İslam'da Aile Düzeni

Orijinal ad: Nizam-i Hanevade der slam
Yazar: stat Hseyin ENSARYAN

1. Bask
Dizgi: Remziye ELK
Mizanpaj: Mcteba ELK
Bask tarihi: Eyll, 2003
Yaymlayan: mm Ebiha
Bask: tret
Tiraj: 2000
Ebat: Roman boyu
Her hakk mahfuzdur
slamda Aile
Dzeni
stat Hseyin ENSARYAN
eviri
Kadri ELK
Edit
Fahrettin ALTAN
Bir Deerlendirme1
Allaha hamd, efendimiz ve peygamberimiz Hz.
Muhammede (s.a.a) ve pak, tertemiz ve masum Ehl-i
Beytine salat ve selamdan sonra
phesiz aile tekilinin nemi ve aile ile ilgili ilkeler
slam dininde ispat edilmeye ihtiya duyulmayacak kadar
ak ve nettir. Bu nem sebebiyle azameti yce olan
Allah-u Teala Kuranda, masum mamlar snnette ve
takva ve gr sahibi mfessirler slamda aile sistemi
hakknda son sz sylemiler ve en yapc konular
beyan etmilerdir. Bugn mukaddes aile sisteminde
atlaklar olutuu ve aile kurumunun zaruri ilke ve
deerlerine itinaszlk gsterildii iin bizzat hayatn
temelleri yoklua srklenmitir. Aile sisteminin
bozulmas ve ailenin temel ilkelerine itinaszlk amz,
tedavisi
mmkn
olmayaninsann
kendine
yabanclamas hastalna srklemi ve onu insann
insana yabanclamas diye adlandrmaya layk
klmtr.
Bu deerlendirme, deerli aratrmac, Nehcl Belaann byk mfessiri,

ilahi retilerin retmeni, Mesnevinin rihi Allame Muhammed Taki Caferi
tarafndan kaleme alnmtr.
1
Aile dzeni slah edilmedenmakul toplumsal hayat

diye de yorumlanabilecek salih bir toplumun vcuda
gelebileceini dnmek, tmyle yersiz ve de gereklere
aykr bir beklentidir.
slamda aile sistemi hakknda dikkate deer ve faydal
kitaplardan biri de Hac eyh Hseyin Ensariyann
(Allah-u Teala onu teyit etsin) yazm olduu bu
slamda Aile Dzeni kitabdr. Ben bu kitabn byk
bir blmn okudum. Sylemek gerekirse bu kitapta sz
konusu edilen aratrmalar ve yaplan dzenlemeler,
insanlarn geneli iin faydal bir eserin nemli artlarna
sahiptir. rnein:
1- Kaynaklarn aratrlmas.
2- Kaynaklarn konuyla tam bir uyum iinde
uyarlanmas ve yorumlanmas.
3- Kaynaklarn btn aklyla zikredilmesi.
4- Maksad anlatmak iin akc ve gzel ifadelerin
kullanlmas.
5- Yazarn eitli aratrmalardaki iman ve ihlas.
Dolaysyla slamda aile dzeni ile ilgili meselelerde
hakikati arayan kimselerin bu deerli kitab okumalar ve
aratrmalar olduka faydal ve eitici olacaktr.
Yce Allahtan deerli yazar Hccetl- slam velMslimin Ensariyann gnden gne artan baar ve
teyitlerini dilerim.
H.. 21/1/1376
(11/4/1998)
Muhammed Taki Caferi
nsz
Sana iki nasihat vereyim de dinle, yz hazine elde et,
Hayat kapsndan gir, ayplama peinden koma!
Yine bahara eritin, buna krane olarak
yilik fidann dik, doru yolda yr
Sevgilinin yzn grmek istiyorsan aynay temiz tut.
Yoksa demir ve tuntan ne gl biter, ne nesrin!1
Aile kurmann nemi ve zarureti slamda ispat etmeye bile gerek
kalmayacak kadar ak bir konudur. Zira insann yaratl hedeflerine
ulamasnda en byk katks olan toplumsal bar ve huzur, sadece
salih ailelerin bir araya gelmesiyle oluan erdemli bir toplumda
mmkndr. Byk insanlk toplumunun kk bir birimi olan aile
kurumunu slah etmeksizin, insan iin akla dayal bir toplumsal hayat
dnmek yersiz bir dncedir ve de gerekten uzaktr. Kuran-
Kerimin Ey nsanlar!, Saknn ve Tmnz Allahtan
saknnz2 gibi genel hitaplarnn srlar ve Bir topluluk kendini
deitirmedike Allah onlar deitirmez 3 ayetinden elde edilen
genel prensipler de, bu hakikati ifade etmektedir.
lahi rahmetlerin ve gaybi yardmlarn bir topluma inii, elbette ki
bir takm artlar gerektirmektedir. Btn toplum genelinde bir
slahn gereklemesi ve slah iin gerekli ortamlarn 4 olumas da bu
artlardan sadece bir kadr. Kuran- Kerim, Hz. Hudun dilinden
yle buyurmaktadr: Rabbinizden mafiret dileyin, sonra Ona
Hafz
Nur, 31
3
Rad, 11
4
Sabr, istikamet, takva, istifar ve toplu tvbe gibi
1
2
tvbe edin ki size gkten bol bol yamur gndersin, kuvvetinize

kuvvet katsn.1
Baka bir yerde ise Allah-u Teala gaybi yardmlarn sabr ve
toplu takvaya bal klm2, Hud suresi 3. ayette gzel hayattan
nasiplenmenin koullarndan birinin de toplu olarak Allaha dnmek
ve mafiret dilemek olduunu beyan etmitir.
Bu ayetlerden de anlald zere bir toplumun slah sadece
toplumsal dzlemde hareket edildii takdirde mmkndr. Ferdi
slah hareketiyle bir toplumu slah edebilmek mmkn deildir. Bir
toplulua ilahi rahmetin inii de, bizzat o topluluun deiim iinde
oluuna baldr. Bu nemli nkte Kuran ayetlerinde yer alan
ifadelerden de ak bir ekilde istifade edilmektedir.3 Bu yzden
Kuran- Kerim yle buyurmutur: Ey iman edenler! Kendinizi
ve ailenizi cehennem ateinden koruyun.4
Huzur ve bar iinde bir toplum oluturmak isteniyorsa, bu ie
nce aile kurumundan balamak gerekir.
phesiz evlilik hususunda en nemli art, gelin ve damadn
balatmak istedikleri bu yeni evlilik hayatna fiziksel ve ruhsal adan
hazrlkl olup olmaddr. Zira tp ilminde baz fiziksel hastalklar
insann evliliine engel tekil ettii gibi, psikoloji ilminde de baz
ruhsal hastalklar evlilie engel tekil etmektedir. Hatta ruhsal
engeller, fiziksel engellerden ok daha nemli ve hayati bir konumda
bulunmaktadr. Dolaysyla evlenmek isteyen gen kz ve erkekler
nce bu yeni hayata fiziksel ve ruhsal adan hazrlkl olup
olmadklarn test etmek zorundadrlar. Keke insan evlenmeden nce
bir ok fiziksel tahliller yaptrd gibi, yetkili merkezlere gidip
ruhsal tahliller de yaptrsayd da, bu tahliller dorultusunda akllca
hareket edebilseydi. Bu durumda eminim bir ok ailevi sorunlar
ortaya kmayacak ve ksa da ok kolay bir ekilde zme
kavumu olacakt.
phesiz bu kitap da insann evlilik iin hazrlkl olup olmadn
test edebilecei bir laboratuar konumundadr. Kitapta yer alan
Hud suresi, 52
Al-i mran, 125
3
Kuranda yer alan ifadeler unlardr: Mafiret dileyin, tvbe edin,
sabredin, saknn ki hepsi de oul kipi eklinde kullanlmtr, tekil deil.
4
Tahrim, 60
1
2
ayetler, hadisler ve tler bu konuda insana ok yardmc olmakta

ve bu yeni hayata giri yolunu aydnlatmaktadr.
Ayrca toplumda aile iinde ekimeleri ve toplumda boanmay
da en aza indirgemek istiyorsak, nce aile bireylerini, birbirine kar
tadklar haklar ve grevleri, ksaca aile hayat hakknda
bilinlendirmek gerekir. phesiz toplumda ortaya kan bir ok
ailevi ihtilaflarn ve sonuta boanmalarn en byk sebebi, bu aile
bireylerinin aile iinde tadklar grev ve haklarn bilmeyii ve de
bakalarnn yersiz mdahaleleridir.
Elinizdeki kitap, Kuran ve rivayetlerden istifade ederek mutlu ve
salih bir aile tekili iin gerekli olan bilgileri vermek, bu konuda
okuyucuyu gr sahibi klmak;1
Eer bakn Allaha olursa
phesiz gr sahibi olursun
ve de aileyi oluturan bireyleri ile bu bireylerin oluturduu
toplumun kalbinde, Hakkn nurunu tecelli ettirmek istemektedir.
Eer Hakkn ak nuru ruhuna yansyacak olursa,
phesiz gkyzndeki gneten daha gzel olursun.
Elbette bu baary elde etmek iin sadece bilmek ve sevmek
yeterli deildir. Ayrca bu bilgilerle birlikte amel etmek de gereklidir.
Banda eer vuslat istei varsa Hafz
Sanat ehlinin dergahnn topra olmalsn.
Elinizdeki kitap; Nizam-i Hanevade der slam kitabnn
tercmesidir. Kitabn konular 30 blmden olumaktadr. Bu kitabn
yazar, gl hatip, Hccetl-slam vel-Mslimin stat Hseyin
Ensariyandr.2
Yazar 1985 ylnda toplumda hissedilen ihtiya gereince,
Muharrem, Sefer ve Ramazan aylarnda bu konular konuma
eklinde beyan etmitir. Bu konumalar, toplum genelinde, aileler
zerinde olumlu etkiler yaratmtr. Kitabn en nemli zellii ise
mukaddes Kum ilmi havzalar tarafndan kadnlara ait ilmi havzalar
iin ders kitab olarak seilmi olmasdr. u anda da kadnlarn ilmi
medreselerinde ders kitab olarak okutulmaktadr. Ksa bir mddet
Eer banda vuslat istei varsa Hafz
Hner ehlinin eiinin topra olmalsn. (Hafz)
2
Yazarn kitaplarndan bazlar da unlardr. On iki ciltlik rfan-i slami, erh-i
Sehife-i Seccadiye ve de Trkeye de evrilen erh-i Dua-i Kumeyl
1
zarfnda bu kitap tam ondokuz bask yapmtr. imdiye kadar

Trke dnda, Arapa, ngilizce ve Urducaya da evrilmitir.
Allahn ltf sayesinde bu deerli eser Trkeye de kazandrlm
ve okuyucularn istifadesinde sunulmutur. Bu kitabn ilmi nezaretini
bizzat stlendim ve de okuyucularn daha fazla istifadede bulunmas
iin de ilgili ayet ve rivayetlerden oluan detayl bir fihrist hazrlayp
kitabn sonuna ekledim.
Kitabn tercmesini yapan Kadri elike, tashihini yapan
Fahrettin Altana ve bu konuda zahmet eken dier kardelere
Allahtan baar dilerim.
Gelin ve damada gtrdnz ve birka saat sonra da solup
ortadan yok olan bir demet gl yerine, aile hayat hakknda ok
nemli bilgiler ieren bu kitab hediye olarak verebilirsiniz. Bylece
inallah Hakkn rahmet eserleri yeni evli iftlerin hayatnda ak bir
ekilde ortaya kar ve sizler iin de byk bir sevap ortam doar.
Deerli
grlerinizi
Seyda_14@hotmail.com
adresine
gnderebilirsiniz:
Seyyid Ali Hseyni Buhti
1 Austos, 2003
bret alasnz diye her eyi ift yaratmzdr.

(Zariyat/49)
Varlk Aleminde Evlilik

Normu
VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU11
Cansz Varlklarda Bileim ve Birleim Normu

Hak Tealann adilce, hekimce ve alimce iradesi,
salam varlk dzeninde ve yaratl meydann yaymada
her eyden bir ift yaratmtr. Bu dzende ift bulmak ve
bu dzende her eyin ift ve e olmas istisnas olmayan
bir gerektir. Beeri ilimler ve ilmi aratrmalar henz
onu kefetmeden nce, Kuran- Kerim birok ayetlerde,
rnein, mbarek Zariyat suresi 49. ayette cansz
varlklar, bitkiler, hayvanlar ve insanlar, ksacas btn bir
varlk alemine hakim olan bu gerei haber vermitir.
Bu byk haber, ilmi sz ve bu ak beyan zellikle de
yaratl evi ve yuvasnn btn varlklarna oranla ilmi
rnesanstan asrlar ncesine ait olduuna tevecch ederek
bir okur yazarn, kitabn ve okulun olmad Mekke ve
Medine
gibi bir
ehirde Kuran-
Kerimin
mucizelerinden bu kitabn asaletine delalet eden salam
bir delil, bu defterin ilmi olduuna dair byk bir burhan
ve peygamberlerin sonuncusu Hz. Muhammedin (s.a.a)
nbvvetinin
doruluunun
gl
bir
etkeni
konumundadr. Kuran- Kerimin yaratln dier
meseleleri hakknda da bir takm ayetleri vardr ki
bugnk beerin ilimleri bunun karsnda aknln
ifade etmi, hayrete dmtr. Hangi makam ve
mertebede olursa olsun insanlardan hi kimse iin burada
Kuran'n hakkaniyeti ve insanlarn hayatnn hidayet
mealesi olduu hususunda hibir ek ve phe
brakmamaktadr.
12...........................................................SLAMDA ALE DZEN
Bu kitap (Kuran), onda asla phe yoktur1

Allahn rahmet ve inayeti her trden iftler ve elerin
zatnda bir ekim, cazibe, akane iliki ve birbirine kar
istek karar klmtr. Bylece bu cazibe, ekim, istek ve
iliki belli bir dzen altnda ve belli artlar dorultusunda
hem yaratl aleminde ve hem de yasama alannda
evlilie, iftlemeye, retime ve neslin devamna ve trn
oalmasna sebep olmaktadr ve bu yolla da yce
yaratl dzeninin bekasna neden olmaktadr. Ayn
zamanda btn varlklar, hangi trden ve eitten olursa
olsun, hayatn lezzetine, hayatta mutlulua, kendisinin ve
dierlerinin varlndan faydalanmaya almaktadrlar.
Cansz varlklar aleminde retim ve neslin devam
ilikisi ise varolduu ekliyle bir unsurun dier bir
unsurla bileimi ve neticede de nc bir unsurun ortaya
k eklindedir. rnein, yanan ve yakc olan hidrojen
ve oksijen gibi iki unsurun bileimi ve bu yanc ve yakc
iki gazn birleimi ile souk hayat ve neat sebebi bir su
vcuda gelmektedir. Veya cezb etme veya cezb olma
suretinde birok sonularyla beraber veya iki negatif ve
pozitif akm suretinde birok menfaatler ortaya kmakta
ve varlk aleminin ilginliklerinden ve de alemlerin Rabbi
olan Allahn rahmet ve iradesinin rn saylmaktadr.
te bu iki veya daha fazla element arasndaki iliki,
birbirine meyletme ve zetle cansz varlklar arasndaki
bu ak izgisi trn devamn ve neslin oalmasn
salamakta, yce yaratl dzenin ve varlk boyutunun
gzel tecellisini salamaktadr.
Gerekten de bu ne ilgin bir kudret ve ne byk bir
iradedir ki iki yanc ve yakc element arasnda ylesine
bir lfet, iliki ve ak haleti karar klmtr ki bu iki
1
Bakara, 3
elementin birleiminden souk bir suyu, sefal bir kaynak,

kaynayan nehirler, byk denizler, sonsuz okyanuslar ve
latif yamurlar vcuda gelmektedir.
Bu ne kadar ilgin bir gtr ki elementlerin
birlemesiyle siyah ve kara topran barnda ve
kayalarn kalbinde, katran gibi ve geceden daha karanlk
bir yatan kalbinde elmas vcuda gelmektedir.
Bu ne stn bir iradedir ki, Yemen madenlerin
karanlnda birka maddenin bileimi ile krmz akik
ta, Niaburun toprann derinliklerinde gk mavisi
firuze ta ve topran hayvan fosilleri ile karm
sayesinde beerin ihtiya duyduu binlerce tr madde
vcuda gelmektedir.
Bu ne rahmet ve ltuftur ki, ta toprak ve dier
maddelerin ta ve toprakla bileimi sayesinde altn,
gm, bakr ve demir gibi faydal rnler yaratl evine
teslim edilmektedir.
Bu ne irade ve hikmettir ki, birka elementin birbiri ile
bileimi ve birleimi sayesinde bunca nimetler kullara
ihsan edilmitir?
Bu ne irade ve hikmettir ki gne ile yer arasnda, bu
ate ve yeryz elementleri topluluunda bunca sevgi,
lfet, ak ve muhabbeti yaratmtr. yle ki gnein
elementlerinin yeryz elementleri ile bileimi ve gne
maddelerinin yeryz maddeleri ile birleimi sayesinde
bunca byk nimetler vcuda gelmitir. Nitekim Allah-u
Teala da Kuran- Kerimde bu nimetleri hibir gcn
sayamayacan aka bildirmitir.
Allah-u Teala gkleri ve yeri yaratm, yukar alemden
su indirmi, onun sebebiyle sizlere rzk olarak meyveler
yaratm, gemileri sizin emrinize msahhar klmtr ki
denizde onun emriyle hareket etsin. Nehirleri btn bir
14...........................................................SLAMDA ALE DZEN
yeryznde sizin emrinize vermi, hareket halinde olan

ve varlk denizinde akp giden gne ve ay sizlere ram
etmitir. Gece ve gndzleri sizin iradenize boyun
edirmi ve Allahtan istediiniz her eyi sizlere ihsan
buyurmutur. Eer Allahn nimetlerini saymaya
kalksanz sizler asla onun nimetlerini sayamazsnz.1
Elementlerin meyil, ekim, cezbetme ve cezbolma,
negatif ve pozitif ls, ve aralarndaki retim ve
tenasl iin ak ilikisi belli bir dzen, zel kanunlar ve
adilce ilke ve esas zeredir.
Bu istek ve eki gc ifrat ve tefritten uzaktr. Bu
iliki ve muhabbet asla soumamaktadr. Bu gzel ve
akane meydanda ihtilaf, dalma, kahr ve kavga yoktur.
Bu candan evlilikte ayrlk ve boanmann anlam yoktur.
Eer yaratl alannn bu sahnesinde ihtilaf, darlma,
boanma, ayrlk ve sevgisizlik olmu olsayd, phesiz
fesat ve bozulma lanetli sofrasn aar, durum altst olur
ve dzen tmyle yok olup giderdi.
Canszlar alemindeki elementlerin her birinin belli bir
hacmi ve arl vardr. Aralklar belli bir lye
dayaldr. Geliimi ve ak kendi durumuyla uyum
iindedir. Her birinin dieri ile bileimi eitlik esasna
dayaldr.
Elementler kendine ait bu sistemden el ekmemekte
bir dieri ile dmanlk ve kavga iinde
bulunmamaktadr. Bu en gzel sistem iinde her nerede
yer alrlarsa kendi kanuni ve varlksal snrlarna riayet
etmektedirler.
Aya erimek gnee dmez. Gece de gndz
geemez. Her biri bir yrngede yrrler2
1
2
brahim, 32- 34
Yasin, 40
Elementler arlk, hacim, uzunluk, genilik, derinlik,

renk ve sfat asndan kendi dzen ve sistemlerini
korumaktadrlar. Yukardaki alemde yer alan unsurlarn
birbirinden uzaklklar rnein yaklak yzeli milyon
kilometre birbirinden uzak olan yeryz ve gnein
uzakl asla bu uzakl azaltmamakta veya
oaltmamaktadrlar.
Zira uzakln oalmas yeryzndeki btn
varlklarn donmasna sebep olacak, azalmas ise toprak
yerkresindeki elementlerin btnyle yanmasna neden
olacaktr. Dolaysyla alemde Hak Tealann btn
varlklarn varlnda tecelli eden sonsuz hikmet, adalet
ve ilminden baka bir ey gze arpmamaktadr. Bu
yzden hal, basiret, insaf ve vicdan sahibi, uyank, gz
ak ve temiz kimseler batn ve kalp gzleriyle bu varlk
alemine baktklarnda tam bir huzu ve huu iinde btn
varlklaryla yarat sahibini, varln yaratcsn ve
insan aknla dren bu dzenin dzenleyicisini
anmakta, kalp ve ruhlarnn derinliklerinden yle feryat
etmektedirler: Rabbimiz! Bunu batl ve bo yere
yaratmadn1
Vcud kaps ve duvarndaki bunca ilgin resim.
Her kim seni dnmezse duvara olur resim
Evet, dzen ve kanun, had ve hudut, hak ve hakikat
varlk alemindeki btn unsurlarn batnnda ve zahirinde
tecelli etmitir. Btn varlklarn vcud tablosunda
hakkn isim ve sfatlar gze arpmaktadr. sim ve
sfatlar izgisi o kadar aktr ki okuryazar olmayan
sradan bir kimse tarafndan bile kolayca okunabilir ve
derk edilebilir.
Can tecellide olann nezdinde
1
Al-i mran, 191
16...........................................................SLAMDA ALE DZEN
Btn alem Hak Teala'nn sfatdr.

Hepsinden daha ilgin olan ise btn bu varlklarn
kendine has bir sistemle Hz. Rab'dan ibaret olan
sevgililerine ve hedeflerine ulamak iin doru bir yolda
hareket etmeleridir.
Dorusu son var Rabbinedir.1
Bitkiler Aleminde Birlikte Yaama Dzeni
Bitkilerin hayat alanndaki bileim program veya
baka bir tabirle alama, reme ve tenasl bakanlar
aknlk ve hayrete dren bir halet iindedir. Elde
ettiim ksa bir frsat bu nemli konunun btn
boyutlarn
aklamaya
ve
yorumlamaya
izin
vermemektedir. Birka cmlede zel art, ilgin kanun,
olduka dakik ve dzenli programlamalarla birlikte olan
bu hakikatin uzaktan bir panoramasn siz dostlarn
bilgisine arz etmek istiyorum.
Eer ieklerin arasna dikkatle bakacak olursak,
onlarn arasnda zarif birer bayra andran erkek
organlarn olduunu grrz. Bunlarn ieklerdeki says
farkllk iindedir. Ayn zamanlarda belli bir hesaba
dayanmaktadrlar.
Bu erkek organlarn zerinde kk bir knty
andran sar renkli bak vardr ve bu erkek organlarnn
bak ksmlarnda ise olduka kk drt tane polen
kesesi bulunur. Onlarn arasnda da birok diploid, polen
ana hcreleri mevcuttur.
Polenler mikroskobik kk taneler olup pratik olarak
hayvanlarn nutfesiyle tam bir uyum iindedirler.
Necm, 42
Bu polenler ile dii blm arasnda dllenme

olduunda iein tohumu olumaktadr. Polenler kk
olmasna ramen kendince olduka karmak bir yapya
sahiptir ve ok ilgin incelikleri bulunmaktadr.
Onlar arasnda ok sayda protoplazma maddeleri, ya
maddeleri, eker, niasta ve azot maddeleri
bulunmaktadr. Yine aralarnda biri byk ve biri de
kk olan iki ekirdek vardr. Byk olan ekirdee tp
ekirdei, kk olan ekirdee ise generatif ekirdek
denmektedir. Her ikisinin de nemli grevini yaknda
bilgilerinize arz edeceiz.
Dii organ: Bu iein stnde yer alan ksmdr,
zerinde de dii organn tepecik ksm denen bir knt
vardr. Yzeyi yapkan bir sv ile rtldr. Bu yapkan
svnn ii erkek polenleri kendine ekip korumak ve
onlar dllendirmektir.
iein alt blmndeki dii ksmnda embriyo kesesi
denen bir knt vardr. Onun ortasnda da kk
ekirdekler bulunmaktadr. Belli bir kanalla embriyo
duvarna balanmtr. Onun vesilesiyle su ve gerekli
maddeleri kendine cezp etmektedir. ekirdeklerin de
kendi paynca mlahaza edilmesi gereken ilgin bir yaps
vardr.
Tozlama ve Dllenme: Balklardaki polen kesesi
yrtlp polenler dii organn tepecik ksmna geldiinde
hemen bymeye balar ve burada hatrlatmak gerekir ki
polenlerin dii organnn tepecik ksmna getirilmesi
hususunda birok farkl aralar vardr ki onlar mahade
etmek yaratl alemini inceleyen kimseler onlar
mahede edince derin bir aknla uramaktadrlar.
rnein bu hayati grevi, kendi ilerinin farknda
olmakszn eitli bcekler yerine getirmektedirler. Yani
18...........................................................SLAMDA ALE DZEN
iein ta yapraklarndaki renk, gzel koku, zel eker

maddesi sebebiyle bu bcekler ieklere doru hareket
etmekte, ieklere konmakta ve bu polenler onlarn tyl
ayana yaparak bir noktadan dier bir noktaya
gtrlmektedirler. Bu i zellikle dii ve erkek kanallar
ayr olan iki gvde zere duran ieklerde olduka byk
bir neme sahiptir.
Sylediimiz gibi polenler dii organn tepecik
ksmna konunca hemen gelimeye balamaktadrlar.
Bylece tp ekirdei de onunla birlikte byyerek
embriyo kesesine doru akmaktadr. Onun yaknlarnda
tmyle ortadan kalkmakta ve yok olmaktadr ama daha
kk olan generatif ekirdek bu ince kanal arasndan
geerek embriyoya girmekte ve bileik ekirdeklerle o
gizli ve karanlk ortamda dllenme vcuda getirmektedir.
Bylece iein dllenmesi gereklemekte ve asl tohum
meydana gelmektedir.
Hava, su ve insan da, bitkilerin bu dllenme ortamn
salayan dier araclar konumundadrlar.
Bitkilerin hayatnda da canszlarn durumunda olduu
gibi bir takm kanunlar birleim artlar dllenme ve
reme normlar hibir ihtilaf sevgisizlik ekime ve
boanma
olmakszn
hakkn
iradesiyle
iini
sonulandrmakta ve bu yolla canl varlklarn zellikle
de insann rzk sofrasn eitli meyveler ve tahl rnleri
ile sslemektedir.
Hayvanlarda Birleim, reme ve Dllenme Normu
Erkek canlnn dii canlya, diinin erkee meyli ve
hayattan lezzet alma, reme ve neslin bekas iin bu iki
canl arasnda cari olan ak ilikisi nitelendirilemeyecek
ilginliklerden biridir.
rade, bilin, canllarn bu hayati meseleye ilgisi,

aralarnda iftleme ve birlikte yaama iinde hakim olan
dzen ve normlar, dikkatlice bakan herkesi aknlk ve
ilginlikler deryasna bomaktadr.
Yuva yapma, srlar koruma; yer, mekan, vakit ve
zaman tercihi, hepsinden de nemlisi dllenme, yavru
bakm, yavru iin yiyecek temin etmek, ocuk iin
gerekli ilerin retimi, olaylar ve tehlikeler karsnda
ocuun korunmas ve hayvanlarn hayat alanlarna
hakim olan ve hakikatte Hak Tealann iradesinin tecellisi
olan
dier
programlar,
varlk
meselesinin
ilginliklerinden saylmaldr.
Yumurtlayan ve memeli hayvanlarn iftleme,
dllenme, yumurtalar koruma, cenin veya yavrunun
korunma iinde ilginliklerle dolu dnyas, insan hayret
ve aknla drmektedir.
Hayvanlarda birleme, reme ve iftleme normlar
uyumlu normlar ve ilahi yasalardr.
Hi bir canl yoktur ki Allah ona el koymam
bulunsun. Rabbim elbette doru yoldadr.1
Hibir hayvan cinsel ehvet kp olduu halde kendi
trnden erkei olan bakasna asla rabet etmemektedir.
Erkek hayvan ehvetini kirlilie bulatrmamaktadr ve
aksi bir ie asla yeltenmemektedir. lahi doru yoldan asla
sapmamaktadr.
Hayvanlarn cinsel igd alannda hibir kirlilik ve
sapma ilemi yoktur.
Erkek hayvann dii hayvan iin spermi bizzat kendine
aittir ve bu yolda bakasna tevecch etmemektedirler.
Hud, 56
20...........................................................SLAMDA ALE DZEN
Onlarda; bakasna gz koymak, bakasn takip etmek

ve baka bir erkein ei olan diiye saldr ve tecavz sz
konusu deildir.
Bu konuda yumurtlayan veya memeli hayvanlar
arasnda hibir fark yoktur.
Yaratl tmyle kalbe sahibinin bir uyarsdr.
Allah ikrar etmeyenin kalbi yoktur
Hayatn tm konularndaki dzen ve uyum olay,
zellikle de kular, srngenler, otobur hayvanlar ve
deniz hayvanlarndaki retim ve soyun bekas ok ve
dikkat ehli kimseler iinse ok artcdr.
Hayvanlarn kendilerine hakim olan kanun ve artlarla
yaama ekli, Hakkn hidayet fezasndan uzak den ve
maneviyat ve nuraniyet ortamndan uzak yaayan
kimseler iin bir ibret ortam ve ders snf konumundadr.
Hayvanlar da, dzen ve kanunlar asndan cansz
hayvanlar, elementler, ay, gne, gk, yeryz ve bitkiler
gibidirler!
nsan ve Evlilik
Cansz varlklar, bitkiler ve hayvanlar aleminde
birleme, bileim, reme, neslin bekas ve treme
yaratl kanunlar ve igdlerin doru bir ynlendirii
ile gereklemektedir. Ama bu hayati konu ve doal yce
program mutlaka Kuran- Kerim ve peygamberler ile
imamlarn szlerinde tecelli eden ilahi kanunlar ve eri
normlar zere olmaldr.
Bu gerein ilk mayas Hak Tealann iradesiyle kadn
ve erkekte igd, istek, dostluk, ak ve sevgi eklinde
takdir edilmitir:
inizden, kendileriyle huzura kavuacanz eler
yaratp; aranzda muhabbet ve rahmet var etmesi,
onun varlnn belgelerindendir. Bunlarda, dnen

topluluk iin dersler vardr.1
nsan sudan yaratarak, ona soy sop veren odur.
Rabbin her eye kadirdir2
Temiz ve asil slam kltrnde e seimi bizzat
mstahaptr, olduka beenilmi bir i ve gzel bir
programdr. Elbette bu insann bekar kald ve evli
olmad zaman hayatn temiz iffetini gnah, su, fuhu
ve ktlklerle kirletmedii takdirde geerlidir. Aksi
takdirde evlilik ve hayat tekili zaruri, farz bir konu ve
kesin bir teklif olarak ortaya kmaktadr.
te burada Hak Tealann evlilik hususundaki
emirlerini can ve gnlden hayata geirmek ve de
zellikle maddi, geim ve masraflar boyutunda bu
evliliin geleceinden asla korkmamak gerekir. Zira
Hayat geimini salamaktan korkma hususunda
geleceinden endieye kaplmak eytani bir eydir ve de
nefsin zayflndan ve varlk aleminin yneticisine itimat
ve tevekklnn olmayndan kaynaklanmaktadr.
imdi de evlilik ve geimi temin etme hususunda
garanti veren Allah-u Tealann mbarek Nur suresinde ne
buyurduunu hep beraber okuyalm:
inizdeki
bekarlar,
klelerinizden
ve
cariyelerinizden iyi olanlar evlendirin. Eer yoksul
iseler, Allah onlar ltf ile zenginletirir. Allah ltf
bol olandr, bilendir.3
Enkihu (nikahlaynz) edebi kaideler asndan
emirdir ve bu emirde toplumdaki tm bireyleri kadn
erkek herkesi kapsamaktadr. Bu ayet-i erifeden evlilie
Rum, 21
Furkan, 54
3
Nur, 32
1
2
22...........................................................SLAMDA ALE DZEN
ihtiya duyan ve bu yol dnda temizlikleri ve esenlikleri

temin edilmeyen kimseler iin evliliin farz olduu
istifade edilmektedir. Ayr bir boyutta ise ailelerin
zellikle annelerin babalarn ve bu konuda mali gleri
olan kimselerin kz ve erkeklerin ortak hayatn tekil iin
teebbste bulunmalarnn gerei istifade edilmektedir.
Evlilik inin Gereklemesinde Zorluk karmaynz
Erkein kadna ve kadnn erkee meyli zellikle de
igdler goncasnn ehvet glnn, iddet, kudret ve
kuvvetin tomurcuklanmaya balad bir dnemde
evlilie duyulan ihtiya doal, insani ve hayati bir itir ve
hi kimse bunu asla inkar edemez.
Gelecek hakknda ortak hayatn balangcnda ve
evlilik szlemesinin yapld anda kz ve erkek tm
genlerin vcudundaki istekler arzular ve emeller herkes
iin zellikle de evlilie hazrlkl kz ve erkek ocuklar
olan anne, babalar iin gn ortasndaki gne gibi belirgin
ve apak bir gerektir.
Hepsinden nemlisi de gnahn nlemek ve toplumu
fuhu ve ktlk girdabna yuvarlanmaktan kurtarmak
iin en stn, en salam ve en iyi metod ve program, kz
ve erkek ocuklar ihtiya duyulduunda ve mnasip bir
zamanda evlendirmektir. Bu, ahmak kimseler, cahil
insanlar, uursuz kadn ve erkek dnda hi kimsenin
inkar edemeyecei bir gerektir.
Bu esas zere birinci aamada baba, anne, akvam,
akraba ve ailenin kz ve erkeklerini evlendirme
meselesinde pay olan herkesin bu ilahi istein
hazrlklarn kolaylatrmas kendi elleriyle en sade
metod ve en kolay ivelerle evlilik ortamn salamas
gereklidir. Sonraki aamada ise birbiriyle evlenmek
isteyen kz ve erkek ocuklarn istek, igd, ehvet ve

meyillerinin doal bir yolda yer almas, saadet dolu bir
hayatn temellerinin atlmas, dnya ve ahiret hayrnn
temin edilmesi, birbirine kar yersiz beklentiler iinde
olunmamas ve zor artlar icat etmekten kanlmas iin
zaruridir.
phesiz Kuran ayetleri ve rivayetler esasnca da
kendi iinde zellikle de geim konusunda ve hususen de
kz ve erkeklerin evlilik meselesinde sk tutmayan ve
kolaylatran kimselere Allah-u Teala da dnya ve ahirette
zellikle de kyamet sahnesinde, hesap, kitap ve mizan
hususunda merhametli davranacaktr. Ama ileri
zorlatran kadn ve erkekler, yersiz bahane peinde
koanlar, kz ve erkeklerin igdler ve ehvetlerin
basks altnda sinirsel, ruhsal ve iddet hastalklarna
dar olmasna ve o masum yzlerin gnah ve sula
kirlenmesine, istek ve arzularnn krelmesine sebep
olanlar, dnya ve ahirette ve zellikle de kyamet
sahnesinde kt bir ekilde hesaba ekilecek, Allahn
gazap ve hmna urayacak ve Allahn ateinde
yanacaklardr.
Nikah meselesinde fazla dikkat gstermek, insan
farknda bile olmadan sk tutmaya dar klar. Oysa
tabiat sisteminde iki iftin evlilii ok sade ve basit bir
ekilde gereklemektedir. Eer varlklarn hayat
sahnesinde evlilik ii zor ve sk bir i olsayd phesiz bu
en gzel sistem bugn olduu ekliyle var olmayacakt.
Anneler ve babalar! Kzlar ve erkekler! Bu insani ve
ilahi programn n hazrlklarnda, mehriye tayininde,
artlarn ve nian treninin dzenlenmesinde, nikah ve
evlilik merasiminde ve yerel adet ve geleneklerin
icrasnda sk davranmaynz. ki ailenin kudret ve gc
24...........................................................SLAMDA ALE DZEN
dnda bir takm programlar nermeyiniz ve bylece

evlilik iini kolaylatrnz ki rahmet sahibi olan Allah-u
Teala da dnya ve ahirette sizin ilerinizi kolaylatrsn.
Geliniz takva ehlinin yolunu takip ediniz. O hayr ve
bereket kaynaklarndan ders alnz. Hayat, o hak
evliyalarnn sfatlar esasnca dzenleyiniz ki iyi talih,
saadet, dnya ve ahiret hayrnn temini, erafet ve
yceliin gereklemesi, ezel ve ebed cemalinin
aklaryla uyum iinde olmaya baldr.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) takva ehlini yle
tanmlamaktadr: Nefisleri iffetli, hacetleri hafif,
hayrlar umulur ve ktlklerinden gvende olunur.1
zetle evlilik iinde pay sahibi olanlar, yersiz
beklentilerden, gc aan ileri yklemekten, heva ve
hevese uymaktan, yanl adet ve geleneklere
balanmaktan, birbirini ekememekten, birbiriyle
yarmaktan ve nikah ilerindeki btn sk tutma
hareketlerinden saknmaldrlar. Balangta evlilik
binasn takva, hayr, salah, kolaylk ve sadece hakkn
rzayetini elde etme temeli zere kurmaldrlar. Evlilik ii
gerekletiinde ise erkek daha nce evlenmek iin
grd, beendii, kendisi ile evlenmek zere szletii
eiyle hayatn srdrmeli ve o ikisi arasnda ortaya kan
ilahi rahmet ve sevginin bekasn garanti etmelidir. Ayrca
kadn da nikah akdinden nce nikah unvanyla er'i olarak
grt, kendisini kabul ettii eiyle uyum iinde
olmal, hayat kendisine kolaylatrmal, tm boyutlarnda
haklarna riayet etmelidir.
Makam ve ahsiyetini korumak, fazla mehriye tayin
etmenin, lks toplantlar dzenlemenin, ok misafir
1
Hidayetul lm, 651
arlamann, gereksiz ve mantksz adet ve gelenekleri

yrrle koymann ve artlarda sk davranmann
ipoteinde deildir. Haysiyetini koruma, kendine denk bir
e semek, sade ve kolay programlar dzenlemek, iki aile
tarafndan slami ahlaka uymak, birbirine kar kadn ve
erkein insani ve ilahi haklara riayet etmesi, sevgi ve
muhabbeti srdrmesi, eliin bekas iin kadn ve erkek
tarafndan birbirine ak ve sevgi beslenmesi hayatn
kargaalklardan ve fitneden uzak kalmas, sinirsel ve
ruhsal hastalklara sebep olan etkenlerden soyutlanmas
sayesindedir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) ve Fatmatz Zehra (a.s)
gibi bir kadn ve erkein hayat, Mslman olan her
kadn ve erkek iin en iyi hayat dersi konumundadr.
Hz. Fatma (a.s), aile bireylerinin huzuru, zellikle de
deerli einin rahatl iin evinde hayat ortamn
salarken Hz. Ali (a.s) da iyi bir e olma, merhametli bir
baba, ocuklar iin bir pedagog ev aile ilerinde
merhametli bir yardmc olmann en yce rnei
konumundayd. Hz. Ali (a.s) evin sradan ileri olan
temizlik, hamur yourma ve ocuklara bakma hususunda
yardmlamaktan asla saknmyordu.
O, einin ev ilerini yapmakta zorlua dmesine izin
vermiyor, hayatn tm ilerinin Fatmann (a.s) boynunda
olmasna rzayet gstermiyordu.
Kadn ve erkein birbirlerinin haklarna riayet etmeleri
ve hayatn tm alanlarnda birbirlerine yardmc olmalar
farzdr. Zlm ve basknn sadece Firavun, Nemrut ve
tarihteki
tautlarn
amellerine
zg
olduunu
zannetmeyiniz. Aksine, haksz yere bakasnn
incinmesine sebep olan her davran zulmdr. Allah-u
Teala zulm ve zalimi sevmez. Allah-u Teala her ne kadar
26...........................................................SLAMDA ALE DZEN
az da olsa ve her kimden olursa olsun en kk bir

saldrdan bile uzaktr.
Sonraki
szlerimizde
ve
gelecekteki
konumalarmzda tedrici olarak slam'da aile nizamyla
ilgili btn meselelere Allahn izniyle iaret edeceiz.
Bu blmde evliliin nemi ve deeri, nikahn faydalar,
hayatn tekil zaman ve ilahi tertemiz ilahi kltrdeki
konumu ile ilgili olarak nemli hadis kitaplarndan baz
rivayetleri nakletmekle yetineceim. Sizleri dikkatle bu
hadisler zerinde dnmeye davet ediyorum. Bu yolla
ilahi meseleleri salamlna vakf olacak ve bylece
sizler iin slam dininin hikmete dayal gzel
programlarn baka hibir kltrde olmadn grm
olacaksnz.
Rivayetler Asndan Evliliin nemi ve Deeri
Resulullah (s.a.a)den yle buyurduu nakledilmitir:
Gk kaplar drt zamanda alr: Yamur yaarken,
ocuk babasnn yzne bakarken, Kabe kaps alrken
ve nikah annda.1
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
Evleniniz ve bekar kz ve erkeklerinizi evlendiriniz.
Mslman erkein mutluluunun belirtisi bir kadn veya
erkein evlilik masraflarn stlenmesidir. Allah-u Teala
nezdinde hibir ey slam'da nikah sebebiyle imar edilen
bir evden daha sevimli deildir.2
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Bekar
ocuklarnz evlendiriniz. phesiz Allah-u Teala onlarn
1
2
zdivac der slam, 17

a. g. e, 7
ahlakn gzelletirir, rzklarn ve mrvvetlerini

artrr.1
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Nikah
benim snnetimdir. Kim snnetimden yz evirirse
benden deildir.2
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Her
kim evlenirse dininin yarsn korumu olur dier yars
hakknda da Allahtan korkmaldr.3
mam Cafer-i Sadkn (a.s) yle buyurduu
nakledilmitir: Bir adam babamn yanna geldi ve
babam ona yle dedi: Senin ein var mdr? O,
Hayr deyince babam yle buyurdu: Dnya ve
iindekiler benim olduu halde bir gece olsun eim
olmakszn tek bama yatmay ho grmyorum.4
Babam daha sonra konumasn srdrerek yle
buyurdu: Evli bir erkein kld iki rekat namaz,
bekarn geceyi ibadetle gndz de oru tutarak
geirmesinden daha stndr.
Daha sonra babam ona verdi dinar yedi ve yle
buyurdu: Bu parayla evlilik ilerini temin et. Zira
Allahn Resul yle buyurmutur: Evleniniz, phesiz
bu sizler iin rzkn genilemesine sebep olur.
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Ey genler!
Sizden her kimin gc varsa evlensin. phesiz bu gzleri
daha iyi (haramlara kar) kapatr ve cinsel organlar
(haram ilemekten) korur.5
a. g. e, 8
Bihar, c. 103, s. 220
3
a. g. e. c. 103, s. 219
4
Vesail, c. 14, s. 7
5
zdivac der slam, 14
1
2
28...........................................................SLAMDA ALE DZEN
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Allahu Teala katnda slam'da evlilikten daha sevimli bir bina
yoktur.1
kim evlenirse phesiz kendisine saadetin yars verilmi
olur.2
kim genliliin ilk yllarnda evlenirse eytan yle feryat
eder: Eyvahlar olsun! Eyvahlar olsun! Bu gen dininin
te ikisini benden korudu. O halde kul dininin dier
te biri hakknda da Allahtan saknmaldr.3
Gerekten de slamda ne kadar yce deerler vardr!
slam kadn ve erkee ne kadar byk menfaatler nasip
klmtr. slam evlilie ne kadar da byk bir nem
vermitir. Keke aileler bu ilahi ve insani i hususunda
kolaylatrc nlemlere ba vursalard sk tutmaktan ve
gc aan artlar gerekletirmek iin ortam salamaktan
saknsalard. Kendi makamlarna uygun olarak bu
merasimi yerine getirmeye teebbste bulunsalard. Bu
mesele hakknda hazr olan ve elden gelen eyle yetinme
yolunu kat etselerdi de kz ve erkek ocuklar kendi doal
isteklerine ulasalard ve arzular yerine getirilseydi.
Hakk'n nimetleri olan ehvet ve igdleri inkara
dnmeseydi. Onlarn temiz iffetleri gnah ve sularla
kirlenmeseydi.
Arzu ve isteklerin hapsedilmesi, igd ve ehvetlerde
sapklk, fesat ve kirliliin yaygnlamas, namahreme
bakmak ve gnah istei, kendi kendini tatmin ve zina,
bakasnn namusuna tecavz, eitimde geveklik,
Bihar, c. 103, s. 222
Mstedrekul Vesail, Ebvabul Mukaddemat, 1. bab.
3
Bihar, c. 103, s. 221
1
2
ibadette tembellik, sinirsel ve ruhsal hastalklarn ortaya

kmas
ve
dier
belalarn
kkleri
nereden
kaynaklanmaktadr?
Birinci aamada bu sorular nce sk davranan anne
ve babalara, yanl adet ve geleneklerin esiri olanlara,
bakalaryla adeta yaranlara; ikinci aamada, takvadan
uzak olan kz ve erkeklere; nc aamada da, genleri
evlendirme hususunda yardm etmeye gc olduu halde
Allah-u Teala yolunda mal infakndan saknanlara sormak
ve onlardan cevap almak gerekir. Onlarn bu dnyada
verecekleri her mantkl, akli ve kabul edilir cevaplar
phesiz kyamet gn ilahi adalet mahkemesinde de
verecekleri cevap olacaktr.
Takva rts ise bunlardan daha hayrldr.

(Araf/26)
Aile ve Toplumda lahi

Takva
ALE VE TOPLUMDA LAH TAKVA...33
Takvann Hakikati
Kavramsal olarak en gzel ve en asil kavrama sahip
olan bu manevi kelimenin kk ve terminolojik mastar
veka dr.
Veka kelimesi ise kendini korumak, saknmak,
haramlar ve ilahi yasaklar karsnda varln tmyle
korumaktr.
Veka hakikatte ruhiye, kudret, kuvvet ve bir gtr
ki, gnah terk etmek riyazet, nefsi haram lezzetler ve
gnahlar karsnda koruma yoluyla elde edilmektedir.
Takva elde etmek ve gnahtan saknmak ruhiyesini
elde etmek iin atlan adm en iyi admdr ve ameller
arasnda da en beenilmi amellerdendir.
Takva elde etmek ibadettir ve bu ibadet Hz. Rabbn
emriyle gereklemektedir. Takva phesiz hakkn
honutluuna sebep olan nemli programlardan biridir.
Bedensel, mali ve ahlaki ibadetleri yerine getirme
felsefesi, insani hayat alannda takvann tahakkuk
etmesidir.
Takvay vcuda getirmeyen bir ibadet, hareket ve
amel, ibadet deildir.
Takva yceliin esas, erafetin kk, saadetin temeli,
dnya ve ahiret hayrnn anahtardr.
Bir toplum, binlerce aileden; bir aile, kadn, erkek ve
birka ocuun bileimidir.
Hakikatte aile ve toplum binasnn malzemesi
bireylerdir. Eer tm insan bireyleri takva ruhuna sahip
34..........................................................SLAMDA ALE DZEN
olursa, salim bir aile ve yce bir toplum ortaya kar.

Byle bir aile ortamnda i ve d gvenlik hakim
olacaktr. Bireylerin tekaml takva sebebiyle en iyi
ekilde gerekleecektir. Sonu olarak da btn bireyler
birbirine oranla hayr kayna olacak ve hepsi birbirinin
ktlnden gven iinde olacaktr.
Takva ehli kimse, hakkn sevgilisidir. Peygamberlerin
(a.s) imamlarn ve menfaat ve ycelik sahibi varlklarn
inayetine mazhardr.
Takva ehli olan kimsenin, gzel bir sireti, ilahi ve
melekuti bir sureti vardr. Bu kimseler ahlaki gzelliklerle
birliktedirler. irkinlikler, ktlkler ve aalklardan da
uzaktrlar.
Fert, aile ve toplumun haysiyeti, ilahi takva iledir.
Allah-u Teala katnda hibir fert, aile ve toplum, takva
ehlinden daha deerli deildir.
Kadn, erkek, baba, anne, ocuk ve toplum bireylerinin
birbirlerinden grdkleri zararlar onlarn takvaszlnn
sonucudur.
nsanlarn evlerde ve toplumda birbirlerinden
grdkleri vahet, takvann olmamasnn ac meyvesidir.
nsanlarn hayat sahasnda grdkleri birok zararlar
takvann olmamasndan dolaydr.
Gerekten de salam bir aile tekil etmek, takva ile
sslenen kadn ve erkeklere ilahi bir farzdr. lahi menfaat
ile birlikte olan bu takva ocuklara da sirayet
ettirilmelidir. Kadn ve erkek, ilerinin balangcnda,
ocuklarnda takva ortamnn hazrlanmasna olanak
salamaldrlar.
Kuran ayetlerinde ve rivayetlerde yer alan takvann
birok menfaatlerine bakmak ne de gzeldir! Bylece
bunun bir deerlendirmesini yapnz ve bu gerein bir
panoramasna bir gz atnz. Eer kz ve erkek

ocuklarnn tm takval olursa ve bunlar da bu melekuti
sermaye ile evlilik iine teebbste bulunurlarsa nasl bir
aile ve nasl bir toplum vcuda gelir?
Takva ve Deerli Aamalar
Bilin ve basiret sahibi olanlar Kuran'n tabiriyle
basiret ehli olan kimseler, ruhsal ve manevi yolculuu kat
edenler, takva iin aama zikretmilerdir:
Hassul hassn takvas, hassn takvas ve halkn
genelinin takvas.
mam Sadk (a.s) ok nemli bir rivayette bu
mertebeyi u ekilde aklamaktadr: lahi takvasnn ilk
mertebesi; Allah rzas iin olan takvadr. O da brakn
pheyi terk etmeyi, helal bile terk etmektir ve ite bu,
hass'ul hassn takvasdr.
Takvann ikinci aamas Allahtan olan takvadr. Bu da
kendisini btn phelerden korumaktr. Nerede kald ki
harama bulasn! Bu ise hassn takvasdr.
Takvann nc mertebesi ise cehennem azab ve
Allahn elim cezas sebebiyle korkudan kaynaklanan
takvadr ve bu takva, btn gnahlar ve haramlar terk
etmekten ibarettir. Bu takva ise genelin takvasdr.1
Elbette mam Sadkn (a.s) szndeki helali terk
etmekten maksat, bu tr bir takvaya sahip olan kimselerin
helal olan birok eyin ardndan gitmemeleridir. Zira
onlara bir ihtiya duygusu iinde olmazlar. htiya
duyduklar helal hususunda da tam bir kanaat iinde
bulunurlar.
Mevaizul Adediyye, 180
36..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Herkesin kanaate gc yeter ve eer bir kimse kanaate

gcnn yetmediini syleyecek olursa bu sz pek
inandrc olmaz.
Helal ile yetinmek, hayatn maddi ilerini
snrlandrmak, lks evlerde oturmaktan saknmak, pahal
bineklere binmekten saknmak, pahal elbiseler
giyinmekten kanmak ve renkli sofralar kurmaktan
imtina etmek ahlaki bir itir, beenilmi bir programdr ve
ilahi takvann hayatn btn boyutlarnda gereklemesi
iin bir ortamdr.
Hac Sebzevari ve Kanaat
1983 ylnda tebli iin Sebzevar ehrine gitmitim.
Orada byk filozof ve deerli arif Hac Molla Hadi
Sebzevarinin ailesini aratrdm. lim, bilgi, hikmet,
felsefe ve Kur'an- Kerim'in tefsiri hususunda derin
bilgisi olan torunlarndan birinin hayatta olduunu
sylediler. mam olduu camide iki defa Kuran-
Kerim'in tmn tefsir ettiini belirttiler. Bu yzden onu
grmeye gittim. Onun ahlaki durumu, tutumlar ve hayat
modeli Hac Sebzevarinin temiz hayatnn bir
panoramas gibiydi. Deerli atasnn durumu hakknda
bilgi istedim. Benim iin onun haletlerinden ve
programlarndan uygun eyler syledi. rnein dediine
gre Hac Sebzevari lke byklerinin ve ilmi
ahsiyetlerin tevecch ettikleri bir kimseydi. Farkl
blgelerden hatta en uzak mekanlardan onun ilminden
istifade etmek iin yanna geliyorlard. Hac Sebzevari ev,
hayat, yiyecek, elbise hususunda az ile yetiniyordu. Hac
Sebzevari bazen temizlik ve salna riayet ederek bir
elbiseyi on yldan fazla giyiniyordu. O elbiseyi
yamamaktan asla utanmyordu ve bu program ilahi veli

kullarn ve peygamberlerin metodudur.
Gsteri ve sraf
Gsteri ve israf hak asndan eytani, beenilmeyen
bir itir. Nefsani istekler ve hayvani ehvetlerle uyum
iinde olan bir programdr. nsann hayatn btn
kesimlerinde ilahi hadlere ve zellikle de kanaate riayet
etmesinin ne sakncas olabilir ki? Kanaat rahatlk sebebi,
zgrlk nedeni, strap, endie ve deruni gvensizliin
devasdr. Kanaat olduu takdirde kendine yakr bir ev,
bir ara, sradan bir tat, elbise ve yeterli derecede
yiyeceklere olan ihtiya giderilir.
Hayat yaarken gsteri yapmaktan saknmak gerekir.
Normal harcamalarda bulunmaya almak gerekir.
Fazladan masraflardan ve moda diye adlandrlan
eylerden kanmak gerekir.
Kyafet ve hayat modeli hususunda baty rnek
almamalyz. Onlarn birok hatalar ve yanllklar
vardr. Sanat ve teknik, onlarn dedikleri, yazdklar,
syledikleri ve ifade ettikleri her eyin doru olduunu
bize dndrmemelidir. Onlarn kyafet ve yaam
modeli hakkndaki tutumlarnn gereklerle mutabk
olduu kansna kaplmamalyz.
slam dininde nemli olan ey ruhsal, bedensel,
ehirsel, blgesel, mahalle ve evre temizliidir. Bu
kltrde maddi, manevi, ahlaki, ferdi ve toplumsal olarak
gz nnde bulundurulan ey, insann ahiret ve dnya
maslahatna olan eylerdir.
sraf, gsterie kamak, ar masraflara katlanmak,
kanattan ve iktisattan uzak hayatn zahiri eklini sslemek
38..........................................................SLAMDA ALE DZEN
hatta Mslmanlarn ibadet yeri olan mescitlerin

yapmnda bile gsterie kamak bu temiz kltrde ve
insan yetitiren ekolde knamtr.
Mescitler ve evler, batn asndan maneviyatn en st
dzeyinde ve zahir asndan ise sade ve sssz olmaldr.
Bylece kalpler heva ve hevese dar olmaz ve ruhlar
haktan uzaklamaz.
Sade elbiseler giyiniz ama giyinmenin adabna riayet
ediniz. htiya duyduunuz kadar yiyecek temin ediniz
ama yeme adabna riayet ediniz. Size uygun bir tat
temin ediniz ama srclk kurallarn grmezlikten
gelmeyiniz. Yaamak iin bir ev alnz ama bu ev
ruhunuzu esir almamaldr. Btn bunlar takvann ve Hak
Tealaya tevecchn sonulardr.
Yahudi ve Hristiyanlarn hayat, ev, ev eyas, tat,
giyecek, yiyecek ve sslenme hususunda israf iindedir.
Hristiyanlarn kiliseleri ve havralar altnlarla sslenmi
heykellerle, antika, tablo ve milyonlarca dolar
deerindeki mobilyalarla denmitir.
Hahamlarn, keilerin ve hatta Hristiyanlarn nderi
Papann bile insan hayrete dren israf ve savurganlk
derecesinde bir yaam vardr. Eer Papann zel
baln veya elbisesini satacak olurlarsa milyonlarca
insan alktan kurtulur. Mal biriktirmek, faiz yemek, gn
ortasnda byk yolsuzluklar yapmak ve dier binlerce
rsva iler Allahn dmanlarnn iidir. Hakkn dostlar
ise hak isteklerle uyum iinde olmal, israf ve
savurganla dmekten kendini korumaldr.
Btn bu konumlarn etkeni ve koruyucusu phesiz
takvadr. Takva ile sslenmi bir ev, takval kadn ve
erkek ilahi bir hazineye ve ari/ilahi bir sermayeye
sahiptirler. Onlarn hayat mutluluk, incelik, sefa,
samimiyet, rahatlk, gvenlik, insaf, ycelik ve erafet ve

gereklerle i iedir.
Ev ve ibadet yerleri yle bir ekilde olmaldr ki, insan
onda gvenlik iinde olmal ve kendisi iin Hz. Mauka
(Allah) kavuaca bir platform konumunda olmaldr.
zetle evin temellerini takva ve kanaate riayet, Allaha
ve kyamete tevecch ederek yle bir ekilde bina etmek
gerekir ki ahireti bayndr klmak iin bir vesile olsun ve
insana Allahn rzayetini kazandrsn.
Bugn de, takva ve kanaat artyla az bir gelirle dahi
yaamak mmkndr. Eer program boyunca bir sorun
ortaya kar ve mmin de az bir geliri ile bu sorununa
kar koyamazsa, dier mminlerin ve Allah-u Teala ehli
kimselerin hi vakit kaybetmeksizin mmin kardeinin
yardmna komalar, onu sknt, zorluk, zahmet ve
acdan kurtarmalar gerekir.
Birbirinizi Takvaya Davet Ediniz
Btn kadn ve erkeklerin takvann iki mertebesine
yani haslarn hassnn takvas ile haslarn takvasna gc
yetmeyeceine tevecch ederek genel kadn ve erkekleri
takvann bu iki aamasna davet etmekten saknmak
gerekir. Zira takvann bu iki mertebesi peygamberlere,
imamlara ve Allahn has velilerine aittir. Ama btn
kadn ve erkeklerin genel takva ile sslenmesi yani
ahlaki, ehevi ve mali haramlardan saknmas
mmkndr. O halde insanlar birbirlerini yumuak bir
dille ve gzel bir ahlakla genel takvaya davet etmelidirler
ve birbirlerini eitli haramlar terk etmeye tevik
etmelidirler. Bylece takva melekuti perdesini ve
ari/ilahi sevgisini hayat lne rahatlkla serebilsin ve
40..........................................................SLAMDA ALE DZEN
herkes zellikle de aile ve toplum onun menfaatlerinden

istifade edebilsin.
Btn boyutlaryla halkn genelinin takva ile
sslenmesi, zellikle de kadn ve erkein takval olmas
ve takvay ocuklarna da intikal ettirmesi ilahi bir
grevdir.
Hak ve hakikat ehli kimseler yle demektedirler:
ocuk ilahi bir emanettir. ocuun kalbi, ruhu, nefsi ve
batn her trl resimden ve suretten arnm bir cevher,
tablo ve temizlik sebebidir.
Bu resimsiz ve ekilsiz tablo, her trl resim ve ekli
kabullenme kabiliyetine sahiptir. Eer evde ocuu her
trl hayrl sz, amel ve ahlaka altracak ve yzne
gerekleri renme yolu aacak olurlarsa, ocuk dnya
ve ahiret saadetine ular. Onun byle bir makama
ulamasna sebep olan anne ve baba da onlarn sevabna
ortak olur. Bu anlamda ocuk pedagoglar ve ocuu
terbiye eden kimseler ortaktrlar.
Ama eer baba ve anne, gnah ve takvaszlk
sebebiyle ocuun nefis, ruh ve kalp sayfasna eytani
resimler ve izgiler izecek olurlarsa ve ocuk onlarn
yannda ahlaki rezaletlere ve aalklara bulaacak
olursa, dolaysyla tpk hayvanlar gibi sadece karnn ve
ehvetini dnecek; ekavet ve helak olma meydanna
oturacak olursa onun da gnah phesiz anne babasnn
veya retmen veya pedagogunun boynunadr.
Kendinizi ve ehlinizi ateten koruyun.1
Anne ve baba, ocuklarn tandr veya mangal ateine
dmesinden
koruduklar
ve
gaz
alevlerinden
sakndrdklar ve ocuun tehlikeli yerlere yaklamasna
engel olduklar gibi daha sk bir ekilde ocuklarn Hak
1
Tahrim, 6
Tealann kyamette kahr ateine dmesinden

sakndrmaldrlar. Zira kyamette Hakkn gazap atei de
insann takvaszlnn, kt amellerinin, kt ahlaknn,
iman ve salih amelden yoksunluunun bir rndr.
ocuu yarnki azaptan kurtarmann pratik yolu, ilk
aamada anne babann takval olmas, sonraki aamalarda
ise takvay ocua da retmeleridir.
Anne ve baba ocuunun geliimi cihetinde deerli bir
daveti, yce bir retmen, iki merhametli ve hayra davet
edici kimse olmaldrlar. Onlar kendi vcutlarn takva,
iman ve salih amelle sslemelidirler. Daha sonra da
ocuun terbiye ve tezkiyesine, ahlaki ycelikleri
renmesine, kt arkadalardan saknmasna, irkin
retmenlerden uzak durmasna yardmc olmaldrlar.
Onlar, ocuun haddinden fazla ss ve ziynete, israfa,
servete ve mala ynelmesine ve kalbinin dnya sevgisiyle
dolmasna msaade etmemelidirler. Aksi takdirde yarn
savurgan, tamahkar, yamac, bencil, ehvetine dkn ve
kskan bir kimse olur. Eer toplumun binas bozuk
malzemelerden ve baka bir tabirle; takvasz kimselerden
kurulacak olursa, o bina o toplumun bana yklr ve o
toplumdaki hayat herkes iin dayanlmaz bir hale gelir.
Eer btn evlerin temeli takva zere olursa, eer
kadn ve erkek takva ile sslenirse, eer anne ve babann
takvas ocuklara sirayet ederse toplum, zindan, saysz
memur, mahkeme, adliye ve benzeri kurumlara fazla
ihtiya duymaz ve byle bir durumda da devlet ve
milletin omuzlar, insanlarn refah yolunda harcanmas
gereken ok ar bir ykten kurtulmu olur. Zira
hrszlar, fesat ehlini ve yamaclar engellemek iin
yaplan harcamalar azaltlacak olursa phesiz toplumun
yk de azalr.
42..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Takva Ehlinin Nianeleri

Din bykleri takva ehlinin nianelerini, Kuran
ayetlerinden ve rivayetlerden istifade ederek aadaki
meselelerde sralamaktadrlar:
Mkellefin amel, ahlak, muamelat, ailevi ve toplumsal
ilikilerinde ihtiya duyduu lde er'i ilimleri elde
etmek.
Sala riayet yoluyla bedensel saln korumak,
ime ve yemek adabyla amel etmek.
Hayat ilerinde feraset ve zekasn kullanarak hayatn
tm boyutlarnda emin olmak.
Nefsin iffetini korumak, szde doru olmak, ahlaki
gzelliklerle sslenmek, rezaletlerden uzak durmak,
riyadan ve iki yzllkten temizlenmek, hayatnda
dnyann fazlalk maddelerinden beri olmak. Hyanet,
zr ve desiseden beri olmak, ilim ve fazilet ehline
saygl davranmak, farz ve nafile btn eri grevlerini
yerine getirmek, insan Allahn dini, helal ve haram ile
tantran, insann kemal ve geliiminden baka bir
beklentisi olmayan rabbani bir alimin elinden tutmak.
Zira rabbani olmayan bir alime ynelmek ekavet ve
helak olu sebebidir.
mam Sadk (a.s) bu hakikati yani rabbani alime uyma
hususunu tavsiye ederek yle buyurmutur: phesiz
yalanc insann nianesi, sana yer ve gklerin haberini
verdii halde helal ve haram konularndan bir ey
sorulduunda, nezdinde(cevap verecek) hibir eyin
olmamasdr.1
Kafi, c. 2, s. 340 ve Meheccetul Beyza, c. 5, s. 140
Hakeza takva ehlinin nianesi olaylar karsnda

sabretmek, btn ilerinde slami snnet ve adaba riayet
etmek, zikir ehli olmak, srekli zikretmek, ihlasl bir
niyete ve batn sefasna sahip olmak ve nefsini kontrol
etmektir. Byle bir insan bu yolu kat ederek ilmul
yakine, ilmul yakinden aynul yakine ve ondan da
hakkul yakine ular.
Takval Kadn ve Erkek
Takval erkek, evinin giderlerini temin etmek iin
sadece helal kazanlara ynelir. Helal mal dnda bir ey
kabul etmez. Byle bir erkek ilahi helali elde ederek
kendisiyle ticaret yoluyla ilikide olduu herkesin
hakkna riayet eder. Baka bir tabirle, evin dnda hibir
Allahn kulu onun varlndan dolay zarar grmez. Bu
kimse sahip olduu ilahi takva sebebiyle haramn
etrafnda gezmez. Nefsin iffetini ve kanaat hazinesini asla
terk etmez.
Takval bir erkek, iini gcn bitirdiinde ve evine
dndnde btn skntlarn evin kapsnda dker.
Sevin, mutluluk, ho kalplilik ve ho bir halle eve girer.
Eine sevgi tebessmnde bulunur. Ev temizleme, yemek
piirme ve ocuklara bakmaktan dolay ektii skntlar
takdir eder, ona deer verir, eine ve ocuklarna kar
sevgi ve muhabbetle davranr. Her birine makamna
uygun olarak sayg gsterir.
Takval bir erkek, bazen aile bireylerine helal ve
haram, iyilii ve ktl, gzellikleri ve irkinlikleri
hatrlatr. Onlarn din ve dindarlk konusunda gaflete
dmesine izin vermez.
Takval bir erkek, btn mrn ve vaktini darda
geirmez. Glme ve sevincini sadece dostlarna ayrmaz.
44..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Dini merasimlere katlma ve camiye gitme hususunda

ifrata dmez.
Takval bir erkek, slamn btn ilerde, hatta
ibadetlerde bile itidali emrettiini ve dostlarna gidip
gelmek veya toplantlara katlmak bahanesiyle einin ve
ocuklarnn haklarn inemeyi yasakladn bilir.
Burada slami emirler esasnca mescitler ve heyetleri
idare eden azizlere tavsiye ediyorum ki, camilerdeki
toplantlar ve merasimleri ksa tutunuz. Cemaat namaz,
bir saat da hkm ve marifetleri beyan etmek ve birka
dakika da Ehl-i Beyte yaplan zulmleri zikretmekle
kanaat ediniz. Bu metod, Hak Tealann Resul ve byk
mamlarn metodudur. Onlar az bir vakitle ve szlerde
kanaatle yetinerek birok byk kadn ve erkek terbiye
etmilerdir.
badetlerde zellikle de mstahaplarda ar gitmek,
toplantlar uzatmak, dinleyicilerin sevincini ortadan
kaldrr. Yava yava insanda dini programlara kar bir
nefret uyandrr. Bu programlar cami ve heyetler iin
hsrana sebep olur. Halka zarar verir. zellikle de yksek
seviyeli olmayan kimseler iin hsran nedeni olur.
Her haliyle takval bir erkek hayatn btn
boyutlarnda gerekli adaba riayet eder, bu yolla aile
binasn glendirir, kadn ve ocuklarn sevgisini elde
etmeye yardmc olur.
Takval bir kadn ise ismet, iffet ve namusunu korur,
byk bir evkle ev ilerine koyulur ve einin darda
almasndan oluan yorgunluunu ortadan kaldrmaya
alr. ocuklarn en gzel bir ekilde bytr. Eine ve
ocuklarna kar slami ahlak zere davranr. badetinden
gaflet etmez. Evini ak, sefa, sevgi, muhabbet, heyecan
ve evk oca haline getirir.
Takval bir kadn, ilahi ilkelere dayanarak eine itaat

eder, onun hakl isteklerine olumlu cevap verir, sinir,
gazap ve kibirden uzak durur. Einin akrabalarna kar
sevgi, muhabbet ve slami ahlak zere davranr. Einin,
iinden eve dnd vakit evin kapsna kadar onu
karlamaya gider. Ei evden karken onu uurlar.
Einden, Allahn helali dnda eve bir ey getirmemesini
ister. Az da olsa Allahn helaliyle kanaat ettiini ifade
eder. Haram ykn yklenmez. Eine, evin giderlerini
karlama bahanesiyle ilahi snrlar inememesini
tler ve ondan hayat haramla kirletmemesini talep
eder.
Takval bir kadn, bakalarna gsteri yapmaktan
saknr. Eini, akrabalarnn veya kendi yaknlarnn
hayat gibi yaama uruna zorlua drmez ve onu
utandrmaz.
Byle bir kadn ve erkek Hak nezdinde makbul olur.
Hayr kayna haline gelir. lahi bir insann en ak
rneini tekil eder. Bu ikisi sayesinde Allahn istedii
bir ev oluur ve o evin atmosferinde hakk talep eden
ocuklar terbiye olur. Her haliyle kadn ve erkek
hayatnn btn boyutlarnda tpk ilahi veliler gibi ilahi
marifetler, slami kaideler ve fkhi kanunlar esasnca
birbirine yardmc olur.
rnek Tccar
Babaannem yle diyordu: O zamanlar bir ehirden
dier bir ehre drt ayakl hayvanlarla yolculuk
ediyorduk. Dostlarmla birlikte sfahann etrafndaki
Hansar blgesinden Hz. Rzay (a.s) ziyaret iin yola
koyulduk. Ben dostlar arasnda ihtiya duyduumuz
eyleri almakla grevlendirildim. Daman ehrinde
46..........................................................SLAMDA ALE DZEN
sabahn ilk saatlerinde bir markete girdim ve bir ey

istedim, beni dkkann iine davet etti ve ziyareti
olduumdan bana ikramda bulundu. Bir ahs bir eyler
almak iin dkkana girdi ve birok eyler almak istedi.
Dkkan sahibi o gelen ahsa, istedii mallar kar
dkkandan almasn syledi. Mteri gidince ben ona;
mterinin istedii mallar dkkanda olduu halde neden
ona satmadn? dediimde yle dedi: Sabahleyin kar
dkkann sahibini zntl grdm. Ona sebebini
sorunca borlu olduunu ve bugn de borcunu deme
gn olduunu ve dnden bugne borcunu deyecek
miktarda alveri yapmadn syledi. Ben de onun
skntlarna gz yumamazdm. Dolaysyla mterimi
ona gnderdim ki skntlarndan kurtulsun. Zira mmin
dier mmin kardeine yardmc olmaldr.
Evet, btn ilerde birbirimize yardmc olmalyz.
zellikle de evin erkei eine yardmc olmal ve kadn
da eine yardmc olmaldr ki evi ve yuvas ilahi ve
insani adab zere ekillensin ve o evden keramet ve
ycelik sahibi ocuklar topluma kazandrlsn.
Deerli kardelerim! Evinizi, zellikle de sabah
namaznda Kuran okuyarak gzel kokuyla doldurunuz ki
melekuti sesiniz Kuran okurken ocuklarnzn ve
einizin kalp ve yrek kulan okasn, onlar ibadet ve
Kuran'la daha ok tantrsn ve onlardan bylece hayr,
takva ve ycelik kayna vcuda gelsin.
Allah sizden yk hafifletmek ister.

(Nisa/28)
slamda Evliliin Yce

Hedefleri
SLAMDA EVLLN YCE HEDEFLER...49
Temiz Ev
Kz veya erkek bir gencin veya kadn ve erkein
evlenmedikleri takdirde fesat ve ifsattan temiz
kalabilmesi mmkn deildir. Birka milyonluk kadn ve
erkek arasnda evlenmedii halde temiz ve iffetli
kalabilen bir gen bulabilmek ok zordur.
Eer bir genci evlenmedii bir halde zahir ve batn
temizlii iinde grecek olursak, onu ilahi velilerden biri
olduunu sylememiz gerekir.
Evlenmedii halde gnahtan korunmak, kirliklerden
uzak durmak, isyan ve tuyandan sakndrmak, Yusufi bir
itir.
Evlenmedikleri halde kadn ve erkein bir arada
yaad ev, fesattan uzak olamaz.
Erkek kadn olmakszn ve kadn da erkek olmakszn
ehvet ve igdleri etkili olduu halde ve de ehvet ve
igdlerin basks altnda ezildikleri takdirde her ne
kadar da az da olsa fesattan arnamaz, ruhsal, ailesel ve
toplumsal eitli skntlardan rahat bir hayat srdremez.
lahi ve doal bir gerek olan evlilik bir takm
sorunlar kolaylatrcdr. Genlerin temizliinin
devamn salayan bir etkendir. Onlarn takva ve iffetini
korumaktadr.
50..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Toplum iinde olan bir ev, kadn ve erkein evlenerek

ve birbirinin hakkna riayet ederek onda yaadklar
takdirde esenlik ve huzur iinde olur.
Mslmann evi nerede olursa olsun vahiy ile
aydnlanmal, Allah zikretme tecellisi iinde olmal,
ycelik ve azamet oca haline gelmeli, gece gndz
hakkn tespih edildii bir yer olmaldr.
Allahn yksek tutulmasna ve ilerinden adnn
anlmasna izin verdii evlerde, insanlar sabah akam
onu tespih ederler.1
Byle bir ev, Hakka ibadet ve itaatle aydnland ilahi
emir esasnca, evliliin gerekletii ve iinde kadn ve
erkein tm ilahi ve insani haklara riayet ettikleri
takdirde bir mminin evi olabilir.
Evet, Kuran- Kerim evlilii emretmesiyle bu
snnetin hayata geirilmesiyle, kadn ve erkein bir takm
skntlarnn azalmasn, her ikisinin de terbiye ve rahmet
eteklerinin kirlilik ve fesattan uzak durmasn istemitir.
Kadn ve erkek ortak bir hayat kurarak ve birlikte hareket
ederek evi Allahn zikredildii ve Hak Tealann tespih
edildii bir yer haline getirmelidirler.
Byle bir evin atmosferinde, kadn ve erkek Hakkn
gerek kulu olur, ocuklar fazilet meyvesi haline gelir,
amel, davran, ahlak ve hareketleri ilahi adabn bir
tecellisi olur ve metodlar da hakkn deerli
peygamberlerinin metoduna benzer.
Mmin bir kadn mmin bir erkekle evlenince, onlarn
her ikisi de ilahi meselelere riayet etmekle
ykmldrler. ki yardmc, iki merhametli dost, iki
arkada, iki yolda, iki srda, iki iman kayna, iki ak ve
muhabbet direi olarak hayat atmosferini her trl
1
Nur, 36
zorluklardan korur ve bir sorun ortaya kt zaman da

ok kolay ve sade bir ekilde o sorunu zmeye, sabr ve
tahamml silahyla da hastalklar tedavi etmeye
alrlar.
nsanlarn En Kts
Yalnzlk, yalnz yaamak ve yardan uzak durmak
birok sorunlarn, bitkinliklerin, kalplerin lmesinin,
ruhsal heyecanlarn, sinirsel hastalklarn, ruhsal ve
bedensel her trl hastaln ortaya k sebebidir.
Yalnzlk insan mantksz fikir, vehim ve hayaller
denizine srkler. Birok ahlaki ve ruhsal hastalklara
drr. nsana birok sorunlar dalgas armaan eder.
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Ate ehlinin
ou bekarlardr.1
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
llerinizin en kts bekarlardr.2
Hakeza baka bir rivayette ise Hz. Peygamber (s.a.a)
yle buyurmutur: llerinizin en rezili bekarlardr.3
Hakeza Peygamber (s.a.a) hikmet dolu bir sznde ise
yle buyurmutur: En ktleriniz bekarlarnzdr;
bekarlarnz da eytanlarn kardeleridir.4
Ar bir szde ve melekuti bir beyanda ise Peygamber
(s.a.a) yle buyurmutur: mmetimin iyileri evlilerdir;
mmetimin ktleri ise bekarlardr.5
zdivac der slam, s. 26

Bihar, c. 100, s. 220 - 221
3
a. g. e
4
a. g. e
5
a. g. e
1
2
52..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Hakeza Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Bekar

iken lenleriniz dnyaya gelecek olurlarsa, mutlaka
evlenirler.1
Hakeza Peygamber (s.a.a) bir hadiste yle
buyurmutur: Allah-u Teala evlenmekten saknan bir
erkee lanet etmitir.2
slamn yce peygamberi evlenmeyen kimseleri ate
ehli, aalk kimseler, eytann kardeleri, ktler, ve
lanetlenmi kimseler olarak adlandrmas evlilikten yz
evirdii takdirde insann bozmaya, bozulmaya,
eytanla, gnaha ve masiyete dmesinden dolaydr.
Evlenmekten yz evirenler, aile ve toplum iin skntlar
yaratr ve hayatn tm boyutlarnda birok sorunlara
sebeb olurlar.
Ayetler, rivayetler ve hayat tecrbelerine tevecch
edildii takdirde, evlilik insana ycelik ve erafet
vermektedir. Onu ilahi azap nedenlerinden, aalk ve
irenlikten
kurtarmaktadr.
eytann
tuzana
dmekten, fesat ve ktln kayna olmaktan ve
Hakkn lanetine maruz kalmaktan gvende klmaktadr.
Btn bunlar insann rahatlna, istirahatna, huzuruna,
gvenliine, temizlik ve takvasna, hayat ilerinin
kolaylamasna, hayat yknn hafiflemesine sebep
olmaktadr. Bu yzden Kuran- Kerimde evliliin teri
ve yasama sebebi yle beyan edilmitir: Allah sizden
yknz hafifletmek ister.3
Kabiliyetin Yeermesi
a. g. e
3
Nisa, 28
1
2
Biz kz veya erkek ftrat veya tabiat esasna dayanarak,

Hakkn emirlerine ve ilahi peygamberlerin metoduna
uyarak, evlendikleri zaman, ilahi azap uurumundan,
batn ktlnden eytann tehlikeli esaretinden ve
bekar kadn ve erkein sfatlarndan olan Allahn
lanetine maruz kalmaktan kurtulduklar zaman ve evlilik
sayesinde fikri huzura ve batini emniyete kavutuklar
zaman, bekar olmaktan kaynaklanan sorunlarn
stesinden geldikleri an, yalnz yaamann skntsndan
ifa bulduklar zaman, ilahi ve melekuti evreye
kavutuklar vakit, kendileri iin doru dnce ve
gelecei grme ortam temin edildii zaman, ehvet ve
igdler tuyan dindii zaman, phesiz batnda gizli
olan kabiliyetlerin tomurcuklanmas iin kendilerine bir
yol alr ve hayat aalarnda yce mahsuller, meyveler
ve rnler biter.
Birok ilim adamlar, byk insanlar, bilginler ve
slam alimlerinin, tarihin de tanklk ettii zere
evlendikten sonra yzyllk yolu bir gecede kat
etmilerdir. Fikri gvenliklerini ve huzurlarn temin eden
evlilik sayesinde yce makamlara ve ilim ve bilgi
derecelerine ulamlardr. lim, takva, temizlik, ycelik,
hizmet ve ibadet hususunda dillere destan olmulardr.
Ayetullah Burucerdinin biyografi kitabnn 95.
Sayfasnda yle okumaktayz: 1935 ylnda henz 22
yanda iken babas kendisine bir mektup yazd ve onu
Burucerde ard. O babasnn, eitimini srdrmek iin
iann en byk ilmi havzasnn bulunduu Necef-i
Erefe gndermek istediini sand ama babasn ve
yaknlarn ziyaret ettiinde beklentisinin tam aksine
evlilii iin gereken hazrlklarn grldn mahade
etti.
54..........................................................SLAMDA ALE DZEN
Bu olaya zld. Babas onun zldn grnce

kendisine neden zldn sordu. Ayetullah Burucerdi
yle diyor: Ben huzur iinde ve byk bir ciddiyetle
ilim tahsil ediyordum. Ama evliliin benimle hedeflerim
arasna engel olacandan ve beni hedefime ulatrmaktan
alkoyacandan korkuyordum.
Babas ona yle dedi: Olum unu bil ki eer
babann szne uyacak olursan gz nnde
bulundurduun nemli ilerlemeleri kat etmen iin
Allahn sana baar vermesi mit edilir. unu da ihtimal
ver ki, eer babann bu isteine olumlu cevap
vermeyecek olursan tahsilinde btn bu ciddiyetine
ramen bir yere ulamayabilirsin.
Babasnn bu sz onu ok etkiledi. Her trl
pheden kurtard. Sonunda evlendi ve bir mddet sonra
da yeniden sfahana dnerek be yl daha eitli ilimleri
ve fenleri renmeye koyuldu.
Kendisinin dengi olan vefadar ei sfahanda onun
rahatl, gvenlii ve huzuru iin gerekli olan aralar
ylesine bir temin ediyor ve sevgili bir e olarak
kendisine efkatli bir yardmc, sebatl bir hizmeti,
sevgili bir arkada olarak einin eitli konularda
ilerlemesini temin eden ortam salyordu ki, sfahanda o
yce kadnla yaad be yl boyunca yaygn olan birok
ilimleri ve fenleri rendi. ylesine byk bir sevin ve
arzu ile ilim renmeye koyuldu ki, baz geceler
sabahlara kadar mtalaa etmekle megul oldu. yle ki
bazen o byk insan defalarca bo vakitlerinde Kuran-
Kerim'i ezberlemeye koyulduunu ve netice de
sfahanda olduu mddet boyunca Kuran Berat
suresinin sonuna kadar hfzettiini ve mrnn sonuna
kadar da onu srekli ezberden okuduunu beyan etmitir.
Deerli el-Mizan tefsirinin sahibi merhum Allame

Tabatabai, ilmi ve manevi ilerlemeleri ve kemalleri
hususunda byk eine borlu olduunu ifade ediyordu.
Evet evlilik, gven ve huzurun sebebidir. Birok
kemallerin
gereklemesinin
ve
kabiliyetlerin
tomurcuklanmasnn ortamdr.
Ev ve Aile in almak badettir
Evlilik, elik etmek ve ocuklarn ilerine tevecch
etmek, dnyevi olumlu etkilerinin yan sra insan iin
ilgin manevi etkiler de vcuda getirmektedir.
slamn tertemiz kltrnde e ve ocuklarn maddi
ihtiyalarn temin etmek iin almak, byk bir
ibadettir. Allah-u Teala yolunda cihat etmek ile eit
saylmtr. yle ki Masumdan yle rivayet edilmitir:
Helal yoldan ailesinin geimini temin etmek iin alan
kimse, Allah-u Teala yolunda cihad eden kimse gibidir.1
Kadn ve ocuklarnn hakkna riayet etmek, onlarn
manevi ilerine tevecch etmek, kadnn einin hakkna
riayet etmesi ve annenin ocuu zerindeki hakk olduka
zor ve ar bir itir. Hakikatte Hak Tealann emirlerini
icra etmektir. Onlarn geimlerini temin etmek iin aba
gstermek, hem ibadettir, hem de insan iin uhrevi sevab
ve mkafata neden olmaktadr.
Salih bir nesil yetitirmek, topluma yararl salih ve
layk ocuklar teslim etmek, olduka nemli bir konudur
ve Hak Tealann hakkn rzayetine neden olmaktadr.
Evi ve ev halkn bozulmaktan ve bozmaktan uzak
tutmak, kadn ve ocuklarnn geliim, terbiye ve tekaml
Bihar, c. 101, s. 72
56..........................................................SLAMDA ALE DZEN
ortamn salamak, en nemli ilerden biridir. Allaha

ibadet ve kulluk trnn en iyisidir.
Drdnc mam (a.s) hikmetli bir sznde yle
buyurmutur: Kim ei ve ocuklar iin maddi ve manevi
tam bir sofra sererse, dierlerine oranla Hakkn
honutluuna daha yakn olur. 1
Velhasl, toplum, evin meyvesi ve rndr. Bir
milletin Avukat, bakan, cumhurbakan ve ii ve
memurlarnn kkleri evde ve ailededir. Onlarn asl
terbiye ve ekillenme kaynaklar evde ve evin
yneticilerindedir. Aile de tpk bir toprak gibidir. Eer
toprak hak ve hakikatten uzak bir toprak olursa, gl ve
smbl olmayan kurak bir l haline gelir. Ama eer
toprak hak ve hakikate bal olursa, o topraktan gl ve
smbl beklentisi iinde olmak makul ve mantksal bir
beklentidir.
nsann mutluluu ve ekaveti, ilk aamada anne
babasndan kendisine intikal etmektedir. Eer anne ve
baba ocuunun saadete ermesi hususunda aba
gsterirse, byk bir ibadete koyulmu olur ve evliliin
ebedi menfaatlerinden nasiplenir. Ama eer ekavet
etkeni olurlarsa, evliliin temiz aacndan nasiplenmemi
olurlar. Hatta kendi elleriyle kendi zarar sofralarn
semi olurlar. Bu yzden yce slami rivayetlerde Allahu Teala Resulnden yle nakledilmitir: Mutsuz kimse
annesinin karnnda mutsuzdur. Mutlu kimse de annesinin
karnnda mutludur.2
Byk air Kelim Kaaninin dedii gibi: Testiden,
iinde varolan ey szar.
1
2
Bihar, c. 101, s. 73
Bihar, c. 5, s. 157
ocuun varlk testisine anne ve babas ne dkmse,

ocuun kalbini, duyu organlarn, sinirlerini ve beynini
hangi konularla ekillendirmise ve hangi programlara
ynlendirmise ocuk o ekilde geliir.
Evlilik Meselesinde En Yce Hedefleri Gz nnde
Bulundurunuz
nsann evlilikten hedefi manevi mukaddes ve temiz
bir hedef olmaldr. Evlilik Hak Tealann emirlerine itaat,
peygamberlerin metodlarna uymak, einin saadetini
temin etmek ve ocuklarn melekuti ve ilahi terbiyesini
gerekletirmek amacyla olmaldr.
Kadn ve erkek evlilik meselesinde, kendilerini byk
bir hayata giri iin hazrlkl grmek zorundadrlar.
Kadn ve erkek evlilik hususunda, hakkn rzayetini
gz nnde bulundurmal ve her ikisinin de sulb ve rahim
yoluyla Yce Hakkn emanetileri olduklarn
bilmelidirler.
Kadn ve erkek, ocuklarnn ksa bir mddet iin
babasnn slbnn misafiri ve alt ile dokuz ay mddeti
arasnda da annesinin rahminin misafiri olan Hakkn bir
emaneti olduunu bilmelidirler. Bu iki mddet zarfnda
Hazret-i Hakkn cenine verdii olduka gl alclar
vastasyla anne ve babasndan onlarn tm haletlerini ve
zelliklerini hi bir iradesi olmakszn kendisine intikal
ettirmektedir.
Nakledildii zere Allah-u Teala Resul (s.a.a) hamile
olan kadnlara, bazen hak ile batl savan seyretmeleri
iin izin veriyordu. Bylece kadnlarn Allah-u Teala
yolunda kl sallama ve cihat etmenin gzel manzarasn
grmelerini, mcahitlerin ilahi ve melekuti iarlarn can
58..........................................................SLAMDA ALE DZEN
kulayla dinlemelerini, gz ve kulak yoluyla da bunlar

rahimlerindeki ocua intikal ettirmelerini salyordu.
Bylece ocuk annesinin rahminde eitilmesi ve cesur,
himmetli ve melekuti ses eliinde bymesini
salyordu.
Siz duymadnz m ki Hz. Fatmann Allah-u Teala
Resulnn slbnde meydana geliinden nce tarafndan
Peygambere krk gn oru tutmas emredildi. Peygamber
akam iftarn da cennet gdalaryla ayordu. Bylece o
yce kzn nutfesi annesinin rahmine intikal etti.
Sizinle evlilik arasndaki ara, gz olmamaldr.
Evlilik tellal, ehvet olmamaldr. Evlilikten hedef mal,
servet, makam ve kar tarafn ailesi tarafndan bir hret
olmamaldr. Bu programn yce hedefi gzel bir yze ve
kandrc bir zahire ulamak olmamaldr. Zira bu iler
imdiye kadar da ispatland zere gzel bir sonula
sonulanmamtr ve de meyvesi ve rn olduka azdr.
Evlilik hususunda evliliin rnlerinin daimi ve ebedi
olmas iin hedefiniz Allah, maneviyat, ibadet, ein
haklarna riayet etmek, salih evlat terbiye etmek ve zetle
hakkn rzasn elde etmek olsun.
Helal lezzet, faydalanma ve ehveti bu yce ve semavi
hedeflere tabi klnz ki, lezzet ve faydalanma kemale
ersin ve o lezzet ve ehvetten de uhrevi bir sevap
nasibiniz olsun.
Evlilik ilahi olursa, asla boanma yolu ortaya kmaz.
lahi ve melekuti balar daimi ve srekli olur.
Allah iin evlenen kimse, einin hakkna btn
vcuduyla riayet eder ve eine en kk bir eziyette
bulunmaz.
SLAMDA EVLLN YCE HEDEFLER...

