Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir

Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

"Tutku her eyi balatr."

Budala, (Henry Troyat'n da ifade ettii gibi) Dostoyevski'nin ilk byk ak romandr. Ne Su ve
Ceza'da Raskolnikov'un Sonya ile yaadklar, ne Kumarbaz'da Aleksey'le Polin'in arasnda
geenler, ne Cinler'deki Nikolay Stavroin'e k olan Lizavetta'nn hisleri, ne de Karamazov
Kardeler'deki Dimitri ile Katerina'nn kark ilikisi, ak olgusunun Budala romannda ilendii
kadar n planda deildir. Dier romanlarda ak ana temay destekleyen yan faktr iken Budala
tamamen bir ak hikyesidir.

1 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Snrsz yoksulluk snrsz mkemmellik

Budala, Dostoyevski'nin ikinci ei Anna ile kt ve drt yl sren Avrupa seyahati esnasnda,
1868'de yazlmtr. Ontolojik bir hesaplama olarak grd kumar tutkusu yznden karsnn
kpelerini rehin verecek kadar batakla srklenen Dostoyevski, yaynevinden binbir ricayla
ald avanslarla yaamn srdrr ve Budala'y bu artlarda yazar: "Ne artlarda altm bir
grseler. Benden kusursuz aheserler bekliyorlar, oysa ben en ac, en sefil skntlar yznden
alelacele yazmak zorundaym." Bu haliyle bile son derece titiz davranr eserini yazarken.
"Yoksulluun krbac altndayken bile tek tek sayfalarn zerinde saatlerce alr, kars alktan
lmek zere olmasna ve ebenin paras henz verilmemi olmasna ramen Budala'y iki kez
yok eder. Mkemmellie olan istemi snrszdr, ama yoksulluk da snrszdr."

Ak nefrete benzer, nefret de aka

2 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Rus ynetmen
Vladimir
Bortko'nun
Budala'y
tv Mironov
dizisibir
olarak
ektii
2003
ylndaki
10
blmlk
uyarlamann
afilerinden
tanesi.
Budala'y
(Prens
Mikin'i)
afite
daki
grdnz
Evgeny
canlandryor.

3 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Romann
bandayz.
Sara
hastalndan
yeni
kurtulan
Mikin,
okarlnda
gnleri
hatrladka
bir
garip
oluyor.

yaammda."
"Niyeti
bildiimiz
daha
sevildikleri
fazla
yumuak
kadar.
mutludurlar,
istemeyen
benzer,
alabildiine
onu
getirmek
bizden
veren,
yksek
O
btnyle
ak
yrekliliini
lgnca
bir
manadakii
kadar
ayran
youn
hep
da
nk
oyun
bir
olurlar
nefrete."
dzeye
daha
sevmek
gzel
dnm
olarak
bir
yaayan
ancak
asla
gsterdiiniz
ve
zelliktir.
azn
bir
bir
karlm
Buradan
bu
balayan
istemezler:
oinsan
ama
iinde,
zaman
birisidir
yzden
alan
Tpk
olmak
anlatmak"
olmamtr:
yola
eyleri
bir
ey
ancak
onlar
ve
onda,
Yeraltndan
Onlar
atma"
karak
bu
adeta
isterler
veren,
ben
reddedildikleri,
yzden
o sadece
olan
kartlklar
bir
"Onun
sonuna
unlar
ve
diye
snrszca
boulma,
Dostoyevski'nin
Notlar'da
giritii
karlkl
sevmek
anlatr
iin
syleyebiliriz:
dek
ustasnda,
ak,
alaya
her
veren
gtrmekten
bir
dedii
olarak
Zweig,
vebir
ite
inleme,
alndklar,
kurban
mutluluk
ve
hayatnda
gibi:
sonuna
duygular
nefret
"Dostoyevski'nin
Dostoyevski,
bir
"Sizin
olmak
baka
her
kavga,
hali,
kadar
aalandklar
lgnca
ak
zaman
ancak
isterler,
birgider.
hibir
bir
-bugn
ey
denge
hayat
strap
yarya
insanlar
aka
artrrlar,
hep
yapmadm
ey
Budeil,
zaman
ok
da
daha
kadar
olana

Prensin
anlar
Dostoyevski'nin
anlardr
Engizisyoncu'yu
Yakndan
Dostoyevski'nin
aksine,
Neden
vardr
Rusya'dr.
putperestleriz.
iin
sonsuzlua
Sonsuz
"Tanr
(Katolikliin
acyeryznde:
ld"
sa
eken
Dostoyevski'nin
yaamn
tandka
Bir
figr?
ulamann
yanltsyla)
diyerek
Avrupal
(kendini
Gnahlarmzn
Budala
hatrlamann
srr
Dostoyevski'ye
sa".
eserleri
yarglar
Tanr'dadr
feda
olan
tek
romanndaki
saflk
ve
Veyoludur:
ite
sa'nn
eden)
Zweig'in
ile
modern
timsali
tam
ateinden
kendi
buve
gre
sa
yeridir
yzden,
inancn
"Sadece
insanl
Baty,
ifadesiyle:
yaam
sa
kahraman
temas
"su
imgesi
imdi.
biz
gtrmez
sadece
Prens
Dostoyevski
ac
arasnda
atlmlar
Dostoyevski'ye
O'na
"Rusya,

