upang maiwasan ang sakit
Paksang Aralin
1.
Paghinuha sa Pangunahing Diwa
2.
Pag-uugnayan ng mga Salita
3.
Paglilipat ng Impormasyon sa Ibang Anyo (Transcoding)
4.
Pagsulat ng Impormasyon sa Ibang Anyo
5.
Pag-iingat Kapag May Sakit
Kagamitan/Resorses
1.
Dapat na isaalang-alang ang pagkakaugnay ng

pamagat at panimulang pangungusap sa paghinuha
sa pangunahing diwa.
39 Halamang Gamot, Okey Ka
2.
Ang pag-uugnay-salita ay isang pamaraan sa pagbibigay-kahulugan sa kaisipan at katangian ng isang

salita.
3.
Ang transcoding ay paglilipat ng isang pahayag mula

sa orihinal na anyo tungo sa ibang ayos ng paglalahad.
4.
Maaaring gamitin sa usapan, dayalog, komik strip,

at iba pa ang pagsulat ng impormasyon.
5.
Tungkulin natin na mag-ingat kapag may sakit.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay ng kahulugan sa pamamagitan

ng pag-uugnay ng salita
Naibibigay sa sariling pangungusap ang pangunahing diwa ng binasa

2.
Wika
Napaghahambing ang napakinggang impormasyon na may magkaibang anyo
Nakasusulat ng impormasyong nakuha sa iba

pang anyo (transcoding)
3.
Pagsulat
Naililipat nang pasulat ang impormasyon

sa ibang anyo
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano naghihinuha sa pangunahing diwa?
2.
Paano napag-uugnay ang mga salita?
3.
Bakit nakatutulong ang transcoding sa pagpapahayag?
4.
Bakit kailangang sumulat ng impormasyon sa ibang

anyo?
5.
Bakit dapat mag-ingat kapag may sakit?
200
II.

A.
Produkto: Pagbibigay-kahulugan sa kaisipan at katangian
nito bilang paraan ng pag-uugnayan ng mga
salita
Halimbawa:
Mainam ang palagiang pagsunod sa mga

tuntunin ng kalusugan at nang ang mga itoy
maging bahagi na ng ating mga araw-araw na
gawi. Mabuting matutuhan ang mabubuting
gawi habang maaga.
pinakakain
pinababakunahan
kalusugan
alagang hayop
pinagugupitan
ng buhok/kuko
pinaliliguan
gubat
kalikasan halaman
katas ng dahon
B.
Antas/Marka
halamang gamot
balat ng kahoy at ugat
doktor albularyo
sa paso
natural na gamot
Pagganap: Basahin ang maikling sanaysay. Pumili ng isang

salita. Ibigay ang kahulugan nito sa pamamagitan ng mga kaisipan at katangiang may kaugnayan dito.
Ang Kalusugan
Isang malaking biyaya ang kalusugan.
Dapat gawin ng bawat isa ang kanyang makakaya upang manatiling malusog. Ang pagiging
malusog ay nangangahulugang ang katawan at
pag-iisip ay kapwa nasa maayos na kalagayan at
ligtas sa sakit.
Ang mabuting pagkain, sariwang hangin,
ehersisyo, magandang tindig, sapat na pahinga,
sikat ng araw, maraming tubig, maginhawang
kasuotan, malinis na katawan, at pagkonsulta sa
doktor at dentista ay tumutulong sa pagpapanatiling malusog natin.
C.
4 Napakahusay
Nakapagbibigay ng apat na kaisipan

at katangiang may kaugnayan dito.
3 Mahusay
Nakapagbibigay ng tatlong kaisipan

at katangiang may kaugnayan dito.
2 Mahusay-husay
Nakapagbibigay ng dalawang kaisipan at katangiang may kaugnayan dito.
1 Magsanay Pa
Nakapagbibigay ng isang kaisipan at

katangiang may kaugnayan dito.


A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipalalabas ang itinakdang mga halamang ipinad201
2.
3.
B.
C.
ala sa mga mag-aaral. Maaaring dahan-dahan lamang.

