Professional Documents
Culture Documents
V
CCH DY V CCH HC
N H XUT HAN I H C
Qc
GIA H NI
MC LC
Trang
1
2
Li ni u
11
C T h t n g P h a m V n D n g
3
15
V O a n h
4
Dy i hc ch yu l dy cho
t duy sng to.
sv
20
T h t n g P h a n V n K h i
5-
Mt vi kin v vn
d bi dng nhn ti
22
G S. m T r u n g D n
6.
29
G S. D n g T r o n g B i
7.
35
GS. P h m S i T i n
8.
Bit mi dy mt v hc mt bit mi
39
G S. N g u y n V n o
>.
43
G S. V V n T o
143
G S. N g u yn D n g M anh
T S. D N g o e T h n g
22. M\ vn phn tch tc phm vn hc
162
GS. T r n n g X u y n
2.1 H-.C Vn
167
G S. T r n n h s
24. Phng hng dy v hc t Hn - Vit trng
ph thng
170
G S. D n g c S i u
25. Di mi phng p hp dy hc Lch s - mt yu
cu cp thit
178
G S. P h a n N g o e L i n
2fi. S u ch dn h cho gio vin dy Lch s
186
N G . o n T h n h
27. Bi (ing cho hc sinh nng lc t hc mn a l
193
P G S . N g u y n D c
2H. T hit k bi hc o c - Gio dc cng dn theo
phng php dy - t hc (bng hnh ng)
196
N G . N g u y n N g h a D n
2i). Hc sinh nn hc Ton n h t h no cho tt ?
199
G S. T S K H . N g u y n C n h T o n
30. Mt s kin v di mi phng php dy Ton
bc ph thng tru n g hc
210
P G S . T S . T r n K i u
5
218
N G T . V H u B n h
231
NG. N g u yn T h n g C hung
33- N h ng suy ngh sa u mt bi tp V t l
243
NG. o Vn P h t
34. Cc bin php h o t ng ha ngi hc trong dj
249
hc Ha hc
G S. T S K H . N g u y n C ng
35. H y ci tin cch hc ngoi ng ca bn
257
NG. o T r n g Q u a n g
264
r.
LI NI U
rong nhng nm th a m cr dao to ( trng s phm .
tp lp s v - n h n g nh i*a<) tm lai (c tran L hi kha
bi hn v h lun (lV hc i'd h lun (v cc m n hc.
H anh trang vo nghe ca cc nha gio tr khng chi c kirn
thrc i r mn hc m cn c c k i n th c v p h n g p h p
f'rtmg i ng ny c kh nhiu nh gio do say m vi ngh i
. tm h o n ", khng ngng t bi dng cho m in h tri thc mi r
nn L lc s phm bng cch c sch ho, ham gio hi tho
khoa hc, tham gia vit sch, vit bo, tong kt kinh nghim
ling dy... Do d k h i tip cn vi cch 7v, cch hc mi, h
tip nhn m t cch chu ng, ho hng, chc chn v m ang
tinh sang to cao.
Q U Y D N H V IE T T T T R O N G SACH
1IS
hc sinh
sv :
sinh rin
<;v :
giao l in
IM'DII
phnt php dv hc
11
12
n^iioi. nn< c;io linn In. (lo lo nh n lc. I>1 <iun:u nh.-'in li.
1 111 u 1 114 cnn nui. nhuni tlc** h lam n rn s n<r|wrp ln c;i (lfm
!( . CU;| 1lni lai. D l s hc hi I)M1 b. l s hoe tp SUI (loi
CU; |
m oi
ILi; I l u m . ' n
m i t ; n t f lii) n h n
(in
b C u y c i I UU
1.11 l c p h m c h i
t r o n i s i i * . n g a y i h n n T . l i MI ( l i i v i V I \ V
14
* ( ' h u tc h Hi K h u y n hc V i t N a m .
k h n l a o kri<j <1111^. h o e m a i ( l
tin, b mi".
( l i c H) " p h t h u v l i n h t h n dc l p s u v n g h i v s n g t o . (l
17
Vila
xI l i ni h r 1 p t c s . . . .
19
DY
I
HC
CHU YU
LA DY
CHO SINH VEN CACH HC,
* '
CCH T DUY SNG TO m
Th tng P h a n V n K hi
o co ca B Gio dc v Do to d trnh by li ngh
l y . khng thiu iu g, v nh gi tnh hnh
gio dc nc ta, nhng th n h tu, nhng yu km v phrtng
hng p h t trin thi gian ti. Ti xin nhn m nh thm mt s
im. Ngay v nh n g im c la chn, chng ta cng d
quen thuc v tng tho lun nhiu ln. Nu c gi mi m. thi
l ch ln ny chng ta quyt khng chi ni. vit v bn, m
phi lm thit thc v tm ra cch lm th t s c hiu qu.
