Chuyen de Toan Logic Roi RacLi Thuyet To Hop

Chuyn :Ton Logic& Ri rc
|1
L Trn Nhc Long ( Ch Bin) Trn Nguyn Quc Cng
Chuyn
Ton logic
v ri rc
Nng 1/2011
|2
Li ni u
Thng c tt c nhng li gii ngn nht
v hay nht ca mi bi ton
(P.Erdos)
Hin nay cc bi ton v l thuyt t hp cng ngy cng c v xa l vi hc sinh

chng ta v cng c khi xa l vi nhiu bn hc sinh chuyn ton, cc bn cn e ngi v
khi nhn vo cc bi ton c v dao to ba ln v sao? Khng hiu ht hay kh qu.
iu cng khin cho nhng con ngi t m ham hc hi mun lao vo. Nhng bi
ton t hp u lm cho con ngi rn mt t duy cao, n nh nhng cu hi IQ th v.
C mt s bi ton cc bn s ngh iu hin nhin m sao chng minh li kh qu?
chnh l mu cht vn ca mt bi ton t hp. lm tt cc bi ton ny cng
i hi cc bn mt t duy cao, nhng suy lun tinh t , sc bn. c nh vy cng
yu cu cc bn mt s luyn tp. Trong bi vit ny , ti xin cp n mt s vn
s cp v ph bin ca ton t hp mong c th phn no truyn ti n mt s bn
yu ton d dng tip cn v cng t e ngi hn vi cc bi ton t hp na. V kin thc
cn hn hp nn c mt vi s sai xt , mong cc bn thng cm .
Qua y ti cng xin gii thiu vi cc bn mt s website cho cc bn yu ton:
w.w.w.diendantoanhoc.net;( Din n VMF) v mt s din n khc nh:
w.w.w.mathscope.org ; w.w.w.mathlinks.ro ; w.w.w.math.vn.. cc bn s hc hi
c nhiu kinh nghim v tip xc vi bn b bn phng.
Cui cng ti cng xin trn trng cm n cc anh Phm Hy Hiu ( Sinh vin i hc
ngoi thng Si Gn- Huy chng bc IMO 2009) , anh V Quc B Cn (sinh vin
a hc Y Dc Cn Th) sa cha, ng gp gip ti hon thnh bi vit ny.Cm
n cc bn n c bi vit ca ti. Mi kin ng gp xin gi v a ch:
winwave1995@yahoo.com.vn hoc lin h trc tip qua nick yahoo: winwave1995
L Trn Nhc Long
|3
MC LC
Li ni u..2
Problem 1:Cc bi ton gii bng th
L Trn Nhc Long....4
Problem 2:Cc bi ton gii bng t mu
L Trn Nhc Long10
Problem 3: Nguyn l bt bin, n bin.

L Trn Nhc Long18
Problem 4: Nguyn l cc hn
Trn Nguyn Quc Cng..26
Problem 5: Nguyn l Dirichlet v ng dng
L Trn Nhc Long, V Quc B Cn41
Problem 6:Cc bi ton v tr chi
Trn Nguyn Quc Cng53
Problem 7:Gii thiu v nh l Ramsey-s Ramsey
L Trn Nhc Long.58
Mt s bi tp tng hp..60
Ti liu tam kho.63
|4
Problem 1: L thuyt th
Ton hc v con ngi nh hai nh lun ni vi nhau
bi mt on thng
L Trn Nhc Long

Trng THPT chuyn L Qu n tp Nng
L thuyt th ni chung , c bit th t mu c vn dng gii cc bi ton

khng mu mc hiu qu c bit l T Hp i S
Ta s th hin mi qua h gia cc gi thit bi ton trong khng gian v c nhng khng
nh tng ng v th t mu c vn dng gi quyt hng lot bi ton c xt
V ta s cng i n nhng bi ton sau hiu r thm v l thuyt th
V d 1: trong phng c 6 ngi chng minh rng tn li 3 ngi i mt quen nhau v
i mt khng quen nhau.
Gii: xt 6 im trn mt phng. Chn 1 im bt k ta dng on ni lin gia cc im
th hin s quen nhau v v cc im ni
nt t vi nhau ch s khng quen nhau
By gi ta xt 6 im O,A,B,C,D,E ly
O lm tm ,
Trong 5 im cn li , ta thy 2 ngi
bt k hoc l quen nhau , hoc l khng
quen nhau , trn hnh theo nguyn l
Dirichlet th tn ti t nht 3 ng
thng nt lin t O n 5 im
A,B,C,D,E hoc 3 ng ni nt t .
By gi ta ch cn xt s quen nhau . tht
vy nu trong 3 im A,B,C m ni li
vi nhau th ta c 1 tam gic c nh
l O => tha mn bi ton, nu khng ni li th 3 im A,B,C s ch ni nhau bng nt
t cng l iu phi chng minh. Vy lun tm c 3 ngi i mt quen nhau hoc
khng quen nhau.
Nhn xt: trong bi ny li gii ngn gn ta c th dng thm mnh i s , l
A B A B
By gi cu hi t ra l ta c th tng qut bi ton ny ln n ngi m c k ngi i

mt quen nhau hoc m ngi i mt khng quen nhau c khng? p n s c tr
li phn sau
|5
V d 2: c 17 nh ton hc vit th cho nhau , vit v 3 ti khc nhau mi ngi phi

vit th cho cc ngi cn li bit, tng cp nh ton hc vit th trao i cng mt
ti. Chng minh rng c t nht 3 nh ton hc vit th cho nhau trao i v cng 1
ti.
Gii: t tng ca chng ta cng nh bi ton trn.chn 17 im trn mt phng v t
tn l OA1 , OA2 ,..., OA6 V c 2 im bt k ta dng mu ni hai im ch s trao
i ti th nht , mu xanh l
ti th 2 v vng ch ti
th 3
Gi s cc cnh c t nhiu
nht l mu theo nguyn l
Dirichlet trong 16 cnh th c t
nht 6 cnh c t mu gi
s l cc cnh
OA1 , OA2 ,..., OA6 trong su
im ny nu c 2 im c
ni vi nhau mu th to
than 1 tam gic mu c nh
l O tc l c 3 ngi trao
i cng 1 ti. By gi xt 6
im ny khng c 2 im no
c ni vi nhau mu th
phi ni vi nhau mu xanh
hoc vng . theo v d 1 th lun
tn ti trong 6 im 3 im cng c ni bi mu xanh hoc mu vng.Vy bi ton
c chng minh
V d 3:(v d ny khng mang tnh th m da vo t tng ca n)
Trong mt nhm gm 2n+1 ngi , vi mi n ngi th tn ti 1 ngi trong 2n+1 ngi
ny quen n ngi .Chng minh rng
a) C n+1 ngi i mt quen nhau
b) Tn ti 1 ngi quen ht tt c cc ngi
Gii:
a) Ta s quy np: r rng c 2 ngi quen nhau , gi s c k ngi i mt quen nhau (k
n ) th tn ti 1 ngi quen k ngi ny theo gi thit => c k+1 ngi i mt quen
nhau .Do tn ti n+1 ngi i mt quen nhau
b) Xt n ngi cn li trong cu a th tn ti 1 ngi trong n+1 ngi ny quen n ngi
suy ra ngi ny quen tt c cc ngi cn li
|6
BI TP:
Bi 1.1:(TST Hong Kong 1999) Cc hc sinh c pht bi kim tra , mi mn mt bi ,
trong n (n 3)mn hc. Bit rng vi mi mn hc bt k c ng 3 hc sinh t im ti
u ,cn vi hai mn ty th c 1 hc sinh t im ti u cho mi mn trong c hai mn
. Hy xc nh n b nht sao cho t cc iu kin c th suy ra c ng 1 hc sinh t
im ti u cho mi mn trong n mn hc (S:8)
Bi 1.2:C 3 trng hc, mi trng hc c n hc sinh. Mt hc sinh bt k c tng s
ngi quen t
hai trng hc kia l n+1. Chng minh rng c th chn c mi trng 1 hc sinh
sao cho 3 hc sinh ny i mt quen nhau.
Bi 1.3:trong mt phng c 5 ngi, gia 3 ngi bt k lun tm c 2 ngi quen
nhau v 2 ngi khng quen nhau. Chng minh rng nhm ngi ny c th ngi quanh
mt bn trn sao cho mi ngi u quen hai ngi ngi cnh mnh
Bi 1.4:
Trong mt cn phng c 9 ngi , bit rng gia 3 ngi bt k c 2 ngi quen nhau .
Chng minh rng, c th tm c 4 ngi m 2 ngi bt k trong s u quen nhau
Bi 1.5:(Trn Nam Dng-Preparation VMO-2010) Cho 2010 tp hp, mi tp hp cha
45 phn t. Bit rng hp ca hai tp hp bt k cha ng 89 phn t. Hi hp ca tt
c cc tp hp ni trn cha bao nhiu phn t?
LI GII CC BI TP DNG TH
Bi 1.1:(TST Hong Kong 1999) Cc hc sinh c pht bi kim tra , mi mn mt bi
, trong n (n 3)mn hc. Bit rng vi mi mn hc bt k c ng 3 hc sinh t im
ti u ,cn vi hai mn ty th c 1 hc sinh t im ti u cho mi mn trong c hai
mn . Hy xc nh n b nht sao cho t cc iu kin c th suy ra c ng 1 hc sinh
t im ti u cho mi mn trong n mn hc
Gii: Ta s biu th mi hc sinh l mt in trn mt phng sao cho khng c 3 im
no thng hng , v c hai hc sinh t im ti u cho trong mt mn no ta s ni
hai im tng ng li vi nhau. Nh vy trong mi mn ta s c duy nht mt tam gic.
V c hai mn bt k lun c 1 hc sinh t im ti u cho c 3 mn nn gia hai tam
gic lun c chung nh
Ta c nhn xt sau: nu 4 tam gic c chung mt nh th tt c cc tam gic u c
ching nh . Tht vy bi v nu khng th tam gic th 5 c chung 4 nh vi 4 tam
gic kia to thnh 1 t gic => v l!
By gi xt 1 tam gic bt k th n s c chung nh vi mi mt trong 7 tam gic cn
li. theo nguyn l Dirichlet th tn ti mt trong cc nh ca tam gic chn c chung
|7
n 2
nh vi t nht
1 tam gic khc. Theo nhn xt trn ta cn
3
n 2
n 2
3
3 3 n 8 . Vy n nh nht l 8
Bi 1.2:C 3 trng hc, mi trng hc c n hc sinh. Mt hc sinh bt k c tng s

ngi quen t hai trng hc kia l n+1. Chng minh rng c th chn c mi
trng 1 hc sinh sao cho 3 hc sinh ny i mt quen nhau
Gii: Trong 3 trng ta chn ra 1 hc sinh c s ngi quen k (k n) nhiu nht vi mt
trong hai trng kia.Gi s ngi l A quen k hc sinh trng th 2. Khi s quen
n-k+1 hc sinh trng th 3.Xt hc sinh B trng s 3 nm trong s ngi quen ca
A, nu B quen ngi hc sinh C trng th 2 nm trong k ngi quen ca A th A,B,C
l 3 ngi cn tm. Cn nu B quen C khng nm trong k ngi quen ca A th B s quen
khng qu n-k hc sinh ca trng th 2 => B s quen khng t hn (n+1)-(n-k)=k+1 hc
sinh ca trng 1. M theo cch chn k th k l s ln nht => mu thun. vy bi ton
c chng minh
Bi 1.3:trong mt phng c 5 ngi, gia 3 ngi bt k lun tm c 2 ngi quen

nhau v 2 ngi khng quen nhau. Chng minh rng nhm ngi ny c th ngi quanh
mt bn trn sao cho mi ngi u quen hai ngi ngi cnh mnh
Gii:
|8
xt mi ngi l 1 im trn Mt phng . 5 ngi ny s l 5 im ko thng hng v to

thnh mt ng gic li ABCDE
ta s th hin cc ng c ni lin l ch s quen nhau cn nt t l s ko quen nhau
ca 2 ngi bt k
ta s chng minh hnh trn l iu cn chng minh . tht vy nu ta sp 1 ngi quen
vi 2 ngi ngi cnh gi s ngi ny li quen vi ngi i din tip theo gii s nh
A quen B v E m nu A cng quen c C th Tam gic ACE tha mn bi nhng ABC
th ko v trong s ko c 2 ngi no ko quen nhau
do cch sp sp nh trn l duy nht tha nm yu cu bi ton
Bi 1.4:
a) Trong mt cn phng c 9 ngi , bit rng gia 3 ngi bt k c 2 ngi quen nhau
. Chng minh rng, c th tm c 4 ngi m 2 ngi bt k trong s u quen nhau
Gii: Trn mt phng ta ly 9 im v nu gia 2 im c t mu th hin s quen
nhau v mu xanh th hin s khng quen nhau c 2 trng hp xy ra
TH1: nu tn ti mt im c chung nh vi hn 4 cnh mu xanh ,gi s cc cnh l
OA1 , OA2 , OA3 , OA4 v trong 3 ngi bt k c hai ngi quen nhau nn trong 4
im OA1 , OA2 , OA3 , OA4 , khng th ni vi nhau cnh xanh v th chings u phi ni vi
nhau mu => 4 im ny lp thnh mt t gic c 4 cnh v cc ng cho cng l
mu , y chnh l 4 ngi i mt quen nhau
TH2:nu tn ti mt im c chung nh vi khng qu 3 cnh mu xanh , th theo
nguyn l Dirichlet th tn ti t nht mt nh l u mt ca hai cnh mu xanh , v d
l H, suy ra n phi l u mt ca 6 cnh , m theo v d mt trong 6 nh cha 6
cnh y lun tn ti 3 nh ni vi nhau bng mu v khng tn ti 3 im ni vi
nhau m xanh ( gi thit) , nh vy 3 im ny hp vi H thnh mt t gic c 4 cnh v
cc ng cho ni vi nhau thnh bng cc cnh mu => y l 4 im cn tm
Bi 1.5:(Trn Nam Dng-Preparation VMO-2010) Cho 2010 tp hp, mi tp hp cha
45 phn t. Bit rng hp ca hai tp hp bt k cha ng 89 phn t. Hi hp ca tt
c cc tp hp ni trn cha bao nhiu phn t?
Gii: Do hp ca hai tp hp bt k cha ng 89 phn t nn giao hai tp hp bt k

cha ng 1 phn t.
Ta chn ra mt tp hp A0 gm 45 phn t : X {x1 , x2 ,..., x45}
Do 2009 tp hp cn li, mi tp hp u cha 1 phn t trong A0 nn theo nguyn l

Dirichlet ra suy ra c mt phn t trong X (gi s l x1) nm trong t nht
2009
45 1 45 tp hp. t 45 tp hp ny l A1 , A2 , , A45
|9
Suy ra x1 nm trong t nht 46 tp hp (bao gm 45 tp hp A1 , A2 , , A45 v tp hp

A0)
Ta chng minh tt c cc tp hp cn li u ch x1 bng phn chng : gi s tn ti

mt tp hp B khng cha x1 (B nm trong s 2010 tp hp ang xt v khc A0 , A1 , A2
, , A45 ). Ln lt xt giao ca B vi A0 , A1 , A2 , , A45 : | B A0 | b0 ;
| B A1 | b1 ; ; | B A45 | b45 . Nhn thy rng cc tp hp Ai (i 0,1, 2,..., 45)

c chung mt phn t l x1 v do khng c chung phn t no khc, t cc phn t
bi (i 0,1, 2,..., 45) i mt phn bit. Vy B c t nht 46 phn t (v l) .
iu gi s l v l nn tt c cc tp hp trong 2010 tp ang xt u cha x1 . Do

hp ca ca tt c cc tp hp ang xt c : (2010.45-2009) phn t.
| 10
Problem 2: T mu
Ton hc mun mu
T mu n mang mt khi nim v biu din tng t nh th nhng mang tnh tru
tng hn, t mu khng ch l t cc mu m n c th l nh s hay t khi nim cho
mt tnh cht no trong bi ton
By gi ta cng n vi cc bi ton sau y
V d 1: ( Kim tra 15-10A2-LQ 2010)Cho mt hnh ch nht 37 chia thnh 21 .
Mi c t bng 2 mu xanh hoc .chng minh rng lun tn ti mt hnh chng
nht khng tm thng c 4 nh c t cng mt mu.
Gii:
Cch 1: ( L Trn Nhc Long)
Ta gi s s c t mu nhiu hn s c t mu xanh , theo nguyn l Dirichlet
th c t nht 11 c t mu
By gi ta ch xt cch t mu . Nu tn ti mt ct c 3 c t 3 mu th s mu
ca 6 cn li l 8 th theo nguyn l Dirichlet s tn ti t nht mt ct c 2 c t 2
mu v ct c 3 t mu v ct c 2 t mu to thnh 1 hnh ch nht cn tm
Do ta xt mi ct ch c nhiu nht 2 c t mu , theo nguyn l Dirichlet th c