Pahahalagahan ang mga halaman sa pamamagitan ng
pagtalakay sa mga naitutulong nito lalo na sa kalusugan ng isang tao. Iuugnay sa araling tatalakayin.
Talakayin ang kasanayan p. 340. Ipasagot ang
Magsanay A at B, p. 340. Magkaroon na malayang talakayan sa mga sagot sa pagsasanay.
Pangkat I Itala ang mga halamang gamot na nakagagamot ng ubo, sakit sa balat, at iba pang
karamdaman sa pamamagitan ng listing.
Pangkat II Paghambingin ang mga halamang gamot
at mga gamit na preskripsyon ng mga doktor.
Gawin sa pamamagitan ng Venn Diagram na
gagamitin ang hambingan at kontrast.
Pangkat III Dapat Ba o Hindi Dapat Gamitin ang
mga Halamang Gamot? Pagtalunan.
Pangkat IV Talakayin ang ginagawa ng pamahalaan
upang mabigyang-halaga ang gamit at naitutulong ng mga halamang gamot. Gawin sa pamamagitan ng pag-uulat.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik.
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Gayundin sa pagpapangkatan upang sagutin/gawin
Pagpapalalim
1.
gagamitan ng ibat ibang estratehiyang ng mga magaaral.
2.
3.
D.
Pagtalakay sa kasanayan sa Paghinuha sa Pangunahing Diwa, P. 337. Ipasagot ang Magsanay A at B,

pp. 337-339. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang isinulat sa pansariling journal. Magkaroon na malayang talakayan.
B.
Paglinang
1.
2.
C.
Pagpapalalim
1.
202
2.
2.
A.
Basahin ang sumusunod na dayalog. I-transcode
ang naging usapan. Isulat sa malinis na papel.
ANNIE: Napakasakit ng tiyan ko, Imelda!
1.
IMELDA: Naku! Annie, siguro pumunta na
tayo sa doktor.
2.
3.
Ipagawa ang bahaging Magsanay A at B, pp. 343-344.

Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
A.
Ilipat sa ibang anyo ang mga impormasyong nakapaloob sa taludturan.
Ako si Bayabas,
Si Kalamansi naman ako
Inaalagaan namin,
mga taong ubuhin.
Lakatan at Latundan naman kami
tunay na ibig ng mga bata,
maging ng mga matanda man
Pagkat puso ang aming inaalagaan.
Ayon sa aralin na tinalakay sa amin ni

Gng. Mendoza, ang pinatuyong balat ng
lansones ay pantaboy ng mga lamok.
Tama ka, Cynthia, ganyan
din ang sabi ng nanay ko.
3.
Carol, ang isang bayabas

pala ay katumbas ng limang
kalamansi.
B.
Ganoon ba, Ate Beverly? Mabuti

naman at mahilig ako sa bayabas.
B.
D.
I-transcode ang sumusunod na mga islogan.

1.
Halamang gamot, mura na, magaling pa
2.
Magtanim ng mga halamang gamot,

malaking tulong ito sa kalusugan
3.
Sakit dito, sakit doon halamang

gamot ang katapat
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Impormasyon sa Ibang Anyo, p. 343. Magkaroon ng malayang talakayan.
Gumawa ng impormasyon tungkol sa isa sa mga