Alyoa'da
sayesinde
Prens
Mikin'in
gtrecek
bubiimde
yzden
birebir
Mikin,
kimse
yeni
ise
deil,
hayat
ahsnda
sa'y
sa'dr,
gre
ilikiler
olan
hayranla
kurtaramaz."
Bat
tam
Mikin'de
sevmeyi
yitirdii
iyi
da
lmek
bir
yeni
grdnz
bir
yaatacak
sa'dr.
saflk
insan
deer
kurtarcdr
zeredir."
iin:
hayat
renebiliriz."
nsanln
rneidir.
Nietzsche'nin
olmann
"Bat
tek
olan
bulmutur.
bir
Byk
sa'y
ve
da
kurtuluu
simge
Sanlann
ve
bizler
yitirdi

Dostoyevski'nin
arkada
grlen
Han
ndirilii
adl
tablo
karsnda
duyduu
dehetitemsil
eden
tiyatro
sahnesi.
Romann
bir
yerinde,
Rogojin'in
evinde,
Hans
Holbein'in
Han
ndirilii
syler)
kopyasn
reniyoruz
Dostoyevski.
grnts
yle
grr
Dostoyevski'de
ki,
der:
nsanlk
Cenevre
Prens
"Byle
d
Mikin
yolculuunda
bir
bir
korkun
tablo
ikenceden
ve
dehet
insann
bir etki
durduklar
iinde
sonra
inancn
brakr
kalr.
hatan
Bale'de
ve
yok
kinci
karsna
edebilir."
indirilen
bir
kars
mzede
(bu
ve
Anna'nn
cmleyi
rmeye
buadl
tabloyu
Prens
hatralarndan
tablosunun
braklan
Mikin
grr sa
de
bir
4 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Troyat'nadam
ifadesiyle
Bedeni
ruhu"Prensin
ocuk anlar Dostoyevski'nin anlardr."

Prens
uakla
paylayor.
generalin
evinde.
dam
cezas
ile
ilgili
fikirlerini
burada
kendisini
karlayan
ar
haydut
"En
yandadr.
(Dostoyevski
Rusya'ya
kalmann
serseri,
nk
nayder'in
bohadan
hayatna
Yepanin'lerin
tant
mahkm
ilenen
iddetli
oMikin,
gibi
sutan
Lebedev
ktlk
27
edilen
yn
yollarndan
dnen
baka
dedii
adam
(Dostoyevski'nin
yandaki
sevin
de
vermede
evine
daha
Dostoyevski'nin
nedir
sara
Mikin'in
hibir
ise
kesmekten
gibi
anlarnda
gider.
sahtekr
biri
hastasdr)
bilmedii
bir
o,yardmlar
mal
bedeni
Tanr'dan
adamn
bir
kimsesi
Onu
varl
ceza
27
bile
daha
veiin
yanda
kapda
kocaman
kendi
tedavi
nedenini
aalk
idam
olur
olduu
yoktur.
olmayan
korkuntur
baka
insanlar
umuduyla)
hikyesidir.
cezas
karlayan
grd
hapse
kansndaym.
Buraya
birisidir.
bir
kimsesi
bilmeden
Mikin,
iyi
adam
hikyesini
bence."
girdiini
ya
svire'den
uzaktan
da
Ancak
olmamaktr.
"Ben
uakla
da
Petersburg'a
olsa
hzne
dikkat
kt
(s.
ldrmeye
hatrlayalm).
Bir
da
anlatr.
Mikin
derin
28)
akraba
diye
kaplveren"
edelim,
ruhu
karara
(doktoru
Trende
bir
yarglayamaz.
iin
Bu
daha
iner
olarak
sohbete
uyarak
kar
sanki
blm
bunlarn
inmez
nayder
Sara
ocuktur.
tant
Prens
bildii
verilen
bu
adam
27
hastas
dalan
(bundan
dnyada
bir
yanda
ld
Doktoru
Mikin
General
Rogojin
lm
Elindeki
nemi
ldrmek,
Mikin
olduu
sonraki
cezasnn,
temiz
iin)
27
idama
yoktur
bir lkesi
iin

oturuyor
Romann
giriinde
yer alan tren
sahnesi.Filipovna'nn
Prensin tamad
karsnda
Lebedev
ve Rogojin
ve tanp
sohbetediyorlar.
Nastasya
ilk kez burada
geiyor.

5 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

General
Yepanin.
dzzet
ama
otoritesi
zayf.st
kz
var.bir devlet adam. Toztkiy'nin yakn arkada. yi bir baba

6 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Prens'le
Generalin
kzndan
ikisi.
Aglee,
soldaki Adelaida.Sonradan ak olaca
kendi evlerinde
Aglee'nin
ilkSadaki
karlat
sahne.

7 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Generalin
Yannda
iki
evinde.
Elinde
kad
tutan
kadn"nsan
Generalinkars
Lizavetta
Yepanina.
kz
resmini
Adelaida
Aleksandra.
Prens
Mikin,
az
grd
Nastasya
Filipovna'nn
generalin
eine
Bayan
Lizavetta
kocasnn
bu gzel
kadnaAvrupa'y
belli
belirsiz
duyduunun
ve gsteriyor.
hediye
aldnn
farkndadr
vence
bubu
ad
oka
zikredilen
kadn
merakilgi
etmektedir.
Aleksandra
bu
resmi
grnce,
gzellikle
btn
birbirine
drr"
yorumunu
yapar.