4 ct c 2 c t mu .
Xt theo hang ngang ta c
2
3
3 cch t cho mi ct m ta li c 4 cch t nn theo
nguyn l Dirichlet c 2 cch t trng nhau hai cch t nyl hai ct to thnh hnh ch
nht c 4 nh c t cng mu.
| 11
Cch 2:(Trn Nguyn Quc Cng)Cch ny thun ty t mu

Ta xt hai hng u tin , hai ca mt ct c t hai mu ging nhau c gi l
cng mu, v hai c t hai mu khc nhau c gi l khc mu nu trong 7 ct
c ba ct cng mu th c hai ct cng mu ( hoc xanh) l hnh ch nht c
4 nh do mi ch c th tn ti nhiu nht hai ct cng mu khc mu t tng t
hai hang di cng th nn suy ra tn ti 3 ct c c hai hang u v hai hng cui cng
khi nim khc mu . mt khc v d cc trong 1 ct l 1,2,3 th t theo hang nu 1
khc 2 v 2 khc 3 th 1 v 3 cng mu do ch c hai cch t nn trong 3 ct c 2
ct c cng 1 cch t ,hai ct ny hp li thnh 1 hnh ch nht c 4 nh c t cng
mu
(hnh ny ta ang xt mu )
Cch 3:(Trn Nguyn Quc Cng)ta c trong mt ct th lun c 2 cng mu v c
2 23 6 cch sp xp chng do trong 6 ct cn li lun c 1 ct trng vi ct c
chn v to thnh hnh ch nht c 4 gc cng mu
V d 2: Cho mt hnh ch nht n[(n-1)n+1] . Mi c t bng 2 mu xanh hoc
.chng minh rng lun tn ti mt hnh chng nht khng tm thng c 4 nh c t
cng mt mu.
Gii: tng t nh cch 3
V d 3: Ph hnh vung 5 x 5 bng cc qun tri-mi-no hnh ch L 12 sao cho cc
khng chm ln nhau th cn tha 1 khng c ph. Hi c th nm v tr
no?
GII : (Ta c mt s cch nh s , t mu nh sau)
Cch 1:(H Phi Nhn-12CT-LHP-HCM) Ta nh s 25 vung ca bng : cc vung
s hng l v s ct l l s 7 (c 9 ) ; 16 vung cn li ta nh s (-4) (nh hnh v
bn)
| 12
Nhn xt khi ta lt mt qun tri-mi-no bt k vo bng bn th tng ba s trong qun trimi-no y hin nhin l s m .
T nhn xt trn : Nu khng c lt l s mang s (-4) th tng cc cn li l :
7.9+(-4).15 = 3 > 0. V do phn cn li khng th lt kn bng cc qun tri-mi-no.
Do cc khng c lt ch c th nm trong s cc mang s 7. Ta s ch ra cc
ny u c th l khng c lt .
Do tnh i xng ca hnh vung 5 X 5 ta ch cn ch ra cch lt trong 3 trng hp :
TH1 :
TH2 :
TH3
| 13
Cch 2: ta cn kh nhiu cch nh s khc v d nh sau: cc ct l hang l ta nh l

-2 cn cc ct chn hang chn ta nh l 1 th 1 qun tri-mi-no ch ly ln cc -2,1,1
v cc qun Tri-mi-no ny c 3 tng l 1+1-2=0
-2
-2
-2
-2
-2
-2
-2
-2
-2
Nu ta b mt c nh s 1 th tng cc
cn li ca hnh vung l : 9(-2)+24-9=-3
nhng cc qun Tri-mi-no li ph ht tt c
cc ny nn phi c tng bng 0. V l!
Cn nu ta b mt trong cc c nh s -2
th tng ca cc cn li l
8(-2)+25-9=0 ph hp ! vy cc c b
phi l cc nh s -2 . Ta c cc cch lt
nh cch 1
Cch 3:(T Nguyn Thi Sn PTNK-HQGHCM )Ta t mu cc ct l hng l l mu
Ta thy mt qun Tri-mi-no khng th lt hai mu

nn nu khng c mu no b xa th s qun trimi-no phi lt l 9 ci tng ng vi s l 93=27>25
v l vy cc khng c lt phi l cc c t mu
v ta c cch lt nh cch 1
V d 4: Chng minh rng trong 17 s t nhin bt k lun tm ra c 5 s i mt chia

ht cho nhau hoc i mt khng chia ht cho nhau.
Gii: ta s chng minh bi ton tng qut nh sau:
Chng minh rng trong n2 1s nguyn dng lun tn ti n+1 s i mt chia ht cho
nhau hoc khng chia ht cho nhau.
Ta xt dy s tng dn sau: a1 , a2 ,, an2 1 ta nh a1 l 1 , t
cho cc s
vi
tr i (i 2)ta em chia
nu thy thy khng chia ht th nh cho n gi tr bng gi tr
ca s ng trc cng thm 1, cn nu chia ht cho mt nhm no th ta nh gi tr

ca gi tr s ln nht nhm nu ta nh cc s n gi tr n+1 th theo cch nh trn s
c n+1 s i mt khng chia ht cho nhau v, (n 1)2 n2 1 cn nu gi tr c nh
khng vt qu n th theo nguyn l Dirichlet th tn ti gi tr lp li n+1 ln , tc l ta c
n+1 s i mt chia ht cho nhau. Vy bi ton c chng minh
Nhn xt: ta cn c mt kt qu tng qut hn:
| 14
nh l Dilworth (1950):Trong mi th t b phn trn tp tp hp P gm n sr+1 phn

t ,tn ti xch c kch thc s+1 hoc i xch c kch thc r+1
BI TP:
Bi 2.1 (Trung Quc, 1986) mi im trn mt phng c t mu en hoc .Chng
minh rng ta c th tm c ba im cng mu m mi cp im c khong cch bng 1
hoc c th tm c ba im c khong cch bng
Bi 2.2:Xt hnh vung 77 . Chng minh rng ta c th b i 1 phn cn la

khng th ph kn bng 15 qun Tri-mi-no kch thc 13 v mt qun tri mi-no hnh
ch L 22
Bi 2.3: Trn t giy k caro ly 101 vung bt k. CMR trong 101 vung c 26
vung khng chung cnh hoc chung nh.
Bi 2.4: Chng minh rng mt bng hnh vung 2n2n, vi n khng chia cho 3 d 1,
trn tn li mt b xa i , c th ph bng cc qun Tri-mi-no hnh ch L 12
Bi 2.5 Cho bng hnh ch nht gm 2010 hng v 2011 ct. K hiu (m,n)l vung
hng th m v ct th n. Ngi ta t cc mu vo vung theo nguyn tc sau: ln th
nht t 3 vung: (r,s ), (r+1,s+1), (r+2,s+2), vi r v s l 2 s t nhin cho trc tha
mn iu kin 1 r 2008, 1 r2009. T ln th hai tr i ngi ta t ng 3 nm
cnh nhau cng 1 hng hay 1 ct. Hi bng cch t c th t tt c cc trong bng
cho hay khng
Bi 2.6 (THTT-T9/398) Ngi ta t mu cc s nguyn dng bng hai mu trng v
en. Bit rng tng hai s khc nhau l mt s c t mu en v c v hn s c t
mu trng. Gi s nguyn dng nh nht ln hn 1 c t mu en l q. Chng minh
q l s nguyn t.
| 15
LI GII CC BI TP T MU:
Bi 2.1: (Trung Quc, 1986) mi im trn mt phng c t mu en hoc .Chng
minh rng ta c th tm c ba im cng mu m mi cp im c khong cch bng 1
hoc c th tm c ba im c khong cch bng
Gii: ta nhc li kin thc mnh i s : A B B A

By gi gi s khng tn ti 3 im cng mu m mi cp im cch nhau bng 1. Ta s
chng minh tn ti 3 im cng mu v mi cp im cch nhau
3.
Tht vy, theo gi thuyt trn suy ra tn

ti 2 im khc mu nhau c khong
cch bng 1. Ly mt im sao cho
khong cch t n n mi mt trong 2
im bng 2.th im ny phi khc
mu vi mt trong 2 im nu trn.
Gi s hai im khc mu c khong
cch bng 2 l A v B, gi M l trung
im ca AB th n phi c khong cch
n A,B l 1 v cng mu vi A hoc B.
gi s n cng mu vi B l mu en
dng 2 tam gic u MBD v MBC i
xng nhau qua MN th hai tam gic u ny u c cnh bng 1. Theo iu gi s khng
tn ti tam gic u c 3 nh cng mu c cnh bng 1 nn C v D phi khc mu vi M
v B=> C v D c cng mu . Vy tam gic u ACD c 3 nh cng mu v c cnh
bng
3 . Vy bi ton c chng minh
Bi 2.2:Xt hnh vung 77 . Chng minh rng ta c th b i 1 phn cn la

khng th ph kn bng 15 qun Tri-mi-no kch thc 13 v mt qun tri mi-no hnh
ch L 22
1
| 16
Gii:
Ta s nh s cc s vo cc nh sau:
Ta thy rng mt qun Tri-mi-no 13 s ph ln cc c tng cc gi tr chia ht cho 3,
cn cc tri-mi-no hnh ch L s ph ln cc c tng cc gi tr khng chia ht cho 3 ,
by gi gi s ta b i s 1 , th tng cc gi tr ca cc trn bng hnh vung lc ny
l 137+227+327-1=90 , s ny chia ht cho 3 => mu thun! Vy bi ton c
chng minh!
Bi 2.3: Trn t giy k caro ly 101 vung bt k. CMR trong 101 vung c 26
vung khng chung cnh hoc chung nh.
T mu nh hnh v:
T cch t mu suy ra hai cng mu khng c cnh chung hoc nh chung.

V 101 > 4.25 nn c t nht 26 cng mu (pcm).
Bi 2.4:Chng minh rng mt bng hnh vung 2n2n, vi n khng chia cho 3 d 1, trn
tn li mt b xa i , c th ph bng cc qun Tri-mi-no hnh ch L 12
Gii: Ta s c nhn xt sau:
Hai qun Tri-mi-no ghp li to thnh mt hnh ch nht 23, ta c n chia cho 3 d 1=>
2n chia cho 3 d 2
Do nu ta lp cc hnh ch nht 23 th trn vung y s tn ti 1 vung gc 22
khng b lp do 2n chia 3 d 2, hnh vung ny b i 1 bt k l hnh ch L 12( qun
Tri-mi-no) do bi ton c chng minh.
Nhn xt : bi ton c kt qu cht hn l cc b b i l cc nm cc hng , cc
ct c s t t cng chia ht cho 3 hoc cng khng chia ht cho 3
| 17
Bi 2.5 Cho bng hnh ch nht gm 2010 hng v 2011 ct. K hiu (m,n)l vung
hng th m v ct th n. Ngi ta t cc mu vo vung theo nguyn tc sau: ln th
nht t 3 vung: (r,s ), (r+1,s+1), (r+2,s+2), vi r v s l 2 s t nhin cho trc tha
mn iu kin 1 r 2008, 1 r2009. T ln th hai tr i ngi ta t ng 3 nm
cnh nhau cng 1 hng hay 1 ct. Hi bng cch t c th t tt c cc trong bng
cho hay khng
Gii: ta s chng minh khng th t c bng phn chng. Tht vy, gii s ta c th t
ht cc ca bng . khi tng tt c cc ln t l 670 2011 . in cc s vo cc
theo cch sau: ti (m,) in s m.n. Gi tng cc in l S , ta c
S (1 2 3 ... 2010)(1 2 3 ... 2011) 0(mod 3)
Mt khc , gi Si l tng ca 3 s nm ti 3 c t ln th i vi 1 i 670 2010. D

thy :
S1 rs (r 1)(s 1) (r 2)(s 2) 2(mod3) V Si l tng ca 3 s c dng
ab, (a+1)b , (a+2)b ,suy ra Si 0(mod 3) , vy S 2(mod3) ,mu thun !. Vy suy ra

c pcm
Bi 2.6 (THTT-T9/398) Ngi ta t mu cc s nguyn dng bng hai mu trng v
en. Bit rng tng hai s khc nhau l mt s c t mu en v c v hn s c t
mu trng. Gi s nguyn dng nh nht ln hn 1 c t mu en l q. Chng minh
q l s nguyn t
Gii: ( L Vn T, 11A1 , THPT chuyn Vnh Phc )
+ Trc ht , gi s s 1 c t mu trng , nu p c t mu en th q 1 cng c
t mu en , suy ra q 2 cng c t mu en. C tip tc nh vy th mi s n q u
c t mu en , nn suy ra ch c hu hn s c t mu trng, V l !
+ Nu q 2 hoc q 3 th l s nguyn t ( pcm ). Gi s q 3 . Khi q 2 N * ,
m q 2 q nn c t mu trng (q 2) 1 q 1 c t mu en. Nhng
q 1 q , mu thun thoe gi thit.
Vy bi ton c chng minh
| 18
Problem 3: Nguyn l bt bin , n bin

D bt bin, ng vn bin
Tn t (Binh php)
1. Gii thiu v i lng bt bin, n bin

Bt bin l mi i lng nh tnh hay tnh cht v quan h gia nhng phn t ca
mt hoc mt s tp hp m khng thay i vi mt bin i no
nh ngha. Cho l mt tp hp cc trng thi. T l tp hp cc php bin i t
vo . Hm s f: R c gi l bt bin trn tp cc trng thi i vi tp cc
php bin i T nu
f(t()) = f() , t T.
V d: xt tng S= a+b+c nu ta thay i a,b,c theo mt hon v no nhng r rng S
vn khng i, ngha l S bt bin
n bin (cn gi l bt bin n iu) l i lng m lun tng hoc lun gim
trong qu trnh bin i. Sau y l nh ngha cht ch ca n bin.
nh ngha. Cho l mt tp hp cc trng thi. T l tp hp cc php bin i t
vo . Hm s f: N c gi l n bin trn tp cc trng thi i vi tp cc
php bin i T nu
f(t()) < f() , t T.
Ch l du bng i khi c th thay th bng du >, , . Ngoi ra, tp ch N cng c
th c thay th bng mt tp hp c th t tt bt k.
n bin c s dng trong vic chng minh mt qu trnh l dng
2.Cc bi ton v bt bin v n bin:
V d 1: Trn bng ta vit 10 du cng v 15 du tr ti cc v tr bt k. Ta thc hin
xa hai du bt k trong v vit vo mt du cng nu xa hai du ging nhau v
mt du tr nu xa hai du khc nhau. Hi trn bng cn li du g nu ta thc hin
thao tc trn 24 ln?
Gii:
Cch 1:ta thay mi du cng l s 1 v mi du tr l s -1. Ta thy tch ca cc s trn
bng l -1. M theo cch thc hin ca bi th ta xa i hai s v vit vo tch ca 2
s , ng thi ta ch thc hin 24 ln nn suy ra tch ca tt c cc s trn bng s
khng i . Nh vy tch cc s trn bng lun bng -1. Do khi ta thc hin thao tc
24 ln th trn bng cn li du
| 19
Nhn xt: i lng bt bin y chnh l tch ca cc s trn bng . By gi ta s n

vi cch tip theo xem cn i lng bt bin no na khng trong bi ton ny.
Cch 2: ta thay du cng bng s 0 v du tr l s 1. Nu ta xa i hai s c tng l

chn th vit li s 0 , cn nu l th ta vit li s 1.Nhn thy rng sau 1 ln bin i th
tng cc s trn bng hoc l khng i hoc l gim i 2. M theo cch thay s nh th
th tng cc s trn bng ban u l 15 (mt s l),suy ra s cui cng trn bng cn li
phi l s 1. Tc trn bng cn li du tr
Nhn xt: nh vy cch ny ta thy i lng bt bin y l tng chn cc s.
V d 2: ( tuyn sinh vo lp 10 i hc S Phm H Ni-2010)
1
Trn 1 bng en ta vit 3 s 2, 2,
bt u thc hin 1 tr chi nh sau: Mi ln
2
chi ta xa i 2 s v vit no trong 3 gi s l a v b v vit vo 2 v tr mi xa hai
ab
a b
v
s mi l
, ng thi gi nguyn s cn li. Nh vy sau mi ln chi trn
2
2
bng lun c 3 s. Chng minh rng d ta c chi bao nhiu ln i chng na th trn
1
; 2;1 2
bng khng th ng thi c 3 s
2 2
2
a b a b
2
2
Gii: ta nhn thy rng