sumusunod:
1.
Mga tulong na naibibigay ng mga halamang gamot
2.
Kapag halamang gamot, okey ito
3.
Paano magiging kapaki-pakinabang ang
mga halamang gamot?
A.
B.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Sakit ay malulunasan,
Kung agad na maaagapan.
2.
ng aralin
Paglinang
1.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, pp. 345.
203
3.
C.
D.
A.
B.
Magtala ng mga dapat gawin upang makaiwas
sa sakit lalo na kapag panahon ng tag-ulan.
Pagpapalalim
Magpadala ng malunggay sa bawat mag-aaral. Pangkatin sa apat ang klase. Ipalaga ang dahon ng malunggay.
Dadalhin sa klase ang kinalabasan ng ginawang paglalaga.
Tatalakayin ng bawat pangkat ang mga impormasyon at detalye kung paano nila niluto ang mga dahon at anu-ano ang
maaaring gamutin nito. (Maaaring itakda na at ipasaliksik
ang tungkol sa dahon ng malunggay. Maaaring ipalaga na
sa kanya-kanyang bahay o magkaroon ng koordinasyon sa
guro ng araling pangkabuhayan upang sa kitchen laboratory
ito gawin ng mga mag-aaral. Aktwal ang pagsasagawa nito
kapag nagamit ang laboratory.)
Pagpapahalaga
Ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang naging obserbasyon
sa paghahanda ng halamang gamot.
Paghahanda
1.
Sabihin: Mahirap magkasakit! Totoo ang pahayag na ito, sapagkat kailangan ng mga gamot na tunay na makapagpapagaling sa maysakit.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng interbyu
Sabihin: Iparirinig ko ang isang segment ng
isang interbyu sa isang doktor sa programang Salamat
Doc! Itala ang mga impormasyong ilalahad ng doktor kaugnay ng gamit ng mga halamang gamot sa mga
sakit. (Maaaring magsaliksik ang guro kaugnay ng gawain, tulad ng pagpunta sa ABS-CBN upang humingi
ng permiso at manghiram ng tape nito o maaaring ang
guro na ang gagawa ng nasabing interbyu.)
Paglinang
Iparinig ang inihandang interbyu.
C.
D.
Sagutin/Gawin:
1.
Ipagawa ang pagtatala ng mga impormasyon.
2.
Paghambingin ang naitalang impormasyon mula
sa napakinggang interbyu. (Muling iparirinig
ang interbyu upang maihambing ng mag-aaral
ang kanyang ginawa.)
Pagpapalalim
Magpalitan ng gawain ang mga mag-aaral kaugnay ng pagtatala ng mga impormasyon. Magkakaroon ng
paghahambing sa ginawang pagtatala ng kamag-aral (Peer e
valuation).
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
Magsaliksik ng iba pang mga halamang gamot.
Itala ang mga sakit na napapagaling nito. Humandang
ibahagi sa klase.
Kagamitan/Resorses
40 Mga Karapatan Bilang Mamimili

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagpapakahulugan sa salita sa tulong

ng tatlong antas ng paggamit
Natutukoy ang talatang tuwirang nagsasaad

ng paksang pangungusap
204
B.
C.
D.
Wika
Nakapakikinig sa talakayan at naibubuod ito
Napaiikli/Nabubuod ang mga nabasang teksto

pagkatapos ng talakayan
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng balita
4.
Napatutunayan ang kahalagahan ng karapatan

ng mamimili
Paksang Aralin
1.
Tuwirang Pagsasaad ng Paksang Pangungusap
2.
Antas ng Paggamit ng Salita
3.
Paghalaw sa Nabasang Teksto
4.
Pagsulat ng Salita
5.
Pagmamasid sa Pamilihan
1.
Mahalaga na ang bawat talata ng isang teksto ay may
kaugnayan sa paksa na binibigyang-diin.
2.
May tatlong antas ng paggamit ng salita pormal,
kolokyal, at balbal.
3.
Kailangang paikliin kung gagawa ng ulat. Kailangan
ang kakayahan sa pagkuha ng pangunahing diwa at
mga detalye.
4.
Sa pagsulat ng balita, ang unang pangungusap ang
nagtataglay ng paksang pangungusap. Ang sumusunod na mga pangungusap ay mga sumusuportang detalye sa paksa.
5.
Sa pagmamasid, matutong magtala ng obserbasyon.
Sumunod sa balangkas.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat pahalagahan ang tuwirang pagsasaad
ng paksang pangungusap?
2.
Bakit nakatutulong ang kaalaman sa tatlong antas
ng paggamit ng salita?
3.
2.
Paano ang paghalaw ng mga detalye at pangunahing

diwa ng binasa?
Paano magsulat ng balita?
4.
II.

A.
Produkto: Pagtukoy sa tatlong antas ng paggamit ng salita
Halimbawa:
Salita
sensitibo
Pormal
Kolokyal
maramdamin
Hindi mahiyain malakas

loob
madrama
Balbal
ang emo mo
ang walang
kina- ang kapal mo
tatakutan
Pagganap: Ibigay ang apat na salitang ginagamit mo na may

kolokyal o balbal na gamit.
Salita
Pormal
Kolokyal
Balbal
1.
tatay
ama
erpat
epa
2.
nanay
ina
ermat
ema
3.
kapatid
kuya/ate
bro/sis
utol
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa apat na halimbawa.
3 Mahusay
Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa tatlong halimbawang

salita.
2 Mahusay-husay
Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa dalawang halimbawang

salita.
1 Magsanay Pa
Natutukoy ang tatlong antas ng paggamit ng salita sa isang halimbawang

salita.
205
C.