Prensin,
Nastasya
Filipovna'nn
resmini
ilk
gr:
"Bu
kadn
ok
ac
ekmi
olmal."
A
olamaynca
dostu
olmak
Aalanm
Gerek
esir
olan
dikkati
bir
esnasnda
Hatta
Mesela
Karamazov'lardaki
Aleksandrovna.
rencisidir.
daha
salonlarn
gsteren,
giderip
konferanslarn
Dostoyevski'nin
ettii
anlar
yava
sanyorum.
gerekten
ve
Dostoyevski'yi
gen
tanmasn
dostu
i
eyler
ald
general,
ie
iin
bir
oldu
okumayan,
yle
olacaktr
yava
eker,
kendisini
Su
dnyann
hayvan
yaand
bahsettiimiz
olmak
feminist,
vaktini
insanlarla
ki,
"Kendini
ki,
gizli
dileyen
Byle
ve
"birok
gsne
bir
onu
Polin
kars
bu
terk
bundan
Ceza'da
dinler.
ak
adam:
Gerek
ak
isteyen
gerekmektedir."
esenlie
kz
snavlara
amaz
iine
boabilmek
olmakla
Dostoyevski
zgr
Katerina
bu
eder.
sadece
uuruma
yaad
ve
faklteye
anlayna
iyi
tanmaya
Gider
daldrmak
iliki

Dostoyevski.
girmeye
bu
eitim
byle.
hayatta
uar
Raskolnikov'un
"Ebed
aktan
gediklisi
kavuturur
kzyla
iliki
birlikte
hazrlanp
ok
Budala
da
tanr
ve
at"
alm,
bir
yazlp,
iin
Onu
hakknda
Polin'in
ve
srmez
balayan
amacna
balar.
zerinde
Polin,
deseydi,
bir
yana
olana
elit
diyor
tiptir.
namusum
yaammn
hayata
olan,
romannda
bakalarna
yazarla
niversite
bir
son
umuduyla
girmeyen,
derslerin
olan,
iyi
Troyat.
Henry
bir
nce
ve
yaam
kz
toptan
derece
geseydi
yazar
ulaamaz.
bir
byk
hemen
Prens
kar
yansmasdr.
Polin,
ve
kardei
Tanr'ya
zerine
ailenin
Troyat,
General
yarsn
rencisi
Ayaklarna
iki
deil,
srmektedir.
devrime
ancak
(Kumarbaz
iinde
kar
Dostoyevski'yi
izler
Mikin,
ama
gzel,
"yreimdeki
atardm
ylelime,
Dunya,
eitimli
sren
"Bu
kesinlikle
dier
inanmayan,
brakan
bu
koruyacaktr."
niversite
onda
verirdim.
duyduu
Yepanin.
kendisine
olan
tutkularn,
inanan,
kadnn
zellikle
seve
bunu
kapanarak
romanlarnda
(1861-63)
romannda)
bir
Cinler'deki
birini
Generalin
bu
Polin
sylyorum
kzdr.
inanc
yakn
seve."
derin
Yemin
tutkuya
kza
genliinin
bildiri
Dostoyveski'nin
a
st
izleyen,
nihilist
biilen
Kumarbaz
hrslarn,
Suslova
te
deha
takibe
bir
dzey
ona
bir
ilkin
Ak
datan,
Uzatmal
olamayacana
ederim

Lizavetta,
gzel
u
size
zevkle
olan
ak
da
rollerden
notlar
ikinci
kz
ove
sahibi
yorumu
ki,
ene
alr
olduunu
vardr
bir
ldrd"
ehvetin
yaarlar.
Ezilmi
Polin,
romanndaki
nefretin
bir
eer
arasnda
ki,
devlet
mitinglerde
yapardm
bir
ve
bir
alp
rnek
ilk
ald
bir
Troyat'a
ziyade
ans
bana
yapar:
niversite
kukularn
evlilii
onlar
yazar
haneri
ve
dedii
ve
bir
adam
iddia
gre
tekil
Aglee
parann
arada
kendisi
"yle
Polin
deil,
bir
boy
gre.
eder.
onun

8 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Eitimli,
prosedrlerinin
gzel,
terbiyeli,
dna
kmak
bir
general
kz
Aglee
Yepanina.
Sosyetenin
rutin
ve
Mikin'i
kendi
elde
idelallerini
gerekletirmek
gayesi
yolundaiyi
bir
frsat
olarak
grd
Prens
etmek
Prensin
iin
o kalemi
saf
kalbiyleyle
ocukluklar
yapar
kiilebu
sevgiye
karlk
veremedii
iin
gerekten
bir
Budala
olduunu
dnrsnz.