a b do tng cc bnh phng ca 3
2 2
13
s sau mi lt chi u khng i. M tng cc bnh phng ca 3 s ban u l
,
2
41
2 2 . Nh vy ta khng bao gi nhn
cn tng bnh phng ca 3 s i hi l
8
1
; 2;1 2 ng thi trn bng
c trng thi i hi , tc l tn ti ba s
2 2
V d 3: Chng minh phng trnh sau khng c nghim nguyn khc 0
8x4 4 y 4 2 z 4 u 4
Gii: Nhn vo bi ton , rt t nhin ta ngh n u tin l vic xt ng d cho 2. Ti

xin gii bi ton sau theo t tng ca Nguyn L Cc Hn ( s c gi thiu phn
sau). M trong bt bin n cn c tn gi l Bt bin n iu
Gi s phng trnh c nguyn nguyn ( x0 , y0 , z0 , u0 ) (0,0,0,0)
Ta c: 8x04 4 y04 2 z04 u04 , suy ra u04 2 u0 2 t u0 2u1
Ta c: 4 x04 2 y04 z04 8u14 , suy ra z04 2 z0 2 t z0 2 z1
Ta c: 2 x04 y04 8z14 4u14 , suy ra y04 2 y04 2 t y0 2 y1
Ta c: x04 8 y14 4 z14 2u14 , suy ra: x04 2 x0 2 t x0 2 x1
Ta c: 8x14 4 y14 2 z14 u14 , vy ( x1, y1, z1, u1 ) cng l mt nghim ca pt
(*)
| 20
x y z u
V nghim ny c dng 0 , 0 , 0 , 0 , quy trnh ny c th lp mi n n bc
2 2 2 2
x y z u
x y z u
k: k , k , k , k . Cc s k , k , k , k nguyn vi mi k . iu ny ch xy ra
2 2 2 2
2 2 2 2
cc bin bng 0. Vy phng trnh cho khng c nghim khc 0.
Nhn xt: (*) nu theo nguyn l cc hn ta c th gi s ( x0 , y0 , z0 , u0 ) l b nghim
nh nht ri suy ra v l. Phng php trn cn li l phng php xung thang

- c bit y , ti gii thiu bi ton ny chnh l minh ha cho bt bin n iu
- Cch gii theo Bt bin n iu c tm tt nh sau:
1. Tm i lng bt bin n iu v ch ra n n phi thay i di tc ng ca mt
thao tc no
2. Hy ch ra rng n c th thay i hu hn ln; khi chng minh rng n s dng
s thay i sau hu hn ln thay i no
Nu s chuyn i khng c cho trc , th ta phi xy dng mt cch thch hp. c
rt nhiu bt bin n iu khc nhau c th xy dng nh : cc tng, cc tch , gi tr
cc i , cc tiu v nhiu i lng thch hp khc
V d 4: Gi s n l mt s l .u vit ln bng cc s t 1n 2n, sau chn ra 2 s
bt k a ,b v vit li 1 s bng | a b | . Chng minh rng s cui cng cn li trn bng
l mt s l.
Gii: Tng ca cc s trn bng ban u l:
S 1 2
2n n(2n 1) r rng v n l nn S l. M vi thao tc trong bi th
tng s gim i 2.min a; b , nh th tnh chn l ca S khng i , ban u S l mt s

l suy ra s cui cng cn li trn bng l mt s l
V d 5: cho cc s 2,8, 1,0, 1,9,9,5 c vit trn mt vng trn. C hai s cnh nhau
ta cng thm 1 vo 2 s . Hi sau mt s ln thc hin thao tc trn cc s trn vng
trn c c th u bng nhau khng?
Gii:
Cch 1:( L Trn Nhc Long ) cch ny tng i t nhin v nhanh nhng khng tng
qut c. Cch gii nh sau:
Ta nhn thy tng cc s trong vng trn l mt s l nn khi ta thc hin cc thao tc
trn th tng tng ln 2 nn tnh chn l ca tng khng i .Mt khc s cc s trong
vng trn l s chn nn nu cc s u bng nhau th tng cu n by gi l s l =>
mu thun
Cch 2:V c 2 s cnh nhau th cng tng 1 n v vo c hai s nn hiu ca chng
khng i . xt 6 s trn l a1 , a2 , a3 , a4 , a5 , a6 . Ta suy ra: S a1 a2 a3 a4 a5 a6
khng i
Sau cc thao tc. Trong trng hp ny S 9 . Nhng nu sau mt s ln thc hin thao
tc theo bi m cc s cng bng nhau th r rng S 0 . V l! Bi ton c chng
minh.
| 21
Nhn xt: cch 2 r rng chng ta c th tng qut bi ton. y l mt bi ton d

nhng cn phi bit khai thc tng bt bin s cng tng y.
C l qua nhng v d trn cc bn u c hnh dung c phn no tng ca mt
s vn bt bin trn. By gi chng ta hy cng n vi cc bi ton sau mang nhng
nt tinh t hn v nguyn l bt bin.
BI TP V NGUYN L BT BIN, N BIN

Bi 3.1:Mt t giy c x thnh 6 mnh , mt trong s 6 mnh nh ny li x thnh 6
mnh nh na, v mt trong s 6 mnh nh ny li c x thnh 6 mnh,...Vy c tip
tc x nh vy th c khi no ta c 1995 mnh giy hay khng ? c 2011 mnh giy
khng?
Bi 3.2: Trong mt bng vung c 100100 c in du (+) v du (-). Mt bc
thc hin bng cch i ton b nhng du mt hng hoc mt ct no sang du
ngc li. C kh nng sau hu hn bc nh trn , bng vung nhn c ng 1970
du (-) ?
Bi 3.3:Trn bng c cc s 1/96, 2/96, 3/96, , 96/96. Mi mt ln thc hin, cho php
xo i hai s a, b bt k trn bng v thay bng a + b 2ab. Hi sau 95 ln thc hin
php xo, s cn li trn bng l s no?
Bi 3.4: Hai ngi chi mt tr chi vi hai ng ko. ng ko th nht c 12 ci v
ng ko th hai c 13 ci. Mi ngi chi c ly hai ci ko t mt trong hai ng
ko hoc chuyn mt ci ko t ng th nht sang ng th hai. Ngi chi no khng
th thc hin cc thao tc trn l nh thua . Hy chng minh rng ngi chi th hai
khng th thua , ngi c th thng khng ?
Bi 3.5: Trn mt ng trn ta t n s. Nu th t cc s a,b,c,d tha mn
(a-d)(b-c)>0, th hai s b v c i ch cho nhau. Chng minh rng sau mt s bc trn
th ng trn khng c b t no sp xp nh vy.
Bi 3.6: Cho 3 s nguyn khng m a, b, c bt k. Mi mt ln thc hin, ta bin b (a, b,
c) thnh b (|b c|, |c a|, |a b|). Chng minh rng sau mt s hu hn cc php bin
i, ta thu c b c cha s 0.
Bi 3.7:Trn mt ng trn ta vit n s t nhin. Gia hai s cnh nhau ta vit c s
chung ln nht . Sau xa nhng s c i , nhng s cn li ta thc hin theo thao tc
trn. Hi sau hu hn ln thc hin thao tc th tt c cc s trn ng trn c bng
nhau khng
| 22
HNG DN GII:
Bi 3.1:Mt t giy c x thnh 6 mnh , mt trong s 6 mnh nh ny li x thnh 6
mnh nh na, v mt trong s 6 mnh nh ny li c x thnh 6 mnh,...Vy c tip
tc x nh vy th c khi no ta c 1995 mnh giy hay khng ? c 2011 mnh giy
khng?
Gii: Ta thy rng c sau mi ln x th s giy li tng ln 5 mnh , ban u c 6
mnh, ta suy ra s giy sau mi ln x lun c dng 5k+1 . y chnh l i lng bt
bin ca bi ton.
o Ta thy 1995 5k+1 nn trng hp ny khng th
o Cn 2011 c dng 5k+1 nn trng hp ny c th thc hin c sau 402 ln
Bi 3.2: Trong mt bng vung c 19951995 c in du (+). Mt bc thc hin
bng cch i ton b nhng du mt hng hoc mt ct no sang du ngc li. C
kh nng sau hu hn bc nh trn , bng vung nhn c ng 2011du (-) ?
Gii: Gi s sau hu hn ln bin i trn bng c ng 2011 du (-) , ta gi xi l s
ln bin i ca ct i , v y j l s ln bin i ca hng j. Nh vy (i, j ) s phi bin
i xi y j ln . Do (i, j ) l du (-) th s ln bin i phi l s l suy
ra: xi y j phi l s l: Ta gi p l s s l gia cc s xi , cn q l s s l gia cc s
y j Khi s du tr c trn bng s l:
p(1995 q) q(1995 p) 1995 p 1995q 2 pq
Theo gi s th ta c ng thc:
(*)
1995 p 1995q 2 pq 2011
Ta thy rng p & q l hai s l, suy ra VT ca ng thc trn l s chn m VP li l.
Mu thun.
Nhn xt: bi ny ta hon ton c th tng qut c , bng cch tahy th cc s
1995 v 2011 cho hp l . bi ton ny mnh hn ta s chn s thch hp sao cho
phng trnh (*) kh v mang tnh s hc hn.
Bi 3.3:Trn bng c cc s 1/96, 2/96, 3/96, , 96/96. Mi mt ln thc hin, cho php
xo i hai s a, b bt k trn bng v thay bng a + b 2ab. Hi sau 95 ln thc hin
php xo, s cn li trn bng l s no?
Gii: y l mt bi ton tng i kh , khi nhn vo chc hn chng ta khng th no
tm ra c bt bin ca bi ton, v ng l bi ny c bt bin tht v cng phi rt
tinh t mi c th nhn ra n . Ta thy i lng a+b-2ab dng nh n cn thiu mt ci
g , ta a n thnh tch hay sao? Cc bn hy xem li gii sau, mt li gii y
ngc nhin v th v !
| 23
Gi cc s trn bng ban u l a1 , a2 ,..., ak , xt tch sau: (2a1 1)(2a2 1)...(2ak 1)

ta thy rng nu ta xa i hai s ai , a j th tch s mt i hai tha s 2ai 1& 2a j 1
thm vo tch li nhn thm mt tha s : 2(ai a j 2ai a j ) 1 (2ai 1)(2a j 1) .
Rt p! vy gi tr tuyt i ca tch trn khng i ( do c i du ).m ta thy rng :
48 1
. Suy ra sau hu hn ln bin i tch trn vn bng
tch ban u bng 0 do c s
96 2
1
0 , vy s cn li s n c 2n 1 0 n
2
Bi 3.4: Hai ngi chi mt tr chi vi hai ng ko. ng ko th nht c 12 ci v
ng ko th hai c 13 ci. Mi ngi chi c ly hai ci ko t mt trong hai ng
ko hoc chuyn mt ci ko t ng th nht sang ng th hai. Ngi chi no khng
th thc hin cc thao tc trn l nh thua . Hy chng minh rng ngi chi th hai
khng th thua , ngi c th thng khng ?
Gii: Trc ht chng ta hy ngh xem, bi ny phi c bt bin v bt bin l g. u
tin ta s ngh bt bin l tnh chn l ca tng hay hiu ca hai ng ko v sau mi ln
chi tng ( hay hiu) s ko ca 2 ng s tng hoc gim i 2. Ta thy rng ngi chi
b thua khi v ch khi khng cn ci keo no ng th nht v s ko cn li bn ng 2
l 1. bi ny ta c th gii bng xt tng hoc hiu. Ti xin gii thiu mt cch v xt
hiu, cch cn li dnh cho bn c. Li gii nh sau:
Ta k hiu S l gi tr tuyt i ca s ko trong ng th 2 tr cho s ko trong ng
th nht. Khi u S=|13-12|=1. Sau mi ln chi S s tng hoc gim i 2. Nh vy s
d ca S cho 4 c dng ln lt sau nhng ln chi l 1,3,1,3, Nh vy n lt ngi
th nht bc s d ca S cho 4 l 1 , cn n lt ngi th hai bc s d ca S cho 4 l
3. M nh ni ngi thua cuc khi v ch khi s ko trong ng th nht l 0 cn
trong ng th 2 l 1. Khi S=|1-0|=1. 1 chia cho 4 d 1 , khng phi l 3 , chng t
ngi th 2 lun c chin thut khng th no thua.
Mt khc ta thy rng hoc tng s ko ca 2 ng gim i , hoc s ko trong ng
th nht gim i, nh vy tr chi phi c kt thc , th th ngi th hai thng
Bi 3.5: Trn mt ng trn ta t n s. Nu th t cc s a,b,c,d tha mn
(a-d)(b-c)>0, th hai s b v c i ch cho nhau. Chng minh rng sau mt s bc trn
th ng trn khng c b t no sp xp nh vy.
Gii: Gi S k l tng tt c cc tch ca hai s ng cnh nhau sau ln i th n ,tng
ban u l S 0
Nhn xt khi i ch mt b (a, b, c, d ) no th ch c tng cc tch ca hai s k nhau
ca b (a, b, c, d ) thay i m khng c s thay i mt b 4 s bt k khc.
Gi s ti sau ln i th k 1 vn cn mt b (a, b, c, d ) sp theo th t v tha mn
(a d )(b c) 0 th ta i ch b,c
Lc ny Sk S ' ac bd bc trong S ' l tng tt c cc tch hai s k nhau m khng

c hai s k nhau no thuc b (a, b, c, d ), Sk 1 S ' ab bc cd ,
Ta c (a d )(b c) 0 ab cd ac bd Sk 1 Sk
| 24
Vy dy ( Sk ) l dy gim thc s
Do n hu hn nn S k hu hn,c ngha l tn ti M min Sk
Vy sau hu hn ln i ch th s khng tn ti b s cn i ch na
Bi 3.6: Cho 3 s nguyn khng m a, b, c bt k. Mi mt ln thc hin, ta bin b (a, b,
c) thnh b (|b c|, |c a|, |a b|). Chng minh rng sau mt s hu hn cc php bin
i, ta thu c b c cha s 0.
Gii: y l mt bi n bin kh th v , d khng kh nhng tng kh t nhin.
t M max a, b, c . Ta chng minh rng nu b (a, b, c) khng cha s 0 th M s
gim sau khi thc hin php bin i. Tht vy, khng mt tnh tng qut, gi s a b c
Khi ta c |b c| < b a, | c- a| < a, | a b| < a, suy ra
max(|b c|, |c a|, |a b|) < a = max(a, b, c).
Nh vy, nu ta cha thu c s 0 th M s nh i t nht mt n v (do tnh cht ca
s nguyn). Qu trnh ny khng th ko di v hn. V th, chc chn phi c lc no
xut hin s 0.
Nhn xt: Trong v d trn, max(a, b, c) chnh l mt n bin. y l mt phng
php kh hiu qu chng minh mt qu trnh l dng. Ch rng phng php ny
thng s dng cc tnh cht c bn sau y ca s nguyn:
i) m < n suy ra m n 1;
ii) Mt tp con bt k ca N u c phn t nh nht (tnh sp th t tt).
thy r iu quan trng ca cc tnh cht xem chng rt n gin ny, ta s a
ra v d cho thy rng kt lun v d 3 khng cn ng nu a, b, c khng cn l s
nguyn (hay ng hn, khng cn l s hu t). Tht vy, gi l nghim dng ca
phng trnh x2 x 1 0 . Chn cc s a 2 , b , c 1 th ta
c a b 2 1 , a c 2 1 1 1 1 2 , b c 1 .
Suy ra b s mi t l vi b s c theo t l -1. V nh th, sau n ln thc hin, b s
ca chng ta s l 1 n 2 , ,1 , khng bao gi cha 0.
Bi 3.7:Trn mt ng trn ta vit n s t nhin. Gia hai s cnh nhau ta vit c s

chung ln nht . Sau xa nhng s c i , nhng s cn li ta thc hin theo thao tc
trn. Hi sau hu hn ln thc hin thao tc th tt c cc s trn ng trn c bng
nhau khng?
Gii: Bi 4: Gi aik vi i 1, 2,...n l cc s trn ng trn sau ln bin i th k . t
[ c gcd (a10 ; a20 ; a30 ;...; an0 ) , ta c c | aik i, k .
Gi mk ; Mk ln lt l min v max ca aik