C.
Unang Araw PAGBASA

A.
B.
Panimula
1.
Paghahanda
Magkaroon ng gawaing Word Association sa
salitang KARAPATAN. Ipabigay ang mga bagay na
maaaring iugnay sa nasabing salita. Iugnay sa araling
tatalakayin.
2.
Magsanay na kasunod nito. Magkaroon ng malayang
3.
Bawat pangkat ay may sasaguting tanong.
Pangkat I Anu-ano ang pangunahing pangangailangan ng isang tao? Sagutin sa pamamagitan ng
larawang-guhit.
Pangkat II Bakit mahalaga ang itiketa sa bawat
produktong bibilhin? Sagutin sa pamamagitan
ng UTS (Ugnayang Tanong at Sagot)
Pangkat III Paano maging matalinong namimili?
Sagutin sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga
sitwasyon.
Pangkat IV Talakayin ang kahalagahan ng karapatan ng isang mamimili sa pamamagitan ng Panel
Discussion.
Paglinang
Ipabigay sa mga mag-aaral ang dapat gawin sa pagbasa nang tahimik.
D.
Subaybayan sa pagbasa nang tahimik ang mga magaaral. Pagpapangkatan upang sagutin/gawin ang tanong/
gawain na itinakda sa kanila.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
Pagtalakay sa kasanayan sa Tuwirang Pagsasaad ng
Paksang Pangungusap, p. 348. Ipasagot ang Magsanay, p. 348. Magkaroon ng malayang talakayan.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Pansariling Journal
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa teksto
Muling pagbasa sa lunsarang teksto bilang balik-aral.
2.
Ipabasa sa ilang mag-aaral ang sinulat sa pansariling journal na nasa notbuk. Magkaroon ng malayang talakayan.
Paglalahad
1.
2.
206
C.
Pagsasanay
1.
Pasagutan ang Magsanay, p. 350. Magkaroon ng talakayan sa ginawang mga kasagutan.
2.
A.
Buuin ang pahayag na nasa loob ng cue card.
Ayusin ang pagkakasunud-sunod ng mga salita/
parirala upang makabuo nang maayos na pahayag. Paikliin ito pagkatapos.
1.
3.
Pinaikling Anyo:
_________________________________
_________________________________
_________________________________
ay pakinggan
ng bawat
na siya
Karapatan
at dinggin
mamimili
B.
Pinaikling Anyo:
_________________________________
_________________________________
_________________________________
2.
maging handa
at mapagmasid
sa mga bagay
na bibilhin
Bilang mamimili
Pinaikling Anyo:
_________________________________
_________________________________
_________________________________
dapat isaalang-alang
na pakikipag-usap
Sa pamimili,
sa anumang suliranin
ang maayos
kaugnay ng binibili
Paikliin ang sumusunod na teksto.

Nagkaroon ng isang seminar-workshop
ang mga namumuhunan at kinatawan ng mga
konsyumer kaugnay ng paksang, Mamumuhunan at Konsyumer, Magkaisa.
Ginanap ito noong Marso 28-30 ng taong
kasalukuyan sa Convention Hall ng Lungsod ng
Davao.
Pinaikling Anyo:
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat ng Balita,
p. 357. Magkaroon ng malayang talakayan.
2.
Ipagawa ang bahaging Magsanay A at B, p. 351.
Magkaroon ng talakayan sa ginawang pagsasanay.
207
3.
A.
Isulat ang tsek () sa patlang kung maaaring
gawan ng balita ang pahayag sa bawat bilang;
ekis () naman kung hindi.
_____ 1. Pakikipag-away sa kamag-aral
_____ 2.
Pinakamahusay na mag-aaral sa
klase
_____ 3.
Pagkapanalo ng kamag-aral sa isang

pantimpalak
_____ 4.
Napagalitan ng guro ang isang magaaral
_____ 5.
Nadapa ang isang mag-aaral
_____ 6.
Paglulunsad ng proyektong pangkalusugan sa paaralan
_____ 7.
Pagkakaroon ng panauhing pandangal sa isang palatuntunan ng paaralan
_____ 8.
Pagtatapos ng klase
_____ 9.
Pagpaparangal sa mga natatanging