T h n h t l ch t lng gio dc i hc.
Trng i hc. q u a ton b ho t ng ging dy v hc t|)
t t c cc mn hc, cn bi dng cho sv tnh cm say m hc
tp, say m tm ti p h t hin nhng ci mi, lng mong mun
cng hin cho n hn dn v nim hoi bo da t nc thot
khi tnh tr n g ngho nn, lc hu, c th snh vai cng cc
cng quc nm chu, n h li Bc H cn dn.
Trong thi i khoa hc v cng ngh p h t trin r t nhanh,
trng i hc cn gip sv thu n h n c nhng kin thc v
12 / 2 0 0 1 ).
21
u a n n i m v n h n t i
h 1 . Im>j timing nh.ih t;n v H (i) - })T lun ran tro ini sao c
( l i t L k i n l i n h . t ( l t h c t l i v n ( l e n y .
T i n g r n n g h h i u
Bc l sm Iiht ca ti nn g kill con n^i t m i gh nh
trn*' l cc i i s c nn g khiu, cch HS ni ln trong qu trnh
hoc lp. Nng khiu ru a 1S rt da dng. Trong mt 1) hc, HS
r t h ni l n s o VI c h n g b n d o t r li n h a n h c c c u h i ca
GV t ra trn l(|>. e*() lm bi chun xc. do tho vt trong lc
lm th nghim, d) bit tp hp cc bn xy dng phong tro
cua lp v.v. Dim m nh ca HS ny l nn tng cho ti nng
thuc lnh vc hot dng ca cc em trong tng lai. Vic
p h t hin nng khiu ca HS thng khng ging nhau: C
nhng <*m nng khiu ny n r t sm t la tui cha n
trng m ta thng gi mt cch tr n trng l cc thn d o n g .
Cng c khng t em khc khi hc ph thng ch hc bnh
thng , thm chi cn b hng trong cc k thi tuyn sinh vo
cc trng (li hc. nh ng khi ra di li l ngi xut chng.
P ht hin ng s trng ca HS trong mi ngnh hc, cp hc
dc khng b ph bt k mt m m mng ti nng no. v nh
hng cc em dng vo cc ngnh ngh thch hp l mt nhim
vu rt qu an trng m mi GV phi lm.
L m t h n o d p h t h i n v bi d n g n h n t i
cc nc c nn gio dc pht trin v hon thin, h
thng cc trng tng di hon chnh, va m bo vic pho
cp gio (lc rng rai, va m bo cht lng cao. Vic phn
loi trng theo cht lng c lin hnh cng khai, c x
hoi tha nhn. Ch di ng i vi sv c phan bit theo
trng o to. T t c cc iu kin khin cho vic bi dng
nh n ti c th thc hin mt cch d dng. Chng hn n h
M trong hu h t cc trng i hc chnh quy. di hc m, di
27
28
HS gii.
2 9
5.
Cc k i th i H S gii c m t s hn ch. Cc k thi ny tin
h n h t p tru n g trong mt s gi. v d 5gi/ngy, trong 2 ngy
di vi Olimpic quc t v Vt l. Th sinh phi gii cc bi tp,
lm cc th nghim theo cc d ca ban gim kho. Cm mang
ti liu vo phng thi, cm trao i vi cc bn.
N hng nghin cu khoa hc li l mt qu trnh tm ti lu
di. p h t hin ci mi tr n cd s t n dng t t c nhng g
bit qua sch bo, t i liu, v thng l cng trnh c tnh cht
t p th. Tnh c h t nghin cu khoa hc ca cc k thi Olimpic b
h n ch. n h ng mc dch ca vic p h t hin, bi dng HS c
nng khiu li l tim dc nhng em sau ny c th tr thnh
nhng ngi nghin cu khoa hc gii.
V vy, t nm 1992, Vin Vt l thuc Vin Hn lm khoa
hc Ba Lan t chc mt cuc thi quc t mi ly tn l Bc
u tin ti g i i Nobel v Vt l ", cho HS PTTH (di 20 tui).