Ta thy M k sau 1 s bc s gim thc s cn mk khng tng. Tht vy, nu sau mi
bc xoay vng trn theo chiu kim ng h sao cho cc s mi trng vi s va xo
gn n nht th s mi lun nh hn hoc bng s va xo trng n. Do vy
M k 1 aik M k v mk 1 a kj mk vi i, j no .
| 25
Mt khc, nu c i sao cho aik aik1 vi k no th sau 1 bc, s cc s cnh nhau

bng nhau nh vy gim i v khi khng c 2 s ln nht bng nhau th M k gim thc
s. V khi c k sao cho mk c th dy mk dng. Vy sau 1 s hu hn bc ta c mk
khng i cn M k gim dn. Ti khi mk Mk vi k ln cc s trn bng nhau ta c
pcm.
| 26
Problem 4:Nguyn l cc hn
cuc sng l th gii v tn nhng n li c th gi gn trong
tri tim v khi c ca con ngi
Trn Nguyn Quc Cng

Trng THPT chuyn L Qu n-tp Nng
I.KHI NIM V NGUYN L CC HN

1. im cc hn
Ni mt cch n gin im cc hn l nhng im c bit ca i tng ang xt v
n c vai tr rt quan trng trong vic kho st i tng .
V d:
Trn trc s nhng v tr c bit l -1,0,1
Trong tp hp nhng im c bit l cc phn t ln nht nh nht.
Trn mt on thng nhng im c bit l 2 mt on thng hoc l trung im
on thng .
2. Nguyn l cc hn
nh l (s tn ti im cc hn ca tp hp): Trong tp hp hu hn c phn t l cc
s th lun tn ti phn t ln nht v nh nht.
Nguyn l trn cn c th gi l nguyn l khi u ca cc tr, tuy c pht biu n
gin nhng c ng dng ln trong ton hc.
V ta c h qu sau:
H qu: Nu mt tp hp gm cc s hu hn v c vai tr nh nhau th ta c th sp
xp chng theo th t tng dn hoc gim dn.
3. iu kin s dng nguyn l cc hn
Theo nh ni dung nh l p dng nguyn l cc hn ch ra tn ti phn t ln nht
v nh nht th ta cn tp s ang xt l hu hn.
Khi xt s tn ti gi tr ln nht hoc nh nht ca mt i tng th iu kin ta cn
l min gi tr ca i tng phi b chn v iu nht thit l cn phi c cn trn
hoc cn di.(Min gi tr ny c th l v hn)
V d:
Vi tp s t nhin th b chn v c cn di l 0 do khi xt trn tp s t

nhin ta hon ton c th gi s bin c gi tr nh nht.
Vi iu kin 3 x 5 th bin x c c cn trn v cn di nn khi xt bin x

ta hon ton c th gi s x0 l gi tr nh nht hoc ln nht ca x .
Do nu bi ton xt trong tp hp s t nhin hoc s nguyn dng ta u c quyn
s dng nguyn l cc hn vi phn t nh nht.
| 27
II. NG DNG
1.ng dng trong gii phng trnh nghim nguyn
1 1 1
V d 1: Gii phng trnh nghim nguyn dng: 1
x y z
Chc hn bi ton ny rt quen thuc vi cc bn, tng chnh ca bi ton l
gii s c 1 phn t im cc hn,ta gii hn c gi tr ca n v xt cc trng
hp. Sau y l li gii y cho bi ton ny.
Gii:
Khng mt tnh tng qut gi s x l s nh nht trong 3 s trn. Ta c:
1 1 1 3

x y z x
Do dn n x 3 . Ta d dng nhn thy x phi ln hn 1. Vy xt 2 trng hp:

x2
khi suy ra:
1 1 1
. Ta li tip tc gi s y nh hn z khi suy ra:
y z 2
1 1 1 2
y4
2 y z y
M r rng y 2 nn y 3 hoc y 4 , khi tng ng ta tm c z 6 v z 4 .
x3
Suy ra:
1 1 2
x y z 3
y z x
Vy bi ton c cc nghim:
x 2
y 3
z 6
x 2
y 4
z 4
x 3
y 3
z 3
V cc hon v.
V d 2: Gii phng trnh nghim nguyn dng: x3 y3 z 3 ( x y z )2
tng bi ton ny tng t vi v d 1 nhng ln ny chng ta s sp xp th t cc
bin.
Gii:
Khng mt tnh tng qut ta gi s x y z
Nu x 2 th ta lun c: y z 2 x
| 28
Ta c:
( x y z )2 x2 x( y z ) x( y z ) ( y z )2 2 x 2 2( y 2 z 2 ) 2 yz x3 y 3 z 3 (v
2 x y z)
Do trng hp ny loi.
Nu x 4
Ta s chng minh khi x3 y3 z 3 ( x y z )2
Tht vy ta c: x3 y 3 z 3 4 x 2 ( y z )( y 2 yz z 2 ) 4 x 2
( y z )3
2
Ta cn chng minh:
( y z )3
3x
2 x( y z ) ( y z ) 2
2
2
2 x(3x 2 y 2 z) ( y z)2 ( y z 2) 0
Ta c: y z 2 , nu y z 6 3x 2 y 2 z 0 nn bt ng thc hin nhin ng.

Khi y z 6 th ta c:
2 x(3x 2 y 2 z) ( y z )2 ( y z 2) 6 x 2 4 x( y z ) 4( y z )2 5x 2 ( x 2 y 2 z )2 0
Do vi trng hp x 4 ta cng loi.
Vy suy ra x 3 .
T phng trnh ban u suy ra:
27 y3 z 3 9 6( y z ) ( y z )2
( y z)( y 2 yz z 2 y z 6) 18(*)
V x y z 2 y z 6 . M y z l c ca 18 nn ta c 3 trng hp:
y z 2 y z 1
y z 3 y 2, z 1 v y z
y z 6 thay vo phng trnh (*) suy ra y z 3
Vy ta c cc nghim:
x 3
y 3
z 3
x 3
y 2
z 1
V cc hon v.
Nhn xt:Li gii trn c th khng t nhin nhng trn thc t khi gii bi ton ny
mnh on c 2 b nghim v nhn thy chng u c bin ln nht cng l 3 nn
| 29
dn n tng chng minh n phi bng 3. Li gii ny mnh tm ra kh lu v hi

vng n cha phi l gii php tt nht cho bi ton ny, mong rng cc bn c th t
tm ti c nhng gii php tt hn cho n.
V d 3: Chng minh phng trnh sau khng c nghim nguyn:
x2 7 y 2 7000
Gii:
Bi ton ny ta s dng mt cch chn im cc hn khc so vi cc bi ton trn. Gi
s phng trnh trn c nghim tc tn ti ( x0 ; y0 ) l mt b nghim ca phng trnh
tha mn tng cc gi tr tuyt i ca chng l nh nht trong cc b nghim, tc l
| x0 | | y0 | c gi tr nh nht. Ta c:
x02 7(1000 y02 ) x0 7 , t x0 7 x0' ta suy ra : y02 7 x0'2 7000
V vy b nghim ( y0 ; x0' ) cng l nghim ca phng trnh nhng

| y0 | | x0' || y0 | 7 | x0' || y0 | | x0 | , iu ny v l vi iu gi s ban u nn phng
trnh khng c nghim nguyn.

Nhn xt: Bi ton trn kho lo s dng nguyn l cc hn vi mt iu kin rng
buc 2 bin v ch rng phng php trn cn c tn l xung thang. Cc bn c
th tham kho mt s bi ton s dng phng php ny:
1.Gii phng trnh nghim nguyn: x2 7 y 2 21xy
2.Chng minh phng trnh nghim nguyn sau ch c mt b duy nht l nghim tm
thng (0;0;0) : x3 3 y3 9 z 3 12 xyz
Vi cch s dng nguyn l cc hn tng t nh bi ton trn cc bn c th th sc
vi 2 bi ton kh sau:
Gi s x v y l cc s nguyn dng sao cho x 2 y 2 6 chia ht cho xy .
x2 y 2 6
l lp phng ca mt s t nhin.
xy
Cho a v b l cc s nguyn dng sao cho a 2 b2 chia ht cho ab 1 .

a 2 b2
Chng minh rng:
l s chnh phng. (IMO 1988)
ab 1
Gi : Vi 2 bi ton trn ta s tm ra ch th gi tr ca biu thc kt lun n l
lp phng hay l s chnh phng. t gi tr biu thc l k sau xoay phng trnh
thnh phng trnh bc 2 n l mt trong 2 bin. S dng nh l Viet v gi s b
nghim c tng nh nht tm ra im c bit ca cc nghim v suy ra k .
Chng minh rng
2.ng dng trong chng minh phn chng

Mt trong nhng ng dng ln nht ca cc hn l kt hp vi phng php phn
chng. Cc hn kt hp phn chng l mt cng c mnh chng ta gii quyt cc bi
ton hu ht cc lnh vc.
| 30
V d 4: : Vi a v n l cc s nguyn dng tha mn a n 1 chia ht cho n th a 1

chia ht c s nguyn t nh nht ca n
Gii:
Gi p l c s nguyn t nh nht ca n th p l s l. Theo nh l Fermat nh ta
c:
a p 1 p
Gi r l s nh nht tha mn a r 1 p(r 0) . Ta c r p 1 p . Ta s chng minh
n r . Tht vy t n kr m(0 m r ) . V a r 1 p a kr 1 a r 1 p . Do ta c:
an 1 (akr 1) p a kr m a kr p a kr (a m 1) p
D thy a v p nguyn t cng nhau nn suy ra a m 1 p . iu ny tri vi gi s ban

u a r 1 p vi r l s nh nht. Do suy ra m 0 nn n r .
Nu r 1 th r c t nht mt c nguyn t q v do n q p tri vi iu gi s
p l c nguyn t nh nht ca n .
Vy suy ra r 1 . V do ta c a 1 p .
T v d trn ta c th suy ra mt s h qu sau:
Nu 3n 1 chia ht cho n th n l s chn.
Vi a nguyn dng, a 1 khng chia ht cho n v a n 1 n . t n 2k t vi t l s
k
l th a n 1 n khi v ch khi a 2 1 n .
V d 5: (nh l Bezout) S d nh nht tha mn tn ti cc s nguyn x, y
ax by d (cn c th gi d biu din di dng t hp tuyn tnh ca a v b )vi
a, b l cc s nguyn dng cho trc th d l c chung nh nht ca a v b .
Gii:
Gi s d l s nguyn dng nh nht tha mn tn ti cc s nguyn x, y
ax by d . t a dm n vi 0 n d suy ra:
n a dm a (ax by)m a(1 xm) b.( ym)
Vy n l s nguyn cng c th biu din c di dng t hp tuyn tnh ca a v b.

iu ny tri vi gi s ban u s d l s nguyn dng nh nht tha mn. Vy suy
ra n 0 . T suy ra c a d , b d . M c th thy rng nu mt s l c ca a v b
th cng s l c ca d. Do d chnh l c chung ln nht ca a v b.
H qu thu c t nh l trn l a, b l cc s nguyn dng nguyn t cng nhau khi
v ch khi tn ti x, y ax by 1 .
| 31
V sau y l mt s v d v ng dng ca nguyn l cc hn trong cc bi ton ri

rc.
V d 6: Trong mt gii c vua c n bn tham gia v h thi u vng trn mt lt vi
nhau. Bit rng mi trn u u c kt qu thng thua phn nh. Chng minh ta lun
c cch xp n bn ny thnh 1 hng sao cho bn ng sau thng bn ng trc.
Gii:
Trong 2 bn u vi nhau c kt qu thng thua phn nh th ta c th xp bn thng
ng sau bn thua, do ta lun xp c 1 hng m bn ng sau thng bn ng
trc (t nht l 2), trong cc cch xp hng th tn ti mt cch xp c nhiu bn
nht, gi s bn thuc hng ny l k.
Gi s bi ton khng ng tc k n . Khi s tn ti mt bn a tham gia v khng
thuc hng , xt kt qu ca bn vi k bn thuc hng th ta c 3 trng hp:
Trng hp 1: a thng tt c th suy ra a thng ngi cui cng ca hng v a c th
c xp cui hng
Trng hp 2: a thua tt c th dn n a thua bn u tin ca hng nn a c th c
xp u hng.
Trng hp 3: Nu c c kt qu thng v thua th s tn ti 2 bn b v c lin tip a
thng b v a thua c . Khi ta c th xp a gia b v c .
Nh vy a cng c th c xp vo hng trn nn iu gi s ban u k l s bn
nhiu nht l v l. Vy k n . Bi ton c chng minh.
V d 7: C 100 bn mi ngi cm 1 qu bong v chi tr chi chuyn bong theo qui
tc h s chuyn bng ca mnh n ngi ng gn mnh nht. Chng minh rng
khng c bn no nhn c nhiu hn 6 qu bng.
Gii:
Gi s tn ti bn A nhn c n qu bng t cc bn A1 , A2 ,..., An vi n 6 . Ta c:
A1 AA2 A2 AA3 ... An AA1 3600
Gi Ai AAj l gc nh nht trong n gc ny. Ta c: Ai AAj
3600 3600
600 .
n
6
Theo bi v Ai , Aj chuyn bng n A nn AAj , AAi Ai Aj m trong tam gic

Ai AAj th Ai AAj 600 nn n phi b hn mt trong 2 cnh cn li. iu ny v l. Vy
khng tn ti bn no nhn c nhiu hn 6 qu bng.
3.ng dng trong gii bt ng thc.

K thut sp xp cc bin trong bt ng thc i xng hoc gi s cc bin c gi tr
c bit (nh nht, ln nht) l mt k thut kh quan trng trong vic chng minh bt
| 32
ng thc. V y chnh l ng dng nguyn l cc hn trong chng minh bt ng

thc.
V d 8: Cho a, b, c l cc s thc khng m tha mn a b c 1. Chng minh rng:
3
3
(a b)(b c)(c a)
18
18
Gii:
Mt cch t nhin ta ngh n vic bnh phng biu thc cha bin ch a v
chng minh mt bt ng thc:
(a b)2 (b c)2 (c a)2
1
108
Gi s c l s nh nht trong 3 s khi ta c:

(b c)2 b2 bc c(b c) b2 ,(c a)2 a 2 c(a c) ac a 2
Vy ta c: (a b)2 (b c)2 (c a)2 (a b)2 a 2b2

Ta ch cn chng minh: 108(a b)2 a 2b2 1
p dng bt ng thc Cosi cho 3 s ta c:
3
6ab 6ab 3(a b) 2

6
6ab.6ab.3(a b)
( a b) 1
3
Vy bi ton c chng minh. ng thc xy ra khi
c 0
a (2 3)b
v cc hon v.
2
(
a
b
)
2
ab
c
V d 9: Cho cc s thc khng m a, b, c tha mn a b c 3 . Tm gi tr ln nht

ca biu thc P a b b c c a abc ( thi vo chuyn ton Phan Bi Chu
2010)
Gii:
thun tin ta i bin
a x, b y, c z th iu kin tr thnh x2 y 2 z 2 3 .
Ta c: P x 2 y y 2 z z 2 x xyz
Bng bt ng thc cosi cho 3 s ta d dng thy P 0
Khng mt tnh tng qut gi s y l s c gi tr nm gia x v z . Ta c:
z ( y x)( y z ) 0
y 2 z xyz yz 2 z 2 x 0
| 33
x2 y y 2 z z 2 x xyz x2 y yz 2
P 2 y 2 ( x 2 z 2 )2
p dng bt ng thc Cosi cho 3 s ta c:

3
2( x 2 y 2 z 2 )
2 y .( x z ).( x z )
8
3
P2 4 P 2
Vy Pmax 2 xy ra 2 trng hp:
z 0
x y z hoc 2
2
2 y x
a b c 1 hoc a 2, b 1, c 0 v cc hon v
c bit trong cc bi bt ng thc i xng th vic sp xp th t cc bin l mt
bc khng th thiu trong vic s dng bt ng thc Chebysev.
V d 10: Cho a, b, c, d l cc s thc khng m tha mn a2 b2 c2 d 2 1 . Chng
minh rng:
a2
b2
c2
d2
2
bcd c d a d a b a bc 3
Gii:
Khng mt tnh tng qut gi s: a b c d th ta c:
a 2 b2 c 2 d 2
1
1
1
1
bcd cd a d a b a bc
Do p dng bt ng thc Chebysev:

1
1
1
1
4VT (a 2 b2 c 2 d 2 )
bc d c d a d a b a bc
p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:
a b c d 4(a 2 b2 c 2 d 2 ) 2
| 34
(b c d ) (c d a) (d a b) (a b c)
1
1
1
1
16
bcd cd a d ab abc
1
1
1
1
16
Do suy ra:
bcd cd a d a b a bc 6
a2
b2
c2
d2
2
T y d dng suy ra:

bcd c d a d a b a bc 3
ng thc xy ra khi a b c d
1
2
4.ng dng trong hnh hc

V d 12: Chng minh 4 ng trn c ng knh l 4 cnh ca mt t gic ph kn
min t gic .
Gii:
Vi M thuc min trong t gic ABCD th ta c:
AMB BMC CMD DMA 3600
Khng mt tnh tng qut ta gi s AMB nh nht, khi ta c: AMB 900 . Do M
thuc ng trn ng knh AB. Vy suy ra pcm.
5.nh l Fermat(!!)
Nh cc bn bit nh l ln Fermat c coi l nh l ni ting nht trong ton hc.
Tuy cch pht biu n gin nhng n lm au u rt nhiu nh ton hc sut hng
trm nm qua. Xin pht biu li nh l nh sau:
Khng tn ti cc nghim nguyn khc khng x, y v z tha mn x n y n z n trong
n l mt s nguyn ln hn 2.
Tuy nhin trong phm vi kh nng chng ta c th chng minh bi ton vi n 4 bng
cng c mnh l cc hn kt hp phn chng.
Trc khi a ra li gii vi n 4 ta hy xt phng trnh trn vi n 2 .
V d 12: Gii phng trnh nghim nguyn: x2 y 2 z 2 (*)
Gii:
Phng trnh trn cn c tn gi l phng trnh Pytago.
Trc tin ta c nhn xt nu mt s l c chung ca 2 trong 3 bin th n cng l c
ca bin cn li. Do ta hon ton c th a bi ton trn v phng trnh vi 3 bin
i mt nguyn t cng nhau v ta xt phng trnh (*) vi x, y, z i mt nguyn t
cng nhau. D nhn thy rng x v y khng th cng l v khi z 2 chia 4 d 2 khng
l SCP. Gi s x chn th y v z cng tnh chn l. t x 2k . Ta c phng trnh
tng ng vi:
| 35
4k 2 ( z y)( z y)
V z, y nguyn t cng nhau v cng tnh chn l nn ta c: ( z y, z y) 2 . Do vy
phi tn ti cc s nguyn dng p, q :
z y 2 p2
2
z y 2q
pq k
z p2 q2
y q2 p2
x 2 pq
Vy nghim ca phng trnh l ( x : y : z) (2 pq : (q 2 p 2 ) : ( p 2 q 2 )) trong

p, q N
T b nghim trn ta c nhn xt. Nu x, y, z i mt nguyn t cng nhau v x chn
th y, z cng l. Do dn n p, q khc tnh chn l v v 3 s ny i mt nguyn t
cng nhau nn ( p, q) 1 .
V d 13: (nh l Fermat cho n 4 ) Chng minh phng trnh x 4 y 4 z 4 khng c
nghim nguyn khc 0.
Gii:
Mt cch tng qut hn ta s chng minh phng trnh: x4 y 4 z 2 (*) khng c
nghim nguyn khc 0.
V s m ca cc bin l s chn nn ta ch cn xt bi ton trn tp s nguyn dng.
Gi s phng trnh (*) c nghim th trong s cc b nghim ta xt b nghim c z
nh nht. Theo nh v d 12 th phi tn ti p, q N :
x 2 2 pq
2
2
2
y q p
z p2 q2
Ta li c: y 2 p 2 q 2 v li theo phng trnh pytago ta nhn thy tn ti

u, v N , (u, v) 1 tha mn:
y u 2 v2
p 2uv
q u 2 v 2
Do suy ra: x2 4uv(u 2 v2 )
| 36
M ta c (u, v) 1,(uv, u 2 v 2 ) 1 nn u, v, u 2 v 2 u l cc s chnh phng. t

u a 2 , v b2 , u 2 v 2 c 2 th ta c: c2 a 4 b4 . Phng trnh ny c dng nh ban
u v r rng c z , iu ny v l vi cch chn z . Do phng trnh (*) khng c

nghim nguyn.
Kt thc bi vit l mt s bi tp v nguyn l cc hn:
Bi5. 1: Cho tam gic nhn ABC v im P bt k nm trong tam gic. Chng minh
rng khong cch ln nht trong cc khong cch t P n 3 nh A,B,C ca tam gic
khng nh hn 2 ln khong cch b nht trong cc khong cch t im P n cc
cnh ca tam gic .
Bi 5.2:Gii phng trnh nghim nguyn: x 2 2 y 2 1
Bi 5.3:Cho n 2 s nguyn khng m c t vo cc trong bng bao gm n hng v
n ct. Vi vic thc hin phn b s vo phi tha mn iu kin sau y: Nu mt
no trong bng vit s 0 th tng nhng s trong ct v trong hng cha ny khng
n2
nh hn n. Chng minh tng tt c cc trong bng khng nh hn
2
Bi5.4:Cho 7 s nguyn dng khc nhau m mi s khng vt qu 1706. Chng minh
rng tn ti 3 s trong chng gi s l a, b, c sao cho a b c 4a
Bi 5.5:Cho cc s thc dng x, y, z tha mn x y z 1 . Chng minh rng:
27
x2 y y 2 z z 2 x
4
Bi 5.6:Cho a, b, c 0 . Chng minh rng:
1
1
1
12
2
2
2
2
2
2
a ab b b bc c c ca a
(a b c ) 2
Bi 5.7:Cho n s thc a1 , a2 , a3 ,..., an tha mn:
a1a2 a2a3 a3a4 ... anan 1 ana1
Chng minh rng nu n l s l th a1 a2 .... an .
Bi 5.8:(Bt ng thc Schur) Cho a, b, c, r l cc s thc khng m. Chng minh rng:

ar (a b)(a c) br (b c)(b a) c r (c a)(c b) 0
Bt ng thc Schur c rt nhiu ng dng trong chng minh bt ng thc. Ch vi
r 1 ta c th vit bt ng thc trn dng nhng dng sau:
a3 b3 c3 3abc ab(a b) bc(b c) ca(c a)
(a b c)3 9abc 4(ab bc ca)(a b c)
abc (a b c)(b c a)(c a b)
9abc
a 2 b2 c 2
2(ab bc ca)
abc
Bi 5.9:Tm tt c cc tp A c hu hn phn t sao cho vi mi x A th x2 x 1 v
x 2 x 1 cng thuc A
| 37
Hng dn gii:
Bi5. 1: Cho tam gic nhn ABC v im P bt k nm trong tam gic. Chng minh
rng khong cch ln nht trong cc khong cch t P n 3 nh A,B,C ca tam gic
khng nh hn 2 ln khong cch b nht trong cc khong cch t im P n cc
cnh ca tam gic .Gi I,J,K ln lt l hnh chiu ca P ln AB,BC,CA.
Gii:Ta c: PAI PAK PBI PBJ PCK PCJ 1800
Khng mt tnh tng qut gi s PAI l gc nh nht trong cc gc ny. Suy
ra PAI
1800
300 .
6
PI
1
sin PAI sin30o .
PA
2
T y suy ra pcm.
Suy ra
Bi 5.2:Gii phng trnh nghim nguyn: x 2 2 y 2 1

Gii: Ta thy phng trnh r rng c nghim (1;0) v nu ( x0 ; y0 ) l mt b nghim
ca phng trnh th (3x0 4 y0 ;2 x0 3 y0 ) cng l nghim.
Tht vy ta c: (3x0 4 y0 )2 2(2 x0 3 y0 )2 x02 2 y02
V nu ( x; y) l nghim ca phng trnh th ( x; y).( x; y),( x; y) cng l cc
nghim nn ta ch xt trng hp phng trnh c cc b nghim khng m.
Vy phng trnh c nghim l (1;0) v lp nghim (3x 4 y; 2 x 3 y) ca n. Ta s
chng minh lp nghim ny l duy nht.
Gi s c mt b nghim khng m ( x0 ; y0 ) khng thuc lp nghim trn v c y0 nh
nht th ta c (3x0 4 y0 ;2 x0 3 y0 ) cng l nghim nn dn n | 2 x0 3 y0 | y0 . Suy ra
2 x0 3 y0 y0 hoc 2 x0 3 y0 y0
x0 2 y0
x0 y0
x0 0
M ta c y0 0
y0 x0 2 y0 nn iu gi s trn v l.
2
2
x0 2 y0 1
Vy b nghim ( x0 ; y0 ) cng thuc lp nghim nu.
| 38
Bi 5.3:Cho n 2 s nguyn khng m c t vo cc trong bng bao gm n hng

v n ct. Vi vic thc hin phn b s vo phi tha mn iu kin sau y: Nu mt
no trong bng vit s 0 th tng nhng s trong ct v trong hng cha ny
n2
khng nh hn n. Chng minh tng tt c cc trong bng khng nh hn
2
Gii:Xt hng c tng cc s b nht trong cc hng.
n2
n
Nu tng cc s hng ny ln hn
th suy ra tng ca n hng s ln hn
2
2
n
n
th dn n c t nht
s 0 hng ny v cc
2
2
n
ct ng vi cc s phi u c tng khng nh hn
v tng ca ct v hng
2
Nu tng cc s hng ny b hn
khng nh hn n m hng nh n. Do tng ca cc ct ny s khng nh hn
n2
.
2
Bi ton c chng minh.

Bi5.4:Cho 7 s nguyn dng khc nhau m mi s khng vt qu 1706. Chng
minh rng tn ti 3 s trong chng gi s l a, b, c sao cho a b c 4a
Gii:Gi s tn ti 7 s khng tha mn bi.Khng mt tnh tng qut gi s 7 s
cho l a1 a2 a3 a4 a5 a6 a7 .
Ta c:
a2 a1 1
a3 a1 4a2 4(a1 1) a3 3a1 4
a4 a1 4a3 4(3a1 4) a4 11a1 16
a5 a1 4a4 4(11a1 16) a5 43a1 64
a6 a1 4a5 a6 171a1 256
a7 a1 4a6 a7 683a1 1024
M a1 1, a7 1706 nn dn n v l. V do lun tm c 7 s tha mn bi.

Bi 5.5:Cho cc s thc dng x, y, z tha mn x y z 1 . Chng minh rng:
27
x2 y y 2 z z 2 x
4
Gii tng t vi v d 9.
| 39
Bi 5.6:Cho a, b, c 0 . Chng minh rng:

1
1
1
12
2
2
2
2
2
2
(a b c ) 2
Gii:Gi c l s nh nht trong 3 s a, b, c . Ta c:
1
1
1
1
1 1
2
2
2
2 2
2
2
2
2
2
a ab b b a
1
1 1
1
a 2 ab b2 1
3
12
12
2
2
2
2
2
2
2 2
2
a ab b b a
a ab b
ab
ab ab (a b)
(a b c ) 2
Bi ton c chng minh. ng thc xy ra khi a b, c 0 v cc hon v
Bi 5.7:Cho n s thc a1 , a2 , a3 ,..., an tha mn:
a1a2 a2a3 a3a4 ... anan 1 ana1
Chng minh rng nu n l s l th a1 a2 .... an .

Gii:Ta d dng thy rng tt c cc s trn l cng du v cng pha vi 1. Khng mt
tnh tng qut gi s chng cng dng v cng ln hn 1.
Gi s ai M max{a1;...; an } th suy ra ai 1 ai 1 m min{a1;...; an } .
V c lp lun tng t th ta suy ra trong dy s a1; a2 ;...; an cc s min v max xp
xen k nhau. Do cc s c ch s cng tnh chn l th bng nhau. Dn n a1 v an
cng max hoc cng min. iu ny ch xy ra khi M m . Vy tt c cc s u bng
nhau.
Bi 5.8:(Bt ng thc Schur) Cho a, b, c, r l cc s thc khng m. Chng minh
rng:
ar (a b)(a c) br (b c)(b a) c r (c a)(c b) 0
Gii:Khng mt tnh tng qut gi s a b c . Khi ta c: cr (c a)(c b) 0 .
Mt khc li c:
ar (a b)(a c) br (b c)(b a) a r (a b)(b c) br (b c)(b a) (a b)(b c)(a r b r ) 0
Bt ng thc c chng minh. ng thc xy ra khi 3 s cng bng nhau hoc 1 s
bng 0, 2 s cn li bng nhau.
Bi 5.9:Tm tt c cc tp A c hu hn phn t sao cho vi mi x A th x2 x 1
v x2 x 1 cng thuc A
Gii:Gi B l tp hp tha mn bi v tt c cc tp tha mn u l con ca B.
V tp B c hu hn phn t nn tn ti y l phn t nh nht thuc B th ta c
y 2 y 1 y v y 2 y 1 y . Suy ra y 2 1 y 1, y 1
Tng t gi y ' l phn t ln nht th suy ra y '2 1 . T y ta c th thy.
| 40
y 1, y ' 1.Ngoi ra nghim ca cc h phng trnh sau cng thuc B.
x2 x 1 1
x x 1 1
V nghim.
x 2 x 1 1
x x 1 1
x 0 (v x khc 1 v -1)
By gi ta chng minh rng B ch c 3 phn t l 0,1 v -1. Tht vy khi x nm trong

2 khong (0;1) v (-1;0) th mt trong 2 s x2 x 1 v x2 x 1 s nm ngoi
khong (-1;1). Dn n v l.
Ta c 4 tp tha mn bi:
{-1;1},{1},{-1},{0;-1;1}
| 41
Problem 5: Nguyn l Dirichlet

cuc sng l chui nhng bi ton m ta tm kim li gii
L Trn Nhc Long

Nguyn l Dirichlet ( thut ng ting Anh: the pigeonhole principle , cng c ni gi
l the drawer principle ) v cn c gi l nguyn l chung v th. dng n gin
nht c pht biu u tin bi G.Lejeune Dirichlet (1805-1859)
Nu nht n 1 con th vo n ci chung ( n * )th ta lun c ( t nht l) hai con
th b nht trong cng mt chung
Mt cch tng qut ta c nguyn l Dirichlet m rng:
Nu nht m con th vo n ci chung (m, n * ) th lun tn ti mt chung cha t
m 1
nht l 1
con th
n
y k hiu a l phn nguyn ca s thc a , tc l s nguyn ln nht khng

vt qu a
Tuy nguyn l Dirichlet nhn kh n gin nhng li c rt nhiu ng dng , hiu qu
n bt ng, s dng n ta c th chng minh c nhiu kt qu su sc cu ton hc .
V th ti cc k thi hc sinh gii ton ,nguyn l Dirichlet thng c khai thc. V
nhng ch trn cng c mt s bi s dng n nguyn l Dirichlet , nhng sau y s
l mt s v d c th.
V d 1: Trong mt bui l ging sinh c 2010 ngi tham d , bit rng c 25 ngi
bt k th c 12 ngi cng i mt kiu m no-el. Chng minh rng trong bui l ny
c t nht 144 ngi cng i mt c m no-el .
Gii: V trong 25 ngi c 12 ngi cng c m no-el nn suy ra c nhiu nht l
2010
25-12+1=14 c m, theo nguyn l Dirichlet th c t nht
1 144 ngi cng
14
i mt c m.
V d 2:(Bi dng h:10A2-LQ-N) Cho 30 s nguyn dng c th trng nhau sao

cho tng ca chng khng vt qu 45. Chng minh rng lun tn ti trong 30 s
nguyn dng mt dy s lin tip c tng bng
a) 14
b) 11
| 42
Gii: Vi nhng bi ton yu cu a v dy tng hoc dy tch lin tip th ta s t

Si a1 a2 ...ai , cn vi tch th Ni a1.a2 ...ai
V by gi ta s gii bi ton nh sau:

t 30 s nghuyn l a1 , a2 ,...a30 v t
Si a1 a2 ... ai ( i 30 )
r rng ta c 30 s Si ta c theo Dirichle th trong 30 s ny tn ti t nht 3 s cng s

d khi chia cho 14
v hiu ca chng c th l cc s 14;28;42 ., m r rng vi 3 s th ta s c tng ng
2
3
3 hiu , nn r rng nu trong 3 hiu ny khong c 14 th tng ca cc s s dng
nh nht l 46, mu thun.! vy bi ton c chng minh

cn vi 11 ta xt cc hiu s sau 11,22,33,44 cng tng t nh trn
V d 3: ( VMO 2011-ngy th nht ) Cho ng gic li ABCDE c cc cnh v 2 ng
cho AC, AD c di khng vt qu
3 . Trong ng gic li ly 2011 im phn
bit bt k. Chng minh rng tn ti mt hnh trn n v c tm nm trn cnh ca ng

gic li ABCDE v cha t nht 403 im trong s 2011 im cho
Gii: y l mt trong hai bi d nht ca ngy thi th nht , v tng kh r rng.