mag-aaral
_____ 10. Pagkakasakit ng punungguro

B.
Pumili ng isa sa mga sumusunod. Sumulat

ng balita tungkol dito.
1.
Pagkakaroon ng bagong punungguro
2.
Paglilipat ng lugar ng bagong paaralan
3.
Pagkakaroon ng mga bagong kompyuter sa

paaralan

A.
B.
Paghahanda
1.
Ipaliwanag: Mga karapatan ng mamimili ay
alamin
Nang kalusugan at kaunlaran ay kamtin.
2.
ng aralin
Paglinang
1.
2.
3.
Sagutin: Sa iyong palagay, bakit kailangang
maging mapanuri ang isang mamimili?
C.
Pagpapalalim
Isadula ang ibat ibang karapatan ng isang mamimili.
(Pangkatin ang klase sa walo. Magkaroon ng peer evaluation. Magbibigay din ng feedback ang guro tungkol sa ginawang pagsasadula ng klase).
D.
Pagpapahalaga
Sagutin ang rubric.
Oo
1. Naisagawa ko ba nang maayos ang aking bahagi sa dula?
2. Tinanggap ko ba nang magalang ang
mga puna o reaksyon ng iba?
(Dagdagan pa.)
208
Hindi
A.
B.

Paghahanda
1.
Sabihin: Mahalaga ang bawat talakayan lalo
na sa loob ng klase. Dito nasusukat ang pag-unawa ng isang mag-aaral lalo na kung ito ay kanyang
maibubuod.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng talakayan
Sabihin: Kumuha ng kapareha. Magkaroon ng
talakayan sa paksang Karapatan ng Mamimili. Ibuod
ang bawat talakayan at magkaroon ng ebalwasyon
kung paano ibinuod ng kapareha ang pagtalakay mo.
IV.
Paglinang
Iparinig ang talakayan sa klase.
Sagutin/Gawin:
1.
Ipagawa ang pagbubuod.
2.
Ipabasa sa isat isa ang buod na ginawa.
Wika
C.
Pagpapalalim
Ipabigay ang ebalwasyon ng magkapareha sa ginawang
pagbubuod. Tumawag ng ilang magkaparehong mag-aaral.
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Balikan ang binasang Halamang Gamot, Okey Ka.
Ibuod ang napag-usapan ng klase tungkol sa mga halamang
gamot.
Kagamitan/Resorses
Lagumang Pagsusulit
bahaging Pagsulat.
A.
Isulat sa patlang ang titik ng salitang di-kaugnay

ng iba pang salita.
__d__ 1.
a. aklat
b. silid-aklatan
c. pahayagan
d. telebisyon
__b__ 2.
a.
b.
c.
d.
guro
pulis
paaralan
punungguro
__c__ 3.
a.
b.
c.
d.
a.
b.
c.
d.
Makabayan
Filipino
Pilipino
Matematika
ilog
burol
talampas
bundok
__a__ 4.
209
__d__ 5.
B.
a.
b.
c.
d.
halamanan
silid-tulugan
kusina
paaralan
Piliin sa kahon ang asignaturang angkop sa sumusunod na

mga salita. Isulat sa patlang ang sagot.
Musika
Makabayan
Filipino
Matematika
Edukasyong Pangkabuhayan
Edukasyong Pangkalusugan
_Makabayan_
6.
_Edukasyong Pangkalusugan_ 7.
_Filipino_
8.
_Musika_
9.
_Matematika_
10.
Katipunan
halamang-gamot
pandiwa
kundiman
numero
B.
__O__ 15.
Ayon sa mga dalubhasa, maganda ang teknolohiya upang mapadali ang mga gawain.
__K__ 16.
Lagyan ng limitasyon ang paggamit ng teknolohiya.
__K__ 17.
Turuan ang mga mag-aaral sa wastong paggamit ng kompyuter.
__O__ 18.
Buo ang paniniwala ko na kailangan pa rin

ang gabay ng magulang upang ang mga anak
ay matutong gumamit sa tamang oras ng ibat
ibang teknolohiya.
__K__ 19.
Maganda ang may kompyuter sa bahay upang

hindi na lalabas ng bahay ang mga anak upang
magsaliksik.
__O__ 20.
Dapat bawal mag-aaral ay may sariling

kompyuter.
Isulat sa patlang ang titik ng wastong sagot kung saang

bahagi ng pahayagan makikita ang sumusunod na balita.
Piliin sa kahon ang wastong sagot.
Pagbasa
A.
Isulat sa patlang ang K kung naglalahad ng katotohanan