Dostoyevski'nin
General
Nastasya,
kaybettii
yllarca
iin
Ganya
ise
drecek
ruhu
artk
iin
ehveti
zel
aclarla
kurtulmak
iin)
zengin
kadar
75
bin
daha
iin
en
dolu,
gzel,
evrelerin
ruble
ilgin
istedii
kulland
olan
ocuk
-Generalin
deerinde
gen
kadn
Ganya'y
Totzkiy
yata
kibar
bir
ancak
kahramandr.
kadndr.
yanna
kz
beyefendilerinden
bir
iin
Nastasya
ya
Aleksandra'nn
servete
biralarak
geldii
babelas,
Bu
Filipovna
kadna
konmann
besledii,
ve
kendisi
Totzkiy'nin
daha
tarifiyleGeneral
yolu,
kk
evlendirmek
sonra
de
btn
onu
iin
gen
(bir
yata
geleceim
sahip
yeni
iftlik
Avrupa'y
bir
namusunu
iin
gren
kzla
olmak
yangnnda
uramaktadr.
nk
evlenmek
Prens
birbirine
istedii
kirlettii,
Mikin
ailesini
bir
istedii
kadn,
iin

9 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Nastasyasahne.
kurtulmak
Filipovna'nn
isteyen
buki,
bakna
kullanan
ve artk ondan
Totzkiy'nin
nerdii
(General
de dikkat!Yllarca
desteini
yannakendisini
Ganya
ile
evlenmesini
hissediyorsunuz.
Totzkiy'e
yle
bir bakyor
yaad
btn aclarn
oalarak)
anda aklndan
getiini
Yepanin'in

10 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

te
evindeler.
ak
geni.
Nastasya
Filipovna,
Parfen
Rogojin
ve
Prens
Mikin.
Ganya'nn
Prens
evlenme
daha
nce
resmini
grd
Nastasya
ile
ilk
kez
karlayor.
Rogojin,
bu
akam
kararn
verecek
olan
Nastasya'ya
kendisiyle
evlenmesi
iin
vaatlerde
bulunuyor.

para
Nastasya'ya
cahil,
ile
apulculara,
dayak
ldrmeye
evlenmek
doldurup
kaba,
yedii
de
eitimsiz,
korkutucu
deli
ve
Nastasya'ya
hazrdr.
o ona
da
gibi
gider.
sahip
k
dank
baklar
Nastasya'nn
Gider
olan
olmak.
yaam
ve
hastalkl
demeyelim,
veyakn
Rogojin,
katil
Ganya
sren
zamanda
grnne
sevgisinde
btn
bir
ile
partiyi
adamdr,
evlilik
danklna,
len
basar.
drsttr.
ramen,
kararn
babasndan
hayatta
arkada
aklayaca
uruna
Bu
serkeliine,
bir
kadn
ykl
tek
babasndan
ideali
iin
miras
partiye,
lmeye
etrafna
vardr,
kalan
bir
ceplerine
de,
Nastasya
toplad
tomar
Rogojin,
Tipik
bir
Rus
karakteri

11 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Nastasya
parayla
partiyi
Filipovna'nn
evindeki
partide.
Rogojin,
Nastasya'ya
sz
verdii
bir
tomar
basyor
ifadesine
ve
ve
onu
herkesten
daha
ok
sevdiini
bu
ekilde
ispatlamaya
alyor.
Yz
gzlerine
dikkat!
Tipik
bir
Dostoyevski
karakteridir.
almaz
Nastasya
olur.
taktiidir.
tablolarnda
bir
arpar.
kmelendirme,
olabildiince
Stendhal
anda,
elerin
ufak
karmakln
zaman
araya
bir
Neredeyse
birbirlerine
saf
Her
yalnlatrmaya
birbirlerini
toplar
Dostoyevski."
ya
Andre
Filipovna'nn
halleriyle
kahraman
olduu
da
ok
korumaya
bir
ve
Tolstoy'un
Gide'i
romann
ve
kark
araya
zerlerine
yitirdii
gibi,
karlkl
nmze
glgeler
dinliyoruz:
evinde
ya
her
ve
toplama,
olabildiince
btn
romanlarnda
ve
da
bir
eyden
iliki
ok
sonra
izgi
kmazlar.
dzenlenen
merkezde
iinde
kahramanlar
youn
"Dostoyevski'nin
yaratma
tek
kesinletirmeye
yeniden
nce
yzmektedir.
bir
zen
bir
olduu
noktada
Bunlarn
birleirler;
glgedir.
ihtiyac
doum
k
gsterir.
bulduu
toplanr
yanstr;
gibi
birletirme,
gn
dikkatimizi
evresini
romannda
Ayrca
Dostoyevski
rastlamayz.
ykdeki
yava
Duygular,
kasrgalara
bupartisi
yle
salonda.
Dostoyevski'de
veboaltmaz,
ki
romann
-ahlaksal,
eker.
eit
nemli
birok
dnceler
k
tm
Karmaklktan
benzer.
bir
Bu,
her
Onun
kahramanlarn
hzda
olan,
ilgin
tipik
btn
eye
sadeletirmeye
ruhsal
Dostoyevski'de
ok
romanlarnda
ve
bir
ayn
akmaz;
gelimeye
eleri
tek
tutkular
Dostoyevski
zel
ve
Rembrandt'n
zevk
bir
nesnelbir
belirli
ynden
arasnda
ve
alr,
hibir
sahne
olaylar
olaylar,
bir
en