Rt t nhin theo gi thit ta s ni AC, AD li v ng gic ABCDE c chia thnh 3
tam gic , mi tam gic c cnh khng vt qu
3 . tng ca chng ta l s chng
minh 5 ng trn s ph ht ng gic ny v nu ng nh th th theo nguyn l

2011
Dirichlet tn li mt ng trn cha t nht
1 403 . l iu cn chng
5
minh.V ta s chng minh tng nh sau.

Khi chia ng gic ra 3 phn nh ni th tam gic ln nht m 3 tam gic ny c th
t c l tam gic u cnh
3 . Tht vy xt tam gic u ABC nh vy c tm
ngoi tip l O. Ta d dng tnh c OA=OB=OC=1. Vy nu xt 3 ng trn c tm

nm trn 3 nh ca tam gic v c bn knh l 1 ( ng trn n v) th n ng quy
ti O v ph ht tam gic ABC, nh th by gi xt 2 tam gic cn li ta cng c iu
tng t. Ghp 3 tam gic ny li thnh ng gic ABCDE th ta suy ra 5 ng trn c
| 43
tm nm trn 5 nh ca ng gic v c bn knh bng 1 s ph ht ng gic ny. Nh

vy bi ton c chng minh
ng dng ca nguyn l Dirichlet ngoi nhng dng ton t hp n cn c

nhiu ng dng khc, c bit trong chng minh bt ng thc. V vn ny s
c chng ti minh ha di y
V Quc B Cn
Sinh vin i hc y dc Cn Th
Theo kinh nghim thng thy th cc bt ng thc t bin d chng minh hn cc
bt ng thc nhiu bin. Sau y chng ta s tip cn vi k thut dng nguyn l
Dirichlet nh gi cc bin , a bi ton tr v dng n gin hn.
Theo nguyn l Dirichlet ta bit rng vi ba bin a,b,c v mt s thc k bt k th
trong ba s a k , b k , c k c hai s hoc cng bng 0 hoc cng du.Gi s hai s
l b v c. D thy (b k )(c k ) 0 . T ta suy ra:
b2 c2 k 2 (b c k )2 2(b k )(c k ) k 2 (b c k )2
Nh vy , mt bi ton bt ng thc c gi thit a b c s ( hoc thun nht th
chun ha) v ng thc xy ra khi n bng mt gi tr m no th ta c th s dng
nh gi trn lm gim s bin ca ca bt ng thc ban u. C th l ta s
chn k m ( m bo du bng) v nh th ta s c
b2 c2 m2 (b c m)2 m2 (s a m)2
V nh th khi ta nh gi c bt ng thc nh vy th bi ton c a v 1
bin. hiu thm v vn ny, sau y l mt s v d minh ha
V d 4:Cho cc s thc a,b,c tha mn a b c 1. Chng minh rng
a
b
c
9
2
2
a 1 b 1 c 1 10
(Polish Mathematical Olympiad 1996)
Gii: Bi ny ta c th nh gi bng bt ng thc AM-GM. Nhng minh ha cho
cho k thut trn ta c li gii sau:
1
Nhn xt rng ng thc xy ra ti mt b im duy nht l a b c . Do ,
3
1 1
bng cch gi b, c l hai s sao cho b c 0 v tin hnh nh gi nh trn ta

3
3
c:
2
1
1 1 2
b c b c a (*)
9
3 9 3
| 44
Mun p dng Cauchy Schwarz c i lng b2 c 2 xut hin, ta cn chuyn

b
c
v thm bt c bnh phng xut hin. Ta bin i
, 2
b 1 c 1
nh sau: Bt ng thc cho tng ng vi:
a
b 1
c 1
1
2 2
2
a 1 2 b 1 2 c 1 10
v hai phn thc
(b 1)2 (c 1) 2 1
2a
2
2
2
b 1
c 1 5 a 1
By gi ta c th s dng Cauchy Schwarz v nh gi (*) trn,
(b 1)2 (c 1) 2 (b 1) (c 1)
(a 1) 2
b2 1
c 2 1 (b2 1) (c 2 1) (b 2 c 2 ) 2
(1 a) 2
9(1 a) 2
2
23 12a 9a 2
1 2
a 2
9 3
Nh vy ta ch cn phi chng minh mt bt ng thc mt bin l

2
9(1 a)2
1 10a a 2
23 12a 9a 2
5(1 a) 2
V bt ng thc thc ca chng ta qua nhng qu trnh nh gi vn lun m bo
du bng nn ta lun phn tch c (3a 1) 2 lm nhn t chung. Tht vy sau khi thu
gn bt ng thc tr thnh
(3a 1)2 (2a 2 2a 11) 0
Hin nhin ng
V d 5: Chng minh rng vi mi s thc dng a, b, c ta u c:
(b c a)2
(c a b)2
(a b c ) 2 3
a 2 (b c) 2 b 2 (a c) 2 c 2 (a b) 2 5
(Japanese Mathematical Olympiad 1997)
Gii:Do bt ng thc cho thun nht vi a, b, c nn ta c th chun ha
a b c 1.Khi n c vit li thnh
(1 2a)2
(1 2b) 2
(1 2c) 2
3
2
2
2
2a 2a 1 2b 2b 1 2c 2c 1 5
1 1
Khng mt tnh tng qut gi s b c 0 . Ta c

3
3
1
1 1 2
b c b c a
9
3 9 3
By gi s dng bt ng thc Cauchy schwarz ta c

2
(1 2b) (1 2c)
(1 2b)2
(1 2c) 2
2
2
2
2b 2b 1 2c 2c 1 (2b 2b 1) (2c 2 2c 1)
2
M ta c
| 45
M ta c:
(1 2b) (1 2c)
(2b 2 2b 1) (2c 2 2c 1)
2a 2
2a 2
18a 2
2
b2 c 2 a 1 2
9a 2 3a 5
a a
9 3
Bi ton c a v chng minh:
(1 2a)2
18a 2
3
2
2
2a 2a 1 9a 3a 5 5
Sau khi khai trin v rt gn ta c mt bt ngr thc hin nhin ng
(3a 1)2 (17a 2 8a 5) 0
ng thc xy ra khi a b c
Mt mnh t khng th thiu trong mc ng dng dirichle l cc bi ton s hc.
Hu ht nh l dirichle trong s hc c dng chng minh cc bi ton chia ht.
Chng ta hy tip tc n vi cc v d sau y:
V d 6: Cho 17 s t nhin. Chng minh trong 17 s ny ta c th chn ra 9 s sao cho
tng ca chng chia ht cho 9.
Gii: Trc tin ta chng minh b sau:
Trong 5 s t nhin bt k lun chn c 3 s c tng chia ht cho 3.
Tht vy, xt s d ca 5 s ny cho 3. Nu c 3 s c s d khc nhau khi chia cho 3
(tc ln lt l 0,1,2) th tng ca chng s chia ht cho 3.Nhng nu ch c 2 loi s d
th trong 5 s theo nguyn l dirichle s c 3 s ng d khi chia cho 3. V tng 3 s ny
li chia ht cho 3. Do ta lun chn c 3 trong 5 s chia ht cho 3.
p dng b ny 5 ln th ta s thu c 5 b c 3 s m tng ca chng chia ht cho
3 t 17 s cho. Ly tng ca cc s trong mi b em chia cho 3 c 5 b mi v
li p dng b mt ln na suy ra c 3 b trong 5 b mi ny c tng chia ht cho 3.
Ta nhn 3 mi b ny phc hi li trng thi ban u th dn n tng ca 3 b va
chn s chia ht cho 9 v c 9 s hng. Bi ton c chng minh.
V d 7: Cho dy s Fibonacci:
u0 u1 1
un 2 un 1 un
Chng minh trong n2 3n 4 s u tin ca dy th tn ti mt s chia ht cho n .

Gii:
Xt cc s u0 n un2 3n3 ca dy. Gi s khng c s no trong cc s ny chia ht cho
n.
Gi ak l s d ca uk cho n th ak {1;...; n 1}
Xt cc cp (ak ; ak 1 ) vi k 0, n2 3n 2 . Ta c n2 3n 3 cp. Ch vi p 0 m
a p a p 1 ta suy ra a p 1 a p 1 a p 0 . Dn n u p 1 chia ht cho n.

Do trong mi cp th cc s khc nhau. V ak {1;...; n 1} v trong mi cp 2 s
khng ging nhau nn s gi tr m cc cp c th nhn c l (n 1)(n 2) . Theo
nguyn l dirichle suy ra phi c 2 cp nhn cp gi tr ging nhau tc tn ti i, j m
| 46
ai a j , ai 1 a j 1 . Khng mt tnh tng qut ta gi s i j v i l nh nht (y l

nguyn l cc hn cc bn c th tham kho thm phn sau) . D thy rng nu i 0
th t (ai ; ai 1 ) (a j ; a j 1 ) ta c th suy ra (ai 1; ai ) (a j 1; a j ) . Nhng iu ny tri vi
cch gi s i l s nh nht. Do i 0 . V vy ta c:
(ai ; ai 1 ) (a j ; a j 1 ) (1;1) a j a j 1 1 vi j 0 . iu ny v l. Vy iu gi s ban
u l sai.Ta suy ra pcm.
Kt thc mt vi v d trn c l chng ta hiu v bit c phn no v ng dng
ca nguyn l Dirichlet . V tm hiu su hn v nguyn l ny chng ta s cng n
vi nhng bi tp hay hn, i hi s tinh t v vic xc nh ng yu t khi s dng
nguyn l Dirichlet
| 47
Bi tp v nguyn l Dirichlet
Bi 5.1: CMR tn ti mt s t nhin gm ton ch s 1 chia ht cho 2011
Bi 5.2: Trong mt phng cho 2007 im. Bit rng trong 3 im bt k ly t cc im
cho lun c hai im c khong cch nh hn 1. CMR c 1004 im nm trong hnh
trn bn knh 1.
Bi 5.3: Cho a gic u A1 , A2 ,... A1998 ni tip (O). CMR trong s 64 nh bt k ca a
gic lun c 4 nh l cc nh ca mt hnh thang.
Bi 5.4:(Trn Quc Anh) Cho cc s thc a,b,c, tha mn a b c 1. Chng minh rng:
a2
b2
c2
1
6a 2 4a 1 6b2 4b 1 6c 2 4c 1
Bi 5.5:(L Trn Nhc Long) Trong mt ng trn bn knh 3 ta t 2011 im bt
k. Chng minh rng tn ti mt ng trn n v nm c tm nm trong min ca
ng trn ln, cha 288 im trong 2011 im .
Bi 5.6 Trong mt phng cho n - gic li c ta cc nh l cc s nguyn (n > 4).
a) CMR trn cnh hoc trong a gic cn c t nht mt im nguyn khc
na.
b) CMR bn trong a gic cn c t nht mt im nguyn khc na.
Bi 5.7:Bn trong tam gic u ABC cnh 1 t 5 im. CMR tn ti 2 im c khong
cch nh hn 0,5.
Bi 5.8: (V ch Cng ha Czech 1998) Cho X l mt tp hp gm 14 s nguyn dng
phn bit. Chng minh rng c mt s nguyn dng k 7 v c hai tp con k phn t
a1, a2 ,...ak , b1, b2 ,..., bn

Ri nhau ca X sao cho:
1 1

a1 a2
1 1 1

ak b1 b2
1
1
bk 1000
Bi 5.9: (Putnam 1993) Cho mt dy gm 19 s nguyn dng khng vt qu 93 v

mt dy s nguyn gm 93 s nguyn dng khng vt qu 19. Chng minh rng t
hai dy s ta c th trch ra hai dy con c tng cc s hng l bng nhau
| 48
Li gii cc bi tp v nguyn l Dirichlet

Bi 5.1: CMR tn ti mt s t nhin gm ton ch s 1 chia ht cho 2011
Gii: bi ny ci ta cn i tm l yu t no l ci ta cn xt. Thc cht nhng con s
trn cng khng c nh hng n bi ton l bao. By gi ta xt dy s gm 2012 sau
1,11,111,...,11...1
R rng trong 2012 s ny tn ti t nht hai s c cng s d khi chia cho 2011. Suy
ra hiu ca chng phi chia ht cho 2011. Gi s hai s l:
11...11 v s 11...1 . Hiu ca hai s ny bng 11...1.10k vi (n k )
n
nk
M ta c : (2011;10 ) 1 . Do 11...1 2011 . Bi ton c chng minh

k
nk
Bi 5.2: Trong mt phng cho 2007 im. Bit rng trong 3 im bt k ly t cc im

cho lun c hai im c khong cch nh hn 1. CMR c 1004 im nm trong hnh
trn bn knh 1.
Gii: Bi ny kh ging bi v d 1. Nhng nhn k th tng ca n li khc
By gi xt ng trn (O)=(A,1) vi A l mt im bt k trong 2007 im .
+ Nu cc im u thuc (O) th ta c pcm.
+ Nu tn ti mt im B sao cho AB >1. Khi ta xt ng trn (O)=(B,1)
V ta thy , mt im C bt k trong 2005 im cn li s c tnh cht sau
AC 1
BC 1 v AB>1 . Nh vy theo nguyn l Dirichlet th tn ti mt trong 2 ng
trn (O) v (O) cha t nht 1004 im ( k lun tm )

Bi 5.3: Cho a gic u A1 , A2 ,... A1998 ni tip (O). CMR trong s 64 nh bt k ca a
gic lun c 4 nh l cc nh ca mt hnh thang.
Gii: Ta c nhn xt: Nu c hai dy (c to thnh t 1981 nh ca a gic) c
di bng nhau v khng c nh chung th ta s c mt hnh thang.
Xt di cc dy cung A1 A2 , A1 A3 ,... A1 A1981 s c A1A2 A1A1981 ,
A1A3 A1A1980 ,, A1A991 A1A992
V cc di ny i mt khc nhau. Vy c 990 di cc dy cung c mt nh
l A1 v cng l tt c cc di ca cc dy cung.
Trong 64 nh s c dy cung suy ra c t nht 3 dy cung c cng di. Nu cc dy
cung ny u i mt c nh chung th s to thnh mt tam gic u (v ch c ng 2
dy cung chung nh c cng di) nh hnh v:
| 49
Khi ng trn s c chia ra thnh 3 cung bng nhau suy ra s nh ca a gic

phi l s nguyn ln ca 3, iu ny l v l v 1981 khng chia ht cho 3. Vy trong 3
dy cung c cng di ny c t nht hai dy cung khng c chung nh v to thnh 1
hnh thang (pcm)
Bi 5.4:(Trn Quc Anh) Cho cc s thc a,b,c, tha mn a b c 1. Chng minh rng:
a2
b2
c2
1
6a 2 4a 1 6b2 4b 1 6c 2 4c 1
1
1 1
Gii: Theo nguyn l Dirichlet trong ba s a , b , c c t nht hai s

3
3
3
cng bng 0 hoc cng cng du . Khng mt tnh tng qut gi s

1
1 1
l b v c . Ta c : b c 0 . Khi :
3
3
3
3
1
1 1 2
b c b c a
9
3 9 3
Bt ng thc cn chng ,inh tng ng vi

1
1
b2
c2
a2
2
2
2
2 6b 4b 1 2 6c 4c 1 6a 4a 1
Hay l:
(2b 1)2
(2c 1) 2
2a 2
6b2 4b 1 6c 2 4c 1 6a 2 4a 1
2
S dng bt ng thc Cauchy Schwarz ta c
(2b 1) (2c 1)
VT
(6b2 4b 1) (6c 2 4c 1)
2a 2
3(b 2 c 2 ) 2a 1
2a 2
2
1 2