Th sinh phi np cho ban t chc bo co v mt cng trnh
nghin cu. ti c th l ch to mt dng c lm th
nghim. Kt qu c th khng mi, nhng nu tm li dc bng
phng php ca ring mnh, c cht t sng to, th c gii
(c i th n mt th n g Ba Lan nghin cu). c 2
HS Vit Nam th a m gia cc nm 1995 v 1997 (1 c bng
kh en v ch to dng c th nghim). Php cng c hnh thc
thi ny cho HS ca mnh, bn cnh Concours general, nhng d
thi l cc nhm HS c GV ca mnh hng dn.
i chiu vi cc h nh thc tuyn chn HS tr n y, Vit
N am ta cn thiu hnh thc : bc u nghin cu khoa. hc. Ta
c hnh thc ny i vi sv (lm kha lun tt nghip). Ta
cng t chc thi lm dng dy hc, nhng l cho GV.
By gi xin ni v lp chuyn, v ti khng hiu cocng
trnh nghin cu khoa hc no. hay hi ngh khoa hc no i
30
c l r n k t l u n v t c h i CM CJ1C l) c h u y n , t n n rc s <l B
32
SC
vn tn ti.
N h ng tn ti ln lt n h vy th qu l khng n, cng kh
q u n li. cng d lch lc. Hin nay vn c th i HS gii cp huyn,
tnh, cho lp 9. nn cc trng c HS d thi s phi c nhiu
hn h thc bi dng, nhiu loi lp c h t lng cao p ng
yu cu. v khng c s n g lc th lm sao c HS gii dc!
Ngy 25/8/1997, ti c mi d l kh en thng cc em HS
o t gii trong cc k thi quc t. H u ht cc em ny du l HS
cc lp chuyn. T v m y gio s d th a m gia bi dng cc
em bo nhau: K h n g c c c l p c h u y n , c h n g ta n g
h n g o t g i i q u c t V \
34
O TO
N G U N NHN Lc
35
q u y ( l n h r k'Hf t h c v t i l i u b t b u c , p h i n g h i n c u i
38
BIT MI DY MT V
HC MT B I T MIm
GS. N g u y n V n o
th phn loi cc phng php dv v hc di hc
thnh hai nhm chnh.
39
42
MT
S VN T H I s V VIC
DY CCH HC <1}
GS. V V n T o
/ . Q u a n n i m m i v m i q u a n h g i a h o c v d a y
S th ay doi c b n trong qu an h gia dy v hc ngy nay
l vic hc v ngi hc (lc xem l l do tn ti ca vic dy'v
ngi dy. Vic dy phi thc s i vi vic hc. ngi dy phi
gn b vi ngi hc: vic "dy c hiu qu" n h t thit phi dc
d n h gi t vic "hc c hiu qu". N h vy. cn phi b t du t
qu an nim v hc m xc n h quan nim v dy v t d lm
r mi quan h gia hc v dy v xc nh yu cu v o to
v bi dng (JV.
H c -> D y -> T, BD GV
N h vy GV cn ci tin vic dy bng cch nghin cu vic
hc ca ngi hc. Theo quan im ny, cn lm r qu an nim
v hc v dy trong cch hiu v mi qu an h gia chng.
Vv h o c l g?
Hc trong nh trng l ni v s thay i cch thc m
ngi hc d hiu, tri nghim, hoc d quan nim v "th
gii xung quanh mnh". "Th gii xung q u a n h mnh" bao gm c
q uan nim v phng ph p c trng cho mt mn hc hoc
mt ngh m h an g hc.
43
->
H n h
Hoc
^7 Hiu
= Cch hc (4 H )
^ Hnh
48
T hi - T chip
>
- > H i u -- I l n li
T c h c c - H i u -> H n h
^
T h ng
H i u > H n h
( H o c - H i - H i u ) - H n h : Hng n iu hi l (l
hint li hanh ngay.
<
3.
C ch h c t h n g m in h i hi phi c c c h d y
t h n g m in h
Mt vi v (l ly t nh ng cu chm ngn ca ng cha ta.
l hc c sng t o : "hc m t - bit mi".
Vai tr h tr ca GV trong dy cch hc cng phi theo
hng dy thng minh: mun vy, GV phi bit mi dy
mt, tc GV phi t hc. t cp n h t kin thc, phi hc
thng xuyn sut i, lun lun khng cn thng tin mi,
t d lun lun gi dc "v th bit mi". GV dng s hiu
bit su rng ca mnh d hng dn, gi 1 cho HS, thc cht
l GV to cho HS mi trng tr tu cn thit HS t p h t huy.
l ch trng hc bn. "Hc th y, khng ty hc bn".