12 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Partibir
"Hadi,
sahnesi.Nastasya'nn
gnahmz
itiraf
edelim"
yanndaki
oyununu
adam
teklif
Afanasiy
ediyor.
vanovi
Totzkiy.Ferdienko,

duyabileceklerinin
Partiye
yaadklar
tipik
anlatmak
rahatszlk
etmemesi
karaktere
halde,
baz
dnersek;
Rus
son
ska
de
duymaz.
ve
adi
karakteridir.
bu
derece
vicdanlarn
hareketlerinden
rastlarz.
yzdendir.
Ferdienko
mmkn
Romanda
onursuz
Bir
"Bay
en
Dostoyevski'nin
olduu
Avrupal
ok
bir
yer
Ferdienko,
isimli
sz
davranken,
rahatsz
alan
kansn
edebileceklerinin,
asalak
iin,
parti
kendini
eden
veriyorsunuz."
bir
Yeraltndan
siz
sahnesinde
bir
adam,
bana,
bir
herkesin
Rus
olay
hem
insanlarn
bir
gnl
Notlar'dan
olan
anlatacaklardr.
oyun
(s.
nnde
derahatlyla
da
163)
bundan
teklif
kendilerinden
budur
aalamak
itibaren
eder;
mest
vebunu
Bu,
hayatlarnda
kimsenin
romanlarnda
olurcasna
Andre
yapabilir
sorulmad
ve irenliklerini
itiraz
Gide'e
zevk
vebu
hi
gre,

Partiden
yannda
birgrnt.Rogojin
serseri
takm,
Ganya'y
parayla
test
eden
Nastasya'nn
keyifle
seyrediyorlar
olanlar.
veTotzkiy'i
Tutku
her
eyi
balatr
Nastasya'y
askeriyle
evlendirmekteki
birlikte
bulan
olarak
Rogojin'in
"Sizin
Bu
biimde
sanyorum
szlerime
Nastasya
kabulnz
bilinmesine
olma
syledim,
bandan
kadn
ve
kirleten
izni
glmsediniz,
doruyu
ondan
bir
koparmaktr.
olarak
kendim
ramen
amac
geen
Totzkiy,
sylediime
ok
deil,
arkada
macerasn
iin
de
ona
etkilenir,
evrenizdekilerin
bu
gln
Prens
namuslu
onur
evlilik
konuya
eminim."
sayyorum.
nk
Mikin'le
oldum.
teklif
anlatr.
bir
hikadn
eder
Prens,
girmez
kurtarmaksa,
Ama
(s.
de
O
o Ben
gece
ve
da
188)
olarak
nasl
onurun
Totzkiy'nin
ve
bundan
saklar
size
partide
bambaka
gldklerini
alyorum
deil,
ne
iindekini,
dieri
onur
demek
ilk
metresi
siz
kez
ileride
duyacan
bir
Nastasya
bana
grdm.
yakn
hikye
olduunu
Ganya'y
veGanya'dan
onur
Rogojin'in
sohbet
Filipovna."
anlatr.
Belki
syler.
balyorsunuz.
anladm
Nastasya
gln
etme
karsyla
General,
kapatmas
"Sizi
(s.
imkn
ile
bir
183).
bir

13 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Nastasya
veyaa
temiz)
Filipovna.
btn
Muhteem
gzellikte
ve
bir
o
kadar
da
gururlu.
Ona
sunulan
(kirli
cazipteklifleri
cesur.
Bu
zor
reddederek
kendisini
lmegtrecek
bir
maceraya
atlacak
kadar
rol
Lidiya
Velezheva
calandryor.
yoktur
Nastasya,
brakp
herhangi
bir
(s.
sahip
hayatnn
51).
kadn,
belirttii
ondan
gururunu
Rogojin'i
hem
yalnz
isyanclk,
49).
Bugnn
Nastasya,
olmak
bu
bu
inanlmaz
esirgemitir
Rogojin'le
"Bu
gibi,
tercih
bir
bir
tam
insanlarn
hibir
kendisine
aalanm
vaatle
isteyen
silah
iinde
Tanr
da
dnyasnda
etmenin
allm
dneminde
derecede
Dostoyevski'nin
gider.
olarak
ve
de
bilir
tad
hayatnda,
Totzkiy
ilk
Nastasya
yola
kez
kime,
onu
Neden
kalplarn
ve
kuanmaktadr.
femme
getirilemezdi.
gzel,
hayalci
bu
nefretin
ulaamayaca
ve
lme
hangi
denli
Generalin
tutku
yapar
kaderin
(kendisinden
fakat
fatale
dnda,
srkleyeceinin
kadn",
nedenle,
bir
iltifat
vardr
bunu?
davurumudur.
bir
kendisine
olarak
Btn
edildii
Sergiledii
kendisini
obiri
toplumsal
ve
bir
kadar
"Hayatta
her
"tutku
yllarca
frsat
yola
nitelendirdiimiz
bunlarn
trl
halde
layk
da
evlendirmek
karak)
farkndadr
bu
her
elinin
normlar
kibirlidir.
deer
lnn
kendisine
teklifi
Hayat,
grd
kibrin
altnda
eyi
tersiyle
severek
verdii
reddeder
balatr."
onu
ineyen
her
stnde
Aslnda
ldren
bir
istedikleri
bunu
sahip
bufelakete
gen
itmenin
ruh
hibir
mahrumiyetin
anlatt
yaparken.
olmu,
ve
bu
karmakl,
bir
iki
kza
bir
ey
Ganya'y
Ganya
kibir,
nefret
zevki
gnahkr
srkleyeceinin,
cazibeye
sunduu
bir
dieri
olmad
yazarn
Hem
peindedir.
durumdur.
seziliyordu."
ile
karsnda
da
de
evlenerek
romantik
sahip
tiptir,
Rogojin
imknlar
yz
yllarca
iin,
dada
st
bu
Akl
(s.
G
iflasa
gtrr
Aslnda
istemedii
Tabi
defalarca
gibildrlecektir.
kiarzusu
bu
Nastasya
gidip
ka
iin
reddetmektedir.
gelecek,
ilk
bir
olmayacak,
prens
sonunda
olan
Nastasya
Akas
Mikin'in
Rogojin
"ona
ehvetli
teklifini
tarafndan
bunu
ona
Rogojin'le
yapamam"
(kendisine
acd
merhametli
ve
dncesi
teslim
byle
masum
olduu
Mikin
hkimdir
gn)
bir
arasnda
kalbi
kararnda.
-tahmin
kirletmek
ettii