59
ocuklar ve akrabalar karsnda einin haysiyetini

korumak eri bir grevdir. Kadnn erkei ve erkein de
kadn aalamas ise ilahi bir haramdr.
Mslman kadn ve erkekler, Mminlerin Emiri Hz.
Alinin ve Hz. Fatmann (a.s) evliliini kendileri iin bir
rnek ve model olarak almaldrlar. Zira o yce evlilik
sadece Allah-u Teala iin ekillendi ve bu evlilikte ilahi
ve ari hedefler gz nnde bulunduruldu. Bunun da
meyvesi, melekuti ve ilahi temiz ocuklar oldu. ia
rivayetleri aadaki ayetleri bu temiz evlilie tevil
etmilerdir:
ki denizi birbirine kavumamak zere
salvermitir. Aralarnda bir engel vardr; birbirinin
snrn aamazlar. Bu iki denizden de inci ve mercan
kar.1
Bu iki denizden maksat Mminlerin Emiri Hz. Ali ile
Hz. Fatimatuz Zehradr (s.a). Onlar marifet, gr,
sabr, hilim, iman ve basiretin iki denizi idiler. Berzahtan
ve ayrmdan maksat ise yce slam peygamberidir
(s.a.a). nci ve mercandan maksat ise Hz. Hasan ve Hz.
Hseyindir (a.s)2
Aile sistemi yzde yz slami ve ilahi bir sistem
olmaldr ki Hazret-i Hakkn ltuf ve rahmetini kendine
cezb edebilsin.
Eer evlilikte beenilmeyen snnetlerden, ilahi
olmayan
adetlerden,
eytani
artlardan
zetle
Resulullahn (s.a.a), slamn yasad ve onaylad
dnda btn cahili ileri ldr.3 emri ile kesin emriyle
ldrmesini istedii cahili kltrden uzaklalmazsa,
Rahman, 19- 22
Nurus Sakaleyn, c. 5, s. 191, 19. hadis
3
Bihar, c. 77, s. 128, 32. rivayet, 6. bab
1
2
60..........................................................SLAMDA ALE DZEN
irkinlikle ortaya kar ve bu kirli aacn ok ac

meyveleri vcuda gelir.
Batda Aile Sistemi
Avrupada ve Amerikada aile dzeni temelsiz,
muhtevasz ve yanl bir dzen zere kuruludur. Batnn
aile sistemini taklit etmek yersiz ve yanl bir taklittir ve
mutsuzluk uurumuna yuvarlanmann yolunu amaktr.
Onlarn evlilik hususunda mukaddes ve temiz bir
hedefleri yoktur. Batda kadn ve erkein evlilik arac
sadece ve sadece ehvet ve igdleri tatmin etmektir.
Orada salih ve layk olan kadn ve erkek ok azdr. Bu
yzden de Avrupa ve Amerikada fesat ve bozulma bahar
yamurlar gibi yamaktadr.
Batda ounlukla erkekler ve genel olarak da kadnlar
fesat ve meru olmayan arkadalk dnemini geirdikten
sonra birbiriyle evlenmektedirler. Evlendikleri zaman da
ocuklarn doduktan sonra krelere vermektedirler ve
sonra da o ocuk anne ve baba sevgisini tatmadan temiz
duygular ve hisler kayna haline gelmeden toplumun
arasna karmakta, her fesat sofrasna oturmaktadr. Daha
sonra da zahiri terbiyeden gemek ve birka kavrama
aina olmak iin okula gndermektedirler. ocuk on
sekiz
yana
gelince
de
onu
kendilerinden
uzaklatrmakta,
toplum
ve
evre
midiyle
salvermektedirler.
Onlar eer ev ve okulda ocua ahlak retecek
olurlarsa, bu ahlak centilmence bir ahlaktr. ktisadi ve
maddi menfaatlere dayal bir ahlaktr. Onlar batn
kklere ve deruni gereklere tevecch etmemektedirler.
Kabul edilir bir insan terbiye etmekten tmyle acizdirler.
Grdnz gibi bir toplum veya devlet kurmak
istediklerinde kurduklar bu toplum fesat kayna, devlet

ise yeryzndeki mustazaflar smrme kaynadr. Batl
evlerde byyen okul ve niversitelerden mezun olan
kimselerin iledii cinayetler telafi edilemeyecek
boyutlara varmtr.
Eer ksa bir mddet kendilerini vakarl, sakin edepli
ve temiz gsterecek olsalar da bu bir av avlayamadklar,
yal ve lezzetli bir lokma bulamadklar iindir. Onlarn
hikayesi dostuna, Bir kedi terbiye ettim diyen kimsenin
hikayesidir.
O ahs szde bir kedi terbiye etmiti. Bu kedi,
zerinde eitli yemeklerin olduu bir sofrann banda
misafirlerin yemek yemesi iin kendisine verilen mumu
tutuyordu. Arkada ona kedinin bu ekilde terbiye
olmasna gvenilemeyeceini syledi. Sofrann banda
bu gerei kendisine ispat etmesi iin de arkadan evine
davet etti. Arkada, sofrann banda, yemeklere
saldrdan el ekmi, oday aydnlatmak ve misafirlerin
sofray grmesini salamak iin eline bir mum alm bir
kedi grd. Durumun kargaasnda kendisiyle getirmi
olduu fareyi sofrann ortasna braknca fare kamak
istedi. Kedi ise mumu bir tarafa atarak tpk bir aslan gibi
sofrann ortasna atlad ve fareyi yakalamak iin sofray
altst etti. Bylece ev sahibinin ve misafirlerin huzurunu
kard.
Evet, batda ve Avrupada terbiye olan kimseler de
kendilerine has yemei kendi hayallerince grmedike
sakin ve edepli olan kedinin terbiyesi gibidirler. Gzleri
altn petrol ve zayf milletlerin dier madenlerine iliince,
bakalarnn hakkn yutmak iin hidayet mealesini yere
atmakta ve yrtc bir hayvan gibi zayf milletlerin btn
maddi ve manevi haysiyetine saldrmaktadrlar. Maddi
62..........................................................SLAMDA ALE DZEN
ileri iin gnahsz kanlar nehrinin iinden

gemektedirler.
Fesat ve ifsadn okluu, haram ehvetlerin galebesi,
irkin ahlak, cinayet; yama, fuhu ve her trl ktlk,
batl milletler arasnda ev ve aile sisteminin
bozukluunun bir rndr.
Eer Amerika ve Avrupadaki evler, Hakkn zikri,
Hazret-i Mabudun tespihi ile dolu olmu olsayd,
phesiz o evlerin rn de yce, azametli, gelimi,
duygusal, Hakkn ahlakyla ahlaklanan insanlar olurdu.
Ama batdaki bu evler, hak ve hakikatten uzak olduu
iin rnleri de ac, kt kokulu ve tad kt meyvelerdir.
Bylesine dalm aile sistemi, taklit edilmeye layk
sistem deildir. Onlara tabi olan kimseler, phesiz ki
onlardan daha kt olacaklardr.
)(

mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Hayrn ou
kadnlardadr. (Vesailu ia, c. 14, s. 11)
Beer ve slam
Tarihinde Kadnn
Konumu
64..SLAMDA ALE DZEN
Kadn Hakknda Sapk nsanlarn Fikri Sapmas

Semavi kitaplar ve peygamberlerin temiz diliyle tebli
edilen hak retilerden, kibirleri ve bencillikleri sebebiyle
ayr yaayan milletler ve kavimler, insan ve evren ile tm
hususlarda fikri sapkla dmler ve genel olarak
varlk ve yaratklar hakknda verdikleri hkmlerinde
karanlklara koyulmular, hakikatten uzak konular ve
geree aykr hususlar dile getirmilerdir. Bu yanl
alglamalar ve zalimce hkmler esasnca yaamlardr.
Bu yolla da hem kendisine ve hem de dierlerine byk
zulmler reva grmler hayat tarihinin sayfalarn
saysz irkinlikler ve aalklarla doldurmulardr.
Onlarn verdikleri bu hkmlerden biri de kadn
haklarnda vermi hkmleridir. Onlarn kadn haklarnda
verdii hkmler, hakikatten uzak, ahlak ve insanla
aykr, hak ve gereklerin aksine hkmlerdir.
Ben gerek batda ve gerekse de doruda yazlm olan
kitaplar mtalaa edince u neticeye vardm ki, haktan
ayr ve vahiyden kopmu, nefsin isteklerine gmlm,
gerek batda ve gerekse de douda yanl dncelere
kaplm millet ve kavimler, kadn hakknda zalimce akl
mantndan ve insanlk dilinden uzak balca on hkm
vermilerdir:
1- Szde kadn yzde yz zayf ve gsz bir varlktr.
Bu esas zere erkee oranla btn boyutlarda sorgusuz
sualsiz tabi olmal, itaat etmeli ve mahkum edilmelidir.
Kadnn hibir ie hatta ahsi evi erevesindeki ilere
dahi mdahale hakk yoktur.
BEER ve SLAM TARHNDE KADININ KONUMU..65
2- Szde kadn eytani bir ruha sahiptir, insanlk

snrlarnn yzde yz dnda kalan bu lye gre de
kadna bir deer verilecek olsa da kadnn makam
insanlk ve hayvanlk arasndaki bir makamdr. Bu hesap
zere de hi bir deere de sahip deildir ve saygnl
yoktur. Kadn iin hibir ahsiyet dnlemez.
3- Kadnn, malikiyet ve mlkiyet hakk dnlen
hibir eya hususunda zgrl yoktur. Eer erkek
uygun grrse malik olabilir. Bu da istedii her ey
hususunda sz konusu deildir.
4- Miras brakanlarn hi bir malna varis olma hakk
yoktur, hatta kendisi miras yelerinden biridir. Einin
veya babasnn lmnden sonra bakalarna miras olarak
gemektedir.
5- Kadnn, kulluk, ibadet ve maneviyat alanna girme
hakk yoktur. Zira kadnn ibadetlerinin deeri yoktur ve
yapt ibadetler iin bir mkafat sz konusu deildir.
Zira kadn akl asndan olduka zayf ve de bol hevesli
bir varlktr.
6- Kadn hukuksal ve yarg asndan eine ve
ocuklarna mensup olma liyakatine sahip deildir. Onlar
arasnda varolan tek iliki kandr. Kadn sadece babas ve
ocuklarna oranla kanda olarak saymak mmkndr.
Babasnn ocuu veya ocuunun annesi olamaz.
7- Kadn evlenince ocuklar babasnn torunlar
deildir. Kayn baba ve kadnn ocuklar arasndaki
yabanclk kesin hkm srmektedir. Ve dolaysyla
nispet ve oranlar erkek evlat tarafndandr.
8- Kadnla erkek lm hususunda da birbirinden
tmyle farkldr. Erkek ldkten sonra bakidir. Kadn ise
mr sona erdikten sonra fanidir.
66..SLAMDA ALE DZEN
9- Tasarrufta eyiyyet (nesnellik) hkm vardr. Bu

hesap zere erkek kendi malnda her trl tasarrufta
bulunma hakkna sahiptir ve bu tasarrufu kadn hakknda
da geerlidir. Dolaysyla onu bor verebilir,
balayabilir, satabilir, sokaa atabilir ve hatta nihayeten
ldrebilir.
10- Kadn ehvet aracdr. Sadece erkein lezzetlerini
gidermek iin yaratlmtr. Erkek de ondan lezzet alma
ve faydalanma hususunda hi bir kanun tanmamaktadr.
Bu konuda peygamberlerin nbvvetinden ayrlm olan
Amerika ve Avrupa toplumlar kadn hakknda
saylmayacak kadar yanl yollara saplanmlardr.
Batnn byk bir ksmnda kadn bir sinema, televizyon,
video, uydu anteni ve eitli magazin dergilerinin arac
konumundadr. Kadnlar daha fazla mteri bulmak iin
bir aratr. Kadn bu hayvani ve ehevi kurumlar iin
byk bir gelir kaynadr.
slamn
Sapk
nsanlarn
Sapknlklarna Cevab
Kadn
Hakkndaki
slam ilahi bir dindir. slam ftrat kltrdr ve insan

ve insanl ilgilendiren tm hususlarla uyum iindedir.
slamdaki kanun ve hkmler sistemi insan yaratan
byk Allah-u Teala tarafndan ortaya konmutur. Zira
Allah-u Teala insann ne ve kim olduunu nasl bir zahiri
ve batn bulunduunu bilmektedir ve insann haysiyeti ve
varl esasnca da kanunlar yasam ve insan ulamas
gereken gereklere hidayet etmitir.
slam kadn hakknda tarih boyunca sylenen,
milletlerin dncelerine ve fikirlerine szm olan ve bir
kltr haline gelen bu on yanl ve sapk dnceye yle
cevap vermektedir:
1- Kadnn yaratl ve varlnn nitelii de tpk

erkek gibidir ve Hazret-i Hakkn kadnn yaratlndan
amalad gereklerin yzde yz bir rnei
konumundadr. Kadn btn varlyla insanlk hakikatine
sahiptir. zetle btn haysiyetiyle kadn bir insandr.
Nitekim Allah-u Teala yle buyurmutur: phesiz biz
insan en gzel bir surette yarattk.1
Hakeza: Bu her eyi salam tutan Allahn iidir.
Dorusu O, yaptklarnzdan haberdardr. 2
Hakeza: Yaratt her eyi gzel yaratan3
2- Kadn iin de salt ilahi ve insani bir ruh takdir
edilmitir. Hak Teala tarafndan kadna ilahi ruh
frlm, bu ruh sebebiyle kendisine zel toleranslar
tannm ve kadn birok kemallerin zuhur kayna karar
klnmtr. Kadnn ruhuyla erkein ruhu arasnda hibir
fark yoktur. Dolaysyla kadn da erkekle ayn kimlii
tamaktadr. Kadnn cevheri erkein zati cevheriyle eit
konumdadr.
Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan, ondan
eini var eden ve ikisinden pek ok erkek ve kadn
meydana getiren Rabbinizden saknn.4
yaratp; aranzda muhabbet ve rahmet var etmesi,
onun varlnn belgelerindendir.5
Ayyainin tefsirinde mam Bakrdan (a.s) rivayet
edildii zere Allah-u Teala Havvay Ademin
toprandan arta kalanlardan yaratmtr.
Tin, 4
Neml, 88
3
Secde, 7
4
Nisa, 1
5
Rum, 21
1
2
68..SLAMDA ALE DZEN
Bu tr ayetlerin de gsterdii gibi kadnn yaratlnda

zahir ve batn asndan hibir eksiklik ve kusur yoktur.
Kadnn ruhu da hak tarafndan kendisine frlm bir
ruhtur. Kadn bilkuvve kamil bir varlktr. En gzel ve en
salam bir ekilde yaratlmtr. Kadn kendi kabiliyet,
ftrat, ruh ve akln kullanarak ve hakkn hidayetinden
yardm alarak en stn ve manevi makamlara ulaabilir.
Ve hakeza btn gereklerden yz evirerek aalklarn
en aal makamna da debilir.
3- Kadn malikiyet hakkna sahiptir ve beenilmi ve
meru ilerde ektii zahmetlerinin karl bizzat kendi
hakkdr. Kadnn malikiyet meselesi ve mlk olan her
eydeki tasarrufu hibir eksiklik ve noksanlk olmakszn
tpk erkek gibidir.
nsan iin sadece alt vardr.1
Evet, insan kendi abasnn, gayretinin, amelinin ve
hareketinin malikidir ve bu Hazret-i Hakkn dnya ve
ahirette kadn ve erkek herkese verdii bir hak ve
gerektir.
Kadnlara verdiklerinizden bir ey almanz size
helal deildir.2
mam Sadk (a.s) bir rivayette yle buyurmutur:
Hrszlar eittir: Zekat vermekten kanan kadnn
mehriyesini helal sayan ve insanlardan deme niyetiyle
olmad halde bor alan kimse.3
inizden lp, eler brakacak olanlar, evlerinden
karlmakszn, bir yla kadar elerinin geimini
salayacak eyi vasiyet etsinler.4
Necm, 39
Bakara, 229
3
Bihar, c. 100, s. 349
4
Bakara, 240
1
2
Kuran- Kerim, mehriye ve erkein lmnden

sonras iin kadnn ihtiyalarn giderme hususunda
vasiyette bulunmasna ilave boandktan sonraki zaman
iin de onlarn hakknda erkee tavsiyede bulunarak ve
yle buyurmutur:
Boanan kadnlar, takva sahiplerine bir bor
olmak zere, uygun bir surette faydalandrma
vardr.1
4- Kadn baba, anne, e ve ocuklarndan da miras
alma hakkna sahiptir.
Birinize lm geldii zaman, eer hayr (mal)
brakyorsa, ana babaya, yaknlara, uygun bir tarzda
vasiyet etmesi muttakilere bir hak olarak size
yazld/takdir edildi.2
Hakeza:
Ana
babann
ve
yaknlarn
braktklarndan, erkeklere hisse vardr. Ana babann
ve yaknlarn braktklarndan kadnlara da hisse
vardr. Bunlar, az veya ok, belirli bir hissedir.3
Bu ayeti erife, kadnlar ve ocuklar kendi kesin
haklarndan mahrum klan yanl gelenek ve adetlere
kar sava amaktadr. Bu zalimce adetler, Araplara ait
uygulamalard. Ayeti erife bu haince adetleri iptal
etmitir.
5- Hak Teala nezdinde kadnn ibadeti de tpk erkein
ibadeti gibi bir deer ifade etmektedir. Hak Tealann
cenneti, mkafat, ecri ve kullarna verecei sevap sadece
erkeklere mahsus deildir. Allah-u Tealann inayeti ve
rahmeti ister kadn olsun ister erkek btn kullarn
nasibidir.
Bakara, 241
Bakara, 180
3
Nisa, 7
1
2
70..SLAMDA ALE DZEN
Kuran- Kerim'de yle okumaktayz:

Kadn, erkek, iman etmi olarak kim iyi i ilerse,
ona ho bir hayat yaatacaz. Ecirlerini
yaptklarndan daha gzeli ile deyeceiz.1
Ayetten aka anlald zere hak terazisinde yegane
l insann iman ve imannn meyvesi olan salih
ameldir. Tertemiz hayat ve uhrevi mkafat elde etmek
iin baka bir art sz konusu deildir. Kadn ve erkein
bunda fark yoktur. Ne ya, ne rk, ne kabile, ne cinsiyet,
ne makam, ne de zahiri rtbenin etkinlii sz konusu
deildir.
Resul-i Ekrem (s.a.a) yle buyurmutur:
Cennet ehli kadnlarn en stn Hatice, Bint-i
Huveylid, Fatma bint-i Muhammed, Meryem bint-i
mran ve Asiye bint-i Mezahim'dir.2
Kadn eer ibadet, hakka kulluk, imam ve marifet ehli
olursa, phesiz Allah-u Teala nezdinde de tertemiz bir
hayata ve byk bir mkafata sahip olacaktr.
Eer fask erkekler gibi dinsizlie ve fesada ynelirse,
ebedi azap ehli olacaktr.
Nuh ve Lutun eleri ilahi dini kabul etmedikleri ve
kendi inkarlarnda srar gsterdikler iin Kuran'n
ifadesiyle azap ve cehennemde ebedi kalmaya mahkum
olmulardr.
Allah, kfredenlere, Nuhun karsyla Lutun
karsn misal gsterir: Onlar, kullarmzdan iki iyi
kulun nikah altnda iken onlara kar hainlik edip
kfrlerini gizlemilerdi de iki peygamber Allahtan
1
2
Nahl, 97
Mevaizul Adediyye, s. 201
gelen azab onlardan savamamlard. O iki kadna:

Cehenneme girenlerle berber siz de girin dendi.1
Kuran- Kerim'de Meryem suresi, Dehr suresi ve
Firavunun mmin eiyle ilgili ayetler btnyle kadnn
ibadet meselesinde yce bir makama sahip olduunu ve
kyamette de byk bir ecre, fevkalade bir sevaba sahip
olduunu gstermektedir. te bunlar tmyle tarihte bo
konuan ve kadnn ibadetinin Allah-u Teala ve dinler
nezdinde hi bir deerinin olmadn syleyenlerin
azna inen bir yumruk konumundadr.
6- Kadn, babasnn ve annesinin ocuu ve kendi
ocuklarnn
annesidir.
Hi
kimse
onu
bu
mensubiyetinden azledemez. Bu mensubiyeti ortadan
kaldrmak zalimce ve haince bir itir.
Kuran- Kerim, kz da tpk erkek gibi anne ve
babasnn gerek bir evlad olarak kabul etmektedir.
Kadn erkekle ayn konumda tutmu ve kadn ocuk
sahibi olunca da onu ocuklarnn annesi saymtr.
Kuran, kz ocuklarn diri diri gmen Araplara kar
bu cinayet karsnda fkesini ilan etmi, ocuklarna
zulmetmeyi ifade eden bu irkin iten iddetle
sakndrmtr:
Yoksulluk korkusuyla ocuklarnz ldrmeyin.2
Grdnz gibi bu ayet apak bir ekilde kz
ocuunu da insann bir ocuu olarak zikretmitir.
Kuran- Kerim hakeza mirasla ilgili ayette ise yle
buyurmutur:
Allah ocuklarnz hakknda, erkee iki diinin
hissesi kadar tavsiye eder.3
Tahrim, 10
Enam, 151
3
Nisa, 11
1
2
72..SLAMDA ALE DZEN
Bu ayette de kz ocuu evlat olarak ifade edilmitir.

Bu metod da tarihte bo sz syleyenlere verilen bir
cevap mahiyetindedir.
Kuran- Kerim kadnn ocuklarnn annesi olduu
hususunda ise yle buyurmutur:
Anneler ocuklarn, tam iki sene emzirirler.1
Kuran- Kerim Musann hikayesinin kssas
hususunda da yle buyurmutur: ve Musann
annesine vahy ettik.2
Allah Resul de Hz. Fatma (a.s) hakknda da yle
buyurmutur: Fatma benden bir paradr.3
Baka bir rivayette ise yle buyurmutur:
Evlatlarmz cierlerimizdir.4
7- Kadnn evlatlar da phesiz babasnn torunlardr.
Resulullahn Hasan ve Hseyine iki deerli torun olarak
iddetli bir ilgi duymas da kadnn dourduu
ocuklarn, kadnn babasnn torunlar olmadn
syleyen tarihteki cahillerin bo szlerini boa
karmaktadr.
slam fkh, annesinin seyyide olduu kimselerin
peygamberle kesin bir soy ba bulunduunu ifade
etmektedir. Hatta iann taklit mercisi olan Seyyid
Murteza anne tarafndan Resulullaha bal olan
kimselere bile hums verilebileceine dair fetva vermitir.
8- Kadn da lnce fani olmamaktadr. Tpk erkek
gibi beka ve ebedi bir hayata sahiptir. Hakka kulluk ettii
takdirde cennette ebedi kalacaktr. badetten uzak olduu
durumda ise ebedi olarak azapta kalacaktr. Kuran'da
Bakara, 233
Kasas, 7
3
Bihar, c. 43, s. 23
4
Sefinetul Bihar, c. 8, s. 580
1
2
kyametle ilgili binlerce ayet ak bir ekilde bu anlam

ifade etmektedir.
9- Kadn eya ve meta deildir. Aksine hak kitabn
ayetlerinin de aka buyurduu gibi akl ve irade sahibi
bir varlktr. Yaratl cevheri ve tabiat mayasnda erkekle
eittir. Btn ilahi ve insani ayrcalklardan ve
zelliklerden pay sahibidir.
10- Kadn bir ehvet arac deildir. Aksine erkein
orta, trn beka sebebi ve hayatn yarsn tekil eden
bir varlktr. Kadnla evlenmek temiz bir niyetle
olduunda ibadet, doru ve salim bir tavrla olduu
takdirde ise insan iin ahiret az ve uhrevi hayatn
esenliine sebep olmaktadr.
Kuran- Kerim yle buyurmutur:
Kadnlarnz sizin iin bir tarladr, tarlanza nasl
dilerseniz yle varn. Kendiniz iin nceden (uygun
davranlarla) hazrlk yapn. Allahtan korkun. Ona,
hi phesiz kavuacanz bilin ve (bunu) iman
edenlere mjdele.1
Kuran, ince ve anlaml tarla ifadesini kullanarak
insani toplulukta kadnn varlnn zaruretini ortaya
koymaktadr. Kadn, ehveti sndrme arac deildir.
Aksine beer trnn hayatn korumak iin temiz bir
vesile ve pak bir ortam salaycsdr.
Bu sz kadna bir oyuncak ve ehvet vesilesi olarak
bakan ve dnen kimselere karlk ciddi bir uyar
saylmaktadr.kaddimu li enfusikum ifadesi de,
Kadnla kaynaarak ahiretiniz iin azk gnderiniz
Anlamnda olup cinsel ilikiden nihai amacn sadece
lezzet almak olmad gereine iaret etmektedir.
Mmin insanlar bu konudan, layk ocuklar yetitirmek
1
Bakara, 223
74..SLAMDA ALE DZEN
iin istifade etmelidirler. Bu mukaddes hizmeti, kendi

yarnlar iin manevi bir azk olarak nceden
gndermelidirler. Bylece Kuran e seiminde bir takm
ilkelere riayet etmemizi emretmektedir. phesiz bunun
neticesi de salih ocuklar terbiye etmek, bu byk insan
ve toplumsal az temin etmektir.
Szn ettiimiz konu, cinsel ilikiyi ifade eden ayetin
balangcnda ok nem arz ettiinden, cinsel
igdlerden ibaret olan insann en ekici igds ile
ilgili olduundan Allahtan korkunuz cmlesiyle
insan cinsel iliki hususunda dikkat gstermeye ve
Hakkn emirlerine tevecch etmeye davet etmi, hemen
ardndan ayetin sonunda da kyamet gnnde Allah-u
Teala ile greceklerini ve amellerinin sonularn elde
edeceklerini hatrlatmaktadr. Ayetin son blmnde ise
maddi ve manevi hayatlarnn lehine olan bu emirler
karsnda teslim olan imanl kimselere mjde vermekte
ve yle buyurmaktadr: Mminleri mjdele1
mam Sadktan (a.s) nakledilen nemli bir rivayette
de bu sevgi ocann azamet ve deeri yle ifade
edilmitir:
Havva yaratld zaman Adem Hazret-i Hakka
yle arz etti: Allahm! Kendisine yakn olduumda ve
baktmda beni yalnzlktan kurtaran bu gzel yaratl
nedir? O benim iin nsiyet ve lfet sebebidir. Allah-u
Teala kendisine yle hitap etti: Ey Adem! Bu benim
cariyemdir. Seninle olmasn, arkadan olmasn, seninle
konumasn ve hakl isteklerine tabi olmasn istiyor
musun? O yle arz etti: Evet. Bunun zerine
kendisine yle hitap edildi: O halde hayatta olduun
1
Tefsir-i Numune, c. 1, s. 97
mddete senin iin karar kldm bu yr sebebiyle bana

kret.1
Evet, salih kadnn ve vefal ein varl hakkn bir
nimetidir. nsann mrnn sonuna kadar da bu deerli
nimet karsnda hamd etmesi ve kretmesi gerekiyor.
Altnc mam yle buyurmutur: Hayrn ou
kadnlardadr.2
Evet, gerekten de ou hayrn kaynann kadn
olduunu syleyen bu rivayet ok ilgintir. Evet, kadnla
evlenmek dinin yarsn korumaktadr. Kadnn haklarna
riayet ibadettir. Ona muhabbet hakka itaattir. Ondan salih
evlat edinmek ahiret azdr. Ona hizmet hakkn
rzayetine sebep olmaktr.
Nitekim Allah Resul de kadnlar hakknda yle
buyurmaktadr: Cennet annelerin ayaklar altndadr.
mam Sadkn (a.s) buyurduu hayrlarn ou da ite
bunlardr.
Ben evlenmek isteyen veya evlenmi olan aziz
genleri ve mmin erkekleri, kadn hakkndaki bu ilahi
gereklere tevecch etmeye ve kadnn haklarn
inemekten saknmaya davet ediyorum. Onlar
hayatlarn ne deerli cevherle deerlendirdiklerini
bilmelidirler. Evlenmek isteyen veya evlenen gen kzlara
ve deerli kadnlara da btn bu konulara tevecch
ederek kendi deerlerini bilmelerini, kadn olma nimeti
sebebiyle merhamet sahibi Allaha kretmelerini tavsiye
ediyorum. Onlar gerekten de eleri iin, Kuran'n
hidayeti, Allah Resulnn ve deerli imamlarn emirleri
esasnca, layk ve uygun bir e olmaldrlar.
1
2
Vesail, c. 14, s. 2
Vesail, c. 14, s. 11
76..SLAMDA ALE DZEN
Kadn olma, kocasna elik etme ve anne olma

meselesinde, kendi tertemiz duygularndan istifade
etsinler. lahi emirlere hayatlarnn btn boyutlarnda
riayet etsinler. Bylece salim bir ev ve aileye, layk ve
temiz ocuklara ve gvenlikle mutluluk dolu bir hayata
sahip olacaktrlar. Bu yolla hakkn honutluunu ve
rzayetini elde edeceklerdir. Amelleri, davranlar, ahlaki
ve hareketleriyle, hayata sefa, samimiyet, tatllk, nur ve
gzellik balayacaklardr.
Kadnn Konumu ve Hayat Hakknda Tarihe Yeniden
Bak
Tarihte cahiliye halknn kadn cinsine kar gsterdii
vahetler fevkalade ilgintir.
Hak mantndan ve vahiy nurundan uzak yaayan
kimseler kadn erkein ehvet dolu hayat iin bir ara
olarak kabul etmiler ve kadn erkek iin eitli lezzetleri
temin etme arac olarak saymlardr.
Kadn iin okuma yazmay tehlikeli grmler, hayatn
doal ileri ve yaknlarn ziyaret iin dahi evinden
kmasn caiz grmemilerdir. Onlar, kadn evin drt
duvar arasnda yaamas gerektiini sylemi ve
istediini yapan bir varlk olarak grdkleri erkek
karsnda kadn iradesiz bir varlk kabul etmilerdir.
lahi Hristiyanlk dininden yz seksen derece sapm
olan Hristiyan blgelerde yle diyorlard: Kadn, tpk
kpein azn baladklar gibi azn balamaldr.
Onlar kadnn ruhunun hayvani mi yoksa insani bir ruh
mu olduu hususunda phe tayorlard.
Afrikada kadn bir mal ve servet konumundayd.
Onun iin bir inekten ve koyundan daha fazla deer
tanmyorlard. Her kimin elinde daha ok kadn varsa
daha ok zengin saylyordu. Kadnn alnp satlmas ve

topra apa yapmas iin kullanlmas sradan bir i
olarak kabul ediliyordu.
Kelde ve Babil'de ise kadnlar dier mallar gibi
satlyor, her yl bu i iin bir Pazar kuruluyor ve evlilik
ana gelmi kzlarn satlmas iin ortam salanyordu.
Hindistanda kz ocuklarn be yanda evlendiriyor,
onlar iin hi bir hak tanmyorlard. Kadnn hayatn
erkein paraziti olarak kabul ediyor ve ei ldnde onu
eiyle birlikte yakyorlard. Hi bir varln kocas lm
kadndan daha aa olduunu kabul etmiyorlard.
Bugn de ayn ekilde gazeteler birok Hindularn
eyiz temin edemedii korkusuyla kzlarn kkken
ortadan kaldrdn yazmaktadrlar.
in ve Tibette kadnlarn drt duvar arasnda alma
dnda hibir hakk yoktu. Kadnn yol yrme gcn
dahi ortadan kaldrmak iin doduktan sonra ayaklarn
demirden bir kalba koyuyor, onbe yana geldikten
sonra da o kalb ayandan ayorlard.
lim, bilgi, felsefe ve hikmet merkezi olan antik
Yunanda da kadnn kz ocuk dourmas bir su
saylyordu. kinci defa kz dourduunda mahkemede
yarglanyor ve cezaya aptrlyordu ve nc defa ise
idam edilmesine hkmediyorlard. Arabistanda Kuran-
Kerimin de buyurduu gibi kz ocuklarnn diri diri
topraa gmlmesi ok sradan bir iti.
Aralarndan birine bir kz olduu mjdelendii
zaman ii gamla dolarak yz simsiyah kesilir.
Kendisine verilen kt mjde yznden, halktan
gizlenmeye alr; onu utana utana tutsun mu, yoksa
topraa m gmsn? Ne kt hkmediyorlar! 1
1
Nahl, 58- 59
78..SLAMDA ALE DZEN
Bu hususlar cahil ve aklsz halklarn kadn cinsine

reva grdkleri cinayetlerden sadece birer rnektir.
Bunlarn detaylar kadn hayatyla ilgili kitaplarda
kaydedilmitir. O kaynaklara mracaat edebilirsiniz.
nceki satrlarda kadna reva grlen on hususta ilahi
mukaddes slam dininin grlerini okudunuz. Oysa
Kuran ve rivayetler dilinde kadnn cinsi hakknda u
balklar yer almtr:
mm: Her eyin kk kayna ve merkezi anne- 1
Ekin: Trn beka sebebi, 2
Elbise: Hayatn rts3
Teskin: Huzur sebebi4
Reyhan: Gl dal ve zarif 5
Nimet: Hakkn inayeti 6
Evlenen veya evlenmek isteyen genler ve erkekler,
Hakkn bu gzel ve fayda dolu yaratnn varlksal
etkilerine, manevi konumuna daha ok dikkat etmelidirler
ve Allahn peygamberleri, imamlar, veliler, alimler,
arifler, filozoflar, yazarlar, byk fakihler ve Allahn
kulu olan salihlerin bu kadnlarn temiz ve iffetli
eteinden varlk alemine ayak bastn bilmelidirler.
Kadnlar, insana hayatnda btn bu hayrlarn ve
bereketlerin kayna konumunda olmulardr. Deerli
anne ve babalar da kzlarnn vcudunda da saysz
kemallerin ortaya kmas iin daha dikkatli davranmal,
fedakarlk derecesinde onlarn insani ve ilahi terbiyesi
iin aba gstermelidirler. Erkekler de elerinin haklarn
Kasas, 7
Bakara, 223
3
Bakara, 187
4
Rum, 21
5
Vesailu ia, Babul Evladda nakledilen rivayetler
6
a. g. e
1
2
byk bir kemal, vakar ve edep iinde riayet etmelidirler

ki, anne ve babalarn evinde ve elerin haklarna riayeti
sayesinde, salih nesil yetitirmeye hazrlkl olsun ve bu
yolla insanlk toplumu en iyi ekilde manevi doyuma
ulasn.
Hristiyan bir kzn savata esir dmesinden, mam
Hadinin (a.s) evine gelmesinden onuncu mam ve Hz.
Hekime Hatunun ilahi terbiyesi sayesinde evrensel
adaleti yayacak olan on ikinci mam dnyaya getirecek
bir konuma gelmedi mi? Kadn bylesine kemallerin ve
hakikatlerin bil kuvve emesi konumundadr; vahiy
hidayetinin ve hayr retmeninin nuru sayesinde fiiliyata
ulam ebedi kaynaklarn ve etkilerin kayna haline
gelmitir.
Kadn aalamak, onun ahsiyetine saldrmak, dinin
hikmete dayal emirlerine aykr olarak kadn
snrlandrmak, kadna eziyet etmek, anne babasn ve
akrabalarn grmesini yasaklamak, acyla ve ask suratla
kadnla birlikte yaamak, gnlk ilerden yorgun ve
dardaki ileri bandan akn bir halde eve dnerek
kadnn karsna gemek, kadnn igdlerini zellikle
de cinsel igdlerini tatmin etmemek ve benzeri birok
konu din asndan beenilmeyen bir itir. Olduka irkin
bir davran ve ar bir zulmdr.
Eer hayatn ak ve muhabbet zere olmasn
istiyorsanz, kadnn ahsiyetine riayet ediniz. Kadna
dostluk ve sevgi gsteriniz. Onun gnln almaya
alnz. Ev ilerinde ona yardmc olunuz, ona eziyetten
saknnz. Gnlk ilerinden yorgunluundan, varlksal
snrllndan oluan baz ilerini, btn vcudunuzla
grmezlikten geliniz ki, hayatn tatlln tadasnz ve bu
80..SLAMDA ALE DZEN
metodla rahmet sahibi Allaha en yce derecede ibadet

etmi olasnz.
Kadn hayrn kayna, insanln tarlas, hayatnzdaki
rt, huzur sebebi, varlk glistannn zarif ve latif gl ve
yannzdaki hakkn nimetidir. Yce slam peygamberi
kadna sevgi gstermeyi gzel koku ve namaza ilgi ile bir
arada zikretmilerdir:
Bana dnyadan kadn, gzel koku ve gzmn nuru
olan namaz sevdirildi.1
Eer insan kadnn haklarna riayet ederek ve
ahsiyetine sayg gstererek ondan salih ve layk evlatlar
edinirse lm sonrasnda bile amel defteri kapanmaz ve
lmden sonra ocuunun salih olmasndan ve temiz
etkilerinden yararlanr. Allah Resul yle buyurmutur:
nsan lnce u ey dnda ameli kesilir: Sadaka-i
cariye2, istifade edilen ilim ve kendisine dua eden salih
bir evlat.3
O halde babalar ve anneler kzlarnn deerini bilmeli,
erkekler temiz ve layk elerini takdir etmelidirler ki, kz
yetitirmek ve hanmna elik etmek, insan iin dnya ve
ahirette hayr kayna haline gelsin.
Bihar, c. 103, s. 218

Devam eden hayrl i
3
Mevaizul Adediyye, c. 138
1
2
)(

mam Ali (a.s) yle buyurmutur:

Bakasna kle olma; phesiz Allah seni hr
klmtr!
(Bihar, c. 77, s. 214)
slamda Kadn ve
Erkein stiklali
SLAMDA KADIN VE ERKEN STKLAL....84
nsann stiklal ve Hrriyeti

nsann yaratl, ruh zgrl, hayat ilerinde
bamszlk ve seimde zgrlk esasna dayaldr.
Hi kimse baka birisini kle ve kul edinme hakkna
sahip deildir ve onu kendi isteklerine esir edemez.
Hrriyet ve zgrl ortadan kaldrmak, bamszlk
ve iradesini yok etmek, byk bir gnah ve hyanet ve
cinayettir.
zgrlk, irade, bamszlk ve hrriyet insann
mayasyla karmtr. nsann tabiat ve yaratl bu
hakikat zere yaratlmtr. zgrlk ve bamszlk,
Hakkn insann vcuduna balad en byk nimettir.
Gelimek, kemale ermek, zahiri ve batini yce
makamlara ulamak iin en stn bir kaynaktr. zgrlk
atmosferi en yce atmosferdir. zgrlk ve hrriyet hal
ve haleti ise insan iin en gzel hal ve halettir.
slamn
zulmle
mcadelesinin
en
nemli
rneklerinden biri de ite bu alandadr. slam, smrmek
isteyen ve zgr yaratlm insanlar kullua ve klelie
srklemek arzusu iinde olan kimselere kar byk bir
sava amtr. slamn cihat hususundaki nemle
vurgulad emirler, zulm ve zalimlerin boynuzunu
krmak iindir. Zulm, zalimlerin ve insanlarn
zgrlne saldrda bulunanlarn boynuzlarn krmak
iindir.
Hayat tarihi boyunca hayat alanna girmi olan btn
zararlar, ite bu zgrlkleri ortadan kaldrmann ve
insanlarn bamsz ve zgrlne saldrnn sonucudur.
SLAMDA KADIN VE ERKEN STKLAL..85
Zulm kabul etmek, zgrlk ve hrriyetini satmak, en

byk gnahlardan saylmtr ve insann, Hakkn
rahmetinden uzaklamasna neden olmaktadr. Ayn
zamanda maddi ve manevi menfaatlerin tehlikeye
dmesidir.
zgrlk, hrriyet, seim ve Hak Teala'nn insann
kabiliyetinin tomurcuklanmas, kemale ermesi ve
gelimesi iin kendisine inayet buyurduu iradeyi
korumak farzdr. Saldr tehlikesi karsnda her ne kadar
can verme pahasna da olsa bunu savunmak gerekir.
Hrriyet Hakknda lgin Bir Hikaye
Tarihte yer ald zere Yezid veya bir valisi hacca
gitmek iin Medineye girdi. Kureyten birine haber
gnderdi. O ahs, zalimin meclisine gelince ona yle
dedi: Benim klem ve kulum olduunu ikrar et. Eer
seni istersem bir kle gibi satarm eer istersem de bir
kle olarak tutarm. O ahs yle cevap verdi: Allaha
yemin olsun ki sen kk, asalet ve nesep asndan benden
daha yce deilsin. Baban cahiliye dneminde ve
slamn hakim olduu yllarda da benim babamdan daha
iyi deildi. Senin dinin ve imann da benden stn
deildir. yilik hususunda da benden hibir stnln
yoktur. Bendeki btn bu hususiyetlere ramen nasl olur
da senin klen ve kulun olduunu ikrar ederim O zalim
ahs ise yle dedi: Eer burada bunu ikrar etmezsen
seni ldrmelerini sylerim. O ahs yle cevap verdi:
Benim ldrlmem Hz. Hseyinin ldrlmesinden
daha byk bir olay deildir. Durum byle olunca zalim,
o ahsn ldrlmesini emretti. O ahs da hrriyet,
86....... SLAMDA ALE DZEN
zgrlk, irade ve bamszln korumak iin yce

ahadet feyzine ulat.1
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) ise yle buyurmutur:
Ey insanlar! phesiz insanolu kle ve cariye olarak
domamtr. phesiz insanlarn tm hrdr.2
Hakeza Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Bakasna
kul olma phesiz Allah seni hr klmtr.3
Dikkat etmek gerekir ki, zgrlkten maksat insann
kendi trdeine kulluk ve klelikten, ehvetler yanl
igdler ve ahlaki irkinliklerden bamsz olmas
anlamndadr.
nsan dnyaya gelince pak temiz, deerli bir cevher,
yce bir varlk, bakasna klelikten zgr, nefsi
yceliklere sahip, vcud erafeti ve tek kelimeyle
rezaletlerden, aalklardan zgr ve irade sahibi bir
varlk olarak dnyaya gelmektedir.
Hazret-i Hakkn hidayeti akl, ftrat, peygamberlerin
nbvveti, imamlarn imameti, Kuran- Kerim ve basiret
sahipleriyle birlikte bu zgrl ve iradeyi kullanmas
iin insan takip etmektedir; ki Allah-u Teala'nn
btn
bu ltuflar ve inayeti sayesinde kendi zgrlnden
istifade etsin, gzellikleri semeye kalksn ve bu yolla
dnya ve ahiret saadetini elde etsin.
nsan eer bu manaya tevecch etmez, hakkn
hidayetinden yz evirirse, phesiz zgrlk ve iradesini
Firavun gibi kimseler, zamann tautlar, hrs, kibir, haset,
igdler ve ehvetler karsnda kaybeder. Dnyann
klesi ve bakalarnn kulu olur. ehvetlere, igdlere,
Revze-i Kafi, s. 313

Mizanul Hikmet, c. 2, s. 351
3
Bihar, c. 77, s. 214
1
2
hrsa ve tamaha esir olur. Ycelik, saadet, dnya ve ahiret

hayr hakknda asla nasiplenemez.
Her trl ktle bulaan ve her trl ehvet ve
gnah ileyen kimseler, herkese itaat edenler, bu
lakaytln ve laubaliliin adn zgrlk olarak
adlandrmaktadrlar. Oysa bunlar hakikatte cahil bir kul,
aalk ve zillet iinde bir kle ve aresiz bir varlk
haline gelmilerdir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: Kim
ehvetleri terk ederse, hr olur.
Hakeza yle buyurmutur: Dnya geit yurdudur ve
iindeki insanlar da iki ksmdr: Biri nefsini satar ve onu
bylece helak eder; dieri ise nefsini btn bunlar
karsnda satn alr ve bylece de onu (dnya ve ahirette
her trl ktlkten zgr klm olur.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Kimde bu be
sfattan biri olmazsa, onda faydalanlacak fazla bir ey
olmaz. Birincisi vefa; ikincisi, tedbir; ncs, haya;
drdncs, gzel ahlak ve beincisi de btn bu
hasletler iinde barndran hrriyettir.1
Hz. Ali (a.s) ise yle buyurmutur: Hrs ve tamah,
seni kle etmesin oysa Allah seni hr yaratmtr.2
Yine Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Hr insann
baarsndan biri de, helal yoldan mal kazanmaktr.3
nemli Bir Mesele
zgrln anlamna, hakikatine, iradenin deerine ve
insann, hakkn hidayeti glgesinde zgrlk, hrriyet ve
iradesinden nasiplendii zaman yce makamlara, yeterli
Mevaizul Adediyye, s. 268
Mizanul Hikmet, c. 2, s. 352 ve 352
3
a. g. e
1
2
derecelere ve dnlemeyecek gereklere ulatna

tevecch ettiiniz takdirde, mrmz boyunca ve btn
olaylar ve belalar karsnda hrriyetimizi korumaya
alrz. Hrriyetini korumak ise, Rabbin rzayet ve
honutluuna erimesine neden olur.
Bildiimiz gibi atom iki merkezli ekirdekten ve
birka tane elektrondan olumaktadr. Elektronlar zel bir
dzen ve belirlenmi bir sratle Allah-u Teala'nn iradesi
erevesinde merkezi ekirdein etrafnda ona cezb
olmu bir halde dnmektedirler. Bu dnem ve srat bu
zel dzenin, bu ekme ve cezb olmann bereketiyle
vcuda gelmitir. Atom nerede olursa olsun ve hangi
program stlenirse stlensin sadece fayda verme ve
menfaat balama dnda bir programa sahip deildir.
Ama bu ekim ve cezb olma durumu ortadan kalkar ve
elektronlar kendi zel sisteminden dar kacak
olurlarsa ve protonlar ile merkezi ekirdek arasna ayrlk
decek olursa, tahrip, fesat, zarar ve isyan dnda bir
neticesi olmaz. nsanlar da tpk bir atom gibidir.
Vcudun merkezi ekirdei, onun ftrat, tevhidi Allah
istemesi ve Allah aramasdr. Varlnn, vcudunun
kvam ise, btn zahiri organlarn ve batn haletlerini
hakka ynlendirmesi ve Rabbin istekleri ve emirleri
dorultusunda hareket etmesidir. Ve de btn hareket ve
durularnda hakka olan aktan ve Allaha olan itaatten
ayrlmamaldr. Zira Haktan ayrlmak, dostun, akn ve
marifetinin cezbesinden dar kmak, Allah merkezli
izgiden kaymak, insann organlarnda, batnnda ve
zahirinde birok fesatlarn meydana gelmesiyle eittir.
Kuran- Kerim yle buyurmutur: Kfredenleri de

dnya ve ahirette iddetli azaba uratacam. Onlarn
hi yardmclar olmayacaktr.1
nsan baz fesatlar karsnda kontrol eden etkenlerden
biri de ok nemli evlilik meselesidir. nsan iman, ahlak
ve amelden ibaret olan gerekli liyakatten gc orannda
nasiplenirse, dengi olan layk bir e edinirse, zahiri ve
batn bir yere kadar kontrol altna alnr, zgrlk ve
hrriyeti korunur. Haram ehvetlere, kirli programlara ve
uygunsuz dostlara klelikten gvende kalr.
Birok erkekler, iman ve ahlak ycelikleri sebebiyle
elerini, insani yceliklere ve ilahi makamlara
ulatrmlardr. Nice kadnlar da basiretleri ve
uyanklklar sebebiyle erkeklerini insani yce makamlara
ve melekuti yce derecelere nail klmlardr.
Layk ve Yce E
Hicri altmnc ylda Zuheyr b. Kayn-i Beceliyy
birka kiiyle birlikte bir hac yolculuuna kt ve hac
ibadetlerini yerine getirdi. Zuheyrin ynettii bu kervan
kendi evinden Allahn evine doru yola koyulan kk
bir kervand. Onlar Allahn evinden kendi evlerine geri
dnyorlard. Zuheyr evine dnmekte olduunu
zannediyordu. Ama kendi kaderinden haberi yoktu.
Zuheyr Allahn evinden kendi evine dnerken bu
gerekten haberdar deildi. Zuheyrin kk kervan
hacdan dnerken Hseyinin (a.s) byk kervanyla ayn
yerde konaklamak istemedi ve Mekke dalarndan
aaya dklen bu tatl nehir denize karyordu. Hz.
Hseyinin Kervan bir yerde konaklaynca Zuheyrin
1
Al-i mran, 56
kervan oradan gidiyordu ve daha yukardaki bir konakta

konaklyordu. Eer Hseyinin kervan bir konaktan
geiyorsa Zuheyr o konaktan konaklyor ve rahatlna
bakyordu. Btn gcyle Hseyinle karlamamaya ve
onun yzne bakmamaya alyordu. Neden?
Zuheyrin
toplumsal
konumu
onun
byle
davranmasn gerektiriyordu. nk o Alinin
dostlarndan ve ehlinden biri saylmyordu ve bu aileyle
bir ii yoktu. Zuheyr Osmann dostlarndan biriydi.
Yezidi hkmetin yaknlarndan ve hakim snfn
dostlarndan biri saylyordu. Bir yandan da Hseyini
ok iyi tanyordu. Alinin ailesine kar byk bir sayg
duyuyordu. Alinin ldrlmesi olayna karmak
istemiyordu. Ksacas tarafsz kalmak istiyordu. Ama
Emeviler'le dostluunu korumaya alsa bile Hseyin ile
savamak istemiyordu. Hseyin ile yz yze gelmek bu
metoda aykryd. Yezide Zuheyrin Hseyinle
grt haberi ulaacakt. Eer Hseyin ondan yardm
isterse ne yapacakt. Hseyine yardm edecek olursa
dostlarndan olacakt. Eer yardm etmezse Hseyine
isyan etmek doru deildi.
Zira o Alinin oluydu, Fatmann oluydu, yce bir
kimseydi. slam Peygamberinin yadigaryd. Nasl
olurdu da onun emrine itaat etmezdi. Allaha ne cevap
verecekti! Cehennem ateine kar ne yapacakt!
Tarafszlk en iyi yoldu. O halde Zuheyrin kervan
Hseyinle karlama ihtimalinin olmad bir yerde
konaklanmalyd. Zuheyr bir ey istiyordu, kaderi ise
baka bir eydi! Arabistann scak ve kuru lleri, uzak
ve uzun konaklar vard. Kervanclar mecburen ister
istemez bu konaklarda konaklyordu. Zuheyrin kervan
da bir konakta konaklamak zorunda kald ve bylece
Hseyinin kervanyla ayn yerde konaklad. Bu topraklar

Osman taraftar olan bir kiiden Ali taraftar olan bir kii
ve Yezidi bir kiiden Hseyni bir kii yaratt.
Zuheyrin taraftarlarnn adrlar bir yere kuruldu.
Hseynilerin adrlar ise dier bir tarafta kuruldu.
Hseyin Zuheyrin kahraman, cmert, mehur,
konumac, gl ve bilgili bir kimse olduunu biliyordu.
Dolaysyla btn bu liyakatlerine ramen insanlardan
uzak durmas meyye oullar gibi vahilerin rts
altna girmesi, doru deildi. zgr bir insann
zgrln kullanmamas doru bir i deildi. Deerli
bir cevherin bir harabede olmas ve layk bir insan olarak
ortaya kmamas kabul edilemezdi.
Bu konakta da Zuheyr ihtiyatl davrand. Mmkn
olduu kadar Hseyinden uzak durmaya alt. Ona
yakn olmad. Hseyin devletin aleyhine kyam etmiti.
Zuheyr ise devletin taraftarlarndan biriydi. Zamann
devleti kendi dostlarndan, dmanlarna kar dmanlk
iinde olmasn, isyanclar bastrmasn istiyordu. Onlara
yakn olmak en byk su saylyordu. Zuheyr bir adrda
oturdu. Yaknlaryla yemek yiyordu. Aniden Hseyinin
gnderdii eli ortaya kt. Selam vererek yle dedi:
Zuheyr! Hseyin b. Ali seni istiyor!
Zuheyr, Hseyin ile kar karya gelmekten korktuu
iin dehete kaplarak bir sz syleyemedi. Artk
dnecek bir durum kalmamt. Byle bir durumu n
grmemiti. Ne yapacan armt. Ya Hseyinin
mesajn grmezlikten gelecek ve emrine isyan edecekti
ya da Yezide srt evirerek Hseyine doru gidecekti.
Her iki ite hedefledii tarafszlna aykryd. Artk
imdi tarafszlk oyunu yrrle koyulamazd.
Oradakiler derin bir sessizlie brnd. Azndan
lokmalar dt. Yemek unutuldu, sz unutuldu.

Hseyinin elisi ayakta durmu, durumu gzden
geiriyordu. Hayretler iinde kendi kendisine yle
soruyordu: Bu sessizliin sebebi nedir? Neden Zuheyr
gelmemektedir ve neden en azndan gelmediini
sylememektedir. Hseyin onu zorlamamtr. Zuheyr
cevap vermek hususunda zgrdr.
Birka dakika byle geti, Zuheyr karar veremedi.
Evet mi demeliydi yoksa hayr m? Bir nur penceresi
Zuheyri aknlk ve tereddt karanlndan kurtarmal
ve karar almasn salamalyd. Zuheyrin mrnn en
hassas anlaryd. lm ve hayatn yol ayrmnda kalmt.
Zuheyr devletin gcnden haberdard. Hseyinin dostlar
da tannm kimselerdi. Hseyin lecek olursa, Hseyin
ile olan herkes de lecekti. Hseyinin ailesinin de esir
deceini biliyordu. Hseyinin kendisini neden
ardn ok iyi anlyordu. Hseyinin yolunun cennet,
Yezidin yolunun ise cehennem olduunu ok iyi
biliyordu. O saadet idi, bu ise ekavet!
Aniden bir imek akt. Bir kadn sessizlii bozdu.
Zuheyre karar alma gcn geri dndrd. Zuheyrin ei
Delhem dnda kimse deildi. Delhem yle dedi:
Zuheyr! Allah Resulnn Olu seni aryor. Sen
neden gitmiyorsun? Suphanallah! Git bak ne diyor!
Szlerini iit ve geri dn.
yi kadn gerekten ne de iyi bir eydir. Zuheyr hemen
yerinden kalkt. Hseyine doru gitti, ok gemeden geri
dnd. Yznde tebessm vard. Yzndeki hznler
gitmiti. Yanaklar sevin doluydu. Karanlk gitmi, nur
geri gelmiti. Tarafszlk bitmi, tek tarafllk geri
dnmt. O ksa zaman iinde Hseyinin Zheyre ne
dediini ve Zuheyrin neler iittiini hi kimse
bilmiyordu. Zuheyr kervannn bana gelince yle dedi:

adrm gtrnz ve Hseyinin adrnn yanna
kurunuz. Bylece bir nehir bir denize kart. Yezidi olan
Zuheyr Hseyni oldu. Zulmn darlklarndan dar kt.
Adaletin geni alanna girdi. Osman taraftar biri gitti, Ali
taraftar biri geldi. Gerekten de saadet insann peinden
gelmektedir. Zuheyr dostlarna hitap ederek yle dedi:
Herkim bana tabi oluyorsa benimle olacaktr. Aksi
takdirde vedalamamz gerekir.
Zuheyrin amcas olu olan Selman-i Beceliyy,
Zuheyre katld, Hseyni oldu ve ehadet gn de le
namazn Hseyin ile kldktan sonra ehadete eriti.
Zuheyr dnyadan ve iindekilerden yz evirdi,
Hseyine katld, Hseyin ile can verdi. imdi de o
alemde Hseyin ile birliktedir. Zuheyr kendi deerli
eiyle vedalanca yle dedi: Sen akrabalarnn yanna
geri dn ki benden taraf sana bir zarar gelmesin.
Maln ve mlkn eine verdi, eini amcasnn
oluyla birlikte kabilesine geri dndrd. Delhem alad
ve deerli kocasyla vedalarken yle dedi: Allah
senin yarin ve yaverin olsun! Senin iin hayr dilesin! Bu
son anda senden bir isteim var. Kyamet gn
Hseyinin ceddi Resulullahn huzuruna varnca beni an
ve beni unutma.1
Evet! Zheyrin hrriyeti, zgrl, gzel seimi ve
iradesi Emeviler tarafndan yama edilmiti. Ama onun
layk ei btn bu deerlerin Zheyre geri dnmesine
neden oldu. Zuheyr tauta kulluktan kurtulua ererek
ebedi saadetin kucana doru kotu!
Piva-i ehidan, s. 328
O halde evliliin, insann hrriyetini, iradesini veya

zgrlk ve bamszla geri dnn garantilediini
syleyecek olursak, hi de bo bir sz deildir.
Evlenerek kendimizdeki ilahi ruhu koruyalm. Allah-u
Teala tarafndan bizlere verilen hilafet makamn,
ehvetlerin ve fesatlarn elinden gvende klalm. man ve
salih amelimizin geliimini arttralm. Dinimizin yarsn
koruyarak dier yars hususunda takva ve haramlardan
saknmakla zarar grmekten uzak tutalm.
Erkek evlilik atmosferinde kadnn kemallerinin
tomurcuklanmasnda pay sahibidir ve kadn da erkein
makamlarnn gelimesinde ortaktr.
Kadn bilgili, layk ve deerli bir varlktr. yle ki
bykler yle buyurmulardr: Erkein vcudunda
hakikatlerin zuhur etmesine neden olan kadndr. Erkek
erafetli asil ve yce bir varlktr. Nitekim onun hakknda
kadnn ilahi derecelere ulama sebebi olduu
sylenmitir.
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Dnya
kadnlarndan cennete giren ilk kadn Haticedir. Bu
anlam da kadnn ilahi ruhuna, hak adna stlendii
hilafet makamna, yce deerlere sahip olduuna, insan,
ahlaki ve imani sermayesi bulunduuna delalet
etmektedir.
Evet, kadn heva ve hevesten zgr, tautlar esaretten
bamsz, haram ehvetlerden ve isteklerden zgrdr.
Hakeza erkek de byledir. Kadn ve erkein her ikisi de
deerli bir cevherdir ve yaratln azametli geniliinde
iki yce hakikattir. mam Hseyin (a.s) Hrr b. Yezidin
zgrln ve hrriyetini o ehidin ycelik sahibi
annesine isnat etmektedir. Mminlerin emiri de Malik-i
Eterin azametini annesinin ilahi ve temiz eteklerinin
tecellisi olarak kabul etmektedir. Erkek, evde kadn iin

iyiliklerin rnei olmaldr. Kadn da erkek iin ayn
konumda bulunmaldr. Her ikisi de ocuklar iin iyiliin
ve gzelliin sembol olmaldrlar.
Kadn ve Evlilikteki zgrl
Anne ve babalar dikkat etmelidir ki e seimi deerli
slamn buyurduu nemli artlar eliinde evlenmek
isteyen ocuun kendisine aittir. Anne ve baba evlilik
iinde kzlarn istemedikleri bir kimseyle evlendirme
hakkna sahip deillerdir. Hakeza anne ve baba kzn
beenmedii bir kimseyle evlendiremez. Onlar e
seiminde hak tarafndan zgrle ve bamszla
sahiptirler. ok nemli bir rivayette de evlilik hususunda
seim zgrlne yle iaret edilmitir.
bn-i Ebi Yafur yle diyor: mam Sadka (a.s) yle
arz ettim: Ben evlilik iin bir e setim. Anne ve babam
ise baka birini setiler. Ne yapmam gerekir? mam
(a.s) yle buyurdu: Senin sevdiini se. Anne ve
babann setiini ise brak.1
iann byk taklit mercisinin ilmihalinde yle
okumaktayz: Eer kz iin uygun bir e bulunur ve eri
ve rfi adan kendisine denk olan bu kimseyle evlenmek
ister de babas veya byk babas buna engel olur ve sk
davranrlarsa bu durumda onlarn izni gerekli deildir.2
O halde erkek kendisine denk grd bir kz ve kz
da kendisine denk grd bir erkei seebilir. Bu
konuda anne ve babann rzayeti gerekli deildir. slamn
izni ve rzayetiyle evlenebilir.
1
2
Bihar, c. 103, s. 235

Risale-i Tevzihul- Mesail, Ayetullah Fazl Lenkerani, s. 418, 2236. mesele
SLAMDA
KADIN
VE
ERKEN
STKLAL..
..96
Anne ve babann kz ve ocuklarn evlilii hususunda

kabilesel ve snfsal isteklerini heva ve heveslerini hayata
geirmemek gerekir. Zira slamda zorbalk haramdr.
Zorbal kabul etmek de ayn ekilde haramdr.
ki astarla ylann inesi altnda uyumak,
ki srtla karncann inesinin zerinde yrmek,
Zahmet ve zorlukla bedeni yalayp,
Arlarn kovannn iine girmek,
Titreme ve ate arasnda yaral bir bedenle,
Kn tuzlu suyun altna girmek,
Daa stunsuz ve klavuzsuz,
Geceleyin iki gz kr yrmek,
Bana gre binlerce defa daha iyidir,
Arpa boyu zorbalk yk altna girmekten.1
Kadn ve erkek meru i seimi hususunda da zgr ve
bamszdr. lerinin rn ise onlarn kendisine aittir.
Onlarn gelirleri zerindeki malikiyeti meru malikiyettir.
Kadn, erkein izni dnda onun mal zerinde hibir
hakka sahip deildir; erkek de kadnn izni olmakszn
onun malna karamaz. Ayrca kadn ve erkein
bamszlnn hayatn tm boyutlarnda korunmas
gerektiine dikkat da edelim.
Meliku- uera, Bihar
Ey Meryem! Allah seni seip temizledi. Alemlerin

kadnlarndan seni stn kld.
(Al-i mran/42)
Vahy Mantnda
Kadnn Makam
100.. SLAMDA ALE DZEN
Hakkn Pak Dini

Mukaddes slam dininin dier din ve ekollerle btn
hususlarda ok derin ve temelli farkllklar vardr.
Peygamberin Ehl-i Beytinin ve Resul-i Ekremin hak
zere olan vasilerinin tefsir ettii ve masum mamlarn
beyan ettii slam olan ia, tevhid, kyamet, melekler,
nbvvet, imamet, Kuran, fert, aile, toplum, maddi ve
manevi iler, ahlaki ve pratik konular, kadn, erkek, evlat,
i ve kazan, terbiye, siyaset, hkmet ve benzeri birok
konularda dier ekollerden, kltrlerden ve mevcut
dinlerden ok byk farkllklar iindedir.
slamn bu adan syledii her ey hakikat, l,
zahir ve batn dnyasnda gerek rnekleriyle uyumludur.
zetle; hakkn ilminde ve varlk aleminin barnda yer
alan gereklerle uyum iindedir.
slam dininde hakikat mfessirlerinin beyan, onlarn
ilahi gr ve temiz bilgisinin rndr. Kuran-
Kerim'in ayetlerinin derinliklerinden algladklar
verilerdir.
Kuran- Kerim'de bu dinin konulara girii ve Kuran-
Kerim'in balangc Hakkn mukaddes vcudunun
rububiyet, rahimiyet ve rahmaniyet sfatyladr. Bu
gereklerin
hakikatlerinin
balangc,
slam
Peygamberinin melekuti ve ilahi kalbinden balam,
devam ise Ali b. Ebi Talibten On ikinci mama kadar
btn masum imamlarn beyanlaryla srdrlmtr.
Rahman, Hazret-i Hakka zg isimlerdendir ve
Allahtan bakas hakknda kullanlmamaktadr. Ama
Rahim Haktan gayrisi hakknda da kullanlan bir srattr.
VAHY MANTIINDA KADININ MAKAMI.101
Her iki sfatn da kk rahmettir. Hakkn mbarek

vcuduna oranla tercmesi de balayan ve esirgeyen
Allah demektir.
Kuran ayetlerini izah edenlerden bir grup yle
demilerdir. Rahman, Hakkn iyi ve kt btn kullarna
oranla sergiledii genel rahmetine iarettir. Rahim ise
salih ve itaatkar kullara zg olan hakkn zel rahmetine
iarettir.
Rahmaniyyet sfatnn zuhuru dnyada rahimiyet
sfatnn tecellisi ise ahirettedir. Ama bizzat Kuran-
Kerim'de bu farkllk hakknda bir bilgi mevcut deildir.
Kuran- Kerimde yle yer almtr: Benim rahmetim
her eyi kapsamtr.1
Bu sfatn varlklarn yaratlndaki tecellisi, onlarn
rzklar ve olaylardan kurtulular dikkate deerdir.
Bu iki sfatn yardmyla Allahn dergahndan yardm
dilemek, irfani bir halete, zel bir ruhiyeye ve zgn bir
sevince sebep olmaktadr. Bunun tepkisi de Hak Teala'nn
kula inayet ve tevecchdr.
slami eserlerde de yer ald zere Hazret-i Hak yle
buyurmutur: Kulum beni rahmaniyet ve rahimiyet
sfatyla ard zaman, onun isteklerine icabet
etmemekten haya ederim.
nsanlarn yaratl ve rzklandrl rahmaniyetin bir
tecellisidir; hidayet ve baarlar ise rahimiyetin bir
rndr.
Allah-u Tela, Kuran- Kerimde kendisini baka bir
ekilde de rahmetle vmtr: Hayr'ur-Rahimin,
Ehramer-Rahimin ve z'r-Rahmet. 2
Araf, 156
(Merhamet edenlerin en hayrls, merhamet edenlerin en merhametlisi, ve
rahmet sahibi)
1
Bu hakikatin zihne yaknlatrlmas iin Allah Resul

bu gerekleri ite bu ekilde insanlarn anlayabilecei bir
ifadeyle beyan etmitir; yoksa o alemde zaten say ve
derecenin bir anlam yoktur.
Allahn yz rahmeti vardr; onlardan birini yedi gk
ve yere yaymtr. O bir derece ile kendilerine uygun bir
ekilde btn yaratklara merhamet balamaktadr.
Yaratklar da o rahmetin yardmyla birbirlerine sevgi
gstermekte ve acmaktadrlar. Dier doksan dokuz
derecesi ise Allahn nezdinde sakl tutulmutur. Bylece
kyamet koptuunda, dnyada datlan bu bir derece
rahmet de doksan dokuz dereceye katlacak ve mminlere
ve itaat edenlere datlacaktr.
Rab ise, malikiyeti evrendeki btn varlklar ve btn
gerek alemleri kapsayan malik anlamndadr ve bu
malikiyet ortadan kaldrlamayan malikiyettir. Varlklarn
tedbiri, geliimi ve yetimesi bu gerek malikin kudret eli
ile gereklemektedir.
Hak Tealann varlk alemindeki btn zerrelerle
malikiyet ve tedbir balants, hakiki, ebedi, daimi ve zati
bir balant olduu iin insann, Allahn rububiyeti
karsnda baka bir rab edinmesinin, baka bir malik,
tedbir, mdebbir ve Onun kanununun dnda bir kanun
kabul etmesinin bir anlam yoktur.
Hayatn btn boyutlarnda gerek tevhidin tecellisi
ise insann btn vcuduyla Allahn malikiyet ve
tedbirinin glgesinde baki kalmasdr. Her kltr ve
ekolde Hakkn zddna zorla insann hayatn idare etmek
isteyen her trl malik ve malikiyet iddiasnda bulunan
kimseleri nefyetmesidir. Temiz La ilahe illallah
kelimesinin, hayatn btn boyutlarnda bunun dnda bir
anlam yoktur. Evet insann btn zahiri ve batni

ihtiyalarn, Hakkn rahmeti ve rububiyet nuru
gidermektedir. nsann dnya ve ahiret saadetini Allahn
ltuf, inayet, rahmet, merhamet ve tedbiri garanti
etmektedir.
lahi Peygamberlerin Hakkn Rahmet ve Rububiyetine
Tevessl Etmeleri
Hak Teala'nn rahmet ve rububiyetinden baka bir rab,
malik, mdebbir, mrit, rahmet ve ltuf kabul etmeyen,
kendilerini her an o malikin memluku ve o Rabbn
merbubu ve o mabudun abdi (kulu) sayan, dier rablerle
ve yersiz yere tedbir iddiasnda bulunanlarla btn
vcuduyla savaan, bazlarnn bu sava sahnelerinde can
verdii ve canlaryla Hakkn rahmetini, kltrn ve
malikiyetini ebediletiren ilahi peygamberler, btn
olaylar, skntlar, ihtiyalar ve hacetler annda Hakkn
rahmet ve rububiyetine tevessl etmilerdir.
Rabbimiz! Kendimize yazk ettik; bizi balamaz
ve
bize
merhamet
etmezsen
biz
hsrana
urayanlardan oluruz1
Nuh (a.s) ise kendisinin ve mminlerin kurtuluu ve
zalimlerin ise kknn yok olmas iin yapt bir
duasnda yle buyurmutur: Rabbim! Yeryznde hi
bir kafir brakma. 2
brahim (a.s) ise bir duasnda yle arz etmitir:
Rabbimiz! Ben ocuklarmdan kimini, namaz
klabilmeleri iin Senin kutsal evinin yannda, ziraata
elverisiz bir vadiye yerletirdim.3
Araf, 23
Nuh, 26
3
brahim, 37
1
2
Musa (a.s) da Medyen ehrinin kapsnda aresizlik

iinde kalnca Hakk Teala'ya mnacat ederek yle arz
etmitir: Rabbim! Dorusu bana indirecein hayra
muhtacm1
Hz. Yusuf (a.s) ise yle arz etmitir: Rabbim! Bana
hkmranlk verdin, ryalarn yorumunu rettin.
Ey gklerin ve yerin yaratan! Dnya ve ahirette
ilerimi yoluna koyan sensin; benim canm
Mslman olarak al ve beni iyilere kat. 2
Zekeriya (a.s) ise yle arz etmitir: Rabbim! Beni
tek bama brakma, sen varislerin en hayrlssn3
Allah-u Teala yce peygamberine de dua ve
mnacatlarnda yle demesini emretmitir: Rabbim!
Bala, merhamet et, sen merhamet edenlerin en
hayrlssn.4
Kuran- Kerim Allahn veli ve ak kullarnn gece
karanlnda ayakta iken, otururken ve yaratl
dnrken
yle
dediklerini
nakletmektedirler:
Rabbimiz bunu bouna yaratmadn.5
Masum imamlardan nakledilen, zellikle Kumeyl, Ebu
Hamza, Arefe ve Hz. Seccad'n on be mnacatnda
mbarek Rab kelimesi birok defa tekrar edilmitir.
Peygamberlerin bu makama tevessl ve dualarda bu
hakikatin tekrar bu meselenin azametini gstermekte ve
de insan hayatnn tm boyutlarndaki tecellisinin
ifadesidir. Sadece dua edenler yaptklar dualarnda bu
makama tevessl etmemilerdir. Hatta Hakkn rububiyeti
insanlarn hayat fezasnda, inanlarnda, amellerinde ve
Kasas, 24
Yusuf, 101
3
Enbiya, 89
4
Mminun, 118
5
Al-i mran, 191
1
2
ahlaklarnda ilmi
bulunmaktadr
ve
ameli
olarak
tecelli
etmi
Hakka badet ve Kulluun Yce Makam

ster kadn ister erkek insann bir tek hviyeti ve
cevheri vardr. Kemal ve insanlk belirtilerinin zuhur
yolunu kat etmek ve manevi makam ve derecelere
ulamak hususunda aralarnda hibir farkllk yoktur.
Eer batini bir meyil ve ftri bir ekimle akl, nbvvet,
imamet, merhamet sahibi retmenler ve artlar haiz
mrebbilerin yardmyla hakkn rububiyetini kabul
edecek ve Hazret-i Hakkn hidayet, tedbir ve
malikiyetini hayatn btn boyutlarnda kabullenecek
olursa, tauta klelik bataklna, nefsin heva ve
isteklerine dmekten ve eytani ekol ve kltrlere
yakalanmaktan gvende olur. Gerek malike oranla kul
olmann bereketiyle yce, melekuti ve ari makamlara
ykselir.
Kadn ve erkek zahiri ve batini yaratlnda
rahmaniyet, rahimiyet ve Hazret-i Hakkn rububiyetinin
tecellisidir. Bu ilahi kitabn apak ayetlerinden de
istifade edildii hibir inkar, itiraz, ek ve phe kabul
etmeyen bir gerektir. Kadn da insandr; kadn da
kabiliyetlere ve manevi gler sahiptir. Kadn vahiy
dilinde erkekle eit bir cevhere ve kimlie sahiptir.
Kadn ilahi rahmettir. Kadn hakkn rububiyetinin
tecellisidir. Kadn aalamak, kadna saldrmak ve
haklarn inemek onun hakl programlarn korumaktan
yz evirmek, insanlk dairesinde onu zayf saymak,
yersiz yere onu boamak, kadnla ocuunun arasn
ayrmak ve benzeri birok ktlkler beer zerinde
malikiyet iddiasnda bulunanlarn, tarihteki Firavunlarn,
sultac kltrlerin, zalimlerin, zorbalarn ve diktatrlerin

uursuz eserleridir.
talyada insanlar erkek kz ocuuna sahip olunca ok
sevinmekteydi. nk eyasna yeni bir ey eklenmiti.
On veya on drt yana geldikten sonra da onu pazara
gtryor, satyor ve ald parayla da gnlk
ihtiyalarn gideriyordu.
Bazen talyada kadnlara kzdklar zaman da onu
iinde kaynar zeytinyann bulunduu bir kazana atyor
ve yok ediyorlard.
Kadn onlara gre bir hizmeti, kle, cariye, ehvet
arac olarak kullanlyordu. Henz de beeri kltrlerde
kadn birok haklarndan mahrum bulunmaktadr.
Ama hak dininde ve vahiy mantnda kadn yce bir
varlktr. Manevi birok hayrlarn kaynadr, kabiliyet
ve ilahi glerle donanm bir kainattr.
Kadn eer deerini tanyacak, insani konumunu
koruyacak ve geliimi ve terbiyesi hususunda slamn
yce retilerinden gc orannda istifade edecek olursa,
tertemiz bir Meryem, yce bir Hatice, layk bir Zeynep ve
Hazret-i Hakkn dergahnda layk bir makam sahibi
olacaktr. Aksi takdirde nankrlk yolunu kat eden,
hakkn nimetlerini inkar eden ve hakkn hidayetinden yz
evirdii iin de dnya ve ahirette rsva olan hakkn
ebedi lanetine maruz kalan erkeklerin konumuna
decektir.
Vahiy Mantnda Kadn
ok deerli Mecmeul Beyan tefsirinde 1 yle yer
almtr: Esma bint-i meys, deerli ei Cafer b. Ebi
1
Mecmeul Beyan, c. 8, s. 358
Talible ilahi ve salt dini korumak iin yaptklar hicretten

geri dndklerinde Peygamberin elerini grmeye gitti ve
onlara yle dedi: Kuranda kadnlar hakknda bir ayet
var mdr? Onlar, Hayr dediler. Bylece Esma
hemen Allah Resulne kotu ve yle arz etti: Kadnlar
mitsizlik ve ziyan iindedirler. Peygamber, Hangi
adan? O yle arz etti: Erkekler hayrla anld gibi
kadnlar anlmamtr. Bunun zerine merhamet sahibi
olan Allah u ayeti nazil buyurdu: Dorusu erkek ve
kadn Mslmanlar, erkek ve kadn mminler, boyun
een erkekler ve kadnlar; doru szl erkekler ve
kadnlar, sabrl erkekler ve kadnlar, gnlden
balanan erkekler ve kadnlar, sadaka veren erkekler
ve kadnlar, oru tutan erkekler ve kadnlar, iffetlerini
koruyan erkekler ve kadnlar, Allah ok anan
erkekler ve kadnlar, ite Allah bunlarn hepsine
mafiret ve byk ecir hazrlamtr. 1 Bu ayet-i
erifede ak bir ekilde yer ald zere kadnlar da
erkekler gibi manevi ve melekuti on yce makama
ulaabilirler ve bu yolla hakkn mafiretini ve uhrevi
byk mkafat elde edebilirler. O makamlar unlardr: 1slam makam, 2- man makam, 3- taat makam, 4Doruluk makam, 5- Btn olaylar karsnda sabr ve
istikamet makam, 6- Hakkn cezasndan ve azametinden
korku makam, 7- rn sadaka olan ycelik ve
cmertlik makam, 8- Oru makam, 9- Nefsini kontrol
etmek ve ehvetlerine malik olmak makam, 10- Hakk
zikir ve hatrlama makam.
Esma bint-i Yezid-i Ensari Allah Resulnn huzuruna
vard. Peygamber ashaptan bir grup ashapla oturmu
bulunuyordu. Esma yle arz etti: Annem babam sana
1
Ahzab, 35
feda olsun! Ben kadnlarn temsilcisi olarak sana gelmi

bulunmaktaym. Canm sana feda olsun! Bil ki, dou ve
batda bulunan her kadn bu inan zeredir ve benimle
ayn gr tamaktadr. Allah seni btn kadn ver
erkeklere risaletle gnderdi. Biz de sana ve Hazret-i
Hakka iman ettik. Ama tr olarak kadnlar olduka
snrl, evin iinde mahpusturlar. Bir ok eksiklikleri
vardr. Erkeklerin ehvetlerini tatmin hususunda
teslimiyet iindedirler. Uzun bir mddet ocua hamile
kalmaktadrlar. Ama siz erkekler Cuma ve cemaat
namazna gidiyor, hastalar ziyaret ediyor, cenazelerin
teyii merasimine katlyorsunuz. Defalarca hac
ziyaretine gidiyor, hepsinden de nemlisi Allah yolunda
cihat etmekle kadnlar zerinde stnlk sahibisiniz.
Erkekler, hac, umre veya snrlar korumaya gitmektedir.
Biz kadnlar ise erkeklerin maln koruyor, elbiselerini
dikiyor ve ocuklarn terbiye ediyoruz. Biz hangi
mkafat, ecir, nasip ve menfaat hususunda erkeklerle
ortak durumdayz?
Allah Resul dostlarna bakarak yle buyurdu: Din
hususlarnda bu kadnn sznden daha gzel bir sz
iittiniz mi? Onlar yle dediler: Kadnn byle bir
gereklere ulaacan asla dnmyorduk. Peygamber
(s.a.a) Esmaya dnerek yle buyurdu: Git ve btn
kadnlara da haber ver ki kocasna iyi elik etmek, einin
rzayet ve honutluunu talep etmek ve doru bir hayat
ilerinde eiyle uyum iinde olmak, btn o amellerden
erkeklere nasip olan paylara denktir. Kadn
peygamberin meclisinden knca sevincinden Allah-u
Ekber! Lailahe illallah diyordu.1 2
1
2
Lailahe illallah kelimesini sylemek

Sekizinci mam da babalarndan, onlar da Allah

Resulnden yle buyurduunu rivayet etmilerdir:
Allah nezdinde mminin rnei mukarreb melein
rneidir. phesiz aziz ve celil olan Allah nezdinde
mmin, melekten daha ycedir. Allah nezdinde tevbe eden
kadn ve erkek mminden daha sevimli bir ey yoktur.
Mutluluk ve Mutsuzluun ls Akl ve ehvettir
Hakikatleri derk eden, gerekleri kabullenen, saadet ve
esenlik yolunu ortaya koyan ve insan hayatnda sabit
ileri ynlendiren g akldr.
Usul-i Kafide akl babnda Ehl-i Beyt'ten nakledilen
rivayetlerde bu deerli cevher batn peygamberi olarak
adlandrlmtr.
ehvet doal olarak hakkn nimeti, maddi hayattan
lezzet alma sebebi, hareket, i, aba ve insann dnyevi
ve bazen de uhrevi hayatnda gsterdii faaliyetlerin
etkenidir.
ehvet eer akl nuruyla kontrol altna alnr ve bu
manevi nurlu mealeye tabi olursa, hayatn atmosferi
salim bir atmosfer haline dnr, hayat sofras hakkn
rahmet sofras haline gelir. nsann varl insanln bir
rnei olur ve melekten stn bir deer elde eder.
Akl eer ehvet zindannda esir olur ve kendi nurunu
yaymaktan mahrum kalrsa, insan hayatn kaytsz artsz
ehvet ve hesapsz isteklere ynlendirirse, zahir ve batn
gz ehvetin ard sra sadece maddi ileri grrse,
insann hayat ls, karn ve cinsel igdler olursa,
insanlk etkileri ortadan kalkar ve insan hayvanlardan
aa bir konuma der.
Abdullah b. Sinan yle diyor: mam Sadka (a.s)
yle sordum: Melekler mi stndr yoksa insanolu
mu? mam Sadk (a.s) bu konuda Mminlerin Emirinin

(a.s) yle cevap verdiini nakletti: phesiz aziz ve
celil olan Allah, meleklerde ehvetsiz bir akl takdir
etmitir. Hayvanlarda ise aklsz bir ehveti takdir
etmitir. nsanolunda ise her ikisini takdir etmitir. O
halde her kimin akl ehvetine galip gelirse o meleklerden
daha stndr. Ve her kimin de ehveti aklna galip
gelirse phesiz o hayvanlardan daha ktdr.1
Bu hakikat eer erkekte olduu gibi kadnda da tecelli
ederse, phesiz kadnn deeri, kymeti ve ycelii
meleklerden daha stn olur. Eer bu varlk uzak grl
akldan, batn peygamberinden ve batni gz nurundan
yz evirecek, btn abasn altn, ss, ive, naz,
sslenme, ehvet, tecelli ve bakalar karsnda gsteri
yolunda harcayacak olursa Allaha yabanc bir halde
yaarsa, tpk bozuk, kafir, ve nankr erkekler gibi
hayvanlardan daha aalk bir hale der.
Kadnlarla lgili Mirac Gecesinden lgin Bir Hadis
Hak taifenin byk alimlerinden, iann byk
ahsiyetlerinden, slami muteber ravilerden ve Hz.
Hadinin (a.s) buyurduu gibi ziyaretinin Hz. Hseyinin
(a.s) ziyareti kadar sevap olduu Hz. Abdulazim Hasani
mam Cevaddan (a.s), mam Cevad da masum
babalarndan onlar da Mminlerin Emirinden (a.s) yle
buyurduunu nakletmektedirler: Ben ve Fatmatz Zehra
Peygamberin yanna gittik ve onun iddetle aladn
grdk ve kendisine yle arz ettim: Annem babam sana
feda olsun! Neden byle alyorsun? Peygamber yle
buyurdu: Bir gece beni Mi'raca gtrdler. Orada
1
Bihar, c. 57, s. 299
mmetimin kadnlarndan bazlarnn iddetli bir azapta

olduunu grdm. Onlarn bu iddetli azabndan dolay
alamaya baladm. Bir kadnn pereminden cehennem
duvarna asldn ve beyninin azabn iddetinden
kaynadn grdm.
Bir kadnn da diliyle cehennem duvarna asldn ve
cehennemdeki en kt kokan ve en scak maddeden
azna ve boazna dkldn grdm.
Bir kadnn da gslerinden cehennem duvarna
yaptn grdm. Bir kadnn ise iki ayaklarndan
cehennemde asldn grdm. Bir kadnn da kendi
bedeninin etini yediini ve atein etinin ve derisinin
altndan dar ktn mahede ettim.
Bir kadnn el ve ayaklarnn balandn, bir sr
ylan ve akreplerin o kadna saldrdn ama eli ve
ayaklar bal olduundan kaamadn kendisini
savunma gcne de sahip olmadn grdm. Bir
kadnn ise sar, kr, ve lal olduunu grdm. Onu
ateten bir tabuta koymulard. Btn bedeninden czam
hastalna yakalanan kimseler gibi et ve deri paralar
dklyordu.
Bir kadnn da yznn ve bedeninin alevlendiini
grdm. Onu karnnda olan her eyi peneleriyle dar
karp yemeye zorluyorlard.
Bir kadnn da bann domuz ba , bedenin ise eein
bedeni olduunu grdm. O da bir milyon azaba
aptrlmt.
Bir kadnn ise yznn kpek yz olduunu grdm.
Ate arkasndan giriyor azndan kyordu. Azap
melekleri bana ve bedenine cehennem aletleriyle
vuruyorlard.
Hz. Zehra (a.s) yle arz etti: Ey sevgili babacm

ve gz nurum! Bana syle bakaym onlarn dnyadaki
ameli ve metodu ne idi ki bylesine zor ve iddetli azaba
maruz kaldlar? Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Pereminden cehennem duvarna aslan kadn alnna
dklen salar namahremden korumayan kadnd.
Diliyle cehennem duvarna aslan kadn ise, eine diliyle
eziyet eden ve dokunakl sz syleyen kadnd.
Gsnn iki tarafndan cehennem duvarna aslan
kadn ise cinsi konularda eine itaat etmeyen ve onu bu
doal igdlerini tatmin etmesine izin vermeyen
kadnd.
ki ayaklarndan cehennemde aslan kadn ise einin
izni olmadan istedii yere giden kadnd. Bedeninin etini
yiyen ve cildinden ate fkran kadn ise kocasndan
bakas iin sslenen ve sslerini namahrem erkeklere
gsteren kadnd.
Elleri ve ayaklar balanm ve ylan ve akreplerin
saldrsna maruz kalan kadn ise namaz hafife alan,
necaset, cenabet ve hayzdan temizlenmeyen kadnd.
Kr, sar ve lal olan kadn ise kocasndan bakasyla
yatan, ondan ocuk sahibi olan ama ocuunu kocasnn
evine getiren kadnd.
Ateten olan makasla eti biilen kadn ise kendisini
yabanc erkeklere teslim eden kadnd.
Yz ve bedeni ate iinde kalan ve karnnda olan her
eyi yemeye zorlanan kadn ise fuhu ve ktlklere
araclk eden ve kadnlar dier erkeklerin ehvetine alet
eden kadnd.
Ba domuz ve bedeni ise eein bedeni olan ve bir
milyon azaba aptrlan kadn ise arabozucu ve yalanc
olan kadnd.
Yz kpein yzne benzeyen, arkasndan ate girip

azndan kan kadn ise iret meclislerinde ark
syleyen ve haset hastalna maruz kalan kadnd. 1
Velhasl kadn vahiy mant esasnca en yce manevi
makamlara ve derecelere ulaabilir ve Meryem gibi
olabilir. Ama hak dine tevecch etmez ve insani
ahsiyetini nemsemezse en dk konuma der,
hayvanlardan daha aa bir hale gelir. Bu iki mertebe
hem kadn ve hem de erkek iin sz konusudur.
Bihar, 2. bask Muessesetul Vefa, c. 100, s. 245
Allah size kolaylk ister, zorluk istemez.

(Bakara/185)
Evlilik Yolunun
Mklat ve Engelleri
EVLLK YOLUNUN MKLAT VE ENGELLER.116
Evlilik Meselesinde Sk Tutum

Kz ve erkein evlilie olan ihtiyac doal ve zati bir
ihtiyatr. ehvet igdsnn saldrs karsnda uzun
bir sre direnmek, kz ve erkek iin olduka zor bir i
olarak gzkmektedir.
Bazen uzun bir zaman srdrlen bu direni
bozulmaya, bozmaya ve evlilie olan ihtiyacn ortadan
kalkmasna sebep olmaktadr.
Bazen de igdlerin isyan, bireylerin fesat ve gnah
ukuruna yuvarlanmasna sebep olmaktadr.
Bazen kz ve erkeklerin evliliine engel olmak birok
sorunlar karmakta, onlar eitli hastalklara dar
klmaktadr.
Bazen evlenmek istedii halde bu yolda karlan
engeller, meru olmayan aklara sebep olmakta, genlerin
iffet ve temizliini bozmakta, bir lkenin sermayesi olan
genleri intihara kadar srklemektedir.
Baz anne ve babalar, evlilik andaki ocuklarn
kendilerine evlilik tekliflerinde bulunduklarnda onlar
ocuk olarak kabul etmektedirler ve onlarn aile kurma
hakkndaki tekliflerini hayaszlk ve utanmazlk olarak
saymaktadrlar. Bu konuda ocuklarna saldrarak onlar
knamakta ve aalamaktadrlar.
Onlara kendilerini eziklik iinde hissedecekleri bir
ekilde davranmaktadrlar. Eer onlar gl bir imana
sahip olmazlarsa kendilerini sapk bir yolda hareket etme
zorunda hissederler.
EVLLK YOLUNUN MKLAT VE ENGELLER117
Baz anne ve babalar da, gelin veya damadn ailelerine

yapamayacaklar ok zor ve mmkn olmayan bir takm
nerilerde bulunmaktadrlar. Bu nerilerinde ylesine
diretmektedirler ki, bylece kz ve erkein evlilik a
gemekte ve insanlk bann glleri yaprak yaprak
dklmektedir.
Bazen bir erkek bir kz istemeye gitmektedir ama
gelin ailesinin kt ahlakyla karlamakta ve o kzla
evlenmekten piman olmaktadr. Bu durumda da kz da
evinde kalmakta, ruhi adan zarar grmekte ve evlilik
a gemektedir. Byle bir durum bazen de erkein
evinde ortaya kmaktadr.
Bazen kz ve erkekler karar alma durumunda
olmadklarndan ata erkil veya ana erkil atmosfer
dahilinde evlilie raz olmamakta ve bu yolla da birok
zararlar grmektedirler. Bazen de bizzat kz veya erkek
kar tarafa ar tekliflerde bulunarak evlilik iinin
gereklemesine engel olmaktadrlar.
Deerli slam dini bu sk tutumlar ve inatlamalar,
insaf ve mrvvete aykr, insanlk ahlakndan uzak, ilahi
ve eri olmayan bir i olarak kabul etmektedir.
slam, bylesine sk tutan kimselere bu ilerin dnya
ve ahirette insann bizzat kendi yakasndan tutaca
hususunda uyarlarda bulunmaktadr.
slam, rahmet sahibi Allahn ilerde kolaylatrc olan
kimselere sk davranmadn ve zorlatran kimselere de
sk davranacan belirtmitir.
Bu konuda sk tutmak, kz ve erkeklerin insani ve
doal arzular, emelleri, ehvetleri ve igdleri ile
savamaktr. Hak Teala da phesiz sk davrananlara sk
davranacak, onlar ltuf ve muhabbetinden mahrum
klacaktr.
118. SLAMDA ALE DZEN
Hamad b. Osman yle diyor: Bir ahs mam

Sadkn (a.s) huzurunda birisinden ikayette bulundu.
ok gemeksizin ikayet edilen ahs oraya gelince mam
Sadk (a.s) ona: Neden falan ahs senden ikayet
ediyor? diye sordu. O ahs yle dedi: Bana borludur
ve ben de son kuruna kadar btn param almak
hususunda diremekteyim. mam (a.s) sinirlendiinden
oturma eklini deitirdi ve yle buyurdu: Son
kuruuna kadar alacan ondan almakla kt olacan
sanmyor musun? Hak Tealann Kuran- Kerim'deki u
szn okumadn m? : Kt hesaptan korkarlar1
Sen kt hesabn Allah tarafndan kula zulmedilmek
anlamnda olduunu mu sanyorsun? Hayr! Allaha
yemin olsun ki: Onlar son zerresine kadar amelden
hesaba ekileceklerinden korkarlar. O halde bil ki,
kim hesap iinde bu kadar sk davranrsa, phesiz kt
i yapmtr.
Anneler ve babalar! Erkekler ve kzlar! Bu evlilik
iinde sk davranmaktan korkunuz. Bu insani olmayan
iten saknnz. Evlilik iini kolaylatrnz, artlarn
kolay tutmaya baknz. Kolay artlarla bir kz veya
erkei evlendirmek, fesad yatann ve gnah sofrasnn
almasnn nn alr.
Kendinizi, Kendiniz le Dierleri Arasnda l Klnz
Anne ve babalar kendilerinin de bir gn gen
olduklarn ve evlilik itiyaknn ateinde yandklarn
unutmamaldrlar.
Onlar da bir an nce anne ve babalarnn kendilerini
evlendirmelerini arzu etmi ve sk tutmadan, zor artlar
1
Rad, 21
ortaya srmeden, evlilik sofralarn sefa, ak ve muhabbet

atmosferinde sermelerini istemilerdir. Onlar anne veya
babalarnn bu mesele hakknda ilahi temiz snneti
erteleyecek veya bu yolda engel kartacak veya anne
babalarn durumunun buna bir engel kardn
grdklerinde ok rahatsz olmular, ruh haletleri
bozulmu anne ve babalarna kar ktmser ve sonu
olarak da kin duymaya balamlardr.
Bugn de kzlarn veya oullarn evlendirmek
istiyorlarsa, kendilerini ocuklarnn yerine koymal, arzu
ve isteklerini, ehvet ateinin taknln ve yeni bir
hayat kurmaya duyduklar ak atelerini gz nnde
bulundurmaldrlar. Zira insann kendisini onun yerine
koymas, sk tutmalar ortadan kaldracak, kz veya
erkein evlilik iini phesiz kolaylatracaktr.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) ok nemli bir rivayette
insann kendisini kendisiyle dierleri arasnda l klma
konusunu u ekilde iaret etmektedir: Kendini kendin
ile bakas arasnda l kl. Kendi nefsin iin sevdiini
bakas iin de sev. Sevmediin bir ii bakas iin de
sevme. Sana zulmedilmesini sevmediin gibi sen de
zulmetme, sana iyilik edilmesini istediin gibi sen de
iyilik et. Bakasna irkin grdn bir eyi kendine de
irkin gr. Kendinden onlar iin raz olduun eye
onlardan da kendin iin raz ol.1
mam Hasan- Mcteba (a.s) yle buyurmutur:
nsanlarla seninle arkada olmalarn sevdiin gibi
arkada ol.2
slamn btn insanlardan istedii hakl istei ite
budur. Dinin fayda veren emirleri bunlardr. Bunlar bir
1
2
Bihar, c. 77, s. 203

120. SLAMDA ALE DZEN
arada yaamay kolaylatran metodlardr. Bu emirler,

hayat alanna gnahlarn saldrsn nlemekte ve hayat
programn nur, sefa, ak, vefa, esenlik, samimiyet,
sadelik ve kolaylkla doldurmakta ve tatl klmaktadr.
Ey anne ve babalar! Genlik anzda evlilik
meselesinde kendiniz iin sevdiiniz eyleri bugn
ocuklarnz iin de seviniz. Sizler o zaman kendinize
denk bir aile ile evlenmek, evlilik iinde her iki ailenin de
zor ve tahamml edilmez artlardan kanmalarn, bir an
nce evlilikleri iin gerekli ortam salamalarn, ar
giderlerden kanlmasn, fazla konuulmamasn
istiyordunuz. yleyse ayn ii bugn ocuklarnz iin de
yapn.
Evlilik iin arac olmak, Hak Teala nezdinde birok
sevabn nedenidir. Siz anne ve babalar, dierlerinden daha
nce ocuklarnzn evlilii iin arac olunuz ve bu yolu
sonuna kadar ak, muhabbet, tatllk ve ycelikle kat
ediniz.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kim
mminleri evlendirmek hususunda Allah onlar bir araya
getirinceye kadar alrsa, Allah onu bin hurul ayn ile
evlendirir. Bu yolda att her adm veya konutuu her
sz sebebiyle kendisine bir yllk amelin sevabn verir.1
Evlilik
iinde,
kolaylk
ve
sade
tutmay
salayabilecekleri halde zorluk karanlar kendilerini Hak
Teala nezdindeki byk sevaptan mahrum klmaktadrlar.
Eer ocuklar bir fesada urar, ruhsal veya fikirsel
darbelere maruz kalr veya ruhsal bunalmlara girerlerse,
korku dolu maher sahnesinde ne ilahi adalet
mahkemesinde ne cevap vereceklerdir? !
1
zdivac der slam, 18
mam Musa b. Cafer (a.s) deerli halasna bir mektup

yazarak yanndaki falan mal Muhammed b. Caferin
einin mehriyesine yardm iin gndermesini istedi. O
yce kadn bu mektubu alnca hemen bu ie teebbste
bulundu. O mektubun ierii u idi: Allahn kyamette
sadece peygamberinin, vasisinin, mmin bir kulu azad
eden kimsenin, bir mminin borcunu verenin veya bekar
olan bir mmini evlendirenin nasiplenebilecei bir
glgesi vardr.1
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: En
byk su Mslman kimsenin malna saldrda
bulunmaktr. En stn arac ise Allah bir araya
getirinceye kadar iki insann evlilii hususunda araclk
eden kimsedir.2
mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: Kim bir
bekar evlendirirse Allahn kyamet gn kendisine ltuf
ve rahmet gzyle bakaca kimselerden olur.3
Hakeza mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Allah
kyamet gn drt kimseye bakar: Geri getirilen mal
kabul eden kimseye, bir kalpten hzn giderene, bir
kleyi azat edene ve bir bekar evlendirene.4
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Kim
kararlatrlm bir evlilii bozar, kadn ve erkei
birbirinden ayrrsa, dnya ve ahirette Allahn azabna
ve lanetine maruz kalr. Hak Teala onun bana ateten
bin ta yadrr. Kim bir kadnla erkei birbirinden
ayrmaya alr da hedefine ulamazsa, dnya ve
zdivac der slam, 18- 19

a. g. r
3
a. g. e, 20- 21
4
a. g. e, 20- 21
1
2
EVLLK YOLUNUN MKLAT VE ENGELLER.