Vai tr r a GV l t chc cc cch hc nhm, to ra tng
tc HS - HS, HS GV, giao cho nhm t qun l di s h tr
a GV. HS c th t ng k t bn cng hc vi nhau.
51
52
CI TIN P I i N G P H P GING DY
NNG CAO CHT LNG O T O 1
PGS.TS Ng D o n i
rong Ngh quvt Hi ngh ln th hai Ban chp hnh
T rung ng ng Cng sn Vit Nam kha VIII v nh
hng chin lc p h t tri n gio dc.do to trong thi k cng
nghip ha. hin i ha v nhim v dn nm 2000. phn
'Nhng gii php ch yu c mc T i p tc di mi ni dung.
PPGD - o to.... Mt trong nhng bin php c ghi mc
ny l: i mi m n h m PP G D - o to, k h c p h c li
t r u y n th m t c h i u , r n lu y n t h n h n p t d u y s n g
to c a ngi h c. T n g bc p d n g c c p h n g ph p
t i n t i n v p h n g t i n h i n i v o qu trn h d y h c , m bo i u k i n v thi g ia n t hc, t n g h i n
c u c h o HS, n h t l s v i hc...,
hn nm tri qua, N h nc v cc trng di hc
lm nhiu vic d p h t tri n nn gio dc i hc, nhng hu
n h c h n g ta ch a q u a n t m y dn vic di mi phng
p h p ging dy (PPGD) ch cha ni n vic phi i mi
m n h m n h Ngh q u y t ch ra.
L i d o g c n tr c h n g ta q u a n t m d i m i p h n g
p h p g i n g d y tr o n g c c tr n g i hc tr o n g th i g ia n
qua?
- H n c h v thi gian
" Bi ng trn "Dy - T h c " s 21 (12/ 2001).
53
*lng vin.
Cho n nay vn tn ti VC quan nim cha day (l sau:
54
quan
n im
(ly h c l d v k i n
th c cn cho
sv
k h i ra
ba c h o rang:
n g i d y gii
l n g i c k h
nng bm
sin h
C bao n h iu p h n g p h p v c n p d n g n h n g
p h n g p h p gi?
Cc chuyn gia gio dc i hc ili thng k dc r t nhiu
PPGD. Trong chuyn kho T ip s on how to teach effectively
(Ch dn vic dy hc c hiu qu) s . J Hidalgo (1994) d lit k
n hn 60 pp. Trong cc ti liu khc ta cn c th tm thy
cc p p grap (graph m ethod), p p m h n h ha, p p dy hc vi m .
So s n h n h t r n g k i u c v n h t r n g k i u moi
Kiu c
Kiu mi
Ni
pi
Ch dn cch trnh
by thng tin
Ch dn vic hc tp c nhn
Mn hc l mt lot
hot ng ging dy
ca GV v dc sv
tng hp li
Chun ca mn hc
da tr n s ni ling
ca GV
C hun ca mn hc dc m
bo bng cc qu trnh kim tra
c h t lng
(V l cc hc gi v
nh nghin cu
(v
(V l hnh mu ca mt nh
chuyn mn
sv
hc- co hc
l hnh mu ca
mt nh tr thc
T rung tm hc lp
Ni
sv
hc cch hc
59
S p h t trin dc
im c nhn khng
phi l iu quan
trng
S p h t trin dc im c nh n
l iu quan trng ch yu
10
Th vin ca trng
l ngun t liu ch
yu
11
Quan h ngoi vi di
vi cng nghip
C c y u t q u y t n h v i c l a c h n
p h n g p h p g i n g dy
60
1. C h n g trinh
Chng trinh c th c xy (lng theo .' cch tip cn: ni
ung (content approach), mc tiu (objectives approach), qu
trinh (process approach). Chi cc chng trnh dc xy dng
theo quan im mc tiu v qu trnh mi to diu kin thun
1(11 d p dng cc lTCil) ly ngi hc lm tru n g tm.
2. G i o t r n h
Nu cc mn hc c gio trnh v ti liu tham kho th
C.V mi c th s dng cc p p hng dn s v t tm kim kin
thc.
3. G i n g v in
Nhn thc v s hiu bit ca GV v mc tiu o to ca
nh trng, mc tiu mn hc, v l lun dy hc, kh nng s
(lng cc thit b dy hc hin di l nhng yu t quyt nh
vic la chn p p hoc thc ci tin PPGD ca chnh ngi GV.