14 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

veriyor.
Daha
ilknefret
gnlerde
balayan
bakl kavgalar, bu akn cinayetle sonlanacan haber
Ak ve
birarada.

15 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Romann
drt ana
karakterinin
yer aldFilipovna
bir afi: ve Aglee Yepanina.
Parfen
Rogojin,
Prens
Mikin, Nastasya

16 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Rogojin'in
Rogojin,
sinir
Nastasya'y
ldrmeanda
sahnesi.
Arkada
yatakta,
Nastasya
yatarken
krizleriiinde
kz
elinden
onu naslldrdn
anlatyor
Prens baklanm
Mikin'e.
Rakibi
olan ve
sevdii
alan
Rogojin'e
cinayet
iledii
bile yardmc
olmaya
alan Prens
Mikin.
te
bir
Dostoyevski
klasii.

Yine
zeredir.
ldrme
sahnesinden.eride
Nastasya'nnsouk
cesedi.
Rogojin
delirmek
teklif
Ne
sylediini
eder Mikin'e.
bilmeden, sabaha kadar
ayn yatakta sabaha
kadar
sessizce
uyumay

Rogojin'in
artk
uurunu
yitirdii
ve
delirdii
sahne.
eriye
polisler
girmektedir
ve
Prens
Mikin
aresiz
durumdaki
Rogojin'in
salarn
ve
yzn
okamaktadr.
Arkadaki
rtnn
altnda
Nastasya'nn
souyan
cesedi.
Bu
olay
sonras
Prens
de
hastalanr
ve
svire'ye
geri
gnderilir.
iradelerinden
z
dnemeyen
zetidir.
hatta
kadar
sevdii
"Dostoyevski'nin
kadn
geiren
Aglae
vanovna'ya
katna
tarafndan
"Yitirmi
unutuu
arzusu"
zeklarnn
ulamak
olmaktadr.
itibariyle
ateizmin
kahramanlar,
az
Epanin'e,
soylulardan
iin
genelde
her
27
gryoruz;
olduunuz
iin
Katolik
ynlendirilecektir:
de
yandadr,
sadece
Dostoveyski'nin
zaman
bakn.
kullandklarnda
insanlarn
vazgetikleri,
Katoliklikten
Aglee
bir
olan
gururdur.
kahramanlar
Ecinniler'deki
adam
daha
Ama
iflasa
ktle
eyi
dier
gurur
ile
baka
Katolik
ikiyzl
evlenmek
tam
kurtarmaya
yakndr,
ncilimsi
gtrr
yandaysa
konusunda
Raskolnikov'un
kendi
ktn
kahramanlar
bir
bir
yaradn
"Gllerden
bile
kskanmak
kilisesinden
Elizabet
yazar
Budala
ve
insan...
diye
benliklerini
ulatklar
yle
isteyen
karc
savunmaktadr.
kiiliin
geldim
tanmyorum."
tarif
erkeklerden
ki
olarak
sylemek
Nikolayevna
Dostoyevski'nin
Dostoyevski'nin
cennete
biridir
kz
nedir
olduu
esirgenen,
edeceim
nefret
ben."
davurumunu.
erdem,
reddettikleri
kardeine,
kmaktadr
bilmezler"
ve
vb.
etmekte,
istemiyorum
bir
ancak
ok
her
insanlar
"Ben
diyor
bir
ile
dnyada
Bir
alakgnlllere
daha
iki
Karamazovlar'daki
altst
yandan
Budala'daki
zaman
zeklarn
btn
Dostoyevski
Gide.
eserlerindeki
kadn
diyen
karmza.
Katoliklii
Dostoyevski'nin
kararldrlar,
ykma
olula,
Prens
ama
eserleri
Prens,
da
girmektedirler."
Gide
kendinden
bunu
irade
bir
gtren
Mikin
Nastasya
ateizmle
en
O,
hakldr:
kadar
balanacaktr.",
yana
kiilerin
acd
u
baya
bilmektedir.
ve
onlar
tam
derin
Katerina
eserlerinde
vazgeii,
gibi
zeklarn
braktklar,
kibir
Hristiyan
bir
e
"Dostoyevski'nin
iin
Filipovna
harekete
irade
kiiler
ktlk
gerekler
Dostoyevski
dolu
tutmakta,
Nastasya
ve
ve
bir
Allah
kendini
iyilie
"g
kiisel
ile
onun
erdem
ile