122
ahirette Allahn lanetine ve gazabna urar ve hakkn

rahmetini grmekten mahrum kalr.5
Keke anne ve babalar btn bunlar bilselerdi de bu
gereklerle amel ederek byk ilahi sevaptan
nasiplenselerdi! Keke bu konular bilenler de bunlarla
amel etme noktasnda kibre kaplmasalard da kyamet
gn Hak Tealann ebedi azab, lanet ve gazabna maruz
kalmasalard.
Kibir blisin Sfatdr
Bugn abuk gelip atan erginlik a insanlarn
skntsn oaltmtr. Bugn yabanclarn kltr
saldrs birok skntlar icat etmitir. Bugn evrensel
kfr medyasnn sesli ve grntl yaynlar halkn,
zellikle de genlerin ruh ve fikrini igal etmi
durumdadr. Bugn tm dnyada uygunsuz filimler her
yere girmi bulunmaktadr. Btn bunlar sadece
ehvetleri
tahrik
etmekte
ve
igdleri
alevlendirmektedir. Dolaysyla da anne, baba, kavim,
zenginler, zetle slami devlet ve milletin eri ve ahlaki
grevlerinden biri de btn gcn genlerin evlilik
ilerini kolaylatrmaya, yanl adet ve gelenekleri
ortadan kaldrmaya, batl adetleri yok etmeye, ar
artlar grmezlikten gelmeye, sarf etmelidirler. Bylece
gen kz ve erkeklerin iman, ahlak, davran ve insani
amelleri bir yere kadar korunmu olur ve bu insanlk
bann glleri solmaktan ve gnah ukuruna dmekten
korunmu olur.
lahi emirler ile Resul-i Ekrem ve masum imamlarn
buyruklarn
hayata
geirme
noktasnda
kibre
5
a. g. e. , 20- 21

123
kaplmaynz. Ne yazk ki baz anne ve babalar grld

gibi evlilik toplantlarnda gl bir ah ve ocuklar da
ehzade edasn taknmaktadrlar. Nikah ve evlilik iinde
Firavun ve Firavuncular gibi davranmakta; yle bir takm
neriler ve isteklerde bulunmaktadrlar ki kar tarafn
ailesi aknla dmekte ve ocuklarn evlendirmeye
kalktklar iin piman olmaktadrlar. Bylece de sonu
olarak kendi i gdlerini tatmin etmek iin meru
olmayan bir metres aramaya koyulmakta ve kendilerini
birok cinsel gnahlara bulatrmaktadrlar.
Kuran- Kerim hak karsnda kibirlenmeyi blisin
zelliklerinden biri saym ve yle buyurmutur:
blisten baka btn melekler secde etmilerdi. O,
byklk taslam ve kfredenlerden olmutu.1
Hakeza: Ona: yleyse in oradan, orada
byklenmek sana dmez, defol, nk sen
aalklardansn! dedi. 2
Ali (a.s) ise yle buyurmutur: Kibirden sakn;
phesiz kibir, en byk gnah ve en aalk ayptr.
Kibir iblisin ssdr.3
Hakeza Ali (a.s) yle buyurmutur: Kibirden sakn.
phesiz kibir taknln ba ve Rahmana kar
isyandr.4
Hakeza Ali (a.s) yle buyurmutur: En kt ahlak,
kibirdir.5
Sad, 73- 74
Araf, 13
3
4
a. g. e. c. 8, s. 300- 302
5
a. g. e
1
2

124
Allah Resul (s.a.a) de yle buyurmutur: Kibirden

saknnz! phesiz kul kibirlenince, aziz ve celil olan
Allah yle buyurur: Bu kulumu zorbalardan yaznz.1
Hakeza Allah Resul (s.a.a) Ebu Zere (s.a) yle
buyurmutur: Ey Ebu Zer! Kim kalbinde zerre
miktarnca kibir bulunduu halde lrse, cennetin
kokusunu asla alamaz, meer ki lmeden nce tevbe
etmi olsun.2
Gerekten de nutfeden yaratlm, dnyevi hayat
halinde zayf ve gsz olan, olaylar karsnda gc ve
kudreti bulunmayan ve bu varlk alannda hibir eyin
kendi iradesi ile hareket etmedii byle bir varln Hak
Tealaya ve yaratklara kar tekebbr etmesinin ve
kendisinin dierlerinden stn olduuna inanmasnn
hakl bir yan var mdr?
mam Sadk (a.s) babalarndan yle rivayet
etmektedir: Selman bir ahsla kavga etti. O ahs zel
bir haletle Selmana yle dedi: Sen kimsin ki ben
seninle muhatap olaym? Selman yle dedi: Benim ve
senin balangcmz necis bir nutfe idi. Sonumuz da kabir
evinde kt kokan bir le olacaktr. Kyamet olunca,
teraziler kurulunca, kimin terazisi ar gelirse, yce
olacaktr, kimin de amelleri deersiz ve hafif olursa o da
aalk olacaktr.3
Allame Meclisi de bu tehlikeli hastaln tedavisi
hususunda yle buyurmutur: Kibri tedavi etmenin ve
mtevazi olmann iki yolu vardr: Biri ilmi, dieri ise
ameli. lmi yol; insann hem kendisini hem de Allahn
tanmasdr. Bu tanma, insann batnnn kibirden
a. g. e
a. g. e
3
Bihar, c. 73, s. 231
1
2

125
temizlenmesi iin yeterlidir. Zira insan hakikati elde

edince ve varl hakknda gerek bir irfana erince, her
aalk varlktan daha aalk olduunu, her dk
varlktan zat ve kimlii hasebiyle daha dk
bulunduunu, tevazu, zillet ve teslimiyetten baka bir
hakknn olmadn anlar. Rabbini, afaki ve enfsi
ayetler ve Kuran- Kerimde gsterecei dikkat
vastasyla tanrsa, o zaman da azamet, kibriya ve
yceliin Allahtan baka hi kimsede olmadn anlar.
Kibri ortadan kaldrmann ameli yolu ise, Hak Teala ve
btn yaratklar karsnda mtevazi olmas ve mtevazi
kimselerin ahlakyla ahlaklanmaya zen gstermesidir.
nsan salihleri kendisine rnek almal ve varlklarn en
stn olan yce slam peygamberinin haletine dikkat
etmelidir. Zira Allah Resul de yere oturuyor, yemek
yiyor ve yle buyuruyordu: Bir kul, Allahn dier
kullar gibi yemektedir.1
Bu konuya tevecch ederek evlilik iinde kz ve erkek
ocuklarnza kar da tevazu gsteriniz. Tevazu sadece
doal ehvetlerin, arzularn ve emellerin zirvesinde olan
ocuklarnz gzetmenizdir; kendi gelenek, adet, ahlak
ve haletlerinizi deil! lan ettiimiz artlar hususunda da
zorluk karmaynz. Kar taraftan beklentilerinizi en aza
indirgeyiniz. Bylece bereket dolu bir evlilik vaki olsun,
devam ve kalcl garantilensin, kz ve erkek
evlendikten sonra da rahat bir ekilde birlikte
yaayabilsinler.
Evlilik inde Zorluk karmama Hususunda lgin Bir
Hikaye
1
Bihar, c. 72, s. 201- 205

126
Byk fakih ve esiz bilgin olan merhum Muhammed

Taki Meclisinin bilgin erkek ocuu ve drt tane de
fazilet sahibi kz vard. Birinci kz Amine Begom
(Hanm) dr ki bu kzn, Usul-i Kafiyi on iki cilt halinde
erh eden deerli ve bilgin ei Molla Salih Mazenderani
ile evlilik maceras ok ilgin, tatl, ari, ilahi ve melekuti
bir maceradr.
Molla Muhammed Salih, nl ia alimlerinden biriydi
ve ok olayl bir hayata sahipti. zetle Molla Salih
Mazzenderaninin babas olan Molla Ahmed olduka
fakir bir kimseydi. yle ki ocuklarnn geimini temin
edemiyordu ve bu yzden de ona yle dedi: Ben senin
giderlerini temin etmekten aciz olduum iin kendi
geimini temin etmeye bak.
Muhammed Salih o zamanlar daha yeni yetimi bir
gen olarak sfahana geldi ve okullarn birinde okumaya
balad. Okuduu bu okul vakf mal bir okul olup her
renciye ilmi rtbesi lsnce bir aylk veriyorlard.
Muhammed Salihin daha yeni okumaya balad iin de
maa olduka azd ve geimine yetmiyordu.
Bu yzden byk bir rahatszlk iindeydi. yle ki
akamlar bir kede yaklan okulun genel lambasndan
istifade ediyordu. Ama o bilahare byk bir ciddiyet ve
yce bir himmetle kendi mahrumiyetine stn deldi, yce
makamlara ulat ve sonunda da Allame Meclisi Molla
Muhammedi Takinin derslerine katld. ok gemeden
deerli stadnn zel ilgi ve iltifatna mazhar kald ve
rencilerinin tmnden stn geldi. yle ki Miratul
Ehval kitabnn yazar yle yazmaktadr: Henz gen
bilgin olan Molla Salih sonunda evlenmeyi dnd.
Allame Meclisi de bu konudan haberdar olunca dersten
sonra ona yle buyurdu: zin verirsen senin iin bir e
seeyim. Molla Salih ban nne edi bir mddet sonra

da rzayetini ilan etti.
Allame Meclisi oradan kalkp evine gitti. Btn
ilimlerde kemal derecesine ulam olan deerli bilgin
kz Amine Begumu yanna ard ve ona yle dedi:
Kzm, sana yle bir e buldum ki olduka fakir ama
faziletli salahiyetli ve kemal sahibi biridir. Ama bu i
senin iznine baldr.
O yce ve fazilet sahibi kz zel bir haya iinde yle
dedi: Babacm! Fakirlik erkeklerin aybndan
deildir. Bu beyanla evlilie raz olduunu bildirdi.
Birka saat sonra da nikahn kydlar. Gelini damadn
evine gndermeye hazrlandlar.
Dn gecesi mutlu damat gelinin yzn at, onun
esiz cemalini grdkten sonra kudreti sonsuz Allaha
hamdetmek iin bir keye gitti ve derslerini mutalaa
etmeye balad.
Olduka halledilemeyecek bir sorun ortaya kmt.
Amine Begum bu konuyu kendine has ferasetiyle ok
gzel derk etmiti. Ertesi gn damat ders iin evinden
dar knca Amine Begum konuyu izah eden bir
mektup yazd ve onu yerine koydu. Ertesi gece Molla
Salih o deerli kadnn mektubunu okuyunca,
zlmeyen sorunun fazilet sahibi bu kadnn elleriyle
zldn grd. Bu yzden kr secdesine kapand
ve sabaha kadar ibadetle megul oldu. Bylece gn
boyunca evliliin gerekleri ertelenmi oldu. Allame
Meclisi olaydan haberdar olunca ona yle buyurdu:
Eer bu kadn senin makamna senin isteine uygun
deilse bana syle ve sana baka birisini nikahlayaym.
Molla Salih yle dedi: Hayr bu adan deildir. Aksine
benim ondan ayr durmam Allahn krn eda etmem

128
iindir. Zira Allah bana ylesine bir nimet vermitir ki ne

kadar alsam yine de nimetinin krn eda edemem.
Allame Meclisi bu szleri duyunca yle buyurdu:
Allaha kredememenin ikrar da kullarn krnn
nihayetidir.1
Grdnz gibi Allame Meclisi evvela; byk bir
ycelikle kz iin yce ilmi makam elde etmesi iin
gerekli ortam salad ve kz bylece byk bir ilmi
ycelie eriti. kinci olarak; o yce kzn iffet, ismet,
haya kayna, slami ahlak rnei, mtevazi ve kanaatkar
bir kz olarak terbiye etti. nc olarak; o kznn
evlilii hususunda en kolay yolu seti. Hibir sorun
karmadan iman, ahlak ve amel asndan kendisine
denk olan birisiyle evlendirdi. Drdnc olarak; onu
Molla Salih ile zorla evlendirmedi ve bu konuda kibre
kaplmad. lahi retilerin de insana yol gsterdii gibi
e seimini kznn iznine ve rzayetine brakt. Hepsinden
de nemlisi hibir kibre kaplmadan kretme
makamnda olan Molla Salihin evliliinden gn
getikten sonra da evliliin gereklerinden kand iin
onun kzn istemediini dnerek bu kzn kendisine
layk olmad takdirde bunu kendisine sylemesini ve
yerine baka birisini semesini teklif etti.
Hakkn velilerinin ve hakikat aklarnn, salih ve layk
erkeklerin, iffetli ve imanl kzlarn, pak ve temiz ailelerin
ahlak ite budur.
Bu tr evlilikler ilahi bereketler iinde dalgalanr. Hak
Tealann ltuf ve rahmeti bu evin atmosferine hakim hale
gelir. Molla Salihin o ilim ve fazilet sahibi kadndan alt
bilgin fakih, edip ve hatip erkek ocuu ve iki de fazilet
sahibi kz oldu.
1
Ayetullah Burucerdinin Biyografisi, Devani, s. 79

129
Bir kz Ebul Meali-i Kebirin ei ve Mir Ebu Talibin

annesidir ki bu baba ve ocuun her ikisi de nl
alimlerden olmuladr.
Birinci Meclisinin kz tarafndan torunu olan
Ayetullahil uzma Burucerdinin beinci ceddi Seyyid
Muhammed Burucerdi, ite bu Mir Ebu Talibin
damaddr ve buradan ocuklar Meclisinin ailesiyle ba
kurmulardr. kinci kz ise Ayetullah Burucerdinin
altnc atas olan Seyyid Abdlkerim Tabatabainin ei ve
Seyyid Muhammed Tabatabainin de annesidir.
Masum imamlardan rivayet edildii zere Allah
beerin ihtiya duyduu her eyi Resulne retmitir.
Nitekim bir gn Peygamber Allaha hamd ve senada
bulunduktan sonra yle buyurdu: Ey insanlar! Vahy
emini, gizliliklerden haberdar olan Allah tarafndan bana
nazil olarak yle buyurdu: Bakireler, daldaki meyve
gibidir; yetiince onlar toplamak gerekir, aksi takdirde
gnein harareti ve rzgarlarn esii onlar helak eder.
Bakireler de bulu ana eriince igdlerinin tuyan
karsnda onlar evlendirmekten baka are yoktur; aksi
takdirde bozulabilirler; zira onlar da insandr.1
Anne ve babalar u manaya da dikkatle bakmallar ki
kz gerekli rte, evlenme salahiyetine, evlenecei
erkein yayla mnasip bir hale gelince ve gerekli doal
kabiliyetlere sahip olunca, onun evlilii iin en sade ve
kolay bir yol semelidirler ki Hakkn emriyle amel etmi
ve bu yolla da sonsuz sevaba ve byk bir mkafata
erimi olsunlar.
Mstedrekul Vesail, Ebvab-u Mukaddemat-i Nikah, 23. bab

130
eytani Bir Sfat Olan Gsteri Meselesi

Baz kimselerin irkin adetlerinden birisi de gsteri
merakls olmalardr. Yani birey veya aile akrabalarnn,
komularnn ve dierlerinin yksek mali durumlarn
l kabul ederek mmkn olan her yolla kendisinin de
ayn makama sahip olmas iin rpnp durmasdr.
Kz ocuu, akrabalarndaki maddi durumuna gz
dikmekte ve mstakbel einin nikah ve gelin
merasimlerinin falan kznki gibi olmasn arzu
etmektedir. Bu yzden de o dzeyden bir maddiyata ve
servete sahip olmayan ama haletiyle uyum iinde bulunan
grclerini kabul etmeme hususunda srar etmektedir.
Sonunda uzun bir sre evlilii kabul etmedii iin de
artk evlilik iin uygun olan zaman hzla geip
gitmektedir ve mecbur kaldklarn grdkleri zaman da
yal veya ei lm bir erkekle evlenmek zorunda
kalmaktadrlar veya mrnn sonuna kadar evde kalmay
yelemektedirler. Artk evlenseler bile genlik neatndan
ve ruhi heyecandan mahrum haldedirler. Artk ne eine
tahamml etme gcne sahiptirler, ne ocuk sahibi
olmaya ve ne de ocuk terbiye etmeye! te bu yersiz
beklentiler, evlilik yolunun engellerindendir irkin
eytani bir sfat ve adettir.
Kuran- Kerim Hicr suresi 88. ayette ve hakeza Ta-ha
suresi 131. ayette dnya sahibi olanlarn dnyasna
zenginlerin malna gz dikmekten sakndrmtr. Masum
imamlarn rivayetinde de yer ald zere bakalarnn
dnyasna gz diken ve onlara ulamaya arzulayan
kimselerin varlklar birok hasretlere ve sonsuz
hznlere maruz kalacaktr.
Evlilik ii, halis bir niyetle ve Allah iin olmaldr.
Evlilikten hedef ise Resulullahn snnetini icra etmek,
salih evlat sahibi olmak, Hakkn rahmet ve ltf

sayesinde temiz bir hayat kurmak olmaldr.
Eer evlilik bu esaslar zere gerekleirse salam ve
kalc olur. Hz. Hakkn atmosferinde tecelli edecek ve
manevi meyveler verecektir.
Evliliin
n
hazrlklar
grld
zaman
etrafndakiler bu programn gereklemesine dikkat
etmelidirler, onlar gereksiz mdahaleleriyle bu ilahi ie
karmaktan saknmaldrlar. Kendini tatl gstermekten,
adil olmayan hkmler vermekten, fitne karan
aklamalarda bulunmaktan ve evlilik iini geveten
kimseler olmaktan ciddi bir ekilde kanmaldrlar.
Ar Mehriye
Mehriye meselesi slamda olduka nemli, zarif,
dakik ve dikkate deer bir konudur. slam hafif mehriye
alnmas hususunda ve ar mehriyeye kar nefret
duymaktadr. te yandan deer ve kymeti olan mal ve
amelden her hangi bir ey kadnn mehriyesi olabilir.
Ba, maaza, arsa, ev, nakit para, ilim retmek ve
benzeri eyler kadnn mehriyesi olabilir.
Kuran ayetlerinden sonra Resulullahtan ve masum
imamlardan en muteber kitaplarda ok nemli rivayetler
yer almtr. Bu rivayetlerden bir ksmna tevecch ediniz.
Mehriyenin hafif tutulmas ve ar mehriye almaktan
kanlmas hususunda tekitte bulunan rivayetlerdir
bunlar. Zira ar mehriye taleb etmek, genlerin evlilikten
yz evirmesine ve kzlarn evlerde kalmasna sebeb
olmaktadr:
Allah
Resulu
yle
buyurmutur:

132
mmetimin kadnlarnn en stn, yzleri en gzel,

mehriyeleri ise en az alanlardr.1
Mminlerin Emiri Ali (a.s) da yle buyurmutur:
Mehriyeleri fazla tutmayn; phesiz bu dmanla
sebep olur. 2
Evet, bir gen akrabalarndan, komularndan veya
herhangi bir aileden bir kz istemeye gidince ve orada
ar tahamml edilmez bir mehriyeyle karlanca,
evlilik iinde yenilgiye uradn hissedince, o kza ve
kzn ailesine kar kin duymaya balar, kendinden
midini keser, Allah korusun fesada ynelir, mr heder
olur, genliine ve neatna telafisi mmkn olmayan
zararlar verir.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Kadnn
bereketinden birisi de masrafnn az, doumunun ise
kolay olmasdr; uursuzluundan birisi de masrafnn
ok, doumunun ise zor olmasdr.3
Allah Resul (s.a.a) de yle buyurmutur:
Kadnlarn mehriyesini fazla tutmayn. Zira mnezzeh
olan Allah sevgi ve muhabbeti kalplere yerletirmektedir.
Para, sevgi ve muhabbet dourmaz. 4
Allah Resul, Hevla adnda bir kadna yle
buyurmutur: Ey Hevla! Beni hak zere peygamber ve
eli olarak gnderene and olsun ki, kim kocasnn zerine
ar mihriye yklerse, Allah da onun zerine ateten olan
ar zincirler ykler. 5
Ar mehriye genlerin evlenmekten kamasna gnah
ve su ukuruna dmesine neden olmaktadr. Dolaysyla
Bihar c. 103 s. 347
a. g. e
3
zdivac der slam, 95
4
Mcazat-i nebeviye, 182
5
zdivac der slam96, 97
1
2

133
ar mehriye isteyen kimseler, genlerin sapmasnda ortak

ve bu yzden de ilahi azaba mstahaktrlar.
Kuran Evliliin Gerek Mehriyesi Olmaktadr
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Bir kadn Allah
Resulnn yanna vard ve yle arz etti: Beni
evlendiriniz. Peygamber (s.a.a) yanndakilere yle arz
etti: Sizden hanginiz bunu e olarak kabul etmek
istiyor?
Bir ahs ayaa kalkarak: Ben hazrm dedi.
Peygamber (s.a.a) ona yle buyurdu: Mehriye olarak
ne verebilirsin mehriye olmakszn olmaz. Adam:
Verecek bir eyim yoktur dedi. Peygamber (s.a.a) bu
szn tekrarlad ama o ahstan baka hi kimse cevap
vermedi. nc defa o gnll kimseye yle buyurdu:
Kurandan bir ey biliyor musun? O yle arz etti:
Evet Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: O kadn,
Kurandan bildiini kendisine retmek artyla seninle
evlendiriyorum.
mam Rza (a.s) da yle buyurmutur: phesiz
mmin, mmin kardeinin ailesinden kz ister ve bunun
iin de be yz dirhem mehriye verirse, fakat o mehriye
az verdiinden dolay kzn onunla evlendirmezse,
phesiz ona zulm etmitir ve Allahn da onu
rahmetinden mahrum klmas bir haktr. 1
Sylenildii zere slamn ilk yllarndaki kadnlardan
ve asil bir aileden olan mm Selim, kendisini istemeye
gelen bir gence mehriye olarak Mslman olmasn teklif
etti. Bu kadn ocuunun lmnde eine teselli vermi,
sabrszlk yapmam, feryat etmemi, Allah da bu sabr
1
Bihar c. 103 c. 348

134
ve direniine kar ona bir ocuk vermi ve bu ocuk

mvahhitlerin mevlas olan Hz. Alinin en yakn
dostlarndan biri olmutur.
Muhterem kzlar da dikkat etmelidirler ki, kendilerine
denk olan biri kendilerini istemeye geldiinde, aileleri
evlilik hususunda, zellikle de mihriye hususunda zorluk
karrlarsa aileleri karsnda tam bir edeb ve saygyla
hak bilgiler beyan ederek onlarn zorluk karmasna
engel olmaldrlar. Zira fazla bir beklenti iinde olmamak,
peygamberlerin ve velilerin ahlakndandr fevkalade
sekin ve yce bir sfattr.
Resulullah (s.a.a) de btn dnya kadnlarnn efendisi
olan deerli kzn Ali (a.s) ile evlendirince, onun
mehriyesini ok az karar kld ki, btn mmet iin bir
rnek olsun. Ailelerin evlilik hususunda, zellikle de
mehriye hususunda aziz peygambere tabi olmamalar ne
kadar da irkindir!
inizdeki bekarlar, klelerinizden ve

cariyelerinizden iyi olanlar evlendirin
(Nur/32)
Evliliin slami ve lahi

artlar
EVLLN SLAM VE LAH ARTLARI..

..138
Din ve Dindarlk
Mukaddes slam dini, itikadi, ahlaki ve ameli bir
dindir. slamda akide, kalbin Hz. Hak ile balant iinde
olmas, kyamette meleklere, peygamberlere ve Kuran
Kerime iman etmesidir.
slamda ahlak ise tevazu, huzu, huu, edeb, sabr,
hilim, tahamml, gs genilii, sevgi, muhabbet, ra'fet,
utufet, yumuaklk, sefa, samimiyet, eitlik, adalet,
ycelik ve cmertliktir.
slamda amel ise namaz, oru, hac, zekat, hums,
iyilii emretmek, ktlkten sakndrmak, cihat, Allah
iin sevmek, Allah iin dman olmak, anne babaya iyilik
ve kendisiyle ilikisi olan herkesin hakkna riayet
etmektir.
Elbette bu konular, slamn btn meselelerinin
boyutunda sz konusu deildir. Sadece insanlarn dnya
ve ahiret esenliini hayatn btn boyutlarnda salayan
kapsaml bir din ve kamil slam dininden birer rnek
konumundadr.
Din hakikatte hayatn gnei, yaamn mealesi, hakka
doru bir nder ve insann dnya ve ahiretini bayndr
klan bir gerektir. Yaratl hazinesinde, dinden daha
deerli bir cevher yoktur. Btn peygamberlerin,
imamlarn ve Hak velilerinin tebli ettii din, herkesin
kendisiyle sslendii zaman Allahn rengiyle sslendii
btn saadet kaplarn yzne at ve uzak duranlarn
ise kendi yzne btn ekavet kaplarn at bir dindir.
EVLLN SLAM VE LAH ARTLARI139
Din, Hak Teala nezdinde deerli olduu kadar

dindarlk da deerlidir.
Hak diniyle sslenen kimse, en yce insan, en stn
varlk ve yaratl alemindeki en yce varlktr.
phesiz iman edip salih amel ileyenler, ite
yaratklarn en hayrls onlardr. 1 Kuran- Kerim ve
rivayetlerde yer alan mminin sfatlar, mmin insan
kabul edilir bir mmin klacak dzeyde beyan edilmitir.
Onlardan bazlar unlardr:
Namazda huzu iinde olmak, bo ve batl eyler
konumaktan saknmak, zekat vermek, haram ehvetten
kendini korumak, emanete riayet etmek, namaza dikkat
etmek, 2 yeryznde tevazu ile yrmek, nefis esenlii
iinde cahillerle karlamak, geceyi secde ve kyamla
sabahlamak, azaptan kurtulu iin dua etmek, infak
annda israftan kanmak, cimrilikten saknmak, itidal ve
lml olmaya riayet etmek, irk, cinayet ve zinadan
saknmak, haksz ve zorbalkla tanklk etmekten
saknmak, zellikle bo eylerden uzak durmak, Allahn
ayetlerine basiretle bakmak, ei ve ocuklar iin dua
etmek, takva ehli temiz kimselerin banda yer almak. 3
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur:
Mminin adet ve huyu, dnyaya rabetsizlii; himmeti,
diyaneti; izzeti, kanaati; ciddiyeti ise ahiret iin
almasdr. phesiz, iyilikleri oktur, dereceleri
ycedir. zgrlk ve kurtuluu iin yarmaktadr.4
Beyine, 7
Mminun, 2- 9
3
Furkan, 64- 74
4
Mizanul- Hikmet, c. 1, s. 333
1
2
140 ..SLAMDA ALE DZEN
Hakeza Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur:

Mmin srekli zikreder, ok dnr, nimetlere kar
kreder ve belalarda sabrl olur.1
mam Sadk (a.s) da yle buyurmutur: Mmin,
kazand temiz, ahlak gzel, batn doru, malnn
fazlaln infak eden ve fazla konumaktan saknan
kimsedir.2
Mminin deeri hakknda ise rivayetlerde mam
Sadkn (a.s) yle buyurduu nakledilmitir: Mminin
saygnl, Kabenin saygnlndan daha byktr.3
Beinci mam (a.s) ise yle buyurmutur: Erkein
ailesini ve ocuklarn tand gibi mmin de gkte
(melekler tarafndan) tannmaktadr. phesiz mmin,
aziz ve celil olan Allah nezdinde mukarreb melekten daha
ycedir.4
Allah Resul (s.a.a) ise yle buyurmutur: phesiz
vgs yce olan Allah yle buyurmaktadr: zzetim ve
celalime yemin olsun ki yaratklarm arasnda mmin
kulumdan daha sevimli bir varlk yaratmadm.5
Denk Olmak
Din ve dindarlk hakknda akladmz bu nszden
sonra imdi de evliliin nemli artlarndan birinin de
elerin denk olduu anlamna dikkat edilmesi
gerektiidir. Kufv lgatte benzer anlamndadr. Evlilik
meselesinde de bir yere kadar batn ve zahir asndan kz
ve erkek arasnda bir benzerlik olmas gerekir.
a. g. e. , s. 334
Bihar, c. 67, s. 293
3
4
a. g. e.
5
Bihar, c. 71, s. 158
1
2
EVLLN SLAM VE LAH ARTLARI141
Benzerliin en nemli aamas, dindarlk ehresinde

tecelli etmelidir. Yani temiz hak kltrnde mmin
mminin dengi ve dindar da dindarn benzeridir. Kuran-
Kerim yle buyurmutur: Temiz kadnlar, temiz
erkekler iindir.1
Hak kitap yle buyurmaktadr: O halde temiz
kadnlarla evleniniz.2
Kadn ve erkeklerdeki bu temizlik ilk aamada batn
temizliidir ve bu da Allaha, kyamete, nbvvete,
Kurana ve meleklere iman etmek ve hakkn ahlakyla
ahlaklanmaktr.
O halde Mslman ve mmin bir erkek, Mslman ve
mmin olmayan baka bir kadnla evlenemez. Eer bu
evlilik gerekleirse batldr. ocuklar phesiz zina zade
saylr. Hakeza mmin bir kadn da mmin olmayan bir
erkekle evlenemez. Zira er'i adan bu evlilik batldr,
haramdr ve ocuklar da haramdan doan ocuklardr.
Mmin ve mmine, mmin olmayan kadn ve
erkeklerin dengi deildir. Eer bu batl evlilik
gerekleirse, her ikisinin de yzne kyamet azabndan
bir kap alm olur.
Kuran- Kerim, temiz bir insann, yani mminin,
temiz olmayan bir insanla evliliini iddetle yasaklam
ve yle buyurmutur: Allaha irk koan kadnlarla
onlar imana gelinceye kadar evlenmeyin. man eden
bir cariye, hounuza gitse de mrik bir kadndan
daha iyidir. man edinceye kadar puta tapan
erkeklerle mmin kadnlar da evlendirmeyin. man
eden bir kle, hounuza gitmi olsa da, mrik bir
erkekten daha iyidir. te onlar atee arrlar, Allah
1
2
Nur, 26
Nisa, 3
ise izniyle cennete ve mafirete arr ve insanlara

ibret alsnlar diye ayetlerini aklar.1
O halde dikkat ediniz de imanl kznz hak ve hakikat
ehli olmayan, gerekleri inkar bataklnda rpnan bir
erkee vermeyiniz. Hakeza mmin ve temiz erkek
ocuunuzu da ilahi ilkeleri inkar eden bir kzla
evlendirmeyiniz. Evliliin shhati hususundaki ilk art kz
ve erkein iman ehli oluudur. Eer ikisi de mmin
olursa, iki nur, iki temiz varlk ve iki mmin birbirine
kavuur. Onlarn birbirine kavumasndan da salih
ocuklarndan ibaret olan temiz ve layk rnler vcuda
gelir.
man etmemi olan bir erkekte veya hakikatle
sslenmeyen bir kadnda var olan gzelliin, maln ve
makamn, saadet, esenlik, neat ve hayatn sreklilii
hususunda etkili olduunu sanmaynz.
Elbette ailelerin, elerin denk oluu meselesinde de,
zorluk karmamas gerekir. Kz ve erkek, inan, ahlak,
slami amel, kyafet ve zahiri ekil asndan birbirine
yakn olurlarsa, bu ikisi mukaddes eriat asndan da
birbirine denk ve eittir ve onlarn evlilii Hakkn bereket
ve rahmetinin tecellisi olacaktr.
Elerin denk olmas hususunda aadaki rivayetlere
tevecch ediniz:
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Eitlik, iffetli
olmak ve de yannda kolayca yaamaktr.2
Allah Resul (s.a.a) ise bu konuda yle buyurmutur:
Dininden ve emanete riayet ediinden raz olduunuz
biri size gelir de size grcle gelirse onu evlendiriniz.
1
2
Bakara, 221
Bihar, c. 100, s. 72
EVLLN SLAM VE LAH ARTLARI....143
Eer bunu yapmazsanz, yeryznde byk bir fitne ve

fesat ortaya kar.1
Allah Resul bir baka rivayette yle buyurmutur:
Ahlakn ve dinini beendiiniz biri size grcle
gelirse, onu evlendiriniz. Eer bunu yapmazsanz
yeryznde byk bir fitne ve fesat doar.2
Evet, evlilik konusunda zorluluk karmak, engel icat
etmek, yanl adet ve geleneklere dayanmak, zor artlar
ne srmek, gzellik, servet ve makam talep etmek, kz
ve erkek aileleri tarafndan sorunlar yaratmak, kendi
kendini tatmin, ecinsellik, zina, sinirsel basklar ve
ruhsal hastalklarn kz ve erkeklerde artna sebep
olacaktr. Btn bu fitne ve fesatlarn gnah ve onlarn
dnya ve ahiretteki kt sonular, evlilik konusunda
zorluk karan anne, baba, kavim ve akrabalarn
boynunadr.
Allah Resul yle buyurmutur: Denkleri
evlendiriniz, onlarla evleniniz, onlar (salih ocuklar
dnyaya getirsinler diye) nutfeniz iin seiniz.3
Evet, kz ve erkekteki iman, ahlak, emanet ve
drstlk, denklik sebebidir. Anneler, babalar ve ailelerin
bir an nce, tam bir kolaylatrclk ile, ilahi ve ahlaki
olmayan artlar ne srmekten saknma haleti iinde, iki
denk insann evlilik ortamn temin etmelidirler ki Hak
Tealann kendileri hakknda rzayet, honutluk ve
rahmetini elde edebilsinler.
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Mmin bir
gen, mmin kardeinin kzn istemeye gelir de, Beni
evlendir derse, kardei buna karlk, Ben byle
a. g. e.
Bihar, c. 100, s. 373
3
a. g. e. , s. 375
1
2
yapmam, phesiz ben senden daha zenginim derse, bu

en iddetli musibettir.1
Evlilik hususunda kavmi, ehri, kabilevi banazlklar
gz nne alnmamaldr. Zira bu tr banazlklar, ilahi
dinde reddedilmitir ve batl ilan edilmitir.
Fakirlik ve zenginlik, bu ehir ve o ehir, bu kabile ve
o kabile, evlilik hususunda l olmamaldr. Kadn ve
erkeklerin tm bir anne ve babann kz ve erkek
ocuklardr. Hi kimse iin takva dnda baka birinden
stnlk ve ayrcalk sz konusu deildir.
mam Seccadn (a.s) Elerin Denklilii Hakkndaki
Gr
mam Bakr (a.s) yle nakletmektedir: Yce babam,
Hz. Zeynl Abidin (a.s), hac merasimini eda ederken,
gzel ahlakndan etkilendii bir hanm grd ve bu
kadnn einin olup olmadn soruturdu. Etrafndakiler,
o kadnn einin olmadn sylediler. Babam onun
soyunu sopunu aratrmadan, kendisine evlilik teklif etti
ve bu teklif, onunla evlenmesiyle sonuland.
Ensardan bir kimse, bu olay iitince bylesine kolay
gerekleen bu evlilikten dolay bu evlilik kendisine ok
ar geldi. O kadnn, aslsz soysuz olabileceini ve bu
yzden de mam Zeynl Abidinin knanmasna sebep
olacan dnd. Bir mddet sonra aratrmaya koyuldu
ve o kadnn eyban taifesinden olduunu rendi.
Drdnc mam Zeynl Abidinin huzuruna vard, olay
ona anlatt ve yle dedi: Allaha krler olsun ki einiz
mehur ve saygn bir ailedendir. mam ona yle
buyurdu: Ben, senin bu ilere nem vereceinden daha
1
zdivac der slam, 32

..145
akll olduunu sanyordum. Aziz ve celil olan Allahn

slamn
bereketiyle,
aalklar
kaldrdn,
noksanlklar telafi ettiini, ycelii aaln yerine
geirdiini bilmiyor musun? Mslman hangi konuda
olursa olsun saygndr ve onun iin aalk sz konusu
deildir. Aalk ve dklk, sadece cahiliyyet iin sz
konusudur.1
O halde ayn kabileden olmak, hemeri olmak, yeterli
kadar servete sahip bulunmak, insanlarn denk olduunun
delili deildir. slami hkme gre, Arabn Arap olmayana,
beyazn siyaha, Kureylinin de Kureyli olmayana
ayrcalk ve stnl yoktur. Ayrcalk ve stnlk
sadece takva iledir. Mslman bir kadn ve erkek, iman,
takva, ahlak, emanet, iffet, temizlik, taharet ve selamet
sahibi olduklar takdirde, birbirine denk saylrlar. Her ne
kadar birisi Arap, dieri Arap olmasa, birisi bir ehirden,
dieri ise kyl de olsa, birisi zengin, dieri fakir, birisi
beyaz dieri siyah, birisi kabile sahibi, dieri kabilesiz
bile olsa hi fark etmez.
Ali b. Esbat, mam Cevada (a.s) yle yazmtr:
Ben, kzlarm evlendirmek iin, ahlak ve iman
hususunda onlara denk olacak birilerini bulamadm.
mam ona cevap olarak u mektubu yazd: Kzlarn
hakknda yazdn rendim. Allah seni rahmet ve
ltfne mazhar klsn. Kzlarn hakknda bu kadar dikkat
gstermen gerekli deildir. Peygamber (s.a.a) yle
buyurmutur: Eer din ve ahlakndan raz olduunuz
biri grcle gelirse, onu kabul ediniz; aksi takdirde
yeryznde byk bir fitne ve fesat kopar.2
1
2
Bihar, c. 100, s. 374

Bihar, c. 100, s. 373

..146
mam Sadk (a.s) da brahim adnda birine yle

buyurmutur: Hibir mmin, servetten daha tehlikeli bir
fayda grmemitir. Maln zarar, alttan ve stten
obansz bir koyun srsne saldran iki kurttan daha
tehlikelidir. Bu kurtlar, srye ne yapabilir? Ben yle
arz ettim: Fesat dnda hibir ey yapamazlar. mam
yle buyurdu: Doru syledin; maln en kk zarar,
bir Mslman, Mslman bir kz istemeye gelince, o
mal olmadndan dolay onu kovmas ve kzn onunla
evlendirmekten saknmasdr.
Birka Gruba Kz Vermeyiniz
lahi marifetlerde yer aldna gre, ocuk, Allahn
emaneti, Hakkn nimeti ve Rabbn insana bir ihsandr.
Hakkn emanetini korumak ise, onun dini ve ahlak
terbiyesine nem vermek, evlilik esnasnda da onun iin
temiz bir e semektir. Einin evine giden bir kz, o evin,
einin ailesinin ve bizzat kocasnn etkisi altnda kalr.
Velhasl, o muhitte ei tarafndan kendisinden baz eyler
istenir. Dolaysyla gittii bu ev, ilahi ve mmin bir ev
olmaldr. Ei, kabiliyetleri ve gc orannda zahiri ve
batni gzelliklerle donanm olmaldr. Bu yzden ilahi
din, kzlar ilahi ve slami artlara sahip olmayan
kimselere vermekten sakndrmtr. Nitekim Allah
Resul bir rivayette yle buyurmutur: phesiz, nikah
bir tr klelik ve itaattir. Sizden biri kzn evlendirmek
istediinde, onu kocasna itaate ve kullua zorlamaktadr.
Dolaysyla da sizden her birisi, kzn kimin kleliine
verdiine dikkat etmelidir.1 Kz ocuunu din, ilahi
emirler ve hak inanlara bal olmayan ve Allahn
1
Bihar, c. 103, s. 371
kitabnn tabiriyle fask olan kimselerle evlendirmek caiz

deildir. Kzn kibir, bbrlenme, hased, hrs, tamah,
cimrilik, kt dilli ve kt ahlakl bir kimseyle
evlendirmek yasaklanmtr.
Kzn, cahil, beyinsiz, hayatn idare etme gcnden
yoksun ve kz iin sadece sorun karan bir erkekle
evlendirmek, eriata aykrdr ve insanlktan uzak bir
davrantr. Kz arap ien aalk ve ilahi haramlardan
saknmayan
biriyle
evlendirmek
kesinlikle
yasaklanmtr.
imdi de bu konuda ok nemli u rivayetlere dikkat
ediniz: Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Kim kzn
bir faskla evlendirirse, her gn ona bin lanet iner.1
Hseyin b. Bear, mam Musa b. Kazma (a.s) yle
yazmtr: Kavmimden biri benim kzm istemitir, ama
ahlak ktdr. mam ona cevap olarak yle yazd:
Eer kt ahlak sahibi ise ona verme.2
mam Sadk (a.s), Nisa suresinin beinci ayetine istinat
ederek, kendisine malnn teslim edilme liyakatine sahip
olmayan, ferdi ve toplumsal meselelerde ve emanet
hususunda kendisine itimat edilemeyecek olan kimseye,
kz vermekten iddetle sakndrmtr.3
Peygamber (s.a.a) hakeza yle buyurmutur: Kim
Allah arab benim dilimle haram kldktan sonra onu
ierse, grcle geldiinde ona kz vermeyiniz. Zira o
bu evlilie layk deildir.4
zdivac der slam, 55

Bihar, c. 103 s. 235
3
zdivac der slam, s. 54- 55
4
a. g. e.
1
2

..148
Sekizinci mam Hz. Rza (a.s) ise yle buyurmutur:

arap ien kimseye kz vermekten sakn. Zira kzn
onunla evlendirmek, onu zinaya zorlamak gibidir.1
Evet, ilahi farzlara bal olmayan fsk ve facirlikten el
ekmeyen, ahlaki gzelliklere sahip olmayan, ahlak kt
olan, gerekli akl ve fikirden nasibi olmayan, haram
ieceklerden saknamayacak kadar iradesiz olan bir
kimseye, hakkn emaneti olan temiz bir kz emanet
etmek, doru deildir. Bu i o kz zayi eder, o kzn fask
iin dourduu ocuklar da o ahsn varlnn kt
etkilerinden etkilenir. Beer bu geree ulamadan yllar
nce altnc mam (a.s) u hakikati ak bir ekilde beyan
etmitir: Haramn etkileri, nesilde de ortaya kar.2
u Kadnlarla Evlenmeyiniz
slam; fasklar, beyinsizler, kt ahlakl ve arap ien
kimselere kz vermekten sakndrm ve kadnn deerini
onu bu kimselerle evlilikten men ederek korumutur. Ayn
ekilde mmin ve yce gen erkeklerin de, ilahi ve slami
artlara sahip olmayan kadnlarla evlenmelerini caiz
bilmemitir. Bu konuda da vahiy kaynandan en muteber
kitaplarda birok nemli rivayetler nakledilmitir.
Onlardan bir ksmna iaret edelim. Allah Resul (s.a.a)
yle buyurmutur: Ahmak kadnla evlenmekten saknn.
phesiz onunla arkadalk, mr zayi eder, ocuu ise
zalim olur.3 Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle
buyurmutur: plkte yetien iekten saknnz.
Kendisine yle soruldu: plkte yetien iek nedir?
Bihar, c. 79, s. 142
Vesail, c. 17, birinci bab, s. 81, 22043. rivayet
3
Bihar, c. 103, s. 232- 237
1
2

..149
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Kt ve aalk bir

ailede yetien gzel kadndr.1
Hakeza Allah Resul (s.a.a) bir duasnda yle
buyurmutur: Allahm! phesiz ben, bana itaat
edeceine emreden ocuktan, fayda vermeden zayi olacak
maldan, beni (cahillik, ahmaklk ve kt ahlak sebebiyle)
vaktinden nce yalandran kadndan, hilekar arkadatan
sana
snrm.2 Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle
buyurmutur: Kadnlarnzn en kts; ksr olanlar,
temizlie riayet etmeyenler, inatlar, isyanclar, akraba
nezdinde dk, kendi grnde aziz, kocasna itaat
etmeyen ve dierlerine teslim olanlardr.3 Hakeza
Peygamber yle buyurmutur: Uursuzluk eydedir:
Binekte, kadnda ve evde. Kadnn uursuz olan,
mehriyesi fazla, dourmas ise zor olandr. Binein
kts ise, hastal ok olan ve huysuz olandr. Evin
kts ise dar olan ve komusu pis olandr.4 Hakeza
Peygamber yle buyurmutur: En kt ey, kt
kadndr.5
Mminlerin Emiri (a.s) ise yle buyurmutur:
Elerin en kts, uyumsuz olan etir.6
Allah Resul (s.a.a) ise yle buyurmutur: Size
kadnlarnzn en ktsn haber vermeyeyim mi?
phesiz onlar ehlinde zelil olan, eine kar stnlk
satan, ksr olan ve kin tayan kadndr ki hibir irkin
iten el ekmez, ei olmadnda sslenir, einin yannda
a. g. e.
zdivac der slam, 75- 77
3
a. g. e.
4
Bihar, c. 64, s. 198
5
Mstedrek-u Kitabin Nikah, 6. ve 8. bablar
6
a. g. e.
1
2

..150
ise sslenmez, eine itaat etmez, emirlerini dinlemez,

halvet ettiinde einin isteklerine tabi olmaz, einin
zrn kabul etmez ve hatalarn balamaz.1
Bihar, c. 100, s. 235

Nikah benim snnetimdir. O halde kim
snnetimden yz evirirse phesiz benden deildir.
(Bihar, c. 103, s. 220)
E Seme Yolu
E SEMENN YOLU.153
Manevi Adan Noksan Kimse Hakkn Rahmetinden

Mahrumdur
ok nemli bir rivayette yce slam peygamberi yle
buyurmutur: Naks kimse Allahn rahmetinden
uzaktr.
phesiz hadiste yer alan naks (noksanlk sahibi)
kimseden maksat, gz, eli, aya veya bir baka bir
organ eksik olarak annesinden dnyaya gelmi kimse
anlamnda deildir. Aksine naks kimse, marifet elde
etmeye, gzel ahlakla ahlaklanmaya ve salih amelle
sslenmeye teebbste bulunmayan, sadece yemek,
uyumak, lezzet ve ehvetine tevecch eden kimse
anlamndadr.
Evet, insan btn kemallere, gereklere ve hakikatlere
ulama imkanna sahiptir ve bu konuda aba gstermeli,
byk bir hareket iine girmeli ve hayatta olduu
mddete batni, ruhsal ve fikirsel noksanlklarn
gidermeye almaldr. Durmaktan, hareketsizlikten,
ileri tatil etmekten iddetle kanmaldr ki eer
noksanlklar gidermeye almazsa, tpk durgun su gibi
kokar, bozulur ve isiz kalrsa Hazret-i Mahbub'un
rahmetinden kovulmu olur.
Ne yazk ki bir grup kimse seksen yalarna geldikleri
halde henz akl ve fikir asndan bir yandaki ocuk
gibidirler. Amel ve ahlak asndan be yandaki ocuu
andrmaktadrlar. Bunlar hayat geidinde, semavi kitaplar,
peygamberlerin nbvveti, imamlarn imameti, gerek
ariflerin irfan, ilahi filozoflarn hikmeti gibi manevi
ihsanlardan istifade etmemilerdir. Tpk hayvanlar gibi

imanlamaya, bedenlerinin uzunluunu, enini ve
hacmini oaltmaya almlardr. Varlklarnn birka
gramlk nutfesini, yemek ve imekle iirmi, seksen ve
doksan kiloya varmlardr.
Bunlar varlk fidanlarn temiz bir aaca
dntrebilirlerdi. Kendilerinden kemaller ve hakikatler
kayna retebilirlerdi. Ama maddi ilerle gurura
kaplarak sadece hayvansal bedenlerini imar etmeye
koyulmu ve ilk gnk gibi naks ve fakir kalmlardr.
Maddi ticaret ve kazanca sahiptirler. Masa, sandalye,
zerinde almaktadrlar. Mallar, mlkleri eleri ve
ocuklar vardr ama hepsi de nakstr.
Naks olduklar iin de zararldrlar. Her trl gnah ve
isyana bularlar. Dierlerinin haklarna tecavz ederler.
Zulm ve zorbalktan saknmazlar. Byk bir utanmazlk
iinde Hak Tealann serilmi sofrasndan nasiplenirler
ama Allahn dmanlaryla yani insanlarla ve cinlerden
dmanlarla tm alanlarda ibirlii halindedirler.
Baka bir rivayette ise yedinci imam Hz. Musa b.
Cafer (a.s) yle buyurmutur: Kimin iki gn birbirine
eit olursa, phesiz zarar etmitir. Kimin de iki gnnn
sonu, o iki gnnn en kt zaman olursa, phesiz o
melundur; Kim de nefsinde fazlalk hissetmezse, phesiz
o noksanlk iindedir, Kim de noksanla doru giderse,
onun iin lm hayattan daha iyidir.1
Bu rivayetin bir benzeri de iann ok deerli
kitaplarnda hak zere konuan Hz. Sadktan (a.s)
nakledilmitir. 2
1
Bihar, c. 78, s. 327 Beyrut basks c. 75, s. 327

Bihar, c. 71, s. 173
E SEME YOLU..155
Bir baka rivayette ise yce slam peygamberi yle

buyurmutur: Tacir Allahn sevgilisidir.
phesiz en yce ve en stn ticaret faziletler ve
hakikatleri elde etmek, marifetler, kemaller, insani ve
ahlaki gzellikler elde etmek iin de teebbste
bulunmaktr.
Byle bir tccar, tpk Allah Resul gibi Allahn
sevgilisidir. Deerli ve kymetli bir varlktr.
Geliniz eksik kalmaktan kanalm. ki gnmzn
birbirine eit olmasndan uzak duralm. Kemalatlar elde
etmek hususunda kusur etmekten saknalm. Her kim
kyamet gn manevi iler, akli geliim, ahlaki ve ameli
kemaller hususunda eksiklik iinde olursa melundur,
kovulmutur ve aldanmtr. Kyamet gn terazisi hafif
gelecek ve neticede de azaba mstahak olacaktr. Her
kimin de manevi arl olursa ve baka bir tabirle; iman,
ahlak ve amel asndan terazisi ar gelirse, kurtulu,
zafer ve galibiyet ehli olacaktr. Bu hususta Kuran-
Kerimdeki u iki nemli ayete dikkat ediniz:
Kyamet gn tart haktr. Tartlar ar gelenler,
ite onlar kurtulua erenlerdir.1
Tartlar hafif gelenler, ayetlerimize yaptklar
hakszlklardan
tr
kendilerini
mahvetmi
olanlardr.2
Kemal Yolu
Merhamet sahibi Allah Kuran- Kerimde kemal
yolunu kat etmek iin btn insanlara insani ve ilahi
artlar gz nnde bulundurarak iki gerei elde etmeyi
tavsiye etmektedir: Maddi hayat yolunu kat etmek ve
1
2
Araf, 8
Araf, 9
manevi hayat yolunu kat etmek. Bu iki anlam mbarek

Al-i mran suresinin ayetinde beyan edilmitir:
Kadnlara, oullara, kantar kantar altn ve
gme, nianl atlar ve drt ayakl hayvanlara,
ekinlere kar ar sevgi beslemek insanlara gzel
gsterilmitir. Bunlar dnya hayatnn nimetleridir,
oysa gidilecek yerin gzeli Allah katndadr.
De ki: Bundan (sevdiklerinizden) daha iyisini size
haber vereyim mi? Takva sahiplerine Rablerinin
katnda, altlarndan rmaklar akan ve orada temelli
kalacaklar cennetler, tertemiz eler ve Allahn rzas
vardr. Allah kullarn hakkyla grcdr.
Onlar (takva sahipleri) Rabbimiz! Biz phesiz
inandk, bunun iin gnahlarmz bize bala ve bizi
atein azabndan koru derler. (Takva sahipleri)
Sabreden, doru olan, gnlden kulluk eden, hayra
infak eden ve seher vakitlerinde balanma
dileyenlerdir.1
Ayeti erifede yer alan zyyine fiili, edebiyat
asndan mehul bir fiildir. Fiilin mehul olarak beyan
edilmesi ise belki de programn azameti ve deerini
gstermek iindir. Bu adan sylemek gerekir ki, bu
fiilin faili Hz. Haktr. O gerekleri btn insanlar iin
sslemitir ki, kendi isteklerine oranla onlar karsnda
evkli, rabetli, ak ve istekli olsunlar. Bu ak ve rabet
yoluyla evlenerek yeni bir hayat kursunlar. Mal ve ocuk
elde etmeye, hayvanlar kendilerine msahhar klmaya ve
topraklar bayndr klmaya teebbs etsinler. Bu yolla
maddi hayattan nasibini alsnlar. te yandan takva, iman,
dua ve ahiret azabndan korku ile sslenerek, sabr,
doruluk, ibadet, infak ve istifar elde etmeye
1
Al-i mran, 14- 17
E SEME YOLU..157
kalksnlar ki Hakkn cennetine, dostun rzayetine ve

uhrevi temiz eler elde etmeye ulasnlar.
Velhasl, Kurandaki ayeti kerimeler esasnca da
kadnn yaratl zarafeti, gzel yz, vakar, zati hayat,
bu varln latif ve cezp edici sesi, bu fevkalade varln
ivesi ve naz sslenmenin ve ziynetlenmenin
sebeplerindendir. Zira bunlar, erkein ehvet ve meylini
cezp etmekte, kendini erkee sevgili klmakta, erkein e
seimine, ortak hayat kurmaya, ocuk sahibi olmaya,
ticari faaliyetlerde bulunmaya, abalamaya, maddi
hayatn temin iin ekin ekmeye, ev ve aile hayatn
srdrmeye olan ok nemli ak ve ilgisine neden
olmaktadr. Bu da takva, gnah ve sutan saknmak,
iman, mnacaat, sabr, doruluk, ibadet, infak, seher
vakitleri mafiret dilemek ile birlikte olursa phesiz
dnya ve ahiret saadetine, maddi ve manevi hayrn
teminine sebep olur. nsan dnyann lezzet verici
ilerinden, ahiretin ebedi ve saysz menfaatlerinden,
hepsinden nemlisi de Hazret-i Mabudun rzayetinden
nasiplenmeye sebep olur.
slamda E Semenin Yolu
Vahiy rengini ve kokusunu kaybetmi veya batan beri
semavi olma zelliklerinden mahrum kalm din ve
ekollerdeki e seme yolu, slamn melekuti
atmosferinde e seme yoluyla byk bir farkllk
iindedir.
slam, Mslman erkee ve mmin insana istedii her
kadn semesine izin vermemektedir. Nitekim Mslman
kadna ve mmin bayana da istedii her erkei seme
iznini vermemektedir. Zira e seiminde dnya ve ahiret
hayr ve insann bugnk ve yarnki saadeti ve onun her
trl pislikten temiz kalmas ve hayatn eytani

programlardan
uzak
kalmas
gz
nnde
bulundurulmutur. Zira slamda evlilik kurumunda
sadece ehvet, faydalanma, bedensel ve maddi lezzetler
gz nnde bulundurulmamtr. Aksine slamn evlilik
meselesindeki en byk hedefi kadn ve erkeklerin dinini
korumak, ilahi bir ev kurmak, salih ocuklar dnyaya
getirmek ve Hakkn rzayetini temin etmektir. Bu yzden
de bu ereve dahilinde evlilik olay, elilik sistemi, eri
kadna ak ve ilgi duyma, kadn veya erkein mizacnn
gerektirdii lde cinsel ihtiyalar temin etmek, haklara
riayet etmek, ocuk sahibi olmak, ocuk terbiye etmek,
gerekli sorumluluklar stlenmek, almak, abalamak,
ev elbise, kadnn ve ocuun beslenmesini temin etmek
iin almak Allaha ibadet olarak tannmtr. nsann bu
konuda att her admn byk bir sevab ve saysz ecri
vardr.
te bu yzden slamn, elerin denklilii
meselesindeki srar mucizesi akla kavumaktadr.
nsan, slam'da sz konusu edilen ilahi artlar karsnda
btn varlyla teslimiyete zorlanmaktadr. Zira eer o
ilahi ve manevi artlar mlahaza edilmezse, hayatn her
tarafndan ktlk ve fitne yaar, ev atmosferi azap,
sknt, dert, mihnet, znt ve hzn dolu bir atmosfere
dnr. Sonuta da i boanmaya, ayrlmaya, srekli
aclara veya eer kapasite de yoksa delirmeye ve intihara
kadar yol amaktadr.
Marifet elde ederek fikir ve akl rtne, iman, ahlak
ve takva elde ederek kemallerine yardmda bulunmayan
kadndan saknmak gerekir. Byle bir kadnla
evlenmekten uzak durmak icap eder. Allaha ibadetten,
ahlaktan, takvadan, tevhitten ve ibadetten uzak bir ailede
E SEME YOLU..159
dnyaya gelmi bir kadn erkek iin sadece bir fitne, fesat
ve yok olma sebebi olacaktr.
Bu konuda mam Bakrn (a.s) buyurduu ok nemli
ve fevkalade bir hadis nakledilmitir: Allah Resul bir
takm kadnlarn yanndan geerken onlarn yannda
durarak yle dedi: Sizin gibi, akl sahiplerinin akln
elinden alan akl ve dini noksan bir topluluk grmedim.
Ben azabnzn dier cehennem ehlinin azabndan daha
ok olduunu grdm. Ben sizlere iman kemale erdirerek
marifet elde ederek ve gzelliklerle sslenerek Hak
Telaya yaknlamaya almanz tavsiye ediyorum.1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Mmin iin en
galip dman, kt etir.2
Baka bir rivayette ise yle yer almtr: Aziz ve celil
olan Allaha ilk olarak u alt sfatla isyan edilmitir:
Dnya sevgisi, riyaset sevgisi, uyku sevgisi, kadn sevgisi,
yiyecek sevgisi ve rahatlk sevgisi3
O halde kendinizi, e seiminde slam'n ilan ettii ve
bendenizin de artlarn rivayetler yoluyla beyan
edeceim artlara bal klnz ve sizler iin e seiminde
sadece gzellik kadnla evlenme ak, kadnn mal ve
servetine gz dikmek olmamaldr.
Allah Resul yle buyurmutur: Kadn mal ve
gzellii iin semeyiniz . Zira mal insann taknlna,
cemali ve gzellii ise helake sebep olur. Evlilik
hususunda kadnn din ve imann gz nnde
bulundurunuz.4
zdivac der slam, s. 45, Vesailden naklen, Ebvab-ul Mukaddemat-i Nikah
Bihar, c. 100, s. 240
3
Vesail, Bab-u Mukedemat- Nikah, 4. bab ve Bihar, vefa messesesinin
basks, c. 100, s. 225
4
Mustedrekul Vesail, nikah blm, 13. bab
1
2
Allah Resul (s.a.a) bir rivayette de yle

buyurmutur: Eer uursuzluk bir eyde olursa,
kadnlarda olur.1
Evet marifet, iman, ahlak, gzel davranma, vakar ve
ycelik sahibi olmayan bir kadn, einin hayatnn helak
olmasna neden olur.
Hakeza Allah Resul yle buyurmutur: Eyalarn
en kts, kt kadndr.2
lgin Bir Hikaye
Ebul Futuh-i Razinin tefsirinde yle yer almtr:
Gen birisi mescidin minaresine karak ezan okuyordu.
Bir gn ezan okurken mescidin etrafndaki evlere bakt;
slamn, insann maslahat ve fitnelerden korunmas iin
haram kld bir bakt bu.
Aniden gzleri bir evdeki gzel grnml, ekici bir
kadna iliti, ona ilgi duydu, ezan okuduktan sonra o evin
kapsn ald. Ev sahibi kapy at ve o gen ona yle
dedi: Eer evlendirecek kznz varsa ben ona talibim.
Ev sahibi yle dedi: Biz Auri mezhebindeniz. Eer
bizim mezhebimizi seecek olursan ben de kzm seninle
evlendirmek hususunda hi bir engel grmyorum.
Gzlerini kadnn gzlerine dikmi ve denk olma
ilkesinden yz evirmi olan bu gen, evlilik hususunda
gz, ehvet, cemal ve gzellii arac klmt. Kzn
babasnn ortaya koyduu bu art kabul etti, slamdan
yz evirdi ve irke yneldi. Kz nikah kyld gn,
evin merdivenlerinden yuvarlanarak ba aa yere dt
ve ebedi olarak helak oldu.
1
2
Bihar, c. 100, s. 227

a. g. e
E SEMENN YOLU.161
E Seiminde nsani ve slami artlar

Aziz aileler, kz ve erkek ocuklarn evlendirmeden
nce, o ikisinin birbirini grmesi iin ortam
salamaldrlar. Bu konuda nikah kymak ve mahremiyet
icat etmek de gerekli deildir. Bu slam'n izin verdii bir
gerektir ve slami fkhta bunu sakncal grmemektedir.
Bu grmek her ikisi iin de zaruridir. Bylece birbirini
grerek zahiri ayp ve kemalleri anlasnlar, sonra da karar
almaya teebbste bulunsunlar. Ayrca evlilik sonras
reddetme, knama, bahane peinde koma yolu kapanm
olsun. Elbette bu grmede evlilik niyeti, beenip
beenmeme maksad olmaldr. Bylece program
atmosferi Hakka isyandan temiz kalm olsun. Bu konuda
nakledilen u rivayete tevecch ediniz:
Peygamber (s.a.a) bir kadnla evlenen Muire b.
ubeye yle buyurdu: Eer nceden onu grm
olsaydn aranzdaki uyum ve uzlama daha ok olurdu.1
Muhammed b. Mslim yle diyor: mam Bakra
(a.s) bir erkein evlenmek istedii kadna bakmas
hususunu sordum, yle buyurdu: Evet bakabilir. nk
onu en ar kymetle almaktadr; neden grme hakkna
sahip olmasn? 2
Hasan Srr yle diyor: mam Sadka (a.s) yle arz
ettim: Erkek iin evlenmeden nce kadnn bedenine,
arkasna ve yzne bakmas caiz midir? mam yle
buyurdu: Evet sakncas yoktur. Kadn nden veya
arkasndan grebilir.3
Bir ahs altnc mama yle buyurdu: Erkein
evlenmek istedii kadnn salarna ve gzelliklerine
zdivac der slam, 47
Vesailu ia, Ebvab-u Mukeddemat- nikah, 36. bab
3
Vesailu ia, Ebvab-u Mukeddemat-i nikah, 36. bab
1
2
E SEMENN YOLU.162
bakmas caiz midir? mam yle buyurdu: Lezzet alma

kast olmadka bunun sakncas yoktur.
Baka bir rivayette ise Erkein bakmas iin kadnn
ayaa kalkmas caiz midir? diye sorulunca mam yle
buyurmutur: Evet, o zaman ince bir elbise giymesinin
bile sakncas yoktur.1
Resulullah (s.a.a) bir kadn isteyen sahabisine yle
buyurmutur: Yzne ve ellerine bak.2
Bu ve benzeri rivayetler unu sylemek istemektedir:
Eer bir kimse bir e semek istiyorsa, ailesi, ahlak ve
iman hakknda gerekli incelemeleri yaptktan sonra onun
bedensel zelliklerinden haberdar olmak iin de sana,
kyafetine, gzelliine, boyuna, endamna bakabilir.
Bylece kadnn vcudunda bir noksanln, ondan
soumasna ve tefrika kmasna neden olacak bir
hususun olup olmadn grm olur. Ama ev ev dolap
halkn namusunu tek tek gzden geirmesi, hepsine
dikkatle bakmas ve istedii takdirde de onlar arasndan
birini semesi anlamnda deildir bu.3
2 Bir kadn beendiiniz ve onunla evlenmeye
istekli olduunuz takdirde kadnn gzellii, kemal,
cemal, sevimlilik ve nazll ile birlikte onunla
evlilikteki niyetiniz Allah iin olmaldr. Hz. Hakkn
emirlerini yerine getirmek, ilahi peygamberin, zellikle
de slamn yce peygamberinin snnetini icra etmek iin
adm atmak gerekir.
Bu konuda, yani evlilie teebbste bulunma
hususunda
Hz.
Peygamberden
(s.a.a)
Hakkn
honutluunu celbetme ve Allaha yaknlk niyeti iinde
Vesailu ia, Ebvab-u Mukeddemat- nikah, 36. bab
zdivac der slam, 49
3
a. g. e
1
2
E SEMENN YOLU.163
olann gerekliliini ifade eden ok nemli u hadis

nakledilmitir: Her kim Allah iin evlenir ve Allah iin
evlendirirse, Allahn velayetine mstahak olur.1
Evet, bylesine faziletli insanlar u ayet-i erifenin
mazhar konumundadrlar: Allah iman edenlerin
velisidir. Onlar karanlklardan aydnla karr. 2
Allah insann e ve ocuk sahibi olmasn sevmektedir.
Bu yzden de yallk anda Zekeriyyaya Yahyay,
brahime de smaili inayet buyurmutur. Kitabnn bir
ayetinde ise tertemiz peygamberine yle buyurmutur:
Senden nce de eliler gnderdik ve onlar iin eler
ve soy karar kldk.3
3- Evlilik iinde acele etmek doru deildir. slami
retilerde de yer aldna gre acele etmek eytann
iidir. E semek hususunda dikkat edilmeli, vakit
harcanmal, meverette bulunulmal ve kar tarafn ailesi
hakknda gerekli bilgi alnmaldr. Bu konuda iki tarafa da
zarar verilmemeli, ruhsal darbeye neden olunmamaldr.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: phesiz kadn
bir gerdanlk gibidir. O halde boynuna neyi taktna
dikkat et.4
4- Allah Resulnden (s.a.a) ve temiz Ehl-i Beytinden
deerli iann deerli kaynaklarnda yer aldna gre
mmin erkee ve Mslman gence layk olan bir kadnn
tamas gereken zellikler byk bir zarafet ve tam bir
dikkatle beyan edilmitir. Nitekim Allah Resul (s.a.a)
yle buyurmutur: Sizden biri bir kadnla evlenmek
istediinde, (kendisini gremedii takdirde) yz
Muheccetul Beyza, c. 3, s. 54
Bakara, 257
3
Rad, 38
4
Bihar, vefa messesesinin basks, c. 100, s. 233
1
2
E SEMENN YOLU.164
hakknda aratrmada bulunduu gibi sa hakknda da

aratrmada bulunsun. Zira phesiz sa iki gzellikten
biridir.1
5-13- Cabir b. Abdillah Ensari yle diyor: Allah
Resul (s.a.a) ile oturmutuk; kadnlar ve onlardan
bazsnn dier bazsndan stn oluu hakknda
konuuyorduk. Allah Resul (s.a.a) yle buyurdu : Ben
bu konuda sizlere konuaym m? Biz: Evet diye arz
ettik. Peygamber yle buyurdu: Kadnlarnzn en
iyisi ocuk douran, merhametli olan, iffetten nasibi
bulunan, ailesi nezdinde deerli ve saygn olan, einin
karsnda mtevazi bulunandr. Hakeza ei iin sslenen,
dierlerine kar vakarl ve itinasz gzken, einin
szn dinleyen, ona itaat eden, halvet ettiinde onun
iradesine teslim olan ve aalk erkekler gibi
olmayandr.2
14- 18- Mminlerin Emiri yle buyurmutur:
Kadnlarnzn en hayrls be eittir. Kendisine:
Onlar kimlerdir? diye sorulunca yle buyurdular:
Kolaylatrc huyu olan, yumuak huylu, uyumlu olan,
ei sinirlendiinde onu honut etmedike uyumayan ve
kocasnn gyabnda haysiyetini koruyan kadndr. Bu
kadn Hak iin amel edenlerdendir ve Rabbinin ltfnden
mitsiz olmaz.3
19- mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Bir ahs
Allah Resulne (s.a.a) gelerek evlilik meselesi hakknda
kendisi ile istiarede bulundu. Bunun zerine Allah
Resul (s.a.a) yle buyurdu: Evet, evlen; ama dindar
bir kadnla evlen ki Allah sana hayr versin. Layk bir
Bihar, c. 100, s. 237
Bihar, c. 100, s. 235
3
a. g. e, s. 233
1
2
E SEMENN YOLU.165
kadn kendisine ulalmas mmkn olmayan asem bir

karga gibidir. Kendisine, asem karga nedir? diye
sorulunca yle buyurdular: Bir aya beyaz olan
kargadr.1
20-21- brahim Kerhi yle diyor: mam Sadka (a.s)
yle arz ettim: Eim vefat etti. O ok uyumlu bir
kadnd. imdi yeniden evlenmek istiyorum. mam yle
buyurdu: Kendini nereye braktna, malna kimi ortak
kldna, dininden, srrndan ve emanetinden kimi
haberdar ettiine dikkat et. Eer evlenmek zorunda isen
hayrla anlan ve gzel ahlakl bir bakire bul.2
22- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: phesiz
Mslmann durumunu dzelten ilahi takdirlerden biri
de ei kendisine baktnda sevinen gyabnda haysiyetini
koruyan, huzurunda da emrine itaat eden kadndr.3
23- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
mmetimin kadnlarndan en stn yz asndan en
gzel ve mehriyesi en az olandr.4
24- Mminlerin Emirinden (a.s) Allah Resulnn
(s.a.a) yle buyurduu nakledilmitir: Bana kadnlar
iin hangi eyin daha hayrl olduunu syleyin. Fatma
(a.s) yle cevap verdi: Hibir erkei grmemesi ve
hibir erkein de onu grmemesidir. Peygamber (s.a.a)
bu cevaptan holanarak ve yle buyurdu: phesiz
Fatma benden bir paradr.5
25-26- mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Kadnlarnzn en hayrls; kendisinde ihsanda
zdivac der slam, 59
Bihar, c. 100, s. 232
3
zdivac der slam, 60
4
Bihar, c. 100, s. 236
5
Bihar ; c. 100, s. 238
1
2
E SEMENN YOLU.166
bulunulduunda kreden ve esirgendiinde ise raz

olandr.1
27-30- Altnc mam (a.s) yle buyurmutu:
Kadnlarnzn en hayrls gzel kokan, gzel piiren,
yerli yerinde harcayan, yerli yerinde esirgeyendir. Byle
bir kadn Hakkn iilerinden biridir ve Hakkn iisi
ise mitsiz olmaz ve pimanlk duymaz.2
31- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Kadnlarn bereket asndan en stn geim asndan
en az olandr.3
32-34- Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur:
Kadnlarn en hayrl hasletleri erkeklerin en kt
hasletleridir: Kibir, korkaklk, cimrilik. Eer kadn kibir
ehli olursa einden bakasna teslim olmaz. Eer cimri
olursa, kendisinin ve einin maln korur. Eer korkak
olursa, her trl olay karsnda korkar, kendisini
korumaya alr ve neticede de bakalarnn tuzana
dmez.4
35-38- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Bakire kzlarla evleniniz; phesiz bakirelerin az daha
tatl, rahimleri daha toplu, renmeleri daha hzl ve
sevgileri daha kalcdr.5
39-40- mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Kadnlarnzn en hayrls eiyle halvet ettiinde onun
iin sslenen ve haya perdesini kenara itendir. Giyindii
zaman da haya rtsn giyinendir.6
Bihar, c. 100, s. 239
zdivac der slam, 61
3
a. g. e. 70
4
Bihar, c. 100, s. 238
5
Bihar, c. 100, s. 237
6
zdivac der slam, 67
1
2
E SEMENN YOLU.167
te bunlar Mslman bir kadnda ve mmin kzlarda

bulunulmas gereken zelliklerdir. Mmin ve Mslman
deerli genler, evlilik iin hazrlk iinde olduklarnda,
ayrntlar bir kenara itildiinde krk tane olduu belirtilen
bu zellikleri aratrmaldrlar. Nitekim bir kzda bu
sfatlar yeterince bulduklar takdirde onu kendisine e ve
ocuklarna anne olarak semelidirler. Elbette bu hususta
gereksiz zorluklar karmamak ve seim hususunda
vesveseye kaplmamak gerekir. Zira vesvese ve zorluk
karmak ii zorlatrmakta ve evlilik ortamn kmaza
sokmaktadr.
Onlar: Rabbimiz! Bize elerimizden ve

ocuklarmzdan gzmzn aydnl olacak insanlar
ihsan et ve bizi, Allaha kar gelmekten saknanlara
nder yap derler.
(Furkan/74)
1
0
Evlilik Hususunda
slamn zgn
Tasarmlar
EVLLK HUSUSUNDA SLAMIN ZGN TASARILARI...171
Evlilik in Konumak
Mslmanlar ve mmin halk arasnda adet olduu
zere kz ve erkein ailesi hakknda gerekli aratrma
yapldktan sonra evlilik mehriye tayini, nikah ve
dnn artlar hususunda birbirleriyle konumaya
oturmaktadrlar.
Aileler, meveret, kz ve erkek hakknda sorulan
sorulara cevap hususunda akl ve eriat nezdinde kabul
gren bir erevede btn varlklaryla sadakat iinde
olmalar gerekir.
Kz ve erkein gerek ya sylenmeli, erkein ii,
varl, ahlak, davranlar, ruh haletleri, muaeret ekli
ve eitim derecesi drst bir ekilde beyan edilmelidir.
Eer onda bir kusur ve ayp varsa bunu dile
getirmelidirler. Hakeza kzn ailesi, erkein ailesinin
sorduu sorulara kar sadakat ve insaf zere cevap
vermelidirler. Doru sz sylemekten ve doruluktan
korkmamaldrlar. Sylenmesi gereken btn konular,
gelecekte hibir sorun karmayacak ve kmaza
srklemeyecek bir ekilde beyan etmelidirler. Bylelikle
zarar, ac hadiseler, tefrika, iki ailenin ilikilerinin
bozulmas ve tartmalara engel olmaldrlar.
Bu konuda hile, dzen, hokkabazlk, aldatmak,
sahtekarlk ve ayplar rtmek ahlaka aykrdr eri
adan haramdr ve byk bir gnahtr. Bu atein duman
ilk etapta kadn ve erkein, ikinci aamada ise iki ailenin

gzne girecektir.
Gereklik ve sadakat her iki aileyi de isyandan,
zarardan ac ve skntl olaylarn meydana gelmesinden
korur; her iki taraf iin de karar almay kolaylatrr.
Bylece de kurtulua sebep olur.
Aldatmak, hile, sahtekarlk ve hokkabazlk nikahn
bozulmasna, mehriyenin dmesine ve talak olmakszn
boanmann gereklemesine sebep olur. Bu da slam'n
aldatlan ve kandrlan tarafa salad bir kolaylktr.
Kuran- Kerim ve rivayetler insanlar her trl hile,
aldatma ve kandrmaktan sakndrmtr. yle ki hile
yapan kimsenin, dnya ve ahirette ilahi azaba
urayacan ifade etmitir. Nitekim Allah Resul (s.a.a)
yle buyurmutur: Mslman bir kimseye hile yapan
bizden deildir.1
Mminlerin Emiri (a.s) ise yle buyurmutur: Sana
gvenen kimseye hile yapmak kfrdr.2
Hakeza Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur:
Kim hile yaparsa, hilesi kendisini sarar.3
Hz. Ali (a.s) Nehcul Belaa 193. Hutbede takva
ehlinin zelliklerini beyan ederken yle buyurmutur:
Takva ehlinin insanlara yaklam, hile ve aldatma zere
deildir.
Allah Resul (s.a.a) ise yle buyurmutur: Hile,
aldatma ve ihanet ehli atetedir.
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Mslman olan kimse hile yapmaz ve aldatmaz.
Bihar, c. 75, s. 285

Mizanul Hikmet, 166- 167
3
a. g. e. 166- 167
1
2
EVLLK HUSUSUNDA SLAMIN ZGN TASARILARI173
phesiz ben Cebrailden yle buyurduunu iittim:

Hile ve aldatma atetedir.
Aldatmak, kadn veya erkein ayplarn gizlemek,
kandrmak, hile yapmak, hayatn srdrmek, boanmak,
boanmakszn terk etmek, erkein mehriye hususunda
borlu olmas veya mehriyenin dmesi ile ilgili hususlar.
Bihar, c. 100, (Vefa messesesinin basks) s. 361den
sonraki sayfalarda ve de byk mtehitlerin ameli
ilmihallerinde evlilik hususunda ok detayl olarak yer
almtr.
Mehriyeyi demenin Farz Oluu
ki aile veya gelin ve damat arasnda yaplan drst
konumann ardndan hi bir ifrat ve tefrite kamadan
mehriye hususunda eri usuller esasnca bir anlama ve
uyum salanmaldr.
Elbette mehriye her ne kadar kolay tutulursa ve ls
itidal izgisinde bulunursa daha ok Hak Tealann
honutluuna sebep olur. slamn velileri, kz ve
erkeklerin evlilik ortam daha iyi ve rahat olsun diye
mehriye hususunda zorluk karlmamasn nemle
tavsiye etmilerdir. Aileler, mehriye ne kadar ar olursa
hayat o kadar salamlar ve nikah merasimi ve nikah
kurumu devam eder diye dnmemelidirler. Zira nice
kzlar mehriyesi fazla olduu halde babasnn evine geri
dnmlerdir ve zillet iinde kalmlardr. Bylelikle de
ruhsal huzurlar ortadan kalkmtr. Bu ilerde Hz. Hakkn
rahmetine, ltfne ve inayetine gvenmek gerekir.
Dolaysyla sorunlarn kmasna, aalamaya ve
gelecekte iki aileden birine ihanet edilmesine sebep olan
her eyden kanmak gerekir. Mehriye hususunda bir
uyum salandktan ve her iki tarafn yani gelin ve
damadn rzayeti alnarak mehriye belirlendikten sonra

nikah akdi okunur okunmaz o farz borcun yars erkein
boynunadr. Dier yars ise evlilik olutuktan sonra eri
bir bor olarak erkein boynunadr. Eer mehriye nikah
okunurken denecek olursa erkein boynundan bor
kalkm, kadn da eri ve kanuni haklarna ulam olur.
Genler u anlama tevecch etmelidirler ki, mehriye
demek onlar iin gereklidir ve hak sahibine bu borcunu
dememek haram ve byk bir gnahtr.
Mehriyenin edasnn farz oluu Kuran- Kerim'de
mbarek Bakara suresi, 236, 237 ve 241 ayetlerde, Nisa
suresi, 4. ayette, Kasas suresi, 27 ve 28. ayetlerde ve
Ahzab suresi 49. ayetlerde ak bir ekilde beyan
edilmitir. Bu konuda ve dier hususlarda kadna en
kk bir zulmde bulunmak caiz deildir. Nitekim Allah
Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kim mehriye
hususunda kadna zulmederse, Allah katnda zinakar
saylr. Nitekim aziz ve celil olan Allah kyamet gn
yle buyuracaktr: Ey kulum! Ahdim zere cariyemi
seninle evlendirdim ama sen ahdime vefa gstermedin ve
cariyeme zulmettin. Bylece onun iyiliklerinden alnr
ve hakk miktarnca o kadna verilir. Onun iyilii
bulunmaynca da ahdini bozduu suuyla cehennem
ateine atlmas emredilir. phesiz ki ahid ve
szlemenin hesab sorulacaktr.1
mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: Hrsz
eittir: Zekat vermeyen, kadnlarn mehriyelerini helal
sayan ve hakeza demek niyeti iinde olmadan borlanan
kimse.2
1
2
Bihar, vefa Messesesinin basks, Beyrut, c. 100, s. 349

a. g. e
mam Rza (a.s) ise deerli babalarndan ve onlar da

Allah Resulnden (s.a.a) yle buyurduunu rivayet
etmilerdir: phesiz Allah-u Teala mehriyeyi inkar
eden, iinin emeini gasbeden veya zgr insan satan
kimse dnda herkesin her trl gnahn balar.1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: En irkin
gnah eydir: Bir nefsi ldrmek, kadnn
mehriyesini vermemek ve iinin cretini dememek.2
slamn velileri, yce kadnlara, mehriyelerini elerine
balamaya uygun bir ortam bulduklar takdirde
fedakarlk, cmertlik ve yceliklerini gsteren bu ahlaki
yce dereceyi grmezlikten gelmelerini tavsiye etmitir.
ok nemli bir rivayette Allah Resul (s.a.a) yle
buyurmutur: Cinsel ilikiye girmeden nce bir kadn
eine mehriyesini balarsa, Allah; balad her bir
dinarna karlk ona bir kle azat etme sevabn yazar.
Kendisine ey Allahn Resul! Cinsel ilikiden sonra
bata bulunursa nasl olur? diye sorulunca da yle
buyurmutur: phesiz bu, sevgi ve lfetten
kaynaklanr.3
Gelinin eyizi
Mmin ve Mslman halk arasnda adet olduu zere
babalk, ycelik, ltuf, muhabbet, ak, ilgi, aile
bykl asndan kzn velisi kendi ocuklar, deerli
gz nurlar iin eyiz hazrlamaktadrlar.
Bu konuda da gelin ve damat aileleri u anlama
tevecch etmelidirler ki, deerli damat ve saygn ailesi
Peygamberlerin ve velilerin ahlakndan olan ve de
Bihar, c. 100, s. 350- 351
a. g. e
3
Bihar, c. 100, s. 351
1
2
Allahn sevdii bir gerek olan kanaati unutmamaldrlar.