3 a 2a 1

9 3
| 50
6a 2
2
9a 6a 2
Do ch cn chng minh
6a 2
2a 2
9a 2 6a 2 6a 2 4a 1
ng thc ny c th thu gn li thnh
2a 2 (3a 1)2
0
(9a 2 6a 2)(6a 2 4a 1)
1
Bt ng thc ny hin nhin ng . ng thc xy ra khi a b c ,
3
1
hoc a b v c = 0
2
Bi 5.5:(L Trn Nhc Long) Trong mt ng trn bn knh 3 ta t 2011 im bt
k. Chng minh rng tn ti mt ng trn n v nm c tm nm trong min ca
ng trn ln, cha 288 im trong 2011 im .
Gii: Nu cc bn nhn k th bi ny rt ging vi bi VMO 2011- ngy th nht. V ta
cng s gii n nh sau:
Xt mt ng trn c tm trng vi tm ca ng trn ln . Khi xt thm 6
ng trn c tm nm trn ng trn v 6 tm ca ng trn lp thnh mt lc gic
u c cnh bng 3 . Ta xt mt tam gic u c cnh 3 th n s b ph bi 3 ng
trn n v c tm nm trn 3 nh. Tng t v d 3 ta c pcm!
Bi 5.6 Trong mt phng cho n - gic li c ta cc nh l cc s nguyn (n > 4).
a) CMR trn cnh hoc trong a gic cn c t nht mt im nguyn khc
na.
b) CMR bn trong a gic cn c t nht mt im nguyn khc na.
Gii:
a)
b)
Chia tp cc im nguyn thnh 4 loi: Loi I = (ch; ch), loi I = (ch; l), loi
III = (l; ch), loi IV = (l; l). V n > 4 nn c t nht 5 nh suy ra c t nht
hai im c cng loi v khi trung im ca hai im ny c ta nguyn.
Xt 5 ca a gic l A, B, C, D, E. Khi ta c mt ng gic li ABCDE v
cc im nm trong ABCDE cng nm trong a gic trn.
Theo cu a, gi s im c ta nguyn I trung im ca AB. Ta thy BA c
th l cnh m cng c th l ng cho.Xt AB l cnh th ta li c ng gic
li ZBCDE , ng gic ny cng c ta cc nh nguyn, theo cu a ta c
pcm
| 51
Bi 5.7:Bn trong tam gic u ABC cnh 1 t 5 im. CMR tn ti 2 im c

khong cch nh hn 0,5.
Gii: Ta chia tam gic ABC thnh 4 tam bng nhau ( bng cch v 3 ng trung
bnh) . Ta d thy rng 4 ny l 4 tam gic u c cnh bng 0,5. R rng vi 5 im
th tn ti mt tam gic cha t nht 2 im . 2 im ny hin nhin c khong cch
nh hn 0,5
y l mt bi ton d v c bn , vi t tng nh th ny cc bn hy th lm
bi ton sau:
( thi vo lp 10 Amserdam 2005-2006)
Cho hnh vung ABCD v 2005 ng thng ng thi tha mn hai iu kin
1) Mi ng thng u ct hai cnh i din ca hnh vung
2) Mi ng thng u chia hnh vung thnh hai phn c t s din l 0,5
Chng minh rng trong 2005 ng thng ny c t nht 502 ng ng quy
( gi : xt hai trc i xng ca hnh vung khng l ng cho , 4 im xy ra
s ng quy l 4 im nm trn 2 trc i xng v ng trn tm l tm
ca hnh vung bn knh bng mt phn su cnh)
Bi 5.8: (V ch Cng ha Czech 1998) Cho X l mt tp hp gm 14 s nguyn
dng phn bit. Chng minh rng c mt s nguyn dng k 7 v c hai tp con k
phn t
a1, a2 ,...ak , b1, b2 ,..., bn

Ri nhau ca X sao cho:
1 1

a1 a2
1
ak
1 1

b1 b2
1
1
bk 1000
Gii: Xt C147 3423 tp con 7- phn t ca X. Tng cc nghch o ca cc phn t

1 1
1
trong mi tp con ny r rng l khng vt qu 2, 6 , nn buc phi
1 2
7
thuc mt trong s na khong:
1 1
2
0
2599 2600
;
,
;
,...,
;
1000 1000 1000 1000

1000 1000
Theo nguyn l Dirichlet, tn ti hai tp con khc nhau c tng nghch o cc phn
t thuc cng mt na khong. Loi b khi hai tp ny cc phn t chung ( hai tp
con c 7- phn t khc nhau khi c ti a 6 phn t chung), ta s thu c hai tp con
c k- phn t ( vi k l s nguyn dng k 7), th mn yu cu bi ton , v hai tp
ny cng nm trong mt khong , m hiu ca s ln nht trong khong v s nh
1
nht trong khong b hn
. Vy bi ton c chng minh
1000
Bi 5.9: (Putnam 1993) Cho mt dy gm 19 s nguyn dng khng vt qu 93 v
mt dy s nguyn gm 93 s nguyn dng khng vt qu 19. Chng minh rng t
hai dy s ta c th trwchs ra hai dy con c tng cc s hng l bng nhau
| 52
Gii: Thc ra bi ny c th a v dng tng qut sau y:

Cho hai s nguyn m,n (m,n 2) v dy 2 s. Dy th nht gm n s nguyn
dng khng vt qu n , dy th hai gm m s nguyn dng khng vt qu n.
Chng minh rng t mi dy s cho, ta c th trch ra mt dy con sao cho tng
cc s hng ca hai dy con bng nhau.
Ti s a ra li gii cho bi ton tng qut, thay v bi trn
t hai dy s tng ng l a v b vi 1 a1 a2 ... an m v
1 b1 b2 ... bm n
p
i 1
i 1
t x p ai ( p 1, n); y p bi (q 1, m),
Khng mt tnh tng qut, gi s xn ym khi vi mi p tn ti f ( p) : q l
ch s nh nht m x p yq . (1)
Xt n s y f (1) x1 , y f (2) x2 ,...., y f ( n) xn , nu trong n s trn c mt s bng 0
th ta c pcm.
Nu j, y f j x j n (2) th ta c y f j n f j 1
Do 2 y f j 1 b f j x j n y f j 1 x j n b f j 0 mu thun vi (1)
Vy ta ch cn xt trng hp n s trn 1 v n . Theo nguyn l Dirichlet tn

ti k l sao cho y f k xk y f l xl
y f k y f l x f k x f l
l iu phi chng minh
f k
i f l 1
bi a j
jl 1
| 53
Problem 6: Cc bi ton tr chi.

Trong cc bi ton tr chi thng yu cu chng ta xc nh chin thut mt
trong cc ngi chi lun thng. i khi chin thut c th p dng cho mi trng
hp nhng cng c nhng trng hp ring v c ngi thng khc nhau. Trn thc t
th cc bi ton tr chi l mt phn ca lnh vc bt bin , tc ta cn mt chin thut
mt i lng khng thay i i n chin thng.
Bc ko
V d 1: Trn bn c 2 ng ko gm 2011 v 2012 vin ko 2 ngi cng chi mt tr
chi. H c bc mt s ko bt k t mi ng v ai l ngi bc c vin ko cui
cng trn bn ngi thng.
Gii:
Ta thy chin thng th trng thi s ko trn bn ca mi ng l (0;0) 2 ng
cn bng nhau. V trng thi hin ti trn bn l (2011;2012), ta s tm ra mt chin
thut m ngi thng to ra c trng thi a, i th ca mnh ph v trng thi v
ngi thng li a c v trng thi a. Nh ni trn trng thi thng khi 2 ng
l 0;0 cn bng nhau do ngi 1 c th bc 1 vin trng thi s ko trn bn l
(2011;2011), n lt ngi th 2 bc th d nhin trng thi ny cn bng s ph v.
Sau ngi th nht c th a s ko 2 ng bng nhau. Vy sau khi ngi 2 bc th
s ko 2 ng khng bao gi bng nhau nn chc chn anh ta phi thua.
Tng t nh trn th nu s ko ban u trn bn 2 ng bng nhau th ngi 2
l ngi c chin thut thng.
V d 2: Trn bn c 100 vin ko v 2 ngi chi c th bc (1;2;k) vin ko. Hai
ngi cng bc ko, ai l ngi bc vin ko cui cng ngi thua.
Gii:
Ban u c 100 vin ko th ngi th nht c th m bo an ton cho mnh
trnh b thua bng cch bc 1 cn li 99 vin l mt s l. Sau khi ngi th 2 bc
th ngi th nht lun c chin thut bc sao cho s ko sau khi mnh bc l s l
nn khng th thua.
Vai tr ca k trong bi ton ny ch mang tnh cht ph ha nhng vi bi ton sau
th bi ton tr nn khc hn c kh hn nhiu.
V d 3: Cho 2011 vin ko trn bn. Hai ngi chi tr chi h c bc s ko l
(1;2;6). Hi ai l ngi c chin thut thng?
Gii: Tht ra y l nhng bi bt bin , khng phi t dng ta tm ra nhng cch gii
bt ng nh th. Vi nhng bi ton nh th ny , mt cch gii c th khng hay
nhng hiu qu c th gii nhng bi khng th tm ra c i lng bt bin
u
| 54
Bi ny ban u ta s khng bt u t 2011 vin ko m s bt u vi s ko nh

hn. Gi s ban u trn bn c n vin ko . Nu n=1,2,3 th r rng ngi th nht c
chin thut thng ( ta gi n gin l ngi th nht thng). Vi n =3 th ngi th
hai thng bi ngi th nht ch c th bc 1 hoc 2 vin tng ng vi ngi th hai
bc 2 hoc 1 vin thng. Vi n = 4 ngi th nht thn bng cch bc 1 vin ko v
y ngi th hai vo th thua. Tng t vi n= 5 ngi th nht thng. Vi n=7 ngi
th hai thng v c ba cch bc ca ngi th nht (1,2,6) u dn n th thng cho
ngi th hai ( tng ng cn 6,5,1 vin ko trn bn), n=8 ngi th nht thng
Bng cch l lun tng t ta c bng sau:
n
10
11
12
13
14
15
16 17
KQ 1
T kt qu ca bng ny ta c thher d on c ngi th nht s thng nu n c

s d l 1 ,2 ,4 ,5 ,6 trong php chia cho 7 , v ngi th hai s thng nu n c s d l
0 ,3 trong php chia cho 7
Sau khi d on ta tm cch chng minh cht ch d on ca mnh bng quy np
ton hc. t n 7k r vi r 1, 2,...,6,7 ta chng minh d on trn bng quy np
theo k . Vi k 0 mnh c kim chng qua bng trn
Xt n 7(k 1) r vi r 1, 2,...,6,7
Nu r 1, 2,6 ngi th nht bc 1,2,6 vin a v trng hp trn bn cn
7k 7 vin ko l th thua cho ngi th hai theo gi thit quy np v th ngi th
nht thng
Nu r 3 ngi th nht c 3 cch bc

+ Bc 1 vin ,cn 7(k 1) 2 vin l th thng cho ngi th hai ( ta va
chng minh trn)
+ Bc 2 vin , cn 7(k 1) 1 vin l th thng cho ngi th hai ( chng
minh trn)
+ Bc 6 vin, cn 7k 4 vin l th thng cho ngi th hai ( theo gi thit
quy np)
Nh vy trng hp ny ngi th nht thua
Nu r 4,5 , ngi th nht bc tng ng 1 ,2 vin a v trng hp
7(k 1) 3 l th thua cho ngi th hai v v vy ngi th nht thng
Cui cng , tng hp r 7 , ngi th nht c 3 cch bc

+Bc 1 vin ,cn 7(k 1) 6 l th thng cho ngi th hai, (chng minh
trn)
| 55
+ Bc 6 vin , cn 7(k 1) 1 l th thng cho ngi th hai ( chng minh

trn)
Vy trng hp ny ngi th nht thua
Nh th d on ca ta c chng minh hon ton
2011 chia 7 d 2 nn theo l lun trn ngi th nht c chin thut thng
V d 4: Trn bn c 2 ng ko gm 2010 v 2011 cy ko. 2 ngi cng nhau bc
ko sao cho nu chn mt ng bc th h phi bc s ko l c ca ng kia. Ai l
ngi bc vin ko cui cng th ngi thng.
Gii:
Ngi th nht bc 1 cy ng 2010 th s ko 2 bn l mt s l. Do d ngi
th hai bc th no i na th s ko 2 bn s khc tnh chn l. V ngi th nht tip
tc bc 1 cy ko ng chn a v trng thi (l;l). Nh vy sau khi ngi th nht
bc th s khng c ng no ht c. Do phi n mt thi im ngi th 2 bc ht
s ko mt ng v ngi th nht ch vic bc s ko cn li ca ng cn li l
chin thng.
bi ny chng ta li n vi i lng bt bin l chn l v ta c th tng qut bi
ton vi 2 ng ko l chn v l. Cc bn c th da vo bi trn gii bi ton vi 2
ng ko (4k+2;4l+2).
V d 5: C 2010 vin si. Hai ngi chi thay phin nhau bc si, mi lt i ngi
chi c qyn bc mt lng si l ly tha vi s m t nhin bt k ca 2(1;2;3;...).
Ai bc c vin si cui cng l ngi chin thng. Gi s c 2 ngi chi u l
ngi thng minh. Hi ai l ngi chin thng?
Gii: ta c 2010 chia ht cho 6 v rng nu s ko sau mt s ln bc l mt bi
ca 6 nh 6,12,18,24 th ngi th 2 lun thng v vy nu ngi th 2 bc s ko sao
cho tng s ko ca ngi th 2 v ngi th nht sau mi lt l mt bi ca 6 th sau
mt s ln bc s ko cn li s l bi "nh" ca 6 tc l nm trong 2 s 24,18,12,6.
Vy ngi th 2 s c chin tht thng
Nu ngi th 1 bc s ko l ly tha chn ch 2 th ngi th 2 s bc s ko ly
tha l ( hoc ngc li) bo ton s ko l bi ca 6
Vit s, t mu
V d 6: Hai ngi cng chi mt tr chi. Ban u trn bng c cc s l 1,2,3,4. Mi
ln thc hin ngi th nht cng vo 2 s cnh nhau mt n v, ngi th hai c th
i ch 2 s cnh nhau. Hai ngi thay phin nhau thc hin, khi no cc s bng
nhau th ngi th nht thng. Hi ngi th hai c cch no ngn ngi th nht
thng hay khng?
Gii:
Cu tr li l ngi th hai c th ngn cn ngi th nht chin thng.Ta thy sau thao
tc u tin ngi th nht thc hin th khong cch gia s ln nht v s nh nht
| 56
thp nht l 2. V s nh nht chc chn phi l s 1 (c th sau ln u nng ln 2), s

ln nht l 4(c th nng ln 5) ngi th hai ch cn s 1 ngoi cng v sp s 4
cnh s 1, cc ln sau ch dch chuyn 2 s v tr cn li tro i cho nhau th v
khong cch 2 s u chnh nhau t nht 2 n v v chng cng tng hoc ch s ln
tng nn khng th bng nhau.
V d 7: Trn bng c s 2. Hai ngi chi tr chi, nu trn bng c s n th ngi
tip theo xa i s ny v vit vo s n+d vi d l c ca n v b hn n. Ai l ngi
vit ln bng s ln hn 2011 trc th ngi thua. Hi ai l ngi c chin thut
thng?
Gii:
u tin trn bng c s 2 th ngi th nht ch vic cng thm vo s 1 c 1 s
l. Do sau khi ngi th hai thc hin th trn bng cn li mt s chn. C nh th
th sau khi ngi th hai thc hin th s trn bng khng th t n 2011 v ngi th
nht ch vit vo s n+1 nn s khng th qu 2011 v nh vy ngi th nht lun
chin thng.
V d 8: Hai ngi cng chi tr chi t mu ln mt bng hnh ch nht mn. nh

s cc ct l t 1 n m v cc hng l t 1 n n. Hai ngi cng ln lt thay phin
t mu cc sao cho n lt t ca mt ngi th h khng c t cng hng,cng
ct hoc cng ng cho vi ngi kia t lin trc . Hai ngi ch dng
ng 2 mu l trng v en. Gi s rng h lun c th t kn bng.Nu sau khi t, tn
ti mt hnh vung 22 thuc hnh ch nht c s trng l l th ngi th nht
thng. Hi ngi th hai c ngn ngi th nht thng c khng?
Gii:
Trong v d ny th ngi th nht lun thng. Ch l nu ngi th nht ln u t
(1;1) th ngi th nht s c t c 4 nh hnh ch nht. V mt iu tht th v
l ch da vo 4 nh th ngi th nht c th thng m khng cn quan tm n
cch t cc khc. Tht vy nu nh ngi th nht t 4 nh trong c 3 mu
trng mt mu en th lun tn ti mt hnh vung tha mn bi.
tng r rng l ta s phn chng gi s tt c cc 2x2 u c s chn mu trng.
nh s cc ct l 1 n m v cc hng l 1 n n.
Xt 2 (1;i) (tc hng 1 ct i) v (1;i+1) th tng s trng ca 2 ny vi 2 (2;i)
v (2;i+1) l s chn, (2;i)+(2;i+1)+(3;i)+(3;i+1) cng l s chn nn suy ra
(1;i)+(1;i+1)+(3;i)+(3;i+1) l s chn v c nh th th ta suy ra
(1;i)+(1;i+1)+(n;i)+(n;i+1) l s chn.
Xt 2 nh mu trng cng nm trn 1 ct th 2 ny vs 2 bn cnh ca mi ny c
tng trng l s chn suy ra 2 cnh mi ny cng mu, tip tc nh th 2 cnh 2
li cng mu,... dn n 2 cui cng ca 2 hng cng mu, iu ny v l v 2
l 1 trng 1 en.
| 57
Bi ton trn rt th v ch n khng cn mt qu trnh nht nh mang tnh bt bin

nh nhng bi ton trn m ch cn quan tm n mt vi v tr c bit quyt nh.
Trn thc t nu suy ngh tm mt li gii cho cch t ngay t gi thit l mt iu rt
kh!!
| 58
Problem 7: Gii thiu s lc nh l Ramsey-s Ramsey