17 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Sara
nbeti.
Dstoyevski'yi
ve
kahramnalarn
bir
dnyaya
aan
bu
hastalk
Mkin'i
de
(Rogojin'in
elinde)
lmekten
kurtaryor.
Akl,
tutku
ve
dirili
Rogojin'i
olduu
mutluluu
Aalanm'larda
Mikin
Mari
tercih
iin
ssayev'in
ile
abalayan
etmesinden
Dostoyevski
da
bu
ak
Dostoyevski'nin
sonra
olduu
arasndaki
(sevgilisinin
Mikin,
Bay
Vergunov'a
benzerlie
rakibine
ta
kendisidir.
ana
kar
bir
kar
yardmc
rnek
Bu
dostluk
ayn
konu
daha
duygular
olma
gsterir.
yine
verelim:
biiminde)
Ezilmi
besleyen
Gerek
Nastasya'nn
ve
ilenmitir.
hayatta
ve
ikisinin
k
o
Prens
Mikin?
sklgan
kabul
Dostoyevski'yi.
buluyor
sararyor,
treninde,
Mikin,
kendini.
Troyat'a
bir
gentir.
sendeliyor
tam
Bebek
Kz,
monden
gre
bir
lkyapt
Rus'tur
"Terbiyelidir,
roman
dudakl,
veekilde
gzellerden
baylyor.
zerine
ve
nsancklar'n
durgun
yazarn
gnl
sklgandr,
Bitiik
Seniyavana
ve
savunduu
okayc,
souk
odaya
inanlmaz
iyibambaka
bakl,
gtrp
ve
adl
beylik
Rus
saftr..."
baarsyla
bir
salar
yceliinin
birka
yzne
gen
Dostoyevski
kzla
lle
sz
kolonya
gelen
lle
de
savurmaya
tanmaya
bir
bir
hret
serpiyorlar."
de
rneidir.
dilberin
utanga
sonras
srklyorlar
hazrlanadursun
karsnda
Kimdir
ve"bir

Troyat
dnda
dt
olduuna,
yaratklar
olmalarn
budala
aklyla
kulak
yabanc,
hain
katmanyla
bu
etkilenmemektedir.
yeniden
"ikinci
koca
kasrgalarn
ve
veriyoruz:
doua"
devam
deil,
yerine
eytan
bir
kentte
canlana
vakit
ancak
gibi
diliyor."
herkesin
keye
ilgileniyorum.
kalbiyle
de,
karlamakla,
koymutur.
ediyor:
ulamamza
arsz
sebep
en
e
"Onun
agzllerle,
Tpk
-ekilmitir.
kt
Tutkunun
onu
bu
yaar.
"O
olduu
romanlarndaki
szc
blgede
konuk
eilimlerin
sevdiine
kahraman
(Mikin)
(Aradaki
Sara
onlar
Yaamn
izin
etkileyemedii,
olaylar
nsanlarla
gibi"
kallelerle,
hastasdr
bulunmaktadr.
veren
Tolstoy'un
toplumsal
balyor
inanyor.
tutkular
kt
gibi
yabancdr...
ne
anlamndan
de
karakterlerde
budaladr
kadar
her
akl
ite
Mikin,
ehvet
blgesi).
kendisine.
verdii
En
duvarlarn,
eit
daha
(Zihinsel
bu
ykc
kokumu,
Ben
O
blgedir.
tpk
dknleriyle,
Dostoyevski,
al
daha
anlamda
derin
evresindeki
Bu,
u
olursa

nsanlar
veriten
Dostoyevski
kurgular)
"iki
an
kasrgalarn
fazla
katman,
birMikin'in
en
iin
kere
olsun,
blge
kullanyorumyaamn
kt
arnmtr.
iyi
sadece
annesi
iki
soytarlar
herkesin
blgesi.

oluyorlar,
vardr.
kiilerin
yaratklar,
drt
gibi.
yaad
blge
alt
kendisini
ikinci
bile
eder"
st
Tutku
Dostoyevski'ye
Raskolnikov'la
Onlarn
yce
saptyorum:
ve
ruhlar
sa'nn
onu
ettii
nk
katmanla,
blge
sarholarla
dnyasnn
en
doludur
gnll
bir
sever.
blgedir.
tatl,
bunlardan
szyle,
arasna
ozamanlar
de
onlarn
en
budur."
ruha
ve
Gide'e
tutkularn
birlikte
gre
dolu
dindar
Ancak
hayat
yle

deilse
"yle
dnceler,
bile,
masumiyeti
yksek
ve
dnceler
yksek
duygularyla
var
ki,
onlar
sa'ya
dile
yakn
getirmeliyim."
bir
insandr.
diyen
Prens
Mikin,
sa