Gelinin ailesinin kendi gc orannda kzyla birlikte
gnderdii eylere inayet, kanaat ve muhabbet gzyle
bakmaldrlar ki, Allah korusun knama, aalama,
kmseme, fertlerin ahsiyetine saldr, bu hayat
ortamna girmemelidir. Gelinin saygn babas da eyiz
temin etme hususunda kendisinin ve damadn ailesinin
insani makamn ve toplumsal konumunu gz nnde
bulundurmal ve bir taraftan da bu meselede israftan
saknmaldr. Zira Allah israfa sapan toplulua dmandr.
Bilindii gibi ok geni bir eyiz hazrlama, deerli
eyalar ve fevkalade kymetli mallar temin etmeye gerek
yoktur. eri ve rfi snrlar aan bir eyiz harcamas
iine girilmemelidir. eyiz hazrlanacak diye insann
belini bken borlanmalar iine girilmemelidir. Bu
konuda kesinlikle gsteri yapmaktan, bakalarnn israfa
varan eyizlerine gz dikmekten saknmak gerekir.
Genlerin, ar eyiz hususunda beklenti iine
girmemeleri icab eder. Genler, babalar zengin olan
kzlarn peinden gitmemeli ve bylece dierleri iin de
evlilik hususunda halledilmesi mmkn olmayan sorunlar
yaratmamak gerekir. Btn bunlar insanla aykrdr.
Hak Tealann nefret ettii bir husustur ve de insann
kyamet gn azaba ve zorlua dmesine sebep olur.
eyiz helal maldan ve temiz servetten elde edilmelidir
ki gelin ve damadn farz ibadetleri, doru ve eri
elbiseler, hallar ve ev iinde yerine getirilmi olsun.
Kendinizi, ocuklarnz ve haddinden fazla beklentileri
sebebiyle zorluklara dar klmaynz. Onlar iin
kendinize kyamet azabnn ve cezasnn yolunu
amaynz.
Gelin eyizi Hususunda lahi ve Manevi rnek

Allame Meclisi deerli kitab Biharda Hz. Zehrann
(a.s) halleri hakknda mam Sadktan (a.s) yle rivayet
etmitir: Mminlerin Emirinin maddi hayat hususunda
sadece bir iki elbisesi, bir devesi, bir klc ve bir zrh
dnda baka hibir eyi yoktu. Gnlk geliri ise
bakalarnn tarlasnda ve banda almaktan elde
ediliyordu.
Yaratl alemindeki kadnlarn efendisi olan Hz.
Fatmay (a.s) istemeye gittii zaman Allah Resulnn
huzuruna varnca Peygamber ona yle buyurdu: Kalk
ve zrhn sat.
Hz. Ali yle buyuruyor: Zrh sattm, parasn Allah
Resulnn (s.a.a) nne koydum. Ne ben o parann ne
kadar olduunu syledim ve ne de peygamber o parann
miktarn bana sordu. Paradan bir avucunu Bilale
verdi ve yle buyurdu: Onunla kzm iin gzel bir
koku al bir ksmn da Ebubekire verdi ve yle
buyurdu: Sen de ev eyalar ve elbise temin et.
Ammara ve ashabtan bir gruba da yle buyurdu: Ona
elbise ve ev eyas alma hususunda yardmc olunuz.
Bylece alnan eyler unlardan ibaretti:
1- Gmlek: yedi dirhem
2- Barts: drt dirhem
3- Hayber mal siyah bir araf
4- pten rlm bir taht:
5- Yz Msr keteninden ve ii ise hurma lifi ve koyun
ynnden olan bir ift dek.
6- Yz Taif derisinden ii ise paralarla doldurulmu
drt yastk.
7- bir yn perde
8- Bir hasr
9- El deirmeni
10- Bir bakr leen
11- Bir su krbas
12- Bir bardak
13- Bir su kovas
14- Bir ibrik
15- Su veya yiyecek maddesini saklamak iin yeil
renkli bir kp.
16- Seramikten bir ka testi
Btn bu mallar Allah Resulnn (s.a.a) yanna
getirdiklerinde Peygamber (s.a.a) bu mallar inceledikten
sonra yle buyurdu: Allah, Ehl-i Beyt iin mbarek
klsn.1
Allame Meclisi kitabnda yle yazmtr: Bu sade
mallar, babas fevkalade g ve ilgi oda olan bir kzn
eyiziydi. Peygamberin (s.a.a) ashab altn ve gm
yerine ona can ve balarn feda ediyorlard. Ama
Peygamber (s.a.a) ne damadn borca soktu, ne fakirlere
yetimlere, genel ve kamuoyuna harcanmas gereken
beytlmali gsteri ve gereksiz eyler yolunda harcad ve
ne de evliliin masraflarn oaltt. Aksi takdirde tarih
boyunca birok kimse onu rnek alacak ve saysz sknt,
mihnet, dert ve hzne dar olacakt. Hepsinden de
nemlisi o kadar sefa, samimiyet, ihlas ve temizlik sz
konusuydu ki, ahlaki grevi olan eyiz temininden
kendisini aciz grdnde yce damadna zrhn
satmasn teklif etti. Bylece onun parasyla eyiz ve ev
eyas ald. Bunu da kendisi iin bir utan ve bir ayp
vesilesi saymad. Yce damad da o kadar sefa, temizlik,
esenlik ve nuraniyet sahibi idi ki, eyiz kz babasna aittir
1
Bihar, c. 43, s. 111- 112
diye bir sz sylemedi. Bunu temiz gnlnden ve ilahi

kalbinden dahi geirmedi.
te bu evliliin neticesi on bir masum imam ve bu
temiz mahsul de o gnden gnmze kadar binlerce
fakih, bilgin hekim, air, arif, hak a, taklit mercii ve
mmin insanlar olmutur. Bereket asndan btn varlk
tarihi boyunca bu evliliin bir baka benzeri
grlmemitir.
Evlilik Eiinde Dua
Hak Tealann dergahna btn vakitlerde dua etmek
ve yalvarp yakarmak, beenilmi bir ibadet olarak
deerlendirilmitir.
rnein bunlardan biri de dua vakitleri ve evlilik
merasimini gereklemeden nce elleri Hak Tealann
dergahna doru kaldrmaktr.
Bu zamanda dua icabete daha yakndr ve meru
arzularn gereklemesi iin ortam daha da msaittir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur:
Evlenmek isteyen kimse, iki rekaat namaz klsn sonra
Hamd ve Yasin surelerini kraat etsin, namazdan sonra da
Allaha hamd ederek yle desin: Allahm! Bana salih,
sevimli, dourgan, kredici, kanaatkar, gayretli bir e
nasip et. yle ki kendisine iyilik ettiimde kranda
bulunsun. Ktlk ettiimde balasn. Allah-u Teala'y
zikrettiimde bana yarmc olsun. Unuttuumda bana
hatrlatsn, yanndan ayrldmda korunsun, yanna
geldiimde sevinsin, kendisine emrettiimde bana itaat
etsin, and iirdiimde andma bal kalsn, ona
gazaplandmda beni honut klsn, ey celal ve ikram
sahibi! Bu isteklerimi bana bala, ben senden
diliyorum, phesiz sadece bana takdir ettiini
bulacam. Mminlerin Emiri Ali (a.s) daha sonra yle

buyurmutur: Her kim evliliin eiinde byle yaparsa
phesiz Allah ona istediini bata bulunur.
Evliliin Adab ve Vakitleri

Baz aileler, evliliin, istek ve ehvetlerinin
gerektirdii her eyi yapmaya bir izin olduunu
dnmektedirler.
Dolaysyla
da
ocuklarnn
dnnde, onlarn veya iki ein dostlarnn veya
akrabalarnn istei zere haramlara bulamaktadrlar ve
de kendi hayallerince evlilik merasimi iin daha fazla
lezzet ve mutluluk oluturmaktadrlar. Oysa evlilik
merasimi vakar, ycelik ve ahsiyeti koruma, haram ve
gnahlardan uzak, ehveti tahrik eden sebeplerden
arnm bir halde olmaldr ki Hakkn rahmetine ve ilahi
bereketin gereklemesine sebep olsun.
Musa b. Cafer (a.s) yle buyurmutur: Haram
olmayan lezzet ve gzelliklerden saknmak asla gerekli
deildir.
Elbette dn esnasnda sevinli olmak gerekir. Gzel
sesle meru eyler okumak, sevinmek, sevindirici
programlar dzenlemek gerekir.
Hikmete dayal iirler okumak, anlaml marlar
sylemek, sevindirici iarlar vermek, sloganlar atmak ve
Mslman kadnlar rfnde genellikle bu tr
toplantlarda yaplan merasimleri dzenlemek eri hibir
sakncas olmayan eylerdir. O gece uyumamak da bu
toplantnn doal bir zelliidir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:

programda ge vakte kadar uyumamann sakncas
yoktur. Kuran okumak, ilim talep etmek ve gelini einin
evine gtrmek iin.1
slam, dnn gece yaplmasnn daha iyi olduunu
sylemektedir. Nitekim Hz. Zehrann dn de akam
yaplmtr.
Cabir Ensari yle diyor: Allah Resul Fatmay
Aliye nikahlaynca baz basiretsiz kimseler, kzn az
mehriye ile Aliye (a.s) verdin diyerek itiraz ettiler.
Bunun zerine Peygamber yle buyurdu: Bu evlilik
benim irademle olmamtr. Allah, Aliyi Fatma ile
evlendirmitir.
Evlilik gecesi Resulullah alaca bineini hazrlad,
zerine bir kadife para att ve Fatmaya: Binee bin
diye buyurdu: Selmana da devenin yularndan tutmasn
emretti ve kendisi de binei arkadan sryordu. Yol
esnasnda bir eyin d sesini duydu, baktnda,
Cebrail ve Mikailin yetmi bin melekle yce yerinden
indiini grd. Onlara geli sebebini sordu ve onlar yle
dediler: Fatmay Alinin evine kadar uurlamak iin
geldik. Daha sonra bu dn kutladlar, meleklerin
tekbir sesleri ykseldi. Allah Resul de Allah-u Ekber
dedi. Bu yzden gelin giderken Allah-u Ekber demek de
bir snnet oldu.2
Evet, dn merasimi ve sevin gecelerinin adab yle
bir ekilde olmaldr ki meleklerin ve Hak Tealann
bereketlerinin nazil olmasna yol amaldr.
1
2
Bihar, c. 100, s. 267

Bihar, c. 100, s. 266
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Gelinleri

geceleyin einin evine gtrnz.1
mam Rza (a.s) ise yle buyurmutur: Evliliin
snnetinden biri de gece olmasdr. phesiz Allah geceyi
bir skunet karar klmtr. Kadnlar da phesiz skunet
ve huzur sebepleridir.2
Allah Resul (s.a.a); Abdulmuttalib ile Muhacir ve
Ensarn kadnlarna Hz. Zehrann (a.s) dn gecesi
onun ardndan gitmelerini, sevin iinde iir okumalarn,
Allah-u Ekber ve'l hamdu lillah" demelerini syledi ve de
Allahn raz olmad szlerden saknmalarn
buyurdu.3
Zahmet ekip, iki ailenin davetini kabul eden
misafirlere yemek vermek, slam'n mstahap kabul ettii
bir itir. Allah Resul yle buyurmutur: Velime,
sadece be eydedir: Dn, ocuun doumu, snnet, ev
almak ve Mekkeden (hac ve umreden) dndkten
sonra.4
Rivayet edildii zere Hz. Zehrann dn gecesi
Peygamber yle buyurmutur: Ey Ali! Eine sayg
olarak gzel bir yemek hazrla. Et ve ekmei bizden,
hurma ve ya ise sizden. Mminlerin Emiri Ali (a.s)
yle buyurmutur: Ben hurma ve ya aldm
peygamber (s.a.a) de kollarn svayarak hurmay yada
ezdi, kartrd ve his5 haline getirdi, bir ko gnderdi
ve onu kestik. ok sayda ekmek piirdi ve yle buyurdu:
Ey Ali! stediin kiileri ar. Ben camiye giderek
zdivac der slam, 112
zdivac der slam, 112
3
zdivac der slam, 114 ve Mstedrek babun Nikah, 31. blm
4
zdivac der slam, 114, Mustedrek Babun Nikah, 31. blm
5
Hurma, ya ve unun karm hali.
1
2
herkesin Fatmann dn yemeine davetli olduunu

haber verdim.6
Allah Resul insanlar dne davet hususunda yle
buyurmutur: Dne davet edilince acele etmeyin;.
phesiz insana dnyay hatrlatr. Cenazelere davet
edildiimizde ise sratle kounuz; phesiz bu da insana
ahireti hatrlatr.
Aileler dn merasimlerini yle bir ekilde
dzenlemelidirler ki, evvela; ocuklar ve genler iin
kt bir rnek olmamal gnah ve sua tevik unsuru
barndrmamaldr. kinci olarak; davet edilen mmin
erkek ve kadnlar bu merasimlere rahat bir ekilde
katlabilmelidir.
slami artlara uygun olarak dzenlenen ve ilahi
snrlarn korunduu bir toplant, genler iin bir ders
snf ve o meclisin ehli iin ise Hak Tealann rahmetinin
ini yeri olmaldr.
Zifaf Adab
Zifaf ve evlilik konusunda, Kuran- Kerim ve rivayetlerde
eitli adaplar zikredilmitir. Bu adaplara riayet etmek, hem
kadnn, hem erkein ve hem de ocuklarn faydasnadr.
Bu konuda Allah Resulnden ve Ehl-i Beytten muteber
hadis kitaplarnda zikredilen tavsiyelere dikkat ediniz:
Bir gelin damadn evine getirildii zaman ahlaki bir
gereksinim olarak damat gelinin ayakkablarn ayandan
karmal, gelinin ayaklarn ykamal ve o suyu evde mmkn
olan bir yere serpmelidir. Bu program uyguland takdirde
fakirliin yetmi bin kolu evden kesilmi olacak ve evi yetmi
bin bereket kaplayacaktr. Yetmi rahmet melei gelinin
banda uuur ve onun bereketi evin btn her yerini kaplar.
6
zdivac der slam, 91
Gelin o evde kald mddete cinnet, czam ve abra (alaca)

hastalndan o evde kald mddete gvende kalm olur.
Evliliin ilk haftasnda gelin st, sirke, kini otu ve eki
elma yemekten saknmaldr. Zira bu drt ey onun rahminde
olumsuz etkiler yaratr ve kadn ksr brakma tehlikesi vardr.
Allah Resulnn bildirdii zere (s.a.a) eer kadn sirke
yerken adet grrse adetten temizlenmesi gecikir. Kini otu
ise adet durumunu iddetlendirir ve doumu kendisine
zorlatrr. Eki elma ise adet grmesini sratle keser ve
kadnn rahminde kann kalmas da birok hastalklara neden
olur.
Ayn banda, ortasnda ve sonunda cinsel ilikiden de
saknmak gerekir ve zellikle de leden sonra cinsel ilikiye
girilmemelidir. O zaman konumann veya cinsel organa
bakmann iddetli keraheti vardr. Zifaf esnasnda baka bir
kadn dnmek de ruh haleti ve doacak olan ocuklar iin
olduka zararldr.
Kadn ve erkein zifaf esnasnda, az da olsa rtl olmalar
ahlak ve vakara daha yakndr.
Ayakta cinsel ilikide bulunmak ise hayvanlarn adetidir;
rahatszla da sebep olmaktadr. Kurban ve Ramazan
bayramlarnn gecesi, gnee kar, ezan ve ikame arasnda,
aban gnnn on beinci gecesi, dam stnde ve yolculuk
gecesinde de cinsel ilikide bulunmaktan saknmak gerekir.
Zifaf ve evlilik, pazartesi gecesi, sal gecesinin balangc,
perembe gecesi, perembe gn, cuma gecesi ve cuma gn
ikindi vakti olmas da birok maddi ve manevi faydalar
haizdir. Zifaf ve evliliin yasakland vakitlerde ocuk iin
cinnet, czam, ahmaklk, alk, krlk, cimrilik, kadn sfatl
olma, ayrlk, tefrika, ksrlk, alt veya drt parmakl doma,
fakirlik, insanlarn canna tecavz hrs, kalp krl, irkin
yzllk ve aptallk gibi eitli hastalklarn ve zararlarnn
ortaya kmas ihtimali vardr. Zifafn tavsiye edildii
vakitlerde ise ocuk iin Kuran ezberleme, Hak Tealann
kaza ve takdirine rzayet, iman, azaptan gvende olma, sevgi
ve duygu, kalp incelii, cmertlik, temiz dillilik, ilim, bilgi, din

ve dnya esenlii ve ilahi velilerin makamna ulama gibi
eitli faydalar vardr.Bu tr konular maddi aralar ve tbb
vesilelerle tehis etmek mmkn deildir. Bu gerekleri
slam'n yce Peygamber'i vasiyet ve tavsiye olarak
mminlerin Emirine hitaben sylemitir ve hakeza ondan zifaf
ve evlilik hususunda bu tavsiyeleri yerine getirmesi istenmitir
ve de Peygamber bunlar Cebrailden iittikten sonra
ezberlediini dile getirmitir.1 Evlilik ilikisini hemen
yapmaktan da sakndrlmtr. Zira evlilik ilikisini (cinsel
ilikiyi) sratle yapmak kadna bir zulm saylmtr. Bu
program kadn ve erkek iin faydal olan bedensel ve ruhsal
nkoullar yerine getirildikten sonra yaplmaldr. Allah Resul
(s.a.a) yle buyurmutur: ey zulmdendir: Biriyle
arkada olduu halde ismini ve knyesini sormamak; yemee
davet edildiinde icabet etmemek veya icabet ettii halde
yememek ve insann eiyle oynamadan hemen cinsel ilikiye
gemesi.2
Altnc mam yle buyurmutur: ey Peygamberlerin
snnetlerindendir: Gzel koku, salar ksaltmak ve kadnn
cinsel ihtiyacn gidermek.
Mminlerin Emiri ise yle buyurmutur: Kadndan uzak
durmak ve cinsel igdlerini tatminden mahrum brakmak
kabir azabna sebep olmaktadr.3 Adet gnlerinde zifaf etmek
de gnahtr. Hakeza kadn hibir zr olmadan veya einin
rzayetini almadan drt aydan fazla cinsel ilikiden mahrum
brakmak da haramdr ve azap sebebidir. Cenabet halinde
ilikiye girmek de mekruhtur.
Hz. Ali (a.s) ise yle buyurmutur: Sratle cinsel ilikiye
girmekten saknnz; zira kadn iin ruhsal ve bedensel
ihtiyalar vardr. Bu konuda ona yardmc olunuz. Daha sonra
cinsel ilikiye geiniz. Gznz aniden namahrem bir kadna
Bihar, c. 100, s. 280, lelu erayi, s. 514, 517, Emali is Seduk, s. 566, 570
Bihar, c. 100, s. 285
3
lelu erayi, 309
1
2
iliince, onun gzellii karsnda aknla dnce hemen

einizin yanna gidiniz. Zira Allah o namahremde karar kld
eyi sizin einizde de karar klmtr.
Namahrem kadna bakmamak ve einin yanna gitmek
eytann insann kalbini ele geirme yolunu kapayacaktr.
Eer einiz yoksa hemen iki rekat namaz klnz ve Allaha
ok hamd ediniz. Peygambere ve Ehl-i Beytine salavat
gnderiniz. Ardndan Hak Tealann ltfnden yardm
dileyiniz. Merhamet sahibi olan Allah, merhameti sizleri
mstani klacak eyi size helal klacaktr.1
Kadnn cinsel ihtiyalarna karlk vermenin sevab insan
aknla drecek kadar byktr ve birok nemli
rivayette de bu yer almtr. Nitekim yce slam peygamberi
bir ahsa yle buyurdu: Bugn orulu musun? O ahs,
Hayr deyince de, Bir hastay ziyarette bulundun mu? O
ahs, Hayr, bir cenaze merasimine katldm. Peygamber
(s.a.a): Bir fakiri doyurdun mu? O ahs, Hayr diye
cevap verince Peygamber yle buyurdu: O halde ehline dn
ve einle ilikide bulun. Zira bu senin iin onlar hakknda bir
sadakadr.2 Bir ocuun olduu yerde cinsel ilikiye
girmekten de saknmak gerekir. Zira ruhsal ve ahlaki adan
ocuk iin bu ok zararldr. Altnc mamn buyurduuna
gre; gelecekte ocuk iin zina etme ortamnn vcuda
gelmesine sebep olacaktr. 3Tka basa yedikten sonra cinsel
ilikide bulunmaktan saknmak gerekir. Zira bunun da
bedensel zararlar vardr.4 St emen ocuun beikte olduu ve
grd bir zamanda da cinsel ilikide bulunmaktan saknmak
gerekir.5 Gerekten de slam; ahlaki, duygusal ve terbiyevi
konular asndan, zellikle kadnlarn hakkna riayet ve
hayatn btn boyutlarn gz nnde bulundurma hususunda
Bihar, c. 100, s. 287
Bihar, c. 100, s. 289
3
a. g. e, 290
4
a. g. e. , 290
5
a. g. e. , 295
1
2
ok yce bir dindir. Ferdi, ailevi, toplumsal gereklere byk

bir basiretle bakmtr. Btn maddi ve manevi iler asndan
ok ilgin ve kamil bir dindir. Evet, gerekten de byle olmas
gerekir. Zira bunlar snrl dnceden kaynaklanmayan bir
vahiy tecellisi, hakkn bilgisi, Peygamber ve Ehl-i Beytinin
bak asdr.
Allah phesiz daima tvbe edenleri sever,

temizlenenleri de sever.
(Bakara/222)
1
1
Aile Dzeninde Salk
ALE DZENNDE SALIK.190
slamda Salk ve Temizliin Deeri

Evlilik hazrlklar sona erdiinde ve gen kadn ile
erkek tam bir ak ve ilgiyle hayatlarna baladklarnda
hayatta temel konumu bulunan ilere dikkat etmeli ve bu
iler hususunda lakayt kalmaktan, gevemekten,
tembellik ve gaflet iine girmekten gerekten
saknlmaldr. Bu ilerden biri de phesiz hayatn btn
boyutlarnda salk ve temizlie nem vermektir.
Beden, salar, az, di, elbise, hal, ev eyalar,
zellikle de mutfak eyalar ve zetle gnlk hayatla
balants olan her ey salk asndan dikkatle kontrol
edilmelidir.
Gen iftlerden bazlar hayatlarnn balangcnda,
temizlik ve sala tevecch etmekten gaflet
etmektedirler. Sadece yemek ve zahiri lezzetlerden
nasiplenmekle iktifa etmektedirler. Hayatlarnda dzen ve
temizlikten bir eser yoktur. Bu bilgisizlii selim ftrat
sahibi, faal akl sahibi ve ilahi din asla kabul
etmemektedir. Hatta ondan iddetle nefret etmektedir.
Ayrca bu lakaytlk ve dikkatsizliin, bir zaman getikten
sonra hayat atmosferine hakim olmas, evi ve ev halkn
salk ve esenlik asndan tm batn ve zahiri ilere
oranla tehdit etmesi, zellikle de ocuklarn durumu
zerinde olumsuz etkiler yaratmas mmkndr. Bylece
onlar lakayt, aptal, hastalkl, zelil, zayf, toplumun yk
ALE DZENNDE SALIK..191
haline getirebilir, varlklar her trl fesat ve gnahn

kayna haline gelebilir.
Merhamet sahibi Allah Kuran- Kerimde zahir ve
batn taharetine riayet eden, ruh ve beden salna dikkat
gsteren, can ve cisimlerini btn pisliklerden temiz tutan
kimselere kar ak ve muhabbet ilannda bulunmakta ve
yle buyurmaktadr. Allah phesiz daima tvbe
edenleri sever, temizlenenleri de sever.1
slam mektebi, baka bir tabirle nbvvet ve imamet
medresesi ve baka bir tabirle Kuran- Kerimde
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ve Ehl-i Beytinin, yani masum
imamlarn szlerinde tecelli eden vahiy dininde, hayatn
btn alanlarnda temizlie ve sala riayet etmek dier
btn mektepler arasnda esiz bir konumdadr. Be bin
kanunu geen bu semavi medresenin salk kanunlar
bebinden fazladr. Bunlardan bir blm Vesailu- ia
kitabnn birinci ve ikinci ciltlerinde yer almtr. Bu
kanunlar btn salk kanunlarnn stndedir. Zerafet,
letafet ve temizlie tevik hususunda, fevkalade ilgin bir
konumdadr.
Aziz slam dini onbee yakn etkeni ve temizleme
vesilesi olarak tantmtr ki byle bir ak ve metod,
dnyada
mevcut
mektepler
arasnda
asla
grlmemektedir.
slam kirlenmek, kirletmek ve bir ok hususlarda
kirlilie ortam salamay haram olarak ilan etmitir ve
bunu ileyeni de sulu kabul etmekte, kyamet gn
cezaya uramaya mstahak olduunu sylemektedir.
Akar su, kuyu suyu, eme suyu, yamur suyu,
uzunluu, genilii ve derinlii buuk kar olan
durgun su, necis bir eyin zerine dklen ve necis eyi
1
Bakara, 222
temizleyecek lde olan az su, toprak, yer, gnein ,

ate, necis olan bir eyin baka bir eye dnm, kendi
yerinde ve tayin edilen yerlerde temizleyici maddelerden
saylmtr. Allah Resul (s.a.a) ok nemli birka
rivayette temizliin ve taharetin nemine iaret
buyurmutur. Gr sahiplerine gre de bu slami
meselelerin
ilginliindendir:
Temizlik
imann
yarsdr.1
Ne kadar ilgintir ki imann yars ahlaki ve ameli
meselelerin tm dier yars ise temizlik ve taharete
tevecch etmektir: Kulun hesaba ekildii ilk ey
temizliidir.2
Allah Resul, az ve dilerin, salarn, yzn,
elbisenin, giysilerin, evin, ev eyalarnn, sokak ve
caddelerin, ehir ve memleketlerin, hatta mezarlklardaki
llerin salk ve temizlii hususunda ok hassas
davranmtr; salk ve temizlie riayet hususunda btn
dnya insanlarndan daha stn bir konumda idiler.
Peygamber (s.a.a), llerin, sedir aac suyu, kafur
suyu ve halis suyla ykanmasn, secde yerlerine kafur
konulmasn, kabrin derin kazlmasn, talarn diziminde
ve topran dklmesinde belli bir dzene riayet
edilmesini, bylece lnn bedeninin mezarda rmesi,
toprak ve kafurla bileimi hususunda ehir, memleket ve
canllarn salk ilkelerine riayet edilmesini emretmitir.
Btn bunlar ilgin emirlerdendir ve o yce ve stn
insann ilim ve baknn ilginliklerindendir.
Peygamberin zahir ve batn temizliine riayet ls,
o kadar yce idi ki, ilim ve basireti Hz. Hakkn ilim,
hikmet ve ilminin gstergesi ve gnahlardan arnm
1
2

a. g. e.
birisi olan Mminlerin Emiri (a.s), Hz. Peygamberi en

temiz bir insan olarak tantm ve btn dnya
insanlarndan o mukaddes vcudu her trl ruh ve beden
temizlii hususunda rnek almalarn istemitir.
En pak olan Peygamberine (s.a.a) uy; phesiz onda
kendisine uyan kimse iin bir rnek vardr. 1
Allah Resul yle buyurmutur: phesiz Allah
temizdir, temizi sever; Allah naziftir ve nezafeti sever.2
Temizlik ve pakln makam, deeri ve ycelii
nereye kadardr ki onlar hakknda konumak, Hakkn
zatnn haremiyle ilikilidir.
Mminlerin Emiri yle buyurmutur: Kendinizi
bakalarna eziyet eden kt kokulardan temizleyin, kendi
vcudunuz hakknda sorumlu davrann. Allah Teala
insanlarn kendisiyle oturmaktan nefret ettii kuluna
buzeder.
Resulullah
(s.a.a)
yle
buyurmutur:
Bu
bedenlerinizi temizleyiniz ki Allah da sizi temizlesin.
phesiz kul temizlik ve paklk iinde sabahlarsa, bir
melek ona elik eder ve geceden geen her saatte melek
yle der: Allahm! Kuluna mafiret et ki o geceyi
temizlikle geirdi.3
Hak Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kirli insan ne
de kt kuldur.4
Hakeza yle buyurmutur: Pis insanlar helak
olmulardr.5
Cabir b. Abdillahtan yle rivayet edilmitir:
Resulullah (s.a.a) dank salar kt bir ekilde yzne
Nehcl- Belaa, 160. hutbe
3
a. g. e.
4
a. g. e.
5
a. g. e.
1
2
dklen birini grdnde yle buyurdu: O kimse

salarn dzene koyacak ve sslenecek bir ey bulamad
m? Baka birinin ise kirli ve pis elbiseler giydiini
grnce yle buyurdu: Elbisesinin pisliklerini
ykayacak bir su bulamad m?
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Evleri
sprmek fakirlii giderir.1 Altnc mam (a.s) ise yle
buyurmutur: Kaplar ykamak ve evin nn sprmek
rzk getirir.2 Mminlerin Emiri (a.s) ise yle
buyurmutur: Evin toz topran kapnn arkasnda
toplamaynz; phesiz oras eytann snadr.3
eytan kelimesi etene kelimesinden trenmitir ve
bu kelime pis, aalk, eziyet eden ve kt varlk
anlamndadr.
Bu ilgin ve azametli mucize, Hak Resulnn ve ilahi
veliler olan iann masum mamlarnn (a.s) grnn
bir rndr. Mikrobun varl kefedilmeden ka asr
nce eytan yani pis varlk kelimesini kullanarak bu
mikrobu haber vermilerdir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sprntnn
akama kadar evde kalmasna msaade etmeyin. Onu
gndz vakti evden karnz. phesiz o eytann
oturadr.4
Gcnz yettii kadar temizlik yapnz. phesiz Allahu Teala slam temizlik zere bina etmitir. Cennette de
sadece temiz olan girebilir.5
a. g. e
3
a. g. e
4
5
a. g. e
1
2
mam
Rza
(a.s)
ise
yle
buyurmutur:
Peygamberlerin ahlakndan biri de temizliktir.1
Allah Resul (s.a.a) Aieye yle buyurmutur: Bu
iki elbiseyi yka; sen elbisenin Hak Teala'y tesbih ettiini
bilmiyor musun? Elbise kirlenince tesbihi kesilir.2
Yce Allahn temizlie ve taharete olan ak ile
Kuran ayetlerine ve taharet ve nezafet hakkndaki
nemli rivayetlere tevecchen, ev halk, beden, elbise, ev
eyas, evin ii ve evin d hususunda gleri yettiince
temizlie riayet etmelidirler. Bu konuda evin erkei de,
takva ve iyilik zere yardmlamay emreden Kuran
kaidesi esasnca temizlik iinde eine yardmc olmaldr.
Evin kadn da evi, ev eyalarn, ev ehlinin elbiselerini
temizlemeli, bu yolla eini sevindirmeli ve Hz. Hakkn
honutluunu elde etmelidir. Bu kadn iin ahlaki bir
gereksinimdir. Kadn ev halknn esenliini garantilemeli,
bylece dert, hastalk, sknt ve rahatszlk nedenleri
ortadan kalkm olacaktr.
Evin kadn u anlama da dikkat etmelidir ki, ev ileri
iin adm atmak, evi ynetmek, ev halknn rahatln ve
huzurunu salamak da bir ibadettir. phesiz Hz. Hak
nezdinde bu yaptklarnn bir mkafat ve bir ecri vardr.
Az ve Di Sal
Di ve az sal bugn ok nemli dikkate deer
konulardandr. Uzman kiiler yle demektedirler:
Bedensel hastalklarn ou, zellikle de son derece
hassas olan sindirim organ ile ilgili hastalklarn ou
az ve di sal ile ilgilidir. Yce Allahn insana inayet
buyurduu di olduka nemli bir nimettir. nsana
1
2
a. g. e
a. g. e, c. 10 s, 94
saln korumada ok nemli bir etken konumundadr.

inemek diler vastasyla gereklemektedir. inemek
hususu gzel bir ekilde yaplacak olursa sindirim
organnn doal almasnn srdrlmesini garantiler ve
neticede de insann salnn devamna neden olur.
Bakalarnn nefret etmesine ve eziyet grmesine
sebep olan hususlardan biri de az kokusudur. Bazen ok
irkin bir hale gelen bu az kokusu, az ve di salna
dikkatsizliinin rndr ve yiyecein di ve di etlerinin
arasnda kalmasnn rndr.
Di ve di etlerini yok eden pyorrhea 1 hastalnn, bir
ok hastalklarn, zellikle de kalp hastalnn nemli bir
nedeni de di ve az salna dikkatsizliin bir
rndr. nsanlar eer biraz vakit ayrarak her yemek
yedikten sonra azn ykar, dilerini fralarsa, azn
tuzlu suyla alkalarsa bir taraftan, az, di ve boaz
salna yardmc olmu olur ve dier taraftan da
dikkatsiz davrand zaman ortadan kalkan di saln
tekrar kazanmak iin byk harcamalara dmekten
gvende kalr. Uzun yllar hatta mrnn sonuna kadar
tam bir huzur iinde dilerinden istifade edebilir.
slam gnei susuz, bitkisiz, insanlarnn okuma yazma
bilmedii hatta en kk bir ilimden dahi nasipleri
olmad bir ortamda domu olmasna ramen insanlarn
sal iin tm boyutlaryla sala riayet ederek
zellikle de di ve az sal hususunda bu mektebin
azametini ve bu medresenin nemini gsteren bir takm
kanun ve ilkeler ortaya koymu ve bu dinin davetisinin
merhamet sahibi Allah tarafndan insanlar irad ve
Di etlerinin iltihaplamasna ve irin toplamasna neden olan bir di
hastaldr.
1
hidayet iin geldiini ve de bu mektebin on iki masum

nderinin hakkn sekinleri olduunu isbat etmektedir.
imdi de bu din bilginlerinin di ve az sal
hususundaki baz szlerine dikkat ediniz:
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Eer
mmetime zorluk ve meakkate dmeseydi, phesiz her
namazda dilerini fralamalarn emrederdim.1
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Misvak
kullanmak Peygamberlerin ahlakndandr.2
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Eer insanlar
misvaktaki faydalar bilecek olsalard, phesiz yatakta
da dilerini fralarlard.3
mam Sadka (a.s) , Btn yaratklar insan m?
diye sorulunca mam (a.s) yle buyurdu: Misvak
kullanmay terk edenleri brak.4
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: phesiz
Cebrail bana srekli misvak kullanmam tavsiye etti.
yle ki misvak kullanmadm takdirde dilerimden
mahrum kalmaktan korktum.5
Baka bir yerde ise Allah Resul (s.a.a) yle
buyurmutur: Cebrail bana, srekli misvak kullanmam
tavsiye etti. yle ki onu farz klacan sandm.6
mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: Misvak
kullanmakta on iki haslet vardr: Dini bir itir, az
temizlemektedir, gz aydnlatmaktadr, hakk honut
etmektedir,
dileri
beyazlatmaktadr,
rkl
gidermektedir, di etlerini salamlatrmaktadr, insann
a. g. e. , c. 4, s. 596
Bihar, c. 76, s. 131
3
4
a. g. e
5
a. g. e
6
a. g. e
1
2
itahn amaktadr, sindirim organndan balgam

skmektedir, hafza gcn oaltmaktadr, gzellikleri
artrmaktadr, melekleri sevindirmektedir.1
Misvak kullanmann ekli hususunda ise di ve az
hastalklar uzmanlar ve uzman doktorlar dilerin enine,
yava bir ekilde birka defa misvak edilmesini
sylemektedirler. Allah Resulnden de bu konuda ok
nemli rivayet nakledilmitir. Biset zamanna tevecchen
bunun da Peygamber-i Ekremin ilmin mucizelerinden
birisi olduunu sylemek gerekir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Dilerinizi enine misvaklaynz, uzunluuna misvak
kullanmaktan saknnz.2
Allah Resul her gece diini defa misvaklyordu:
Uyumadan nce, uyuduktan sonra (kalkp) Kuran
okumak istediinde ve sabah namaz iin camiye
gitmeden nce. Cebrailin tavsiyesi zere Erak ubuuyla
misvak yapyordu.3
Yiyecekler Hususunda Salk Sistemi
Byk sindirim organ, di, az, su, ekmek ve Hakkn
dier nimetleri merhamet sahibi olan Allahn insana
ltuflarndandr. Helal maddeler elde etme, tketim
biimi, beden sal ile ilgili ilkeler, nihayette ruh ve akl
esenlii, neticede aile ve toplumun esenlii hususunda
yzde yz etkili olan bir ok emirler Kuran- Kerimde
ve slami rivayetlerde yer almtr. yle anlalyor ki bu
emirlerin bazsna uymak eri adan farzdr dier
Bihar, c. 76, s. 129
3
a. g. e
1
2
bazlarna uymak ahlaki adan farzdr, dier bazlarna

uymak ise nemle vurgulanm mstahap emirlerden
biridir. Farz dzeyinde yer alan bu ilkelere aykr
davranmak haramdr ve kyamet azabna sebep
olmaktadr. nemle vurgulanm mstahaplar terk etmek
ise bir ok ziyan, zarar, bedenin kmesine ve bedenin bir
ok hastalklar kabule hazr hale gelmesine sebep
olmaktadr.
Kuran- Kerim'de farz olan emirlerden en nemlisi
hayat srdrmek iin mal ve evlat sahibi olmak, helal
yoldan ev, elbise ve yiyecek temin etmektir.
Ey iman edenler! Sizi rzklandrdmzn
temizlerinden yiyin; yalnz Allaha ibadet ediyorsanz,
ona kredin.1
Hakeza: Ey insanlar! Yeryzndeki temiz ve helal
eylerden yiyin, eytana ayak uydurmayn; zira o sizin
iin apak bir dmandr.2
Hakeza: Yiyin iin fakat israf etmeyin; nk
Allah israf edenleri sevmez.3
Bu emirlerde temiz olmak, helal olmak ve israftan
kanmak sz konusu edilmitir. Helal yoldan temin
etmek ve yiyeceklerin temiz olmasna zen gstermek
farzdr. Tketimde israfa kamak ise haramdr. Helala
dikkat etmemek, haram, pis, necis ve temiz olmayan
yiyecekler yemek, israfa dmek, hakka aykrdr, insann
kendine ve bakalarna zulmetmesidir. phesiz azaba ve
ilahi cezaya da sebep olmaktadr.
Evin erkei, bu konudaki slam'n yce retileriyle
aina olmal ve onu evine intikal ettirmelidir ki ev ve aile
Bakara, 172
Bakara, 168
3
Araf, 31
1
2
200
..SLAMDA
ALE
DZEN
ortam tertemiz kalsn, o ev halk gelime ve kemal

yolunu kat edebilsin, kendisi ve dierleri iin hayr ve
iyilik kayna haline gelsin.
ok Yemenin Zararlar
Emir'ul Mminin Ali (a.s) yle buyurmutur: ok
yemek ve ok uyumak insann vcudunu bozar ve
zararlara sebep olur.1 Hakeza Mminlerin Emiri Ali
(a.s) yle buyurmutur: ok yiyen kimsenin shhati
azalr ve masraf kendisine ar gelir.2
Yine
yle
buyurmutur:
ok
yemek
3
agzllktendir; agzllk de ayplardandr.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Mminin
kalbi iin ok yemekten daha zararl bir ey yoktur. ok
yemek iki eye neden olur: Kalp katl ve ehvet
heyecanna.4
Yce Allah srail oullarna yle buyurmutur: ok
yemeyiniz, phesiz ok yiyen kimsenin uykusu ok olur,
ok uyuyan kimsenin namaz az olur, namaz az olan
kimse ise gafillerden yazlr. 5
Allah Resul (s.a.a) ise yle buyurmutur: ok
yemekten saknnz; phesiz ok yemek, bedeni bozar,
hastalklara neden olur ve ibadet hususunda insan
tembelletirir. .6

a. g. e
3
a. g. e
4
a. g. e, c. 1, s. 117- 118
5
a. g. e
6
a. g. e
1
2
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Allah

katnda dolu karndan daha nefretli bir ey yoktur.1
Musa b. Cafer (a.s) yle buyurmutur: Eer
insanlar yiyecekte itidalli olsalard, phesiz bedenleri de
itidalli olurdu.2
Resulullahn (s.a.a) yiyecek ve iecek hususunda ok
ilgin emirler vermitir. Sylemek gerekir ki bunlar
peygamberin ilgin emirlerindendir ve de tp ilminin
kkleridir:
tahn olduunda ye ve itahn varken yemekten el
ek.3
Yemek stne yemek phesiz sindirim organlar iin
ok zararldr. Beden sal iin ciddi bir tehdit
konumundadr. Tam acktnda yemek ve tam doymadan
yemekten el ekmek bedenin neat ve esenliini
korumak, mrn devamn salamak, insann dinamik ve
hareketli olmas iin en byk ilkedir.
bretli Bir Hikaye
Mehur olduu zere byk emirlerden birisi
Medineye insanlar tedavi etmesi iin uzman bir doktor
gnderdi. Bu doktor bir mddet Medinede kald ama ona
mracaat edenler ok azd veya mracaat eden hi kimse
yoktu. Bu meseleye aran doktor Allah Resulnn
(s.a.a) huzuruna vararak ikayette bulundu. Peygamber
(s.a.a) yle buyurdu: Bu ehrin durumu byledir zira
ben insanlara tam itahlar olmadka yemek
yememelerini ve henz doymadan yemekten el
ekmelerini syledim. O doktor yle arz etti: Siz tp ve
a. g. e
Vesail, c. 16, s. 406
3
1
2
saln btn kanunlarn bu bir emrinizle beyan

etmisiniz. Bu yzden bu ehrin halk kolay kolay hasta
olmamaktadrlar.
Ali (a.s) yemee balamak hususunda ok nemli bir
tavsiyede bulunarak yle buyurmutur: Yemee tuzla
balaynz. Eer insanlar tuzda olan faydalar bilselerdi,
onu denenmi ilalara tercih ederlerdi.1
Allah Resul (s.a.a) scak yemek yemeyi yasaklam;
Allahn, scakl gitmi yemekleri bereketli kldn
ilan etmi ve soumas iin yemee frlmesini de
yasaklamtr. 2
nsan yemek yerken yannda bir canl varsa insann
ona tevecch etmemesi iddetle yasaklanmtr.
Necih yle diyor: mam Hasan- Mctebay (a.s)
yemek yerken grdm, karsnda bir kpek durmutu, bir
lokmay kendisi yiyor ve bir lokmay da kpee
veriyordu. Ona yle arz ettim: Neden bu hayvan
buradan kovmuyorsunuz? mam yle buyurdu: Brak
kalsn; Allahtan, canl bir hayvan yemek yediimde bana
bakarken ona kar ilgisiz kalmaktan haya ediyorum.3
Evet, hem yemek, hem de yedirmek gerekir. Zira
yemek bedenin bir gereidir. Yedirmek ise ahlak ve
yceliin tecellisidir. htiya sahiplerinin skntlarn
gidermek Hak Teala'nn rahmet ltuf ve mafiretine
sebep olmaktadr.
Bu konuda, aileye, akrabalara ve insanlara kar sk
davranmak insaftan uzak bir davrantr ve de eytann
rengine brnmektir.
Vesail, c. 16, s. 520

Vesail, c. 16, s. 518
3
1
2
Hz. Hasan- Mcteba (a.s) yle buyurmutur:

Sofrada on iki haslet vardr ki her Mslmann onlar
tanmas gerekir: Nimeti ve nimet yaratcsn tanmak,
gnlk ilerinde hakkn takdirine rzayet gstermek,
yemek yerken bismillah demek, yemek yedikten sonra
nimete kretmek, yemek yemeden nce abdest almak, sol
tarafna oturmak, parmayla yemek, parmaklarn
yalamak, nne braklandan yemek, lokmay kk
tutmak, gzel inemek ve sofrada oturanlara az
bakmak.1
mam Rza (a.s) da yle tavsiyede bulunmulardr:
Gece az yiyiniz zira; az ve hafif yemek, liyakatinize ve
zayflnza yardmc olur.2
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her kimin
Allah nezdinde tesbihi ve Allah vmesi ok, yiyecei,
iecei ve uykusu az olursa, ilahi meleklerin itiyakna
mahzar olur.3
Elbise, yiyecek ve iecek hususunda beden ve
karnlarnza insafl davrannz; phesiz bu riayet
nbvvetin bir parasdr.4
Ali (a.s) da yle buyurmutur: Az yemek, nefsin
ycelii ve shhatin devam sebebidir.5
Hakeza mam Ali (as. ) yle buyurmutur:
Mnezzeh olan Allah, kulun salahn dilediinde
takdirde ona az konumay, az uyumay, az yemeyi ilham
eder.6
Vesail, c. 16, s. 539
Bihar, c. 62, s. 324
3
4
a. g. e
5
a. g. e
6
a. g. e
1
2
lk aamada evin reisinin, daha sonra da ev halknn

ciddi ve kesin olarak riayet etmeleri gereken nemli
meselelerden biri de sigara, nargile ve benzeri dumanl
maddelerden saknmalardr.
Dumanl maddeler her tryle, ii fakihlerinden
bazsnn grne gre eri adan haramdr. Zira
tedricen insann saln tehdit etmekte ve bazen de
ahlaki ve toplumsal fesatlara sebep olmaktadr.
slamn iddetle yasaklad eylerden dier biri de
tarak, havlu, di fras ve genellikle ahsi kullanlan
mallarn ortak kullanmdr.
Bu meselelerin, btn aileler ve zellikle de aile reisi
tarafndan, cisim, ahlak ve ruhu koruma asndan riayet
edilmesi gerekir. Zira bu tr eylere riayet, dini emirlere
riayet olduundan ibadet saylmaktadr. Bunlara riayet
etmemek ise, gnah olmann yan sra knanmaya ve
Hakkn cezasna neden olmaktadr.
206
..SLAMDA
ALE
DZEN
:

Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur:
Gzel ahlakl olunuz. phesiz gzel ahlak
cennettedir. Kt ahlaktan saknnz. phesiz kt
ahlak ise atetedir.
(Vesail, c. 16, s. 29, Alul Beyt basks)
1
2
Aile Sisteminde slami

Ahlak
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.208
Gzel Ahlakn Deeri

Kadn ve erkek, kendileri ve ocuklarnn saadeti iin
Kuran- Kerim ve rivayetlerin byk bir nemle
vurgulad bir takm ahlaki meselelere riayet etmesi
gerekir. Gzel ahlaka riayet etmek ve ahlaki
irkinliklerden saknmak hi de yle zor bir i deildir.
Ahlaki gerekleri hayata geirmek ve az bir mddet
zarfnda ahlaki aalklardan saknmak tahamml edilir
bir riyazettir ve bu ilahi yolu kat etmeyi insana
kolaylatrmakta, evlilik balarn glendirmekte,
birbirine sevgiyi salamlatrmakta, dierlerine zellikle
de aile ocuklarna ahlaki bir ders olmaktadr.
Birbirine kar ahlaki deerleri hayata geirmek, sefa,
samimiyet, temizlik, esenlik, rahatlk, gvenlik, ak ve
muhabbet atmosferini
oluturur, hayat,
btn
boyutlaryla kadn ve erkek iin baldan daha tatl klar.
Ahlaki gzelliklerle sslenmek ve hayata geirmek
hususunda Kuran- Kerim eitli ayetlerde, yce
Peygamberi verek yle buyurmutur: Allahn
rahmetinden dolay, sen onlara kar yumuak
davrandn. Eer kaba ve kat kalpli olsaydn, phesiz
etrafndan dalr giderlerdi.1
phesiz sen byk bir ahlak zeresin.2
1
2
Al-i mran, 159

Kalem, 4
ALE SSTEMNDE SLAM AHLAK....209
Allah Resul
(s.a.a) yle buyurmutur: slam
gzel ahlaktr.1
mam Hasan- Mcteba (a.s) yle buyurmutur:
phesiz gzelin en gzeli, gzel ahlaktr.2
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Gzel ahlak,
dnya ve ahiret hayryla birliktedir.3
Ali (a.s) yle buyurmutur: Gzel ahlak, her iyiliin
badr.4
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Gzel
ahlaktan daha tatl bir hayat yoktur. 5
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kimin ahlak
gzel olursa Allah onu gndzleri oru tutan, geceleri ise
ibadetle geiren bir kimsenin makamna ulatrr. 6
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur:
Kyamet gn kulun terazisine konulacak ilk ey gzel
ahlakdr.7
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur:
phesiz kyamet gn bana en sevimli ve en yakn
olannz, ahlak en gzel ve tevazusu en fazla
olannzdr.8
Resulullah (s.a.a), Mminlerin Emirine (a.s) yle
buyurdu: Sana, ahlakma en ok benzeyeninizi haber
vereyim mi? Mminlerin Emiri (a.s), Evet deyince
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Ahlak en gzel
Mizanul Hikmet, c. 3, s. 137- 138
a. g. e
3
a. g. e
4
a. g. e
5
Bihar, c. 71, s. 388- 389
6
a. g. e
7
Bihar, c. 71, s. 385
8
a. g. e
1
2
olannz, hilmi en byk olan, yaknlarna en ok iyilik

eden ve en ok insaf gstereninizdir.1
Ahlak gzellikler ve gzel ahlak o kadar deerli ve
ycedir ki yce slam peygamberi onun kendisinin biset
sebebi olduunu ilan buyurmutur: phesiz ben ahlak
ycelikleri tamamlamak iin gnderildim.2
Hakeza: phesiz ben ahlak gzelliini tamamlamak
iin gnderildim.3
Ahlaki gzellik ve ycelikler; hakkn sfatlarnn nuru,
peygamberlerin ve masum mamlarn (a.s) haletleri ve bu
sfatlara sahip olan kimse iin ise hayr ve bereket
sebebidir.
Ahlaki ktlkler ise iblisi ve eytani haletlerdir.
Hayatn ac olmasna, mutluluun ortadan kalkmasna,
gvensizlik, tefrika, ayrlk ve halkn birbirinden nefret
etmesine, dnya ve ahiretin bozulmasna neden olur.
Ben, evde kadn ve erkein riayet etmesi gereken
evlilik balarn glendirmeye yarayan ve sefa ve
samimiyeti srdren eylere gerekli olduu lde iaret
edeceim. Yce Allahtan hepimizin gzel ahlakla
sslemesini ve ahlaki ktlklerden uzak klmasn
diliyorum.
Sevgi ve lan
Hak Teala sevgi, muhabbet, ilgi ve ak kadn ve
erkein kalbinde birbirine kar karar klm ve onu kendi
varlnn nianesi saymtr. Bu hakikat, kadn ve erkein
birbirine zellikle de erkein kadna duyduu ak ve ilgi
meselesinin byklk ve azametini gstermektedir.
Bihar, c. 77, s. 58
3
a. g. e
1
2

yaratp aranzda muhabbet ve rahmet var etmesi,
onun varlnn belgelerindendir. Bunlarda, dnen
topluluk iin dersler vardr.1
Bu muhabbet, ak ve ilgi evliliin balangcnda hatta
nikah okunmadan nce tomurcuklanmakta ve nihayete
erimektedir. Kadn ve erkein bu batini nimeti ve
hayatn gzelliine, sefasna ve temizliine sebep olan bu
kalbi yce haleti birbirini savunma, affetme, balama,
gzel ahlak, yardmlama, birbirinden fazla bir beklenti
iinde olmama, iki tarafn ahsiyet ve makamnn
korunmas, deersiz tartmalardan saknmak suretiyle
korumalar gerekir. Kadn ve erkek bu ak ve muhabbetin
darbe yemesine sebep olan her trl nedenlerden
kanmaldrlar. phesiz ak binasn korumak ibadet,
muhabbet evini ykmak ise gnah ve isyandr. Kyamet
gn ilahi azaba sebep olmaktadr. Dnyevi hayatta da bir
ok skntlara neden olmaktadr. mam Sadk (a.s)
bakalarnn sevgisini elde etme sanatna sahip olan
kimselere dua ederek yle buyurmutur: nsanlarn
sevgisini elde edebilen kimseye Allah rahmet etsin.2
Muhabbet, ak ve ilginin, nefret, fke ve dmanla
evrilmesi, iin iinde akli ve eri bir l olmad
takdirde Hakkn nimetini nankrle evirmektir.
Sevgiyi korumak ve sevgiyi birbirine alamak dnya ve
ahirette insann mutluluuna ve honutluuna sebep
olmaktadr.
1
2
Rum, 21
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Allahn

nimetini kfre eviren kimseye eyvahlar olsun; birbirini
Allah iin seven kimseye de ne mutlu.3
nsanlarn ihsan asndan en stn, sevgiyi
balatandr.2
nsan, brakn kendi yaknlar olan ei ve ocuklarn,
hatta ak, dostluk ve ilgiye layk olan kimselere bile
muhabbet gstermekle emrolunmutur.
Kudsi bir hadiste yle yer almtr: Yaratklar benim
ailemdir. Benim nezdimde en sevimli olanlar, onlara en
efkatli davrananlar ve ihtiyalarn gidermede en ok
alanlardr.3
Geen konular esasnca kadnn erkee kar
kalbindeki sevgisi ve erkein de kadna kar kalbinde
hissettii sevgi Allahn varlnn nianelerindendir. Ve
Hak Tealann zel nimetlerinden biridir. Bu sevgi salam
bir hayat kurmann, hayat srdrmenin ve hayat
sahnesinde sefa ve samimiyetin ortaya kmasnn en iyi
nedenidir. Bu hesap zere bu sevgiyi korumak, oaltmak
gerekir. Bu sevgiyi yok eden sebeplerden kanmak
farzdr.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Kadnlar
sevmek peygamberlerin ahlakndandr.4
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Gz nurum
namazda karar klnmtr. Dnyada lezzetim kadnlardr,
Hasan ve Hseyin ise gzel kokan iki glmdr.5
Vesail, Alul Beyt basks, c. 16, a. 171
3
Kafi, c. 2, s. 199
4
Vesail, Alul Beyt basks, c. 20, s. 22- 23
5
a. g. e
3
2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: nsanlar dnya

ve ahirette kadndan daha lezzetli bir lezzet
almamaktadrlar. Nitekim Allah-u Tealann u sz de
buna iaret etmektedir: Kadnlara, oullara kantar
kantar altn ve gme, nianl atlar ve drt ayakl
hayvanlara, ekinlere kar ar sevgi beslemek
insanlara gzel gsterilmitir.1
mam Sadk (a.s) daha sonra yle buyurdular:
Cennet ehli ise cennette nikahtan daha lezzetli bir lezzet
almamaktadrlar; ne bir yiyecekten ve ne de bir
iecekten.2
slam Peygamberi (s.a.a) yle buyurmutur: Erkein
kadna: Seni seviyorum demesi alsa kadnn kalbinden
gitmez.3
mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: Erkein
kadna sevgisi oaldka iman da artar.4
Elbette u geree de dikkat etmek gerekir ki kadna
duyulan bu muhabbet ve ak hususunda arya
kamamak gerekir. Zira ar derecede sevgi insan Hak
yolunu kat etmekten, salih ameller yapmaktan, hayr ve
iyiliklerden al koymaktadr. zellikle kadn erkein
kendisine kar duyduu ak yoluyla erkee hkmetmek
ister ve fazladan isteklerini erkee yklemeye alrsa
daha vahim bir durum ortaya kmaktadr.
Kadn veya her hangi bir eye muhabbet ve ilgi
duymak, insann Allah-u Tealaya ve kyamet gnne
olan imanna tabi olmaldr. nsan kemallere douru
hareket etmekten ve salih ameller yapmaktan
Al-i mran, 14
Vesail, c. 20, s. 23- 24
3
a. g. e
4
a. g. e
1
2
alkoymamaldr. Eer kadn sevgisi gnah, masiyet,

israf, savurganlk veya cimrilik, veya Hak Tealann
emirlerini yerine getirmekten kanmak iin bir ortam
oluturmamaldr. Bir ortam oluturacak olursa hemen
dzeltilmelidir; zira bu tr muhabbet eytani halet ile i
iedir ve Hak Tealann rzayetinden uzaktr.
Az Beklenti inde Olmak

Her erkek ve kadn ruhsal ve cismi adan kendine has
g ve kudrete sahiptir. Bu g ve kuvveti derk etmek ise
muaeret, doal karlk vermek ve ahlaki kaynama
sresine baldr.
Kadn ve erkek ksa bir mddet sonra birbirlerini bir
yere kadar derk etmekte, birbirlerinin ruhsal durumunu ve
bedensel konumunu tanmaktadrlar.
Kadn ve erkek u ilahi hakikate dikkat etmelidirler ki
Hak Teala insana teklif sunma gibi ok nemli bir
meselede iki gerei gz nnde bulundurmutur:
Allah-u Teala insann gcnn yetmedii ve tahamml
edemedii eyleri insana yklememitir. kinci olarak;
eri ve ahlaki sorumluluklar insana gc orannda,
aratrmaclarn tabiriyle kudret dairesinden daha alt
mertebede insann omuzlarna yklemitir.
Bu da kyamete kadar Allahn btn kullara ve
insanlara rahmetinin, ltfnn ve inayetinin bir
tecellisidir. Bakara suresi 233 ve 286. Ayetleri ile Enam
suresi 152. ve Araf suresi 42. Ve Muminun suresi 62.
ayetinde bu hakikate iaret ederek yle buyurmutur:
Bir insan ancak gc yettiinden sorumlu tutulur.
Hakeza: Allah herkesi gcnn yettiinden
sorumlu tutmutur.
Bu hesap zere kadn ve erkek, istekler ve birbirinden

beklentiler hususunda bu yce ahlak ve Hak Teala'nn
rahimi sfatn kendilerine rmek almaldrlar.
Birinci olarak, maddi ve manevi ilerde birbirinden
gcnn yettiinden baka bir ey beklememelidirler.
Zira gcnn stnde bir istekte bulunmak tahamml
edilmez bir zulmdr. Zlm ise ruhi bir karanlktr ve de
ilahi bir cezaya sebep olmaktadr.
kinci olarak; istekler hususunda birbirinin gcn gz
nnde bulundurmalar gerekir. Dolaysyla beklentilerini
ve isteklerini mevcut gleri orannda ortaya koymal,
gnlk doal grevlerini birbirlerinden tatllk, evk ve
itiyakla yaplacak bir dzeyde istemelidirler.
Eer mmknse ki mmkndr- birbirinden az
beklenti iinde olmaldrlar. Zira az beklenti iinde olmak
Hak Tealann ahlakndan, peygamberlerin ve imamlarn
huyundan ve ilahi velilerin zelliklerinden biridir.
Fazla beklenti iinde olmak bazen haddinden fazla
teklifte bulunmaktr. phesiz einden istenilen fazla bir
beklenti gereklemeyince de rahatszla, kalbinin
incinmesine, nihayette de kin ve nefrete sebep olmakta,
sonu olarak da hayatn tatszlamasna, sefa, samimiyet,
ak ve muhabbet binasnn yklmasna neden olmaktadr.
Fazla bir beklenti iinde olmak beenilmeyen bir
sfattr. Kibir ve gururdan kaynaklanmaktadr, ruhsal bir
hastalktr, insanlk snrnn dnda bir istektir ve irkin
bir zelliktir.
Az beklenti iinde olmak ise vakar ve edebin
rndr. Marifet ve kerametin neticesidir. Tevazu ve
alak gnlln meyvesidir. Eer baldan daha tatl bir
hayata sahip olmak ve kayda deer bir ihtilafn ortaya
kmamasn istiyorsanz einizi zmeyiniz, ahsiyetini
aalamaynz, bu zme ve tatszlk etraftakilere sirayet

etmemelidir. Hayatn tm ilerinde birbirinize kar az
beklenti iinde olunuz, biliniz ki az beklenti iinde
olmak, hayatta Hak Tealann rahmetinin bir tecellisidir.
Hak Tealann sizlerden honut olmasna sebep
olmaktadr.
Her haliyle kadn ve erkek yumuak huylu, sefal, ak
ve muhabbet kayna ve birbirine kar hayat ile ilgili
ilerde kolaylatrc olmaldrlar. Bu kolaylatrc olmak,
iyiliin kaplarndan biridir. yilik, ruhsal ve ahlaki
ktlklerden temizlik ehli olanlar Hak Tealann
tevecchne mazhar olurlar. Yaratcnn gzel mkafatna
ve ecrine mstahak olurlar. Allah Resul (s.a.a) yle
buyurmutur: Cennete ilk giren iyilik ve ehlidir ve
havuzda yanma gelen ilk kimsedir.1
mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: phesiz
cennetin maruf diye bir kaps vardr. Bu kapdan
sadece maruf ehli girer. Dnyada maruf (iyilik) ehli
olanlar phesiz ahirette de maruf ehli olacaklardr.2
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her maruf
(iyilik) sadakadr3
Kuran- Kerimde her iyiliin ve iyilik yapmann
mkafatnn on kat olduunu beyan etmitir:
Kim iyilikle gelirse, ona getirdiinin on kat
vardr.4
Az beklenti iinde olmak da bir tr maruftur. Ruhsal
iyiliklerden bir iyiliktir ve slami sadakalardan bir
sadakadr. Bunun mkafat da on kattr. Neden kadn ve
Vesail, c. 16, s. 303, Alul Beyt basks,
Vesail, c. 16, s. 304- 305
3
a. g. e
4
Enam, 160
1
2
erkek bu krl ticarete katlmasnlar ve mrnn sonuna

kadar bu ilahi hakikatten nasiplenmesinler. Zira kendini
Hak Tealann inayetinden ve rahmetinden mahrum
brakmak olduka ar bir zulm, byk bir gnah ve
telafisi mmkn olmayan bir zarardr.
Balama ve Affetme
Kadn ve erkein bazen birbirine kar hata ve
yanllk yapmalar mmkndr. Kadn ev ilerinde
yemek piirmede, ocuklara tevecch hususunda ve
einin haklarna riayet hususunda hataya dar olabilir.
Erkek de davran, ahlak, metod, evi idare etmek ve kadn
hakknda hkm vermek hususunda yanlla dar
olabilir. Her iki tarafn da yanll ve hatas affedilebilir,
grmezlikten gelinebilir ve balanabilir hatalardr.
Balamann ve affetmenin yeri de ite burasdr.
Hayatn doal seyrini srdrd yerlerde zaten
balamann bir anlam yoktur. Erkein ahlaki ve er'i
olarak gerekli yerlerde eini balamas gerekir, kadnn
da eri ve ahlaki adan eini affetmesi gereken yerlerde
affetmesi gerekir. Bu konuda kibir, zorluk karmak,
kendini beenmek, kar tarafn ahsiyetine itinaszlk
gstermek, af ve balama hususunda Hakkn,
peygamberlerin ve imamlarn emirlerinden yz evirmek
beenilmeyen bir itir. Baz hususlarda haramdr ve de
ilahi cezaya sebep olmaktadr.
Affetmek ve balamak ihsann rneklerinden biridir.
hsan sahipleri ise Kuran'n tabiriyle Allahn sevgili
kullardr.
O takva sahipleri ki insanlar affederler. Allah

da gzel davranta bulunanlar affeder. 1
Affetmek ve balamak o kadar nemli bir eydir ki
Kuran- Kerim affeden kimsenin mkafatnn Allaha ait
olduunu bildirmektedir:
Kim affeder ve slah ederse phesiz ecri Allaha
aittir.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: ey dnya
ve ahiretin yceliklerindendir. : Sana zulmeden kimseyi
balaman, senden kopan kimseye balanman ve sana
cahillik eden kimseye tahamml etmen.3
Allah balaycdr ve balamay sever.4
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her
kim Mslmann srmesini affederse Allah da kyamet
gn onun srmesini affeder.5
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Biz yle bir
Ehl-i Beytiz ki mrvvetimiz bize zulmeden kimseyi
balamaktr.6
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: nsanlarn
gnahlarn grmezlikten gelin ki Allah da onunla
cehennem azabn sizden defetsin.7
Az balamak, ayplarn en irkinidir; intikam
hususunda acele etmek ise gnahlarn en bydr.8
Al-i mran, 134
ura, 40
3
Bihar, c. 71, s. 400
4
5
a. g. e
6
a. g. e
7
8
a. g. e
1
2
ALE SSTEMNDE SLAM AHLAK.219

nsanlarn en kts, srmeleri affetmeyen ve ayplar
rtmeyendir.1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Affetmek,
cezalandrmakszn,
kabalk
gstermeksizin
ve
knamakszn olmaldr.2
Kuran ayetleri ve rivayetler esasnca da affetmek
Allahn sevdii bir itir, affeden kimsenin ecri de Allaha
aittir. Affetmek dnya ve ahiret yceliindendir.
Cehennem azabndan kurtulua sebep olmaktadr, Ehl-i
Beyt ile ayn renge brnmektir, az balamak ise batn
hastalnn ve aybnn nianesidir, insan nefsinin
ktlndendir.
Neden kadn ve erkek kendi hayatlarnda
birbirlerinden
hata
grdklerinde
grmezlikten
gelmemektedirler?
Oysa
birbirlerinin
hatalarn
grmezlikten geldikleri takdirde Allahn sevgilisi
olacaklar, ilahi mkafattan nasiplenecekler, dnya ve
ahiret yceliklerinin kayna olarak tannacaklar, masum
imamlarn rengine brnecekler ve onlarn bir paras
saylacaklardr. Btn bunlar ilahi ve manevi bir ticaretin
sonulardr. Bunlar yitirmek akllca bir i deildir.
Bunlara sahip olmak da olduka kolaydr, zahmetsiz ve
sade bir itir.
Kadn ve erkek, hata yapldnda affetmeyi ve
balamay kendilerine bir metod edinmelidirler. Bu
ari/ilahi hakikati ksa bir sre denedikleri takdirde ondan
bir g elde edecekler, ksa bir zaman sonra da bu
melekuti sfat ile ssleneceklerdir.
1
2
a. g. e
a. g. e
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.220
Grmezlikten Gelmek
Olduka beenilmi yce ve deerli sfatlardan biri de
insanlardan ok aznn riayet ettii grmezlikten gelme
huyudur.
Hata ve sular grmek, ayp ve noksanlklar
mahade etmek ama grmezlikten gelmek, kar tarafn
insann bu olaydan haberdar olmadn sanaca bir
ekilde davranmak, ruhsal haletlerin en ycesi ve insani
sfatlarn en deerlisidir.
Erkein einden bir hata grdnde veya kadnn
erkeinden bir yanllk mahade ettiinde ycelik,
mertlik ve yiitliin doruunda kasten kendini
unutkanla vurmas, yceliin, bykln ve
ahsiyetliliin nihayetidir. Bu kendini unutkanla vurma
haletini btn gelecek olaylarda kullanmaldr.
phesiz akll kimsenin yars tahamml, yars ise
kendini gaflete vurmaktr.1
Hakeza Mminlerin Emir Ali (a.s) yle buyurmutur:
Yce insann en erefli ahlak, bildii eyler hususunda
kendini gaflete vurmasdr.2
Kendini bilmezlie vurmak gibi bir akl ve kendini
gaflete vurmak gibi de bir tahamml yoktur.3
En kk eyleri dahi grmek, kar taraftan
gnahszlk beklentisi iinde olmak, affetmemek, hatay
yzne kar sylemek ve bunlara benzer tm eyler

a. g. e
3
a. g. e
1
2
ahlaka aykrdr ve Mminlerin Emiri Alinin (a.s)

buyurduu gibi hayatn tatszlna sebep olan eylerdir. 1
Affetmek, balamak, ondan da ycesi kendini gaflete
ve unutkanla vurmak, kadn ve erkek iin gerekli ve
farzdr. Bu tr beenilmi sfatlar ve vnlm ahlak ile,
hayat lezzet ve holukla yoluna devam edecek, sinirler
tmyle sakinleecek, cisim ve ruh tmyle korunarak bir
ok hastalklarn karsnda esenlik iinde olacaktr.
Affetmek, balamak, kendini bilmezlie ve gaflete
vurmak, fkeyi yenmek, Kuran- Kerimin tabiriyle
kezm-i gayz, gazaptan uzak kalmak ve sinirlenmekten
kanmann tatl meyvesidir.
fke, gazap, inatlk, uzun ve yersiz tartmalar Hak
Tealann nefret ettii bir eydir, cehennem atelerinin bir
nianesidir, beenilmeyen bir sfattr, vahice bir huydur,
hayat binasnn yklmasna sebep olmaktadr, sonuta da
boanma ve ayrlma sebebi olmakta, insann bir ok
gnah ve isyanlara boulmasna ortam hazrlamakta ve
her trl ktle bulama nedeni olmaktadr.
Tartmann ve birbirine kar inatlk etmenin
irkinlii
hususunda
birok
nemli
rivayetler
nakledilmitir. Bir ahs Seyyid heda Hz. Hseyin
(a.s)a irkin bir tonla yle dedi: Gel otur da din
hususunda tartalm. mam Hseyin (a.s) cevabnda
yle buyurdu: Ey adam! Ben dinimi biliyorum. Hakkn
hidayeti benim iin gn gibi ak ve bellidir. Eer sen bu
konuda bir cehalet iindeysen git ve cehaletini tedavi et.
Ben nere tartmak nere! phesiz bu eytann
vesvesesidir ve insan gnaha drmek iindir.2
1
2
a. g. e
Bihar, c. 2, s. 135
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.222
Tartmak, cedellemek ve lafzi srtmeler hakk

isbat iin ise ve de gzel tartmann rneklerinden biri
durumunda ise phesiz bunun sakncas yoktur. Hatta
ilmin ve bilginin ilerlemesine, hak ve hakikatin ortaya
kmasna sebep olmaktadr. Akli, ilmi ve eri bir eydir.
Ama eer inatlk birbirine saldr, bir ahsiyete darbe
vurmak ve huzuru bozmak iinse phesiz bu haramdr
ve bunu yapan kimse de gnahkardr ve azaba
mstahaktr.
mam Rza (a.s) Abdulazim Hasani'ye yle
buyurmutur: Dostlarma benden taraf selam ulatr ve
onlara de ki eytann kendi vcutlarna girmesine
msaade etmeyiniz. Onlara doru konumay, emaneti
eda etmeyi, sessizlie riayet etmeyi ve kendilerine faydal
olmayan eyler hususunda tartmay terk etmeyi emret.1
fke ve Gazap
slami retiler ve rivayetler, Kuran ayetlerinin
ardsra insanlar fke ve gazaptan, sinirlenmekten ve
kendini kaybetmekten sakndrmtr. Gazab yok edici bir
etken, beyinsizliin bir gstergesi, helak oluun sebebi,
eytan tarafndan bir ate, bir tr delilik kabul etmekte ve
fkenin
btn
ktlklerin
kayna
olduunu
bildirmektedirler.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) hikmetli szlerinde bu
anlama iaret ederek yle buyurmutur: Gazap yle bir
ktlktr ki onu serbest braktn takdirde helak eder.2
Hakeza: Gazap beyinsizlerin merkebidir.3
a. g. e. , c. 74, s. 230
3
a. g. e, c. 7, s. 230- 231
1
2
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.223
Hakeza: Gazap kinin gizli atelerini krkler.1

mam Sadk (a.s) ise yle buyurmutur: Gazap her
ktln anahtardr.2
Evet, gazaplanan ve fkelenen kimse her trl
yanlla der, kar tarafn ahsiyetine saldrda
bulunur, sinirlerine ve kalbine bask yapar, yz kzarr,
kan rengine brnr, titrer, bozar, atee verir, boar, darbe
vurur, zarar ve ziyana sebep olur
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Gazap
eytandan bir kzdr.3
Ali (a.s) yle buyurmutur: fke bir tr cinnettir.
nk fke sahibi piman olur. Eer piman olmazsa bu
durumda cinneti glenir.4
Gazap akllar bozar ve insan doruluktan
uzaklatrr.5
Hz. Ali (a.s) bu eytani halete iddetli bir saldrda
bulunarak yle buyurmutur: fkesine hakim
olamayan kimse bizden deildir.6
Hakeza yle buyurmutur: Gazab ve ehveti
kendisine galebe alan kimse hayvanlar derecesindedir.7
mam Bakr (a.s) ise fkesini yenmek ve
sinirlenmekten saknmak hususunda yle buyurmutur:
Her kim fkesini boaltmaya gc yettii halde fkesini
a. g. e
a. g. e
3
a. g. e
4
a. g. e
5
a. g. e
6
a. g. e
7
a. g. e
1
2
yenerse Allah da kalbini kyamet gn gvenlik ve iman

ile doldurur. 1
mam Ali (a.s) ise yle buyurmutur: Her kim
gazabnn nn alrsa, Allah da ayplarn rter.2
Hz. Ali (a.s) vefal dostu Harisi Hemdaniye yle
yazmtr: fkeni yut, kudretin olduunda bala,
gazaplandn zaman tahamml gster, gcn olduu
halde bala ki, senin iin hayrl bir akbet olsun.3
Kafi, Vesail ve Biharul Envar gibi deerli kitaplarda
yer alan birok rivayetler esasnca insanlara kar fkesini
yenmenin mkafat, kyamette Hak Tealann gazabndan
gvende olmak ve maherde Hak Tealann rahmetine
nail olmak olarak beyan edilmitir.
Hz. Mesih (a.s) ise kendisine gazabn sebebi sorulunca
yle buyurmutur: Kibir, zorbalk ve insanlar kk
grmek.
Allah Resul de (s.a.a) Mminlerin Emiri Ali (a.s)a
yle
tavsiyede
bulunmutur:
Gazaplanma,
gazaplandn zaman otur ve Rabbinin kullarna olan
kudretini ve sabrn dn. Sana, Allahtan kork
denildii zaman gazabn at ve sabrna dn.
stnlk Satmak
Ahlaki irkinlerden biri de bakalarna stnlk
taslamak ve bbrlenmektir. Bbrlenmek slam
kltrnde bir gnah ve masiyet olarak tannmtr. Bu
eytani halete sahip olmak, tevbe etmedike, edeb, vakar,
huzu ve tevazu haletine geri dnmedike ilahi azaba
sebep olmaktadr.
Kafi, c. 2, s. 110
3
a. g. e,
1
2
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.225
Kadn ve erkek birbirine kar eri ve ahlaki bir

sorumluluk iindedir. Evlilik ncesi birbirini grerek
beenmilerse ahlak, mal, gzellik, kavim ve kabile
asndan birbirini beenmiler ve imdi de birlikte
yaamaktalarsa, herhangi bir sorun ortaya karsa aile,
soy, nesep, mal servet, genlik, gzellik, ilim ve bilgileri
hususunda vnmekten titizlikle kanmalar gerekir.
Bbrlenmek ruhsal eziyete sebep olmakta ve deruni
rahatszlk ortaya karmaktadr. Bazen de utanca, kin ve
nefret ortamnn ortaya kmasna, kin ve dmanlk ve
kar tarafn tepki gstermesine sebep olmaktadr. Nice
defa da kavgaya, srtmeye, niza, tefrika ve boanmaya
varmaktadr. Bu durumda bbrlenmenin irkin sonular
ve ar yk stnlk satan kimsenin boynunadr.
Bbrlenmekten daha byk ahmaklk yoktur.1
Hz. Ali (a.s) baka bir hikmetli sznde ise yle
buyurmutur: Bbrlenmeni brak, kibri terk et ve
mezarn hatrla.2
Bbrlenmek ve stnlk taslamak o kadar irkin ve
uygunsuz bir sfattr ki mam Seccad (a.s) Sahife-i
Seccadiyenin on dokuzuncu duasnda Hak Tealann
huzuruna yle arz etmektedir: Beni stnlk
taslamaktan koru.
Hz Ali (a.s) yle buyurmutur: Ademoluna
bbrlenmek yakr m hi! ilki nutfe, sonu ise letir.
Kendine rzk verememekte ve lmn def
edememektedir.3
a. g. e, c. 7, s. 414
a. g. e
3
Biharul Envar, c. 73, s. 294
1
2
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.226
Allahn kitab eitli ayetlerde Hak Tealann kibirli

ve stnlk taslayan kimseleri sevmediini aka ifade
etmitir: Allah, kendini beenmi vnp duran
kimseleri sevmez.1
Velhasl kadn ve erkek birbirine kar aile, gzellik,
mal, evlat, sermaye, servet, ilim ve bilgi hususunda
stnlk taslamaktan saknmaldr. Btn bunlar yok
olucudur. Bu iblisi ahlak bir ok skntlara, zahmetlere,
zntlere sebep olmakta, ak ve ilgiyi ortadan
kaldrmakta, srtmelere, Hak Tealann rahmet
nazarndan dmelerine sebep olmaktadr.
Davran
Kadn ve erkein birbirine kar tavrlar edep, vakar,
dostluk, refakat, yardmlamak, ibirlii, ak, ilgi, tevazu
ve alak gnlllk zere olmaldr. Kadn ve erkein
birbirine kar tutumu, karlkl sayg, birbirinin
ahsiyetine sayg gsterme esasna dayanmaldr.
Erkek bilemelidir ki kadn, yaratl asndan latif,
sevgi ve duygu oca, ak, ilgi, haya ve utanma
kaynadr; kadna kar btn davranlarnda btn bu
hususiyetleri gz nnde bulundurmas gerekir.
Kadn da bilmelidir ki erkek, yaratl asndan gl,
dayankl ve kadndan daha ar bir takm haletlere sahip
bir varlktr. zetle hayatn kvam, erkein vcuduna
baldr:
Allahn insanlarn bir ksmn dierine stn
klmas sebebiyle ve mallarndan harcama yaptklar
Lokman, 18
iin
erkekler
kadnlarn
yneticisi
ve
koruyucusudurlar.1
Bu hesap zere yce ve byk ruhlu kadnlar elerine
kar davranlarnda bu manaya riayet etmelidirler ki
uzlamann, bar iinde birlikte yaamann, yce ilkesi,
iki tarafn bu gereklere riayet etmesi sayesinde
gerekleebilir.
Birbirimize kar davranlarmz, salih amel ve layk
davranlar olmaldr. Bylece hem hayatn ilerini
kolaylkla yerine getirebilir, hem de salih amel ve
birbirinin rzayetini kazanma sebebiyle uhrevi sevap ve
mkafat elde edebiliriz.
Szl Davran
Kadn ve erkein birbirine kar konumalar da ak,
muhabbet, duygu ve sevgi izhar ile olmaldr. uur, akl,
vicdan ve insafn bir tecellisi konumunda bulunmaldr.
Birbirine kar konumada adalet, 2 gzel sz, 3
yumuak sz, 4 tatl sz 5 en gzel sz, 6 emirlerinden
istifade etmek gerekir.
Sz ilahi bir renk taynca, hkm doru olunca, sz
yumuak, sade ve kolay olunca ve konuma adalet ve
insaf zere yaplnca, hayata scaklk, dayanklk, ak ve
esenlik balar.
Nisa, 34
Enam, 152
3
Bakara, 83
4
Ta- Ha, 44
5
sra, 28
6
Fussilet, 33
1
2
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.228
Sz hak sz olunca, ses tonu scak, duygu ve

muhabbet dolu olunca, bunun mkafat basiret gznn
almas ve Hak Tealann szn iitmektir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sznzde
artklk ve kalbinizde karklk olmasayd phesiz benim
iittiimi iitir ve benim grdm grrdnz.1
Fazla konumaktan, gevezelik etmekten, dnyevi ve
uhrevi faydas olmayan szleri dile getirmekten saknmak
gerekir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: nsann
Mslmanlnn gzelliinden biri de kendisini
ilgilendirmeyen szlerden saknmasdr.2
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) ok konuan bir ahsn
yanndan geince ona yle buyurdu: Ey Adam! Amelini
yazan meleklerin eline fazla konumakla dolu bir dosya
veriyorsun ki o dosya Hakka arz edilmektedir. O halde
faydal ilerde konu ve faydasz olan ileri beyan
etmekten sakn.
Ebuzer yle buyurmutur: Dnyay iki kelime karar
kl: Helal talep etmekte bir kelime, ahiret iin bir kelime;
nc kelime ise zararldr ve menfaati yoktur; o halde
ona girme.3
Allah
Resul
(s.a.a)
yle
buyurmutur:
Ademolunun btn szleri onun lehine deil,
aleyhinedir. Meer ki bir iyilii emretsin veya bir
ktlkten sakndrsn veya Allah zikretsin.4
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: Her
kimin sz ok olursa hatas da ok olur. Hatas da ok
Kenzul Ummal
3
a. g. e
4
a. g. e
1
2
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.229
olan kimsen hayas az olur, hayas az olan kimsenin

saknmas az olur. Saknmas az olan kimsenin ise kalbi
lr ve kalbi len kimse ise atee girer.1
Kadn ve erkek evde birbirine kar hayat verici eyler
konumal, evin ihtiyalarn, birbirlerinin ve ocuklarnn
ihtiyalarn konumaldrlar. Birbirine kar ilgi ve
muhabbet gstermelidir. Birbirlerine hakk ve sabr
tavsiye etmelidirler. Birbirlerinin srlarn korumal evin
szn babasna, annesine, akrabalarna ve dostlarna
sylememelidirler. Evi hak sz, namaz ve Kuran yeri
klmaldrlar; yalan gybet, svg, irkin sz ve birbirini
aalamak yeri klmamaldrlar. Nitekim Kuran ayetleri
ve rivayetlerden de istifade edildii zere yalan, gybet,
iftira, uygunsuz sz, svg, alay, ve aalama, insan
Allahn rahmetinden uzak drmektedir ve ilahi cezaya
mstahak hale getirmektedir.
Erkek, gnah ehlini evine getirmemeli, Hak Tealann
rzayetine aykr toplantlar dzenlememelidir. Zira bunun
zarar nce kendine, eine ve ocuklarna dnmektedir.
Sonra da hem kendisinin ve hem de aile bireylerinin
ahiretini rzgara savurmaktadr.
Kadn, hayat ilerinde israftan, yersiz harcamalardan
ve bazen gsteriin ac rn olan fazla masraftan
saknmaldr. Zira her kuruun kyamet gn bir hesab
vardr.
Kadn ve erkek davran, ahlak, sz ve amelleriyle
ocuklarna ve etrafndakilere vakar, edeb, dindarlk ve
nefs esenliini ameli olarak retmelidirler; zira insann
kendi ocuu da olsa bir insan hidayete erdirmenin
a. g. e
ALE
SSTEMNDE
SLAM
AHLAK.230
sevab yaratlan btn insanlar hidayete erdirmenin

sevab gibidir.
Bartlerini yakalarnn zerine (kadar)

rtsnler ve ziynetlerini gstermesinler.
(Nur/31)
1
3
Kadnn Hicap ve ffeti
KADININ HCAP VE FFET233
Tesettrn Faydalar
Kadnn ss ve gzelliklerini rtecek, onu terbiyesiz
ve serserilerin, hayvani ehvetlere bulanm kimselerin
gz tacizinden ve eytani haletlerden koruyacak bir
ekilde rt veya hicap Kurani bir emir, ilahi bir kanun,
insani bir teklif ve ahlaki bir programdr.
En iyi tr araf olan slami rt ve hicap, Fatmatz
Zehra (a.s) gibi bir iffet ve ismet kaynann hatras olan
araf, ilim elde etmek, gelimek ve kadnn kemali iin
hi bir engel tekil etmemektedir. Hatta onu bir ok
tehlikelerden ve hayvan sfatl kimselerin gzel yzl
kzlarn ve gen kadnlarn yoluna dedikleri
tuzaklardan korumakta ve ei iin veya evlenememise
mstakbel kocas iin iffet, esenlik, haya ve temizliini
korumaktadr.
Kadn gibi deerli ve gzel bir cevher, hicabn ilahi
rtsnde yer ald zaman, hrszlarn, yamaclarn
gnah bataklna gmlm kimselerin saldrsndan
korunmaktadr.
Gzel yzl gen kzlar ortada grlmedikleri zaman,
onlarn temiz ve masum yzleri halkn gzleri nnde
olmad zaman, heva ve heves ateleri, istek ve igd
alevleri bir milletin temizliini yakmaya ve bir
memleketin manevi binasn bozmaya kalkamaz.
Gen erkekler, kz ve kadnlarn ss ve ziynet
cevherini, nazn ve ivesini, sokak, pazar, park, cadde,
maazalar, hastaneler, idareler ve ticari merkezlerde
grmedikleri zaman; namahreme bakma, heves ve kz
234 .SLAMDA ALE DZEN
peinde koma, insanlarn namusuna tecavze yeltenme,

geri zekallk, sinirleri bozma, erken bulua erme,
mastrbasyon, ecinsellik, zina, dank dnceler,
hzn, endie, ders okumaya rabet gstermemek, ak
peinde komak, ruhsal hastalklar ve nihayette de insani
glerin heder olmasna maruz kalmazlar.
Bu esas zere sylemek gerekir ki, kadn cinsi iin
rt ve hicap farz bir emirdir ve kesin bir grevdir.
phesiz bunu inkar eden bir kimse, rtnn slamn
zaruriyattan olduunu ve Allahn Kuran'daki bir emri
olduunu bildikleri takdirde kafirdir ve slam'n
izgisinden km saylr.
Bu zelliklerle hicab ve tesettr inkar eden bir gen,
Mslman bir kzla evlenemez. Zira bu evlilik batldr.
Onlar arasnda okunan nikah akdi faydaszdr, bu kadn
ve erkein ilikisi iki namahrem insann ilikisidir.
ocuklar namerudur ve amelleri de zinadr.
Bu zelliklerle hicap ve tesettr inkar eden bir kz da
Mslman bir genle evlenemez. Zira ayn hkmler
onun hakknda da caridir.
Hicab, vakar, ahsiyet, keramet, asalet ve kadnn
azametini korumakta ve ei iin gzelliini ve faydalarn
dokunulmaz klmaktadr. Kadn tesettrl olduu halde
ilmi derecelere ulaabilir, kemal ve faziletler yolunu kat
edebilir. Hicabn kadn iin geliim ve ilerleme yolunda
bir engel tekil ettii dncesi eytani bir vesvesedir.
Yamac smrgecilerin, namus hrszlarnn, dou ve
bat lkelerindeki ahsiyetsiz insanlarn ortaya att
yanl bir dncedir.
Ailenin scak ortam, kadn ve erkein ilikilerinin
glenmesi, hayatn devam, insanlarn kalplerinin huzur
iinde oluu, erkein kendi kanunu ve eri eine ak ve
KADININ HCAP VE FFET...235
ilgi duymasnn kalc oluu, ev ve aile tekili, erkein

eine gvenmesi ve benzeri birok konular, lkedeki
kadnlarn rtsne ve erkeklerin kendi kadnlar dnda
dier kadnlarn ss, ziynet ve yz gzelliini
grmemesine baldr.
Erkekler eer toplumsal tm alanlarda kolay bir
ekilde kadnlara ulaabilme imkanna sahipse, kendi
elerine sevgi ve ballk iinde olmasnn hi bir
garantisi yoktur. Nefsani isteklerin, heveslerin ve
ehvetlerin tahriki onlar hayattan soutacak ve aile
ocan ykmak iin bir kazma grevini yapacaktr.
Hicapszln, kt rtnmenin, kadnn zgr
braklmasnn saylamayacak kadar bir ok zararlar
vardr.
imdiye kadar kadnn rtszl ve tesettrszl,
milyonlarca erkein sapmasna, bakalarnn gnaha
dmesine, ailelerde boanma canavarnn ortaya
kmasna, erkein evli kadna ak olmasna, meru
olmayan ilikilerin domasna sebep olmutur. Yahudi ve
Hristiyanlarn istedii gibi bir ok kadn ve erkeklerin
slam'n
melekuti
alanndan
ve
dindarlktan
uzaklamasna sebep olmutur.
rtszln temelini atanlar bile bu konudan
usanm durumdadr ve bu rtszln etkilerinin son
asrn uursuz etkilerinden olduunu dile getirmilerdir.
randa aile dzeni olduka salam, gl, haya, iffet,
vakar, edep, iman, takva zere kuruludur ve de ok az
dnda boanmay ortadan kaldrmtr.
Batl smrgeciler; serseri bir seyyar satc, aalk
bir cahil, hain bir pislik, kt bir vatan satcs olan Rza
Han adnda birisi vastasyla Kuran'n emrettii tesettr
ve rty birok yasaklad zaman, ev ve aile dzeni
baka bir ekle brnd. Boanma rakamlar hzla

ykseldi. yle ki o soysuz hanedann hkmetinin son
yllarnda her ay, alt ila yedi bin aile boanmak iin
mahkemelere mracaat etmitir. Evli gen ve erkekler
hanmsz kalm, evlenen kadnlar elerinden ayrlm ve
her iki grup da evlilik balarndan kopmu bir ekilde
topluma karmlardr ve bylece de fesat ve fitne sofras
toplumda alm, toplumda yaylmaya balamtr.
Byk taklit mercii ve bilgili bir filozof olan merhum
Ayetullah ehabadi, hicap yasaklandktan sonra zamann
hkmetinden hi korkmadan, bizzat kendisinden
duyanlarn bana naklettiklerine gre minberde, genel ve
zel toplantlarda yle feryat etmitir: Rza Han,
Kurann emrettii hicab yamalayarak Govherad
mescidinde, mam Rzann (a.s) hareminin kenarnda
hicapszlk aleyhine kyam edenleri ldrmekle yz yirmi
drt bin peygamberin belini krmtr.
Evet, o ak, arif ve basiret sahibi alim, slami
meselelerde, felsefede ve irfanda ok glyd ve esiz
bir basirete sahipti. Hicapszln ortadan kaldrlmasn,
Allahn peygamberlerinin belinin krlmas olarak telakki
ediyordu.
Seyyid Kutup Biz Mslman myz? adl kitabnda
yle diyor: Papalardan biri Vatikandaki btn keileri,
kardinalleri davet etmi, onlardan Vatikan ve Hristiyanlk
iin fazla bir masraf karmayacak bir ekilde slam yok
etmek ve din mealesini sndrmek iin gr
belirtmelerini istemitir. Bu amala bir ok komisyonlar
kurulmu, gr sahipleri tarafndan eitli grler
ortaya atlmtr. Onca grler arasndan btn
keilerin, kardinallerin ve bizzat papann kabul ettii
gr u olmu ki, slam ortadan kaldrmak iin en
gl silah ve en masrafsz program Mslman kadn ve

kzlar slami hicaptan ayrmak, kadn ve kzlar zgr bir
ekilde sokak, pazar, genel tatlar, parklar, sinemalar,
idareler, ticari merkezler, tiyatrolar ve sosyal merkezlerde
erkeklerin ve genlerin ulaabilecei bir ekle sokmaktr.
Bu program ve oyun, hainler eliyle yerine getirildi,
iman az veya imansz kz ve kadnlarn nefsani heva ve
hevesleri, bu dini yakan atee, evleri ykan alevlere
yardmc
olmutur.
Neredeyse
Peygamberlerin,
imamlarn, alimlerin ve bilginlerin zahmetlerinin rn
olan Allahn dini ortadan kalkacak ve hidayet mealesi
snecekti ama Allah-u Teala peygamberlerin soyundan ve
mamlarn torunlarndan biri olan put kran mam
Humeyninin (r. a) vesilesiyle randa namahremin
yzne tokat indirdi, dini ktlerin esaretinden kurtard,
Kurani rty slami namusa geri evirdi.
slam mmetine, o ilahi insann devrimini korumak,
ilahi byk hareketin deerlerini hayata geirmek farzdr.
Darbe yemi dmanlarn bu nurlu mealeyi
sndrmesine veya ran milletini bu nurdan uzak
drerek eski duruma getirmesine izin vermemelidirler.
Bylece de byk bir sebat ve sabrla devrim kltr
ihra edilebilir ve slam'n yrngesinden uzaklam
dier milletler slam'n gerek yrngesine oturtulabilir.
Beyan edilen bu bilgiler nda defalarca
konumalarnda: Hicab slami bir korunmadr,
snrlandrma deil diyen o mtefekkir ehidin sznn
deerini anlamaktayz.
Evet hicab, kadn, ei, ailesi, toplum, zelikle de
evlenmemi olan genler iin binlerce tehlikeden, trl
trl fesattan, bozgunculuktan ve scak aile yuvasnn
dalmasndan korunma vesilesidir.
Aratrmaclarn da syledikleri gibi kadnn rts ve

tesettr, Kuran'n on drt ayetinde ak bir ekilde
beyan edilmitir. Bazlarnn inancna gre kadnn hicap
ve rts, yaklak yirmi be ayetten istifade
edilmektedir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s), Hz. Hasana hitaben ve
gerekte btn insanlara hitaben btn insanlar muhatap
alarak yle buyurmulardr: Kadnlarn (yabanclarla
muaeret etmelerini nlemekle gzlerini (namahreme)
kapat. Zira hicap hem senin, hem de btn namahrem
kadnlar iin daha iyidir. Onlarn evden kmalar,
gvenilmeyen kimseleri eve sokmandan daha kt
deildir. Onlarn senden baka bir erkei tanmamalarn
baarabilirsen yle yap. Bu program hayata geir.1
Ravi yle diyor: Yamurlu bir gnde Allah Resul
(s.a.a) ile Baki mezarlnda oturmutuk. Merkebe binmi
bir kadn yanmzdan geti. Merkebin bir aya ukura
sapland ve kadn bineinden aa dt. Resulullah
(s.a.a) yz evirdi. Ben, O bir pantolon giymitir diye
arz ettim. Peygamber defa bu tr kadnlar iin mafiret
diledi ve yle buyurdu: Ey insanlar! Bu tr rtnnz,
beden iin elbiselerin en rtc budur, kadnlar evden
dar ktklarnda byle elbise giyinsinler.2
Maknaa, 3 cilbab, 4 ve aba5 gibi eyler ayet ve
rivayetlerde kadnn rts iin kullanlan ifadelerdir.
Kadn kendini Hak Teala'nn kulu saymal, Hak
Tealann nimetlerine nankr olmamaldr. Nimet sahibi
olan gerek malikine ve gerek Rabbine nankr
Bihar, c. 77, s. 214
3
Btn ba rten bir tr barts
4
Kadnn bedenini rten geni bir elbise
5
Btn bedeni rten ve elbisenin stne giyilen geni bir rt.
1
2
olmamann yolu ise, azametini gz nnde bulundurmal,

kyamete ve Allahn kyametteki muhakemelerine
tevecch etmeli, btn varlyla Kuran'da ve
Peygamberler ile mamlarn diliyle beyan edilen
emirlerine tabi olmaldr ki hem kendini, hem ailesini ve
hem de toplumu hicapszln ve tesettrszln
zararlarndan gvende klabilsin.
Ama kim Rabbinin azametinden korkup da
kendini ktlkten alkoymusa, varaca yer
phesiz cennettir .1
Ne yazk ki zamanmzda dnyann drt bir
kesindeki bir grup kadn ve kz lakaytlk ve mutlak
zgrl savunan ekollere saplanm durumdadr. Onlar
ehvet ve isteklerini zgr brakm, fesat ve ifsat
sofrasn am ve gemi tarihte ei olmayan bir rezalete
dmlerdir. Ne yazk ki slam lkelerinde ve Allah
Resulnn mmeti iinde yer alan bir grup kadn ve
kzlar da bunlar taklit etmektedirler. Mminlerin Emiri
Hz. Ali (a.s) bu kadnlar hakknda yle buyurmutur:
Zamanlarn en kts olan ahir zamanda ve kyametin
yaklat bir vakitte u zelliklere sahip kadnlar
meydana kacaklardr: Hicapsz, gerekli rtlerden
soyunmu, sokak ve pazarda ss ve ziynetlerini gsteren,
dinden kan, fitnelere giren, ehvetlere meyleden,
lezzetlere koan, haramlar helal sayan kadnlar. Bu
kadnlar cehennemde ebedi kalacaklardr.2
artc Bir Olay
Tiraj yksek olan Keyhan gazetesinde (ki saysn
uanda hatrlayamyorum) yle okudum: Mminlerin
1
2
Naziat, 40- 41
Emiri Ali'nin (a.s) rivayetinde iaret edildii trden gen

bir kadn batl tarzda bir zgrlkten etkilendii, einin
dostlarnn srekli evine gidip gelmesi, ba ak, yar
plak bir bedenle onlarn karsna kmas, kadn ve
erkeklerin kark olduu toplantlara katlmas sebebiyle
yanda bir kz olduu halde einin dostlarndan bir
gence ak olunca ona kavumay planlyor. Evli kadnn
kendisini daha ok tahrik ettii bu ehvete gmlm ve
dinsiz gen de o kadna yle diyor: Bu ocuk, bizim
birbirimize ulamamza engel tekil etmektedir. Onu
ortadan kaldrmamz gerekir.
Yaklak drt ay boyunca o masum ocuk hakknda
Allahtan habersiz bu mauk ve ak ve o hayvan sfatl
iki kimse arasnda bir atma kyor. Dolaysyla sevgi,
duygu oca, rahmet ve efkat kayna olarak yaratlan
anne, ehvet ve bakalarnn kucana meyletme
sebebiyle annelik kimliini kaybetmi, o altn sal, gzel
ve masum kz banyoya gtrerek onu cehennemlik
elleriyle bomutur. Bylece ehvetlerine engel olan bu
masum ocuk ortadan kaldrlm, pislie gmlm
namahrem gencin birka dakikalk arzusuna ulamas
salanm, evli bir kadn iffetsizlik iinde birka
dakikalk cinsel lezzetine esir dm, bylece ebedi
olarak kirlenmi, zavall kocasn ebedi olarak yasa
brndrm ve iler acs bir musibete dar klmtr.
Eer bu kadnn kocas kskan ve gayretli olsayd,
gzel ve gen karsnn herkesin gz nnde olmasna
msaade etmeseydi ve herkesin onu gzellik, ive, ziynet
ve naz iinde grmesine mani olsayd, o masum ocuk
ldrlmez, babann yrei dalanmaz, evli bir kadnn
iffeti srekli olarak kirlenmez, bir gen bu ekilde
sefalete ve aresizlie dmez, yeni evlenen bu genlerin
scak aile yuvas dalmazd. Evet gerekten de rt bir

korunmadr snrllk deil.
Batl Dnrlerin Bat Toplumlar Hakkndaki Grleri
Fesat ve ifsadn ilk saflarnda yer alan ngilterenin
babakanlarndan biri olan Bizraili bir makalede yle
yazmtr: Ben otuz delice hareketi ileme tehlikesiyle
kar karyaym. Ama onlardan birinden kesinlikle
kanmaya ve o vadiye inmemeye alyorum. zellikle
sakndm husus ak oyunlarna dayal evliliktir. Yani
sokak ve pazarda bir kz grmem, ondan holanmam ve
bu benim ideal kadnmdr dememdir.
Cahiller, yaratln temiz ve deerli cevherini,
zgrlk adna iffet, ismet ve rtden dar karmlar
ve bu cevheri ehvetin iktiza ettii alanlarda serbest
brakmlardr. Daha sonra da ak oyunlarna dayal
evlilikten kaarak uzaa atmlardr. Zira o durumda bu
cevherin kendi deer ve kymetini kaybettiini, her an
biriyle, her zaman bir namahremin kucanda olduunu
ve her an iffet ve edebe aykr vakar ve insanla muhalif
ilerde rpndn mahede etmilerdir.
sve yazarlarndan ve airlerinden olan Elzimari
Hanm da Express gazetesinde yazd ok nemli bir
makalesinde Avrupa toplumu hakknda yle yazmtr:
Erkekler vefa ve samimiyetin ne olduunu
bilmemektedirler. Hokkabazlkla kadn ve kzlar dize
getirmektedirler.
Bu hanma yle demek gerekir: Kadn cinsini
iffetsizlik bataklna ve laubalilik atmosferine
soktuunuz, hicapszla sevk ettiiniz, onu zgrlk
adna kaytsz artsz isteklerin ve ehvetlerin esaretine
soktuunuz ve erkeklerin yar plak bir beden ve ive ve
naz iinde istedii yerde aka kadn grebilmesini

saladnz zaman onlar e, ev ve ailelerine kar vefa ve
samimiyetlerini kaybetmi hokkabaz, hileci, dzenbaz ve
sahtekar bir bireyler haline gelmilerdir.
Hicapszlk, kt rtnme ve kadnn istedii kimseyle
iliki kurmasndaki zgrlnn kt sonular bir iki
tane deildir. Bu olayn ac rnleri ancak bilgisayarla
saylabilecek kadar oktur.
Erkekler bu olay grnce elerinden el ekmiler,
omuzlarndaki
evin
ihtiyalarn
karlama
sorumluluundan kamlar, tatmin olmak iin zel
pazara ynelmilerdir. Bekar olan genler de ehvet
atelerini sndrmenin ucuz olduunu grnce
evlenmekten ve aile tekil etmekten kanmlar, ehvetli
baklara
ve
lkenin
namusunu
kirletmeye
koyulmulardr. Bylece batda ve onlarn doudaki
taklitileri arasnda aile dzeni dalm, orman
kanunlarna benzer bir durum ortaya kmtr.
Elzimari Hanm kendi makalesinde u eklemeyi
yapmaktadr: imdi svirenin drt bir kesinde bir
ok gzel kzlar evlenmek arzusu iindedirler. Onlardan
bir ou da mecburen evli kimselerle dostluk
kurmaktadrlar.
Evet onlar kendilerine e aramakta, ama kendilerine e
bulunamamaktadr. nk genler istedikleri ekilde
kadn trn elde etmede, kendilerini evlilie muhta
grmemektedirler. Bir ok evli erkekler de einden
ayrlmakta bylece zgr bir ekilde arzularn ve
ehvetlerini tatmin etmektedirler.
Yine Elzimari Hanm yle yazyor: Ben kzlara
evlenmeden nce hibir erkekle ilikiye girmemelerini
tavsiye ediyorum.
Kzlardan ne kadar da nemli bir istekte

bulunmaktadr. Ama ne yazk ki bu istei dnyada
kadnn konumu ve batl toplumda erkein laubalilii
karsnda pratize olma imkanna sahip deildir. Dnya
eer dzelmek ve doru yola girmek isterse slam'n
kadnla ilgili insani, ftri ve eri emirlerini hayata
geirmeli ve hepsinden de nemlisi kadn uygun rt ve
hicabna geri dndrmeli, iffet, ismet, vakar hayasn ona
geri vermelidir. Aksi takdirde btn ocaklar sndrc
fesatlar ortadan kaldrmann imkan yoktur.
Batda kadna reva grlen zulmn tarihte bir ei
yoktur, kadnn irade ve himmetini naz ve ive yapmaya
erkekleri sapkla drmeye, sokak ve pazarda
cilvelenmeye ve hayatn her alannda fesada
srklemitir.
Kadn bir ehvet metas haline getirmi ve kadnn
vcudunu mal ve servet retimi ve ehvetlerin tatmini
hususunda kullanmaya almtr.
Hz. Ali (a.s) Nehcul Belaada yle buyurmutur:
phesiz hayvanlarn himmeti karnlardr; yrtc
hayvanlarn himmeti bakalarna saldrmaktr; phesiz
kadnlarn himmeti ise dnya hayatnn ss ve dnyada
fesat karmaktr. phesiz mminler Rabbinin emrine
boyun eenlerdir. Mminler efkatli olanlardr ve
mminler korkanlardr.1
Hz. Hseyinden (a.s) Bir Tasarm
Nakledildii zere Hz. Hseyin (a.s) Kerbelada
meydana kmadan nce Hz. Zeynebe yle
buyurmutur:
1
Nehcul Belaa-i bn-i Ebil Hadid, c. 9, 153. bab, s. 160
Kadnlarn btn zinet eyalarn topla; nk ben

ehit olacam ve dman adrlara doru saldracaktr.
O ssleri dmanlara doru at, zira bu cahil dnya
perestler ve zavall madde perestler bu eyalarla
uranca, siz gvenlikli bir keye snnz ki
namahremlerin gznden uzak kalasnz.
Nakledildii zere Yezid Heyzeran sopasyla Hz.
Hseyinin (a.s) dudaklarna ve dilerine vurunca
Yezidin saraynda bulunan bir cariye ryasnda
Fatmatz Zehray (a.s) ryada perian ve hzn iinde
Yezid ve yaptklarndan ikayette bulunduu bir halde
gryor. Cariye uykudan uyannca korku, dehet, strap
ve aresizlik iinde bartsz ve tesettrsz bir ekilde
Yezidin meclisine giderek lk atyor. Yezid onu bu
halde grnce cbbesini onun zerine atyor ve neden
st ba ak bir ekilde namahremlerin toplantsna
geldin diye kendisine barp aryor.
Ne kadar ilgintir ki dinsiz, arap ien, kpekler ve
maymunlarla oynayan Yezid gibi birisi cariyesinin bile
ba ak olmasna tahamml gsterememi, cbbesini
zerine atm ve onu namahremler meclisinden dar
karmtr. Ama bundan da ilginci, baz erkekler, kendi
namuslarna kar kskan olmamakta onu st ba ak
makyajl bir halde her yere gndermekte veya
kendileriyle beraber gtrmektedirler.
Allah Resul (s.a.a) gayret ve kskanlk hakknda
yle buyurmutur: phesiz gayret ve kskanlk,
imandandr.1
mam Sadk (a.s) da yle buyurmutur: phesiz
Allah gayurdur ve her gayretli kimseyi sever. Gayretinden
1
biri de zahiri
klmasdr.1
ve
batnyla
irkinlikleri
haram
Hicap ve Kuran'n Hicap Hakkndaki Gr