ang pahayag, O kung opinyon naman.
__O__ 11. Naniniwala ako na malaking tulong ang
teknolohiya sa pag-unlad ng buhay.
a.
Balitang Showbiz
f. Classified Ads
b.
Editoryal
g. Obitwaryo
c.
Pitak
h. Pandaigdigan Balita
__K__ 12.
Ginagamit na ang internet sa pananaliksik.
d.
Headline
i. Balitang Panlalawigan
__K__ 13.
Nakasisira ng pag-aaral ang madalas na paglalaro ng video games.
e.
Isports
j.
__O__ 14.
Sa aking palagay, malaki ang magagawa ng

kinauukulan upang maging makabuluhan ang
paggamit ng makabagong teknolohiya sa pagunlad ng bayan.
__e__ 21.
Entertainment
Kamakailan ay pinarangalan ang pambansang

kamao na si Manny Pacman Pacquiao bilang
Natatanging Manlalaro ng Taon.
210
__b__ 22.
Magtulungan sana ang hanay ng transportasyon at pamahalaan upang bumaba pa ang

pamasahe nang sa gayon ay matulungan ang
mga mamamayan.
__g__ 23.
Tinatawagan ang mga kamag-anak, kaibigan,

kakilala ni Gng. Jane S. Campo na sumakabilang buhay nitong nakaraang Sabado. Ang
libing ay sa Martes, ika-2:00 n.h. sa pampublikong sementeryo ng Barangay Masikhay.
__c__ 24.
Magpatawad Ka!
Sa aking kolum ngayon, ay bibigyangpansin ang diwa ng pagpapatawad sa kapwa.
anumang bigat ng kasalanan ng isang tao,
kapag humingi na ng kapatawaran ay ipagkaloob ito. Kung ang Panginoon ay nagawang
magpatawad, tayo pa kaya?
__a__ 25.
__d__ 26.
__f__ 27.
__h__ 28.
Magkakaroon ng Sports Festival ang mga artista sa pelikula at telebisyon. Gaganapin ito sa
Amoranto Stadium.
Tataas ang sweldo ng mga kawani ng pamahalaan, masayang simula ng pangulo sa talumpati niya sa ginawang programa ng mga
kawani ng pamahalaan kaugnay ng pagpili ng
mga Natatanging Kawani ng Taon. Ginanap
ito noong Lunes sa Manila Hotel, ika-4:00 n.h.
C.
__l__ 29.
Pinasinayaan ng Mayor ng Hagnoy, Bulacan

ang sampung Day Care Center na malaking
tulong sa mga mamamayan doon.
__j__ 30.
Bandang Journey sa pangunguna ng lead

singer na si Arnel Pineda, isang Pilipino ay
magdaraos ng isang gabing concert sa Mall of
Asia.
Isulat sa patlang ang tsek () kung magkaugnay ang kaisipan o ideya ng dalawang pahayag; ekis () naman
kung hindi.
____ 31.
____ 32.
____ 33.
Ipinagbibiling bahay sa Lungsod ng Muntinlupa. Tumawag lamang sa 334-2284. Hanapin

si Angela para sa mga detalye.
____ 34.
Pinirmahan na ni Pangulong Obama ng

Amerika ang Batas Tungkol sa Pagbibigay ng
Benepisyo sa mga Sundalong Nakipaglaban
Noong Ika-2 Digmaang Pandaigdig.
____ 35.
Aktibo ang mga batang mag-aaral sa kasalukuyan.
Mahuhusay at listo ang mga batang magaaral sa panahon ngayon.
Pamilya ang sandigan ng lipunan.
Ang pamilya at lipunan ay dapat na magtulungan.
Masyado nang makabago ang panahon

ngayon.
Nasa modernong mundo na tayo ngayon.
Kailangan ang sikap at tiyaga sa pag-aaral.
Magsaliksik nang madalas upang matuto

nang mabilis.
Mahalaga ang disiplina sa pag-aaral.
Mag-aral nang mag-aral upang magtagumpay sa buhay.