Thng to ra s t nhin, cn tt c cc loi s khc u l
cng trnh sng to ca con ngi
Nh ni v d 1 trong phn ny ta s tng qut n

Trong phn ny vi kin thc lp 10 ta ch th hin bng ngn ng quen thuc v ch
s lc mt vi trng hp ca nh l:(ta s th hin bng ngn ng quen nhau)
s ngi nh nht sao cho trong s chng y ngi bt k, tn ti m ngi i mt
quen nhau hoc n ngi i mt khng quen nhau.
Chng y ngi chnh l R(m,n)-s Ramsey
V ta c tnh cht ca s Ramsey nh sau:
H qu:
R m, n R m 1, n R m, n 1
m n 2
m 1
R m, n
Cm n 2
m 1
R m, n R(n, m)
Cc ng c chng minh qua mt s trng hp trong bng sau:

m,
n
10
10
14
18
23
28
36
4043
18
25
3541
4961
5684
73115
92149
14
25
4349
5887
80143
101216
125316
143442
18
3541
5887
102165
113298
127495
169780
1791171
23
4961
80143
113298
205540
2161031
2331713
2892826
28
5684
101216
127495
2161031
2821870
3173583
317-6090
36
73115
125316
169780
2331713
3173583
5656588
58012677
10
10
4043
92149
143442
1791171
2892826
317-6090
58012677
79823556
| 59
nh l Ramsey c chng minh t lu nhng hin nay ngi ta vn cha xc

nh c s R(m,n) bt k v theo ngn ng ton hc th khng phi nh th ny m
dng khi nim t 2 mu, m n cn m rng cho b R(m,n,r) nhng vi kin thc chng
ta hin ti d hiu ta nn a v ngn ng nh trn.
Cc bi ton v mt s trng hp ca nh l Ramsey cc bi nh v d 1 , bi
1.4 ,
Vi t tng ca nhng bi bng cch dng thi cc bn hy gii vi cc s
R(4,4) ; R(4;5)
V kt thc bi vit xin dnh tng bn c mt s bi tp tng hp sau:
| 60
Mt s bi tp tng hp
Bi 1: Cho a gic n cnh trn mt phng ta vi cc nh nguyn v di cc cnh
nguyn. Chng minh chu vi a gic l mt s chn.
Bi 2: (Olympic 30/4 2010 lp 10) Trong mt mn thi u th thao c x tm HCV c pht
1
trong n ngy. Ngy th nht ngi ta pht 1 HCV v
s HC cn li. Ngy th hai, ngi
10
1
ta pht 2 tm HC v
s HC cn li. Tng t, ngy th k ngi ta pht k tm HC vi
10
3 k n . Vo ngy cui cng, cn ng n $n$ tm HC pht. Hi mn th thao c bao
nhiu tm HC v c pht trong bao nhiu ngy?
Bi 3: Cho hnh (T) nh sau:
Hi c th ph kn mt hnh vung 10x10 bi cc hnh ny khng?

Bi 4: Trn mt phng c n im (n>3) m khng c bt c 3 im no thng hng v khng
c 4 im no cng nm trn mt ng trn. Chng minh tn ti mt ng trn i qua 3
im trong n im m cha bt k im no trong cc im cn li?
Bi 5: Trn mi ca bng k vung 8x8 c ghi mt s , s ny l tch ca ch s hng v
ch s ct ca y. Ly ra 8 bt k v trong 8 y khng c 2 no cng nm trong cng
mt hng hoc nm trong cng mt ct . Chng minh rng tch ca cc s nm trong cc
ny l khng i
Bi 6:Cho mt b s lng 2k cc s +1 v -1. T ta nhn c b s mi bng cch :
Mi s nhn vi s tip theo , s cui cng nhn vi s u tin. Vi b s mi lp li thao
tc trn lin tc. Chng minh rng cui cng ta c nhn c ch c s +1 c khng?
Bi 7: Cho mt s im mu v mu xanh . Mt s trong chng ni vi nhau thnh mt
a thng. Ta ni rng mt im gi l c bit nu hn mt na cc im cn li ni vi n
v c mu khc vi mu ca n .Nu tn ti im c bit ta chn im c bit ny v t ln
n mt mu khc . Chng minh sau mt hu hn bc khng cn mt im c bit no
Bi 8: Trn mt phng cho N im , t chng c th ni vi nhau thnh nhng on thng.
Bit t 1 im bt k khng xut pht qu 11 on thng. Chng minh nhng im ny c th
t bng 4 mu sao cho nhng on thng c 2 u mt cng mu khng vt qu N
Bi 9: Cho n ( n 2) hc sinh ng thnh mt hng dc tp th dc. sau mi ln thy gio
thi ci c 2 hc sinh i ch cho nhau. Hi sau mt s l ln thy gio thi ci cc hc sinh
c tr li trng thi ban u khng?
| 61
Bi 10: (Nam T, 75) Trong mt hi ngh n c 2 ngi quen nhau bt k th khng c ngi
quen chung , cn c 2 ngi khng quen nhau nhau bt k th c ng 2 ngi quen chung.
Chng minh rng trong hi ny, tt c mi ngi u c s ngi quen chung
Bi 11: (Bungari,79) Trn mt t giy k vung nh du n . Chng minh rng t chng
n
lun c th nhn c khng t hn
vung i mt khng tip xc vi nhau ( vung
4
c coi l tip xc vi nhau nu c t nht 1 nh chung)
Bi 12: (Nam t , 74) Trn mt bn c kch thc 8 8 c 8 qun c trng ng trn hng
ngang th nht v 8 qun c en nm trn hng ngang th tm. Cc u th ln lt i ( trng
i trc) bng cch di chuyn mt qun c theo hng dc mt hoc vi v pha trc hay
pha sau. Khng c php b qun ra khi bn, hay i vo c qun ca i phng
ng , hoc nhy qua n. Ngi thua cuc l ngi khng c nc i no na
Bi 13 Mt tm bng vung v hn v c cc qun c ng thnh hng to thnh hnh ch
nht 3k n. C mt tr chi theo cc nguyn tc sau: mi qun c c th nhay qua qun c
bt k bn cnh mnh ( theo chiu dc hoc chiu ngang ) vo trng , sau qun c b
nhy qua ta ly ra khi bn c. Chng minh rng trn bng khng bao gi cn li ng mt
qun c
Bi 14: Cho trc mt a din li vi n 5 mt, m t mi nh ca no c ng 3 cnh. Hai
ngi chi mt tr chi nh sau: Mi ngi ln lt vit tn mnh ln mt t cc mt cn
trng. thng ngi chi cn vit tn mnh ln 3 mt c cng nh chung. Chng minh rng
tn ti mt cch chi m ngi th nht lun thng
Bi 15* : S ln nht cc con xe c th t trn cc bn c 3n 3n c th l bao nhiu sao
cho mi con xe ch b n khng nhiu hn mt trong cc con xe cn li
Bi 16: Trong mt thnh ph Hu Ngh c tt c 10.000 cng dn . C bt k 2 ngi dn
th hoc l bn ca nhau, hoc l k th ca nhau. Hng ngy khng nhiu hn 1 ngi ci
nhau vi cc bn ca mnh v lm lnh vi k th ca mnh . Mt khc 3 ngi dn no cng
c th lm bn vi nhau. Chng minh rng sau mt s ngy no tt c mi ngi s l bn
ca nhau . Hi s ngy t nht cn phi c l bao nhiu ?
Bi 17: ( HSG lp 9- Vnh Phc ,2010) Mi vung n v ca bng kch thc 10x10 (10
dng, 10 ct) c ghi mt s nguyn dng khng vt qu 10 sao cho bt k hai s no ghi
trong hai chung mt cnh hoc hai chung mt nh ca bng l hai s nguyn t cng
nhau. Chng minh rng c s c ghi t nht 17 ln.
Bi 18: CMR: n 2 lun tn ti 1 tp hp gm n s nguyn dng sao cho tng 2 s bt k
chia ht hiu ca chng.
Bi 19: Chng minh rng vi bt k cch chia tp {1,2,3,...,3n} thnh 3 lp 3 phn t, chng
ta lun chn c t mi lp 1 s sao cho 1 trong 3 s chn ra l tng 2 s cn li.
Bi 20: Gi s c 1 cch chia cc s 1, 2,3,.., 100 thnh 7 lp . CMR: Tn ti 1 vi lp m
trong mi lp c 4 s phn bit a, b, c, d m a b c d hoc 3 s phn bit e, f , g sao cho
e f 2g
| 62
Bi 21: Trong mt cuc ly kin v 7 vn , ngi c hi ghi vo mt phiu tr li sn

bng cch nguyn hoc ph nh cc cu tr li tng ng vi 7 vn nu.Chng
minh rng vi 1153 ngi c hi lun tm c 10 ngi tr li ging ht nhau.
Bi 22: Cho 36 s nguyn, trong tch ca 5 s bt k trong cc s l mt s nguyn m.
Chng t rng tch ca 36 s cho l mt s nguyn dng
Bi 23: (VMO-2010) Cho bng 33 , n l mt s nguyn dng cho trc, tm s cch t mu
khng nh nhau khi t mi bi 1 trong n mu
Hai cch t c gi l nh nhau nu mi 1 cch nhn c t cch kia bng php quay tm
Bi 24: Ngi ta dng 4 mu t tt c cc nh ca mt tht gic u sao cho mi nh
c t bi mt mu v hai nh k nhau c t bng 2 mu khc nhau. Hai cch t tha
mn cc iu kin trn c gi l nh nhau nu cch t mu ny c th nhn c t cch t
mu kia qua php quay tm ca tht gic. Hi c bao nhiu cch quay i mt khng nh
nhau?
Bi 25: Cho 12 a gic u. Ti A12 , ngi ta ghi mt du " " , cn tt c cc nh cn li,
mi nh ngi ta ghi mt du " " . Cho php thay i cc du theo quy tc sau: Mi ln ly
3 du ca mt ta gic cn, khng cn ri thay mi du bng du ngc li. Hi nh vic thc
hin lin tip mt s hu hn ln php thay du ni trn i vi a gic ban u, ta c th
nhn c a gic A1 A2 ... A12 m ti nh A1 ghi du " " , cn tt c cc nh khc ghi du " "
Ti liu tham kho:
w.w.w.diendantoanhoc.net
w.w.w.mathscope.org
L thuyt t hp ( Ng Th Phit)
Tuyn tp cc bi ton t nhng cuc thi ti Trung Quc
Cc thi v ch Ton 19 nc ( trong c Vit Nam)
Vietnamese IMO Team Training camp 2010 ( Trn Nam Dng)
Nguyn l Dirichlet v ng dng ( Ti liu Mathscope)
n bin, bt bin v ng dng ( Trn Nam Dng)
| 63

Chuyen de Toan Logic Roi RacLi Thuyet To Hop

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyen de Toan Logic Roi RacLi Thuyet To Hop

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

L Trn Nhc Long ( Ch Bin) Trn Nguyn Quc Cng

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Hin nay cc bi ton v l thuyt t hp cng ngy cng c v xa l vi hc sinh

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Problem 3: Nguyn l bt bin, n bin.

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

L Trn Nhc Long

L thuyt th ni chung , c bit th t mu c vn dng gii cc bi ton

By gi cu hi t ra l ta c th tng qut bi ton ny ln n ngi m c k ngi i

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

V d 2: c 17 nh ton hc vit th cho nhau , vit v 3 ti khc nhau mi ngi phi

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Bi 1.2:C 3 trng hc, mi trng hc c n hc sinh. Mt hc sinh bt k c tng s

Bi 1.3:trong mt phng c 5 ngi, gia 3 ngi bt k lun tm c 2 ngi quen

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

xt mi ngi l 1 im trn Mt phng . 5 ngi ny s l 5 im ko thng hng v to

Gii: Do hp ca hai tp hp bt k cha ng 89 phn t nn giao hai tp hp bt k

Do 2009 tp hp cn li, mi tp hp u cha 1 phn t trong A0 nn theo nguyn l

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Suy ra x1 nm trong t nht 46 tp hp (bao gm 45 tp hp A1 , A2 , , A45 v tp hp

Ta chng minh tt c cc tp hp cn li u ch x1 bng phn chng : gi s tn ti

| B A1 | b1 ; ; | B A45 | b45 . Nhn thy rng cc tp hp Ai (i 0,1, 2,..., 45)

iu gi s l v l nn tt c cc tp hp trong 2010 tp ang xt u cha x1 . Do

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Do ta xt mi ct ch c nhiu nht 2 c t mu , theo nguyn l Dirichlet th c

Xt theo hang ngang ta c

3 cch t cho mi ct m ta li c 4 cch t nn theo

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Cch 2:(Trn Nguyn Quc Cng)Cch ny thun ty t mu

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Cch 2: ta cn kh nhiu cch nh s khc v d nh sau: cc ct l hang l ta nh l

Cch 3:(T Nguyn Thi Sn PTNK-HQGHCM )Ta t mu cc ct l hng l l mu

Ta thy mt qun Tri-mi-no khng th lt hai mu

V d 4: Chng minh rng trong 17 s t nhin bt k lun tm ra c 5 s i mt chia

nu thy thy khng chia ht th nh cho n gi tr bng gi tr

ca s ng trc cng thm 1, cn nu chia ht cho mt nhm no th ta nh gi tr

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

nh l Dilworth (1950):Trong mi th t b phn trn tp tp hp P gm n sr+1 phn

Bi 2.2:Xt hnh vung 77 . Chng minh rng ta c th b i 1 phn cn la

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Gii: ta nhc li kin thc mnh i s : A B B A

Tht vy, theo gi thuyt trn suy ra tn

3 . Vy bi ton c chng minh

Bi 2.2:Xt hnh vung 77 . Chng minh rng ta c th b i 1 phn cn la

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

T cch t mu suy ra hai cng mu khng c cnh chung hoc nh chung.

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Mt khc , gi Si l tng ca 3 s nm ti 3 c t ln th i vi 1 i 670 2010. D

S1 rs (r 1)(s 1) (r 2)(s 2) 2(mod3) V Si l tng ca 3 s c dng

ab, (a+1)b , (a+2)b ,suy ra Si 0(mod 3) , vy S 2(mod3) ,mu thun !. Vy suy ra

Vy bi ton c chng minh

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Problem 3: Nguyn l bt bin , n bin

1. Gii thiu v i lng bt bin, n bin

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

Nhn xt: i lng bt bin y chnh l tch ca cc s trn bng . By gi ta s n

Cch 2: ta thay du cng bng s 0 v du tr l s 1. Nu ta xa i hai s c tng l

Gii: Nhn vo bi ton , rt t nhin ta ngh n u tin l vic xt ng d cho 2. Ti

Chuyn :Ton Logic& Ri rc

nh nht ri suy ra v l. Phng php trn cn li l phng php xung thang