Hicapszlk veya kt rtnme olduka irkindir; bir
ok fesatlara sebep olmaktadr. Kt rtnmenin ve
rtszln haram oluu Allahn gayur oluundandr.
Hakk Tealaya tabi olarak namusunu kskanan ve gayur
olan kimselere ne mutlu!
Kadn ve erkek, sokak ve pazara gidip gelmek,
akrabalarn ziyaret etmek, toplantlara katlmak, okul ve
niversitelerde ilim tahsil etmek, gezi ve ziyaret
yolculuklarnda bulunmak zorundadrlar. Dolaysyla
kadn ve erkein kalbi ruhsal ve fikirsel esenliklerini
korumak iin Kuran- Kerim'de biri kadnlar, dieri de
kadn ve erkekler hakknda olmak zere iki nemli farz
emir yer almtr.
Kadnlarla ilgili olan farz emir udur: Ey
Peygamber! Elerine, kzlarna ve iman edenlerin
kadnlarna, dar karken stlerine rt almalarn
syle; bu, onlarn tannmasn (hr ve namuslu
bilinmelerini) ve bundan dolay incitilmemelerini
daha iyi salar. Allah balayc ve merhamet
edicidir.2
Kadn ve erkek hususunda farz olan emir ise udur:
Mmin erkeklere syle: Gzlerini baklmas yasak
olandan evirsinler, mahrem yerlerini korusunlar. Bu,
1
2
a. g. e
Ahzab, 59
onlarn arnmasn daha iyi salar. Allah

yaptklarndan phesiz haberdardr.1
Hakeza: Mmin kadnlara da syle: Gzlerini
baklmas yasak olandan evirsinler, iffetlerini
korusunlar.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: sa (a.s)
ashabna yle buyurmutur: ehvetli baklardan
saknnz; phesiz byle bir bak, kalbe ehvet eker ve
sahibine fitne olarak yeter. Grmesini kalbinde karar
klan ve grmesini gznde karar klmayan kimseye ne
mutlu.3
Bedende gzden daha az kreden bir organ yoktur.
Onu isteklerinden mahrum klnz ki sizleri aziz ve celil
olan Allah zikretmekten alkoymasn.4
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her organn
zinadan bir nasibi vardr, gzn zinas da bakmaktr.5
Kuran'n buyurduu zere uaybn kz babasna
yle demitir: Babacm! Onu cretli olarak tut;
cretle tuttuklarnn en iyisi bu gl ve gvenilir
adamdr6 uayb ise ona yle dedi: Kzm evet bu
gen gldr. Gcn o kaya parasn kenara iterken
grdn ama emin birisi olduunu nereden biliyorsun?
O yle dedi: Babacm! Onun nnden eve doru
geliyordum bana yle dedi: Benim arkamdan hareket
Nur, 30
Nur, 31
3
Bihar, c. 78, s. 284
4
Bihar, c. 104, s. 36
5
a. g. e
6
Kasas, 26
1
2
et, eer yoldan sapacak olursam beni uyar; biz arkadan

kadnlar gzleriyle takip eden topluluk deiliz.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kim gzn
haramla doldurursa Allah da kyamet gn, tevbe edip
geri dnmedike gzlerini atele doldurur.2
Allah Resul (s.a.a) Allahtan yle buyurduunu
nakletmektedir: Haram bak blisin oklarndan zehirli
bir oktur; kim benden korktuu iin onu terk ederse, o
bak, kalbinde tadn hissedecek bir imana
dntrrm.3
Kuran Asndan Kadnn Mahremleri
Hidayet kitab, saadet kayna, ahsiyet terbiye eden,
insanlar iin dnya ve ahiret haberini getiren Allahn
kitab Kuran bir ayette kadnn mahremlerini aka
saymaktadr.
Bylece kadn kimler karsnda zgr ve kimler
karsnda da gzellik ve ziynetini rtmesinin gerektiini
bilecektir:
Sslerini, kendiliinden grnen ksm mstesna,
amasnlar. Ba rtlerini yakalarnn zerine
salsnlar. Sslerini kocalar veya babalar ve
kaynpederleri veya oullar veya kocalarnn oullar
veya kardeleri veya erkek kardelerinin oullar veya
kz kardelerinin oullar veya Mslman kadnlar
veya cariyeleri veya erkeklii kalmam hizmetiler,
ya da kadnlarn mahrem yerlerini henz anlamayan
ocuklardan bakasna gstermesinler. Gizledikleri
sslerin bilinmesi iin ayaklarn yere vurmasnlar. Ey
Bihar, c. 13, s. 32
Mizanul Hikmet, c. 10 s, 77
3
a. g. e s. 78
1
2
iman edenler! Hep birden Allaha tvbe ediniz ki

kurtulua eresiniz.1
Mslman kadnlar ve Hz. Muhammedin (s.a.a)
mmetinin kzlar, dnya ve ahiret hayrlar iin Allah-u
Tealann hikmet dolu emirlerine teslim olmaldrlar.
Gayretli erkekler ve yce genler de namuslarn,
slami rty ve Kurani hicaplar heva ve hevesine
dkn kimselerin tacizinden korumaldrlar. Brakn
eleriniz sizin eleriniz olsun; herkes onun gzelliinden,
cemalinden, ziynetinden ve bedeninden lezzet almasn,
bu gayret, mertlik, ahlak, eref, vicdan ve mrvvete de
aykr bir eydir.
Nur, 31
Sana ne iyilik gelirse Allahtandr; sana ne

ktlk dokunursa kendindendir.
(Nisa/79)
1
4
Hayatta Gvenlik
HAYATTA GVENLK.....251
yilikler ve Ktlkler
nsan akl, kalp, nefis ve cisimden vcuda gelmi bir
varlktr.
nsann boyutlarndan her birisi iin bir takm iyilikler
ve ktlkler vardr. Btn iyilikler Allah tarafndan,
btn ktlkler ise insann kendi tarafndandr.
Kuran- Kerim'de rahim, rahman, rab, vedud, gafur,
kerim, latif, rauf, bari, musavvir, kuddus ve aziz gibi
sfatlarla anlan Hak Tealann mukaddes zatndan hayr,
iyilik rahmet ve bereket dnda bir ey olumaz.
Cehalet, dmanlk, haset, kin, kapasitesizlik, hrs,
tamah, geveklik ve tembellik ise insan iin sadece
ktlk, er, zarar ve ziyan vcuda getirir. Hayatn arkn
dndren zahiri ve batni hayat, nurlu aydnla boan,
kadn ve ocuklarn iini idare eden, varlk alemine doru
bir bakla bakmay salayacak lde bir marifet ve
bilgi, basiret ve gr elde etmek insan iin bir adan
farz- ayn ve dier bir adan ise farz- kifayedir.
Hakk Teala hakknda marifet elde etmek, kyameti
bilmek, nbvvet ve velayeti tanmak gibi bir takm temel
meseleleri renmek zaruri ve farz- ayan bir itir. Fkhi
meseleleri elde etmek, ihtiya lsnce maddi ilimler
renmek de farz-i kifayedir.
lim ve bilgi, marifet ve biset, helal lokma, hayr ve
iyilik ok byk bir gtr ki Allah-u Teala gerekli bir
baaryla birlikte insann geliimi, akl ve idrakinin
kemale ermesi iin karar klmtr.
Hak Teala tarafndan bir hayr olan akl, baka bir

hayr olan baar ve marifetle birlikte olunca vcut
batnnda nurdan bir deniz vcuda gelir. Bu nuraniyet ve
sefa ise batn gvenliinin bir blmn temin eder. Bu
emniyet doal olarak erkekten, kadn ve ocua sirayet
eder. Onlar da bylece erkein yannda batn huzuru
nimetinden nasiplenir ve neticede hayat atmosferi bir yere
kadar huzur nuruyla aydnlanr.
Dini ilimler belli bir lde farz- ayndr. Fkh bilgisi
yani helal ve helalleri bilmek ve yeterli miktarda maddi
bilgilere sahip olmak gerekir. Bunlar ilk derecede hayatn
ilerini idare eden, evin yneticisi olan erkek iin
zaruridir. Sonraki aamada ise gerekli ortamn bir
blmn gerekletirmeyi stlenen evin erkei
sayesinde kadn ve ocuk iin gereklidir. Bunlar olduu
takdirde kk ev memleketinde bir millet marifet, gr,
basiret, bilin ve uyanklk iinde birlik ve beraberlik
iinde yaar. Cehalet, bilgisizlik ve anlayszln
zararlarndan gvende olur.
Evet, marifet insann vcut kapasitesi miktarnca
gven icad eder. Cehalet ve bilgisizlik ise zarar ve ziyana
sebep olur.
Cehalet ve Bilgisizlik
Ehl-i Beytten nakledilen bir ok rivayetler cehaleti
manevi bir lm, yaam iin bedendeki lokmadan daha
zararl bir ey, hastalk ve skt, ldrc ve sarsc, ebedi
sefaletleri vcuda getirici, ahireti bozan bir etken, btn
ilerde fesad ortadan kaldrc, ktlk kayna, insann
tehlikeli dman, kfr ve dalalet sebebi, t ve
nasihati kabule engel ve insann ifrat ve tefrite dmesine
sebep olan bir etken olarak adlandrlmtr.
HAYATTA GVENLK.253

Cehalet lmdrcehalet bir hastalk ve gszlktr,
cehalet insann ayan kaydrr, cehalet ahireti bozar,
cehalet her ktln asl kkdr ve cehalet ktln
kaynadr.1
Allah Resulne (s.a.a) cahilin alametleri sorulunca
yle buyurmutur: Seninle muaeret ederse seni
skntya sokar, senden uzak durursa seni knar, sana
bata bulunursa minnette bulunur, sen ona ihsanda
bulunursan nankrlk eder, kendisine srrn syleyecek
olursan ihanet eder.2
Gerisini siz dnnz ki eer evin reisi cahil olur,
manevi ve temel meselelerden, maddi ve zahiri
programlardan habersiz olursa, evde ve evin dnda ne
kadar byk, strap, gvensizlik, eziyet, sknt, meakkat
ve azap kayna vcuda gelmi olur.
Mal ve servet, ev ve hayat, kadn ve ocuklar, cahil bir
kimsenin yannda tehlike, zarar, ziyan ve gvensizlikle
kar karyadr.
slamn, gerekli olduu kadaryla marifet elde etmek,
maddi ve manevi ilerde gr ve basiret sahibi olmak
hususundaki srar, batn ve zahirde gvenlik icat etmek
ve insann masum ocuk ve einin kendi kenarnda huzur
iinde yaamasn salamak, erkek tarafndan zarar ve
ziyan grmemesini temin etmek, dnya ve ahiretlerine
zarar gelmesini nlemek ve ekavet canavarnn
boazlarn skmasna mani olmak iindir.
slami kaynaklarda yer ald zere; Hz. sa Mesih
(a.s) btn hzyla kayordu. Kaarken bir tand,
1
2

Tuheful Ukul s. 39
neden katn sorunca Hz. Mesih (a.s) Ben cahilden

kayorum. dedi.
Evet, btn vcuduyla nbvvete uyarak dnya ve
ahiret saadetini temin etmek iin cahil ve cehaletten
kamak gerekir.
Cahil kimse simya sahibi olsa bile fakirdir. Alim ve
bilinli bir kimse ise fakirlik iinde olsa da zengindir.
Eer sana marifetsiz simya da verseler dilencisin,
Eer sana marifet verirlerse simyay sat.
lim ve Marifet
Kuran- Kerimin de buyurduu gibi bilgili kimseler
hibir hususta cahiller ile eit konumda deillerdir:
Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? 1
slam peygamberi (s.a.a) yle buyurmutur: Bana
bir gn gelir de o gnde beni Allah- u
Teala'ya
yaknlatracak ilmim artmazsa, o gnn gneinin
domasnda benim iin hayr yoktur.2
Hakeza slam Peygamberi (s.a.a) yle buyurmutur:
inde hikmet bulunmayan bir kalp harabe bir ev
gibidir. O halde ilim renin, ilim retin ve anlayn.
Cahiller olarak lmeyin, phesiz Allah cahili mazur
grmez.3
Mminlerin Emiri Ali (a.s) ise yce Gurerul Hikem
adl kitapta ilim ve marifeti u ekilde nitelendirmitir:
lim zafer kazandrr, afet ve olaylar karsnda ise bir
barajdr. Marifet de en byk bir ihtiyaszlktr. lim,
akln mealesi, gzel bir delil, en stn hidayet, apak
Zmer, 9
3
a. g. e
1
2
HAYATTA GVENLK.255
bir gzellik, en iyi bir dost, en stn bir soy, mminin

yitii, hilim ve sabrn nderi, en faydal hazine ve en
yce hakikattir.
Allah Resul (s.a.a) ise bir cmlesinde dnya ve
ahirette ilim ve marifetin rn olan gerekleri yle
beyan buyurmutur: lim btn hayrlarn badr.1
Ali (a.s) maddi servet ve marifeti yedi temel farkllkla
yle tantmtr:
lim ve marifet Peygamberlerin mirasdr, servet ve
mal ise Firavunlarn mirasdr. lim infak ile azalmaz,
mal ise harcamakla eksilir. Servet koruyucuya ihtiya
duyar marifet ise insan korur. lim insan ile ahirete
intikal eder, servet ise dnyada kalr. Mal elde etmek
herkes iin mmkndr, ilim, marifet, nuraniyet ve
basiret ise mmin insanlara zgdr. Btn insanlar din
iinde ilim sahibine muhtatr, ama servet sahibinden
mstanidir. lim kyamette srat kprsnden gemeye
yardmc olmaktadr, servet ise hesap vermek iin insann
nn kesmektedir.2
Denizdeki bo bir gemi dalgalara yakalanmak,
krlmak, kaybolmak, alabora olmak tehlikesiyle kar
karyadr. Dolu ve ar olan bir gemi ise dalgalar
yarmakta, insan hedefine ulatrmakta, itminan ve gven
iinde bulunmakta ve insan hedefine ulatrma yoluna
koyulmaktadr.
Bo gemi cahil insan gibidir, dolu olan gemi ise basiret
sahibi, bilinli ve marifetli kimse gibidir.
Tevhid nuruyla aydnlanan bir batn, hakikatlere
itminan eden bir kalp ve kyametin ipoteinde olan bir
gnl o gn: Kim zerre kadar hayr ilerse onu
1
2
Bihar, c. 77, s. 175

Bihar, c. 1, s. 185
grr ve kim de zerre kadar ktlk yaparsa onu

grr1 olduunu bilir.
Kendini dnyada misafir gren, ahireti uhrevi hayat
iin ebedi bir yurt olarak kabullenen, Hak Tealann btn
nimetlerini bir emanet sayan, kendini her nimete kar
sorumlu hisseden, kadn, e, ev, ticaret hane, servet ve
maln Hakkn bir vergisi olarak gren ve zetle btn
bunlarla ilikisi marifet esasna dayal olan bir kimse
nasl davranr?
phesiz bu kimsenin davran, hikmet, amelleri salt
nuraniyet, hareketleri salt hakikat zere olur. Her eye
kar zellikle de kadn ve ocuuna kar doruluk,
yumuaklk, rahmet, asalet ve keramet zere davranr.
Byle bir kimseden, evde, ailesi arasnda ve evin dnda
derya dolusu gvenlik ve huzur akar. Herkes onun
yannda itminan, rahatlk, huzur ve inan iinde yaar.
slam evin erkeinin, kadnn einin ve ocuklarn
babasnn ite byle olmasn istemektedir.
Hakikatlerin Kayna Kalp
slami kaynaklarda kalp hakknda ok ilgin tabirler
kullanlmtr: Allahn haremi, 2 eme, 3 imam, 4sultan, 5
kap. 6 Ayn ekilde kalp baz sfatlarla da
nitelendirilmitir: rnein: Esenlik, hastalk, temizlik,
pislik, yumuaklk, kabalk, nuraniyet, krlk, alaa
Zilzal, 7- 8
Bihar, c. 70, s. 25
3
Mizanul hikmet, c. 8, s. 212
4
Bihar, c. 70, s. 53
5
6
a. g. e
1
2
HAYATTA GVENLK.257
olma, ynelme, yz evirme, hayat, lm, aklk, mhr,

tabiat, sapma, kasvet (katlk)
Bu ifadeler Kuran- Kerimde ve Kafi, afi, Bihar,
Vesail, Mstedrek, Tuheful Ukul, Ravzatul Vaizin,
Meheccetul Beyza gibi kitaplarda yer almtr. Bu
kelimelerin her birisi iin de eitli anlamlar
zikredilmitir. Gerekten de kalp bir kaptr ve de ok
ilgin bir kaptr. Eer bu kapta Hak Teala'ya ve kyamete
iman, temizlik, nuraniyet, hayat, azaptan korku, hayet,
ihlas, yumuaklk, incelik, rahmet, muhabbet ve ak yer
ederse sahibi de huzur, gven, itminan iinde olur.
Onunla irtibatta olan herkeste gvenlik ve esenlik ve
rahatlk iinde yaar. Eer bu kap tamah, cimrilik, hrs,
haset, kin, nifak, kfr, irk, katlk, kt zan ve benzeri
sfatlarn kab haline gelirse, byle bir kaba sahip olan bir
kimse de tehlikeli, zararl, kirli, aalk ve zalim bir
varlk olur. Hi kimse onun yannda gvenlik iinde
kalamaz.Henz evlenmeyen genlere yle sylemek
gerekir: Eer kalbinizi bu irkin sfatlara bulam
gryorsanz, onlar slah etmeye alnz ve daha sonra
evleniniz. Bylece binlerce arzu iinde evinden,
diyarndan, anne ve babasnn merhametli kucandan
sizin evinize gelen bir kz, bir mddet sonra ocuk sahibi
de olunca mrnn sonuna kadar sizin yannzda
gvenlik ve huzur iinde yaasn, size gzel bir elik ve
ocuuna da gzel bir annelik yapabilsin. inde gvenlik
olmayan bir ev ve gvenlii tahrip eden insan bir
cehennemdir ve cehennem azabdr. Ei ve ocuklar
kendi elinde gvende olmayan, srekli ac ve rahatszlk
iinde yaayan erkee eyvahlar olsun! Kocas ve
ocuklar elinden sknt ve zahmet iinde olan ve Hak
Tealadan korkmadan evini vahet ve strap muhiti haline
getiren kadna eyvahlar olsun! Anne ve babas ellerinden

rahatsz olan ve yanlarnda gvenlik hissetmeyen
ocuklara da eyvahlar olsun. Mminlerin Emiri Ali (a.s),
insan kalbini Hak Tealaya balamad ve kalbini Hak
Tealaya iman, ak ve muhabbet kab haline getirmedii
takdirde onun bana ilgin belalar geldiine
inanmaktadr. Mminlerin Emiri Ali'nin (a.s) inancna
gre; kalp dnya ile megul olduu zaman tamah zilletine
maruz kalr. Tamah heyecanyla kirlenecek olursa bu defa
da hrs ve ihtirasn saldrs sebebiyle helak olur. Eer
kalbi soumaya yz tutarsa, hznler onu ldrr; gazaba
tutulacak olursa, fke atei alevlenir, honutlua maruz
kalrsa kendini korumay unutur, korkuya dar kalrsa,
mr her eyden saknmakla heder olur; gvenlikte bir
genilik grecek olursa, gurur varln yamalar, eer bir
musibete dar olursa, kendinden gemesi onu rezil rsva
eder. Bir mal elde ederse, zenginlik onu tuyana srkler;
fakirliin saldrsna urayacak olursa, bela ve
rahatszlklar onu megul eder. Aln basks altna
girecek olursa, zayflk ona diz kertir; toklukta ifrata
varrsa, mide dknl, nefsini slah etme yolunu
yzne kapatacaktr. Byle bir insana her azlk zararl,
her fazlalk ise fesada drcdr. 1
Allah Resulnden (s.a.a) ise kalbin esenlii ve
hastal hakknda u ilgin sz nakledilmitir: nsanda
yle bir et paras vardr ki o esenlik ve shhat iinde
olduu zaman bedeninin dier organlar da esenlik
iinde olur. O hastaland zaman ise bedenin dier
organlar da hastalanr; ite o kalptir.2
1
2
Bihar, c. 70, s. 52
HAYATTA GVENLK.259

phesiz Allah-u Tealann kaplar vardr ve onlar
kalplerdir. Bu kaplarn en sevimlisi; en ince, en saf, en
gl, kardelerine kar en yumuak, gnahlardan en
temiz ve Allahn zat hususunda en salam olandr.1
Mminlerin Emirinden (a.s) ise kalbin nemi
hususunda ok nemli bir rivayet nakledilmitir: Kendin
iin sevdiini mminler iin sevmedike kalbin senin iin
esenlikte olmaz.2
Burada kalbin esenlii iin ne kadar da ilgin bir yol
nerilmitir. Velilerin ve aklarn nderinden ne kadar
nemli ve nurani bir sz nakledilmitir!
Eer insan kendisi iin sevdiini dierleri iin de
sevecek olursa, kalp yava yava btn rezilliklerden ve
pisliklerden temizlenir, esenlik iindeki bir kalp haline
dnr.
Bylece bu kalp iman, ak, efkat, rahmet, keramet ve
ihlas iinde dalgalanr. Bylece herkes zellikle de kadn
ve ocuklar insann yannda dnya ve ahiret hayrndan
nasiplenir.
Evlenmeyen genler eer kalplerinde bir ayp ve
noksanlk gryorlarsa, bunu slah etmeye almaldrlar.
Aksi takdirde evlendikten sonra kadn ve ocuk zulme
maruz kalacaktr. Evlenmeyen erkekler eer kalp
atmosferinde pisliklerin karartsn mahede ederlerse,
hemen onu tedavi etmeye ynelmelidirler. Aksi takdirde
kadn ve ocuklar onlardan gvende olmayacaktr.
u hakikati herkes bilmektedir ki, berzah azab, kt
ahlak ve amel sahibi olduklarndan dolay kadn ve
1
2
a. g. e
Bihar, c. 78, s. 8
ocuklar, yanlarnda rahat ve gvenlik iinde olmayan

erkeklerin yakasn tutacaktr.
Akl eer ilimle beslenir ve kalp ilahi ahlakla
ahlaklanrsa, nefis nurani olur, bedenin btn hareketleri
ari ve melekuti hale dnr, insan hayr kayna, fazilet
emesi ve gvenliin nedeni olur. Bu konuda Hak
Tealann kitab olan Kuran- Kerim'deki u ayete dikkat
ediniz.
nanp da imanlarna her hangi bir hakszlk
bulatrmayanlar varya, ite gven onlarndr ve onlar
doru yolu bulanlardr.1
Evet, konunun banda da sylendii gibi btn
iyilikler
Allahtan,
btn
irkinlikler
insann
kendisindendir.
Peygamberler, Kuran, imamlar ve rabbani alimler
vesilesiyle Hak Tealaya ynelerek ve zahiri ve batini
kuvveleri yerli yerinde kullanarak btn iyilikleri elde
etmek ve btn irkinlikleri vcut sayfasndan silmek
mmkndr.
yilikler elde edilince de insann, iyilikleri gc yettii
orannda bakalarna, zellikle de kadn ve ocuklarna
intikal ettirmesi bir grevdir. Bu konuda lakayt
davranmak byk bir gnahtr ve de insan Hak Teala'nn
cezasna maruz brakmaktadr.
mamlarmz yle buyurmulardr: Dillerinizle deil,
belki amellerinizle dierleri iin rnek olun. Zira insan
birinde gzellikleri ve batn cemalini grd takdirde
onu elde etmeye itiyak duymaktadr.
Evin erkei, ei ve ocuklar iin Allahn hcceti
olmaldr. Evin erkei, evinde gzel bir rnek olmaldr.
Evin erkei, evinde kadn ve ocuklar iin manevi,
1
Enam, 82
HAYATTA GVENLK.261
ahlaki ve ameli gzelliklerin bir rnei olmaldr. Evin

erkei gc yettiince bedenini ilim, ahlak, saflk,
temizlik, takva, doruluk ve salih amelle besledii
takdirde bu makama eriebilir. Bylece de evi, ailesi, Ehli Beytin evinin bir rnei ve Hak Tealann velilerinin
evi haline gelir.
te burada faydal dini toplantlara katlmak, camilere
gidip gelmek, dinde fakih olan ve Rabbani alimlerle
oturmann zarureti hissedilmektedir. Bu gereklerden
uzak durmak, cehaletin art kayna olacak, bir ok kalbi
hastalklar ortaya karacak, nefsi ve ameli sapklklara
neden olacaktr.
Kuran'da vahiy tecellisi, Peygamberlerin nbvvet
eserleri, deerli ve salam kitaplarda imamlarn imameti
ve btn bu camiler, dini toplantlar ve Allahn ve
esenlik yolunu kat etmek kemallere ulamak ve dnya ve
ahiret hayrn elde etmek iin bunca Rabbani alimlere
sahip olmak Allah katnda, dnyada, berzahta ve
maherde hi kimse iin zr ve hccet olmayacaktr.
Kyamet Sahnesinde Azap
Yarnki ate; cehaletin alevi, kalbin fesad ve ameli
sapklklardr. Allah-u Teala azab, istedii herkes iin
zorla irade etmi deildir. Bu, ahirette azap ve ate
eklinde zuhur eden ve gnahkarn varln kendine esir
klan gnah irkinlikleri ve ahlaki rezilliklerdir.
Eer gnah, masiyet, inkar, kfr ve hak ile
inatlamak olmasayd berzah ve kyamet azab da sz
konusu olmazd.
Yce Kumeyl duasnda yle yer almtr: Yakinen ve
kesinlikle biliyorum ki, eer inkar ehline azap ve inat
dmann cehennemde ebedi kalmasna hkmn

olmasayd, btn atei souk ve esenlik klardn ve
bylece hi kimse iin azapta yer olmazd. Ama
cehennemi kafirler ve nankrlerle dolduracana dair
yemin etmisin.
O halde gnaha bulaarak kendileri iin azap
hazrlayanlar insanlarn kendileridir; ycelik, mafiret, af,
rahmet, ve kerem ehli olan Allah deil! Allah-u Teala,
kullarnn, sonucu dnya ve ahiret gvenlii olan
gzelliklerle sslenmesi iin gerekli btn aralar temin
etmitir.
Velhasl, kadn ve erkek iman, ahlak, salih amel, sefa,
vefa, doruluk, drstlk, hilim, sabr ve tahammlle
dnya hayatnda kendileri, ocuklar, akrabalar ve
etrafndakiler iin kabul edilir bir gvenlik ortam temin
etmelidirler. Bylece bu gvenlik sayesinde kyamet gn
hem gvenlikten, hem de huzurdan nasiplenebilirler.
Nitekim Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Dnya
ahiretin tarlasdr.
mam Bakr (a.s) ise yle buyurmutur: Dnya
takva sahipleri iin ne de gzel bir yurttur.1
Takva ehli, dnyadaki btn bu uygulamalar ahireti
iin azk klmakta, dnyalaryla ahiretlerini bayndr
klmakta, dnyada holuk, ahirette ise daha byk bir
mutluluk iinde olmaktadrlar. slami nadir ahsiyetlerden
biri olan Abdullah b. Yafur yle diyor: mam Sadka
(a.s) yle arz ettim: Biz dnyaya az. mam (a.s)
yle buyurdu: Dnyayla ne yapyorsunuz? Ben yle
arz ettim: Dnyadan evlenmek, hacca gitmek, kadn ve
ocuklarn harln temin etmek, mmin kardelere
bakmak ve sadaka vermek hususunda istifade
1
Bihar, c. 73, s. 107
HAYATTA GVENLK.263
etmekteyiz. mam (a.s) yle buyurdu: Bu dnyadan

deildir. Bu ahirettendir. Grdnz gibi iman ve
takva ehli kimseler ticaret yapmakta kazan elde etmekte
ekin ve gelire sahip olmaktadr. Evlenmekte, ev ve
hayatlarn en gzel ekilde idare etmektedirler. Onlar
insanlara yardm etmekte, ziyaret yolculuklar
gerekletirmekte, sadaka vermekte, zetle dnyalarn
esenlik, gvenlik, iman ve ahlak dolu bir atmosferde
geirmektedirler. Bunun da ardnda daha gzel bir ahirete
sahip olacak, daha da fazla nasipleneceklerdir.
Keke btn evler gvenlik ve esenlik iinde olsayd.
Keke evlere iman, ahlak, salih amel hakim olsayd.
Keke btn kadn ve erkekler gzelliklerle sslenip
ktlklerden uzak dursalard ve bylece hi kimse iin
bir sorun ortaya kmasayd. Herkes birbiri sayesinde
esenlik ve gven iinde yaasalard ve ilahi nimetlerden
lezzet ve holuk iinde nasiplenebilselerdi.
Sekizinci mam (a.s) ok nemli bir rivayette gerek
mmini tanmlamtr. Bu rivayetin bir blmnde yle
buyurmutur: nsanlar ondan rahat iindedirler. Ama
nefsi ondan skntdadr.1
Salih Anne ve Babalar
Gzellikle sslenmi ve irkinlik ve rezilliklerden
uzak durmu kadn ve erkek, birbirine oranla huzur ve
emniyet kaynadr. Onlar ocuklar iin geliim, kemal,
huzur ve rahatlk vesilesidirler.
Onlar hi bir zaman ocuklarnn ihtiyalarna oranla
lakayt deillerdir. Muhabbete, maddi harla, eitime,
mantkl gidi ve gelilere, gezi ve elenmelere, evlilie
1
Bihar, c. 78, s. 38
ihtiya duyduklarnda tam bir muhabbet, sevgi, duygu,

vakar ve edep iinde onlara olumlu cevap verirler. Eer
onlarn baz ihtiyalarn giderme imkanna sahip
deillerse, gzel ahlak, sabr ve gler yzllkle
azizlerini ikna ederler. Vakarl ve yce ocuklar da
ailelerinin bu zrlerini kabul ederler.
Dnceli ve drst ocuklar, anne babalarnn
ilgisizlii sebebiyle aykr bir yola bavursalar bile,
byk bir edeple ve saygnlklarna riayet ederek
arlarna uyar, saknr, hata ve yanlla dmezler.
Nitekim Allah Resul (s.a.a) zamannda bir anne,
ocuunu Mslman olmasndan honut deildi. Hatta
yemek yemeyi boykot etmiti ama, Allahn, ocuunun
Mslman olmasndan honut olduunu ve annenin bu
konudaki rzayetsizliine bir deer vermediini anlaynca
yemek boykotunu krd ve ocuuna kar sessiz kald.
Anne ve babalar! Allah Resul, sizin den
ceninlerinize dahi nem vermitir. Nitekim bu konuda
yle buyurmutur:
Cenine cennetin kapsnda yle denir: eri gir o
yle der: Hayr, anne ve babam benden nce
girmedike ben girmem.1
O halde neden sizler salih evlatlarnzdan ve Hak
Tealann bu nimetinden maddi ve manevi boyutlarda en
gzel ekilde istifade etmeyesiniz! ocuk sahibi olmak,
ocuu nemsemek ve ocuun insani ihtiyalarna cevap
vermek, faydas dnya ve ahirette byk olan bir
ticarettir.
Vesail, c. 20, s. 14 Alul Beyt basks
: ( )

Kim Allah ve sla-i rahim de bulunmak iin

evlenirse, Allah onu meleklerin tacyla talandrr.
(Vesail, Alul Beyt basks, c. 420, s. 51)
1
5
Ailede Fazilet Tecellileri
ALEDE FAZLET TECELLLER.267
Niyetin Halislii
Allah Resulnden hikmetli ve nemli bir sz
nakledilmitir. O sz udur: Her kim Allah iin ve sla-i
rahimde bulunmak iin evlenirse, Allah onun ban
meleklerin tacyla ssler.
Evliliin bir ok olumlu neticeleri ve rnleri vardr.
Kadn ve erkein nsiyeti, yalnzlktan kurtuluu, rzkn
artmas, iki ailenin gznn aydnlanmas, dinin yarsnn
korunmas, Hak Teala'nn honutluunun elde edilmesi,
cinsel lezzet, ocuun hayat sahnesine tecellisi, bir
dayanak elde etmek
Eer insan evlilik hususunda niyetini Allah iin halis
klacak olursa, btn bu menfaat ve nasiplerin yan sra
niyeti sebebiyle de byk bir ibadete ve yce bir itaate
ulam olur. yle ki bunun deeri melekler seviyesine
kmaktadr. Melekuti varlklarn tacna benzer bir ta
ban sslemektedir.
O halde neden Hakkn kabul nurunun nurlandrd ve
btn deerlerden daha stn bir deer bitii bu ii
yapmayalm.
Geliniz henz yolun banda evliliin binasn ve hayat
tekilinin yapsn ihlas zere bina edelim.
Kadn ve erkeklerimizin btn varlklaryla, hayatn
batn ve zahirinin Allahn inayet, rahmet ve kabulne
ermeleri iin u anlama tevecch etmeleri gerekir.
Mevaizul Adediyye kitabnda Hz. Aliden (a.s) yle

rivayet edilmitir: nsanlarn amelinden hi bir amel,
kabul edilmi bir amelden daha deerli deildir.
Niyet Halisliinin Zirvesi
Bu konuda Musa b. mrandan nakledilen u ilgin
hikayeye dikkat ediniz: Musa b. mran, uayb
Peygamberin (a.s) daveti zere koyunlarn suvarmak
iin ektii onca zahmetten sonra o byk Peygamber'in
evine gittiinde, akam sofras kurulmutu. uayb (a.s)
yle dedi: Ey gen! Otur ve bizimle yemek ye.
Musa (a.s) ona cevap olarak: Allaha snrm. dedi.
uayb yle buyurdu: Neden? Sen a deil misin?
Musa (a.s): Acm ama bu akam yemeinin ektiim
bunca zahmetin karl olmasndan korkuyorum. Biz
yle bir ailedeniz ki ahiret amelinden hibir eyi altnla
dolu yeryz karlnda bile deitirmeyiz. dedi.
uayb (a.s) onun bu sz zerine yle buyurdu: Ey
gen! Allaha yemin olsun ki benim yle bir kastim
yoktu. Ben soframdaki lokmann senin zahmetlerinin
karl olmasn dnmedim. Benim ve babalarmn
adeti de misafirleri arlamak ve onlara yemek
yedirmektir.
Bu konumadan sonra Musa sofrann kenarna oturdu
ve yemek yedi.1
Gerekten de ok ilgintir. Musa uzun bir sre nce
Msrdan kmt, llere dmt, o mddet zarfnda
doru drst bir yemek yememiti, ldeki tatl
bitkilerden istifade etmiti. uaybn evine girince de
gzel bir sofrann kurulu olduunu grd. Olduka a
1
Bihar, c. 13, s. 21
ALEDE FAZLET TECELLLER ....269
olduu halde sadece Allah iin yapt bu amelinin

bozulmasndan korktuundan dolay yemekten saknd.
Ama uayb'n (a.s) misafir arlama hususundaki
niyetinin ilahi ve halis bir niyet olduuna itminan edince
sofrann bana oturdu. uaybn ihlasl niyeti, ulul- azm
peygamberlerden biri olan Musann sekiz yl kendisi iin
obanlk etmesine sebep oldu. Musann ihlas da uayb
peygamberin kayn babas olmasna neden oldu.
lgin Bir hlas
Yllarca kendisiyle nsiyet kurduum ahlak ve
davranlarndan ders aldm Ehl-i Beyt a ve ihlasl
alimlerden biri benim iin yle nakletti: Tahrandan ilahi
ilimleri elde etmek iin Kuma gtmde ilmi
havzalarn bakan Merhum Ayetullahil Uzma Hac eyh
Abdulkerim Hairi idi.
Bir mddet sonra Hac eyh diye mehur oldum.
Ehl-i Beyte reva grlen musibetlerini zikretmede zel
bir heyecan ve halete sahip olmakla tanndm iin
benden belirli zamanlarda kendisi iin Ehl-i Beyte reva
grlen musibetleri zikretmemi istedi.
Yava yava bu sfatlarla tanndm. Hz. Hseyini (a.s)
zikredenlerin safna katlmakla vnyordum.
Bir Perembe gn beni, ehrin alt taraflarnda evi
bulunan bir alimin evine gtrdler. Benden minbere
kmam istediler. Ben de birka dakika NehclBelaadan birka cmle aktararak sohbet ettim. Ev
sahibi ok alad, toplantnn sonuna kadar da ylece
alyordu. Benden gelecek Perembe gn de gelmemi
istediler, ben de gittim. Bana yle dediler: ok sade ve
normal bir konuma yap. Zira bu byk insan nceki
haftann konularn hatrlaynca iddetle alamaktadr.
Daha sonra da bana onun hakknda ok ilgin bir hikaye

naklettiler.
O alim bekar olarak yayordu. Evlilik hususundaki
srarlarmzn hibir faydas olmamt. Ama bir mddet
sonra evlenmeyi kabul etti. Kendisine evlenmemi gen
bir hanm teklif edildi. Fkhi usuller zere bir defa
grtler. Ama cevap olumsuzdu. Bir mddet sonra
esmer, irkin ve ocuk sahibi dul bir kadnla
evlendiini duyduk. ok ardk. Bunun sebebini sorduk,
yle buyurdu: Birinci bakire kz grnce beendim,
her ne kadar bu evlilik hususunda niyetimi halis klmak
ve Allah iin adm atmak istediysem de olmad. Bu
yzden ondan vaz getim. Bu hanm grdm. Ei
lmt, kendilerine bakacak kimsesi yoktu. Onun de
yetim ocuu vard. Hi kimse onunla evlenmeye hazr
deildi. te burada niyetimi halis klmak imkan buldum
ve sadece Allah iin evlendim. Bunun gerek faydas
kyamette bana nasip olacaktr!
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: Allah
iin amelini, ilmini, sevgisini, fkesini, aln, terk
ediini, szn, suskunluunu, fiilini ve szn halis
klan kimseye ne mutlu! 1
hlas, en erefli sonutur.2
Hakeza yle buyurmutur: Kurtulu ihlastadr.3
Hakeza yle buyurmutur: hlas ibadetin
kvamdr.4
Mizanul- Hikmet, c. 3, s. 56- 58

a. g. e.
3
a. g. e.
4
a. g. e.
1
2
ALEDE FAZLET TECELLLER ....271
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: hlas

sahiplerine ne mutlu! Onlar hidayet kandilleridir. Her
trl karanlk fitne onlardan uzaklamaktadr.1
mam Hasan-i Askeri (a.s) ise ihlas ehlinin yce deeri
hususunda yle buyurmutur: Eer btn dnya bir
lokma yaplrsa ve bende onu ihlas zere Allaha ibadet
eden birine yedirecek olursam, onun hakknda yine
kendimi kusurlu grrm.2
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Amellerinizi,
Allah iin halis klnz. phesiz Allah sadece halis olan
ameli kabul eder.3
Ali (a.s) yle buyurmutur: Allahtan gayri maksad
olan kimse zayi olmutur.4
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: hlasn
tm, haramlardan saknmaktr.5
Eer nefsani isteklerin, ehvetlerin, i gdlerin ve
gsteriin hakimiyeti olmazsa, maddi ilere haddinden
fazla bir ballk bulunmazsa ve gaflete dlmezse, her
amel hususunda ihlas gl, batn glistanndan yeerecek,
gzel kokusu hayatn btn fezasn dolduracaktr.
Evliliini ihlas zere bina eden ve evlilii srdrme
hususunda da btn snrlamalara ramen, ihlas iinde
olan kadn ve erkein hayat ne de gzeldir!
De ki: Namazm, ibadetlerim, hayatm ve
lmm, lemlerin Rabbi Allah iindir.6

a. g. e.
3
a. g. e.
4
a. g. e.
5
6
Enam, 162
1
2
Farz ilerde gsteri ve riya, o ilerin batl olmasna

sebep olmaktadr. Mbah olan iler de ise, o amelin deer
ve kymetinin azalmasna neden olmaktadr.
Takva ve Adalet
Kadn ve erkek birbirine oranla ilahi meselelere ve
ilahi emirlere riayet etmelidir. Gereklere riayet ise,
sadece takva ve adalete riayet etmekle mmkndr. Yani
her trl ktlklerden, irkinliklerden, kt ahlaktan ve
uygunsuz davranlardan saknlmaldr. Adalet, btn
alanlarda ifrat ve tefritten saknmak demektir.
Erkein kadna zulm etmesi veya hangi miktarda
olursa olsun kadnn erkee zulmetmesi, her ne kadar bir
grup tarafndan dikkate deer grnmese de irkindir.
Kadn bedensel bir gce ve bazen ruhsal yce bir gce
sahip bulunmamaktadr. Erkek eine kar davranlarnda
bu doal boyutlara dikkat etmelidir. Nitekim Allah-u
Teala da baz sorumluluklar ve teklifler hususunda
kadnn g ve kuvvetini gz nnde bulundurmu ve
onu baz konulardan sorumlu tutmamtr. Kadnn zayf
taraflar erkein gzel davranlaryla telafi edilmelidir.
Kadn erkein kendisiyle savaacak bir konumda deildir.
Erkek evini sava, tartma ve srtme meydan
klmamaldr. Bu konuda ok nemli u iki rivayete
tevecch ediniz:
Mminlerin Emiri Ali (a.s), mam Hasan Mctebaya
(a.s) yazd bir mektubunda ok detayl ve nemli
konulara deinmitir. Bu cmleden, kadnn yaratl
kimlii hakknda yle yazmtr: phesiz kadn gzel
kokan bir iektir. Fiziksel g ve kudret kayna

deildir.1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Cennet ehlinin
ou mustazaf kadnlardandr. Allah onlarn zayf
olduunu bilmi bundan dolay da onlara acmtr.
O halde erkek, eine kar, Hak Tealaya uyarak,
merhametle davranmal, onunla uyumal, efkat ve
muhabbet zere hareket etmelidir. Kadna kar
davranlarnda onun fiziksel ve ruhsal haletlerini, gzel
koku olduu hasebiyle gz nnde bulundurmal, ifrat,
tefrit ve kendisine her haliyle zulmetmekten saknmaldr.
Kadn yaratan Hak Tealann emri de kadnlar hakknda
ilahi takvaya riayet edilmesidir. Erkek kendi evinde
Allahn cariyesini2, maddi ve manevi boyutlarda, en
gzel ekilde arlamaldr.
Ama kadn da dikkat etmelidir ki, erkek ev ilerini
idare etmek iin bir ok zorluklara tahamml etmektedir
ve saysz olaylara maruz kalmaktadr. Kadn ve
ocuklarnn rahatl, geimlerinin temini iin, uygun bir
ev, yiyecek ve giyecek temin etmelidir. Bu iler de
zorlukla, zahmetle, bedensel faaliyetlerle mmkndr.
Yolculukta ve vatannda bir ok skntlara katlanarak,
onunla, bununla muhatap olmak zorundadr. O halde eve
gelince, kadn yce bir tavr sergilemeli, gzel ahlak
iinde olmal, gzelce arlamal, doal isteklerine
sorgusuz sualsiz cevap vermeli, hayat ortan
karlamal, evin atmosferini gzel davranyla ve einin
duygularn
harekete
geirmekle,
kendisine
Vesail, c. 20, s. 168
Kadnlar hakkndaki bu latif ve ince tabir Hak Tealann kadna zel rahmet
ve gstergesinin inayetidir. Bu tabir, Vesail, c. 20, s. 13, Alul- Beyt
basksnda, Adem ile Havvann evlilii hususunda yer almtr.
1
2
glmseyerek, dardaki zahmetlerini takdir ederek,

gzel kokuya bomaldr.
Evet takva, adalet, gzel ahlak, beenilmi tavrlar,
honutluk tebessm, zahmetleri takdir etmek, gvenlii
korumak, gzel bir ekilde arlamak ve benzeri tm iler
hayat boyunca kadn ve erkein vcut ufkunda domas
gereken faziletlerdir. Byle olduu takdirde kadn ve
erkein hayat alan bu gereklerin bereketiyle
nurlanacaktr. Kadnn eine gzel davranmas ve ev
halkyla gzel muaerette bulunmas, ii rivayetlerde ok
nemli bir blm tekil etmektedir. Bu blmlerdeki
rivayetlerin says bile artc rakamlara ulamaktadr;
nerede kald ki o ari ve melekuti szlerin anlam ve
metni!
Bir hardal tanesi kadar bile olsa, birinin dierine
zulmetmesi uygun deildir ve zalim kimse, kendisini
iddetli bir cezann beklediini bilmelidir.
Erkek kadnn maliki deildir. Dolaysyla da onun
hakknda istedii eyi yapamaz. Kadn da eine kar
yzde yz zgr deildir. Dolaysyla da istedii her eyi
hayata geiremez.
Kadn ve erkein Hak Teala slam Peygamberi ve
masum imamlar tarafndan bildirilen bir takm grevleri
vardr. Onlar, sadece bu grevler erevesinde, birbirine
kar davranabilirler. lahi hudutlar, insani ve ahlaki
grevler dndaki her ey zulm ve sitemdir. Dnya ve
ahirette de bunun tepkisi olacaktr.
Kadnn erkee ve erkein kadna zulmetmesi, eytani
bir i, ycelik ve faziletten uzak olduu hasebiyle Allah
Resulnden ok nemli bir hadis nakledilmitir.
Gerekten de bu hadise tevecch etmek farzdr:
Kimin kendine eziyet eden bir hanm olursa, btn

mr boyunca oru tutsa, namaz klsa, Allah yolunda
kle azad etse ve tm maln Allah yolunda harcasa da
kocasna yardm edip, onun rzayetini elde etmedike,
Allah o kadnn namazn ve amellerinden hibir iyilii
kabul etmez. Bu kadn, atee giren ilk kimsedir.
Resulullah (s.a.a) daha sonra yle buyurmutur:
Kadna eziyet ve zulmeden erkek iin de bu gnah ve
azabn benzeri vardr.1
Byle bir kadn ve erkek bilmelidir ki Hak Teala
Kuran- Kerimde zalimlerden nefret ettiini ilan etmi
ve onu muhabbet ve ak dairesinden dar itmitir:
Allah zalimleri sevmez.2
Kadn ve erkek u geree tevecch etmelidirler ki
zulm sadece fiziksel bir zulm ve eziyet deildir. fkeli
bir bak, iltifat gstermemek, kt ahlak, irkin sz
sylemek, kabalk etmek, kfretmek, aalamak, itaat
etmemek ve benzeri eyler de zulm ve sitemin
rneklerindendir.
Kocasna zulmeden bir kadn veya hanmna zulmeden
bir erkek gerek Mslman deildir. Hidayet izgisinden
sapmtr ve de sapklk bataklna yuvarlanmtr.
Zalimler apak bir sapklk iindedirler.3
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Cennet ve
kul arasnda yedi sarp aama vardr. Bunun en d
lmdr. Enes yle arz etti: Ey Allahn Resul! O
halde en zoru nedir? Allah Resul (s.a.a) yle buyurdu:
Mazlum kimselerin, aziz ve celil olan Allahn
Vesail, c. 20, s. 63, Alul- Beyt basks

Al-i mran, 57
3
Lokman, 11
1
2
huzurunda zalimlerin (hakkn almak iin) yakasndan

tutmas.1
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: Kullara
zulmetmek, ahirete tanan ne de kt bir azktr.
Hakeza yle buyurmutur: Zulm ayaklar kaydrr,
nimetleri ortadan kaldrr ve mmetleri helak eder.2
Allaha yemin olsun ki bana karncann azndaki arpa
kabuunu almakla da olsa, Allaha isyan etmem
karsnda yedi iklimi verecek olsalar, yine de kabul
etmem ve o hayvana bu zulm reva grmem.
Allah Resul karncann az ve ayaklaryla tad
eyi yemekten sakndrmtr.3
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Zulmden
saknnz, phesiz ki zulm kyamet gnnn
karanlklardr.4
Bir ahs Allah Resulne yle arz etti: Kyamet gn
nur ve aydnlk iinde harolmak istiyorum. Peygamber
yle buyurdu: Hi kimseye zulmetme ki kyamet gn
nur iinde harolasn.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Her zulm
kfrdr; susuz hizmetiyi dvmek de bu kfrdendir.5
Erdemli Yzler
Mmin kadnlar ve erkeklerin bir takm zellikleri ve
hususiyetleri vardr. Bu zelliklerin pratik etkileri,
hayatlarnda tecelli etmekte, hayatn tatllna sebep
3
a. g. e.
4
5
a. g. e.
1
2
olmakta, onlara hayattan lezzet aldrmakta, temiz bir

neslin ortaya kmasna neden olmakta ve de ahiretlerini
bayndr klmaktadr.
Mmin erkekler ve mmin kadnlar birbirlerinin
dostlardr; iyiyi emreder ktlkten alkorlar; namaz
klarlar, zekt verirler, Allaha ve Peygamberine itaat
ederler. te Allah bunlara rahmet edecektir. Allah
phesiz gldr, hikmet sahibidir. 1
yle zannediyorum ki Kurann iman ehli hakkndaki
ayetlerinin toplamndan mminlerin zahir ve batnlarn
tanmak iin sadece bu ayet yeterlidir.
Byle kadn ve erkekler birbiriyle ortak bir hayat
kurduklarnda hayatlar, nur, sefa, temizlik, hayr, bereket,
doruluk zere olmaktadr. Erkek, bu hayatta ideal bir
erkek, kadn da bu hayatta ideal bir kadn ve hayatlar da
temiz bir hayat olmakta, dnya ve ahiretleri de bayndr
hale gelmektedir.
Merhum Meclisi yle buyurmutur: Baz erkekler i
iin evinden ktklarnda hanm ve ocuklar yle
diyorlard. Haram kazantan sakn. phesiz biz fakirlik
ve darla sabrederiz ama atee sabredemeyiz.
Gerekten de bundan daha yce bir fazilet
dnlebilir mi ki kendini kyamet gnnn azabndan
koruma pahasna sabretmek, zorluklara ve skntlara
direnmek!
Ben bir ok byk ahsiyetler grdm ki, yumuak bir
tonla ve yumuak bir sesle arada bir eini ve ocuklarn,
kendi gcn aan isteklerde bulunmaktan sakndryor
ve onlara ii dzeldii zaman isteklerine cevap vereceini
vaad ediyor, kadn ve ocuklar da buna teslim olarak
erkei ruhsal adan ikence ve skntya drmekten
1
Tevbe, 71
saknyorlard. Bu esas zere rahat, ilahi, nurani ve sefal

bir hayat sryorlard.
Hatice-i Kbra, zorluk ve iddet gnlerinde yce
eiyle, uyum iinde yaayan, sknt ve zorluklarna ortak
olan bir kadnd. Hatice-i Kbra, Peygamber (s.a.a) ile
yle bir yaad ki lmnden sonra da Peygamber (s.a.a)
onu hatrlad zaman kendisi iin rahmet talep ediyor,
gz ya dkyordu.
Hatice-i Kbra, Allah Resul ile evliliinin ilk
yllarnda btn sermayesini ve esiz varln
Peygamberin yolunda harcad. Peygamber de onun
servetini fakirlerin sorunlarn halletme ve hak dininin
yaylmas yolunda harcad. Bylece o maldan hibir ey
kalmad. Hatice-i Kbra mrnn sonlarnda eiyle
birlikte, ok sade, eyas az bir evde zorluk ve yokluk
iinde yaad. Yce eine o zor gnlerde syledii o tek
sz, mrnn son anlarnda da syledi ve o da yal
gzlerle Peygambere syledii u szd: Acaba Allah
benden raz mdr? Bu esnada vahiy emini nazil olarak
yle arz etti: Ey slam Peygamberi! Allah yle
buyurmaktadr: Selamm Haticeye ulatr ve kendisine
rzayetimi bildir. Hatice fevkalade sevindi ve
Peygambere yle arz etti: imdi hayat ve lm benim
iin ok tatl oldu.
O gnler, henz drt yanda olan Hz. Fatma, evde
annesinin bo yerini grnce merhametli babasna yle
sordu: Annem nerede? Allah Resul (s.a.a) yle
cevap verdi: Melekuti varlklarla birliktedir ve onlarla
oturmaktadr.
Evet, imannn etkileri, amellerinde ve ahlaknda
aikar olan kadn, melekuti ve ari bir varlktr. Hak
Tealann rzayet ve honutluk kaynadr. Fazilet ve

kemallerin emesi konumundadr.
Eitici Bir Hikaye
Babam ve anneannem, yaklak yetmi yl sefa,
esenlik, doruluk, drstlk, iman ve ahlak zere birlikte
yaadlar.
Farzlar ve mstehaplar hususunda aka bir srar
iindeydiler. Gece namaz, Kuran okuma, imamlar
ziyaret etme, dini merasimler dzenleme, misafir
arlama, insanlarn sorunlarn halletme, akrabalar
ziyaret etme ve mrlerinin son gnlerine kadar cemaat
namazndan gaflet etmediler. Nitekim babam ve
babaannem de bu ekilde elli yl bir arada yaadlar.
Muharremin ilk gnlerinde mazlumlarn efendisi Hz.
Hseyinin yas gnlerinde, le ezanna yakn bir saatte,
anneannem, ilahi gereklere tevecchen dnyadan gt.
O zamanlar babaannem esenlik ve shhat iindeydi.
Anneannemi defnettikten sonra ocuklar ve akrabalar,
Kuran hatmetmek iin bildiri yaynlamay amaladlar.
Babaannem onlara yle dedi: Bildiri yazma ve Kuran
hatmetme zahmetine katlanmayn. Sabredin, ben yarn
akam, akam namazndan sonra dnyadan geceim. O
zaman her ikimiz iin bir anda merasim dzenlersiniz.
Herkes endieye kapld. Onlara teselli verdi. Hi kimse
inanamyordu. Ama ertesi gece akam namaznn
selamn verdikten sonra, Hak Teala ile raz-u niyazda
bulundu ve yle buyurdu: Ey rabbim! Sen muhta
kimsenin feryadna yetieceini vaad ettin. imdi ben
kyamet misafiriyim ve muhtacm, bana yardm et. Daha
sonra, la ilahe illallah dedi ve namaz seccadesinin
kenarnda dnyadan gt.
Her ikisini de ayn kabre defnettiler. Bir gece onu rya

aleminde ziyaret ettim ve ona yle dedim:
Neredesiniz? O yle cevap verdi: gn ben ve
eim, defnedildiimiz yerde kaldk. Ondan sonra bizi
Seyyidu- uheda, Hz. Hseyinin (a.s) yanna
gtrdler. u anda berzahn melekuti bir atmosferinde
mutlu bir hayat yayoruz.
lgin Bir Olay
ocukluk ve genlik yllarnda babamn dini haletleri
ardsra ve babamn, ilim, cami ve dini merasimler ehline
kar tutumlar sayesinde, rabbani alimlere, mescitlere ve
ilahi toplantlara ak oldum. Dini merkezlere gidip
geliim ve artlara haiz alimlerle oturup kalkm ve
halkn ounun, zellikle genlerin fesada boulduu
taut dneminde benim iin ve batnmn ekillenmesi
zerinde ok etkileri oldu. Ailem, camiler ve rabbani
alimlerden aldm bu sermaye esasnca, on alt, on yedi
yalarnda bin dokuz yz atm ylnda, halis bir ak
iinde, Kum ilmi havzasna geldim. Tabiatyla, Kum ilmi
havzasnda ilim ve alimlerle daha geni bir ilikiye
girdim.
slami ilimleri rendiim gnlerde hal ehli ve sekin
ehreleri grme hususunda daha bir baar elde ettim.
Nakletmek istediim bu ilgin hikayeyi, hangi alimden
iittiimi hatrlamyorum. Ama olduka ilgin ve eitici
bir hikayedir. Kadnn vcud topra; iman, gzel ahlak
ve salih amel yamuruyla yorulduu zamanki ruhsal ve
fikirsel konumunu gstermektedir.
O byk ahsiyet yle diyordu: Hz. Rzann (a.s)
temiz
trbesinin
yanndaki
Goherad
camisi
yeryzndeki camilerin en menfaatlisi, iinde gece
gndz binlerce rekat namaz klnan, binlerce defa

ziyaretname okunan, slami ilimlerin retilmesi ve
rabbani alimlerin terbiye edilmesi amacyla onlarca ders
toplants dzenlenen bir camidir. te bu caminin banisi
ycelik sahibi, kltrl, dindar, dnr ve iffetli bir
kadndr. Bu kadn camiyi bina etmeden nce, iilere ve
mimarlara yle demitir: Birinci olarak, cami
yapmnda kullanlan malzemelerin bulunduu yerden
camiye kadar gelen yolda, bu malzemeleri tayan
hayvanlar iin su ve yem kaplar koyunuz. Hibir hayvan,
alk ve susuzluk iinde yk tamasn. Zira bu Allahn
ve vicdann beendii bir i deildir. Binek sahiplerinin
hayvanlara vurmaya hakk yoktur. saatleri belli
olmaldr. Usta ve iilere kar, efkat ve merhametle
davrannz. Onlarn cretlerini zahmetlerine kar veriniz.
Uyarmak gerektiinde yumuak bir dille onlara uyarda
bulununuz. Hi kimsenin kalbini krmaynz. Etraftaki
evleri deerinde alnz. Zira ben, ibadet iin bir ev, ziyaret
merkezi, ders yeri ve ilahi ilimlerin retildii bir mekan
yapmak istiyorum. Hibir hayvan ve insana zerre kadar
zarar verilmemelidir. Aksi takdirde amelin deeri ve iin
kymeti zarar grecektir.
Mminlerin Emiri (a.s) ise Nehcl- Belaada yle
buyurmutur: phesiz sizler, sorumlusunuz; hatta
mekan ve hayvanlardan bile.
O alim yle diyordu: ou zaman Govherad Hanm
bavurmak ve gerekli emirleri vermek iin camiye
geliyordu. Bir gn iilerden biri aniden onun yzn
grnce ona ak oldu. Ama akn aklayamad, durumu
tehlikeli gryordu. Zira Govherad Hanm ahruh
Mirzann ei ve Timur Kurganinin gelini idi. Bu ak ve
ilginin yeri yoktu ama bu sade ii bu eylerden
anlamyordu. Sonunda hastaland, Govherad Hanm

caminin gnlk i raporunu okurken harabe bir evde
annesiyle yaayan o iinin hastalndan haberdar oldu.
Onu ziyarete gitti, hasta ii yatanda rengi solmu ve
zayf bir halet iinde inliyordu. Onun halini ve srarla
neden hasta olduunu sordu. Sonunda o sade iiden daha
sade olan annesi konuyu ifa etti. Govherad Hanm hi
kzmadan ve lkedeki yce konumundan istifade etmeden
gen iinin annesine ikayette bulundu. Daha sonra ona
yle dedi: Ben eimden ayrldktan sonra onunla
evlenmeye hazrm, ama bundan nce benim mehriyemi
vermelidir. Benim mehriyem ise bu gencin krk gn gece
gndz bu yapm sren caminin mihrabnda Allaha
ibadet etmesidir.
ittim ki bir yolcu bir yerde,
Bir dostuna u bulmacay sordu
Ki ey sufi, arap o zaman saf olur ki
Bir iede krk gece kalrsa.
O gen bunu kabul etti, ak ve ilgisinin ardndan
birka gn ibadet etti. Ama daha sonra Hak Tealann
inayeti ve Hz. Rzann (a.s) tevecch sayesinde hali
deiti. Govherad Hanmn bildii bir gerek ortaya
kt.
Krk gn sonra o gencin halini sordu, o gen
Govherad Hanmn elisine yle dedi:
Eer lezzeti terk etme lezzetini bilecek olursan,
Artk nefsin lezzetini lezzet saymazsn.
Bizler de evin atmosferini, Allaha iman, kyamete
tevecch, gzel ahlak ve uygun davranlarla manevi
faziletlerin ilahi ve insani etkilerin tecelli yeri klabiliriz.
Bu program hite zor deildir. Eer Allahn verdii
baar birine yar olursa bu yolu kat etmek bakalar iin
en zor ilerden olsa da onun iin olduka kolay bir hale

gelir.

Ey insanlar! Yeryzndeki temiz ve helal
eylerden yiyin, eytana ayak uydurmayn.
(Bakara/168)
1
6
Ev ve Ailenin Maddi
Meseleleri ve slam
Servetin Hayr ve erri

nsann yaam ilerini idare iin mal ve servete olan
ihtiyac, zellikle de kadn ve ocuklar asndan tad
ar sorumluluk hasebiyle yzde yz doal bir ihtiyatr.
Servet ve mal, kazan ve ticaret, kendiliinden ve
insana balanmakszn hayr ve er rengine sahip deildir.
rnein: Demir insann sahip olduu maddelerden
biridir ve ekillenme zelliine sahiptir. eitli aralar
demirle yapmaktadrlar. Ama insann emri altnda
bulunmadka hayr ve er zellii tamayan bir
maddedir. Mmin edepli, vakarl ve yce bir insann emri
altnda olunca hayrdr. Kt terbiyesiz gafil nefsani
isteklerine esir olduunda ise erdir.
Demiri bn-i Mlcem eline alnca tevhid ehlinin
imam, aklarn mevlas ve ariflerin retmeni olan Hz.
Aliyi Kadir gecesi caminin mihrabnda ldrmekte ve
ktlerin en kts sfatn elde etmektedir. O halde
demir onun elinde batn yaps sebebiyle ktlk, fesat
ve telafisi mmkn olmayan bir ok zararlarn kayna
konumundadr.
Ama demir Mminlerin Emiri Hz. Alinin (a.s) elinde
olunca dinin bekasna ve hidayetin yaylmasna sebep
olmaktadr. Bu demirin bir defa kullanm Allah
Resulnn buyurduu gibi insanlarn ve cinlerin
ibadetinden daha stndr: Alinin Hendek gn
indirdii darbe insanlarn ve cinlerin ibadetinden daha
stndr.
EV VE ALENN MADD MESELELER VE SLAM......287
Para ve ticaret metas da ilahi adapla edeplenen, Hak

Teala'ya ak olan kimseler iin melekut alemine gme
platformudur. Hakka yaknla erime vesilesidir.
Rabbinin rahmetini elde etme etkenidir. Ebedi
faydalanma ve byk sevap elde etme sebebidir.
Evet cmertlik, ycelik ve efkat sfatlarna sahip olan
ve Hak Tealann ahlakyla ahlaklanan bir mmin iin
mal, ahiret ticaretinde kulland bir maldr; binek ise
Hak Telann ebedi nimetlerine doru bir hareket aracdr
ve de insan iin dnya ve ahiret hayrlarna neden
olmaktadr.
Nitekim Bakara suresinde Hak Teala dnyadan gen
mminden geriye kalan mallar, geride kalan hayr olarak
anmaktadr.1
Evet mminin iman, ycelik, cmertlik, rahmet ve
efkatinin tecellisi, servet ve maln geride kalan hayr
haline getirmektedir. Dolaysyla da bu mirasnn vasiyeti
esasnca da te biri hayr yolunda, te ikisi de Kuran
ayetleri esasnca varislere intikal etmektedir. Nitekim
mam Sadk (a.s), Rabbimiz bize dnya da ahirette de
iyilik ver2 ayetinin tefsirinde yle buyurmutur:
Ahiretteki iyilik; Allahn rzayeti ve cennettir.
Dnyadaki iyilik ise rzk genilii, geim ve gzel
ahlaktr.3
Bu esas zere para, mal, servet ve imkanlar, Hak
Tealann rzayetini ve gzel cenneti retmek iin mmin
kimselere bir atlye konumundadr.
Zira mmin, meru kazan, fkhi meselelere riayet,
haram ilerden kanma ve helal ticarette bulunma
Bakara, 180
Bakara, 201
3
Bihar, c. 71, s. 383
1
2
yoluyla zetle Hakk Tealaya itaat sayesinde para elde

etmektedir ve onu, kadn ve ocuklarnn farz nafakas ve
Hak Tealann hums, zekat, fakir ve mahrumlara yardm,
zayf ve mazlumlarn elinden tutmak, akraba ve yaknlara
yardmc olmak gibi farz grevlerini demek yolunda
kullanmaktadr.
Meru yoldan elde edilen bu mal doal ve er'i ilerde
kullanmak, hakikatte itaat ve ibadettir. Kuran- Kerimin
deyimiyle dnya ve ahiret hayrna sebep olmaktadr ve bu
yzden de Allahn kitabnda mal ve servet hayr ve
gzellik olarak ifade edilmitir. Mmin iin kazanc ve
harcamas Hakka ibadettir; sonsuz sevap ve byk bir
ecre sebep olmaktadr.
Mminlerin Emiri Ali'nin (a.s), dinsiz ve nefsani
isteklerine esir olan kimselerin eline geen servet
hakkndaki grleri de iitilmeye deerdir:
Mal, ehvetlerin asldr
Mal, olaylarn ganimetidir. Mal, arzular glendirir.
Mal, varislerin meguliyetidir. Mal sahibini dnyada
yceltir ahirette ise kk drr.1
dinar ve dirhem sizden ncekileri helak etmitir ve sizi de
helak edecektir.2
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her
mmetin bir buzas vardr ve bu mmetin buzas da
dinar ve dirhemdir.3
Mizanul Hikmet, c. 9 s. 277- 278
a. g. e
3
a. g. e (rnein: Hz. Musann mmeti buzaya tapyordu; bu mmet de
paraya tapmaktadr. Mt. )
1
2
Evet, iman zayf kimseler, mal karsnda haram

ehvete, arzu heyecanna, dnya ve ahirette rezillie ve
slam Peygamberinin tabiriyle; mal sevme ad altnda
buzaya tapmaya maruz kalmaktadrlar.
Helal ve Haram
phesiz insann zahmetlerinin rn olan ey, ticaret
ve meru kazan yoluyladr. Hak Tealann emrettii
kazan ve ticaretin detaylar da Ehl-i Beyt fkhnda beyan
edilmitir. Meru olmayan yolla elde edilen rvet gasp,
hrszlk, zorbalk, hile, kandrma, yama ve faiz
sebebiyle elde edilen her ey haramdr.
Helal mal elde etmek iin adm atmak ibadettir. Ecir
ve sevaba neden olmaktadr. Haram elde etmek iin
harekete gemek ise bir gnahtr. Azaba ve Allahn
nefretine sebep olmaktadr. Eer bir kimse helal yoldan
sapacak, haram yola koyulacak ve kendisine nasihat eden
kimseye: Ne yapaym Allah bana byle takdir etmitir
diyecek olursa phesiz Hak Telaya ve yaratl
sistemine iftirada bulunmu, yzde yz eytani olan bir
sz sylemi ve kuyruklu yalana sarlm olur.
Kurandaki bir ok ayetler bu anlam ifade
etmektedir. Hak Teala herkesin rzkn helal rzk olarak
takdir etmitir. nsanlar helal mal elde etmeye, helal
yemek yemeye davet etmitir. Hi kimse iin haram rzk
takdir etmemitir. phesiz haramn kayna insann
ahlaki ve fikirsel sapmalar ve iman zayfldr.
Hak Tealaya haram isnadnda bulunmak, uygunsuz
bir isnat, yersiz bir iftira ve kyamette azap ve cezas olan
byk bir gnahtr.
Allah-u Tealann temiz helalden yememizi emrettii
halde rzkn Onun tarafndan haram kaynaklardan
verilmesi bizzat Allahn adalet, hikmet, rahmet ve

efkatine aykrdr. Eer byle olsayd, Allahn irade ve
emirleri arasnda bir eliki olurdu. Oysa byle deildir.
Allahn mukaddes dergahnda herhangi bir eliki sz
konusu deildir. Bu, insanlktan uzak ve cehaletleri
sebebiyle Allaha iftirada bulunan cahil kimselerin
yapt bir eydir.
Kuran yle buyurmutur:
Ey insanlar! Yeryznde temiz helalden yiyin ve
eytann admlarna uymayn, phesiz eytan size
apak bir dmandr. phesiz eytan size ktl
ve fuhuu ve Allah hakknda bilmediiniz eyleri
sylemenizi emreder.1
And olsun ki, biz Adem oullarn erefli kldk,
onlarn karada ve denizde gezmesini saladk, temiz
eylerle onlar rzklandrdk2
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur:
Allahn, rzkn helal rzktan karar klmad hibir
kul yoktur. Bu helal rzk tam bir afiyetle kendisine ular.
(Haram yolun Hak Teala ile hibir alakas yoktur. Haram
yol baka bir yol ve eytani bir i ve programdr. ) nsana
haram bir kazan ularsa, haram miktarnca kendisine
helal rzkn ulamasna engel olunur. Allah nezdinde
helal ve haram dnda insanlar iin byk bir ihsan
vardr.3
Kendinizi Helaldan Mahrum Klmayn
Emirul Mminin (a.s) mescide girdi. Adamn birine
merkebine bakmasn emretti. O adam Hazret-i Alinin
Bakara, 168, 169
sra, 70
3
Bihar, c. 5, s. 147
1
2
olmad bir anda merkebin yularn kartp gtrd. Ali

(a.s) mescitten karken o adama ektii zahmet
karlnda mkafat olarak iki dirhem hazrlad.
Mescitten ktnda merkebinin yularsz olduunu
grnce iki dirhemi hizmetisine verip ona yular almasn
emretti. Hizmeti, o hrsz tanmadndan dolay ayn o
yular hrszdan iki dirhem karlnda ald. Daha sonra
Hz. Alinin huzuruna vard. mam Ali (a.s) yular grnce
yle buyurdu:
Kul, kendisini sabrszl yznden helal rzktan
mahrum klar. Ama Allahn kendisine mukarrer kld
miktardan daha fazlas ona ulamaz.1
Kadnn ve ocuklarn Nafakasn Helal Yoldan Salayn
Helal ve haramda, hi kimsenin kendisinden
kurtulamayaca bir takm zahiri ve batni eserler vardr.
Helalin zat ve tabiatnda, Hakn rzayeti, nuraniyet,
ibadet iin kudret elde etmek, ruhi sevin, kalbin safl,
derdin ifas karar klnmtr ve haram bunun tam
tersidir.
Kuran- Kerimde ve Ehl-i Beyt'in rivayetlerinde yer
alan fevkalade nemli fkhi meselelerden biri kadnn ve
ocuklarn nafakasnn evin erkeine farz olduudur.
Evin erkeinin, kudreti miktarnca kadn ve
ocuklarnn ev, elbise, merkeb ve yiyecek ihtiyalarn
temin etmesi, ilahi ve eri farzlardan biridir ve erkek
bunu temin etmekle mkelleftir.
Allahn ilahi bir teklif olarak evin erkeinin uhdesine
brakt bu farzn yan sra, mkellef olduu dier bir
farz da evin geimi iin helal rzk talep etmesidir.
1
Evin erkei, tm vcuduyla bu iki emre kar kr

iinde olmaldr. Zira bu iki emirde de ahlaki gereklerin
ortaya k sz konusudur. Bu ortaya k ise kadnn
ve ocuklarn yaam ilerine tevecch ile mmkndr;
insan karsnda nem ve sevab ok bir ibadet
durumundadr. O ise, Allah yolunda cihadn trlerinden
bir tr olan helal rzk taleb etme yolunda atlan admdr.
Helal ve pak rzk kadn ve ocuklara ulanca, yce ve
melekuti eserleri onlarn vcudunda zuhur eder ve bu
yolla ailenin kalbi ve ruhi emniyet ve rahatla
ulamasna byk bir yardmda bulunulmu olur.
slam Peygamberi ve Helal Yemek Meselesi
Bir rivayette yle yer almtr: Bir ahs st kabyla
Peygamberin (s.a.a) huzuruna varp yle arz etti: Bu
stle orucunuzu anz. Peygamber (s.a.a) yle
buyurdu: Bu st kimin tarafndan verilmitir? O yle
arz etti: Bir kadn bunu size hediye olarak gndermitir.
Peygamber yle buyurdu: St kabyla geri dn ve
ondan bu st nereden elde ettiini sor. O ahs o
kadnn evine gitti ve Peygamberin sorduu soruyu ona
syledi. Kadn yle cevap verdi: Kendi koyunumdan
O ahs peygamberi huzuruna geri dnerek maceray
anlatt. Peygamber yle buyurdu: Geri dn ve o koyunu
nereden elde ettin? diye sor. O ahs geri dnp
kadndan Peygamberin sorduu soruyu sordu. O kadn
yle dedi: Kendi emek ve zahmetim sayesinde aldm
O adam geri dnp kadnn szlerini Peygambere arz
etti. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: imdi bu stle
orucumu aacam.
Ertesi gn st kabnn sahibi Peygamberin huzuruna
vard ve yle arz etti: Geen akam ne olmutu da bu
st kabn ka kez geri gnderdiniz? Peygamber (s.a.a)

yle buyurdu: Allah-u Teala biz peygamberlere
helalden baka bir ey yemememizi emretmitir.
Peygamberin (s.a.a) bu ii btn Mslmanlar iin bir
ibret olmaldr. Yani haram ve helal hakknda dikkat
etmelidirler. Sakn bu erken gelip geen iki gnlk hayat
iin kendileriyle su ve gnah gtrmesinler. Varlk
omzunu bunlardan hafifletmek ok zor, hatta mmkn
olmad bir yk yklenmesinler.
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Helal taleb
etmek, her Mslman erkek ve kadna bir farzdr.1
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Helal
taleb etmek, her mslmana farzdr.2
Hakeza yle buyurmutur: Helal taleb etmek bir
eit cihattr.
Hakeza yle buyurmutur: Kendi aln teri ve
zahmetinle elde ettii helal rzk yiyen kimsenin zerine
cennetin kaplar alr ve istedii herhangi bir kapdan
ieri girer.3
Hakeza yle buyurmutur: badet on ksmdr; onun
dokuzu helal talep etmektedir.4
mam Rza (a.s) yle buyurmutur: Ailesini
geindirmek iin Allahn fazlndan rzk taleb eden
kimsenin mkafat, Allah yolunda savaan kimseden daha
byktr.5
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Nefsinin iffetini
insanlar karsnda korumak, ailesinin rahatl ve
komularna iyilik ve rahmette bulunmak iin dnya
Bihar, c. 103, s. 7- 19; Mizanul- Hikmet, c. 4, s. 119
a. g. e.
3
a. g. e.
4
a. g. e.
5
Bihar, c. 78, s. 339
1
2
talebinde bulunan kimse, kyamet gn, yz dolunay

gibi parlad bir halde Allah mlakat eder.1
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Yzsuyunu
korumak ve borcunu demek iin mal toplamaya ilgisi
olmayan kimsede hayr yoktur.2
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Geceyi, helal
rzk taleb etmekten dolay yorulduu iin uyuyan kimse,
affedildii bir halde uyumutur.3
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Allah
kulunu helal rzk taleb etme yolunda zorluk ekerken
grmeyi sever.4
Rivayetlerde, rzkn azl ve okluunun, sadece
derecelere sahip olmak amacyla Allah tarafndan kulun
imtihan edilmesi iin olduu yer almtr.
Rzkn azlna sabreden ve rahatlk iin harama
bulamayan ve hakeza ok rzk sebebiyle Allaha
kreden kimse, imtihandan baaryla gemi saylr. 5
Mmin, rzk az olduu zaman alalmaz ve rzkn
bolluu annda da mest olmaz. Rzkn az olduu
zamanlar, rzkn azna kanaat eder ve onla geinir, bolluk
annda da yer, yedirir ve mali farzlar eda etmekte hzl
davranr.
Rzkn oalmasnn Yolu
Kuran- Kerimde ve rivayetlerde rzkn oalmas
iin bir ok deliller grmekteyiz. Onlar uygulamak, rzk
Bihar, c. 103, s. 7
3
Bihar, c. 103, s. 2
4
5
Nehcl- Belaa, 91. hutbe
1
2
arttrmasnn yan sra, insanlarn aile ve toplumda ahlaki

ve duygusal geliimine de neden olmaktadr.
Emirul Mminin Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur:
Rzkn hazineleri, ahlaki geniliktedir.1
Hakeza yle buyurmutur: Zorlatrmak ahlak
bozar; ve kolaylatrmak ise rzk oaltr.2
Hakeza yle buyurmutur: Allah iin din kardeiyle
yardmlama ve birliktelik rzk oaltr.3
Hakeza yle buyurmutur: Emanete riayet etmek
rzk arttrr.4
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Karsna ve
ocuklarna kar iyilii gzel olann rzk artar.5
Hakeza yle buyurmutur: yilik rzk arttrr.6
Hakeza yle buyurmutur: yi ahlak, rzk
oaltr.7
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Sadaka vermekle
rzk indirin.8
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Kardelerinin
arkasndan dua et. phesiz bu i rzk yadrr.9
Beinci mam (a.s) yle buyurmutur: Zekat rzk
arttrr.10
Bihar, c. 77, s. 389

3
Bihar, c. 74, s. 3895
4
Bihar, c. 75, s. 172
5
Bihar, c. 69, s. 407
6
Bihar, c. 74, s. 81
7
Bihar, c. 71, s. 396
8
Bihar, c. 78, s. 60
9
Bihar, c. 76, s. 60
10
Bihar, c. 66, s. 15
1
2
Emirel Mminin Ali (a.s) yle buyurmutur: Niyeti

iyi olann rzk artar.1
Haram Mal
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Allah-u Teala
yle buyurmutur: Mal elde etmekte nereden geldiini
nemsemeyen kimseyi, ben de kyamet gn cehennemin
hangi kapsndan atacam konusunda nemsemem.2
Hakeza Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Helal
olmayan yoldan rzk elde eden kimseyi Allah fakir klar.
Hakeza yle buyurmutur: Kim helal olmayan
yoldan bir mal kazanrsa, o mal ona cehenneme gitme
az olur.
Zekat, hums, fakir hakk, mahrum hakk ve dier er'i
haklar denmemi olan para, haramla kark olan
helaldir. O malda tasarruf haramdr ve o haram veya
haramla kark olan maldan karsna, ocuklarna ve
dierlerine yedirmek ise haram elde etmek veya farz
haklar esirgemekten apayr bir gnahtr.
Emirel- Mminin Ali (a.s) yle buyurmutur:
Mallarn en kts, mnezzeh olan Allahn hakknn
denmemi olduu maldr.3
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Allah-u Teala
kyamet gn, kabirlerinden elleri boyunlarna bal, bir
ey almak hususunda karncann gcne bile sahip
olmayan ve meleklerin iddetli bir ekilde kendilerini
knad bir takm kimseleri haredecek ve melekler yle
diyecekler: Bunlar, Allahn kendilerine servet verdii
Bihar, c. 103, s. 21
Bihar, c. 103, s. 11
3
1
2
ama mallarndan Allahn hakkn sahiplerine demedii

kimselerdir.1
mam Hasan-i Mcteba yle buyurmutur:
Mertliin nianelerinden biri, mal temizlemektir.2
Aziz kardeler! Ey kadn ve ocuklarn ruhi adan
terbiye etmek ve maddi ihtiyalarn karlamakla grevli
olan kimseler! Ey gelecekte aile kuracak olan kimseler!
Kadn ve ocuklar sizden vacip hakk istemektedirler.
Fkhi kitaplarda nafaka olarak bahsedilen bir haktr bu.
Onlar sizin i ve kazan yolunuzdan sorumlu deillerdir.
Kyamet gn, sizin kazan yolunuzdan haberdar
olmadklar takdirde sizin haram kazancnzn
sorumluluunu stlenmezler. Kendisinin orada azap
edilecei haram kazancn cehennemi, haram elde eden
kimseye hastr. Haram elde ettii, haram bakalarna
yedirdii sebebiyle yaplan azaptr bu. O halde dikkatlice
kazancnz kontrol ediniz. Allahn helali ile kanaat
ediniz, haramdan saknnz ve dnya ve ahiretinizin
bayndr olmas iin maln farz haklarn deyiniz.
Tvbe Eden Allahn Dostudur
Kutsal bir ehir olan Mehed'e bir yolculukta
bulunmutum. Bir akam ezan vakti, gya yllarca beni
tanyan bir adamla karlatm. Birka dakika sohbetten
sonra, yaad yere gitmemi istedi. Onu ilk defa
grmeme ramen davetini kabul ettim. Sonradan kim
olduunu bilmediim bu ahsn Muharrem ve Sefer
aynda yaptm konumalarm dinleyenlerden biri
olduunu, bu yzden beni tandn anladm.
1
2
Bihar, c. 7, s. 197
Bihar, c. 103, s. 6
Mecliste gzlerden kaybolduktan birka dakika sonra,

o ahsn yannda olan birinden kim olduunu sorunca,
adn rendim ve onu tandm. Genlik dneminde ok
gl ve zorba biriydi. Tahrann tm zorba, kabaday ve
pehlivanlar ondan saknrlard.
arap, kaaklk ve kumarhane ve arap satclarndan
hara almak iiyle meguld. Tahranda ona kar kacak
kimse yoktu. Haram yoldan ok fazla servet elde etmiti.
lahi nur kalbine domu ve Allahn tevfiki yol arkada
olmutu. Vicdan, ftrat ve aklnn saldrs onu, hm ve
saldrganlktan al koymutu. Btn ev ve mallarn satp
hepsini paraya evirmi, onlar bir bavula koyup,
Kumda, Ayetullahil-Uzma Burucerdinin yanna varm,
iann byk mercisi de, olaydan haberdar olduktan
sonra, hizmetisi sayesinde onu gler bir yzle
karlamt. Bu adam, ilahi bir ahsiyet olan Ayetullah
Burucerdiye yle demiti: Bu bavuldaki mallar
tamamen haramdr, benim kyamet gnnn hesap
kitabna takatim yoktur. Bu ar yk omuzlarmdan
kaldr.
Ayetullah Burucerdi ona yle buyurmu: Eer
gerekten tvbe etmek istiyorsan, elbiselerini kar ve
sadece bir i giysi ve gmlekle Tahrana geri dn. O da
elbisesini karnca iann byk mercisi iddetle onun
tesiri altnda kalm, onun tvbesini ciddi bulmu,
elbisesini geri vermi ve kendi temiz parasndan, o
zamann parasyla bebin tmen vererek ve onu temiz,
aydnlk ve bereketli bir gelecekle mjdelemitir.
Sz konusu ahs haramdan tm benliiyle el ekti, o
parayla Tahrana geri dnd ve eski btn ilerine son
verdi. O bereketli parayla helal kazan elde etmeye
balad. Durumu dzeldi, eini ve ocuklarn hak yolda
karar kld, ok faydal dini bir toplantnn banisi oldu.