211
D.
Isulat kung berbal o di-berbal ang sumusunod na ekspresyon. Isulat sa patlang ang sagot.
__berbal__
36. Magandang umaga po!
__di-berbal__ 37. Babala na bawal iparada ang sasakyan.
__di-berbal__ 38. Babala ng bawal at tamang tawiran sa
kalsada.
__berbal__
39. Pumila lamang dito.
__berbal__
40. Tumayo ang lahat.
Pakikinig
Isulat sa patlang ang tsek () kung naglalahad ng sariling

pagpapasya ang pahayag sa bawat bilang; ekis () naman kung
hindi sariling pagpapasya.
____ 46.
Ngayong bakasyon, tutulong ako sa aking

nanay sa pagtitinda.
____ 47.
Sabi ng kaibigan ko, huwag daw akong titigil

ng paglalaro ng video games.
____ 48.
Ako na ang nagsumite ng ating proyekto, hinihingi na kasi ni Maam Santos. Bilang lider
ninyo kaya ko ginawa iyon.
____ 49.
Ano ang gagawin ko, nahuli ako kaya hindi ako

nakakuha ng pagsusulit. Siguro kailangang
makipag-usap ako sa ating guro.
____ 50.
Sabi ng ate ko, hindi raw ako sasama sa

fieldtrip.
Pagsulat
Piliin ang salitang angkop upang mabuo ang patalastas. Piliin sa

kahon ang wastong sagot at isulat sa patlang.
Uminom ng 41.__gatas__ lusog upang katawan

ay
__lumusog__, mga buto ay 43.__lumakas_,
isip ay 44.__tumalas__, at ganap na maging
45.
_masigla_.
42.
tumalas
bitamina
masigla
lumakas
lumusog
gatas
212

Grade 4 TM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade 4 TM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

UGNAYAN: Wika at Pagbasa

v Vibal Publishing House, Inc.

1253 Gregorio Araneta Avenue,

Unit 202 Cebu Holdings Center,

Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development

Ang Serye ng Ugnayan sa Wika at Pagbasa

Mga Sanligang Konsepto sa Wika

Ang pamantayan sa pagsulat tulad ng paggamit nang wasto sa grammar/balarila at

Ang mga paksang lunsaran sa aralin ay

Sa maikling salita, ang pagkakaugnay ng apat na

Mga Bahagi ng Batayang Aklat/Worktext

Ang bahaging Wika ng aralang-aklat ay nagsisimula sa

Mga Aralin na may Understanding by Design

Ang tatlong bahagi ng UbD ay una, inaasahang

May e-Learning Para sa Serye

Ang Mga May-akda

Lawak at Pagkakasunud-sunod ng mga Kasanayan

Lagumang Pagsusulit Yunit I

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN

ULIRANG PILIPINO, ATING IPAGMALAKI

Naipakikita ang pagiging matapat

Natutukoy ang pangunahing diwa ng seleksyong binasa

Nasasabi ang mga

Nauuri ang pangungusap ayon sa

Natutukoy ang paksang

Nagagamit ang ibat

Nasasabi kung paano

Nakabubuo ng tambalang pangungusap

Natutukoy ang mga detalye sa kwento

Nasasabi ang mga bagay na makatutulong

Natutukoy ang ideya

Natutukoy ang mahahalagang pangyayari o

Naipakikita ang kagandahang asal sa ibat

Natutukoy ang paksa

Nakikilala at nabibigkas ang mga salitang

Naipakikita ang katapatan sa Panginoon

Naiaayos ang mga

Nakikilala at nakabubuo ng mga salitang pares minimal

Naipakikita ang paglilingkod sa iba

Natutukoy ang panaguri at simuno sa

Naipakikita ang pagiging mapagmahal at

Natutukoy ang simuno

Natutukoy kung paano ikararangal ang

Natutukoy ang dalawang bahagi ng

Natutukoy ang kinalalagyan ng panaguri

Nakasusulat ng paglalarawan ng isang

Nakasusulat ng maikling buod ng kwentong nabasa

Naibibigay ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng katuturan

Natutukoy kung paano

Natutukoy ang buong

Nasasagot ang mga

KALIKASAN, ATING KAYAMANAN

Natutukoy kung paano

Natutukoy ang pangunahing ideya

Nagagamit ang mga

Naibibigay ang mga detalyeng sumusuporta

Paraiso ay hindi kailangang hanapin

Natutukoy ang konteksto sa isang usapang napakinggan:

Nakikilala ang gamit

Natutukoy ang mga pamaksang pangungusap at mga detalye sa