18 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Tanr'ya,
Bir
Dostoyevski
klasii
daha:
Hippolit.
Veram
hastas,
gencecik
ve
lme
mahkum.
doaya,
lme
ve
hayata
dair
fikirleriyle
katlyor
romana.
"nmzden
gein
ve
mutluluumuzu
bize
balayn."
Herkesin
insanlarn
adam,
hayat
altn
derinden
damad
deildir.
dndnzden
volgin
duygulusunuz
dnemlerinde
hl
Keller'in
(Ganya'nn
Prens
Oysa
derine
acd,
nce
ne siz
ki,
.
temiz,
dedii
alay
ruhlar
bazen
ard,
cennet
de
babasdr)
bile
ok
ettii
ne
akndr
gibi
grlmemi
tanma
daha
size
masum;
peindesiniz.
sonra
dnyada
hatta
acyorum
g.
bile
gcnz
karsnda:
kalbinin
Aglee'de
ne
merhamet
" (s.
cenneti
yle
doal
369).
Prens."
Cennete
var
bir
ycelii
olduu
gzlerle
"Aziz
isteyen
temizliiniz,
ki,
Hatta
duyar
insan
(s.
kavumak
karsnda
Prens!
539).
gibi
artk
bu
gryorsunuz."
gerek
delip
zavallya:
yer
delirmek
masumluunuz,
Buyer
d
geiyorsunuz."
g
dnyada
aknlktan
saflna
bir
eydir
"O
zere
varlktr
(s.
kadar
cennete
Prens.
336).
olan
kzd
ayn
kendini
iyi,
(s.
adeta:
emekli
"nsaf
oGzel
337).
zamanda
gitmek
Prens
kadar
alamad
"Aman
edin
General
Generalin
kalbinizle
Mikin,
kolay
Prens,
yle
Prens,
i
bu
bir

19 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Emekli
general
volgin.
babas.
Generalin
ailesine
kzp Ganya'nn
evden
kat
sahnelerdensonuncusu.
Artk
iyice
bitkindirve
lm yakndr.
Bu da kk olu Kolya.

Grlyor
yerine
zereyken
olduunu
verdiini
bizim
sa'dan
Zweig'e
kurmazlar:
itibaren
yaamay
yanstt
"nmzden
akmzdan
bu
yola
onu
kulak
istemeyen,
iin
hareketinden
bildii
baaramaz.
kibrakp
Onlarn
amak,
karak
Prens
gein
kzdklar,
veriyoruz:
Lebedev'in
bile
kaan
fark
Mikin
ve
sonsuzlua
oluturduu
kimseyi
stn
lerindeki
mutluluumuzu
dolay
acdklar
budur.
"Dostoyevski'nin
Nastasya'ya
bizden,
iindeki
olan
kskanmayan,
vicdan
Onlar
ulamak
bir
Prens
alakl,
Prens
iimizden
gzellikleri
tiplemedir
kesinlikle
azab
hl
bize
Mikin,
Mikin
isterler."
kahramanlar
yardmc
sahtekrl,
intikam
balayn."
duyaca
birive
ortaya
realiteye
Dostoyevski'nin
onlara
deildir.
gerek
Ve
duygusu
olmaya
iin
Prens
karmaya
sa'nn
ararlar,
(s.
kirlenmilii
girmek
Kendisini
dnyann
ona
559)
Mikin,
alan,
nedir
diliyle
acyan,
ama
hayran
istemezler,
alan,
bilmeyen,
tokatlayan
dndan
bu
cevap
saf
gerek
bir
kendisini
toplumun
olduu
dzenbaz
biristemeden
vermektedir:
ayna
tersine
hayatla
seslenir
acma
Ganya'ya
tek
tam
gibi
iinde
ve
kii
bandan
duygusu
evlenmek
hibir
veren,
bize.
kendilerine
hilekr
olan
kzmak
iliki
Hz.

20 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Bir fantezi: Avrupa sevdas

21 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

Romann
Lizavetta,
sonkendiniz
sahnesi.
svire'de
akl
hastanesinde
Prens
Mikin'i
ziyaret
eden
Bayan
"keke
byle
olmasayd"der
gibidir.
esnasnda
bu
Byle
Byk
Budala'y
kii
sevdas,
szlerimi,
Lizavetta'dr
bir
Engizisyoncu
fanteziden
adam
geldii
barnabilir
ve
yere,
hastanede
baka
nasl
de
svire'de
greceksiniz
mi
sa'y
birAvrupal
ey
onu
geldii
bir
deil.
ziyareti
akl
olma
ya!.."
gibi
hastanesine
Yabanc
geri
sevdasyla
(s. 651)
gnderdiyse,
lkelerde
geri
yle
yanp
gnderir.
biz
der:
tutuan
Batllamaya
de"Btn
yalnzca
Onu
Rusya'da?
anlamaya
bufanteziyiz.
batllk,
alan
Elbette
alan
Rusya,
Avrupa
Unutmayn
hayr.
tek

22 / 23

Budala; sa'ya az kala

Yazar Ekrem zdemir
Cumartesi, 03 Eyll 2011 16:44

hastalk,
Budala'nn
sohtekrar
sahnesi.
hastaln atlatp gelen Mikin'in maceras tekrar
tekrar svire,
sarasvire'den
ile sonlanyor.

23 / 23