Bin yz yetmi bir ylnda mrnn sonuna geldi.
Cuma akam saat on ikide, mrnn sonuna birka
dakika kala alayan gzlerle Hz. Seyyidu- uhedaya
(a.s) hitaben yle dedi: mrmn byk bir ksmn
sizin yolunuzda harcadm. Bu nemli anda sizin
inayetinizi mit etmekteyim. Kars ve ocuklar yle
dediler: Bir anda odann bir kesine gzn dikti, Hz.
Hseyine (a.s) candan bir selam verdi ve tatl bir
tebessmle ruhunu Allaha teslim etti.
Ey aziz kardelerim! Tvbe yolu herkes iin aktr.
Tevbe; batnn temizlenmesi, kalbin nuraniyeti, ahlak
temizlii, hayatn zahirinin temizlenmesi ve maln
haramdan uzak olmasdr. Neden bu ok karl ticaretten
nasiplenmeyelim ve mrmzn geri kalan birka
gnnde zulmetten nura doru hareket etmeyelim. Oysa
btn dnya servetine sahip olmak bile gnah
atmosferinde kalmaya dememektedir. Tvbe edelim;
phesiz Allah tvbe edenleri sever:
phesiz Allah tevbe edenleri sevmektedir.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Allah
katnda tevbe eden kadn ve erkekten daha sevimli bir ey
yoktur.2
Hakeza yle buyurmutur: Allaha yemin olsun ki
Allah, azna ulaan kimsenin sevincinden daha ok
kulunun tevbe etmesine sevinir. 3
Hakeza yle buyurmutur: Allah ocuk sahibi olan
ksr kimsenin kaybettiini bulan kimsenin ve su bulan
Bakar, 222
3
a. g. e
1
2
susuz kimsenin sevincinden daha ok kulunun tvbesine

sevinir.1
Hakeza yle buyurmutur: Gnahlardan tvbe eden
kimse, hi gnah ilemeyen kimse gibidir.2
Ali (a.s) yle buyurmutur: Tevbe kalbi temizler ve
gnahlar ykar.3
Gerek tevbenin bir takm etkileri vardr. slam
peygamberi bu etkilere iaret buyurmutur. Eer bu
etkiler ortaya karsa, o tevbenin gerek olduuna yakin
etmek gerekir; aksi takdirde yeniden tevbe nuruna
tevessl etmek icab eder.
Tevbe eden kimse, tevbenin etkilerini ortaya
karmazsa, tevbe etmi saylmaz: Borlu olduu
kimselerin rzayetini elde etmeli, terkedilmi namazlarn
eda etmeli, insanlar arasnda tevazu iinde olmal,
nefsini ehvetlerden korumal ve oru tutarak nefsini
zayflatmal.4
Tevbe, illiyyinde yer alanlarn makamdr ve alt
hakikate sahiptir:
1- Gemiinden piman olmak 2- Gelecekte gnah
terk etmeyi irade etmek 3- nsanlarn hakkn onlara
gerivermek 4- Zayi ettii farzlar eda etmek 5- Gnah
gnlerinde bedende biten etlerini eritmek 6 Bedene
itaat ve ibadetin zorluunu tattrmak ve ardndan
estefirullah demek.5
a. g. e
a. g. e
3
a. g. e
4
Bihar, c. 6, s. 35- 36
1
2
a. g. e

yilikte ve takvada yardmlan, gnah ilemek ve
ar gitmekte yardmlamayn. Allahtan saknn.
(Maide/2)
1
7
Ailede Manevi lkeler
ALEDE MANEV LKELER.304
Akl
Akldan maksat, idrak gcdr. Teorik alanda hak ve
batl idrak etmek, pratik ilerde ise hayr ve erri, fayda
ve zarar idrak etmektir.
Bu esiz nimet, zahiri duyu organlaryla mcehhezdir.
Onlar vastasyla eyann zahirlerini anlamaktadr. Ayn
zamanda batni duyu organlaryla da mcehezzdir ve
bunlarn vastasyla da manevi ve batni ilerden olan
irade, dostluk, dmanlk, mit ve korku ve benzer eyleri
idrak etmekte, her birini hal ve zamannn gerektirdii
ekilde kullanmaktr. Akl iin teorik ilerde, teorik ve
ilmi bir hkm vardr. Pratik ilerde de pratik bir hkm
sz konusudur.
Akln nurani faaliyetleri, insann varlk memleketinde
stn bir g olduu mddete ve dier insani gleri bu
gce tabi olduu mddete geerlidir. Ama eer insann
varlk lkesinde akldan daha stn bir g bulunursa,
akl zayflar, ilemez hale gelir, insan itidal izgisinden
sapar, ifrat ve tefrite der.
Hayat ile ilgili ilerinde ifrat ve tefrite denlerin bu
hali ehvet, gazap, hrs ve tamahlarnn akllarna galebe
almasnn bir sonucudur.
ehvetlerine meydan vermek, igd ve arzularn
zgr brakmak, bidat ve gnah ehliyle oturup kalkmak
ve gereklere ilgisiz kalmak, akl zayflatan ve geveten
etkenlerdir. Bu tr faktrler ari bir g ve melekuti bir

nur olan akl ilenmez hale getirmektedir. Akl ilenmez
hale gelince de hak ve batl tehis etmek ve manevi
gerekleri tanmak olduka zor bir hale gelmekte ve hatta
imkanszlamaktadr. Bu durumda her en kadar binlerce
torpil, hile ve desiseyle maddi bir hayra ulam ve zahiri
ktlklerden gvende kalm olsa bile insan dnyada
aalanmaya ve ahirette de azaba dmeye mstahak bir
hale gelmektedir.1
Cehennem malikleri cehennem ehline yle derler:
Sizin iin, sizi bu gnn durumundan korkutan bir
peygamber gelmedi mi? onlar yle derler: Evet geldi
ama onu yalanladk, ilahi kanunlar inkar ettik daha
sonra da cehennem maliklerine yle derler: Eer kulak
vermi veya akl etmi olsaydk, lgn alevli
cehennemlikler iinde olmazdk.2
Dnmek, insann vcudunda son sz syleyenin
akl olduu durumda mmkndr. Eer son sz ehvet
veya nefsani istekler sylyorsa, akln insan hidayet
etmeye bir gc olmaz.
mam Sadka: Akl nedir? diye sorulunca yle
buyurdu: Kendisiyle Rahmana ibadet edilen ve
kendisiyle cennetler elde edilen eydir.3
Kendisine, Muaviyede olan neydi? diye sorulunca
da mam Sadk (a.s) yle buyurdu: Uyanklk ve
eytanlkt; akla benzer bir eydi ama akl deildi.
Akl ne kadar byk bir nimettir ki bu nimet sayesinde
insan Hak Teala'nn gerek bir kulu olmakta ve cenneti
elde etmektedir.
el- Mizan, c. 2, s. 247- 250de yer alan makaleden bir zettir.
Mlk, 10
3
Bihar, c. 1, s. 131
1
2
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: Akln

himmeti, gnahlar terk etmek ve ayplar dzeltmektir.1
Bu nimetin nuraniyeti o kadar gl ve iddetlidir ki
Ali (a.s) bu konuda yle buyurmutur: Mnezzeh olan
Allah, haramlardan sakndrmam bile olsayd yine de
akll insann haramlardan saknmas gerekirdi.2
Hz. Ali (a.s) bu manevi gcn bir ok yce hakikatleri
derk ettiine inanmaktadr.
Deerli Gurerul Hikem kitabnda akl babnda
Mminlerin Emiri Ali (a.s)dan yle rivayet edilmitir:
Akll insan, heva ve hevesine galebe alan, ahiretini
dnyaya satmayan kimsedir. Akll kimse, Rabbine itaat
hususunda heva ve hevesine isyan eden kimsedir. Akll
insan, fkelendiinde, rabet ettiinde ve korktuunda
nefsine hakim olan kimsedir. Akll insanlarn huyu,
ehvet azl ve gaflet azldr.3
hayr tmyle aklla derk edilir ve akl olmayan kimsenin
dini yoktur.4
Bir ok nemli rivayetlerde de yer ald zere insann
kyametteki sevap ve azab akl ile ilgilidir. Zira akl,
sorumlu olma, teklif ve grevin lsdr.5 Dolaysyla
bu insann hak ve batl, hayr ve erri tehis etmek ve
gereklere ynelmek hususunda aklndan istifade etmesi
gerekir. Akl ihmal etmek, byk ve balanmayacak bir
gnahtr.
Evin erkei de Hakkn mealesi, batndaki ilahi eli,
hak ve batl, hayr ve erri derk etme arac olan akldan
Mizanl Hikmet, c. 6, s. 419
a. g. e
3
Gurerul Hikem, akl bab
4
Bihar, c. 77, s. 158
5
Kafi, c. 1, s. 26
1
2
istifade ederek bu akl ehvetlerin, arzularn, igdlerin

ve fesatlarn saldr frtnalarndan korumas gerekir.
Akll insan aklnn ve ailesinin haddinden fazla
ehvetlere ve nefsani isteklere esir olmasna izin
vermelidir. Akln ilemez hale gelmesi; insan, insanlk
makamndan drmekte ve hayvanlk derecesine
indirmektedir.
Bu konuda fesat ve bidat ehlinin ev ve aile ortamna
gelip gitmesine engel olmalyz. Ayn ekilde fesat ehli
kimselerin evine gitmekten de saknmalyz.
Muaeret gelip gitmek, misafir arlamak ve
misafirlie gitmek ilerini slamn yce ilkeleriyle
uyumlu hale getiriniz.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Havariler
Hz. saya (a.s) yle dediler: Kiminle muaerette
bulunalm ve kiminle oturup kalkalm. Hz. sa (a.s)
yle buyurdu: Grn size Allah hatrlatan,
konumas ilminizi artran ve ameli ahirete rabet
etmenizi salayan kimselerle muaerette bulununuz.1
Drdnc mam (a.s) yle buyurmutur: Salih
kimselerle oturup kalkmak insan dorulua iletir.2
artlar haiz bir alimin huzurunda oturmak sizleri be
husustan dier be hususa ulatrr: ekten yakine,
riyadan ihlasa, yersiz evkten korkuya, kibirden tevazuya,
aldatmaktan hayr dilemeye.3
Ktlerin toplantlar tatsz olaylardan gvende
deildir.4
Bihar, c. 77, s. 147
a. g. e s. 141
3
Bihar, c. 74, s. 189
4
1
2
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: l kimseyle

oturup kalkmaktan saknnz. Kendisine, Ey Allahn
resul! l kimdir? diye sorulunca yle buyurmutur:
Zenginlii kendisini taknla sevk eden her zengin
kimsedir.1
Ali (a.s) yle buyurmutur: Ktlerden saknnz ve
iyilerle oturup kalknz.2
Eer akln hakimiyetini istiyorsanz, kendinizi, einizi
ve ocuklarnz ktlerle karlamaktan, fesat ehline
gidip gelmekten ve ehvetlerin galebesinden korumanz
gerekir.
Btn dnya insanlarnn ruhuna kadar szan
ktlklerden biri de video filmleri ve uydu kanallardr.
Bu iki fesat kaynann yannda oturmak, akl bozmakta,
ahlaki hususiyetleri tahrip etmekte ve insanlk binasn
ykmaktadr.
Kuran
Kuran; ilahi bir kitap, hidayet nuru, gslere ahlaki
dertler karsnda ifa veren, insan daha stn bir hayata
gtren, Hak Tealann zikri, hakikatlerin mfessiri, ileri
dzene sokan, t ve ibret kayna, bilin ve basiret
veren, kalp krlnn ilac, doru yol, hak ve batl
tehis etme ls, ahlaki yce meseleleri aklayc,
iyilerin ve temiz kimselerin hayatn gsteren, Hak
Tealann dnya ve ahirette hccetidir.
Kadn ve erkek bu esiz ve ilahi nimet karsnda
sorumlu ve ykmldrler. Onlarn ykmll,
Kuran' renmekle ve hayatn btn alanlarnda
ayetleriyle amel etmektir.
1
2
a. g. e
a. g. e
Allahn kitabna ilgisiz kalmak, byk bir gnah ve

masiyettir.
Kuran; Hak Tealann insana gnderdii bir
mektuptur; bu mektuba kulun cevap vermesi ise farzdr.
Bu cevap ise kalp tarafndan hak inanlarla sslenmek,
nefis asndan ahlaki gereklere sahip olmak, beden
asndan da salih amelin doruk noktasnda durmaktadr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Karanlk bir
gece gibi size saldran fitnelerden Kurana snnz.
Fitnelerin saldrsn Kuran'la amel ederek bozguna
uratnz ve hayat atmosferinizin fitnenin hakimiyetiyle
kararmasna izin vermeyiniz.
Kuran; efaati Hak Teala nezdinde kabule dilen bir
efaati ve ikayeti makbul olan bir ikayetidir.
Kuran' kendine nder klan bir kimse, Kuran'n
bereketiyle cennete gider; her kim Allahn kitabna kar
ilgisiz olursa cehenneme doru srklenir. Kuran en iyi
yola gtren bir delil ve klavuzdur.1
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: En stn
zikir Kuran'dr; gsler Kuran'la geniler ve batnlar
Kuran'la nurlanr.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Hakk
Kuran'dan renmeyen kimse fitnelerden korunamaz. 3
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: phesiz en gzel
kssalar en yetkin t, en faydal hatrlama aziz ve celil
olan Allahn kitabdr.4
Bihar, c. 92, s. 17
3
a. g. e
4
a. g. e
1
2
Hakeza: phesiz Kuranda en byk hastalklara

kar ifa vardr. En byk hastalk ise kfr, nifak,
sapklk ve dalalettir.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kuran
zenginliktir; Kuran dnda bir zenginlik yoktur ve
Kuran'dan sonra da bir fakirlik yoktur.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Mmin bir
kimseye, Kuran' renmedike veya onu renmekle
megul olmadka lmesi yakmaz.3
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sizin en
iyileriniz, Kuran renen ve reteninizdir.
Bu ok nemli rivayetlere tevecch edildii takdirde
evin sorumlusunun ar sorumluluu aa kmaktadr.
Evin sorumlusu olan erkein Kuran renmesi, eine
ve ocuklarna Kuran renme imkann salanmas,
ardndan hep birlikte amel etmeleri gerekir. Bylece evin
havas pisliklerden temizlenecek, iyilikler ve gzelliklerle
sslenecek, sonu olarak da ev ve aile ahiret cennetinin
bir rnei haline gelecektir.
i zlm ve dmanlktan temiz olan, iyilik ve
takvadan faydalanan, atmosferi huzur, gvenlik,
doruluk, drstlk ve emanet kokan bir ev haline
gelecektir.
Bu evin ehli Kuran ehlidir, Kuran'n bereketleri
sebebiyle akli ve fikri rde ererler. Kuran ile uyum
iinde olan akl melekuti bir akldr. Ari ve ahireti bir
sermayedir. Faydas Hakka ibadet ve ebedi cenneti elde
etmektir.
Nehcul Belaa, 176. hutbe

Bihar, c. 92, s. 19
3
a. g. e, s. 189
1
2
Nbvvet
Peygamberler insan doru yola hidayet eden, tevhide
davette bulunan ve zahiri ve batni gerekleri aklayan
kimselerdir.
Peygamberler Hak Tealaya ibadete davet ediciler,
insanlar tautlara ibadetten sakndranlardr.
Peygamberler doru yaama, iyiliklerle sslenme ve
mnkerlerden temizlenme yolunu insana gsterenlerdir.
Peygamberlerin daveti Hak Tealaya davettir ve
onlarn davetine icabet etmenin neticesi ise manevi
hayatla hayat bulmaktr.
Ali (a.s) yce Peygamberin (s.a.a) risaletiyle ilgili
olarak yle buyurmutur: Ta ki Allahn kullarn
putlara ibadetten Allaha ibadete ve eytana itaatten
Allaha itaate gtrsn.1
Allah Peygamberi (s.a.a) insanlar kemale erdirmek,
nefisleri pislikten tezkiye etmek, Kuran' ve hikmeti
retmek amacyla Hak Tealann ayetlerini okumak iin
peygamberlie seilmitir.
Allah Resul insanlar karanlklardan karmak ve
onlar nur iklimine gtrmek iin kyam etmitir.
Peygamber iyilii emretmek, ktlkten sakndrmak,
temiz eyleri helal klmak, pislikleri haram klmak,
insanlara zorla yklenen kltrlerin ykn indirmek,
hayatn boynuna balanm eytani zincirleri zmek iin
meydana inmilerdir.
Peygambere iman edenler hrmet ve izzetini
gzetenler yardmna koanlar ve Kuran'a tabi olanlar
kurtulu ehli olan kimselerdir.2
1
2
Nehcul Belaa, 147. hutbe

Kuran- Kerim'deki nbvvet ayetlerinin zeti.
Peygamberler Hak Tealann insanlar zerindeki

hcceti olmak iin gelmilerdir. Bylece yarn kyamet
gn ekavet ehli olan kimseler, Eer peygamberimiz
olsayd
sapkla
ve
ekavete
dmezdik
diyemeyeceklerdir.
Merhamet sahibi olan Allah, peygamberin amellerini,
szlerini ve ahlakn btn insanlara hccet klm ve
onlar rnek olarak anmtr.
yilik etmek, cmertlik, olaylar karsnda sabretmek,
mminin hakkn eda etmek, temizlik, gler yzllk,
kadnlar sevmek, namaz klmak ve gzel koku
kullanmak bu ilahi peygamberlerin ahlakndandr.
Peygamberler, insanlar takva, temizlik, emanet,
doruluk, cesaret, vefa, drstlk, kemal, efkat, rahmet,
merhamet ve iyilie davet etmilerdir. Onlar her trl
irkin ilerden ve kt ahlaktan sakndrmlardr.
Peygamberler kyamet gn amellerin lsdr.
nsanlarn durumu onlarn durumu ile tartlr. Eer gerekli
lde insanlar ile peygamberler arasnda bit uyum
olursa, o kimseler kurtulu ehli olacaklardr aksi takdirde
ise azaba mstahak saylacaklardr.
mamet
Hak Teala nimetini tamamlamak ve dini kemale
erdirmek iin Mminlerin Emiri (a.s) ve ondan sonraki on
bir imam semitir. Bylece insanlar Peygamberden
sonra da Kurana ve Ehl-i Beyte tevessl ederek doru
yolda sabit kalacak ve ebedi olarak sapkla
dmeyeceklerdir.
Bu byk imamlar kendi hayatlarnda, ktlere ve
tauti devletlere maruz kaldklar halde bir an bile olsun
hakk beyan etmekten, iyilii emretmekten, ktlkten
sakndrmaktan ve insanlarn terbiyesi iin btn ilahi

marifetleri aklayan dualarda bulunmaktan geri
kalmamlardr. Bu imamlar Allahn hccetini; amel,
takrir, sz ve ahadetleriyle insanlara tamamlamlardr.
mamlar da tpk peygamberler gibi kyamet gn hak
terazileri olacaklardr.
Eer insanlarn hayat onlarla uyum iinde olursa
kurtulu ehli olacaklardr; aksi takdirde ilahi azaba
mahkum klnacaklardr.
Din Alimleri
Fakihler, ilahi marifet uzmanlar ve Kuran' kerim ve
rivayetleri bilen kimseler de peygamber ve imamlardan
sonra Allahn insanlar zerindeki hccetleridirler.
nsanlarn onlara uymas gerekir, artlara sahip olan bir
alime uymak tpk imam ve peygambere uymak gibidir ve
insann kurtuluuna neden olmaktadr.
Evin reisi u anlama dikkat emelidir ki, belli bir saatini
Kuran, nbvvet, imamet ve velayet-i fakihi retmeye
ayrmal, kendisi veya bu konularda uzman olan birisi
eini ve ocuklarn bu gereklerle aina klmaldr. Zira
Allahn kitabna, peygamberin nbvvetine imamlarn
imametine ve gerekli artlara sahip alimlerin velayetine
teorik ve pratik alanda tevessl etmek, dnya ve ahiret
hayrna sebep olacak ve temiz bir hayatn doumunu
salayacaktr.
Akldan uzak durmak, Kuran'dan ayrlmak,
nbvvetten ve imametten gaflet etmek ve Rabbani bir
alimden habersiz kalmak, zararl ve helak edici bir eydir.
Dnya ve ahirette insann aalk hale gelmesine sebep
olmaktadr.
Kadn ve ocuklar da bu konuda evin erkeine

yardmc olmaldrlar. Onun temiz ve faydal hizmetlerini
takdir etmelidirler. Gerektii miktarda bu ilahi
hakikatlerle aina olmaldrlar ki iyilik ve takva zere
yardmlamann anlam da budur.
Eer evin erkei bu gereklere kar gevek
davranrsa, bu durumda da kadn ve ocuklar onu tevik
etmelidirler. Evin erkeini bu hakikatlerin gereklemesi
iin ortam hazrlamaya zorlamaldrlar. Eer muhalefet
ederse, edeb ve vakar iinde ona itaat etmemeli, kendileri
Kuran, peygamber, masum imam ve Rabbani alimi
tanmann ardsra komaldrlar ki bu abann sonunda
saadete eriebilsinler.
Evin erkei evin atmosferini Kuran okumak, dua,
mnacat, hal ve Allahn zikri ve zellikle de namazla
gzel kokulara bomaldr ki din ve dnyas birbirine
karsn. Ev halk iin vnm ve gzel bir akbet elde
edilsin.
Namaz
Doru ve hal zere namaz klmak sadece evin
erkeinin grevi deildir. Aksine Kuran'a gre Allah
namaz kadn ve ocuklarna intikal ettirme grevini evin
erkeine vermitir. Dolaysyla da evin erkei de
yumuak bir tonla eini ve ocuklarn namaz alanna
sokmal, onlar bu en iyi amele tevik etmelidir.
Ehline namaz klmalarn emret, kendin de onda
devaml ol. Biz senden rzk istemiyoruz, sana rzk
veren biziz. Sonu Allaha kar gelmekten
saknanndr.1
1
Ta- Ha, 132
Kuran- Kerim'de de okuduumuz zere Hz. smailin

zelliklerinden birisi de e ve ocuklarn namaza davet
etmesidir: O ehline namaz emrederdi.1
Hakeza Kuran'da okuduumuz zere Hz. brahim
(a.s) da Allahtan kyamete kadar kendisi ve nesli iin
namaz klmay istemitir:
Rabbim! Beni ve ocuklarm namaz klanlardan
eyle.2
Allah Resul de bir ok rivayetlerde namaz gz nuru
olarak anmtr.3
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Marifetten
sonra bu namaza denk hibir ey yoktur.4
Ali (a.s) yle buyurmutur: Sizlere namaz ve
namaz korumay tavsiye ediyorum. phesiz namaz en
hayrl ameldir ve o dininizin direidir.5
Kuran- Kerim namaz, insan zahir ve batn
pisliklerinden koruyucu bir etken olarak kabul
etmektedir:
phesiz namaz fuhu ve mnkerden alkoyar.6
Neden kadn ve ocuklarmz namaza armayalm
ve onlarn namaz klmas iin gerekli ortam
salamayalm. Oysa bu durumda evin atmosferi fuhu ve
ktlklerden temizlenecek, kendimiz ve onlar daha rahat
bir ekilde yaayacaklardr. mam Bakr (a.s) yle
buyurmutur: phesiz kulun hesaba ekildii ilk ey
namazdr. Eer namaz kabul grrse dier amelleri de
kabul grr.
Meryem, 55
brahim, 40
3
Bihar, c. 77, s. 77
4
Bihar, c. 69, s. 406
5
Bihar, c. 82, s. 209
6
Ankebut, 45
1
2
Namaz zayi etmek, namaz hafife almak ve bu byk

ibadeti terk etmek, insann peygamberin efaatinden
mahrum kalmasna, kyamette utanmasna, Hak Teala'nn
rahmetinden kovulmasna ve cennete girmesine engel
olunmasna sebep olur.
Kendimizin, eimizin ve ocuklarmzn namazndan
gaflet etmeyelim. Kyamet gn kadn ve ocuklarmzn
Hak Teala nezdinde ikayette bulunmasna maruz
kalmayalm. Onlar Hak Tealann huzurunda yle
diyebilirler: Eer bizi namaza davet etmi olsayd icabet
ederdik. Amel defterimizde namazn olmay ilk
aamada kocann ve babann suudur, ikinci aamada ise
bizim suumuzdur.
Allahm! Onun namaza ilgisizlii bizleri namazdan
gafil kld. O halde ondan intikammz al, onu lanetine
maruz kl ve onun azabn bizim azabmzn iki kat karar
kl.
ocuklar ilgin fotoraflardr. Onlar byklerinin
btn davran, amel, ahlak, halet ve hareketlerini taklit
ederler. Eer namaz klar, oru tutar, Kuran okur, gler
yzl olur, muhabbet gsterir, vakar ve edeb iinde
bulunurlarsa, btn bunlar taklit ederler, bir mddet
sonra da bu hakikatler onlarn vcut iklimine ilemi olur.
Bir ok nemli rivayetlerde yle yer almtr: sa
(a.s) sahibi azab gren bir kabrin yanndan geti. Ertesi
yl ayn kabrin yanndan geince, sahibinin azaptan
kurtulmu olduunu grd. Bunun sebebini Allah-u
Tealaya sorunca yle vahyedildi: Olu bir yolu
dzeltti ve bir yetime snak verdi; olunun bu ameli
sebebiyle de onu baladk.1
1
Vesail, Alul Beyt basks, c. 16, s. 338
Ey azizler! badet ve hayrl ilerin ehli olan salih

evlatlar terbiye etmek sadece dnyevi bir yarar deil,
berzahi ve kyameti bir faydadr da; o halde bu faydal
ticaretten gafil olmamaya aln.
Ey iman edenler! Kendinizi ve oluk ocuunuzu

cehennem ateinden koruyun.
(Tahrim/6)
1
8
Aile Reisinin Byk

Sorumluluu
ALE RESNN BYK SORUMLULUU..320
Kendinizi ve Einizi Kyamet Ateinden Koruyunuz

Mbarek Tahrim suresinin bir ayetinde evin erkeine
olduka ar ve ar olduka da dnyevi ve uhrevi
faydalar olan bir sorumluluk yklenmitir.
Eer btn halk zellikle de kadn ve ocuklarn
sorumluluunu stlenen kimseler, bu ayet-i erifeye
tevecch edecek olurlarsa, ailelerin bir ok sorunlar
kendiliinden hallolacak, ev ortamndan dzensizlik,
strap ve gvensizlik ortadan kalkacak ve dzensizlikler
dzene girecektir.
cehennem ateinden koruyun; onun yakt, insanlar ve
talardr; grevlileri, Allahn kendilerine verdii
emirlere ba kaldrmayan, kendilerine buyurulanlar
yerine getiren pek hain meleklerdir.1
Evet, bu byk sorumluluk evin erkeinin
omzundadr. Erkek ev halkn tevhide, kyamete imana,
ilahi azaptan korkmaya, takva ile sslenmeye sevk
ederek, onlar slami ahlak ve adab ile terbiye ederek
geliim ve kemal ortamn salayarak terbiye ve eitim
imkann temin ederek kyamet gnnn azabndan
korumaldr.
Ayet-i erife yle buyurmaktadr: Kyametteki o
atein yakt insandr. Bu ok ok zarif ve nemli bir
meseledir.
1
Tahrim, 6
Kuran- Kerim'deki ayetlerden aka istifade edildii

gibi kyamet gnnn azab madde ve kk ise gnah ve
masiyettir. Hakikatte su ve cezann mahiyeti birdir. Yani
dnyadaki zat ve mahiyeti farkllk iinde olan su ve
cezalarn tam aksine bir durumdur. Eer bir kimse trafik
ve srclk kurallarna aykr davranarak bir su ilerse,
rnein caddenin solundan hareket ederse veya girii
yasak olan bir sokaa girerse, bir miktar para cezasna
aptrlr. Burada su insani bir ameldir. Ama cezas mali
bir cezadr. Bu amel ile mal arasnda mahiyet farkll
vardr ama varlk aleminde su ve cezann mahiyeti
birdir. Yani sulu kimsenin kyametteki cezas suunun
aynsdr ve bu su ate eklinde vcudundan darya
dou alevlenecektir.
ster ameli ister ahlaki her gnah, ister iliki boyutunda
olsun ister maddi ve manevi hi fark etmez. nsandan
ortaya kt zaman bu insann atei kabul ettii
anlamnadr. Ama bu atein zuhuru ve yakcl kyamet
gnne aittir.
Bir ok insanlar bir mr eitli gnahlara
dmlerdir. Kendileri iin gnahtan arnm bir organ
brakmamlardr. Bunlar hakikatte vcutlarnda bir ok
ate depolamlardr, kyamet gn perdeler ve rtler
kenara itilince bu ate maddi bir ate suretinde zuhur
edecek ve sahibini ebedi olarak kendine esir klacaktr.
Bu konuda Kuran- Kerim'deki u iki ayete tevecch
ediniz:
Gerekten, Allahn indirdii Kitabtan bir eyi
gizlemede bulunup onu az bir deere deienler var
ya, onlarn karnlarnda yedikleri ancak atetir. Allah
kyamet gn onlarla konumaz ve onlar
gnahlardan artmaz. Onlara elem verici azap

vardr.1
Hakeza: Yetimlerin mallarn haksz yere yiyenler,
karnlarna ancak ate tknm olurlar, zaten onlar
alevlenmi atee atlacaklardr.2
Her iki ayette de haram yemek ate yemek olarak
kabul edilmitir. Geri bugn lezzetli bir lokma
eklindedir ama yarn bu zati hakikatini apak bir ate
eklinde gsterecektir.
Bu sz varlk, yaratl, cin, mlk, ar, yeryz, erkek
ve kadnn tmyle iradesinin tecellisi konumunda
olduu kutsal bir varln (Allahn) szdr.
O, gnah ve masiyeti ate olarak grendir. Geri biz
onu lezzet verici bir amel ve lezzetli bir amel
saymaktayz. Ama O, ate yemeyi gnah ilendii zaman
da mahede etmektedir. Geri biz grmemekteyiz. Ama
o bu ate iin ilgin bir yakclk grmektedir. Geri biz
bu yakcl bile hissetmemekteyiz.
Yarn kyamet gn insanlarn gzlerinden,
namahreme bakt iin; insanlarn kulaklarndan, haram
eyler dinledikleri iin; insanlarn dillerinden gybet,
iftira, kt ve batl sz syledikleri iin; insanlarn
karnndan, haram yedikleri iin; insanlarn ehvetinden
zina, ecinsellik ve mastrbasyon yaptklar iin;
insanlarn elinden zlm, ikence, sahtekarlk, haksz
imza, saptrc yazlar yazdklar iin ve insanlarn
admlarndan, haram toplantlara gittikleri iin ateler
alevlenecektir. Bu kt organlarn sahibi dert, sknt ve
rahatszla maruz kalacaktr ve onun iin de bir kurtulu
yoktur.
1
2
Bakara, 174
Nisa, 10
Ey ailelerin sorumlular! Aileni ve kendini gnah ve

masiyetin rn olan bu ateten koru, hayatn btn
alanlarnda ilahi takvaya riayet et, kendini ve ev halkn
birka gnlk dnya, bitecek lezzetler ve gidecek olan
servet iin yakt insann kendi vcudu olan ilahi ve ebedi
azaba maruz klmaynz.
Yaktlardan biri de tatr. Ta kmrn biliyorsunuz.
Olduka sert ve muhkem bir maddedir, harareti fazla ve
yanma zaman ise uzundur. Yeryznn barnda
milyonlarca yldr ki takmr, yakt ve ate maddeleri
bulunmaktadr. Bu yakt maddelerinin basks bazen
yanar dalarn zirvesinde ortaya kmaktadr. Bu
yanardadan dklen lavlar yol stnde grdkleri her
eyi yakp yok etmektedirler. Bu maddelerin atei bitecek
gibi deildir. Kuran- Kerimin buyurduu zere
gelecekte de btn yeryzn kaplayacaktr ve bylece
btn denizler alevlenecektir.1
Bu, ada bilginlerin de ngrdkleri bir hakikattir.
Yeryz gelecekte bir ate ktlesi haline gelecektir.
Yer baka bir yer haline getirildii gn2
Yakc ve ateli maddelerle dolu bir denize benzeyen
yeryznn derinliklerine ve ileride bir ate ktlesi
halene dnecek olan yeryzne tevecch edildiinde,
cehennem ve cehennem katlarnn bu yeryznde
olduunu syleyen rivayetleri kabul etmek zorundayz.
O gnn ateinin yakt insan ve tatr. nsann ate
yakt gnah, yeryznn ate yakt ise tatr.
Yeryznn iindeki ve dndaki talarn hacmi ve
arl az deildir, ayrca da daimi ve ebedidir. Bu
alevlenen talarn ebedi oluu ise Hak Tealann iradesi
1
2
Tekvir, 6
brahim, 48
iledir. Nitekim insann gelecekte ebedi oluu da Hak

Teala'nn mbarek vcudunun iradesi iledir:
Bu gereklere tevecchen ev ve ailenin yneticisi olan
erkek bu melekuti ve semavi sesi her zamankinden daha
ok can kulayla dinlemelidir.
cehennem ateinden koruyun.1
Dk, zelil ve aalk kimselerin kyametteki yeri de
aalktr, cehennemdir. Yeryznde olan bir cehennem!
Yakt insan ve ta olan bir cehennem! Malikleri kaba ve
sk davranan bir cehennem! Azab kuatc, ar ve yakc
ve ebedi olan bir cehennem! Ehli iin ne bir lm ve ne
de beenilen bir hayat olmayan bir cehennem! Sonra
orada ne lr ve ne de dirilir.2
Amber Kokan Cennet
Evin reisi kendini ve ailesini cehennem ateinden
kurtarmaya teebbs edince, yani onlar bedensel, mali ve
ahlaki gnahlardan koruyunca, farzlar ve hayrl ileri
yapmaya tevik edince, kendisinin ve ailesinin cennete
ulama yolunu am olur. Bu cennet sidret'l mntehada
olan bir cennettir. Bu cennetin genilii btn yerlerin ve
gklerin genilii kadardr.
Sidretl- Mntehann yannda. Meva cenneti de
onun yanndadr.3
Anlald zere Sidre'tl Mnteha olduka geni bir
alemdir. yle ki genilii btn gkler ve yer kadar olan
ilahi cennet bile onun iinde yer almtr.
Tahrim, 6
Ala, 13
3
Necm, 14- 15
1
2
Kuran herkese iman, salih amel ve gzel ahlakla

sslenerek cennete komalarn emretmektedir:
Rabbinizin mafiretine ve takva sahipleri iin
hazrlanm, eni gkler ve yer kadar olan cennete
kouun.1
Ey azizler! Cehennemin az gnah ve masiyet,
cennetin az ise iman, ibadet ve Allahn kullarna
hizmettir.
Kendinizi ve ev halknz cehennem iin azk
toplamaktan koruyunuz, cennet iin azk toplamaya
tevik ediniz. u anda evin sorumluluunu stlenen
sizlerin ok byk sorumluluu vardr.
Allah Resuln ev halkna, einize, ocuklarnza ve
hizmetilerinize kar tutumlarnzda rnek almalsnz ki
kyamet gnnn azabndan gvende kalasnz ve Hak
Tealann ebedi nimetine yani amber kokan cennete
ulaasnz.
Peygamber (s.a.a) kadnlarn hakkna riayet hususunda
yeryzndeki btn insanlardan daha stn davranm ve
ocuklarn haklarna riayet hususunda byk bir rnek
olmutur.
Peygamber ifrat ve tefrit ehli deildi. Ev halkna
muhabbet, sevgi, efkat gstermi, ahlak ve amel
hususunda itidalli davranm, ev halkyla arkada olmu,
onlara kar yumuak huylu davranm, onlara nasihatte
bulunmu, onlar ibadet ve kullua tevik etmi ve onlar
kyamet azabndan korkutmutur.
Evde kadnlarna kar kadn olular seviyesinde
davranm ve ocuklarla ocuk gibi hareket etmitir.
Peygamber (s.a.a) herkes iin bir edep ve fazilet rnei
1
Al-i mran, 133
olmutur. Bir ahlak rnei, tevhid nianesi, hakka

ibadetin slogan ve hidayetin mealesi olmutur.
Drt nemli Grev
Allame Meclisi deerli kitab Biharul Envar, c. 71, s.
86da, Kendinizi ve ehlinizi ateten koruyunuz ayet-i
erifenin tefsiri hakknda ev reisinin sorumluluu ile ilgili
birka nemli meseleye iaret etmitir. Bu birka
meseleye riayet edildii takdirde aile ve ev halknn
yarnki ateten korunmas mmkndr.
1- Onlar Allaha itaate ararak
Evin reisi olan erkek hayatta olduu mddete ailesini
Allaha itaate, Hak Tealann insann dnya ve ahiret
menfaatine olan emirlerine teslim olmaya davet etmelidir.
Davet yle bir ekilde olmaldr ki, bu davete ev halknn
icabeti zor olmamaldr. Bu davet sevgi, muhabbet,
yumuak bir dil, gler bir yz, metanet, dil ve amel ile
olmaldr. yle ki kadn ve ocuklar Hak Telaya, ibadete
ilgi duymal, ak olmal ve bunu btn grevlerinden ne
geirmelidirler. Ben bu anlam kendi evimde denemeye
altm, olduka faydal oldu, sizler de deneyin faydasn
greceksiniz.
ocuklar Allaha itaate yneldiklerinde onlar tevik
ediniz,
pnz,
kucanza
alnz
ki
vcud
atmosferlerinde itaatin izleri sabit ve kalc olsun.
Kadnlar da dikkat etmelidirler ki, eleri tarafndan
Rabbe itaate davet edildiklerinde byk bir evk ve
rabetle kabul etsinler. Bylece bu kabul ediin etkisi
ocuklarnn ufkunda ortaya kacaktr.
2- Onlara Farzlar reterek
Evin erkei mmkn olduu kadar, bir blm
ilmihallerde dier bir blm ise ahlaki ve fkhi
kitaplarda yer alan Hak Tealann farzlarn ailesine

retmelidir.
Eer bu grevi yerine getiremiyorsa, en azndan onlar,
renmek iin camiye ve dini merasimlere gtrerek
renme ortamn salamal veya Hak Teala'nn farzlarn
retmesi iin rabbani bir alimi eve davet etmelidir.
Baz kimseler iin bir ilmihal okumak zor olabilir.
Bunu aklamak ise daha zor olabilir. Bu yzden sra
ocuklar ilgili dershanelere yazdrmaya gelmektedir.
Bylece kzlar ve erkekler bulu ve teklif ana ermeye
yaknken eri grevlerinden haberdar olmu olurlar.
3- Onlar irkinliklerden alkoyarak
Evin reisinin ev halkn irkinliklerden sakndrmas,
onlar gnahlarn akbetinden korkutmas ve evde gnah
reten ortam ortadan kaldrmas farzdr.
4- Onlar hayrl ilere tevik ederek
Evin reisi olan kimseye ev halkn btn hayrl
ilerinde; Allah yolunda sadaka vermek, insanlara tevazu
gstermek, byklere saygl olmak, kkleri korumak,
bireyler arasnda bar ve uzlama ortamn salamak, hak
sz sylemek, hakk aramak, hakk istemek ve zetle
hayr olan her i hususunda tevik etmesi bir farzdr.
Bu drt hakikati hayata geirmekle Allame Meclisinin
(r. a) buyurduu gibi Kendinizi ve ehlinizi ateten
koruyunuz gerei tahakkuk edecektir.
Bylece Allahn kullarn hidayete erdirmek iin adm
atmann sevabn ise Allahtan baka hi kimse
bilmemektedir.
Allah Resul, Mminlerin Emiri Aliyi (a.s) insanlar
hidayete erdirmek iin Yemene gnderdi ve bu
yolculuktan nce ona yle buyurdu: Allaha yemin
olsun ki Allahn, birini senin vastanla hidayete
erdirmesi, senin iin gnein zerine doup batt her

eyden daha hayrldr.1
Ne kadar ilgin bir ticaret ve ne kadar byk bir fayda!
Bana kalrsa yle demek gerekir: Ne mutlu yeni bir
hayat kuranlara, eine ve ocuklarna iyilik ve gzellikleri
retenlere! Onlardan her birini hidayete erdirmekle
Allah Resulnn Mminlerin Emiri Aliye (a.s)
buyurduu zere byk bir sevap elde edeceklerdir. Bu
sevap hayat ilerini idare etmek iin helal kazanmann
ardsra gitmenin sevabndan ayr bir sevaptr. Dolaysyla
kadn ve ocuklarnn geimini temin etmek iin maddi
ilerin ardsra gitmenin bir sevab ve e ve ocuklarnn
hidayeti iin manevi ilerin ardsra gitmenin de ayr bir
sevab vardr. Bu tr ev reislerinin durumu sevap iinde
sevap ve rahmet iinde rahmettir.
Bihar, c. 21, s. 361

Bunlar Allahn hudutlardr. Allaha ve
Peygamberine kim itaat ederse onu ilerinden
rmaklar akan cennetlere koyacaktr, orada
temellidirler, byk kurtulu budur.
(Nisa/13)
1
9
slamda Kadn ve
Erkek Haklar
SLAMDA KADIN VE ERKEK HAKLARI..332
Aile Haklarnn Bir Panoramas

Kadn ve erkein birbirinle kar, sahip olduklar
haklar Kuran- Kerim'de ve rivayetlerde detayl olarak
zikredilmitir ve bu konuda hibir ey ihmal edilmemitir.
nsan bu karlkl haklar okuyunca onlarn slam'n
temiz kltrnn mucizelerinden olduunu grmektedir.
Hibir ekol ve hibir mektepte bu ekilde kadn ve
erkek haklarna iaret edilmemitir ve hibir ekolde de
kyamete kadar ondan daha iyisini sunabilme gc
yoktur.
Bu karlkl haklardan bir blm farz ve bir blm
ise mstehaptr.
Farz olan haklar terk etmek, kar taraf affetmedike
azab gerektirmektedir. Mstehap olanlar terk etmek ise
hayatn tatllnn azalmasna neden olmaktadr.
Kadn ve erkein birbirine kar sahip olduklar farz ve
mstehap haklarn balca bir blm, deerli Vesail
kitab c. 20, 21 ve 22. ciltlerinde zikredilmitir. Ben
ihtiya olduunca bunlar zikretmekte, bunun detaylarn
mtalaa etmeyi ise aziz kardelerime tavsiyede
bulunmaktaym.
lk nce teberrk olsun diye bu meseleyle ilgili birka
ayet nakletmek istiyorum, daha sonra da bu konuyla ilgili
rivayetleri zikretmeye alaca.
Kadnlara iyilikle davrann.1
1
Nisa, 19
SLAMDA KADIN VE ERKEK HAKLARI.333
Erkeklerin kadnlar zerindeki haklar gibi,

kadnlarn da erkekler zerinde belli haklar vardr.1
Eleri hakknda onlarn zerine neyi farz klm
olduumuzu biliriz.2
shak b. Ammar yle diyor: mam Sadka (a.s) yle
sordum: Kadnn yapt takdirde iyilerden saylacak
olan erkein zerindeki haklar nelerdir? mam (a.s)
yle buyurdu: Onu doyurmas, onu giydirmesi ve
cahillik ettii takdirde balamasdr. mam (a.s) daha
sonra yle buyurdu: Babamn eziyet eden bir ei vard
ama babam onu balyordu.
Altnc mam (a.s) ise yle buyurmutur: Allah
Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Cebrail bana kadn
tavsiyede bulundu yle ki ben apak bir fuhu yaptn
grmedike kadn boamann caiz olmadn
zannettim.
Hakeza altnc mam (a.s) yle buyurmutur:
Kendisiyle ei arasndaki ileri en gzel ekilde yapan
kula Allah rahmet etsin; phesiz aziz ve celil olan Allahu Teala erkei kadna malik klm ve onu kadn zerinde
ynetici tayin etmitir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Ailesinin
haklarn zayi eden kimse, melundur, melundur.
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sizin
hayrlnz ailesi iin hayrl olandr ve ben de ehlim iin
en hayrl olannzm.
Hakeza yle buyurmutur: Erkein ailesi onun
esirleridir; aziz ve celil olan Allaha kullarn en
sevimlisi, esirlerine en gzel ekilde davrananlardr.
1
2
Bakara, 228
Ahzab, 50
Kadnn Erkek zerindeki Haklar

1- Hayat in Gerekli eyleri Temin Etmek
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kadnlarn
belli bir ekilde rzk ve giysileri sizin zerinizedir.
mam Seccad (a.s) yle buyurmutur: Pazara gidip
de yanmda bulunan bir dirhemle ailem iin canlar
ektii bir et alrsam, bu benim iin kle azat etmekten
daha sevimlidir.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Erkein
saadetinden biri de ailesinin ilerine bakmasdr.
2- Mbaeret
Altnc mama (a.s) yle sordular: Bir ahsn gen
bir kars vardr. Erkek grd musibetler sebebiyle
birka aydr ve hatta bir yldr onunla ilikiye girmemitir.
Elbette niyeti kadna eziyet etmek deildir, zr musibet
grmesidir. Acaba bu adam gnahkar mdr? mam (a.s)
yle buyurdu: Evet drt aydan sonra gnahkardr.
Ebuzer Allah Resulne (s.a.a) yle sordu: nsann
eiyle ilikiye girmesinin lezzeti olduu halde sevab da
var mdr? Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Evet!
Meru olmayan yoldan lezzet almas haram deil midir?
Ebuzer, evet diye arz edince Allah Resul (s.a.a)
yle buyurdu: O halde helalinin de sevab vardr.
lahi retilerde de yer aldna gre erkein, her drt
gecede bir ilikiye girmek iin einin yannda olmas
mstehaptr.
3- Geimde Refah ve Genilik
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Pazara gidip
ailesi iin hediye alan bir kimse, fakirlerin evinin
kapsna sadaka gtren kimse gibidir. O ald hediyeyi
evine gtrnce nce kzlarna vermelidir. Zira her kim
kzn sevindirirse smailin soyundan bir kle azat etmi
gibidir. Her kim hediye alarak erkek ocuunun gzn

aydn klarsa, adeta Allah korkusundan gz ya dkm
kimse gibidir. Allah korkusundan gz ya dken kimseyi
ise Allah-u Teala phesiz nimet dolu cennetlere
koyacaktr.
Musa b. Cafer (a.s) yle buyurmutur: Erkein
ailesi onun esirleridir. Her kime Allah bir nimet vermise,
o da esirlerini genilik iinde tutmaldr. Eer bunu
yapmazsa o nimetin elinden alnmas mmkndr.
Hakeza: Resulullah (s.a.a) erkei kendisi doyup da
ailesini a brakmasndan sakndrmtr.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Erkek evinde
ve ailesinde her ne kadar istemese de eyle
mkelleftir: Gzel bir muaeret, israfa kamakszn
geiminde genilik ve namusu hususunda gayretli
olmas.
Drdnc mam (a.s) yle buyurmutur: phesiz
Allah nezdinde en honut olannz ailesine en ok genilik
salayannzdr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Mslman
ailesine nafaka verince bu kendisi iin bir sadaka
saylr.
4- Kadna Sayg
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her kim bir
e edinirse ona sayg ve ikramda bulunsun.
Hakeza yle buyurmutur: Her kim eine
darbeden fazla vurursa Allah kyamet gn onu
yaratklarn balar zerinde gzleri nnde ayaa
dikerek rezil eder, yle bir rezalet ki ilk ve son
yaratklarn tm ona bakarlar.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sizden biri
eine vurur, sonra da boynuna m sarlr?
Hakeza yle buyurmutur: phesiz kadn bir

oynama vesilesidir; onu edinen kimse zayi etmemelidir.
Hakeza yle buyurmutur: Kendisi dayak yemeye
daha evla olduu halde, eine vuran kimseye aarm.
Einizi sopayla dvmeyiniz phesiz bu ksas gerektirir.
phesiz kadnlar size bir emanettir, onlara zarar
vermeyin ve onlara zorluk karmayn.
Havle Allah Resulne yle sordu: Kadnn erkek
zerindeki hakk nedir? Peygamber (s.a.a) cevab
olarak yle buyurdu: Kardeim Cebrail bana, kadn
hakknda yle tavsiyede bulundu ki, ben erkein kadna,
of deme hakknn bile olmadn sandm. Cebrail yle
dedi: Ey Muhammed! Kadnlar hakknda Allahtan
korkunuz, bunlar hayatn skntlarna ve zorluklarna
katlanmaktadrlar.
Hak Tealann emirleri, Kuran naslar, snnet ve
Muhammedi eriat esasnca kadnlar sizlere helal
klnmlardr. Sizin lezzetlerinize teslim olduklar,
karnlarnda ocuklarnz tadklar ve doum annda
birok tehlikeli arlara dar olduklar sebebiyle de
sizlerin zerinde farz haklar vardr. Onlara merhametli
davrannz, onlar honut klnz ki sizinle uyum iinde
olsunlar. Onlara kar honutsuzluk ve bkknlk iinde
olmaynz. Onlara verdiiniz mehriyeye gz dikmeyiniz
ve ondan zorla bir eyi geri almaynz.
5- Sslenmek ve Temiz Olmak
Erkek einin k giyimli ve gzel kokular kullanmasn
istedii gibi kadn da erkeinden ayn beklenti iindedir.
Temizlik, banyo, dilerini fralamak, ykanmak, taramak,
trnan kesmek, gzel kokular srmek, dzenli ve temiz
elbiseler giymek ve dier helal ssleri taknmak, kadn
sevindirmekte ve honut etmektedir. Kadnn iffet ve

temizliini artrmakta ve einden bakasn hayal
etmekten korumaktadr.
Hasan b. Cehm yle diyor: Yedinci mamn (a.s)
kna srdn grdm, ona yle arz ettim: Kurbann
olaym, kna m srdn? mam (a.s) yle buyurdu:
Evet! Erkein sslenmesi ve hazrlk iinde olmas
kadnn iffetini artrmaktadr. ffetten ayrlan kadnlar
elerini ssl grmedikleri iin bu yola dmlerdir.
mam (a.s) daha sonra bana unu sordu: Sen eini
bozgun ve perian bir halde grmek ister misin?
mam Rza (a.s) deerli babalarndan yle rivayet
etmilerdir: phesiz srail oullarnn kadnlar iffetten
ktle srklendiler. Onlarn ktle srklenmesinin
sebebi ise elerinin sslenmemesi ve kendilerine eki
dzen vermemeleri idi.
mam (a.s) daha sonra da yle buyurmutur:
phesiz kadn da erkein kendisinden bekledii
beklentiler iindedir.
Baz erkekler gerekten de ok insafszdrlar.
Kendilerine bakmamakta, ok ge tra olmakta, sigara
imekte, di ve azlar pis ve kt kokmaktadrlar. Gzel
elbiseler
giyinmemekte
ve
st
balarna
bakmamaktadrlar. Bundan da kts elerinin her
ekliyle emirlerine amade olmalarn istemektedirler.
Bunlar zalim erkeklerdir. Ceza ve knanmaya
mstahaktrlar.
6- Gzel Dilli Olmak ve dare Etmek
Kabalk, az bozukluk, sertlik ve kar tarafa sk
davranmak insan, kim olursa olsun tepki gstermeye
itmektedir. Hal ve sz, snr at takdirde kadn
incinecek ruhu geveyecek ve neticede de hayat atmosferi

aclk ve souklua ynelecektir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) bu hususta erkeklere yle
emretmektedir: Onlarla her halkarda iyi geininiz ve
onlara iyilikte bulununuz.
7- Kendi rade ve Yetkinize Riayet Ediniz
Baz erkekler bu Allah vergisi zgrlnden ve
iradesinden yz evirmekte ve tmyle kadnlarn emri
altna girmektedirler. Baz kadnlar da elerinin irade
gcn eline geirerek hayatn hakimiyetini elde etmede
ve hayat merkebini istedikleri yne doru srmektedirler.
Bu tr hayat da genellikle eytani bir hayata
dnmektedir. Hayat gnah, masiyet, israf, savurganlk
ve meru olmayan istekler dalgas kaplamakta,
maneviyat karmakta ev ve aileyi ilahi ve insani
ilkelerden saptrmaktadr. Bir ok aileler bu konuda
ocaklar sndren belalara maruzdur. Hayatn kvam
erkee bal olmak yerine kadna baldr. Erkek,
karsnn erkei olmas gerekirken kadn ei iin erkek
olmaktadr. Allah korusun eer erkek her ne kadar meru
olmayan ve Allahn emrine aykr istekler de olsa kadna
itaat etmedii durumda kadn kavga ve grlt
koparmaktadr. Bylece kadnn eliyle, ocaklar sndren
bir ate yanmaktadr. Erkek teslim olmadka veya onu
boamadka o cehennem atei asla snmeyecektir.
Ali (a.s) iradesini kaybeden, zayf ve zelil hale den
erkekler hakknda yle buyurmutur: Kadnn,
kendisini ynlendirdii her erkek melundur.
Hakeza yle buyurmutur: Kim hanmna itaat
ederse, Allah onu yzst atee atar. Kendisine, Bu
itaat nedir? soruluca da yle buyurdu: Erkekten ince
elbise giymesini istemesi ve onun da kabul etmesidir. Bir
erkek eini ikayette bulununca insanlarn huzurunda bu

tr kadnlar hakknda yle bir hutbe irat etti: Ey
insanlar! Hi bir ekilde kadnlara itaat etmeyiniz. Onun
eline hibir mal vermeyiniz. Hayatnzn ilerini ona
brakmaynz. Eer bu kadnlar kendi istekleriyle hareket
ederlerse herkesi helak ederler ve einin emrine itaat
etmezler. Bizim de grdmz gibi bu kadnlar ihtiya
annda takvaya riayet etmezler. ehvet karsnda hemen
teslim olurlar. Yallk zamanna kadar altn ve ss
dnrler. Zayflk zamannda da bencil, marur ve
kendini beenmi olurlar. Eer onlarn istekleri yerine
gelmezse btn ltuf ve muhabbetleri grmezlikten
gelirler. Eer bir ktl hatrlarnda tutacak olurlarsa
hemen korkusuzca iftirada bulunurlar, isyandan ve
tuyandan el ekmezler, srekli eytann yolunun zerine
otururlar.1
Erkein Kadn zerindeki Haklar
Hayatn temellerinin byk bir blmnn gl
klnmas erkein haklarna kadnn sayg gstermesi
ipoteindedir.
Bu hususta kadn sadece Hak Tealaya ve kyameti gz
nnde bulundurmal, ei hakknda bakalarnn emriyle
hareket etmemeli ve bakalarnn kendi hayatna
mdahalesine izin vermemelidir. Zira bakalar kendi
emirlerinde hata ve yanllk iinde olabilir veya hayatn
cemal ve celali olan kadn ve erkein gvenlii
hususunda kt bir ama tayabilir. Nice defa yeni
evlenmi kadn ve erkein hayatna mdahale etmeleri
hasetten kaynaklanmaktadr.
1
Vesail, c. 20, s. 80 Alul Beyt basks
Etkilenmek ve hislerine kaplmak, kadnlarda daha

oktur. O halde bu doal halete ve bakalarnn yanllk
ve haset etme imkanna dikkatlice tevecch ediniz.
nsani, slami ve imani hakka riayet olan kocann
haklarna riayet hususunda Allah gz nnde
bulundurun ve kyamete tevecch edin.
Erkek, kadnn kendi kadn olmasn ve kadnlk
haletlerini korumasn istemektedir. Kadnn, kadn
kalmasn gerektiini ve kadn olarak yaratldn
unutmamasn istemektedir. Kadnn naz ve ivesini
kocas iin korumasn, bakalarn taklit etmemesini,
yakn ve uzak akrabalarnn ve komularn ve
arkadalarnn,
hayatlarna
mdahalesini
kabul
etmemesini istemektedir.
Velhasl, kadn einin hanm, einin meru istekleri
erevesinde yaamal, ev ilerini einin istedii gibi
idare etmeli ve ocuklar iin bir anne olmaldr.
Baz kadnlar, kadn olduklarn unutmaktadrlar.
Kaba, sert ve kahramanca bir edaya brnmektedirler.
Oysa bu haletleri erkekleri zmekte, evlenmekten ve
yaamaktan piman hale getirmekte ve bazen de hayattan
bktrmaktadrlar.
Kadnn, ei ihtiya duyduunda teslim olmas, eri
ve ahlaki ilerde kocasna itaat etmesi ve farz hac
yolculuu dnda evinden dar kmamas erkein
kadn zerindeki farz haklarndandr. Bir takm haklar da
mstehaptr.
1- taat
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Bir kadn
Peygambere gelerek yle dedi: Ey Allahn Resul!
Erkein kadn zerindeki hakk nedir? Peygamber ona
yle buyurdu: Kocasna itaat etmesi ve isyanda

bulunmamasdr.
Allah Resul yle buyurmutur: Eer kadn be
vakit namaz klar, Ramazan boyunca oru tutar, rabbinin
evini hacceder, eine itaatte bulunur ve Alinin (a.s)
hakkn tanyacak olursa, istedii kapdan cennete girer.
imdi de yce slam Peygamberinden nakledilen u
nemli rivayetlere dikkat edin: Her salihe kadn,
rabbine itaat eder, farzlarn yerine getirir ve eine itaat
ederse, cennete girer.
Hakeza: Bir kadn namazn klar, evinde oturur,
eine itaat ederse, mutlaka Allah, nceki ve sonraki tm
gnahlarn affeder.
Hevle adndaki bir kadna ise yle buyurmutur:
Bana nbvvet makamn veren Allaha andolsun ki
erkein kadn zerinde hakk vardr. Erkek onu
istediinde icabet etmelidir. Emrettiinde isyan
etmemelidir ve asla onunla atmamal ve muhalefet
gstermemelidir.
Peygamber (s.a.a) ok nemli bir sznde ise yle
buyurmutur: Kadn einin haklarn demedike, aziz
ve celil olan Allahn haklarn deyemez.
Bu rivayetlerde de grdnz gibi sadece eine itaat
etmek, kurtulu ls deildir. Aksine kadnn iman,
ibadeti, farzlar eda etmesi, haramlar terk etmesi de onun
kurtuluu hususunda byk bir etkiye sahiptir. yle ki
btn bu gerekler, kadnn varlnda toplanacak olursa,
onun dnya ve ahirette kurtuluuna sebep olacaktr.
2- mkan Salamas
eri adan snrllk olan hususlar dnda kadn,
erkein isteine ve kendisinden lezzet almasna teslim
olmaldr. Hatta bu konuda nce davranmas ve

hazrln ilan etmesi mstehaptr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kadnn
gzel kokular kullanmas, gzel elbiseler giymesi, en
gzel taklar takmas, sabah akam kendisini eine
sunmas gerekir ve erkein haklar bundan daha oktur.
Eer kadn bu ekilde Allah Resulnn (s.a.a)
emirleriyle amel edecek olursa, eini kendisi iin
korumu, onu harama bakmaktan, bakalarna
heveslenmekten veya hatta meru bile olsa onun bunun
peine dmekten al koyar.
Bir ok ihtilaflar, ite buradan kaynaklanmaktadr.
Kadn, sadece misafirlie ve dne gittii zaman gzel
kokular, elbiseler ve ssler takmaktadr. Eine kar ise
normal bir ekilde davranmaktadr. Misafirlikten dnd
zaman da, einin kendisini o halde grmesine izin
vermemektedir. Hemen gzel elbiselerini karmakta, ev
elbiselerini giymekte, ss ve ziynetlerini toplamakta,
normal bir hale gelmektedir. Bylece eini zen, inciten,
rahatsz eden, ilikilerin soumasna sebep olan ve dier
bir ok ktlklere neden olan bir itir bu.
Gen ve orta yal erkeklerden bir ou yanma
gelerek,
elerimin
normal
olmasndan,
lakayt
davranmasndan, isteklerine cevap hususunda meyilsiz
olmasndan, eleri iin sslenmemesinden, gzel elbiseler
giymemesinden ikayeti olmulardr. Bu yzden de muta
etmek veya yeniden evlenmek istediklerini bildirmi ve
sorunlarnn zlmesini istemilerdir. Ben, kadnlara
sadece unu tavsiye ediyorum ki kadnlar bu aamada
btn vcutlaryla yce Peygamberin (s.a.a) ve Masum
imamlarn (a.s) emrine itaat etmeleri gerekir. Bu durumda
hibir sorun kalmayacak, erkek evin dnda hibir eye
heves etmeyecektir. Aksi takdirde hayatn binas viran

olacak, ev ve ailenin, balanmas mmkn olmayan
ykl gnah ise kyamet gn sizin boynunuzda
olacaktr.
Erkein kadna meyli ve kadnn einin isteklerine
teslimiyeti hususunda Allah Resulnden ok ilgin bir
emir nakledilmitir. Bu emir, Allah Resulne, kadnn
haklarn soran bir kadna cevap olarak sylenmi bir
emirdir:
Her ne kadar devenin stnde de bile olsa, nefsini
ondan esirgememelidir.
Bu sz, bu konunun ok nemli olduundan ve
erkein sevgisini kalc kldndan ve onu evin dndaki
eylerden koruduundan kinayedir. Hakeza Peygamber
(s.a.a) yle buyurmutur: Elerinizden esirgemek iin
namazlarnz uzatmaynz.
3- Evden Dar kmak
Ne yazk ki bu ok faydal gerek, yani evinden dar
kma hususunda kadnn eine itaatin farz oluu, kadn
olma ilahi haysiyetinden el eken ve elerine kar erkek
gibi davranan kadnlar tarafndan kenara itilmi
durumdadr.
Eer kadnn evden istedii zaman ve zgrce dar
kmas maslahat olsayd, phesiz merhamet sahibi olan
Allah bunu erkein iznine bal klmazd.
zinsiz dar ktlar, bir ok fesat ve fitneye sebep
oldular, toplumun temizlik ve metanetini altst ettiler.
stelik normal bir ekilde de dar kmadlar, en gzel
elbiselerini giyindiler, en gzel ekilde sslendiler,
salarn ve yzlerini aa vurdular. Sokak ve pazardaki
insanlar karsnda nazl edalar sergilediler ve
ivelendiler. Bazen bu hususta erkein kskanlk ve
gayret mealesini de sndrdler, bylece onun

oynamalarna itiraz etmemesini saladlar, Yahudi ve
Hristiyanlarn eytani kltrlerine kendi tabirlerince
medeniyet ve yenilikilie tabi oldular ve kyamete kadar
telafi edilmesi mmkn olmayan bir ok musibet ve
belalar slam ve Mslmanlarn bana getirdiler.
Resulullah (s.a.a) kadnn einin izni olmakszn
evinden dar kmasn yasaklamtr. Eer kacak
olurlarsa, geri dnnceye kadar gklerdeki btn
meleklerin ve yanndan getikleri insan ve cinlerin laneti
onlarn zerine olur.
mam Sadk (a. s) yle buyurmutur: Ensardan bir
ahs yolculua knca eine geri dnnceye kadar evden
dar kmamsn nemle vurgulad. O kadnn babas
einin yolculuk srasnda hastaland. Kadn birisini Allah
Resul'nn yanna gnderdi ve babasn ziyaret iin izin
vermesini istedi. Peygamber yle buyurdu: Eine itaat
et ve evinde otur. Hastann durumu ktleti ve kadn
yine slam peygamberine mesaj gnderdi ama slam
peygamberi ayn cevab verdi. Bylece babas dnyanda
gt, kadn peygambere yeniden mesaj gndererek
babasnn cenaze merasimine katlmasn istedi.
Peygamber (s.a.a) ayn cevab verdi. Babasn topraa
gmdler kadn evinde kald. Peygamber ona yle mesaj
gnderdi: Ey kadn! Allah kocana bylesine itaat ettiin
iin baban ve seni balad.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) erkeklere nemle yle
tavsiyede bulundu: Kadnlar yabanclar grmekten
sakndrn. Zira onlarn rtl kalmas iffetlerini daha
ok korur, kadnlarn dar kmas ve genel yerlerde
hazr bulunmasnn, gvenilir olmayan kimseleri eve
gtrmekten fesad daha fazla deildir. Eer einin
senden bakasn tanmamasn salamaya gcn

yetiyorsa bu ii yap.
4- Erkee Eziyet Etmekten, Kt Ahlakl ve Kt Dilli
Olmaktan Saknmak
slam Peygamberi (s.a.a) ok ilgin aklamalarda
bulunmutur. Peygamber (s.a.a) kadnlar iin bir
konumasnda yle buyurmutur: Ey kadnlar! Kendi
ss ve ziynetinizden bile olsa ve hatta bir hurma tanesi
kadar bile olsa sadaka veriniz. Zira sizlerin ou
cehennemin odunlarsnz. Lanet edersiniz, elerinizin
hizmetlerini takdir etmezsiniz.
Bir kadn yle arz etti: Biz de annelik ediyoruz,
ocuklarmz aylarca karnmzda tayoruz, ona st
veriyoruz, evleri idare eden bu kzlar ve kardelere
merhametli davranan bu baclar bizim trmzden
deiller midir? Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Elbette, sizler hamile olmakta, ocuk dourmaktasnz,
st vermektesiniz, merhamet ve duygu sahibisiniz. Eer
einizle uyumsuzluk iinde olmasaydnz ve de ona eziyet
etmeseydiniz namaz klan hibir kadn kymet ateinde
yanmazd.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: kiinin
namaz kabul edilmez: Sahibinin yanna geri dnnceye
kadar kaan hizmetinin, sabaha kadar einin
kendisinden raz olmad kadnn ve insanlar istemedii
halde onlara nderlik eden nderin.
Ali b. Cafer (a.s) kardei mam Kazma (a.s) yle
sordu: Eini fkelendiren kadnn namaz olur mu? Bu
kadnn Allah nezdindeki hali nasldr? mam Kazm
(a.s) yle buyurdu: Kocas raz olmadka isyan
iindedir.
Allah Resul (s.a.a) Havleye yle buyurdu: Beni

doruluk ve drstlk zere risalet makamna seen
Allaha yemin olsun ki, erkek eine fkelenince Allah da
o kadna fkelenir.
Allah Resul (s.a.a) kadnlardan, elerinin gcnn
yetmedii eylerle mkellef klmamasn ve einin
saygnln akraba ve yaknlarnn yannda korumasn
istemektedir.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Eini zen ve
ona eziyet eden bir kadn melundur, melundur. Eini
ycelten, ona eziyet etmeyen ve btn hallerinde eine
itaat eden kadn ise saadet ehlidir, saadet ehlidir.
5- Evde Hizmet
Allah Resul (s.a.a) Havleye yle buyurmutur: Ei
iin gzel yemek yapan bir kadna, Allah da cennette
eit eit yemekler hazrlar ve yle der: Dnyada
ektiin zahmetlere karlk ye ve i.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Gzel
grnm kazanmasn isteyerek evinde bir eyi baka bir
yere intikal ettiren her kadna Allah rahmet gzyle
bakar. Allah kendisine rahmet gzyle bakt bir kimseye
ise asla azap etmez.
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: phesiz Hz.
Fatma (a.s) evin iinde almay, hamur yourmay,
ekmek piirmeyi ve evi sprmeyi stlenmiti.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) ise odun tama ve eve yiyecek
getirme gibi evin dndaki ileri stlenmiti.
6- Kocaya htiram Etmek ve Ona Kar Gzel
Davranmak
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Kadnn
cihad eine gzel elik etmesidir.
Erkein ektii zahmetleri takdir etmek, ona kar

sevgi ve muhabbet ile konumak, erkein fakirlik ve
yokluuna sabretmek, onu candan arlamak, eve geldii
zaman karlamak, gittii zaman uurlamak, caiz olan
gnlerde sorgusuz sualsiz erkeine teslim olmak,
sslenmek, gzel taklar takmak, gzel elbiseler
giyinmek, en gzel ve uygun ekilde ve uyumlu ekilde
yaam ilerini idare etmek, giderlerinde kanaat iinde
olmak, eine gcnn yetmedii eyleri yklememek ve
benzeri eyler slam Peygamberi ve Masum mamlarn
(a.s) kadnn einin kocas karsndaki grevleri olarak
belirledikleri eylerdir ve btn bunlar kadnn cihad ve
eine gzel elik etmesidir.
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Kadn iin
Rabbi nezdinde, eini raz etmekten daha gl ve
kurtarc bir efaati yoktur.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Bir grup kimse
slam peygamberinin (s.a.a) huzuruna vard ve yle arz
etti: Bykleri iin secdeye kapanan bir topluluk
grdk, siz de bize buna izin veriyor musunuz?
peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Hayr, eer byle bir
eyi emredecek olmu olsaydm, kadnn erkee secde
etmesini emrederdim.
Allah Resul (s.a.a) Havleye yle buyurdu: Zorluk
ve refah durumunda eiyle uyuan, ona itaat eden her
kadn Allah Eyyubun eiyle hareder, kocasnn kt ve
ac szlerine tahamml eden her kadna ise Allah-u Teala
her kelimesi iin oru tutan mcahidin sevabn inayet
buyurur.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Erkein
kadn zerindeki hakk evin n yakmas, yemek
yapmas, kapya geldiinde onu karlayp kendisine
ho geldin demesi, kendisi iin bir leen ve havlu

hazrlamas eline su dkmesi ve bir zr olmakszn
kendini ondan esirgememesidir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s), Hz. Fatmann (a.s)
vefatndan sonra cenazesinin yanda durdu ve yle arz
etti: Allahm! Ben Peygamberinin kzndan razym.
Allahm! O u anda panik iindedir, sen onun munisi ol.
7- Kocanzdan Bakas in Sslenemeyiniz
Allah Resul (s.a.a) Havleye yle buyurdu: Ss ve
ziynetini kocandan bakalarna gstermemeli; kocann
gyabnda gzel koku srme; dikkat eken bartsn ve
kol bileini bakasna gsterme. Byle yapacak olursanz
dininizi helak etmi olur ve Allah gazaplandrrsnz.
Peygamber (s.a.a) kadnn evin dnda bakalarnn
dikkatini ekecek gz alc elbiseler giymesini ve ses
karan taklar taknmasn yasaklamtr.
Allah Resulnden (s.a.a) ok nemli bir hadis rivayet
edilmitir. Mslman kimseler bu hadise ok ilgi ve
dikkat gstermelidirler. Bir erkein ei sslenir ve de
evinin kapsndan dar karsa, o erkek deyyustur. Onu
deyyus olarak adlandran kimse gnah ilemi saylmaz.
Bir kadn sslenerek evinden kar ve erkei de buna raz
olursa erkei iin kadnn att her adma karlk atete
bir ev bina edilir. O halde elerinizin kanatlarn krpnz
ve kanatlanmasna izin vermeyiniz. phesiz kanatlarn
krpmakta honutluk ve mutluluk vardr.1
8- Kocanzn zni Olmadan Malnda Tasarrufta
Bulunmaynz
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Kadnn
kocasnn izni olmakszn kle azat etmesi, sadaka
vermesi, bir tedbirde bulunmas, bata bulunmas veya
1
Bihar, c. 103, s. 249
adakta bulunmas caiz deildir. Ama farz olan zekat,

iyilik ve sla-i rahimde bulunmak izne bal deildir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kadn
kocasnn izni olmakszn bir bata bulunamaz, bunu
yapacak olursa kadna gnah, erkee ise mkafat
vardr.
Son olarak u nkteyi hatrlatmay gerekli gryorum
ki kadn ve erkein haklar ile ilgili rivayetler deerli
Vesail kitabnn 20 ila 22. ciltleri (Alul Beyt basks) ile
birka rivayet de Biharul Envarn, 103. cildinden
istifade edilmitir. Btn bunlar bu blmdeki saysz
rivayetlerden bir kadr. Daha detayl bilgi almak
isteyenler o deerli kitaplara mracaat etmelidirler.
Annesi onu, gszlkten gszle urayarak

karnnda tamtr. ocuun stten kesilmesi de iki
yl iinde olur.
(Lokman/14)
2
0
Hamilelik, St Emzirme
ve isimlendirme
Dnemi
HAMLELK, ST EMZRME VE SMLENDRME DNEM...352
Hamilelik Dnemi
Hamilelik dnemi, annenin sevgi ve duygu oca ve
Allahn rahmet nianesi olarak ocuk sahibi olmaya ve
tertemiz bir deste gl veya ocuun gzel ve masum
yzn grmeye ak olduu halde, olduka zor, ar,
strapla i ie ve bir ok ruhsal ve bedensel
rahatszlklarla kar karya kald dnemdir.
Kadnn erkei ve etrafndaki akrabalar, tmyle
kadn korumal, ona bakmal ve onu her an gz altnda
tutmaldrlar. Zira en kk bir uygunsuz davran, feryat,
strapl sz, uygunsuz kelime, kt ahlak, hamile kadna
her trl eziyetin olumsuz etkileri olmakla birlikte,
rahimdeki gnahsz ocuk zerinde de ok olumsuz
etkileri vardr.
Eer gelin ve damat, damadn veya gelinin anne ve
babasnn evinde yayorlarsa, her iki tarafn anne ve
babas, eri bir grev, farz bir teklif ve ahlaki bir
sorumluluk olarak, erkei hamile kadna kar tahrik
etmekten saknmal ve ikinci olarak da hamile kadnn
haline mmkn olan her ekliyle riayet etmelidirler.
Erkein anne ve babas, gelin ve damadn huzur dolu
hayatna her trl mdahaleden saknmaldrlar. Gelinin
anne ve babas da damadn hor grmekten saknmal, o
iki gencin hayatn altst etmemelidirler. Zira kadn ve
erkein etrafndaki herkes onlara oranla, zellikle de
rahimde olan ocua oranla byk bir sorumluluk

tamaktadrlar.
Eer etraftakilerin kt ahlak, tartmas, kaynanann
veya kayn babann yersiz beklentileri, gelinin anne ve
babasnn istekleri veya grmcenin mdahalesi
sebebiyle hamile kadna yaplan eziyetler neticesinde,
rahimdeki ocua en kk bir zarar verilecek olursa,
phesiz bu eziyet eden kimseler, ilahi adalet
mahkemesinde Hak Tealaya cevap vermek zorundadrlar
ve hibir makul cevaplar da yoktur. O gn adalet
gndr. Yaptklar zulm sebebiyle, iddetli bir intikama
maruz kalacaklardr. Kuran- Kerim, herkesi en
knden en byne kadar, her trl amel, ahlak,
hareket, duru ve tavrlar hususunda sorumlu
bilmektedir.
Rabbine And olsun ki mutlaka onlarn hepsini
yaptklarndan dolay sorguya ekeceiz.1
Onlar durdurun; nk onlar sorguya
ekilecekler.2
phesiz kulak, gz ve kalb, bunlarn hepsi ondan
sorumludur.3
Ramazan, Muharrem ve Sefer aylarnn tebli
gnlerinde lkenin ou yerinden yeni evlenen genler
tarafndan gnderilmi bir ok mektuplar almaktaym. Bir
ok ailelerin ihtilafn halletmeye altm. Sularn ou,
byklere ve genlerin etrafndaki kimselere aitti. htilaf
sebebi, genellikle kayn babann, zellikle de kaynanann
yersiz beklentilerinin veya gelinin anne ve babasnn
yersiz beklentileriydi. mam Sadkn (a.s) da buyurduu
Hicr, 92- 93
Saffat, 24
3
sra, 36
1
2
gibi, bir ok ahlak ve dine aykr atmalarn ve

srtmelerin kaynanda haset yatyordu. Elbette baz
gelinlerin de ihtilaf karma hususunda suu vard. Yalar
kk olduundan veya tecrbeleri olmadndan
affedilmesi gerekirken, bykler affetmemi ve neticede
de ihtilaf ateleri alevlenmiti. Ahlaki ve dini eksiklikler
de bu atein daha fazla alevlenmesine katkda bulunmu
ve bazen glden daha taze iki gencin hayat, dalmaya
ve arzularnn rzgara savrulmasna neden olmutu.
Bildiiniz gibi kadn ve erkek, her insan ftrat gerei,
bamszl ister, Allah vergisi zgrle ak besler. Bu
zgrlk ve bamszln ortadan kaldrlmas, slama
gre her kimden veya her kime yaplrsa yaplsn, bu
byk bir gnah ve irkin bir sutur. Hamile kadna
tevecchn ve gvenliinin korunmasnn sz konusu
edilmesi, hamile olmad dnemlerde, kadna ilgisizlik
gsterilebilecei veya kt ahlakl davranlabilecei
anlamnda deildir. Aksine slam asndan, aile sistemi
konusuyla ilgisi bulunduundan ve hamile kadnn hassas
durumu sebebiyledir. Aksi takdirde her zaman ve her
artlar altnda, insanlarn zgrlk ve bamszlna
riayet etmek, herkes tarafndan gerekli ve farz bir eydir.
Eer aileler iin gerekten mmkn ise, zorluk ve darlk
iinde kalmayacaklarsa, bandan beri, gelin ve damad
bamsz klmal ve ayrmaldrlar. Onlara kar hibir
beklenti iinde olmadan davranmal, affedici ve zetle
slami,
insani
ve
duygusal
bir
davranla
davranmaldrlar.
Her iki tarafn da anne babas, ocuunu ve
akrabalarn grmek adna sla-i rahimde bulunmal,
onlara kendi evinde kucak amaldr. Bu geli
gidilerinde, gybet, iftira, mdahale, sorgu, sual, gelin
veya damad soutmak gibi ilerden saknmaldrlar. Bu

tr iler, hayvanlk huyundan daha kt ve bir tr
yrtcl andrmaktadr.
Eer her iki ailenin, gelin ve damat iin ayr bir ev
tutma imkan yoksa, o zaman da evlerin bir blmn
onlarn eline vermelidirler. zellikle birbirine kar tam
bir ak iinde olduklar bu en iyi dnemde, tatl
hayatlarnn acya dnmemesine almaldrlar.
Damadn evindeki gelin, nceki hayatndan gnl
rahatl iinde el ekmi ve yeni hayata adm atm ilahi
bir emanettir. Gelinin evindeki damat da Hakkn bir
nimetidir. Dolaysyla tpk ocuklar gibi bu nimete
riayet etmelidirler. Bu riayetler, Kuran- Kerim ayetleri
ve rivayetlerinin de belirttii zere ibadettir. badetin
mkafat ise, Hak Tealann rzayeti ve kyamette ebedi
cennettir. Damadn anne ve babas ve ayn ekilde gelinin
anne ve babas, kendi evlilik yllarnda, ya
etrafndakilerden ve yaknlarndan hayr ve ycelik
grm, onlarn yannda hayatlarn iin banda veya
genliin baharnda baldan daha tatl bir ekilde
geirmilerdir veya gelin ve damadn en tatl hayat
yaamalar gerektii o gnlerde tam tersine kayn
babasndan, kaynanasndan, grmcesinden veya gelinin
anne ve babasndan aclar grm, skntlar ekmilerdir.
Ama her haliyle bugn kendileri damat ve gelin sahibi
olmulardr. Kendilerini o iki gencin yerine koymaldrlar.
O ikisinin huzur ve gvenliini korumann ve birbirine
daha yeni erimi bu iki yeni gln hayatna yersiz
mdahalelerden saknmann onlarn hayat atmosferinde,
sefa, samimiyet, ak, ilgi ve bamlln glendirdiini,
mutlu bir hayat yaamalarna ortam saladn, ilahi
nimetlerden sevin ve mutluluk iinde istifade ettiklerini

hesaba katmaldrlar.
Tam tersine, yersiz mdahalelerin, ekimelerin, surat
asmalarn, haddinden fazla beklentilerin ve kt ahlakn
onlarn hayatn tatszlatrdn, hayattan soumalarna
neden olduunu, bazen, huzur ve gvenlerini ortadan
kaldrdn, iki aile arasnda kin ve dmanla sebep
olduunu ve neticede de iki susuz insann hayatn
mahvettiini dnmelidirler. Hatrladm kadaryla
deerli Usul-i Kafi kitabnda u ok nemli ve yce
rivayeti grdm:
Hz. Adem, yeryznde hayata yeni balad zaman,
altnc mamn da (a.s) buyurduu zere; Hak Tealann,
bir nasihat ve temiz bir hayat sermayesi olarak
kendilerine hayatlarnn ilk anlarnda buyurduu sz
uydu:
Kendin iin istediini dierleri iin de iste; kendin
iin beenmediini bakalar iin de beenme.
Damadn anne babas ve ayn ekilde gelinin anne ve
babas, gelin ve damadn akrabalar, kendi hayatlarnda
istedikleri eyi o ikisi iin de istemeli ve kendileri iin
istemedikleri bir eyi gelin ve damat iin de
istememelidirler. Eer bu ilke btn insanlar tarafndan
herkes iin riayet edilecek olursa hi bir sorun ortaya
kmaz. Ortaya kan sorunlar da ok kolay bir ekilde
hallolur.
imdi de Kuran- Kerim de kadnn hamilelik
dnemiyle ilgili yer alan u iki ayete dikkat ediniz:
Biz insana, ana ve babasna iyi davranmasn
tavsiye etmiizdir. Annesi onu, gszlkten
gszle urayarak karnnda tamtr. 1
1
Lokman, 14
Biz insana, anne ve babasna iyilik etmesini

tavsiye ettik. Annesi onu, (karnnda) zorlua
urayarak tad ve glkle dourdu.1
Size gre bu zor dnemde, bu zayflk, sknt,
meakkat, strap ve endie dneminde hamile kadnn
saygs gzetilmesi ve hakkndaki tm gerekli ilere
riayet edilmesi gerekli deil midir? Hamile kadnn haline
riayet etmek, ilk derecede eri, rfi ve ahlaki bir grev
olarak evin erkeinin, ikinci aamada ise btn
yaknlarnn zerinedir. Buna riayet edilerek annenin ve
rahimdeki ocuun ruhsal ve bedensel esenlii
korunmaldr.
Hamilelik Dneminin Grevleri
Bu hamilelik dneminin her kadn iin rahatsz edici,
yorucu bir dnem olduu hususunda hi bir phe yoktur.
Bu dnemin skntlarn tadan ve rahatszlklarn gren
anneler eer ocuk ak sebebiyle olmasayd ikinci defa
hamile olmaktan saknacaklard. Zira bu dnemde
kadnn farkl organlar ilgin bir faaliyete koyulmaktadr.
Baz i salg bezleri daha fazla salg salglamakta,
beden daha fazla enerji tketmektedir ama zahiri
isteksizlik veya gereksiz bulantlar sebebiyle hamile
kadn
yemek
yiyememekte
ve
kendisini
koruyamamaktadr.
Baz kadnlar ise kendi esenliklerini korumak ve
ceninin karnlarnda imanlamasn veya bymesini
nlemek iin zel ve zor perhizlere balamaktadrlar. Bu
dnemde kendilerini gerekli yiyeceklerden mahrum
klmaktadrlar. Ve kilo almamaya almaktadrlar. Veya
1
Ahkaf, 15
ocuun fazla gelimesine engel olmaktadrlar. Bylece

karn derilerinin bozulmamsna, krmamasna veya
doum esnasnda aclarnn artmamasna zen
gstermektedirler. Oysa hamile kadn dikkat etmelidir ki
hamileliinin ilk gnnden itibaren artk o bir kii
deildir aksine iki kiidir. Hamileliinin tm
dnemlerinde kendisinin ve ocuunun esenliini temin
eden bir perhiz iinde olmaldr. Hamileliin sonunda bir
deri, bir kemik hale gelmemelidirler. ocuklar yeterli
besini alamadklar iin zayflk ve gszlk iinde
dnyaya gelmemelidir.
Hamilelik dneminin rahat gemesi iin ne
hastalanacak kadar fazla iman olmal, ne de doumun
ykn ve ocuunun geliimini engelleyecek kadar
zayf olmaldr. Gnlk besin miktarn doru ller
zere tayin etmeli, kendisi iin gerekli olan kaloriyi tam
bir dikkatle almaldr.
Hamile kadnlarda salg bezlerinin fazla salg
yapmasndan dolay bedendeki enerji tketimi hzla
gereklemektedir. Bu yzden de kendi kendine
yiyecekler daha iyi ve daha kolay bir ekilde
hazmedilmektedir. O halde eer vcud byle olmasayd
kadn hemen imanlard. Ama faaliyetlerin art sadece
ceninin varl sebebiyledir. Dolaysyla da ceninin hzla
geliimi iindir. Bu yzden anne bedenindeki besin
maddesinin azalmas durumunda annenin bedenindeki
bbrek, ilik ve dier yerlerinde kalan eski stoklardan
istifade etmek ve eksikliini gidermek zorundadr.
Rahimdeki ocuk vcudun farkl organizmalar iin
kire, kalsiyum ve demir maddelerine ihtiya
duymaktadr. O halde mehur bir deyimle, anne
karnndaki ocuk, demir ve kalsiyum ile kendini

yetitirmektedir.
Demir, ocuun kan yaps iin gerekli bir maddedir.
Aksi takdirde gerekli demir vitaminleri alnmazsa
kandaki alyuvarlarn ilk ekirdei olan hemoglobin
meydana getirilemez ve dolaysyla da ocuk annenin
depolanm demirinden istifade etmek zorunda kalr.
Bylece de anne yava yava kanszla dar olur,
phesiz doumdan sonra ocuk da kanszla maruz
kalr.
Anne kendisine ve ocuuna gerekli olan demiri
alabilmek iin gnlk yetecek miktarda fasulye, bakla,
mercimek gibi tahl rnlerini, karacier, et gibi demir
bulunduran besin maddelerini ve sonra da iinde demir
bulunan elma, zm, hurma gibi benzeri meyveleri
tketmek zorundadr.
Kiresel maddeler ocuun beden yapsnn ilk ta
konumundadr. Zira ocuk kendi kemiksel organizmas
iin rahim iindeki hayat dneminde en azndan krk ila
elli gram kiresel maddelere ihtiya duymaktadr. Anne
bu miktar kalsiyumu yava yava gnlk yemekleriyle
almaldr ki ceninin kemik yapsnn ihtiyalarn
giderebilsin aksi takdirde kendi organizmalar iin gerekli
kiresel maddeyi elde edemeyen cenin, anne bedenindeki
kalsiyumdan istifade etmeye alr. Bu yzden annenin
yava yava kemikleri gever, dileri rr, salar
dklr, gnden gne zayfla ve gszle der.
Kire maddelerini, st, peynir, yourt ve kaymak gibi
farkl st rnleri, buday ve arpa gibi tahl rnleri veya
armut, elma gibi benzeri meyveler yoluyla anneye
yedirmek, bu yolla ceninin beslenme ve gelimesine

yardmc olmak mmkndr.1
Aziz slam dini de, hamilelik dneminde annenin
saln korumak, ceninin akl ve bedeninin geliimini
salamak ve ocuun anne rahminden gzel bir ekilde
oluumunu temin etmek iin annenin ve doduktan sonra
ocuun beslenmesi iin zel bir takm emirler vermitir.
Onlar ilgili kitaplarda mtalaa ediniz.
Elbise tr, elbise rengi, ayakkab, annenin geli
gidii, kadnn hamilelik dneminde eve mahrem ve
namahrem kimselerin geli gidii ve o dnemde dikkat
edilmesi gereken hususlar, Hakkn temiz kltrnde ona
oranla klavuzluklar vardr.
Hamilelik dneminde anne eer Allah zikretmekten,
ilahi toplantlara katlmaktan, Kuran okumaktan, farzlara
tevecch etmekten ve huzurunu salamaktan gaflet
gstermezse, bunlarn ocuun ruh ve beyni, ruhsal ve
manevi geliimi zerinde ok olumlu etkileri olacaktr.
Hamileliin bizzat kendisi de ilahi dinde bir tr
ibadettir ve bu ibadetin ok byk bir sevab vardr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Evet kadn
hamile olunca oru tutan, geceyi ibadetle geiren ve
Allah yolunda canyla ve malyla cihad eden kimse
gibidir.2
Elbette kadn ve erkek kendi aralarnda rzayet
gstererek kendilerini ocuk sahibi olmaktan muaf
tutabilirler. Ama bu i sebebiyle ok faydal bir ticareti
kaybetmi olacaklardr. Elbette ocuk sahibi olma
hususunda da kaytsz artsz yaamak doru deildir.
Aksine bedensel ve ruhsal g, sabr, ocuk terbiyesi ve
1
2
Rahnema-i Mader, 6
Bihar, c. 101, s. 106
ocua bakmak hususunda azim sahibi olmak ve

giderlerini karlamak gibi konular da gz nnde
bulundurulmaldr. ocuklarn says anne ve babann
bakamayacaklar bir seviyeye gelmemelidir. Allah
korusun bylece insanlarn anne ve babalarna beddua
ettii kimseler haline gelirler.
Doum
ocuun doum anlar, ilk aamada anne daha sonra
baba ve daha sonra da akrabalar iin olduka tatl
anlardr. Ama kadnn en zor anlar saylmaktadr. nk
arlar, skntlar artmtr ve bu ocuu dourmak iin
fevkalade zorluklara katlanmak zorundadr.
Onun bu tahamml byk bir ibadettir. Masumlarn
buyurduu zere sevab ve mkafat olduka oktur.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kadn ocuk
dourunca, onun iin azamet ve bykl derk
edilemeyecek kadar bir sevap vardr.1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Doum
yaparken len kadnlar iin kyamette hibir hesap
yoktur. Zira ocuunu dnyaya getirme hzn iinde
lmtr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kadn
doum yapnca ona hurma veriniz. Zira Allah, Meryem-i
Kbraya doum yaptnda hurma yemesini emretmitir.
Eer varsa Medine hurmasndan yoksa kendi
ehirlerinizdeki hurmalardan yedi tane hurmay kadna
yediriniz.
Nitekim bir kuds hadiste Allah-u Teala yle
buyurmutur: zzet, celal, azamet ve yceliime
1
Bihar, c. 101, s. 106- 107
andolsun ki, eer kadn ocuk dourduu gn hurma

yiyecek olursa, dourduu ocuk erkek olduu takdirde
sabrl, kz olduu takdirde ise yine sabrl olacaktr.1
Doum meselesi, doum odas, dourtan ebe ve orada
toplanan kimseler, slam'n byk ilgi gsterdii bir
husustur. slam anne ve ocuun ruh ve beden salna
tmyle riayet edilmesini istemitir.
Bebein Elbisesi
Hz. Hasan- Mcteba (a.s) dnyaya gelince Resulullah
(s.a.a) ev ilerini ynetenlere ona beyaz elbise
giydirmelerini emretti. Dikkat gstermedikleri iin
ocua sar bir elbise giydirdiler ve yce Peygamberin
eline verdiler. Peygamber onu ald, pt, dilini azna
koydu, dudaklarn emdi ve daha sonra yle buyurdu:
Size ona beyaz elbise giydirmenizi emretmedim mi?
Daha sonra beyaz bir elbise istedi ve aziz torununu
onunla rtt, sar elbiseyi bir kenara att, daha sonra sa
kulana ezan, sol kulana ise kamet okudu. Onu Hasan
olarak adlandrd ve bu ileri Hz. Hseyinin (a.s)
doumunda da aynen uygulad.2
ocuun lk Gdas
Byk alim olan Kuleyni deerli kitab Kafide u
rivayeti nakletmitir: ocuunuzun damana Frat
suyunu ve Hz. Hseyinin mezar topran srnz;
bulunmazsa yamur suyuyla slatnz.3
Bihar, c. 101, s. 116
Vesail, c. 21 , s. 409
3
Vesail, c. 21, s. 407
1
2
Ezan ve Kamet
Sylendii zere ocuun faaliyete balayan ilk organ
kuladr. Kuran da kulak iin byk bir nem
gstermitir.
Kulak doumun ilk anlarndan itibaren iitmekte,
beyin iittii eyi alglamakta ve korumaktadr.
Ses ocuun duyu organlarnda etki yaratmaktadr.
Dolaysyla ev uygunsuz, haram ve kt seslerden uzak
olmaldr. Aksi takdirde ocuk fikirsel ve ruhsal adan
kirlenecektir.
Allah Resulnn (s.a.a) ve masum imamlarn metodu
doumun ilk anlarnda ocuun sa ve sol kulana ezan
ve kamet okumaktr.
Tevhid, nbvvet, imamet, kurtulua ve namaza doru
ar sesi ocuklarnzn kulan okamaldr ki hayata
bu gereklerle balamal ve bu gereklerle bitirmelidir.
Mslman olarak dnyaya gelmeli ve Mslman olarak
lmelidir.
Daha bir gnlk ocuktur, anlamyor, grmyor,
uuru yok, alglama gc yok demeyiniz. ocuk btn
bunlara yeni, faal, gl ve kudretli bir ekilde sahip
bulunmaktadr.
Allah rahmet etsin stat Muhit Tabatabaiden yle
dediini iittim: Amerikal 23 yandaki bir kz ocuu
beyin hastalna yakalanmt, onu ameliyat ettiklerinde
kendine geldii zaman Franszca din arklar sylediini
iittiklerinde anne ve babas armlard. Doktor neden
ardklarn sorduklarnda ise yle demilerdir:
Kzmz bir kelime olsun Franszca bilmemektedir.
Franszca kitaplar bile yoktur ve hayatnda bir Fransz
arkada da bulunmamaktadr. Ama daha sonra anne
aniden o kznn bulmacasn zd:
Annesi yle dedi: Kzm aylkken ikinci dnya

savandan kaan baz Franszlar Amerikaya gelmilerdi.
Onlar arasnda bakclk grevini stlenen bir kadn
bulunuyordu. O kadn kilise ayinleri hususunda ok
tutucu biriydi evimizin yaknlarnda bir yere tandlar.
Bazen bizim eve geliyor ocuumu kucana alyor, onun
alamasn susturmak iin kulana bir eyler
fsldyordu. O ninni sylerken mrldad eylerin, dini
motifler tad anlalyordu. te o gn dini szler
fsldamak ocuun beyninde yer etmi ve yirmi
yandayken kendine geldiinde elinde olmakszn
beynindeki o szlerin sureti dile gelmitir!
O halde doumun ilk anlarnda ezan ve kamet
sylemek ve lmn ilk anlarnda telkinde bulunmak
etkisiz deildir. Zira kulak alan ilk organdr ve de ayn
zamanda iten den ilk organ saylmaktadr.
ocuun Doum Annda u Adaplara Riayet Ediniz
Mekarimul Ahlak kitabnn sahibinin nakline gre
Masum mam (a.s) yle buyurmutur: ocuun doum
annda u yedi haslet snnettir:
En ncesi adn koymaktr. Ban tra etmek, salar
arlnca sadaka vermek, akika1, ocuun bana
zaferan srlmesi, snnet edilerek temizlenmesi ve
komulara akika yedirilmesi.2
mam Sadk (a.s) akika vermeyi olduka nemle
vurgulanm bir mstehap olarak kabul etmekteydi. yle
ki akika hususunda farz (gerekli) kelimesini
kullanmtr:
1
2
ocuk doarken verilen yemek

Vesail, c. 21, s. 411- 413
Akika farzdr (gereklidir).1

mam Musa b. Cafere (a.s) snnet hakknda sorulunca
da yle buyurmutur: ocuk yedi gnlkken snnet
ettirilmesi snnettir. 2
Anne St
Annenin ocua iki yl st vermesi Allahn kitab
Kuran- Kerim'de sz konusu edilen bir meseledir.
Anneler, ocuklarn emzirmeyi tamamlatmak
isteyen (baba) iin, tam iki sene emzirirler.3
ocuun stten kesilmesi iki yl iinde olur. 4
Evet, ocuun rzk annenin gsndedir. Anne ahsi
sebepler yznden, kendi ham hayallerince veya baz
bedensel eylere riayet ederek ocuunu Allah vergisi
rzkndan mahrum brakma, onu st tozuyla besleme, st
tozu, hayvan st veya benzeri eylerle besleme hakkna
sahip deildir.
Bilmek gerekir ki, annenin memelerinin st
salglamas iin en iyi etken ocuun emmesidir.
Memelerin st salglamas iin ocuun emmesinden
daha iyi bir ila yoktur.
ocuun emmesiyle birlikte st salglamas yava
yava dzene girmekte ve annenin genel durumu
iyilemeye yz tutmaktadr.
Kadnn memesinden salglanan stn yzde bir bl
alt gram Albuminuid maddeleri, yzde drd yal
maddeleri, yzde bl sekizi ise eker, bir miktar tuz
ve vitaminler iermektedir. Bu bileim dnyada hibir
a. g. e
a. g. e, s. 439
3
Bakara, 233
4
Lokman, 14
1
2
maddede bulunmamaktadr. Sadece annenin gs bu

yeni misafiri beslemek iin bylesine bir besini yapma
gcne sahiptir.
Hayvanlarn st terkibi bu bileimden az farkl bir
yapya sahiptir. Geliimleri hzl olan buza gibi
hayvanlardaki stn Albuminuid miktar daha fazla ve
tam tersinedir. St vermenin eitli aylarnda kadnn st
bileimleri srekli deiim halindedir. eker ve ya
gnden gne azalmaktadr ama Albuminuid maddeleri
gittike artmaktadr.
ocuun st emmesi, hem onu doyurmakta, hem
hayatnn devamn salamakta, hem st salglamasn
artrmakta ve memelerdeki salg bezlerini harekete
geirmektedir.
Doumun ilk on be gnnde, gnde yedi defa st
verilmelidir, sabahn altsndan balamal saat arayla
gece on ikiye kadar devam etmelidir. ocuk yaamnn
ilk on be gnnde gece on ikiden sabah altya kadar
dinlenmelidir. On be gnden sonra ise st verme says
alt defaya drlmelidir. Yani akam saat dokuzdan
sonra ocuk stten kesilmeli ve uykuya yatrlmaldr.
Bylece hem anne istirahat ettirilmeli ve hem de ocuun
sindirim organlarnn sonraki hazm iin hazr olmas
salanmaldr.
Anne ocuuna her st veriinde ocuunu iyice
doyurmaya dikkat etmelidir. Bu i az bir sabrla
yaplabilecek bir itir. ocuk ste doyduu zaman da sa
tarafna yatrlmal ve anne gnlk ilerinin ardsra
gitmelidir.
ocuk st emdikten sonra rahata uyuyacak sabrszlk
gstermeyecektir. zellikle buna riayet edildii takdirde
ocuun arl yirmi be ila otuz gram artacak zellikle
denendii gibi yirmi be ila otuz gram arl artan bir

ocuk salam bir ocuktur. Byle bir ocua sahip
olduundan dolay sevinmek gerekir.1
Allah Resul (s.a.a) bir ok ii olmasna ramen
ocuklarn st durumuna ok zel bir ilgi gsteriyordu.
Fatmatz Zehrann (a.s) evine geliyor, Hseyinin (a.s)
azna ba parman koyarak parman emmesiyle
itahn deniyordu; eer itah doruysa annesine st
vermesini sylyor, eer itah yalansa sadece alamak
ve rahatszlk gstermekle ocuu susturmak iin ona st
vermesini salyordu. Zira st stne st vermek,
sindirim organlarnn rahatszlna sebep olmaktadr.
ocuun sindirim organlar tembellemekte, sonunda da
ocuun btn bedenini olumsuz etkilemektedir. Onu
tembel ve zayf bir hale getirmektedir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: ocuk iin
anne stnden daha hayrl bir st yoktur.2
Bu cmle asrlar nce yce slam peygamberinin
syledii bir szdr. Byk bilginlerin daha yeni anlad
bir gerektir. ocuklarn krelere brakan ve yapay
stlerle
besleyen
batdaki
byk
bilginlerin
aratrmalarnda yle yer almtr: ocuk iin anne
stnden daha faydal bir besin yoktur.
Eer az grld gibi annenin st yoksa, bir ok
rivayetlerde de nemle vurguland gibi byk bir
dikkatle ocuk iin bir st annesi bulunmaldr. Zira stn
ocuun beden, can ve fikirlerinde fevkalade etkisi vardr.
Rivayetlerde yer ald zere kt, ruhu bozuk, ahmak,
gzleri iyi grmeyen, Yahudi, Hristiyan, Mecusi, arap
1
2
Rahnema-i Mader, 30
Bihar, c. 103, s. 323
ien bir st anne semekten saknlmaldr. Zira bu

zellikler st vastasyla ocua intikal etmektedir.1
St verme meselesindeki en neli nkte, insan
artan sevap meselesidir. Allah Resul (s.a.a),
kendisine, Erkekler btn hayrlar almakta, zavall
kadnlara ne yapsn? diye syleyen mm Seleme'ye
cevap olarak yle buyurmutur: Hamilelik gnlerinin
sevab oru tutmak, geceleri ibadet etmek, Allah yolunda
mal ve canyla cihat etmek sevabna denktir. Dourmann
ilahi nasibi ise hi kimsenin bilemeyecei kadar byktr.
Ama st vermeye gelinceocuk annesinin memesinden
emdii her defasnda kadnn amel defterine Hz. smailin
evlatlarndan bir kleyi azat etmenin sevab
yazlmaktadr. ocuk st emmesini bitirince de yce bir
melek kadnn yan tarafna dokunmakta ve yle
demektedir:
Ameline
yeniden
bala
ki
sen
balanmsn.2
Kadnlar st verme olaynda mam Sadkn (a.s)
tevecch ettikleri u nkteye inayet buyurmaldrlar.
mam Sadk (a.s) mm shak adndaki bir kadna yle
buyurmutur: ocua bir memenden st verme, her iki
memenden de st ver ki birisi yiyecek ve dieri ise iecek
olsun.
sim Koymak
Bazlarnn dndne gre isim koymak sradan ve
bildik bir itir. Onlara gre ocua herhangi bir isim
takmann sakncas yoktur ama gerek byle deildir.
sim koymak ok nemli bir itir. ocuun duyu
organlar ve gelecei zerinde ok byk bir etkisi vardr,
1
2
Bihar, c. 103, Rza bab ve Vesail, c. 15, Rza bab

Vesail, Alu'l Beyt basks, c. 21, s. 451
bu yzden rivayetlerin byk bir blmnde bu anlama

iaret edilmitir.
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Erkein
ocuuna yapt ilk iyilik, onu gzel isimle
isimlendirmesidir. O halde sizden biri de ocuuna gzel
isim sesin.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: simlerinizi
gzel seiniz ki kyamet gn o isimlerle
arlacaksnz.2
Ravi yle diyor: mam Sadkn (a.s) huzuruna
vardm Musa b. Caferin (a.s) beiinin yannda
oturmutu. Ben de mam (a.s) ocukla ilgilenmekten el
ekinceye dek oturdum. mam (a.s) beni yanna ard,
kendisine selam verdim. Cevap verdi. Sonra da yksek
sesle yle buyurdu: imdi ve hemen git ocuuna
verdiin ismi deitir. phesiz o isim, Hak Tealann,
dman olduu bir isimdir. Ravi yle devam ediyor: O
gn benim bir kzm olmutu ve adn Humeyra
koymutum. mamn buyruu zere geri dndm ve
adn deitirdim.3
mam Sadk (a.s) babalarndan yle rivayet etmitir:
Resulullah (s.a.a) erkeklerin ve ehirlerin irkin
isimlerini deitiriyordu.4
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: simlerin en
dorusu, ubudiyet ile adlandrlandr. En stn ise
peygamberlerin isimleridir.5
Musa b. Cafer (a.s) yle buyurmutur: inde
Muhammed veya Ahmed veya Ali veya Hasan veya
Vesail, c. 21, s. 389
a. g. e
3
Vesail, c. 21, s. 389
4
Vesail, c. 21, s. 390- 391
5
a. g. e
1
2
Hseyin veya Cafer veya Talib veya Abdullah veya

kadnlardan Fatma isminin bulunduu bir eve fakirlik
girmez.1
Eer Peygamberlerin veya imamlarn veya onlarn
annelerinin isimlerinden baka bir isimle ocuklarnz
adlandrmsanz, Hak Telann rzayetini, Peygamberlerin
ve mamlarn honutluunu elde etmek iin onlar
deitiriniz. Sakn kyamet gn ocuklarnz, gnah ve
pisliin sembolleri olanlarn irkin isimleri hatrlatan
irkinlikleri sebebiyle sizleri ikayette bulunmasnlar.
Vesail, c. 21, s. 396

Kendisine yardm eden bir ocuunun olmas
insann mutluluundandr.
(mam Seccad (a.s), Kafi, c. 6, s. 2)
2
1
slamda ocuk Bakm
SLAMDA OCUK BAKIMI....373
ocuun nemi ve Deeri

ster kz ister erkek ocuklar, Hak Tealann mmin
kullarna inayet buyurduu en byk ve en faydal
nimetlerdir. brahimin (a.s) ocuu yoktu. Bu adan da
zntlyd. Merhamet sahibi olan Allah yallk anda
bile bu layk kuluna, smail ve shak merhamet
buyurmutur.
shak, Mesih (a.s) zamanna kadar, ilahi
Peygamberlerin kk ve smail de Hatemul- Enbiya,
masum imamlar ve binlerce filozof, arif ve fakihin kk
konumunda olmutur.
Evlat, fevkalade byk bir nimettir, hayr kaynadr,
ycelik emesidir, insan iin dnya ve ahiret faydasdr.
Elbette bu Hak Tealaya iman eden ve iman sebebiyle
ocuklarn mmin, salih ve layk kimseler olarak terbiye
edenler iin geerlidir.
brahim (a.s) ocuk sahibi olduu iin Hak Tealaya
byk itenlikle hamd etti. Gerekten de ocuk sahibi
olmak hamd etmeyi gerektirmektedir. Bu hamd ve Allah
vmek, dil, kalp ve tm organlarla gereklemelidir.
Kocamken, bana smail ve shak veren Allaha
hamd olsun. Dorusu Rabbim dualar iitendir. 1
Bu ayet-i erifeden de anlald zere ocuun
hayatta ylesine nemli bir konumu vardr ki brahim
(a.s) yallk dneminde bile Hak Tealadan ocuk
dilemi ve duas mstecap olmutur.
brahim, 39
Zekerriya (a.s) da yallk anda ibadet mihrabnda

Hak Tealadan ocuk talep etmitir:
Katndan bana bir oul bala ki, bana ve Yakup
oullarna miras olsun.1
shak b. Ammar altnc mamdan (a.s) yle
buyurduunu rivayet etmektedir: Bir ahs yle dedi:
ocuk sahibi olmaya rabetim yoktu. Bir gn Arafatta
durma baarsn elde ettim, yanmda dua eden, gz ya
dken ve yle diyen bir gen ocuk grdm:
Ey rabbim! Beni ve annem ve babam bala.
Bylece bunu iittiim zaman ocua rabetim artt. 2
Dnyadan gm olan anne ve babalar, iman ehli
olduklar takdirde, ocuklarnn ibadet, mnacat ve
hayrl ilerinden tam bir ekilde nasiplenmektedirler.
Allah Resulnden (s.a.a) yle rivayet edilmitir:
Be kimse, mezarlarnda olduu halde, sevaplar
defterlerine yazlr: Bir fidan eken kimse, bir kuyu
kazan kimse, Allah iin bir cami yapan kimse, bir kitap
yazan kimse ve geride salih evlat brakan kimse.3
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Yusuf (a.s) z
kardeini grnce ona yle dedi: Benden sonra nasl
evlendin? Kardei (Bnyamin) cevabnda yle dedi:
Babam Yakub bana emretti ve yle buyurdu: Eer
yeryzn tesbihle dolduracak bir soyun olmasna gcn
yetiyorsa bunu yap.4
mam Seccad (a.s) yle buyurmutur: Mslman
erkein saadetinden biri de ticaret yerinin kendi ehrinde
Meryem, 5- 6
Vesail, c. 21, s. 355
3
Bihar, c. 104, s. 97
4
Vesail, c. 21, s. 356
1
2
olmas, dostlarnn salih kimseler olmas ve kendisine

yardm eden bir ocuunun olmasdr. 1
ocuun varl ne kadar byk bir deere sahiptir ki
Kuran- Kerim yle buyurmutur: Allah size kendi
nefislerinizden eler yaratt, elerinizden de sizin iin
oullar yaratt ve sizi temiz rzklarla rzklandrd. 2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Mslman
ocuklar kyamet gnnde efaat ederler, efaatleri de
kabul edilmitir. On iki yana erdiklerinde iyilikleri
yazlr, bulu ana vardklar zaman da gnahlar
yazlr.3
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Geride
brakaca ocuunu grdkten sonra len kimse
mutludur.4
ocuk sahibi olmann, faydas o kadar byktr ki
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: ocua
isabet eden bir hastalk, anne ve baba iin bir
kefarettir.5
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Salih evlat,
Allahn, kullar arasnda bltrd gzel kokan bir
gldr.6
Hakeza yle buyurmutur: Salih evlat, cennetin
gzel kokan gllerinden bir gldr. Bir rivayette de
yle yer almtr: Allah Resul, Medine camisideki
minberde, t verirken Hasan ve Hseyin (a.s) camiye
girdiler. zerlerinde krmz bir gmlek vard. Gelirken
yere dtler. Peygamber hzla minberden inerek her
Bihar, c. 103, s. 7
Nahl, 72
3
Bihar, c. 21, s. 355
4
Vesail, c. 21, s. 357- 358
5
a. g. e.
6
a. g. e.
1
2
ikisini kucana ald.1 Daha sonra da u ayeti tilavet

buyurdu: Dorusu mallarnz ve ocuklarnz bir
imtihandr. Byk ecir ise Allah katndadr2
Tahranda Hac Ali Rza adnda bir ahs, bir su kanal
kazd. Yaklak yz yldr, Tahrann bir blgesindeki halk
o sudan istifade etmektedir. Byk alimlerden biri yle
buyurmutur: Bir ahs onu ryasnda, yannda byk
bir nehir akan bir ban yannda grd. O kendisine yle
dedi: Bu ba, cennet balarndan biridir. Bu nehir de
cennet nehirlerinden bir nehirdir. Her ikisi de dnyada
kazdm o su kanal sebebiyle bana verilmitir. Ama
keke bir ocuum olsayd da bir defa, La ilahe illallah
deseydi ve lseydi. Zira onun tevhidi ikrar etmesinden
dolay byk bir sevap bana nasip olurdu.
ocuk Ak
Altnc mam (a.s) Allah Resulnden yle rivayet
etmitir: ocuklar seviniz ve onlara merhamet
gsteriniz.3
Baz insanlar ocuklara fazla ilgi gstermemektedirler.
Eer ilgi duyuyorlarsa bunu izhar etmemektedirler. Onlar
ocuklara kar kaba, sert ve sk davranmaktadrlar. Bu
tr kimseler bilmelidir ki bu metodlar, insani ve slami
bir metod deildir ve kendilerini Hak Tealann
rahmetinden mahrum brakacaktr.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: phesiz Allah,
kendi kuluna, ocuuna kar duyduu iddetli sevgiden
dolay elbette merhamet eder.4
Bihar, c. 42, s. 284
Teabn, 15
3
Vesail, c. 21, s. 483
4
a. g. e.
1
2
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Aziz ve celil

olan Allah, kadn ve ocuklar iin gazapland kadar
hibir eye gazaplanmaz.1
Hak Tealann gazab, erkeklerin ailesine kar kt
davranmas ve vefaszlnn rndr.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Musa (a.s)
Tur danda Hak Tealaya yle arz etti: Hangi amel
senin nezdinde daha stndr? Allah yle buyurdu:
ocuk sevgisi.2
ocuklar pmek
iann byk alimlerinden olan, Fetal Niaburi
deerli kitab, Revzetul- Vaizinde. bir Masumdan yle
rivayet etmektedir: ocuklarnz ok pnz. phesiz
her pte sizin iin uzunluu beyz yllk yol olan
cennette bir derece vardr.3
Bir ahs Allah Resulnn (s.a.a) huzuruna gelerek
yle dedi: imdiye kadar ocuumu pmedim.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: phesiz bu ahs,
cehennem ateinin ehlidir.
Bu konuda kz ile erkek arasnda hibir fark yoktur.
Kz ve erkek Allahn inayetidir, her ikisi de insan
oludur. Kz olduunda yz asanlarn ruh haleti,
cahiliyye dnemindeki Araplarn haletidir. Varlklar
ahmaklkla kirlenmi kimselerdir.
Hak Tealann izniyle, gelecek konumamzda kz
ocuuna sahip olma konusuna iaret edeceim. Bylece
slamda kz ocuuna sahip olmann yce makam da
ortaya kacaktr.
Vesail, c. 21, s. 484
Bihar, c. 104, s. 97
3
Vesail, c. 21, s. 485
1
2
Masumlardan ocuklar hususunda nakledilen ve riayet

edilmesi ahlaki adan ok byk nem arz eden
tavsiyelerden biri de udur: On yana vardnda kz ve
erkek ocuklarn yatan ayrn.1
Allah Resulnn (s.a.a) de, bu konuda dikkat edilmesi
gereken ok nemli bir tavsiyesi vardr: ki erkek
ocuunun, iki kz ocuunun ve bir kz ile bir erkek
ocuunun on yana geldiklerinde yataklarn ayrn.2
Evet bir arada yatmak maslahat deildir. ki erkek
ocuk veya bir erkek ve bir kz ocuu veya iki kz
ocuunun bir arada yatmas maslahat deildir. slamn
ince gr, bunu beenmemektedir.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: ocuunu yedi
yana kadar brak oynasn, yedi yl da onu gzet. Eer
(dindar olarak) kurtulua erecek olursa ne mutlu! Aksi
takdirde onda hayr yoktur.3
Allah
Resul
(s.a.a)
yle
buyurmutur:
ocuklarnza yzmeyi ve ok atmay retiniz.4
Hakeza
Allah
Resul
yle
buyurmutur:
ocuklarnza sayg gsteriniz ve gzel terbiye ediniz ki
sizlerin balanmanza sebep olsunlar.5
Malik-i Dinar yle diyor: Laubali bir kimseydim,
slamdan haberim yoktu. defa evlendim ve ksr
olduklar iin onlar boadm. Sonraki eimden bir erkek
ocuum oldu. Alt yanda onu okula gtrdm. kindi
vakti eve gelince, onun hastalandn grdm. Sonradan
aa kt zere retmenin ona rettii ilk ayet
uydu: nkar ederseniz, ocuklar ihtiyarlatan o
Vesail, c. 21, s. 361
Vesail, c. 21, s. 460
3
Vesail, c. 21, s. 473
4
Kafi, c. 6, s. 47
5
Vesail, c. 21, s. 476
1
2
gnden kendinizi nasl koruyabileceksiniz?6 Onun

hastal gemedi ve dnyadan gt. Kabrinden
ayrlmaz oldum. Bir gece uyku aleminde tek bama
korkun bir lde olduumu grdm. Korkun ve
yabanc bir canavar bana saldryordu. Kamaya
baladm. Bir duvarn yanna vardm. Duvardan yukar
kmak ve duvarn arkasna atlamak istedim. Bylece
kendimi o canavardan kurtarmak istedim. Aniden oyun
oynayan bir ocuk grdm. Onlara ocuumu sordum,
onu ardlar. Ona, Azizim neredesin? dedim. O yle
dedi: ldkten sonra beni bir Kuran retilen snfa
gtrdler. Kuran renerek cennete ve hakkn
rahmetine mstahak hale geldim. Ona yle dedim:
Beni takip eden bu canavar nedir? O yle dedi:
Babacm, bu senin irkin ahlaknn ve amellerinin
zuhurudur. Korkudan uyandm, btn irkinlikleri terk
ettim, tvbe etme baarsn elde ettim ve hak yolda
yrmeye baladm.
Mzemmil, 17
:( )

Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Kz ocuklar
ne de iyidir. efkatli, ie hazrlkl insann munisi,
bereketli ve temizlie ilgi duyanlardr.
(Furu-u Kafi, c. 6, s. 5)
2
2
slamda Kz
ocuunun Deeri
SLAMDA
KIZ
OCUUNUN
DEER.383
ocuk hsan Etmekte Hak Tealann radesi

Hak Teala'nn mukaddes vcudu dilediini yapan
gklerin ve yerin maliki, alim, kadir, ilim ve kudret
sahibi, hikmetli , adil, rahman ve rahimdir.
Allahn kullar hakkndaki iradesi ve karar, ltfnn,
muhabbetinin aynsdr; ak ve rahmet tecellisidir;
ycelik tecellisi ve gzel bir seimdir.
Allah, kulu iin ne isterse, o kulun dnya ve ahiret
yararnadr. Kul, Hak Tealann hikmet, adalet, rahmet ve
iradesine teslim olmaldr. Bu teslimiyet hali, batn
ibadetinin en stndr. Peygamberlerin ve evliyann
ahlakndandr. Arif ve aklarn Hak Tealaya marifet ve
aknn nianesidir.
Allahn bazlarn ksr klmas, dilediine kz
vermesi, dilediine erkek ocuk vermesi ve dilediine kz
ve erkek ikiz ocuklar ihsan etmesi, btn bunlarn hepsi
Allahn ltuf ve merhametidir ve Allahn varl
kullarna duyduu akdr.
Gklerin ve yerin egemenlii Allahndr.
Dilediini yaratr, dilediine kz ocuk, dilediine de
erkek ocuk verir. Yahut hem kz hem erkek ocuk
verir, dilediini de ksr klar. O, bilendir, her eye
kadirdir.1
Bu ayeti erife esasnca kz ocuu Allahn saltanat ve
egemenliinin bir tecellisi, yaratlta iradesinin tecellisi
ve insan hakkndaki ilim ve kudretinin nurudur.
1
ura, 49- 50
Hak Teala'nn, ilim, kudret, fiil, irade, kudret, hkmet

ve malikiyetinin bir gerei de anne ve babann bir kz
ocuuna sahip olmasdr.
Kz ocuu olduunda yzn asmak, gerekte
Allahn uluhiyetine, malikiyetine, yaratna, seimine,
ilim ve kudretine yz asmaktr. Dolaysyla bu byk bir
gnahtr, ahmaka bir halet, mantk ve hikmetten uzak bir
durumdur.
ocuk lecek olursa, mam Sadkn (a.s) da
buyurduu gibi Berzah aleminde, brahim ve Sarann
yannda eitilmesi anne babasnn ahiretine azk olmas
iin onlara verilir.
ehid, Meskenul Fuad adl kitabnda, altnc
mamn (a.s) yle buyurduunu nakletmitir:
ocuunun lmne sabretmenin ve szlanp
tahammlszlk gstermekten uzak durmann sevab
ocuun hayatta kalmasndan ve Hz. Mehdinin (a.s)
yannda Allah yolunda cihad ederek ehit olmasndan
daha stndr.
mam Hseyin (a.s) alt aylk ehid ocuunu adra
geri getirdi. Kz kardei Zeynebin kucana koydu,
kendisi yere oturdu ve yle buyurdu: Allahm! Bu alt
aylk ocuu kyamet gn benim iin bir azk karar kl.
l bir ocuk bile insan iin bu kadar deerli ise o
halde geride kalan ve byyen, terbiye, vakar, edeb ve
iman anne babasnn zahmetlerinin bir rn olan
ocuun insan iin ne kadar byk bir deeri vardr! Kz
ve erkek ocuun hi bir fark yoktur burada maksat
insann evladdr.
Kuran- Kerimin Enfal suresi 28. ayette buyurduu
gibi insann ocuklar insan iin Hak Tealann bir
imtihan vesilesidir. Eer insan bu imtihan baaryla
SLAMDA KIZ OCUUNUN DEER...385
geecek olursa, yani varlna, honut ve raz olursa,

ocuunun dini eitim ve terbiyesi hususunda alrsa,
gc orannda onun evlilii iin gerekli eyleri temin
ederse, ona saygl olursa, ona sayg gsterme ve hakkn
eda etmede kusurlu davranmazsa fevkalade byk bir
sevaba erimi olur.
Mal ve oullar, dnya hayatnn ssdr. Ama
baki kalacak yararl iler, sevab olarak da, emel
olarak da, Rabbinin katnda daha hayrldr.1
ocuunun terbiyesi iin zahmet eken, onu Hak
Teala, peygamberleri, velayet ve Kuran ile tantracak
olursa bunlar, ilerinin hi birisine benzemeyen geride
kalan salih amellerdir. Allah nezdinde bu, insan iin daha
iyidir ve akbeti daha gzeldir.
Meryem-i Kbra, Hz. Hatice, yce Asiye, Fatmatz
Zehra ve Zeyneb-i Kbra kendi babalar iin geride kalan
en iyi salih ameller deil miydi?
Neden bir kimse kz ocuu sahibi olmaktan
sklmaktadr? Anne rahminde yer alan bir ocuk
Allahtan bakasnn emriyle mi kz olmaktadr? ocuun
rahimde kz olmas Allahn ltuf, rahmet, inayet ve
merhametidir. Dolaysyla Onun ltuf ve iradesine teslim
olmak gerekir. mrnn sonuna kadar btn vcuduyla
kz ocuuna sahip olma nimeti iin Allaha
kretmelidir.
u geree kesinlikle dikkat ediniz: Allah Resulnn,
Kasm, Tayyib, Tahir ve brahim adnda erkek ocuklar
oldu. Geri hi birisi hayatta kalmadlar. Ama erkek
ocuu olduu iin Allah tarafndan kutlanmad. Bu
konuda Kuran- Kerimde de bir ayet nazil olmad ama
kz Fatma, Haticenin temiz rahminde vcuda gelince
1
Kefh, 46
mbarek Kevser suresi nazil oldu ve Peygambere bol

hayrn ve ebedi iyiliin verildii mjdelendi.
Kz ocuu Hakkndaki ok nemli Rivayetler
nsann kz ocuu olmad takdirde Hak Tealaya
doru ellerini kaldrarak ihlas iinde kz ocuuna sahip
olmas iin dua etmesi ve yalvarp yakarmas mstehaptr.
O byk peygamber brahim Halil, smail ve shak
gibi ocuklar olduu halde kz ocuuna sahip olmak
iin Allahn dergahna elini uzatt. mam Sadk (a.s)
onun duasn u ekilde nakletmitir: phesiz brahim
(a.s) lmnden sonra alamas ve yalvarp
yakarmas iin rabbinden kendisine bir kz ocuu
nasip etmesini diledi. 1
Bu rivayette ifade dilen hedef ok nemli deildir .
nemli olan ey istenilen eydir. Ulul Azm
peygamberlerinden biri olan brahim (a.s) kz
ocuundan mahrum olduu iin bu nimete erimek zere
dua etmitir.
Kz ocuuna sahip olmak baba iin bir kvantr. Zira
yce slam peygamberi de bir kz babas idi. Allah Resul
ile hayattaki bu benzerlik, insana kz ocuunun inayet
edilmesiyle gereklemektedir ve de gerekten insan iin
byk bir kvan vesilesidir. mam Sadk (a.s) yle
buyurmutur: Resulullah kzlarn babas idi.2
Eer bir kimsenin kz yoksa ama kz kardei varsa
yine de Hak Tealann rahmet kaplarndan biri yzne
alm demektir.
1
2
Vesail, c. 21, s. 361 Alul- Beyt basks

a. g. e
SLAMDA KIZ OCUUNUN DEER...387
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Her kim kz

veya kz kardee bakacak olursa ona cennet farz
olur.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Kz
ocuklar ne de gzeldir. Merhametli, yumuak huylu,
yardmc, ie hazrlkl ve insann dostlardr. Bereketli ve
temizlie ilgi duyanlardr.2
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Her kim iki
kz ocuu veya iki kz karde veya iki hala veya iki
teyzeye bakacak olursa phesiz ateten korunmu olur.3
Bir ahs Allah Resulnn yannda oturan bir ahsa
einin kz ocuu dourduunu haber verince o ahsn
rengi deiti. slam peygamberi (s.a.a), Ne olmu?
diye sordu. O adam cevaben: Hayrdr, dedi.
Peygamber (s.a.a) tekrar: Ne olmu? diye sordu. O
adam yle dedi: Evimden ktm zaman eim doum
sanclar ekiyordu, bu ahs ise bana kzmn olduunu
haber verdi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Yer yz onu
tayc, gk yz bana glge salc, Allah da onun
rzkn vericidir. Kz ocuu gzel koklayacan bir deste
gldr. Peygamber (s.a.a) daha sonra ashabna dnerek
yle buyurdu: Bir kz ocuu olan kimsenin sorunu
vardr. (Onu terbiye etmek, korumak, eyizini hazrlamak,
evlilii iin gerekli hazrlklar grmek ve damat edinmek
endiesi iinde olmak. Her kimin iki kz varsa Allah iin
onun yardmna kounuz. Her kimin kz varsa cihattan
ve istemedii eyden muaftr. Her kimin drt kz varsa ey
a. g. e
Vesail, c. 21, s. 362
3
a. g. e
1
2
SLAMDA
KIZ
OCUUNUN
DEER.388
Allahn kullar ona yardm ediniz, ona bor veriniz ve

ona merhamet ediniz.1
Kz ocuu ne kadar deerlidir ki Allah Resul
dostlarna, kz ocuuna sahip olanlarn yardmna
komalarn tavsiye etmektedir ve kz ocuuna sahip
olanlara yardm etmeyi ilahi bir grev olarak
saymaktadr.
mam Sadk (a.s) zamannda bir adamn, kz ocuu
oldu, mamn huzuruna vardnda, o ahsn rahatsz ve
fkeli olduunu grnce, kendisine yle buyurdu: Farz
et ki Allah sana vahiy indirmi ve yle buyurmutur:
Senin Allahn olan ben mi senin iin seeyim, yoksa
ben olduum halde sen mi semek istiyorsun. Bu
durumda ne cevap verirsin? O yle arz etti: Ben yle
derdim: Sen benim iin se. mam (a.s) yle buyurdu:
imdi merhamet sahibi olan Allah senin iin kz
semitir. Ey adam! Musa ve Hzrn rivayetinde yer
ald zere Hzr (a.s) o aile iin maslahat grerek
Allahn emriyle o ocuu ldrd ve Musaya yle dedi:
Rablerinin o ocuktan daha temiz ve onlara daha ok
merhamet eden birini vermesini istedik.2
Hak Teala Hzrn eliyle ldrlen ve Musann (a.s)
itirazna yol aan ve Hzrn, Allah bundan daha iyisini
anne ve absna verecektir dedii o ocuun yerine,
neslinden yetmi peygamberin geldii bir kz ocuu
inayet buyurdu.3
Vesail, c. 21, s. 365

Kehf, 81
3
Kafi, c. 6, s. 6 ve Vesail, c. 21, s. 364
1
2
SLAMDA
KIZ
OCUUNUN
DEER.389
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Kz ocuklar

iyiliklerdir, erkek ocuklar Hak Tealann nimetleridir,
iyiliklere sevap verilir, nimetten ise hesab sorulur.1
Mirac gecesi Allah-u Teala Peygamberine (s.a.a) yle
buyurmutur: Kz ocuu sahibi olanlara de ki kz
sahibi olmak hususunda sabrszlk gstermeyiniz,
phesiz ki onlar ben yarattm ve onlarn rzkn da ben
vereceim.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Her kim kznn
lmesini isterse Kyamette isyanclardan biri sayld
halde Allahn huzuruna varr.3
Allah Tebarek ve Teala kz ocuklarna erkek
ocuklarndan daha merhametlidir. Kzn sevindiren
kimseyi Allah da kyamet gn sevindirir.4
Allah Resul (s.a.a) sonunda kz ocuunun deeri
hakknda yle buyurmutur: Evlatlarnzn en hayrls
kz ocuklardr.5
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her kim
kz veya kz kardeine bakacak olursa cennet ona farz
olur. Bir kimse yle arz etti: Eer iki kiiye bakacak
olursa peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Yine de
cennet ona farzdr. Bunun zerine yle arz ettiler: Eer
bir kz ocuu ve bir de kz kardei de bulunursa durum
nedir? Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Yine de
cennet ona farz olur.6
Vesail, c. 21, s. 365- 366
a. g. e
3
a. g. e
4
Vesail, c. 20, s. 367
5
Bihar, c. 104, s. 91
6
Vesail, c. 21, s. 368
1
2
SLAMDA
KIZ
OCUUNUN
DEER.390
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Her kim bir

pazara gider de bir hediye alrsa ve onu ailesine
gtrrse muhtalar topluluuna sadaka tayan bir
kimse gibidir. Erkeklerden nce kzlara vermelidir.
phesiz kz ocuunu sevindiren kimse, smailin
soyundan bir kleyi azat etmi gibidir.1
Gerekten de bu ok ilgin bir rivayettir. Beer
tarihinin kltrnde bu ekilde kz ocuuna bakmak
savunulmamtr. Aksine kz ocuklar ve kadnlarn
milletler arasnda gzel bir konumu yoktu. Allah Resul
(s.a.a) bu ihlasl zahmetleri sebebiyle kz ocuklar ve
kadnlarn hayat, kz ocuu ve kadnlara bakmak
hususunda byk manevi bir devrim gerekletirdi.
Bundan da daha ilginci Allah Resulnn (s.a.a) yle
buyurmasdr:
ocuklarnz,
aladklar
ve
ocukluklarndan dolay inledikleri sebebiyle dvmeyin,
zira ocuun alamas anlamldr. ocuklarn ilk drt
ayda alamas tevhide ahadette bulunmalardr. kinci
drt ayda alamas peygambere ve Ehl-i Beytine salavat
gndermektir, nc drt ayda alamalar ise anne ve
babas iin duadr.2
O halde Allah-u Tealann vahdaniyetine ahadette
bulunan peygambere ve Ehl-i Beytine selam gnderen ve
anne babasna dua eden ocuu dvmeyiniz. Brakn
daya hak etmesini hatta anlaml alad iin btn
vcudunla ona riayet etmen ve ltuf ve merhametini
ondan esirgememen farzdr.
u nemli rivayete de tevecch ediniz:
mam Sadkn (a.s) dostlarndan biri olan Sekuni
yle diyor: Gam, hzn ve dert iinde Altnc mamn
1
2
Bihar, c. 104, s. 69
Bihar, c. 60, s. 381
SLAMDA KIZ OCUUNUN DEER.391
yanna vardm ve bana yle buyurdu: Ey Sekuni!

Neden zntlsn. Ben yle arz ettim: bir kz
ocuum oldu ma (a.s) yle buyurdu: Ykn
yeryz tamakta, rzkn Allah vermektedir. Yaayaca
zaman da seninkiyle farkldr, rzkn kendisi yiyecektir.
Sekuni devamla yle demitir: Allaha yemin olsun ki
zntm ortadan kalkt, daha sonra mam bana yle
sordu: Ona ne isim koydun? ben yle dedim: ona
Fatma ismini koydum mam (a.s) yle buyurmutur:
Ah, Ah, ah! daha sonra da elini alnna koyarak ah ekti
ve yle buyurdu: Adn Fatma koyduuna gre sakn
ona kt bir sz syleme, ona lanet etme ve onu dvme1
kz ocuu olur da onu terk etmez ve erkek ocuklarn
tercih etmezse, Allah onu cennete sokar. 2
Herkimin bir kz ocuu olursa, bu kendisi iin bin
hacdan, bin cihaddan, bin kurbandan ve bin ziyafetten
daha hayrl olur.3
Kafi c. 6, s. 48, Mekarimul Ahlak, s. 220 ve Vesail, c 21, s. 482

3
a. g. e
1
2
:( )

Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: Cennet
annelerin ayaklar altndadr.
(Mizanul Hikmet, c. 10, s. 712)
2
3
ocuun Terbiyesinde
Annenin Fonksiyonu
ocuk veya Anne Vcudunun rn

Kuran ve rivayetlerde mm kelimesi bir ok defa
zikredilmitir ve kk ve kaynak anlamndadr. Zira ocuk
en az alt ay, en fazla ise dokuz ay kadnn rahminde
kalmaktadr. ocuk ruh ve cisminin tm kuvvetlerini
kadnn vcud sermayesinden elde etmektedir. Srekli bir
ekilde kadnn cisim, sinir ve beden fabrikasndan
beslenmektedir. Bu yzden de ocua oranla kadn
vcudu mm diye ifade edilmitir.
Hakikatte anne ocuun vcudunun asl, kk ve
kayna konumundadr. ocuk, annesinin ruhsal ve
bedensel gereinin yansmasdr ve o temiz aacn bir
meyvesi konumundadr.
Nutfenin, babasnn slbndeki kal ise olduka
azdr. Ama anne rahminde yaklak iki yz yetmi gn
misafir olarak kalmaktadr. Bu hesap zere ocuun
alcl veya etkilenii tmyle veya genel olarak
annedendir. Bu sebeple de slam kadn iin verdii deeri
baka bir varla vermemitir.
Annenin beden ve ruh varlnn etkileri ocuun
vcudunda ortaya kmaktadr. ocuk bilerek veya
bilmeyerek ou tavr ve hayati ilerinde annesinin tyneti
zeredir.
Bir kz evlenmeden nce bilmelidir ki veya kendisine
bildirilmelidir ki yarnki anne kendisi olacaktr.
Dolaysyla yarnki anne bugnden yemek, gidip gelmek,
muaeret, tavr, terbiye, edep ve imanna riayet etmelidir
ki temiz, salim, deerli ve edebli bir nesil ortaya
karabilsin.
396.SLAMDA ALE DZEN
Kadnla ilgili bir kitapta Fransz mparatoru

Napolyonun u gzel szn grdm: Kendisine, Senin
nezdinde lkelerin hangisi daha deerlidir? diye
sorulunca yle demitir: Annelerin says daha fazla
olan lke.
Anne olma durumu kadn iin sabit ve yerinde
kalmaldr. Aksi takdirde iyi bir nesil vcuda
gelmeyecektir.
slam kltrnde anne, ocuklarn geliimi ve terbiyesi
iin annelik grevini korumaldr. Anne, ocuklar iin
annelik etmelidir ki ocuklar da fikirsel ve duygusal
adan bir eksiklik iinde olmasn.
Kadn eer annelik zeliklerini kaybedecek, kendisini
batl anlamda bir zgrle kaptracak, herkesle konuup
glecek, oturup kalkacak olursa, kendisine, eine ve
ocuklarna maddi ve bedensel lezzetler sebebiyle itinasz
davranacak olursa artk anne deildir. Ailenin canna
dm bir yrtc hayvandr, ailenin eref, ycelik, iffet
ve temizliini rzgara savuran bir tehlikeli kurttur.
Anne, akll, gl, temiz, edebli ve deerli bir ocuk
yetitirmek iin insani bir ahlaka, salim bir fikre ve temiz
bir vcuda sahip olmaldr:
ehadet ederim ki sen yce nutfelerde ve temiz
rahimlerde bir nur idin.
Varis ziyaretinin bir blmnde ehitlerin efendisi Hz.
Hseyine (a.s) bu ekilde hitab edilmitir.
Bu nur yce bir makamdan ve temiz bir yerden ortaya
kmtr. Dnyay ilim, adalet, hikmet ve doru bir
nderlikle aydnlatm ahadetten sonra da ahireti daha
bir aydnlatmtr.
Ayn ziyarette Hz. Hseyinin mukaddes vcudu (a.s),
Haticeyi Kbra ve Fatmat'z Zehrann (a.s) yannda yer
OCUUN TERBYESNDE ANNENN FONKSYONU.397
almtr: Esselamu aleyke ya ibn-i Fatmat'z Zehra,

Esselamu aleyk ya ibn-i Haticet'el Kbra1
slam peygamber evlenmek isteyen genler asil, drst
ve dindar bir aileden kz almalarn tavsiye etmektedir. Bu
da phesiz fesadn nnn alnmas iindir.
Ailevi asaletini kaybetmi, soysuzlam, edeb ve
terbiyeden, vakar ve dzenden yoksun kalm, hepsinden
kts ehvet, hicapszlk, rtszlk, her an biriyle olma
bataklna dm bir kz evlenmeye layk deildir.
Byle bir kz, Hak Tealann yarat hedefini inemi,
kadn ve anne olma makamn kaybetmi ve salih ocuk
dnyaya getirme ehliyetini yitirmi bir kimsedir. Allah
Resul (s.a.a) bir rivayetinde bu tr kimseler hakknda
yle buyurmutur: Eer onlar ahir zamanda ylan ve
akrep douracak olsalar ocuk dourmalarndan daha
iyidir.
Zira onlarn fikir ve ruhlar lezzet peinde kotuklar
iin bozulmu durumdadr. Bu bozulmu fabrika salam
bir insan yaratmaktan acizdir.
Bu anlam Nuh Peygamberin (a.s) dilinden iitiniz:
Nuh dedi ki: Rabbim! Yeryznde hi bir kafir
brakma. Dorusu sen onlar brakrsan kullarn
saptrrlar; sadece ahlaksz ve nankr (insanlar)
dourup yetitirirler.2
Eer Nuh kavmi arasnda anneler ok olsayd, eer
imanl, kreden, temiz ve edepli kadnlar bulunsayd,
Sadece ahlaksz ve nankr (insanlar) dourup
yetitirirler demezdi.
Selam olsun sana ey Fatma'nn olu ve selam olsun sana ey Hatice-i

Kbra'nn olu
2
Nuh, 26- 27
1
398.SLAMDA ALE DZEN
Evet, eer Allah Resulnn (s.a.a) tabiriyle kz ve

kadnlar bataklkta bym bir iek olursa bu iekten
tatl rnler ilahi ve insani neticeler beklemek yersizdir.
Anne her ne kadar akrabalaryla ilgili olsa da her
toplantya katlmamaldr. Zira bu toplantlarn bazs
haramdr ve annenin ruhunu etkilemektedir. Hatta kadnn
annelik kimliini bile elinden alabilir.
Anne olan kimse istedii her yiyecekten yiyemez. Zira
baz yiyecekler helal kaynaklardan elde edilmemitir.
Dolaysyla bu hem kendisi, hem de ocuklar zerinde
kt etkilere sahiptir.
Anne taharet ve necasetle ilgili meselelere riayet
etmelidir. Farzlar, vacipler ve ahlaki ilkelere srarla riayet
etmelidir ki, vcud fabrikas nur kayna ve nurun dou
sebebi olsun.
Nitekim Masum mamlarmzdan da rivayet edildii
zere onlar, Hz. Zehray (s.a) kendilerine rnek
almlardr. Hz. Fatmann btn ruhsal, fikri ve ahlaki
davranlarn hayata geirmilerdir.
Fatma (a.s) btn bir varlk aleminde rnek bir anne,
ve anneliin en yce bir rnei idi. Kadn ve kzlarmz
da Hz. Fatmay hayatlarnda rnek almaldrlar. Zira
anne ocuun vcudunun asl, emesi ve kaynadr.
slami ahlaka riayet eden, vakar, ar ballk ve edeb
iinde bulunan, muhabbet, duygu ve ak oca halinde
yaayan annelerin ocuklar da rahimde olduklar zaman
bu zelliklerden beslenecektir. Dnyaya geldikten sonra
da srekli annesine bakacaktr. Belli bir zaman boyunca
annesinin szlerini iiten bir kulak, phesiz annesinden
etkilenecektir.
Hz. Hseyin (a.s), Hr b. Yezidin ban kucana
alnca, onun heva, heves ve meyye oullarnn
hakimiyetinden zgr ve hr oluunu, annesine isnat

ederek yle buyurmutur: Sen, annenin seni hr olarak
adlandrd gibi hrsn.
mer b. Sad, Hz. Hseyinden (a.s) Yezide biat
almak hususunda srar gsterince, mam (a.s) kendisinin
ve ashabnn biat etmeyiini temiz annelere ve annelerin
temiz eteklerine isnat ederek yle buyurmutur: Pak ve
tertemiz annelerin kucaklar.
Temizlik Bann Meyvesi
Abdullah Mbarek hikmet sahibi, alim, bilgin ve arif
biriydi. Genlik yllarnda bir baa bakmak zere birinin
yannda almaya koyuldu. Ba sahibi narlarn yetitii
dnemde baz misafirlerini baa getirdi ve, Mbarek!
Bunlara nar getir diye feryat etti. Mbarek, bir sepet
dolusu nar getirdi. Narlar eki idi. Ba sahibi yle dedi:
Git tatl narlar getir. Onun getirdii narlar yine eki
kt. Ba sahibi bu defa yle dedi: Sana tatl narlardan
getir demedim mi? Alt aydr bu bada alyorsun,
hangi narlarn tatl olduunu bilmiyor musun? Mbarek
yle dedi: Hayr bilmiyorum O, Neden? diye
sorunca yle cevap verdi: Biz seninle anlatmz gn
bu baa bakmak iin anlatk. Ba yemek iin deil. Ben
bu badaki aalarn hangisinin tatl, hangisinin eki
olduunu bilmiyorum.
Evet, temiz nutfe, temiz rahim, temiz anne ve temiz
terbiye mal koruyan birini yetitirmektedir. nsanlarn
maln yiyen birini deil. Baa bakan birini
yetitirmektedir, ba yiyen birini deil!
400.SLAMDA ALE DZEN
Annem ekavete Dmeme Sebep Oldu

Yazld zere bir gen idama mahkum oldu. Ondan
istedii takdirde vasiyet yazmasn istediler. O yle dedi:
Benim vasiyetim yoktur. Ama mrmn bu son
anlarnda annemi grmek istiyorum. Annesini getirdiler
vedalat zaman annesinin dil ve dudan yle bir srd
ki annesi acdan kendinden geti. Ona, Zalim! Neden
byle yaptn? diye saldrdlar. O yle dedi: Zalim olan
bu annedir, bu daraacm annem dikmitir. Ben ocuk
olduum yllarda komudan bir yumurta aldm. O beni
tevik etti, ylece deve almaya kadar vardm. Daha
sonra da katil oldum.
Evet, cennet annelerin ayaklar altndadr. Kyamet
azabnn vastas ve tellal da bir yere kadar annedir.
Ali (a.s), Fatimatuz- Zehradan (a.s) sonra, Arap
neseplerini tanyan kardei Akile yle buyurdu: Benim
iin Araplarn cesur annelerinden domu bir kadn
bul. Akil, bir mddet sonra Hz. Aliye (a.s) yle arz
etti: Kilabiye kavminden olan Fatma ile evlen.
Araplarda onun babalarndan daha cesur kimse yoktur.
Hz. Ali (a.s) de onu kendine e seti. Bu evliliin sonunda
drt reit, cesur, metanetli ve Kamer-i Beni Haim ve
kardeleri gibi mmin ocuklar dnyaya geldi.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) Malik-i Eterin
ahadetinden sonra da Kufe camisinin minberine karak
yle buyurdu: Malik-i Eter gibi bir ocuk douracak
anneleri gremiyorum. Malik ne Malikti! Eer da idiyse
gl bir da, eer ta idiyse salam bir ta idi. Malikin
benim nezdindeki konumu, benim Peygamberin
nezdindeki konumum gibiydi.
badet Nuru Bazen Azalmaktadr

Bir gen annesine vard ve ona yle dedi: Anne!
Bazen ibadet halim zayflamaktadr. Bazen bir para
karanlk batn nuraniyetimin zerini kapladn
hissetmekteyim. Haram yemiyorum, ktlerle muaerette
bulunmuyorum,
ibadetten
bktran
etkenlerden
saknyorum.
Bu
konu
hakkndaki
yaptm
aratrmalardan u sonuca vardm ki bunun sebebini
sizden soraym: htimalen bu bitkinlik ve karanln
etkeni sizden bana gemitir; bana hakikati syle ki ben
de bu haletimi tedavi etmeye alaym.
Annesi yle dedi: Olum! Sana hamile olduum
zaman, baban yolculua kt. Eriklerin yetime
zamanyd. Ben evden dar kmyordum. Dolaysyla
erik alma imkanm yoktu. amar asmak iin dama
ktm, gzm kurumas iin komunun yere serdii
gzel eriklere takld. Bir tadmlk da olsun o eriklerden
birini yedim, sonra piman oldum. Ama onlardan rzayet
almaktan utandm. Gen yle dedi: Anne, bu meselenin
sebebi bulunmu oldu. zin verirsen, komunun kapsna
gidip bu konuyu onunla halledeyim, ta ki bundan sonra
eytann saldrsna uramakszn Allaha ibadet edeyim.
Nurani Evlilik
Genlik yllarnda ehrin merkez camisindeki
alimlerden birinden yle iittim: Byk taklit mercisi
ve eine zor rastlanr insanlardan biri olan Mukaddes
Erdebilinin babas, bir kz istemek iin hemerilerinden
birinin yanna gitti. Kzn babas yle dedi: Benim
kzm kr, sar, eli sakat ve topaldr. Bu artlarla
istiyorsan evlen. O gen yle dedi: Ben byle birisiyle
402.SLAMDA ALE DZEN
nasl yaayabilirim? babas yle dedi: Olum!

Krlkten maksadm, gzlerinin harama kapal oluudur.
Sarlktan maksadm, namahrem sesini iitmeye kapal
oluudur. Elinin sakat oluundan maksadm, namahrem
bir elin ona dokunmu olmaydr. Topallktan maksadm
ise haram bir toplantya gitmeyiidir. te o byle bir
kzla evlendi ve bu evliliin neticesinde de yce ve byk
bir insan dnyaya geldi.
eyh uterinin Annesi
eyh Cafer uteri, ilim ve amel asndan yce
makamlara eriti. O halk arasnda byk bir etkiye
sahipti. Annesine yle sordular: Byle bir olun olduu
iin mutlu musun? O yle dedi: Hayr Kendisine,
Neden? diye sorduklarnda ise yle dedi: Ben bir
defa olsun iki yl boyunca abdestsiz ve temiz olmakszn
ona st vermedim ve onu abdestsiz kucama almadm.
Hep onun mam Cafer Sadk (a.s) gibi olmasn istedim,
ama o Cafer uteri oldu.
Terbiyede Batn ve Zahir Temizliinin Tecellisi
Tebli iin on gece Burucerd ehrine gitmitim. Orada
bu ehrin bykleri vastasyla, Ayetullahil-uzma
Burucerdinin haletinden haberdar olmak istedim.
Doksan yanda yal bir adam bana yle anlatt:
Annesi byk bir gayretle ona st verirken abdestli ve
temiz bir halde st vermeye alrd.
Souk bir gece gusl almak istedi, evden kma
imkan da yoktu. Tevekkl ve tevesslde bulunarak souk
suyla guslettikten sonra memesini ocuunun azna
koydu. te annenin manevi tevecch ve babann ihlasl
zahmetleri, iann ilmi havzalarnda, ahlaki, ameli ve

ilmi adan byk deiiklik yaratacak birini slam
dnyas iin yetitirdi.
Gen kzlar! Kendinizi ilahi, slami ve insani artlarla
anne olmaya hazrlaynz. Deerli anneler! Sizler de
annelik kimliinizi koruyunuz, byle ocuklar terbiye
etmenin Allah biliyor sizlere dnya ve ahiretiniz iin ne
kadar faydas olacaktr. Kyamet gn efaat hakk
olanlardan kimisi de mmin, rabbani alim ve ehittir. Bu
kiinin
efaat
edecei
kimselerin
says
belirtilmemitir. Onlar efaate mstahak olan herkese
efaat etmek iznine sahiptirler. phesiz bu yce
insann efaatinden nasiplenecek ilk kimse de annedir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: kimse,
aziz ve celil olan Allah nezdinde efaatte bulunur, onlarn
efaati de makbuldr. Onlar, Peygamberler, alimler ve
sonra da ehitlerdir.1
mam Bakr (a.s) da yle buyurmutur: phesiz
mmin, Rabia ve Muzer kabilesi saysnca efaate
bulunur. phesiz mmin, hizmetisi iin bile efaatte
bulunacaktr.
Kzlar ve anneler! Neden kyamet gn alim, ehit ve
mmin ocuklarnzn efaatinden istifade edecek bir hal
iinde olmayasnz! Birka gnlk maddi dnya iin
annelik kimliinizi kaybetmeniz, Allah-u Tealann
elinizdeki emaneti olan ocuklarnzn batni dnyasn
kendi elinizle ykmanz ve onu dou ve bat eytanlaryla
ayn renk iinde bytmeniz yazk deil mi?
Bihar, c. 8, s. 34
Ey Harunun kz kardei! Baban kt bir kimse

deildi.
(Meryem/28)
2
4
ocuun Terbiyesinde
Babann Fonksiyonu
u Drt Geree Dikkat Ediniz

Al-i mran suresinin otuz ila otuz sekizinci
ayetlerinden ve mbarek Meryem suresinin yirmi
sekizinci ayetinden istifade edildii zere insann geliim
ve kemali u drt gerek ile irtibata baldr:
manl baba, mmin anne, temiz ve efkatli retmen
ve helal yemek.
Yahudiler,
Mesihi
Meryemin
kucanda
grdklerinde Meryem henz bir kz idi, ei yoktu.
aknlk iinde ona yle dediler: Ey Harunun kz
kardei! Baban kt bir kimse deildi, annen de
iffetsiz deildi.1
Onlar olayn gereini bilmiyorlard. Oysa Mesih,
temiz ve yce Meryeme ilka edilmi Allahn
kelimesiydi. Onlar bu olayda eri llere aykr bir
durumun olduunu sanyorlard. Meryemin babasnn
mmin, vakarl, Hak Tealann adaplaryla edeplenmi,
yce ve azametli bir insan, annesinin ise iffetli, mmin,
ismet sahibi birisi olduunu bildikleri iin byle bir anne
ve babaya sahip bir kzn ktle bulaacan zaten
tahmin edemiyorlard. Bu mesele herkesin kabul ettii bir
eydi. Zira Meryem anne ve babasnn varlksal
gereklerinin, ahlaknn ve ruh haletinin bir yansmasyd.
Mesihin beikte konumas vastasyla da o anne ve
babadan bylesine yce makamlara sahip ve Ulul- Azm
1
Meryem, 28
408.SLAMDA ALE DZEN
Peygamberinin annesi olmaya layk bir ocuun

dnyaya gelmesi gerektii gerei ortaya kt.
Mlahaza ettiiniz gibi ilk aamada Meryemin temiz
olmas beklentisini, anne ve babasnn temiz oluuna
balam ve bu sebeple de ona yle demilerdi: Ey
Harunun kz kardei! Baban kt bir kimse deildi.
Onlar, belli bir zellii olmas gereken annelik
konusunu da gz nnde bulundurmulard. Bu adan da
ona yle dediler: Annen de iffetsiz deildi.
Geen konuda anne ve annenin grevleri hakknda
baz detayl bilgiler verdim. Bu blmde bu konuyu daha
fazla aklamay gerekli grmyorum. nceki konularda,
helal, haram, temiz ve tahir rzk hakknda da baz bilgiler
aktardm.
retmenin varlnn tavr ve hareketlerinin de
insanlarn ocuklar zerindeki etkisi meselesi, hi kimse
iin gizli ve rtl deildir. Burada daha fazla
aklanmas gereken ey, babann ocuun ahlak, amel ve
terbiyesindeki durumunun etkisidir.
Baba ilk aamada ocuklarnn dini terbiyesi, ahlak ve
bilgi elde etmesine dikkat gstermelidir. Dier aamada
ise eiyle hayat ocuklarna zehir etmeyecek ekilde tatl
bir uyumla yaamaldr. te yandan btn vcuduyla
ocuklarnn ve ev halknn sofrasna haram lokma
getirmemeye almaldr.
Ehl-i Beyt rivayetlerinde de yer ald zere, baz
kimseler hesapsz, sualsiz azaba gireceklerdir. Onlarn
biri de ocuklarnn dini ve ahlaki terbiyesine dikkat
etmeyen babalardr. zetle Allah-u Teala btn insanlar,
Allahn hilafeti hidayet, bilgi ve basiret makamna
ulamak ve sonunda da cennete girmek iin yaratmtr.
OCUUN TERBYESNDE BABANIN FONKSYONU...409
Dolaysyla kendi elleriyle azap

hazrlayanlar, insanlarn bizzat kendileridir.
ortamlarn
Mminlerin Emirinin (a.s) Alamas

Cemel olaynda sava Mminlerin Emiri Alinin (a.s)
lehine sonuland. Sava atei soumaya yz tuttu. Hz.
Ali, dmanlardan ldrlenlerin arasna geldi, onlar
grnce iddetle alamaya balad. Bu i insanlk tarihi
boyunca hibir muzaffer komutanda grlmeyen bir iti.
Ona neden aladn sordular. Hz. Ali yle buyurdu:
Bunlar slam kabul etmilerdi, namaz, oru ve ibadet
ehli idiler. Cennete gitmeleri gerekiyordu. Hakka aykr
olarak masum imama kar savatklar, nefsani heva ve
heveslerine uyarak, kendilerini ebedi azaba maruz
braktklar sebebiyle onlara acyorum.
Azab Ehli
Azaba maruz kalanlar be defa Hak Tealadan
kurtuluu istemektedirler. Ama her be defa da onlara red
cevab verilmektedir. Ama beinci defa azlar hi
konuamayacak bir ekilde kapanmaktadr. O be
husustan biri ayeti erifede yle yer almtr:
Orada; Rabbimiz! Bizi kar; yaptmzdan
baka, salih amel ileyelim diye barrlar. O zaman
onlara yle deriz: t alacak kiinin t
alabilecei kadar bir sre sizi yaatmadk m? Size
uyarc da gelmiti. Artk azab tadnz, zalimlerin
yardmcs olmaz.1
Babalar, ocuklarnn terbiye, geliim ve kemaline
dikkat etmelidirler. Babalar ocuklarna kar lakayt
1
Fatr, 1
410.SLAMDA ALE DZEN
davranmamaldrlar, evleri onlar iin temiz tutmal, onlar

iin temiz yiyecekler getirmeli, einin hakkna riayet
etmelidir. Bylece, amelleriniz ve gzel ahlaknz ve helal
kazanma yolunuz, ocuklarnza da sirayet edecek, onlar
da sizler gibi bir gn ocuklar iin istenilen bir baba
olacaklar.
Babalar! Btn amelleriniz ve davranlarnz,
Allahn, Peygamberin ve imamlarn huzurunda
gereklemektedir:
Allah, Peygamberi ve mminler ilediklerinizi
grecektir.1
Allah Resul (s.a.a), babalara, tadklar byk
konumu hatrlatmakta ve deerli imamlar (a.s) babalara
bir ok tavsiyede bulunmaktadrlar. Evdeki baba, btn
lkesinden sorumlu olan lkenin emiri gibidir. Evdeki
erkek ise, e ve ocuundan sorumludur. Kyamet gn
baba, Hak Tealann hesaba ekmesine maruz kalacaktr.
ocuklarnz temiz niyetle ssleyiniz. Onlar hayrl
ilere tevik ediniz. lim, bilgi, alim ve bilgine olan ak
kalplerinde ortaya karnz. Onlar kendinizle ilahi
toplantlara gtrnz. Bulu ana ermeden, onlara farz
olan meseleleri retiniz. Onlarla arkada olunuz,
yumuak huylu davrannz, yce ve gzel ahlak ile
muamele ediniz. Peygamber (s.a.a) ve Mminlerin Emiri
Ali (a.s) btn babalar iin en iyi rnek konumundadrlar.
Bu iki yce ahsiyetin hayat ve haletlerini dikkatle
inceleyiniz. Daha sonra kendi hayatnza o iki masum
ahsiyetin yaam biimini intikal ettiriniz. Braknz
ocuklarnz dahili ve harici rezil ehreleri semek yerine,
Allah Resuln (s.a.a), ariflerin, ibadet edenlerin, takva
sahiplerinin ve mminlerin mevlasn sesinler. Ev
1
Tevbe, 105
halknn, nbvvet ve velayet kokusunu almasna ortam

salaynz. Bylece sizin de dnya ve ahiret hayrnz
temin edilmi olacaktr.
ehit Hac eyh Fazlullah Nurinin Hayatndan lgin Bir
Anekdot
O byk ahsiyet, Allah yolunun mcahidi, taklit
mercisi, milletin hayatn dileyen eyh Fazlullah Nuri,
temiz bir anneden ve yce bir babadan varlk alemine
ayak basmtr. Anne ve babas, onun terbiyesi iin ok
almlardr. Babas, btn vcuduyla, kendini,
ocuunun geliimi, kemali ve terbiyesine adamt.
ocuunu babasnn ycelii sayesinde, ilim ve amel
a biri grdnden onu Necefe gnderdi. O Necefte
byk statlar grd. Masumdan sonra gelen temiz
ahsiyetlerden biri olan eyh Ensari, Mirza irazi ve Hac
Mirza Hseyin Nuri gibi ahsiyetlerden ilmi istifadelerde
bulundu. lim, bilgi, fazilet, amel, ahlak ve takva ykyle
Tahrana geri dnd. Byk alimlerin yannda yer ald,
meru olan merutiyet sayesinde zulm ve smryle
savama kvlcmn alevlendirerek bu devrim gerekleti.
Ama kirli aldatlm kimseler, hkmetin iine szdlar.
Merutiyet devrimini, Londrann etkisi altna girmeye
sevk ettiler. Btn alimler arasndan o, bu ac gereklere
oranla daha basiretli idi; feryat etti, hicret etti, bildiri
yaynlad, ama bir yere ulaamad. Sonunda yakaland,
idama mahkum edildi. dam ediliinin sebebi ise, meru
olan merutiyetin ve slami ura meclisinin Kuran,
rivayetler, Nehcl- Belaa ve ia fkhna dayal olmasn
istemesiydi. Onun niyeti halisti, ilahi bir istei vard,
yrei yanyordu. Basiret ve feraset sahibiydi, btn
bunlar babasndan ve retmenlerinden renmiti.
412.SLAMDA ALE DZEN
Sebatn annesinin kucandan renmiti, btn bu

zellikleri helal lokmadan elde edilen bir nurla
kartrmt. Mminlerin Emiri Hz. Alinin (a.s) doum
gn olan on Recep gn, meru istekleri sebebiyle,
masonlar tarafndan idam edildi.
Onlar, Fazlullah Nuriyi idam etmekle, hedeflerini de
idam ettiklerini zannettiler. Onlar u ayeti Kerimeden
gafil idiler: Azlaryla Allahn nurunu sndrmek
isterler. Allah kafirler istemese de nurunu
tamamlayacaktr.1
damndan yaklak seksen yl geti. 13 Recep gn,
sabah saat onda, o ilahi ahsiyetin idam edildii yer olan
Tophane meydan yaknlarnda ehit vermi ran
milletinin devriminin meyvesi, mam Humeyninin
mesaj dorultusunda slami ura Meclisinin alyla
ortaya kt. Bylece byk ehit Fazlullah Nurinin
hedefleri yeniden egemen hale geldi. Ben o gn davete
arlanlardan biriydim. Benim iin fazla ilgin deildi.
Zira Allah mminlerin yardmcs ve mminlerin temiz
niyetinin gerekletiricisidir. Geri onu idam ederek ehit
ettiler, ama ne mutlu o yce ehidin babasna ki, yarn
kyamet koptuunda, Allah-u Tealann, Peygamberlerin
ve mamlarn huzurunda byle bir ocua sahip olduu
iin, byk bir deer ve haysiyetten nasiplenecektir.
Genler Uyank Olun
Aziz genler! slam ocuklar! Allah Resulnn
(s.a.a) yaknlar olan seyyitler! Sizlere ok nemli bir
tavsiyem var! O da udur ki evlenmeden nce, iyi bir
babann artlarn kendinizde hayata geirin. Evlendikten
1
Saf, 8
sonra artk ok getir. imdiden kendinizi, ahlaki

pisliklerden temizlemeye aln. Kendinizi ve
dostlarnz, temiz bir hale getirin. Gidip gelmelerinize,
zellikle de yiyeceklerinize, ok dikkat edin. Zira sizin
nutfenizde, btn zelliklerinizi soyunuza geiren gen
adnda bir madde vardr. Bu anlam, sadece batl bilgin ve
alimlerin aratrmalarnn rn deildir. Dolaysyla da
buna nem vermemek ve bu grn gelecekte
deitiini sylemek doru deildir. Bu doal ve zati bir
meseledir. Aziz slam da doduu ilk gnden beri bu
geree tevecch etmitir. Bu konuda ok nemli u
rivayete tevecch ediniz:
Bir gen perian ve strap dolu bir halde Peygamberin
(s.a.a) huzuruna vard ve yle arz etti: Ben ve eim, iki
beyaz tenli insanz. Eime ok gveniyorum, ama bana
siyah yzl bir ocuk dourdu. Bu benim iin bir bilmece
konumundadr, maalesef bunun srrn zemedim.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurdu: nnel Irka
dessasun1
Hadiste geen rk kelimesi, gen anlamndadr.
Dessas ise, intikal ettirici anlamn ifade etmektedir. Hz.
Peygamber (s.a.a) bu genci, bu ksa cmleyle, sefaletten
ve straptan kurtard.
Evet, Allah Resulnn (s.a.a) de buyurduu gibi
babalarnn zellikleri ve sfatlar, bugn ilmi ve
teknolojik aralarla da ispat edildii zere ocuklara
intikal etmektedir.
O halde evlenmeden nce slamn bir babadan istedii
zellikleri ortaya karn. Sakn bu gereklere tevecch
etmeden, sadece maddi bir hayat ve lezzetleri kastederek,
1
Atalarn huylar ocuklara intikal edicidir.
414.SLAMDA ALE DZEN
evlilie kalkmayn. Bu durumda ocuklarnz, sizler ve

toplum iin gzel bir rn olmayacaktr.
Allah Resul (s.a.a) ve yce imamlar (a.s), put kran
brahime (a.s) mensup olduklar iin mutluluk
duyuyorlard. O yce insann varlksal etkileri, temiz soy
ve nesline de intikal etmiti.
Doru ve salam bir ziyaretname olan Varis
ziyaretnamesinde Hz. Hseyin (a.s); Adem (a.s), Nuh
(a.s), brahim (a.s), Musa (a.s), sa (a.s), Muhammed
(s.a.a) ve Mminlerin Emirinin (a.s) varisi olarak
tantlmaktadr. Hazret-i Hseyine (a.s) ulaan bu miras,
mal ve servet miras deildir. Manevi haletler, ilahi
ilimler, gzel ahlak, ycelik, fazilet ve erafettir. Neden
biz babalar da btn bu manevi sermayeden
nasiplenmeyelim ve bylece ocuklarmz da bundan
istifade etmesinler!
Sapk Babalar Ve ocuklarn Grevi
Bir ailede, evin erkeinin dini terbiyeden yz evirmi
olmas, Hak Tealann emirlerini icra etmesinden
kanmas, gereklere tevecch etmemesi, ilahi gerekleri
reddetmesi mmkndr. Akli rde eren ocuklar ilk
aamada, yumuak bir dil, gzel bir ahlakla, onlar hakka
davet etmelidirler. Onu dnyada aalk bir hale
gelmekten ve ahiret azabndan kurtarmaya almaldrlar.
Eer kabul etmezse, kendilerini onun yannda korumal,
hayatn
temizliklerini,
onun
kirlilikleriyle
kirletmemelidirler.
Bu konuda, gen yalarnda Uhut savanda Allah
Resulnn (s.a.a) yannda ehit olan temiz, mmin,
mcahit ve ak bir gen olan Musab b. Umeyri rnek
almaldrlar.
Musabn anne ve babas, mrik idiler. Musab

onlarn ok sevdii bir ocuuydu. Ama Musab ftrat ve
aklna uyarak Peygambere (s.a.a) iman etti. Allah
Resulnn (s.a.a) emriyle, Peygamber hicret etmeden
nce, Medine halknn istei zerine davet iin
Medineye gitti. Bir ok kimsenin iman etmesini ve
Mslman olmasn salad. Medine, Peygamberin (s.a.a)
hicretine ve slamn yaylmasna, onun zahmetleriyle
hazr bir hale geldi. Sonra yce Peygamber (s.a.a)
Medineye geldi. Bir gn Musab tabaklanmam bir
deri gmlekle grnce ashabna dnp Musaba iaret
etti ve yle dedi: u kimseye baknz, Allah kalbini
nurlandrmtr. Ben onu anne babasnn yanndayken, en
gzel yemekler yediini, en gzel elbiseler giydiini
grdm. Ama Allah ve Resulnn ak, onu grdnz
bu hale davet etti.1
Babalar manevi bir hayattan uzak olan ve
ocuklarnn
dindar
olmasn,
gzel
ahlakla
ahlaklanmasn istemeyen, ocuklarn sadece maddi
ilimlerde bir yere varmasn arzulayan veya dnya mal
elde etmelerini isteyen genler, babalarna kar gzel
davranmaldrlar. Sakn onlarla savamaya ve kavga
etmeye kalkmamaldrlar. Onlarla atmak, Allah ve
Resulne (s.a.a) aykr davranmaktr. Sadece onlardan
etkilenmeyiniz. Allah, Peygamber, imamlar ve kyameti,
onlarn batl ve bo davetleri karsnda zayi etmeyiniz.
Bu konuda Muhammed b. Ebu Bekir gibi temiz, mmin,
ibadet ehli, mcahit ve yce bir genci kendinize rnek
alnz. Tpk onun gibi olunuz. phesiz o Alinin (a.s)
ak, Kuran ve Peygamberin (s.a.a) snnetiyle amel
etmek zere yaad. Sonunda da tatl cann Allah ve ilahi
1
416.SLAMDA ALE DZEN
dinin hakimiyeti yolunda ehit verdi. Sizler de Allah,

Peygamberler ve imamlara kar ak iinde yaaynz.
Amel, davran ve ahlaknz ilahi meselelerle uyumlu
klnz.
Faziletli Bir Baba
Yce Kum ilmi havzasnn kurucusu olan Merhum
Ayetullahil Uzma Hac eyh Abdulkerim Hairinin
teyzesinin olu, Mehrcerd blgesinde iki gnlne
teblie gittiim zaman bana yle anlatt:
eyh Hairinin babasnn on be yl ocuu olmad,
ok zlyordu. Kendisi de bir kasapt, bu i onu megul
edecek bir i deildi. Yce ei ona yle dedi: htimalen,
ocuk sahibi olmamann kusuru bendedir. Ben senin
skntlarna katlanamyorum. Kyamet gn senin
zntlerinin cevabn veremem. Benim iin ocuk sahibi
olmak iin yeniden evlenmenin hibir sakncas yoktur.
Hatta ben senin iin uygun bir e bulmaya gideceim.
Bir mddet sonra yaknlarnda kocas lm gen bir
kadn buldu ve eine onunla evlenmesini teklif etti.
Bylece evlilik gerekleti. Dn gecesi, gelin ve
damat eski adet gereince el ele verdiler, nceki einden
olan yandaki bir kz ocuu da annesinden ayrlmad.
Kzn teyzesi, ocuu kucana alp gtrmek istedi,
yetim ocuun alama sesini iitince o yce insan titredi
ve kadna yle dedi: O yetimin feryadna tahamml
edemem. Dolaysyla sen benimle olduun takdirde ve
benden bir ocuk dourduun zaman bu yetim ocuun
ruhi adan zarar grmesi mmkndr. Dolaysyla ben
bu evliliin hayrndan getim. Kadnn mihriyesini verdi
ve geceleyin, Mihrcerde geri dnd. O gece, ilk einin
yannda kald. Hac eyh Abdulkerimin nutfesi, o
ycelik ve affediciliin mkafat olarak vcuda geldi.

Sonunda Kum ilmi havzalarn kuran bir ocuk dnyaya
gelmi oldu. artlara sahip binlerce alimin retmeni
oldu. Kendinden sonra taklit mercilerini terbiye etti.
Onun terbiye ettii ilk kimselerden biri de soluuyla
ran slam devrimini yaratan mam Humeyni idi. mam,
bu soluuyla, dou ve baty etkisi altna ald. slami yok
olmaktan korudu. Gittike de btn dnyay, slamn
bereketli hakimiyeti altna geirmeye almaktadr.
Byk insan mam Humeyni, Hac eyh Hairinin, o da
faziletli ve ilahi bir varlk olan kasap babasnn rndr.
Babas nurani ve ihlas sahibi bir kimseydi. Bu faziletli
baba kyamet gn, Allah bilir ocuu, ocuklarnn
rencisi ve ran slam devrimi sebebiyle ne faydalar
grecektir. Bunu sadece ve sadece Allah bilmektedir.
Kt Baba ve Salih Evlatlar
Haccac b. Yusuf-i Sakafi, aalk, soysuz, hain, zalim,
katil ve kt bir kimseydi. Onun soyu, makbul bir soy
deildi. Ama onun soyundan Seyyid Murtazann
merciiyeti zamannda yce ve faziletli bir insan, layk bir
air, yce bir filozof, temiz bir ak, Ehl-i Beyt dostu,
masum imamlarn, zellikle de mminlerin Emiri (a.s) ve
Hz. Hseyinin meddah olan Ebu Abdillah katib adnda
birisi dnyaya geldi. O gemi babalarnn halet ve
sfatlarndan uzakt. O akl ve ftrat nurundan istifade etti.
Hakk kabullendi, hakkn rengine brnd, Ehl-i Beytin
tevecchn kazand. yle ki Mirza Abdullah Efendinin
Riyazul-Ulema adl kitabndaki nakle gre, her hangi bir
sebeple, Seyyid Murtaza bir defasnda ona kaba davrand.
Seyyid geceleyin, Allah Resuln (s.a.a) ve yce
imamlar (a.s) ryasnda grd. Onlara selam verdi.
418.SLAMDA ALE DZEN
Peygamber (s.a.a) ona souk davrand. Bylece, Ne hata

yaptm? diye arz etti. Peygamber (s.a.a) ona yle
buyurdu: ia ve airimize kar uygun davranmadn. Git
ondan zr dile.
Sabah gne dounca, O seyyid, yaln ayak bir ekilde,
Ebu Abdullah Katibin kapsna vard. Ondan zr diledi
ve gnln almaya alt. Yce genler! Bu gc Hak
Teala sizlere merhamet buyurmutur ve dolaysyla da
kendi zgrlnz ve bamszln koruyunuz.
Ktler ve kirli kimseler babalarnz da olsa onlardan
etkilenmeyiniz. Hak Tealann doru yolunda kalnz veya
bu doru yola girip, sebat gsteriniz.
Yce Bir Baba
irazl Sadrul- Mteellihin, esiz bir filozof, hikmet
sahibi bir dnr ve takval bir arif idi. O felsefede
byk bir devrim gerekletirdi. Bu konuda en ilmi
kitaplar yazd. Sadrul Mteellihin, iraz'da mehur bir
zenginin ocuuydu. Babas antikacyd. nci, mercan alp
satyor, ayn zamanda devlet iinde de yce bir makama
sahipti. O btn kalbiyle ocuunun da kendisi gibi inci
ve mercan satmasn istiyordu. Bir mddet babasnn
yannda kald, bir mddet de babasnn iini srdrmek
iin Buehrde ikamet etti. Bir mddet de Basrada kald.
Bir iki yl sonra iraza geri dnd, babasna byk bir
saygnlk iinde iini terk etmesini ve iraz ilmi
havzasna gitmek istediini bildirdi. Yce babas oluna
yle dedi: Maslahat grdn eyi kabul etmeye
hazrm.
Medreseye geldi, servet ve ticaret haneyi terk etti,
evden, maddi lezzetlerden ve honutluklardan yz
evirdi. ok gemeden, babasnn sevgi ve muhabbeti
sayesinde, genlik yllarnda nl bir bilgin oldu. iraz

ilmi havzas, ona ilmi ders verebilecek birini bulamad. O
babasndan izin alarak sfahana gitti, bu teklifi hemen
kabul edilince, sfahana geldi. eyh Behai, Mir Damad
ve Mir Fendereskin derslerine katld ve bir mddet
sonra da Sedrul- Mteellihin oldu.
Evet, babann ahlak, aile reisinin yumuak huyu,
anlay, gr, onu antika satan bir maaza iiliinden
filozoflarn ve hikmet sahibi kimselerin statl
makamna eritirdi. Gerekten de yce bir baba, basiret
sahibi bir baba, merhamet ve bilin sahibi bir baba,
insanlk, ilim ve bilgi dnyasna, ne kadar da tatl bir rn
teslim etmektedir.
Haram Yiyen, Ali Ekber Gibi nsanlar Terbiye Edemez
ocukluk yllarmda bizim sokakta, yce, takval ve
dzenli bir yal kimse yayordu. Tahran pazarnda
komisyonculuk yapyordu. Tccarlar, onun dini, edebi ve
esenlii sebebiyle, al veriine ok gveniyorlard.
Gnde be vakit namaza geliyordu. ocuklarn camiye
gelmesi hususunda ok ilgin bir etkiye sahipti. Onun
akyla camiye ve hatta sabah cemaatine katlanlardan
biri de bendim. Seksen yllk mrnden, bizlere ok
ilgin hikayeler anlatyordu. Bu hikayeler olduka eitici
ve uyandrc hikayeler idi. Bir defasnda, sylediine
gre, Nasr Hosrav blgesinde, imanl ve nuraniyet sahibi
bir gen, annesi ve babasyla birlikte yayordu. Babas,
eri meselelere riayet etmiyordu. Ama kendisi ilim ehli
kimselerle ve dini toplantlarda, oturup kalkt iin,
babasnn halinden sknt ekiyordu. Babasna, yapt
efkatli tlerinin hibir etkisi olmuyordu. Bir gn
zntl bir halde, kserek Rey ehrine, Hazret-i
420.SLAMDA ALE DZEN
Abdulazimin mezarnn yanna gitti. Orada bir yl seyyar

satclk yapt. Pazar halk iin eri meseleleri
sylyordu. Aura sabah, anne babasn grmek iin
Tahrana geldi. Anne babas, yas merasimlerine katlmak
iin devlet tekkesine gitmiti. Kendisi de oraya doru
yola koyuldu. Tesadfen, yas treninde, imrin roln
stlenen kimse, hastalanmt ve o gn yas merasimine
katlmamt. Yas merasimini dzenleyen kimse, o genci
grd. Onu nceden tand iin, onu yas merasimini
dzenlemeye davet etti. O da kabul etti, elbisesini giydi,
meydana kt, byk bir maharetle roln oynad.
Babas, onca insan arasnda onu tand, ama olunun
imrin roln stlendiinden dolay rahatsz oldu.
Toplant bittikten sonra herkes evine dnd. Babas
oluna, Yemek yedin mi? diye sordu. ocuk, Hayr
dedi. Babas yle dedi: Evin arka odasnda bir pekmez
kp ve yourt kab vardr. Onu getir ve ye. ocuk
pekmez kpnn yanna gelince, pekmezin iine l bir
farenin dm olduunu grd. Sadece yourt kabn
alp yemee balad. Babas, Neden pekmez getirmedin?
diye sorunca, ocuk yle cevap verdi: ine l bir
farenin dtn grdm. Dolaysyla necistir ve necisi
yemek ise haramdr. Babas sert bir tonla oluna yle
dedi: Henz bu gericiliinden el ekmedin mi? Bir
mddet sustuktan sonra da yle dedi: Olum! Bir yl
sonra eve daha yeni dndn, neden hemen gidip imrin
roln stlendin? Neden Ali Ekberin roln
kabullenmedin? ocuu olduka ilgin ve gzel bir
tonla yle cevap verdi: Babacm! inde l olan bir
pekmezi yiyen kimsenin nutfesinin Ali Ekbere
dnmesini bekleme. Haram yemenin neticesi imrdir.
Ey genler! Sizler gerekli artlar haiz babalar olmaya
alnz ki ocuklarnz da salih ve layk kimseler

olsunlar. Eer sizlerde bir ayp varsa ve bu aybnz
ocuunuzun batni yapsn bozmaya neden olabilecekse,
hemen o aybnz gidermeye alnz. Gerekten de
kyamet btn insanlar iin ok ilgin bir gndr.
:( )
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: ocuun babas

zerindeki hakk, ona gzel isim vermesi, edebini
gzelletirmesi ve Kuran retmesidir.
(Nehcl Belaa, 399. Hikmet)
2
5
ocuun Anne ve Baba

zerindeki Haklar
Hayra Doru Bir Yol

Szn balangcnda Mminlerin Emiri Alinin (a.s)
melekuti kalbinin dousundan insan hayra doru aran
melekuti, hikmet dolu ve faydal bir szne iaret etmeyi
gerekli gryorum.
Mminlerin Emiri (a.s), kendisine, Hayr nedir?
diye soran birisine cevap olarak yle buyurmutur:
Hayr; malnn veya evladnn oalmas deildir.
phesiz ki hayr, ilminin oalmas, hilminin bymesi
ve rabbine ibadet sayesinde insanlar arasnda
ycelmendir. O halde eer iyilik yapm olursan, Allaha
hamd edersin; eer ktlk etmi olursan, Allahtan
balanma dilersin. Dnyada sadece iki kiiye hayr
vardr: Birisi gnah ilediinde hemen tvbeyle telafi
eden, dieri ise hayrlara koan kimsedir. Takvayla
yaplan hibir amel az deildir; makbul olan bir amel
nasl az olabilir! 1
Bu melekuti aklamada u hakikate iaret
edilmitir: lim, sabr ve Hak Tealaya ibadet olan bu
ikisini hayata geirmek. Sonunda da u anlama tevecch
edilmitir ki ilim, sabr ve bu ikisinin hayata geirilmesi,
gnahlardan temizlenmek, sulardan uzak durmakla
birlikte olmaldr. Ancak bu ekilde Hak Tealann kabul
edecei bir davran olacaktr. Sahibinin takvas bir ilim,
gnahtan saknmakla birlikte olmayan bir hilim ve
takvann etkili olmad bir ibadet, zarar ve ziyan reten
1
Nehcl- Belaa, erh-i bn-i Ebiil- Hadid, c. 18, s. 250
OCUUN ANNE VE BABA ZERNDEK HAKLARI..425
bir fabrika konumundadr ve de elekteki su

mesabesindedir.
Bu dnyada bir yere varan kimseler, bu makama ilim,
basiret, ibadet, tevbe, takva ve saknmakla ulamlardr.
Cahiller, aklszlar, kapasitesiz ve tahammlsz
insanlar, heva ve heves esirleri, gnah bataklna
saplananlar, hayr iyilik ve gzellikten kaanlar, bo,
faydasz insanlar zarar ve ziyan kaynaklardr.
Velhasl, ocuun anne ve baba zerindeki haklar
hususunda bu nuraniyeti ve melekuti cmlelerden istifade
edildii zere baba ve anne ilk aamada slam'a gre
ocuklar hususunda tadklar sorumluluk ve grevlerini
yakndan bilmeli, bu konuda basiret sahibi olmaldrlar.
Sonraki aamada ise sabr ve tahamml iinde olmal,
byk bir ibadet olan o emirleri hayata geirerek
batnlarndaki bu ibadet sebebiyle vnmeli, mutlu
olmaldrlar. ocuklarna ynelme baars ve onlarn
haklarna riayet etme hususunda Hak Tealaya kranda
bulunmaldrlar. Eer bu konuda onlardan bir hata ortaya
kmsa, Hak Teala'nn dergahndan mafiret dilemeli,
btn boyutlaryla takva meselesine riayet etmelidirler ki
ektii zahmetler boa kmasn.
ocuun insan zerindeki haklarna ynelme ve o
haklar eda etmek iin zahmete katlanmak, phesiz
byk bir ibadet ve yce bir hayrdr. Bunun faydalar ise
dnya ve ahirette insana nasip olacaktr.
ocuklarn Anne ve Baba zerindeki Haklar
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: ocuun
baba zerindeki bir hakk da ona yazmay, yzcl,
ok atcl retmesi ve onu sadece helal ve temiz

eylerle rzklandrmasdr.1
Elbette bu ilerin bazsnda direk bir mdahalede
bulunmann bir gerei yoktur. Baba ocuunu okula
gnderince ve yzclk ve ok atclk reten temiz
merkezlere gnderince onun hakkna riayet etmi olur.
Temiz ve helal yiyecek hususunda da ok nemli bir
grevi vardr. Bu grevi hakknda mmkn olduu kadar
dikkat gstermelidir ki dnya ve ahirette kendisi iin bir
sorun ortaya kmasn.
Eer btn okullarn yannda spor salonlar ve
camilerin de olmas, ne kadar gzel olurdu! Bylece
lkedeki ocuklar ders okuduktan sonra, yzclk ve ok
atclk renmek iin spor salonlarna gider, sonra da
eri ibadetleri renmek ve ibadette bulunmak iin
camiye gelirlerdi ve bylece de bedensel ve fikirsel
geliim dengeleri zere ruhsal ve terbiyevi geliim
gsterirlerdi. Yazmak ve ya genel anlamyla okur yazar
olmak, yzmek, ok atmak ve helal yemek lke ocuklar
iin bir g ve kudret kaynadr. ocuklar bu yce
kuvvetlere sahip olduklar takdirde bir ok tehlikeden
gvende kalacaklardr. Bu ilerin ardsra gitmek genleri
ve ocuklar terbiye edecek, onlarn batni glerini
dengeli klacak, zellikle de ehvet ve igdlerini
kontrol etmede etkili olacaktr.
eyh Behai Muhillat adl kitabnda, helal mal
hususunda, kim olduunu anlayamadm Hasan adl
byk bir ahsiyetten yle dediini nakletmektedir:
Eer bir para helal mal elde edecek olursam, onu
kurutur, havanda dver, yumuak bir un haline getiririm.
Sonra onu bir yerde korurum, bylece tedavisi zor olan
1
bir hasta yanma geldiinde o halis helal olan ekmekten

bir zerresini ona veririm, bylece o helal lokmadan yedii
iin hastalktan kurtulur.
Helal ve Haramn Etkileri
Din ve insanlara hizmet eden byk alimlerden biri
benim iin unu nakletti: Kumda mam Humeyninin (r.
a) hizmetinde ilim tahsil ettiim gnlerde, Aura
gnlerinde tebli iin eitli ehir ve blgelere
gidiyordum.
Yine bylesi bir Aura gnlerinde mam Humeyninin
huzuruna vardm ve kendisine yle arz ettim: Bu yl
yeni bir yere davet edildim, bana dua ediniz ve gitmem
iin bana izin veriniz. mam bana dua etti, insanlara
davran ve dini teblii etme hususunda bir takm
tlerde bulundu.
Bylece gitmem gereken yere gittim, oraya gittiim ilk
gnlerde nfusu iki bin olan o blgede krei
omuzunda nurani bir yze sahip ifti birini grdm.
Bana tebli iin mi geldin? diye sorunca ben, Evet
dedim. O yle dedi: Burada sadece Allahn helal ve
haramn beyan et, zira bu blgenin insanlarnn bu tr
meselelere olan ihtiyac dier meselelere olan
ihtiyacndan daha ok muhtatr. nsanlarn ou helal ve
harama riayet etmemektedir. Daha sonra bana yle dedi:
Bu on gn iinde benim evimden baka bir eve gitme,
ben byk bir dikkatle ilahi helal ve haramlara dikkat
ediyorum. Benim yemeimi yemek, senin kalbini
nurlandracak, konumalarn daha gzel olacaktr.
Onun evine gittim, onun dedii gibi rahat bir ekilde
hibir dil srmesi olmakszn yce konular ifade ederek
minberde konumalarm yapyordum.
O, sabah erken vakit le gidiyor, akam namaz vakti

camiye geliyordu. Konumam yaptktan sonra da birlikte
evine dnyorduk. Bir gn ondan habersiz bir ahsn
srar zere o ahsa misafir oldum. O gece konuma
esnasnda zerimde bir arlk ve konumalarmda bir
snrllk hissettim. Geri dinleyiciler bunu anlamadlar.
Ama ben konuyu beyan ederken bir sknt ekiyordum.
Beni arlayan kyl o cemiyet arasndan iki defa bana
fke ile bakt, onun bu baklarndan bana itirazda
bulunduunu anladm. Toplant bittikten sonra eve geri
dndm, sert bir ifade ile bana yle dedi: Karnna bak
saplansn emi! Bugn benim evimden baka bir eve
gittin. Ben senin bu konumann durumundan bu anlam
derk ettim. Burada olduun mddete baka bir yere
gitmeye hakkn yoktur. mrnn sonuna kadar da yemek
ve insanlarn evine gidip gelmek hususunda dikkatli ol;
zira helal lokma nuraniyet getirir, haram lokma ise
karanlk icat eder.
Yeniden Allah Resulnn (s.a.a) ekmek ve ekmei
evine gtrmenin adab hususundaki u ari ve melekuti
szne dikkat ediniz: ocuklarna ancak temiz rzk
vermelidir.
Zahit eyh
Tahranda eyh Muhammed Hseyin adnda bir zahit
vard. Zhdn anlam onda pratik olarak tecelli etmiti.
Genlerden ounu cami ve dini toplantlara ekmi,
onlar dini terbiye ile sslemilerdi.
O yle diyordu: Bir yere davet edildim ama
gitmemem gerekiyordu, farknda olmadan gittim. Bir
dondurmay zorla yedim. Gece namaz ve ibadet iin
ayaa kalktmda abdest ve taharet yolunda
merdivenlerden dtm, alnm yarld, eim yarlm

alnma ila srd ve balad, iddetli ardan dolay
ibadetimi srdremedim, bam yasta koyup uyudum.
Uyku aleminde u cmleyi iittim: Ey eyh! Sen
dondurma! Aniden uyandm ve bamn yarlmasnn
onun cezas olduunu anladm.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Evladn
baba zerindeki hakk, onu gzel bir isimle
isimlendirmesi, bulua erdiinde onu evlendirmesi ve
ona yazmay retmesidir.1
Bir ahs Allah Resulne (s.a.a), ocuumun
zerimdeki hakk nedir? diye sorunca smini gzel
koy, gzel terbiye et ve onu gzel bir yere koy. diye
buyurmutur. 2
Kimin ocuu evlenme ana gelir ve yannda onu
evlendirecek bir ey bulunur da onu evlendirmezse sonra
ocuk iin bir gnah ortaya karsa bunun gnah
babann zerine olur.3
ocuun, babas zerindeki hakk, ona gzel isim
vermesi,
edebini
gzelletirmesi
ve
Kuran
4
retmesidir.
Ensardan birisi mam Sadka (a.s) yle dedi: Kimin
hakknda iyilik yapaym? mam Sadk (a.s) yle
buyurdu: Anne ve babana iyilik yap. O ahs, Anne
babam lmtr deyince mam (a.s), ocuuna iyilik
yap buyurdu.5
a. g. e
a. g. e
3
a. g. e
4
a. g. e
5
Bihar, c. 104, s. 98
1
2
Allah
Resul
(s.a.a)
yle
buyurmutur:
ocuklarnz haslet zere terbiye ediniz:
Peygamberinize sevgi, peygamberin Ehl-i Beytine sevgi
ve Kuran okumak.
Allah Resuln (s.a.a) ve temiz Ehl-i Beyt'ini
ocuklarna retmek, babalarn bir grevidir.
Bir ocuk ocukluk andan itibaren Allah Resul'n
ve Masum mamlar tanmaldr ki onlar tanma ve
onlara ak duymakla gelisin, hayatn tm alanlarnda
onlarn rengine brnsn, onlardan bakasn hayatnda
kendine rnek almasn. phesiz insan iin en iyi hayr
Allah Resulne (s.a.a) ve imamlara (a.s) ak olmak ve
ilahi evliyalara uymaktr.
Tatl Bir Hatra
Tebli iin ilk defa Tebrize davet edildiimde beni
davet eden ahsa benim iin fakirlerin oturduu sradan
bir ev temin etmesini art kotum. Tebrize gidince bu
artn yerine getirilmi olduunu grdm. Orta snf
halkn oturduu bir blgede iki katl bir evi vard. Bir
katnda ailesi yayor, dier kat ise Hseyniye olarak
kullanlyordu. Ev sahibinin normal bir geliri vard.
Geceleyin namaz ve ibadet ehli idi. lgin bir insan
grnmnde idi.
Bana yle dedi: Bu eve neden geldiini biliyor
musun? Ben yle dedim: Tahrandan beni buraya
davet eden kimselere bu durumu art kotum O yle
dedi: Hayr! Bunun sizinle bir ilgisi yoktu. Ben Arefe
gn Mehed'de sizin Arefe duanza katldm. Duadan
sonra akam gne batarken mam Rzann (a.s)
haremine vardm. Alayarak mam Rzaya (a.s) yle arz
ettim: Eer bu ahs bir gn Tebrize gelirse benim
evime gelsin. Bu mam Rzann (a.s) dzenledii bir

programdr. Sizler sekizinci mamn davetiyle benim
evime geldiniz. Bu evim, ben, eim ve ocuklarm, Ehl-i
Beytin hizmetindeyiz. Ehl-i Beyte hizmet edenlerin
hizmetisiyiz.
Daha sonra da babasndan benim iin ilgin bir olay
naklederek yle dedi: Babam btn mr boyunca gece
namaz klan ve ibadet eden bir kimseydi. Beni on , on
drt yalarnda sevgi ve muhabbetle uyandryor ve yle
diyordu: Oulcazm! Btn insanlar uyumaktadr ok
uygun bir zamandr, gel bir keye giderek birka saat de
olsa Hz. Hseyinin (a.s) mazlumiyeti iin alayalm. Biz
Huseyni
insanlarz,
Hseyni
olarak
bydk,
Hseyinden asla el ekmeyiz, kyamete kadar da onun
hizmetinde olacaz.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: ocuk yedi
yana kadar oyun oynasn, dier yedi yl Kuran
rensin ve dier yedi yl da helal ve haram rensin.1
ocuklarnz ilim renmelerini emrediniz.2
Hakeza mam Ali (a.s) yle buyurmutur:
ocuklarnza namaz retiniz ve bulu ana
eritiklerinde de namaz meselesini ciddiye almalarn
salaynz.3
Allah Resulnden (s.a.a) ok nemli rivayette yle
buyurduu yer almtr: ocuklar anne babasna eziyet
edince, onlarn haklarn zayi etmi olduu gibi, babalar
ve anneler de ocuklarn haklarna riayet etmedii
takdirde, onlarn haklarn inemi olurlar. Anne ve
a. g. e
3
a. g. e
1
2
babalarn haklarna riayet etmek ocuklara farz olduu

gibi, ocuklarn anne ve babalarn haklarna riayet
etmesi de farz ve gereklidir.1
Anne ve Babalar Dikkat Etmelidirler
ocuunu perse, Allah onun iin bir iyilik yazar; her
kim ocuunu sevindirirse, Allah kyamet gn onu
sevindirir. Her kim ocuuna Kuran retirse, anne ve
babas kyamet gn onu arr, onlara nurdan iki elbise
giydirilir; yle ki o ikisinin nurundan btn cennet ehli
nurlanr.2
bir ocuu varsa, onunla ocuklasn.3
bir kz ocuu olur da onu edeplendirir ve onu gzel
terbiye ederse ve ona retir ve retimini gzel yaparsa
ve Allahn kendisine verdii nimetleri de geni tutarsa,
bu onun iin atee kar bir engel ve rt olmu olur.4
Allah Resul ocuklar hususunda unlar tavsiye
etmitir: lahi takvaya riayet ediniz, ocuklarnz
arasnda adaletle davrannz.5
Sizin aranzda iyilik, efkat ve adalet zere
davranlmasn istediiniz gibi siz de ocuklarnz
arasnda hediye alma hususunda ayrcalk gzetmeyin.6
Biharul Envar, c. 74, s. 70 ve Mizanul Hikmet, c. 10, s. 723
Furu-i Kafi, c. 6, s. 49
3
Vesail, c. 15, s. 203
4
5
a. g. e
6
a. g. e
1
2
Allah ocuklar arasnda hatta pme hususunda bile

adalete riayet etmenizi istemektedir.1
Allah Resul bir ahs iki ocuundan birini pp de
dieriyle ilgilenmediini grdnde ona yle buyurdu:
Neden pme hususunda o ikisinin arasnda adalete
riayet etmiyorsun? pmek istiyorsan her ikisini de p.2
1
2
a. g. e
a. g. e
Rabbin, yalnz kendisine kulluk etmenizi ve ana

babaya da iyi davranmanz kesin bir ekilde emretti.
(sra/23)
2
6
Anne ve Babann
ocuk zerindeki
Haklar
Ar Bir Grev
Anne ve babann hakkn eda etmek o kadar ar, zarif,
dakik ve byk bir tahamml ve sabr gerektirmektedir ki
Hak Tealaya ve kyamete iman eden gerek mminler
dnda hi kimsenin yapabilecei bir i deildir. Hangi
mmin? Sfat ve hususiyetleri Kuran- Kerimde beyan
edilen mmin:
Aralarnda hkm verilmek zere Allaha ve
peygambere arldklar vakit: ittik, itaat ettik
demek, ancak iman edenlerin szdr, ite saadete
erenler onlardr. Allaha ve Peygambere itaat eden,
Allahtan korkan ve Ondan saknan kimseler, ite
onlar kurtulanlardr.1
imdi Hak Tealann anne ve baba hakkn beyan eden
mbarek sra suresindeki ayeti mlahaza ediniz.
Rabbin, yalnz kendisine kulluk etmenizi ve ana
babaya da iyi davranmanz kesin bir ekilde emretti.
Eer ikisinden biri veya her ikisi, senin yannda iken
ihtiyarlayacak olursa, onlara kar of bile
demeyesin, onlar azarlamayasn. kisine de hep tatl
sz syleyesin. Onlara acyarak alak gnlllk
kanatlarn ger ve: Rabbim! Kkken beni
yetitirdikleri gibi sen de onlara merhamet et! de.2
Anne ve babann hakkn, Allah-u Tealann hakknn
hemen ardndan zikreden ve bylece konunun
1
2
Nur, 51- 52
sra, 23- 24
byklnn delili olan bu ayet-i erifenin gerek tefsir,

aklama ve manas ok deerli bir kitap olan Kafi, c. 2,
s. 57de hakk syleyen mam Sadktan (a.s) nakledilen
birinci rivayette yer almtr.
Deerli Kafi kitab, gaybet-i sura dneminde yaayan
deerli yazar merhum Kuleyni (r.a) sebebiyle ve
zellikle de masumun asrna yakn dnemde yaam
ravilerden alnm olan rivayetler ve muhtevas hasebiyle,
tertip ve dzeni sebebiyle telif edildii gnden bu gne
kadar kendisine gsterilen tevecch nedeniyle ve de Ehl-i
Beyt fkhnn ve usul-i dinin ok nemli kaynaklarndan
birisi olduu sebebiyle dier kitaplarn sahip olmad
ok zel bir itibara sahiptir. yle zannediyorum ki bu
ayetin, Kafi gibi bir kitapta, hem de mam Sadk (a.s) gibi
birinin beyanyla, anne ve baba hakkn beyan eden bu
tefsirden sonra artk hi kimse iin bu konuda bir zr
kalmamtr. Ravi yle diyor: mam Sadka (a.s) bu
ayetin anlamn sordum. mam yle buyurdu: Anne ve
babaya ihsann anlam, onlarla gzel ve tatl bir huy,
gzel bir hal, sabr ve tahamml ile oturup kalkman,
usangalk ve ask suratla onlara kar davranmaman,
her ne kadar mstani de olsa, onlar senden istemeye
mecbur kalmadan onlarn ihtiyalarn gidermen ve
onlar grmeye gittiinde eli dolu olarak gitmendir.
Allah-u Teala yle buyurmam mdr: Sevdiiniz
eylerden infak etmedike iyilie eriemezsiniz.1
Bu ayette de Hak Teala yle buyurmaktadr: Eer
onlardan biri veya ikisi yallk ana eriince, onlar bu
yallk, zayflk ve tahammlszlk sebebiyle, seni
zecek bile edecek olurlarsa, yine de onlara f bile deme,
seni dverlerse sesini ykseltme, onlarla gzel bir ekilde
1
Al-i mran, 92
ANNE
VE
BABANIN
OCUK
ZERNDEK
HAKLARI..439
konu, yce szlerle karla. Eer yine sana el kaldracak

olursa, onlara yle de: Allah, her ikinize de mafiret
etsin ve ite bu sz yce bir szdr.
mam daha sonra yle buyurmutur: Onlara kar
son derece mtevazi ol, onlara kar rahmet ve efkat
gzyle bak, onlarn sesine ve eline kar sesini ve elini
kaldrma, onlardan nce oturma ve onlardan ne geme.
Onlara dua et ve yle de: Allahm! Bu ikisine rahmet
et. Nitekim onlar da bu yama gelinceye kadar beni
terbiye ettiler.
Baka bir ayette ise Allah-u Teala yle
buyurmaktadr:
Bana ve ana babana kret diye tavsiyede
bulunmuuzdur. Dn banadr. Ey insanolu! Ana
baba, seni, kr krne bana ortak koman iin
zorlarlarsa, onlara itaat etme; dnya ilerinde onlarla
gzel gein; bana ynelen kimsenin yoluna uy;
sonunda dnnz banadr. O zaman, yaptklarnz
size bildiririm.1
lgin Bir Nkte
Hz. Musa risaletle gnderildii zaman Firavuna kar
yumuak sz sylemekle emrolundu. Bunun sebebini
sorunca da yle bir cevap iitti: O onbe yldr senin
zahmetini ekti, st emdiin dnemden genlik dnemine
kadar seni bytmek iin bir ok skntlara katland. O
halde sana kar adeta babalk hakkna sahiptir.
Dolaysyla sen ona kar yksek sesle konuma ve ona
kaba davranma.
1
Lokman, 14- 15
Zarif Bir Mesele

Menhec tefsirinde Seni ksz bulup da
barndrmad m?1 ayetinin tefsirinde yle yer
almtr: Allah-u Teala Resulne yle buyurmutur:
Ben, sen henz domadan baban dnyadan aldm,
ocukluk dneminde de anneni ahirete intikal ettirdim.
Zira eer hayatta kalacak olsalard, nbvvet ykne
tahamml etmek ve bir yandan da anne ve babann
haklarn eda etmek, senin belini kracakt.
Anne ve Baba Haklar Hakknda Rivayetler
Ravi mam Sadka (a.s) yle sordu: Hangi amel
daha stndr? mam Sadk (a.s) yle buyurdu:
Namaz vaktinde klmak, anne babaya iyilik yapmak ve
aziz ve celil olan Allah yolunda cihat etmek.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Sizden birinin
l veya diri anne babasna iyilik etmesine engel olan
nedir?
Birisi, Dnyadan gm olan anne babaya kar ne
yapalm? diye sorduunda mam (a.s) yle buyurdu:
Onlarn adna namaz klsn, onlarn adna sadaka
versin, onlar adna hacca gitsin ve onlar adna oru
tutsun.3
Zuha, 6
Kafi, c. 2, s. 158
3
Kafi, c. 2, s. 159
1
2
ANNE VE BABANIN OCUK ZERNDEK HAKLARI..441
Zekeriyya b. brahimin Mslman Olmas ve Anne

Babasna Hizmet Etmesi
Zekeriyya yle diyor: Ben bir Hristiyan idim ve
banaz bir Hristiyanken Mslman oldum, sevin iinde
Mekkeye gittim, mam Sadkn (a.s) huzuruna vardm.
Bana yle buyurdu: Eer bir sorun varsa sor. Ben
yle arz ettim: Ailem Hristiyandr, o ailede Mslman
olan sadece benim. Annemin gzleri grmyor, ben
mecburen onunla birlikte yayorum. Zira annem ve
babamn benden baka kimsesi yoktur. Onlarla yemek
yememi, onlarn kabndan yememi istemektedirler.
mam yle buyurdu: Anne ve baban domuz eti yiyorlar
m? Ben, Hayr dedim. mam, Domuz ile hibir
ilikileri var mdr? diye sordu ve ben, Hayr dedim.
mam yle buyurdu: O halde o aileden ayrlma, annen
babandan ayr durma, annene hizmet et, ileri yap, onu
banyoya gtr, elbiselerini deitir, azna lokmasn
ver.
Kufeye dndm zaman mamn annem hakkndaki
btn emirleriyle amel ettim. O bana yle dedi: Bana
gereini syle, sen Mslman m oldun? Ben yle
dedim: Evet, btn bu hizmetleri ve muhabbetleri de
zamanmn imam ve Allah Resulnn olu olan mam
Sadkn (a.s) emriyle yaptm. Annem: O, Peygamber
midir? diye sordu. Ben yle arz ettim: Hayr, o altnc
mamdr ve Allah Resulnn torunudur. Annem yle
dedi: Hayr, benim hakkmda yaptn bu iler, Allahn
Peygamberlerinin emiridir, ben krm, kr olduum
halde de senin dininin daha iyi bir din olduunu
anlyorum. Beni de dine hidayet et.
Bylece annem de benim vastamla Mslman oldu,
le namazn benimle kld, akam namaz vakti
geldiinde yle dedi: Yine namaz kl ki ben de seninle

birlikte namaz klaym. Zira ben le namazndan lezzet
aldm. Bylece akam namazn da benimle kld ve
namazdan sonra dnyadan gt. Burada mamn bana
syledii u sz hatrladm: Eer annen dnyadan
gerse, sen onu defnet.
Sabah erkenden iileri haberdar kldm, onlar, Keie
syle dediler. Ben, O Mslman olmutu dedim.
Bylece onlar i bitinceye kadar bana yardmc oldular. 1
Cabir-i Cufi ise yle diyor: mam Sadkn (a.s)
huzurunda idim. Bir ahs yle dedi: Annem ve babam
Ehl-i Snnettendir ve ok banazdrlar, onlara nasl
davranaym? mam yle buyurdu: Sen gerek
iilerimize kar nasl davranyorsun? O ahs yle arz
etti: Ak, muhabbet gsteriyor ve sorunlarn halletmeye
alyorum. mam yle buyurdu: Anne ve babana
kar da ayn ekilde davran.2
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Bir gen anne
ve babas hayattayken onlara ok hizmet ediyor,
lmnden sonra da anne ve babasnn vasiyetinde u
cmleyi gryor: Olum, bir miktar borluyuz. Bu
borcumuzu deyemedik, sen bizim tarafmzdan bu borcu
de. O gen yle diyor: Beni asla ilgilendirmez,
hayatlar zamannda bunu kendileri demeliydi. O gen,
Allah-u Tealadan onlar iin mafiret bile dilemiyor,
bundan dolay Allah onu, anne babaya asi olan
kimselerden yazlmasn emreder. Bir ocuk da anne ve
babasnn zamannda onlarn hakkn zayi ediyor, ama
lmnden sonra onlarn borcunu dyor ve onlar iin
1
2
a. g. e. s. 490
mafiret diliyor. te bundan dolay anne babasna iyilik

edenlerden saylr.1
Emali kitabnda mam Sadktan (a.s) rivayet edildii
zere Musa (a.s) arn glgesinde ok gzel bir yz
grnce yle arz etti: Arn bana glge sald bu ey
nedir? Kendisine yle hitap edildi: Bu ahs, anne ve
babasna ok iyilik etmitir, dolaysyla da dosyas, laf
tamaktan ve iki kiinin arasn bozmaktan
temizlenmitir.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Eer, lmn
sizlere kolay olmasn istiyorsanz, akrabalarnza ba
vurunuz, anne ve babanza iyilik ediniz. Bu durumda
lm meleinden u sz iitilir: Ona sk
davranmaynz.Yine bu i, mrn sonuna kadar fakirlii
sizden uzaklatrr.
Bir ahs Kabe'nin yannda Ebu Zere yle dedi:
Alinin yzne ok bakyor musun? Ebuzer cevabnda
yle dedi: Ben Peygamberin yanndaydm, benimle
Fatmann arasnda fazla bir fasla yoktu. Bana hitaben
yle buyurdular: Ali b. Ebi Talibe bakmak ibadettir,
anne babaya efkat ve rahmetle bakmak ibadettir.2
Ali (a.s) yle buyurmutur: Anne ve babann,
Allaha isyan dnda her konudaki szn kabul et.
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Bir ahs,
Allah Resulne yle arz etti: Bana, baba haklarn
syle. mam yle buyurdu: Onu ismiyle armamas,
ondan nce yrmemeli, ondan nce oturmamal ve ona
svlmesine sebep olmamal.3
Bihar, c. 74, s. 59
Bihar, c. 38, s. 196
3
Bihar, c. 74, s. 45
1
2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Anne ve baba

hakknda ocuklara ey farzdr: Her haliyle onlara
teekkr etmeli, Allaha isyan dnda emir ve yasaklarn
kabullenmeli, gizli ve akta onlarn hayrn
dilemelidirler.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Anne
babasnn hakkna riayet etmeyen kimseye yle denilir:
stediin
gibi
davran,
phesiz
ben
seni
2
balamayacam.
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: ki
eyin cezas hususunda dnyada acele edilir: Zina ve
anne babaya kar gelmek.3
Herkim anne babasn zerse, phesiz onlara asilik
yapmtr.4
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Anne ve
babaya sert bakmak, onlara isyan saylr.
Bir ahs Allah Resulne yle arz etti: lemediim
irkin bir amel yoktur. Acaba bana tvbe yolu ak
mdr? Allah Resul (s.a.a) yle buyurdu: Anne baban
hayatta mdr? O yle dedi: Annem vefat etmitir,
ama babam hayattadr. Peygamber yle buyurdu:
Eer btn gnahlarnn balanmasn istiyorsan, git
ve babana iyilik et. O ahs, camiden kt zaman
Peygamber yle buyurdu: Keke annesi (hayatta)
olsayd.5
Tuheful-ukul, 238
Bihar, c. 74, s. 61- 74
3
a. g. e.
4
a. g. e.
5
Bihar, c. 74, s. 82
1
2
Hz. Musa (a.s) defa, Allahtan kendisine tavsiyede

bulunmasn isteyince kendisine yle hitap edildi: Sana
iki defa anneni, bir defa da baban tavsiye ediyorum.1
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: eyde hi
kimse iin zgrlk yoktur: yi ve ktye emaneti eda
etmek, iyi ve ktye verilen ahde vefa gstermek, iyi ve
kt anne babaya iyilikte bulunmak.2
eyh Ensari ve Annesi
Yce eyh, byk fakih ve mtehitlerin sonuncusu
olan eyh Ensari, annesini banyonun yanna kadar
omuzunda tayor, hamamc bir kadna teslim ediyor ve
ii bitinceye kadar annesini eve gtrmek iin orada
bekliyordu.
Her gece annesinin elini pmeye geliyor, sabahleyin
onun iznini alarak evden dar kyordu. Annesi
ldkten sonra ok alad ve yle buyurdu: Ben,
anneye hizmet gibi byk bir nimetten mahrum kaldm
iin alyorum. eyh Ensari, annesinin lmnden sonra
da bir ok ii, ders vermesi ve insanlarn kendisine
mracaatta bulunmas olduu halde annesinin mrnn
tm farz namazlarn kld. Oysa annesi de kendi
zamannn dindar kadnlarndan biriydi.
Anneye Eziyet Eden Kimse
Bir gen lmek zereydi. Allah Resul onu ziyarete
gitti. Ona ehadeteyn kelimesini telkin buyurdu. Ama
gen yz evirdi. ehadeteyn 3 kelimesini sylemekten
saknd. Allah Resul yle buyurdu: Bu gencin annesi
1
2
Bihar, c. 13, s. 330

Vesail, c. 21, s. 490
var mdr? ona, evet diye arz ettiler. Peygamber

annesini ard ve yle buyurdu: Sen ocuundan
rahatsz msn? Annesi, Evet dedi. Peygamber yle
buyurdu: O halde olundan raz ol. Zira dili ehadeteyn
kelimesini syleyemiyor. Annesi yle arz etti: O
kalbimi ok yakmtr. Ben ondan rahatszm.
Peygamber yle buyurdu: Benim hatrm iin ondan
raz ol Bylece kadn sadece Allah Resulnn hatr
iin ondan raz olduunu bildirdi. Resulullah tekrar o
gence yle buyurdu: Hak Tealann birliine ve benim
risaletime ahadette bulun. O gen ehadet getirdi.
Peygamber yle buyurdu: Neden nce sylemedin?
O yle arz etti: Korkun bir canavar bana saldryordu
ve beni bu kelimeyi sylemekten al- koyuyordu. imdi
bu canavar uzaklat ve ben de kolay bir ekilde
ehadeteyn kelimesini syleyebildim.1
mam Seccad (a.s) annenin hakk hususunda yle
buyurmutur: Annen seni, dokuz ay veya daha az bir
mddet, ar bir yk gibi tamtr. Oysa hi kimse,
baka bir kimseyi bu ekilde tayamaz. Kalbinin
meyvesinden sana yedirmitir. Bunu hi kimse yapamaz.
Btn vcuduyla seni korumu, seni doyurmu ama kendi
alna tevecch etmemitir. Sana su vermi, kendi
susuzluuna bakmamtr. Seni giydirmi, kendisini
hesaba katmamtr. Scakta kalm, ama seni scaktan
korumutur. Senin iin tatl uykudan mahrum kalm,
(tm vcuduyla) seni scak ve souktan korumutur.
Btn bunlar senin gibi bir evlad olsun diye yapmtr.
Ehedu ella ilahe illalah ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve
resuluhu (ehadet ederim ki Allahtan baka ilah yoktur ve ehadet ederim
ki Muhammed Allahn kulu ve resuldr)
1
Menazilul- Ahire, Muhaddis-i Kummi
3
O halde sen, btn bu zahmetleri karsnda merhamet

sahibi olan Allahn baars dnda asla onun ektii bu
zahmetlerin krann yerine getiremezsin.1
Hekem isminde birisi yle diyor: Altnc mama
(a.s) yle arz ettim: Babam bana bir ev vermitir, u
anda o eve geri dnmek istemektedir. mam yle
buyurdu: Baban kt bir i yapmtr. Ama seninle
kavga ederse, sen sesini ykseltme. Eer barp
arrsa, sen ona kar yumuak konu.2
1
2
Bihar, c. 74, s. 6
Vesail, c. 18, s. 224
nfak edeceiniz mal; ana baba, yaknlar iin

olmaldr. . .
(Bakara/215)
2
7
Erkek ve Kadnn
Birbirlerinin
Akrabalarna Kar
Grevleri
Akraba ve Yaknlar
phesiz kadn ve erkein bir takm yaknlar ve
akrabalar vardr. Tertemiz eriatn sakncal grmedii
her yerde kadn ve erkein, onlardan yz evirme hakk
yoktur. Hibirisi dierini onlar grmekten ve sahip
olduklar haklarna riayet etmekten al koyamaz. Kadn
ve erkein her birinin annesi, babas, kz kardei, erkek
kardei, amcas, days, halas, teyzesi, yeenleri,
kuzenleri, day oullar, teyze oullar, hala oullar,
byk baba, baba anne ve dier bir takm soy ve nesebi
ve hasebi1 yaknlar vardr. Btn bunlar grmek ibadet,
onlar ziyaret etmek iyilik, onlara gidip gelmek ok yce
bir itir. Onlarn sorunlarn zmenin byk sevab
vardr.
Kadn
erkein
akrabalarna
kar
hassas
davranmamal, einin onlar eve armasna engel
olmamal, onlar grnce yz evirmemeli, surat
asmamal veya hepsinden kts erkeini onlara gidip
gelmekten veya sorunlarn halletmeye almaktan
alkoymamaldr ve erkek hakknda da ayn szler
geerlidir.
Ev, erkein mlkdr, mal ve servetin malikiyeti,
Allah-u Teala tarafndan erkee verilmitir. Erkee itaat
etmek, kadn iin eri bir farzdr. Eine eziyet etmek ise
kesinlikle haramdr. Einin anne, baba, kz karde, erkek
karde ve dier akrabalarna gidip gelmesini kontrol
etmek, yzde yz ahlaka, ftrata ve insani ruh haletine
aykrdr. Ayn ekilde erkein, kadnn babasn, annesini,
Nesebi soy ile gelen akrabalk, hasebi ise evlilikle ile gerekleen
akrabalktr.
1
ERKEK VE KADININ AKRABALARINA KARI GREV....451
akrabalarn, yaknlarn, ziyaret etmesine engel olmas da

muhabbet ve insani duygulara aykr bir davrantr. Eer
kadn ve ocuk, hayr, iyilik ve ibadetin gereklemesine,
akrabalarn ziyaret edilmesine ve akrabalara yardm
edilmesine engel olurlarsa, Kurann tabiriyle bu kadn
ve ocuk insann dmanlardr. Bu dman kalbinde kin
dalgalanan bir dman deil, aksine insan dnya ve
ahirette saadetten ve mutluluktan al koyan bir dmandr.
Erkek, hayrl ilerde, insann sorunlarn halletmekte,
akrabalara gidip gelmekte, onlar eve davet etmekte,
anne, baba, kz karde ve erkek kardee yardm
hususunda kadn veya ocuklarnn yanl isteklerine
teslim olmamaldr.
Eer mmin kadnlar, kyamete iman eden kadnlar,
sorumluluk duygusu tayan kadnlar, kyametlerinin
bayndr olmasn isteyen kadnlar, einin haklarna riayet
edilmesinin eri bir farz olduunu bilen kadnlar, ilahi
adap ile adaplanan kadnlar kendi kocalarna kar evin
tm ilerinde, ahlaki ilerde ve hayrl ileri yapmakta
yzde yz bir uyum iinde olurlar. Belki eer elerinin bu
konuda geveklik ettiini grecek olurlarsa, onu iyilie,
akrabalara gidip gelmeye ve onlara yardmc olmaya
tevik ederler.
Ama Hak Tealann isteklerine aykr hareket eden
kadnlar, tertemiz eriata aykr istekleri olan ocuklar
Kuran- Kerim insann dman olarak gstermekte ve
bu hususta erkee bir takm emirlerde bulunmaktadr. Bu
emirler, sadece ve sadece duygusal, ahlaki ve insani
boyutlara sahip emirlerdir.
Ey iman edenler! Eleriniz ve ocuklarnzdan size
dmanlk edenler olur, onlardan saknn; ama, siz
affeder, sularn rter ve balarsanz bilin ki Allah

da balayc ve rahmet edicidir.1
Byle bir kadn ve ocukla tartmak doru deildir.
Onlarla kavga etmek, salah deildir. Barp armak
gerekli deildir. Kzmak ve fkelenmek de gerekmez.
Onlar, istekleri hususunda, srarlarn srdrsnler, sizler
de Hakka itaat etmek, maln Allah yolunda harcamak,
Allah yolunda cihat etmek ve her hususta iyilik yapmak
konusunda sebat gsterin.
Bu konuda baz kadnlar gerekten de ok skdrlar.
Onlar bizzat Hak Tealann rahmetinden mahrumdurlar ve
dolaysyla da dierlerini de Hak Tealann rahmetinden
mahrum klmaya almaktadrlar. Erkeklerin bazs da bu
konuda elerine kar sk davranmaktadrlar. Bu sk
tutmalar ve yersiz zorluk karmalar da sadece Hak
Tealann ltuf ve inayetinden mahrumiyetinin bir
rndr. Baz kadnlarn, elerinin karsnda iddetle
durarak, akrabalarn evine getirmemesi ve einin de
onlarn evine gitmemesi hususunda srarda bulunmasnn
veya erkein akrabalarna mali yardmda bulunmasna
engel olmalarnn ne gibi bir nedeni olabilir? Ama,
kadnn btn akrabalar, erkein mlk ve tasarrufu
altnda olan ve eve giren herkesin kendi izniyle girmesi
gereken o eve girebilmekte ve kadnn istedii gibi
hareket edebilmektedirler.
Aylar, yllar getii halde erkek, anne babasnn
geliine hasret kalmaktadr. Kz kardei ve erkek kardei
evine gelmek istemektedir. Ama o aylar ve yllar boyunca
kadnn btn akrabalar o eve rahat bir ekilde gidip
gelmektedir.
1
Teabn, 14
Bu erkee ve erkein akrabalarna zulmdr. Bu

zulm tehlikeli ruhsal bir hastalktr. Herkim buna dar
olursa, Allahn rahmetinden uzaktr. Kyamette de kt
bir akbete urayacaktr.
Baz erkekler de kadnn anne babasn, kz kardeini
ve erkek kardeini ziyaret etmesine engel olmaktadrlar.
Onu egemenlii altndaki zelil bir esir olarak
grmektedirler. phesiz bu ahlak da eytani bir ahlaktr.
Hak Tealann nefret ettii bir husustur ve insann
Allahn rahmetinden mahrumiyet sebebidir.
Kuran- Kerim yaklak olarak yirmi defa sla-i
rahim ile ilgili ayetler dnda, insann akrabalarn ve
yaknlarn anm, onlar hakknda bir takm nemli
tavsiyelerde bulunmutur.
Mmin insan, mrnn btn boyutlarnda Allah
Resulnn (s.a.a) metodunu takip etmesi gerektiine ve
Peygamberi rnek almas icab ettiine tevecchen,
grevlerinden biri de hidayet ve uyarya muhta olduklar
takdirde akraba ve yaknlarn hidayet etmek ve
uyarmakla grevlidir. Zaten insan mrnn sonuna kadar
da buna ihtiya duymaktadr.
Yakn akrabalarn uyar.1
nsann bazen akrabalarn ve eini bir evde toplamas,
kudret ve uzmanl olduu takdirde onlara nasihat
etmesi, onlar helal ve haramla tantrmas, irkin ahlak
ve beklenilmeyen amellerin akbetinden korkutmas,
onlar fkhi ve eri meselelerle tantrmas, ne kadar da
Allahn beendii bir itir. nsanlara ilahi hakikatleri
gstermek, tpk Peygamberlerin ve imamlarn ii gibi bir
itir ve sevap asndan ok ilgin bir konumda
bulunmaktadr.
1
uara, 214
Sylenildii zere Allame Meclisi bir Cuma gecesi bu

program, ei ocuklar ve akrabalar iin hayata geirdi.
Onu kendisi iin bir grev sayd. Zira ilmi infak da tpk
mali bir infak gibi beenilmi ve de Allahn honut
olduu bir itir.
Kuran- Kerimde akrabalara ve yaknlara ihsanda
bulunmak, Allaha ibadet ve anne babaya iyiliin yannda
zikredilmitir ve bu vesileyle de akrabalarla ilikide
olmann azameti beyan edilmitir.
Allahtan bakasna kulluk etmeyin, anne babaya,
yaknlara, iyilik edin.1
Mal ve servet sevgisi, insann ftri bir duygusudur.
Eer mal sevgisi olmasayd, hi kimse i g sanat ve
ziraat peinde koturmazd. Zahmetle elde edilen bir mal,
insann sevgilisi haline gelmektedir.
Kuran- Kerim mminlerden, akrabalarn sorunlarn
halletmek ve hayatlarnn normal seyrini srdrmesini
salamak iin bu sevgilisinden el ekmesini istemektedir.
Mal ve servet sevgisine ramen, onlar akrabalarn ve
yaknlarn hayatnn dzelmesi yolunda harcamaldr. Zira
dorularn ve mminlerin alametlerinden biri de akraba
ve yaknlarna mal vermektedir.
Yaknlarasevdii maldan harcar.2
Nesebi ve hasebi akrabalar insanla ilikisi ve
hayatndaki konumu miktarnca nem tamaktadr.
Akrabalar, insan ldkten sonra kendilerine miras den
kimselerdir. Bu konuda btn bu hakikatlerin senedi
konumunda olan Allahn kitabndaki u ayete inayet
1
2
Bakara, 83
Bakara, 177
buyurunuz: Miras taksiminde, yaknlar bulunursa

bunlardan onlar da rzklandrn.1
Akrabalarn haline riayet etmek ve haysiyetini
korumak, Allahn kitab asndan o kadar nemlidir ki
Allahn kitab, akrabalarla konumak hususunda bile
adalete riayet etmesini emretmektedir.
Konutuunuzda, akraba bile olsa sznzde adil
olun.2
Onlar aalamak, hafife almak, kmsemek ve
onlarla doru drst konumamak eriata aykrdr, ahlak
ve ycelikten uzak bir davrantr. Merhamet sahibi olan
Allah herkesi adalet, ihsan ve ba emretmektedir.
zellikle de bu konuda akrabalar ve yaknlar
anmaktadr:
Allah phesiz adaleti, iyilik yapmay, yaknlara
bakmay emreder.3
Mstahak olan kimselere infak ve bata bulunma
konusunda kusur etmek, zellikle de servet ve mal olan
kimselerin akraba ve yaknlara infakta bulunmamas,
Allahn beenmedii bir eydir. Tertemiz eriat, akl,
mantk, ahlak ve ftrat asndan da reddedilmitir.
inizde ltuf ve servet sahibi olanlar, yaknlarna,
dknlere Allah yolunda g edenlere (mallarndan)
vermemek iin yemin etmesinler.4
Adalet ve mahkemede ehadette bulunma zamannda
da nemle adaletli olunmas, hak zere ehadette
bulunulmas ve ahadetin her ne kadar sizin, anne, baba
Nisa, 8
Enam, 152
3
Nahl, 90
4
Nur, 22
1
2
ve akrabalarnzn zararna da olsa gizletilmemesi

emredilmitir:
Kendiniz, ana babanz ve yaknlarnz aleyhlerine
de olsa, Allah iin ahit olarak adaleti gzetin.1
Ayn zamanda irke bulaan, Hak Tealadan uzak olan
ve Allahn dininden yz eviren akrabalar iin de
mafiret dilenmemesi emredilmitir:
Cehennemlik olduklar anlaldktan sonra,
akraba bile olsalar, irk koanlar iin mafiret
dilemek Peygambere ve mminlere yaramaz.2
Ayn ekilde eer anne ve babalar, kardeler, akrabalar,
Allahn ve Peygamberin dman iseler, bu durumda da
onlarla dostluk kurulmamas emredilmitir. 3
Bu iki husus, yani mrik akrabalar iin mafiret
dilemenin yasaklan ve onlarla dostluk dnda,
akrabalar ve yaknlar insan ile ayn bedeni ve ayn kan
tamaktadr. Kadn ve erkek birbirini onlar grmekten
veya kendi evlerine gelip gitmekten alkoyamaz.
zellikle kadn eini bu byk ihsandan ve Hakka
ibadetle eit olan byk hayrdan al koyamaz.
Kadn ve erkee yaplmas gereken tavsiye de udur ki
Kurana gre akrabalarn ziyaret etmeli, birbirine sayg
gstermeli, onlara gidip gelmeli, onlar evine davet
etmeli, eer mal ve servetleri varsa, Kuran- Kerimin
hkmnce ihtiyalar olduu takdirde onlarn yardmna
komaldr.
Kadn bu konuda kocasn endieye sokmamakla
grevlidir. Zira einin gazaplanmas ve fkelenmesi ve
kadndan honutsuzluk iinde olmas, rivayetler esasnca
Nisa, 135
Tevbe, 113
3
Mcadele, 22
1
2
da Hak Tealann gazap ve rzayetsizliine neden

olmaktadr. Kocasnn kendisinden raz olmad bir
kadnn, hibir farz ve mstehap ameli kabul olmaz. 1
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Eine eziyet
eden ev onu zen kadn melundur, melundur! 2
Erkeklere eziyet etmenin ve onlar zmenin bir
blm de akrabalar, zellikle de erkein yaknlar
meselesiyle iliki halindedir ki kadn, maalesef hibir
eri ve mantksal neden olmakszn einin karsnda
durmakta, bu yolla kendisini sevgili Hak Tealann
rahmetinden uzak drmektedir.
1
2
Bihar, c. 100, s. 244

a. g. e. s. 253
Onlar, Allahn gzetilmesini emrettii eyi

gzetirler.
(Rad/21)
2
8
Sla-i Rahimde
Bulunmak
Kuran ve Sla-i Rahimde Bulunmak

Hak Tealann Peygamberlerin ve mamlarn srar
ettikleri beenilmi amellerden ve ok iyi ilerden biri de
phesiz sla-i rahimde bulunmaktr.
Byk allame, muhaddis, filozof, ak bir arif olan ve
tm mrn Kuran- Kerim ve rivayetler yolunda
harcayan Molla Muhsin Feyz, sla-i rahimin akrabalar
ziyaret etmek, maddi ihtiyalarn gidermek, iktisadi
sorunlarn halletmek, i ve glerine yardmc olmak, kz
ve erkeklerini evlendirmek olarak mana etmitir. Eer
Kuran- Kerim ayetlerine ve rivayetlere dikkat edilecek
olursa, sla-i rahim meselesinden bu anlamlar istifade
etmek mmkndr.
Sla-i rahimde peygamberlerin ve ii imamlarn ahlak
da bu yce gerekler olmutur.
Kuran- Kerim sla-i rahimi tavsiyede bulunmu, akl
sahiplerinin bir ii olarak saym, sla-i rahimde
bulunmamay da fsk ve bunu yapan (ilikiyi kesen)
kimseyi de fask olarak kabul etmitir.
Mbarek Nisa suresinde, Allah-u Teala ve akrabalar
hususunda ilahi takvaya riayet edilmesi emredilmitir.
lgin olan da udur ki akrabalar Allah-u Tealadan
hemen sonra zikrederek yle buyurmutur:
Kendisi adna birbirinizden dilekte bulunduunuz
Allahtan ve akrabann haklarna riayetsizlikten de
saknn.1
1
Nisa, 1
SILA- RAHMDE BULUNMAK.461
Mbarek Rad suresinde de bir takm meseleler, akl

sahiplerinin zellikleri olarak beyan edilmitir.
Kyametteki faydasnn da meleklerin maherde onlar
karlamaya gelmesi, meleklerin onlara selam vermesi ve
hayrl bir akbete ermeleri olarak bildirilmitir. phesiz
o meselelerden biri de sla-i rahimde bulunmaktr.
Onlar, Allahn gzetilmesi emrettii eyi
gzetirler.1
Bakara suresinde de sla-i rahimde bulunmayan kimse
hakknda yle buyurmaktadr:
Allahn birletirilmesini buyurduu eyi ayrrlar
(akrabayla ilikiyi kesenler) ve yeryznde fesat
karrlar; hsrana urayanlar ite onlardr.2
Evet, sla-i rahimde bulunmayan kimse, ziyan ve zarar
iindedir. Bu ziyan ve zarar da kk bir ey deildir.
Rad suresinde de sla-i rahimde bulunmamak hakknda
belleri bken bir ayet vardr:
Allahn birletirilmesini emrettiini ayranlar
Akrabalk
ban
kesenler
ve
yeryznde
bozgunculuk yapanlar, ite lnet onlara ve kt yurt
onlaradr.3
Muhammed (s.a.a) suresinde ise yle buyurulmutur:
Yeryznde bozgunculuk yapmanz ve akrabalk
balarn kesmenizle Allahn emrine yz evirirseniz,
yine de mi kurtuluu bekliyorsunuz?4
Gerekten de sla-i rahim o kadar nemlidir ki bu
sebeple melekler, kyamette insan karlamakta, insana
selam vermekte ve insan hayrl bir akbete erimektedir.
Rad, 21
Bakara, 27
3
Rad, 25
4
Muhammed, 22
1
2
Sla-i rahimde bulunmayan kimseler ise, lanet, kt

akbet ve kurtulutan mahrumiyete maruz kalmaktadrlar.
Mal vererek akrabalarn iktisadi eksikliklerini
gidermek ve ayn zamanda da onlarn yzsuyunu,
yceliini ve azametini korumak, ok byk bir ecre ve
mkafata sahiptir.
Allahn rzasn kazanmak ve kalplerini
salamlatrmak iin mallarn infak edenlerin
durumu, ykseke bir tepede bulunan, bol yamur
aldnda yemilerini iki kat veren, bol yamur
yamasa bile isentisi den bir bahenin durumu
gibidir. Allah ilediklerinizi grendir.1
Hakeza: Sadakalar aka verirseniz o ne gzel!
Eer onlar yoksullara gizlice verirseniz sizin iin
daha iyidir. Allah ktlklerinizi giderir ve Allah
ilediklerinizden haberdardr.2
Hakeza: Mallarnz gece gndz, ak ve gizli
olarak infak edenlerin mkfatlar Rableri
katndadr. Onlara korku yoktur ve onlar
zlmeyeceklerdir.3
Kapsaml ve Gzel Bir Plan
Geliniz btn zengin ve akrabalarmz ister hasebi
olsun, ister nesebi tek tek tanyalm. Zengin
akrabalarmz davet ederek, onlara sla-i rahim
rivayetlerini okuyalm, aklayalm. Daha sonra onlardan
servet ve mallar miktarnca her ay, her yln banda belli
bir miktar para vermesini ve o parann da ailenin
haysiyetli ve muteberli birinin gzetiminde iki kiinin
Bakara, 265
Bakara, 271
3
Bakara, 274
1
2
imzasyla banka hesabna yatrlmasn isteyelim. Bylece

akrabalardan fakir biri iin bir sorun ortaya ktnda,
mmknse karlksz olarak, deilse bor olarak yz
suyunu koruyarak kendisine takdim edelim. Eer ev
almak istiyorsa, alsn. Eer ev eyas hususunda eksiklii
varsa onu telafi etsin, eer eyiz almak istiyorsa eyiz
alsn, eer olunu evlendirmek istiyorsa, evlendirsin.
Bu i olduka kolay, Allahn beendii, sorunlar
halleden, hznleri yok eden bir itir. Sevab da nceki
ayette getii zere, ksa olarak beyan edilmitir.
Bu projeyi herkese anlatalm, herkesi bu projeyi
hayata geirmeye tevik edelim. Eer btn memlekette
bu proje uygulanacak olursa, devlet ve hayr ehli
kimselerin omuzundan ar bir yk kaldrlm olur.
Akrabalara yardm vastasyla, servet ehline byk bir
sevap nasip olur.
Kuran- Kerim, infak ayetlerinde, akrabalara
yardmda bulunmay dierlerine yardmda bulunmaktan
nce zikretmitir ve daha sonra da yetim, miskin, fakir,
yolda kalm, iflas etmi kimseler rnek olarak ifade
edilmitir:
Yaknlara,
yetimlere,
dknlere,
yolda
kalmlara, dilenenlere ve klelere sevdii maldan
harcar.1
lgin Bir Anekdot
Seduk, muteber bir senetle mam Sadktan (a.s) yle
rivayet etmitir: Yunus (a.s) baln karnnda, Allaha
kar mnacatta bulunuyor, inleyip yakaryordu. Onun
sesini yerin altna geirilmeye ve hakkn azabna
1
Bakara, 177
uramaya maruz kalan Karunun ruhuna ulatrdlar.

Karunun ruhu, Bu kimin sesidir? diye sordu. Azap ile
mvekkel olan melek ona yle buyurdu: srail
oullarndan bir Peygamberin sesidir. Karunun ruhu
onunla birka kelime sohbet etmek iin izin istedi ve ona
bu izni verdiler. Karun ondan Harun ile Musann halini
sordu, Yunus yle cevap verdi: Ben, onlarn zamannda
yaamyorum, ama onlarn her ikisi de dnyadan
gmlerdir. Karun alad. Allah yle hitap etti:
Kavmine gsterdii bu acma sebebiyle, onun azabn
hafifletiniz.1
Sla-i Rahimle lgili Rivayetleri
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Bir su
imekle de olsa sla-i rahimde bulun. Sla-i Rahimin en
stn merhalesi, eziyet etmekten saknmaktr.2
Akrabalar,
nemsenmemekten,
aalanmaktan,
iftiraya uramaktan ve kendisine kibir gsterilmesinden,
ruhsal adan ikence grmektedir. Dolaysyla onlara
eziyetten saknmak, sla-i rahimin en stn mertebesidir.
Selamla da olsa, dnyada sla-i rahimde bulununuz.3
Allah Resul'nden (s.a.a) yle buyurduu rivayet
edilmitir: Sla-i Rahim iin, bir yl (srse bile) yol
yr.4
Hakeza, Allah Resul (s.a.a) bu konuda ok nemli bir
rivayette yle buyurmutur: Kendi zamanmdaki ve
dier zamanlardaki toplumlara, babalarnn sulbnde ve
Sefinetul- Bihar
Bihar, c. 74, s. 103
3
Bihar, c. 74, s. 104
4
Bihar, c. 74, s. 103- 105
1
2
annelerinin rahminde olanlara ve kyamet gnne kadar

olacak olanlara, bir yllk yolculuun skntsyla da olsa,
sla-i rahimde bulunmalarn tavsiye ediyorum. phesiz
sla-i rahim dindendir.1
Biharul- Envar, c. 74, s. 111- 126da sla-i rahim
hakknda ok nemli rivayetler yer almtr. Bu
rivayetlerden bir kan sizlere aktarmak istiyorum.
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: phesiz sla-i
rahim, amelleri temizler, mal bereketlendirir, belay
defeder ve eceli erteler.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: phesiz sla-i
rahim ve iyilik yapmak, kyamette insann hesabn
kolaylatrmakta ve insan gnahtan korumaktadr. O
halde sla-i rahimde bulununuz ve kardelerinize gzel
bir selam veya selamn cevabn vermekle de olsa iyilikte
bulununuz.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Sla-i
rahimde bulunmak, mr uzatr ve fakirlii yok eder.
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Slai rahimde bulunmak ehirleri bayndr klar ve her ne
kadar ehli iyilerden olmasa da mrleri uzatr.
Hakeza: Herkim, can ve malyla akrabasna doru
gidecek olursa, aziz ve celil olan Allah yz ehidin
sevabn inayet buyurur.
Hakeza: Sla-i rahime doru att her adma
karlk, kendisine krk bin iyilik yazlr, krk bin ktl
silinir, makam krk bin derece ykseltilir, adeta yz yl
sabr ve ihlas ile Allaha ibadet etmi gibi olur.
cennette, sadece adil imamn veya ok sla-i rahimde
1
a. g. e.
bulunan kimsenin veya kadn ve ocuklar hususunda ok

sabreden kimsenin ulaabilecei bir derece vardr.
Resulullah (s.a.a) Ebuzere yle buyurmutur: Her
ne kadar seni grmekten fkelenseler dahi, sla-i rahimde
bulun. Eer kabul etmezlerse, yeniden git. Bilahare
hedefinde galip olursun. Eer o Hak Tealann
hkmnden yz evirecek olsa da, sen yz evirme.
Bir ahs Allah Resulne (s.a.a) yle arz etti: Benim
bir takm akrabalarm vardr, onlar hakknda sla-i
rahimde bulunuyorum, ama bana eziyet ediyorlar. Onlar
terk etmek istiyorum. Peygamber (s.a.a) ona yle
buyurdu: Bu durumda Allah da hepinizi terk eder.
O ahs yle arz etti: O halde ne yapmam gerekir?
Peygamber yle buyurdu: Seni mahrum edene sen
bata bulun, senden kopana sen ilikide bulun, sana
ktlk edeni sen affet. Bu durumda phesiz Allah seni
onlardan stn klacaktr.
Akrabalarla likiyi Kesmek Hakkndaki Rivayetler
Ebu Basir yle diyor: mam Sadka (a.s) yle arz
ettim: Birisi, size muhalif olan akrabalaryla ilikisini
kesmek istemektedir. Onun grevi nedir? mam yle
buyurdu: Bu i doru deildir.1
Cehm b. Hamid yle diyor: mam Sadka (a.s) yle
arz ettim: Benim bir akrabam vardr, o benim dinimden
ayr bir din zeredir. Acaba benim zerimde bir hakk var
mdr? mam Sadk (a.s) yle buyurdu: Evet, sla-i
rahimi hibir ey ortadan kaldramaz. Eer senin dinin
zerinde olsayd, phesiz iki hakk olurdu. Bir sla-i
rahim hakk, bir de slam hakk.2
1
2
Bihar, c. 75, s. 185

Bihar, c. 74, s. 131
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Allah

Resulnn kitabnda unu grdm: Eer sla-i rahim
terk edilecek olursa, phesiz mallar ktlerin eline
geer.1
Resulullah (s.a.a) yle buyurmutur: kimse
cennete giremez: Srekli arap ien kimse, sihire iman
eden ve sla-i rahimde bulunmayan kimse.2
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: Yok
olmay abuklatran ve eceli yaknlatran gnahlardan
Allaha snrm.
Kendisine yle arz edildi: Ey Mminlerin Emiri!
Yok olmay hzlandran gnahlar var mdr? mam yle
buyurdu: Evet, sla-i rahimi kesmektir.3
Gnahlarn en irkini sla-i rahimi terk etmek ve anne
babaya eziyet etmektir.4
rahmet, iinde sla-i rahimi terk eden bir kimsenin
bulunduu bir toplulua inmez.5
melekler, iinde sla-i rahimi terk eden kimsenin
bulunduu bir toplulua inmez.6
Abbasi halifesi Mtevekkilin olu, mam Hadiye
(a.s) yle arz etti: Babamn katli farzdr, izin verin de
onu ldreyim. mam yle buyurdu: Onun olu
Bihar, c. 73, s. 369

Bihar, c. 74, s. 90
3
Bihar, c. 74, s. 137
4
5
a. g. e
6
1
2
olduun iin sen bu ii yapma. Zira eer onu ldrecek

olursan, alt aydan fazla dnyada kalamazsn.
Allaha kar gelmekten gcnzn yettii kadar

saknn, buyruklarn dinleyin, itaat edin; kendi
iyiliinize olarak mallarnzdan infak edin; Kim
nefsinin cimriliinden korursa, ite onlar saadete
erenlerdir.
(Teabn/16)
2
9
Ailenin Mutluluk ve
Mutsuzluk Nedenleri
Saadet ve ekavet
Saadet ve ekavet, insann inanlarnn, ahlaknn ve
amellerinin bir rndr. Hak inanlar, gzel ahlak ve
salih ameller, saadetin ortaya kmasna neden
olmaktadr. Hakikate aykr inanlar, ahlaki ktlkler ve
irkin ameller ise, ekavete neden olmaktadr. Saadet,
dnya ve ahirette mutluluk anlamndadr. ekavet ise,
dnya ve ahirette mutsuzluk anlamndadr.
Hakkn rzayeti ve ebedi cennet, saadetin meyvesidir.
Hak Tealaya dmanlk ve ebedi elim azap ise,
Mutsuzluun ac meyvesidir.
Bu iki hakikate, yani saadet ve ekavete, deerli
mmin ve Mslman aileler, mutlaka tevecch
etmelidirler. Kadn ve erkek, evliliklerinin balangcnda,
saadete sebep olan ve ekaveti defeden etkenlere
birbirinin yardmyla teebbste bulunmaldrlar ki ev ve
ortamlar, her ikisi iin de salim bir ortam haline gelsin ve
ocuklar iin tertemiz bir muhit oluturulsun.
Aileler, hayatlarnn balangcnda iman, salih amel ve
ahlaki gzelliklerle sslenerek, Hak Tealann rzayetini
elde etmek ve ilahi cennete girmek ortamn temin
etmelidirler.
Saadet ve ekavet ile her ikisinin nedenleri Kuran-
Kerim ve rivayetlerde detaylca zikredilmitir ve btn
insanlara kendilerini saadetten mahrum klmamalarn ve
ekavete dmemeleri hususunda uyarlarda bulunmutur.
472 SLAMDA ALE DZEN
Ben, aile sistemi hakkndaki konumamla uyumlu

olarak aile ehlinin birbiriyle yaantsnda, bir takm
ilkelere riayet etmesi gerektii ve de saadetlerinin
ipoteinde olduu bir takm konulardan saknmalar icab
ettii gereine tevecchen ahlaki ktlkler ve
iyiliklerin iki aamasna iaret etmek istiyorum. Elbette
bunlar, ailelerin ok ihtiya duyduu bir konudur. man
ve amel konusunda ise daha detayl kitaplara mracaat
etmek gerekir.
Aileler zellikle de slami randaki aileler, Allaha ve
kyamet gnne iman, nbvvet ve velayeti kabul etmek,
namaz, oru, hac ve mali haklar gibi farzlar yerine
getirmek, haram yeme, insanla aykr ehvetleri tatmin
etmekten uzak durmak, mahrem ve namahrem meselesine
riayet etmek hususunda kabul edilir bir dzeydedirler.
Ailelerin zayf noktalarnn ou, ahlaki meselelere riayet
etmemek ve nefsani ktlklerden uzaklamamak
hususundadr ve gerekli olduu kadar bu iki aamay
aklamakla iktifa edeceim.
nsaf
Burada insaf; adalet, bakalarna hizmet, insann
kendisi iin istediini herkes iin istemesi ve kendisi iin
istemedii bir eyi de bakalar iin istememesidir. Bu
gerek, kadn ve erkee, kadn ve erkek tarafndan
evlatlara ve evlatlar tarafndan anne ve babaya hakim
olmaldr. Herkes slama gre bakalarna kar insafl
olmak ve her ite insanlarn durumuna riayet etmekle
mkelleftir.
mam Sadk (a.s) Allah Resulnden yle
buyurduunu rivayet etmitir: nsanlarn en adili,
kendisi iin istediini insanlar iin de isteyen ve kendisi

iin istemediini onlar iin de istemeyendir.1
fakire yardm eder ve insanlara insafl davranrsa,
phesiz o gerek mmindir.2
Allah Resul (s.a.a) Mminlerin Emirine (a.s) yle
buyurmutur: ey imann hakikatlerindendir: Yokluk
annda infakta bulunmak, insanlara kendinden insafl
davranmak ve renciye ilim balamak.3
Bir ahs Allah Resulne (s.a.a) yle arz etti: Bana
yle bir amel ret ki, cennete ulamay bana
kolaylatrsn. Allah Resul (s.a.a) yle buyurdu:
Gazaplanma, insanlardan bir ey isteme ve kendin iin
istediin bir eyi insanlar iin de iste.4
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmutur: Bilin
ki insanlara kar kendisinden insafl davranan bir
kimsenin Allah izzetini arttrr.5
Erkein kadna, kadnn erkee, anne babann
ocuklarna ve ocuklarn da anne babasna kar insafa
riayet ettikleri bir ailenin hayat ne kadar da yce ve tatl
bir hayattr. Bu ailenin tm bireyleri kendileri iin istedii
eyi dierleri iin de istemekte ve kendileri iin
istemedii eyi dierleri iin de istememektedir.
Byle olmadklar takdirde, istirahat ve rahatlk,
sadece erkee ve evin ocuklarna olacak, btn sknt ve
meakkat ise kadnn omuzlarnda bulunacaktr. Eer
byle olmazsa, kadn ve erkek can ekiir, ocuklarsa yer,
ier ve minnet bile ederler. Ama btn aile bireyleri,
Bihar, c. 72, s. 25
Bihar, c. 72, s. 25- 28
3
a. g. e
4
a. g. e.
5
Bihar, c. 72, s. 33
1
2
474 SLAMDA ALE DZEN
birbirine kar insafl ve adaletli davranmal, birbirine

hizmet etmeli, evin tm ilerinde birbirine yardmc
olmaldr ki saadetlerinin bir blm temin edilmi olsun
ve Mutsuzluun saldrlarndan gvende kalm olsunlar.
dare Etmek ve Yumuak Huyluluk
Yumuak huylu olmak, uyumak, birbiriyle uzlamak,
scak ve yumuak ahlak zere birbiriyle ortak bir hayat
srdrmek, slamn nemle vurgulad bir i olmakla
birlikte bir tr ibadettir ve fevkalade bir sevap ve
faydalar da vardr.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Uyumak
uur, uyumazlk ise uursuzluktur.1
Hakeza Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Size,
yarn kyamet gn ateinin kendisine haram olduu bir
kimseyi, haber vermeyeyim mi? Onlar, Evet haber ver,
ey Allahn Resul! dediklerinde Allah Resul (s.a.a)
yle buyurdu: nsana yakn olan msamahal ve kolay
davranan yumuak huylu kimsedir.2
Hz. Musa (a.s) Allah-u Tealaya yle arz etti: Ey
Allahm! nsanlara eziyet etmeyen ve onlara iyilikte
bulunan kimsenin mkafat nedir? Allah yle buyurdu:
ey Musa! Kyamet gn ate ona yle der: Benim
sana ulaacak bir yolum yoktur.3
Allah Resulne, slamn insan iin en yce program
nedir? diye sorulunca yle buyurdu: Mslmanlarn
insann elinden ve dilinden esenlikte olmas.4
Bihar, c. 72, s. 51- 52
a. g. e.
3
a. g. e.
4
Bihar, c. 72, s. 53- 54
1
2
Ailenin Mutluluk ve Mutsuzluk Nedenleri475
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Allah ve

Resul yannda, Allaha iman ve kullarna yumuak
davranmaktan daha sevimli bir amel yoktur. Allah ve
Resul yannda, Allaha irk komak ve kullarna kaba
davranmaktan, daha sevilmeyecek ok nefret ettii bir
amel yoktur.1
Erkein kadn hakknda, kadnn erkek hakknda,
kadn ve erkein ocuklar hakknda ve ocuklarn anne
ve babas hakknda ve zetle herkesin dierleri
hususundaki ilahi grevi; uyuma, idare etme, yumuak
davranma, sevgi, vakar ve kolay davranmaktr.
Nasihat
Nasihat ve hayr dilemenin insan iin dnyevi ve
uhrevi nasipleri vardr. Nasihat eden kimsenin nasihatini
kabul etmek de kalbin nuraniyetine, uyanklna ve
basiret sahibi olmasna neden olmaktadr.
Herkes gc ve kudreti orannda, dierinin nasihatini
kabullenmeli, onun hakknda hayr dilemeli, nasihati
dinleyen kimsenin de t ve nasihat dinlemesi ve onu
hayata geirmesi bir zarurettir.
Nasihat etmek hususunda, haya utanma ve sklmay
bir kenara itmek gerekir. Zira buras haya etme yeri
deildir. Nasihati kabul etmek hususunda da kibir ve
gururdan soyunmak gerekir. Zira nasihate engel olan
haya, Allah Resulnn buyurduu gibi ahmaka bir
hayadr. Nasihati kabul etmeye engel olan kibir de eytani
bir ahlaktr.
Evin erkei de, e ve ocuklarnn hayrn dilemeli,
onlara bazen nasihatte bulunmal, onlar grevleriyle
1
a. g. e.
476 SLAMDA ALE DZEN
tantrmaldr. Bazen kadn, erkee nasihat etmeli, bazen

de ocuklar anne ve babasnn hayrn dilemelidir. Her
birinin de kar tarafn nasihatlerini dinlemesi, bu konuda
kibir ve gururdan saknmas gerekir.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Kim kardeini
irkin bir i zere grr de onu gc yettii halde o iten
geri evirmezse, phesiz ona ihanet etmi olur.1
Edep
Ar olmak, vakarl olmak, terbiyeli davranmak,
davranlarnda bireylere riayet etmek, her yerde ve
herkesin yannda lsn bilmek, yerli yerinde
konumak, insanlara saygl davranmak ve benzeri eyler,
edebin mertebelerindendir.
Erkek, eine, kadn kocasna, her ikisi ocuklarna ve
ocuklar da anne babasna kar edepli olmaldrlar.
Edep insann deerini ykseltmekte, ahsiyet ve
izzetini korumakta, sevgisini arttrmakta, dostlarn
oaltmakta, insana ailesi ve toplum iinde ahsiyet
sahibi klmaktadr. Btn bu ilerin yan sra edep, hakkn
rahmetini elde etmeye sebep olmaktadr. Edebe riayet de
bir tr ibadettir.
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: Edepten
daha yetkin bir soy erafeti yoktur.2
Mminlerin Emiri Ali (a.s) dier bir hikmetli sznde
yle buyurmutur: Bakas iin beenmediin bir eyi
terk etmen, sana edep olarak yeter.3
Mminlerin Emiri Ali (a.s) baka bir sznde ise yle
buyurmutur: Gzel edep, soy erafetinin yerine geer.
Bihar, c. 72, s. 65
Bihar, c. 72, s. 67
3
a. g. e.
1
2
(Edep sermayesi olan kimse, erafet stnlne sahiptir.

Edebi olmayan kimsenin ise soy erafeti yoktur).
Aileyi thamdan Korumak
Davran, tavr, muaeret, birbirine gidip gelmeler,
slam'a gre aile veya bireylerin iftiraya maruz
kalmayaca bir ekilde olmaldr.
ftira, ailelerin haysiyet temellerini ykmakta, bir ok
zahmetlere, ba arlarna, hayatn aclarna sebep
olmaktadr.
nsan, belli bir program, i veya ahsiyetle
karlaabilir. Kendisi iin hibir engel de olmayabilir.
Ama olayn gereklerinden haberi olmayan dierleri ve
yersiz hkm vermekten dillerini tutamayan kimseler,
yava yava, bu program dier bir takm bulmacalarla
birlikte, insanlar arasnda yaygn hale getirebilir ve
bylece de insanlarn zellikle de komularn insana
bakn deitirebilir. Bu ise ailenin haysiyet ve
kimliine, telafi edilmesi mmkn olmayan bir darbe
indirebilir. Aile bireylerinin geleceini zarar ve ziyana
sokabilir. Farz ediniz ki insan, iktisadi muaeret ile ilgili
veya ilikiye dayal bir program dzenlemek istemektedir
veya ocuu iin bir yerden kz almak istemekte veya
kzn evlendirmek istemektedir. Ama yersiz bile olsa,
insan dikkatsizlii sebebiyle buna imkan verdii iin o
olumlu harekete de engel tekil edebilir.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Babam beni
yle uyarmtr: Ey oulcazm! Her kim kt bir
arkadala arkadalk ederse, esenlik iinde kalamaz. Her
kim ktlk yerlerine girerse, ithama urar. Her kim de

dilini koruyamazsa piman olur.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: nsanlardan,
iftiraya en evla olan kimse, iftira ehliyle oturup kalkan
kimsedir.2
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: Her kim
kendini iftira yerinde karar klarsa, kendisi hakknda kt
zanda bulunan kimseyi knamamaldr.3
mam Sadk (a.s) ilgin bir rivayette yle
buyurmutur: ek yerlerinden saknn. Sizden biri
annesiyle yolun zerinde durmasn. phesiz herkes, onu
tanmamaktadr.4
Evet, hakikati bilmeyen cahil bir insann, halk
arasnda, Falan kimse, yabanc bir kadnla glp
oynayordu, dolaysyla doru bir adam deildir. nsanlar
onun hakknda dikkat etmelidir. Sakn o bakalarnn
namusuna bir darbe indirmesin? diye sylenti
karabilir.
Evin erkei, evin kadn ve evin ocuklar iftira
yerlerinden, haysiyetlerinin inenecei yerlerden
saknmaldrlar. slam bu konu hakknda ok sk
davranmtr.
Ahde Vefa
Ahde vefa gstermek, fkhi ve eri hkmler
asndan farzdr, ahdi bozmak ise haramdr. Kadn ve
erkek arasndaki szleme ilahi bir szlemedir. Kadn ve
erkek bu szlemeyi korumak ve vefa gstermek iin
Bihar, c. 72, s. 90
a. g. e.
3
a. g. e.
4
Bihar, c. 72, s. 91
1
2
dikkatli olmaldrlar. Erkein kadna, kadnn erkee,

kadn ve erkein birbirlerinin ailesine, anne babann
ocuklara verdii sz, eri bir engel olmad takdirde
bir tr ahittir. Ahde vefa gstermek ise farzdr. Bundan
yz evirmek ise kesinlikle haramdr. Kuran yle
buyurmaktadr:
Ahdi de yerine getirin, dorusu verilen ahitte
sorumluluk vardr.1
Emanete riayet etmek ve ahde vefa gstermek,
mminin kesin nianelerindendir:
Onlar emanetlerini ve szlerini yerine getirirler.2
mam Seccad (a.s) dinin btn eriat ve emirlerini
eyde bilmektedir: Doru sz, adaletli hkm ve ahde
vefa.3
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: ey
hususunda hi kimse iin dnya ve ahirette bir zr
yoktur: Emaneti, ister iyi olsun ister kt sahibine eda
etmek, ister iyi adam olsun ister kt ahde vefa
gstermek, ister iyi olsunlar ister kt anne babaya
iyilikte bulunmak.4
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Ahdine vefa
gstermeyen kimsenin dini de yoktur.
mam Rza (a.s) yle buyurmutur: Biz yle bir Ehli Beytiz ki, Allah Resulnn (s.a.a) yapt gibi vaat
ettiimiz eyi kendimize bir bor olarak kabul ederiz.5
stiare
sra, 34
Mminun, 8
3
Bihar, c. 72, s. 92
4
a. g. e.
5
Bihar, c. 72, s. 97
1
2
480 SLAMDA ALE DZEN
Ev, diktatrlk ve istibdadn merkezi haline

gelmemelidir. Sadece bir kii hkmetmemelidir.
Dnd herhangi bir eyi istedii gibi ailesine
kabullendirmemelidir.
stiarenin bir ok faydalar vardr. Eer erkek ve
kadn, ev ilerinde birbiriyle istiarede bulunur, akll
ocuklaryla istiare ederse, bazen de tecrbesi fazla olan
byklerle hayatn souunu ve acsn tatm olan kemal
sahibi kimselerle gr alveriinde bulunursa, bu
onlarn hayatnn salahna ve bazen de dnya ve
ahiretlerinin faydasnadr.
stiare konusunda srar gsteriniz. Kendinizi l
kabul etmeyiniz. Bakalarnn grne de sayg
gsteriniz. Bakasnn grn reddetmeyiniz, kendinizi
dierlerinden daha bilgili zannetmeyiniz. stiare ortamn
btn aile bireyleri iin temin ediniz. stiare yardm
edici, bazen de byk tehlikelerden kurtarc bir etkendir.
Kuran- Kerim, Al-i mran suresi, 159. ayette ve ura
suresi, 36- 38. Ayette meveret etme meselesine byk bir
ilgi gstermitir.
stiare etmek hakikatte Kurana uymaktr, sorunlar
halletmektir ve tehlikeler karsnda bir set oluturmaktr.
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: lerin
hususunda, aziz ve celil olan Allahtan korkanlar ile
meveret et.1
Hakeza mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: ey
bel krcdr: Amelini ok gren, gnahlarn unutan ve
kendi gryle hareket eden kimse.2
1
2
Bihar, c. 72, s. 98
a. g. e.
Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur: Kendi

gryle hareket eden kimse, nefsini tehlikeye atmtr.1
Kendisiyle istiare edilen kimse de meverete verdii
cevap hususunda Hakk gz nnde bulundurmaldr.
Meveret eden kimseye en iyi yolu gstermelidir. stiare
hususunda hyanet etmenin gnah ok byktr.
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Her kim stiarede
Mslmanlar aldatrsa, phesiz ben ondan beriyim.2
Tevazu
Tevazu; ahlaki, insani ve slami bir halettir. Tevazu ve
alak gnlllk, Allah tanmann ve kendi konumunu
bilmenin bir tatl meyvesidir. Kendini Allahn kulu
gren, faydaland btn nimetleri Allah vergisi olarak
kabul eden, herkesi kendinden daha iyi gren, yaratklar
Hak Tealann kullar sayan ve hakikatte bu geni varlk
aleminde kendisine hibir stnlk tanmayan kimse,
tevazu ve alak gnlllk iindedir.
Kadn, Allahn kulu olarak kabul eden ocuklarn
hakkn, klesi olarak sayan, kendini onlarn hizmetisi
kabul eden, kadn ve ocuklarn Hak Tealann kendi
elindeki bir emaneti olarak bilen kimse, onlara kar
sadece tevazu ve alak gnlllk iinde olur.
Kadn gururlu ve kibirli olmazsa, kocas karsnda soy
erafetini, ailevi konumunu ne srmezse, ilim ve
bilgisini bir ey grmezse, diplomasn gerek stnlk
sebebi kabul etmezse, elbette eine ve ailesine kar alak
gnll ve mtevazi olacaktr. Akll ocuklar da anne ve
babalarna kar tevazu, alak gnlllk, huzu ve sayg
iinde olurlar.
1
2
Bihar, c. 72, s. 98- 99

a. g. e.
482 SLAMDA ALE DZEN
Tevazu; izzet, eref, ycelik ve byklk balar.

Tevazu insana ycelik kazandrr. Tevazu aile ocan
str, hal ve sefa verir. Tevazu; sevgi kazandrr, ailenin
balarn glendirir.
Mtekebbir kimse bilmelidir ki hi kimse hatta kadn
ve ocuklar bile onun kibrine zen gstermemektedir.
Onlarn ruhu kibri reddetmekte ve mtekebbiri onlarn
gznden drmektedir.
mam Hasan-i Askeri (a.s) yle buyurmutur:
Dnyada kardeleri iin tevazu gsteren kimse, Allah
katnda dorulardandr ve Ali b. Ebi Talibin gerek
iasdr.1
mam Sadk (a.s) babalarndan yle rivayet etmitir:
phesiz, insann bir meclisin aasnda oturmaya raz
olmas, grd kimseye selam vermesi, hakl bile olsa
tartmaktan saknmas ve takva zere vlmeyi
sevmemesi onun tevazusundandr.2
Mminlerin Emiri (a.s) lm deinde yle
buyurmutur: Alak gnll ol, phesiz tevazu en
byk ibadettendir.3
ocuklara Merhamet Etmek ve Byklere Sayg
Gstermek
slam; btn kadn ve erkeklere, kklere kar
merhamet gstermelerini ve byklere kar da saygl
davranmalarn emretmektedir.
Ev, Hak Tealann, Peygamberlerin ve imamlarn
emirlerinin icra edildii bir yer olmaldr ki insan dnya
ve ahirette saadet yzn grebilsin.
Bihar, c. 72, s. 117
Bihar, c. 72, s. 118- 119
3
a. g. e.
1
2
Kendinden kklere fkelenmek, feryat etmek, onlara

itina gstermemek, sevgisiz davranmak, onlar pmemek,
onlara verilen szlere vefa gstermemek, btn bunlar
birer su ve gnahtr.
Kendinden byklere saygszlk etmek, ona fkeyle
bakmak, isteine kulak vermemek, bkknlk ve
usangalk izharnda bulunmak da bir gnah ve sutur.
Biz, bizden daha kklerin dnyaya gelmesine neden
olduk. Dolaysyla da onlar bir dzene girinceye kadar da
onlar muhabbet ve merhametle arlamak zorundayz.
Biz de bizden byklerin rnyz. O halde onlarn
bizim zerinde de byk haklar vardr. Onlara sayg
gstermek bizlere farzdr.
Mminlerin Emiri (a.s) dnyadan gmek zereyken
yle buyurmutur: Ailenden kk olanlara merhamet
et ve onlardan byk olanlara ise sayg gster.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Bykleri
byk saynz. Zira bykleri byk saymak Allah
ululamaktandr.2
Allah
Resul
(s.a.a)
yle
buyurmutur:
Kklerimize merhamet etmeyen ve byklerimize
sayg gstermeyen kimse bizden deildir.3
Misafirlik
Baz aileler, misafir kabul etmek ve misafirlie gitmek
hususunda sk davranmaktadrlar. Sylemek gerekir ki
bu sk davranmak, halsizliin, gevekliin, tembelliin
veya cimriliin alametidir.
Bihar, c. 72, s. 136
a. g. e.
3
Bihar, c. 72, s. 137
1
2
484 SLAMDA ALE DZEN
Misafir arlamak, peygamberlerin ve imamlarn

ahlakndandr. lahi velilerin ve Allah yolunda
yryenlerin nianelerindendir.
Cimrilik, geveklik ve tembellik her ne ekilde olursa
olsun irkindir. Ailenin erkei veya ailenin kadn veya
ocuklar, misafirleri gler yzle karlamaldrlar. Zira
evliyalarn ahlak esasnca amel etmek, Hak Tealann
honutluuna sebep olmaktadr. lerin almasna,
Allahn rahmet ve ltfnn tahakkuk etmesine sebep
olmaktadr. Ev halkndan bir ok bela ve tehlikeleri def
etmektedir.
Misafir arlamak meselesi o kadar nemlidir ki slami
retilerde yer aldna gre, misafirin rzk kendisiyle
beraber gelmektedir ve ev sahibi gerekte misafirlerin
misafiridir.
Bu meseleyi tevik etmek, ok vlmtr ve ahlakn
glenmesine sebep olmaktadr. Allahn beendii bu ie
engel olmak ise insani ahlaka aykrdr.
Altnc mam (a.s) yle buyurmutur: Ycelikler on
tanedir. Eer onlar kendinde toplamaya gcn yetiyorsa
bunu yap. Bunlardan biri misafiri arlamaktr.1
mam Sadk (a.s) misafirin giri ve k hakknda
yle buyurmutur: phesiz misafirler senin evine
girdiklerinde,
senin
ve
ailenin
mafiretiyle
(balanmasyla) girmi olurlar. Evinden ktklar
zaman ise senin ve ailenin gnahlaryla km olurlar
(senin ve ailenin gnahlarn yok ederler).2
1
2
Bihar, c. 72, s. 458

Bihar, c. 72, s. 459- 460
mam
Bakr
(a.s)
yle
buyurmutur:
Mslmanlardan drt kiiyi doyurmak, smailin
oullarndan bir kle azat etmeye denktir.3
O halde insaf mdara, yumuaklk, hayr dilemek,
edep, iftira yerlerinden saknmak, ahde vefa gstermek,
tevazu, kklere merhametli davranmak, byklere
sayg gstermek ve misafir arlamak, yceliin temel
ilkelerindendir ve de insan iin dnya ve ahiret saadetini
temin etmektedir.
Mutsuzluun Sebepleri
Ksmek, birbirinden ayrlmak, yz evirmek, iftirada
bulunmak, temiz bir kadna iftira atmak, szl tartmak,
birbirinin aybn aratrmak, gybet, laf tamak, iki
kimsenin arasn bozmak, hile, dzen, aldatmak,
dierleriyle alay etmek, israf, kibir, haset, cimrilik,
Allaha isyan olan hususlarda bakalarna itaat etmek,
bakalarna yk olmak, dmanlk ve kin ve benzeri
sfatlar hakknda Kuran- Kerimde bir takm ayetler
vardr ve rivayetlerde de bamsz bir blm halinde
incelenmilerdir. Dolaysyla bunlarn tm, ailelerden
uzak olmal, ev ve aile bu sfatlardan temizlenmelidir.
Zira bu sfatlardan her birisi gnahtr. Onlardan bazs
byk gnahtr ve de kyamette kesin bir azaba sebep
olmaktadr. Her birisi de aile aacnn kkne bir darbe
indirmektedir. Mutsuzluun ortaya k sebebidir.
Bu konularn detaylarn Kurandan sonra, deerli bir
kitap olan Kafi, c. 2, Vesail, c. 11, afi-i Feyz,
Meheccetul- Beyza, Camius- Saadat-i Neraki ve dier
3
a. g. e.
486 SLAMDA ALE DZEN
ahlaki ve rivai kitaplarda mlahaza etmek gerekir.

Bunlar aklamak, bu toplantnn vaktini amaktadr.
Daha fazla bir vakti ve eitli toplantlar
gerektirmektedir.
488 SLAMDA ALE DZEN

. . .

Allahn helal kld eyler arasnda
boanmaktan daha nefret ettii bir ey yoktur.
(Vesail, c. 22, s. 7)
3
0
Boanma ve Miras
Boanmann irkinlii
Boanmak, bizzat gzel bir ey deildir. Boanmak
irkin, uygunsuz, Hak Tealann, peygamberlerin ve
imamlarn nefret ettii bir husustur, meer ki boanmann
eri bir sebebi ve eriat ehli rfnn kabul ettii bir
ls olsun.
Kadn veya erkein heva ve hevesi zere boanmak,
Hakka ve insanla aykr bir ameldir. eriat
hkmleriyle oynamaktr. ki taraftan birinin veya
ikisinin ahsiyetini lekelemektir.
Ben, nce boanma hususundaki nemli rivayetlere
iaret etmek istiyorum. Sonra da Kuran- Kerimdeki
ayetleri ve Kurana gre boanma meselesinin artlarn
incelemeye alacam.
Byk filozof Hac Sebzevari, erh-i Mesnevi adl
kitabnda, masumdan yle rivayet etmektedir: Allah-u
Teala yeryznde kle azat etmekten daha sevimli bir ey
yaratmamtr ve Allah-u Teala boanmaktan daha nefret
edilir bir ey yaratmamtr.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Allahn
helal kld eyler arasnda boanmaktan daha nefret
ettii bir ey yoktur.2
1
2
erh-i Mesnevi, s. 142

Vesail, c. 15, s. 280
BOANMA VE MRAS........491

Allah, kadn oyuncak gibi kullanan erkekleri ve erkekleri
oyuncak gibi kullanan kadnlar sevmez.1
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: phesiz aziz
ve celil olan Allah, zevk zere boanan kimseden nefret
eder.2
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: phesiz aziz
ve celil olan Allah, iinde gelin olan evi sever ve iinde
boanma olan evden nefret eder.3
Allah Resul bir ahsa yle buyurmutur: Ein ne
yapt? O yle dedi: Onu boadm. Peygamber yle
buyurdu: Onda hibir ktlk ve irkinlik olmakszn m
boadn? O, Evet, hibir sebebi olmakszn dedi. O
ahs yeniden evlendi, Allah Resul onu grnce yle
buyurdu: Yeniden evlendin mi? O, Evet diye arz etti.
Peygamber
yle
buyurdu:
imdi
ein
ne
yapmaktadr? O yle dedi: Onu da boadm.
Peygamber yle buyurdu: Hibir irkin ii olmakszn
m? O yle arz etti: Evet!
O ahs yeniden evlendi. Allah Resul onun yanndan
geince yle buyurdu: Yeniden evlendin mi? O,
Evet! dedi. Peygamber yle buyurdu: u anda ein
ne yapmaktadr. O yle arz etti: Onu da boadm.
Peygamber yle buyurdu: Onda hibir irkinlik
olmakszn m boadn? O ahs yle arz etti: Evet!
Peygamber yle buyurdu: phesiz aziz ve celil olan
Allah, zevk zere boayan erkek ve boanan kadndan
(veya lanet eder).4
Vesail, Alul- Beyt basks, c. 22, s. 8
3
Vesail, c. 22, s. 7
4
Vesail, c. 22, s. 7
1
2
492..SLAMDA ALE DZEN
Boanmann n artlar
Eer erkek tarafndan kadnn birlikte yaamasnn
mmkn olmad bir problem ortaya kacak olursa veya
erkein kadnla yaamasna engel tekil edecek herhangi
bir ey kadnda ortaya kacak olursa ve bu engeli ortadan
kaldrmak mmkn deilse, boanmak iin gerekli ortam
olumusa, artk bu boanma eri ve engelsiz bir
boanmadr.
Bu hususta kadn ve erkek ve her iki tarafn ailesi,
meseleyi iddetlendirmekten saknmaldrlar. Kadn veya
erkee veya her iki taraftan birinin ailesine kt sz
sylemekten saknmaldrlar.
Erkein eiyle ihtilaf, eer eri bir nedene
dayanyorsa, dierlerinin veya bizzat kendilerinin gybet,
iftira, aalama, knama ve alay etme gibi gnahlara
dmesine neden olmamaldr. Bu tr gnahlar, kadn ve
erkein ve onlarn ailesinin birbirine kar kin ateini
alevlendirecek ve kyamet gnnde de Allahn azabna
neden olacaktr.
Ne yazk ki boanma durumu ortaya knca, gybet,
iftira ve kin kaps ailelerde almakta, aile bireylerinden
bir ou bu byk ve ekavet nedeni olan gnahlara
dar olmaktadrlar.
Bazen kadn yaanlacak bir kadn deildir ve erkein
ona tahamml etmesi ok zordur veya bazen de erkek
nikahn kyarken, kadnla bir takm artlarn altna imza
atmtr ve bu artlar gereklemedii takdirde kadna
boama hakkn tanmtr veya bunun tam tersi sz
konusudur. Bu durumda sakin ve huzur iinde hibir
gnaha bulamadan boanma gereklemelidir. Kavgaya,
atmaya, iki aileyi meydana indirmeye, Hak Tealaya
kar her trl gnah ilemeye, iki haysiyetli ailenin

erefiyle oynamaya neden olmamaldr.
Ben, boanmann balangcnda iki ailenin de iine
dt byk gnahlardan ikisine iaret etmek
zorundaym. Bylece umulur ki ilahi gereklere tevecch
edildii takdirde, gnah ve sulardan saknlm olsun.
Gybet
Kuran- Kerim yle buyurmaktadr: Kimse kimseyi
ekitirmesin; hangi biriniz l kardeinin etini
yemekten holanr? Ondan tiksinirsiniz.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Gybetin
Mslmann dinini yok etmekteki hz, lokmann
midedeki hazminden daha hzldr.2
Gybetten saknnz. phesiz gybet zinadan daha
iddetlidir.3
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Mirac
gecesi, trnaklaryla yzn yrtan bir topluluun
yanndan getim. Cebraile bunlarn kim olduunu
sordum. yle buyurdu: Bunlar insanlarn gybetini
eden kimselerdir.4
Allah mal ve kan haram kld gibi gybeti de haram
klmtr.5
Hucurat, 12
Vesail, c. 12, s. 122
3
Bihar, c. 75, s. 222
4
5
a. g. e.
1
2

Gybet mnafn nianesidir.6
Hakeza Mminlerin Emiri (a.s) yle buyurmutur:
Aalklarn en irkini iyilerin gybetini etmektir.2
Yedinci mam (a.s) yle buyurmutur: Kardeinin
gybetini eden kimse melundur.3
Hz. Seyyidu- uheda (a.s) gybet eden birine yle
buyurmutur: Ey adam! Kendini gybetten koru.
phesiz gybet, cehennem kpeklerinin katdr.4
Evet, nefsani isteklerine tapan bir kimsenin, bidat
karann, zulmeden sultann ve aka ktlk eden bir
kimsenin gybeti haram deildir. 5
Mminlerin Emiri (a.s) gybeti dinlemenin gnah
hakknda yle buyurmutur: Gybeti dinleyen kimse,
gybet eden kimse gibidir.6
Gybeti reddetmek, onu dinlememek, Mslman
kardeinin ve dini kz kardeinin yzsuyunu korumak
hususunda Allah Resul (s.a.a) bir rivayette yle
buyurmutur: Herkim gybete engel olarak kardeinin
yzsuyunu korursa, onu ateten kurtarmas, Allaha bir
haktr.7
O halde, boanma meselesinde sz konusu edilecek
tek ey sadece boanmadr. Hak, insaf, adalet ve
ycelikten uzak szler sylemek, sadece gnah ve
bakalar iin cehenneme gitmekten baka bir ey
deildir.
a. g. e.
a. g. e.
3
Bihar, c. 77, s. 33
4
Bihar, c. 78, s. 117
5
Bihar, c. 75, s. 53
6
7
6
2
ftira
Bazen boanmay tevil etmeyi meru gstermek iin
einin aleyhine iftira kampanyas balatmaktadr. Onun
namusunu topluluk iinde lekelemektedir. Bazen de kadn
einin aleyhine iftiraya bavurmaktadr, bazen de erkein
ailesi kadnn ailesine ve bazen de kadnn ailesi, erkee
ve ailesine iftirada bulunmaktadrlar.
irkinlik ve aalk hususunda bu iin bir benzeri
yoktur. Kyametteki azab da ok iddetlidir.
mam Sadk (a.s) Hekimden yle nakletmektedir:
yi kimseye iftirada bulunmak, kkl dalardan daha
ardr.1
mam Rza (a.s) babalarndan, onlar da Allah
Resulnden yle buyurduunu rivayet etmilerdir:
Herkim bir mmin kadn veya erkee iftirada bulunur
ve onda olmayan bir eyi sylerse, Allah kyamet gn
onu dedii eyi ispat edinceye kadar ateten bir tepe
zerinde tutar.2
Eitici Bir Ders
Bir ahsa yle dediler: Neden eini boamak
istiyorsun? o yle dedi: Eimin gybeti haramdr.
Boanma gerekletirdikten sonra, o kadn evlendi.
Tekrar birinci eine yle sordular: Neden eini boadn?
1
2
Vesail, c. 12, s. 288

Vesail, c. 12, s. 288
O yle dedi: Bakalarnn karsnn gybetini etmek

haramdr.
Kuran Asndan Boanma Meselesi
Eer kadn ve erkek bakalarnn mdahalesi
olmakszn kendi sorunlarn halledebilir ve ayrlk
sebeplerini ortadan kaldrabilirlerse ne gzel. Aksi
takdirde buna gleri yetmezse, vakarl, sabrl, keskin
grl ve dindar bir kii erkein ailesinden ve bir kii de
kadnn ailesinden iki kii bir oturum dzenlemeli ve
bylece iin boanmaya varmasna engel olmaldrlar.
Kar
kocann
arasnn
almasndan
endielenirseniz, erkein ailesinden bir hakem ve
kadnn ailesinden bir hakem gnderin; bunlar
dzeltmek isterlerse, Allah onlarn aralarn buldurur.
Dorusu Allah her eyi bilen ve haberdar olandr.1
Boanma iki defadr. Ya iyilikle tutma ya da iyilik
yaparak brakmadr. kisi Allahn hudutlarn
koruyamamaktan
korkmadka
kadnlara
verdiklerinizden bir ey almanz size helal deildir.
Eer
ikisinin
Allahn
hudutlarn
koruyamayacaklarndan korkarsanz, o zaman
kadnn fidye vermesinde (mehirini balayp talak
almasnda) ikisine de gnah yoktur. Bunlar Allahn
hudutlardr, onlar inemeyin. Allahn hudutlarn
ineyenler ancak zalimlerdir.2
Kadnlar boadnzda, mddetleri sona ererken,
onlar gzellikle tutun, ya da gzellikle brakn,
haklarna tecavz etmek iin onlara zararl olacak
ekilde tutmayn; byle yapan phesiz kendisine
1
2
Nisa, 35
Bakara, 229
zulmetmi olur. Allahn ayetlerini de alaya almayn;

Allahn zerinize olan nimetini, t vermek zere
size indirdii Kitab ve hikmeti ann, Allahtan saknn,
Allahn her eyi bildiini bilin.1
Grdnz gibi boanma meselesinin yannda, Allahu Teala insan nimetlere, Kurana, hikmete ve kendisinin
sonsuz ilmine tevecch ettirmektedir. Bylece de bu
konuda insaf ve adaletin tm boyutlaryla ve vcutlaryla
hayata geirilmesini salamaktadr. phesiz eer aileler,
Allaha ve kyamete iman iinde olur, gzel ahlak ve
salih amel ile sslenirse, onlar arasnda boanma diye bir
ey olmaz. Kadn ve erkek, bar, sefa ve muhabbet dolu
hayattan nasip elde ederler. st ba danklk,
geveklik, tembellik ve uyuturucu alkanl, eitimini
terk etmek, slam mmetinin bir ok ocuklarnn
bozulmas, anne ve babalarnn ihtilafna ve neticede de
boanmasna dayanmaktadr.
Erkek, zulmetmemeli, kadnn hakkna riayet etmeli,
verdii szlere bal olmal, kadn ve ocuklar
hususunda insani ve slami kaideleri hayata geirmeli,
kadn da kocasna, evine ve ocuklarna bakmakta olmas
gerektii gibi olmaldr ki, Allahn en ok nefret ettii
yrtc bir canavar ve aile ocan sndren bir ate
konumundaki bir ate ortaya kmasn. phesiz
boanmada sulu olan kimse, kyamet gn iddetli bir
hesaba ekilecektir. O halde boanmann rakamlarn en
aza indirgemeye alalm. Haram baktan, gnahtan,
zulmden, birbirine zulmetmekten el ekelim ki boanma
diye bir ey olmasn.
lkenin adli makamlar, ahlaki meselelerle ilgili ve
boanmann irkin bir i olduu hususunda bir kitapk
1
Bakara, 231
hazrlamaldr ve boanmak iin oraya mracaat edenlere

vermelidir. Bylece onlar bu kitap okuduklar
takdirde belki de bir daha mracaat etmeyecekler,
hayatlarn dzene sokacaklardr. Bylece dul kadn ve
erkekler, topluma girerek, onlarn iman zayf olanlarn
fesada, sapkla ve kirlilie itmeyeceklerdir.
Hayatn Sonu
Hayatn inili ve kl caddesi, hayat meydan,
hareket ve faaliyet sahas, emeller, arzular, sonunda lm
ve insann yce ahiret alemine intikali; hayatnn rnleri,
ahlak, amel ve inanlarnn meyvesiyle karlamak
iindir.
Kuran- Kerim kadn ve erkekten hayatta olduklar
mddete, dnya ve ahiretteki ilerinin sonunu
dnmelerini istemektedir ve de ahiret iin ne azk
hazrladklarna bakmalarn sylemektedir.
Herkes yarna ne hazrladna baksn.1
Hayat sona ermeden nce, ok ok nemli olan bir
mesele de maln te biri hakknda eri bir vasiyet
yazmaktr. Bu da insan ldkten sonra Allahn kendisine
bir rahmeti ve ltfdr. Mmin kimsenin vasisi, maln
te birini ayrmal, vasiyetnamede belirtilen yerde
harcamaldr.
Vasiyet, btn Peygamberlerin, velilerin ve imamlarn
tevecch ettii bir eydir. Onlardan hi kimse, vasiyetsiz
dnyadan ayrlmamtr. Vasiyet, Allah-u Tealann
mbarek Bakara suresi, 180. ayetinde buyurduu bir emri
Har, 18
ve Allah Resulnn mmetine ve masum imamlarn da

iilerine emrettii bir husustur.
Birinize lm geldii zaman, eer hayr (mal)
brakyorsa, ana babaya, yaknlara, uygun bir tarzda
vasiyet etmesi muttakilere bir hak olarak size
yazld.1
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur: Vasiyet her
Mslmann zerinde bir haktr.2
Hakeza Allah Resul yle buyurmutur: Mslman
bir kimse iin bann altnda vasiyeti olmakszn bir gece
uyumas yakmaz.3
Herkim vasiyette bulunarak lrse Allah Resulnn
snneti zere dnyadan gmtr. lm takva, ahadet
ve Hakkn mafireti zeredir.4
Vasiyetle ok az amel edildii, bir takm kanunlarn,
vasinin elini kolunu balad, canndan usandrd ve
varislere diz ktrd ilgin ve garip gnmzde;
insann kendi vasisi olmas ve lmnden sonra
yapmasn istedii eyleri bizzat yapmas ok gzel bir
davrantr. nsan u anda hayatta olduuna gre bir mal
ve mlk varsa, hayr yolunda, rnein kz ve erkeklerin
evliliine ortam salamak, yetimlerin harln vermek,
okul yapmak, cami yapmak, yol yapmak, fakir kimseler
iin ev yapmak gibi ilere teebbste bulunmaldr. Bu
durumda lmden sonra da bir nasip elde edecektir. mam
Ali (a.s) insana u anlam tavsiyede bulunmutur: Ey
Ademolu! Maln hususunda kendi vasin ol ve senden
Bakara, 180
3
a. g. e.
4
a. g. e.
1
2
sonra yaplmasn tercih ettiin eyi maln hakknda

kendin yap.1
Kendi mezarna bir hayat belgesi gnder
Senden sonra kimse gndermez nceden gnder.
Velhasl, kendinizden sonra brakacanz bir maln
helal olmasna dikkat ediniz. Zira Haram mal miras
olmaz. Maln te birini lmnzden sonras iin
vasiyet etmeyiniz. nk etkili deildir. Vasiyetinizi
maln dier te ikisini bltrme hususunda Kuran-
Kerim ayetlerine gre dzenleyiniz ki varislere bir zulm
yaplm olmasn. Vasi ve varislerin de Kuran- Kerim
zere dzenlenmi vasiyetnamesi zere hareket etmesi
farzdr. O vasiyet namenin icra edilmesi ibadettir. Hem
l, hem de vasiyet nameyi icra edenler iin byk bir
sevap vardr.
Varislerin miras bltrmeden nce, hums, kadnn
mehriyesi ve ahslarn alaca ile ilgili borlar varsa,
demeleri ve lnn zimmetinde hac varsa, hac parasn
vermeleri farzdr. inde Allahn ve insanlarn haklarnn
olduu bir mal kullanmak, varisler iin haramdr ve de
Allahn azabna neden olmaktadr.
Miras bltrmesinde lnn, kars, babas, annesi,
kznn ve olunun haklarna Allahn kitab esasnca
riayet edilmelidir. Eer bunun dnda bir ey yaplacak
olursa, Allahn snrlarn inemek olur ve de ceza ve
azab gerektirir.
Miras bltrme iinde ilmihallere veya fkhta
uzman bir alime mracaat ediniz ki her eyi Hak
Tealann kanunlar esasnca yaplsn ve lnn ruhu bu
amelden dolay mutlu olsun.
1
Nehcl- Belaa, 254. hikmet
Geride kalanlar da u anlama dikkat etmelidir ki len

kimse, hayat zamannda can veya kalbiyle gece gndz,
sizlerin ilerini idare etmek iin zahmet ekmi, her trl
meakkate tahamml etmi, nice defa bu yolda bir takm
mali gnahlara bulanmtr. O halde onu unutmaynz,
onun iin namaz klnz, oru tutunuz, sadaka veriniz. Kul
haklarn deyiniz, hayrl iler yapnz. zetle mmkn
olan her ekilde onun balanmas ve ruhunun ad
olmas iin zellikle Cuma gecelerinde, Ramazan ve
aban aylarnda onu hatrlaynz. Bylece siz ldkten
sonra da ocuklarnz sizi hatrlayacaktr. Bazen
mezarlklarn yanna gidiniz. Hak Teala onlarn ruhuna,
sizinle nsiyet kurmasna izin vermektedir. Bu da onlarn
berzah aleminde sizlere dua etmesine neden olmaktadr.
Dostlarmdan biri yle diyordu: Bir sorunla karlat
zaman, hemen Tahrandan Kuma giden ve bir saat anne
ve babasnn yannda oturan bir dostum vardr. Onlar iin
fatiha okumakta, dua etmekte ve sadaka vermektedir ve
onlardan kendisine dua etmelerini istemekte, daha sonra
da Tahrana dnmektedir.
Tecrbe de ettii gibi anne ve babasnn duas onun
ardca gelmekte ve o gn akam gnei batmadan nce
ilerindeki skntlar, kendiliinden hallolmaktadr.
Anne ve babann canndan fedakarlk ederek,
ocuklarnn hayatn temin ettikleri ve onlarn
mutluluklarn saladklar halde, ldkten sonra
ocuklarnn onu anmamalar, onlarn balanmas iin
hibir ey yapmamalar asla doru deildir.

İslam'da Aile Düzeni

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İslam'da Aile Düzeni

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Orijinal ad: Nizam-i Hanevade der slam

Yazar: stat Hseyin ENSARYAN

Bu deerlendirme, deerli aratrmac, Nehcl Belaann byk mfessiri,

Aile dzeni slah edilmedenmakul toplumsal hayat

tvbe edin ki size gkten bol bol yamur gndersin, kuvvetinize

ayetler, hadisler ve tler bu konuda insana ok yardmc olmakta

zarfnda bu kitap tam ondokuz bask yapmtr. imdiye kadar

bret alasnz diye her eyi ift yaratmzdr.

Varlk Aleminde Evlilik

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU11

Cansz Varlklarda Bileim ve Birleim Normu

12...........................................................SLAMDA ALE DZEN

Bu kitap (Kuran), onda asla phe yoktur1

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU13

elementin birleiminden souk bir suyu, sefal bir kaynak,

14...........................................................SLAMDA ALE DZEN

yeryznde sizin emrinize vermi, hareket halinde olan

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU15

Elementler arlk, hacim, uzunluk, genilik, derinlik,

Al-i mran, 191

16...........................................................SLAMDA ALE DZEN

Btn alem Hak Teala'nn sfatdr.

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU17

Bu polenler ile dii blm arasnda dllenme

18...........................................................SLAMDA ALE DZEN

iein ta yapraklarndaki renk, gzel koku, zel eker

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU19

rade, bilin, canllarn bu hayati meseleye ilgisi,

20...........................................................SLAMDA ALE DZEN

Onlarda; bakasna gz koymak, bakasn takip etmek

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU21

onun varlnn belgelerindendir. Bunlarda, dnen

22...........................................................SLAMDA ALE DZEN

ihtiya duyan ve bu yol dnda temizlikleri ve esenlikleri

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU23

isteyen kz ve erkek ocuklarn istek, igd, ehvet ve

24...........................................................SLAMDA ALE DZEN

dnda bir takm programlar nermeyiniz ve bylece

Hidayetul lm, 651

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU25

arlamann, gereksiz ve mantksz adet ve gelenekleri

26...........................................................SLAMDA ALE DZEN

az da olsa ve her kimden olursa olsun en kk bir

zdivac der slam, 17

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU27

ahlakn gzelletirir, rzklarn ve mrvvetlerini

28...........................................................SLAMDA ALE DZEN

VARLIK ALEMNDE EVLLK NORMU29

ibadette tembellik, sinirsel ve ruhsal hastalklarn ortaya

Takva rts ise bunlardan daha hayrldr.

Aile ve Toplumda lahi

ALE VE TOPLUMDA LAH TAKVA...33

34..........................................................SLAMDA ALE DZEN

olursa, salim bir aile ve yce bir toplum ortaya kar.

ALE VE TOPLUMDA LAH TAKVA...35

panoramasna bir gz atnz. Eer kz ve erkek

Mevaizul Adediyye, 180

36..........................................................SLAMDA ALE DZEN

Herkesin kanaate gc yeter ve eer bir kimse kanaate

ALE VE TOPLUMDA LAH TAKVA...37

yamamaktan asla utanmyordu ve bu program ilahi veli

38..........................................................SLAMDA ALE DZEN

hatta Mslmanlarn ibadet yeri olan mescitlerin