4. T h i t b g i n g d y
N h trng c nhng thit b ging dy mi nh overhead,
projector, diorama,... th GV mi c th p dng cc PPGD mi.
5. K im tra, d n h gi
Nu vic kim tra, nh gi ch nhm vo lnh vc nh n
thc bc th p (bit, hiu) th GV s ch dng cc p p truyn
th kin thc.
Vic kim tra. thi phi do chnh GV dy mn hc thc hin
vi sv ca mnh. Chi khi ngi GV bit dc kt qu hc tp
ca s v , s tin b hay th t li ca h th ngi GV mi c
thc ci tin PPGD.
61
6. Quy c h g i n g dy
Quy ch' ginntf (ly c th VII can (V c d cng mn hc
(syllabus) trong d c ghi ni iun cc Inii hc. ti liu h t buc
phi dc. t 1 liu tham kho, thi gian tin. kim tra, cc* bi tp
ln giao cho s v v nh v.v...
CtiV ch c th yu cu (V phii th<<) hc cc lp bi dng
v nghip v s phm
Quy ch r th yu cu (iV phi dc s v nhn xt. n h gi
v.v ...
Nhng quy nh trn y s l dng lc thc y (V la
chn, thay i v ci tin PP(I).
7. S in h v i n
Ty theo i tng s v m GV s la chn cc p p ph hp:
dy s v c tuyn (ngi dn tc tiu s t min ni, vng su,
v n g x a ) k h c VI d y
sv
c c tn h
sv
*
iu hin d i mi m a n h m cc p h n g p h p
g i n g d y
Nhng iu trnh by tr n y cho thy, di mi mnh
m PPGD chng ta cn:
1. T rang b cho GV nhng kin thc v l lun dy hc i
hc.
2. Tang cng c s vt c h t phc v cho vic dy ca GV
v vic hc ca SV: u t cho th vin, thit b dy hc. phng
th nghim, xng thc hnh...
62
g i o Irin h .
63
T I L I U TH A M KHO
college
teaching.
San
64
HOC
VA DAY
CACH HOC,n
G S. T r n B H o n h
t li c a h c l c c h hc
Trong lao dng hc tp. ngi hc tip nhn cc thng
65
68
SUY NGH V DY
V HC
I
HC
GS. N g u y n N h
y v hc ( di hc phi khc cn bn vi dy v hc
ph thng. c im c bn ca dy v hc di hc l
tin h giao l u suy ngh, giao lu nhn thc v tr i tu
sin h ng, n h l m t cuc i thoi a chiu gia thy vi tr,
gi a tr vi n h a u , gi a nhn thc c vi nhn thc miy gia
ci bit v ci cha bit, ci khng nh v ci hoi nghi,
ai cng trnh by kin ring ca mnh (hoc pht trin thnh li
hoc suy nghi trong du) v cng mt vn trn c s t hc,
t c s c h , t n g h i n c u trc gio trnh v cc ti liu cn
yu lin quan n ni dung bi hc. Nh vy, nhim v dy v hc
d i hc l va dy v hc kin thc mi, va dy v hc phng
php hc tp, nghin cu ti u s v sau khi ra trng c th t
hc, t nghin cu v tin hnh hc sut i ch khng phi ch
hc mt ln, mt thi on l xong ri, dng cho c i. 0 mi
trng i hc, dy cch hc, cch lm th nghim, cch nghin
cu, cch c sch, cch dy hc, cch tm kim v x l t liu
phi c u tin bn cnh vic truyn th kin thc ci m s v c
th t c trong sch theo hng dn ca thy. Dy v hc y
phi l hot ng tng tc gia thy v tr hn h th n h kin
thc mi v phng php c sch, phng php hc tp,
phng ph p nghin cu chnh ngi sv.
71
73
PGS. L c N gc
rit li v p h n g ph p d y h c di h c
virn
(!'* St* c ( h i l t
l i f t i n g d y h o c c*ao. (II l h i s n
plm
do
hay cn
77
2. P h n g p h p t h o l u n n h m ( h i t h o S e m in a r ...)
9
: . P h n g p h p t r n h d i n ( t h c l n l, t h c t p ...)
Trinh tl-n la mt cch minh ho b 1 giiint (li hoi ngi (ly
pli t ng bc hoc bang mt chui c.i\c hot (lng lm cho
ngi hc pht hin v liu cc th tc. (';<* ntfuvn lao loe cc
hin tnR CII trn h by. Phng php ny thng 10] thiu c
mt trong cc n^i hc cng thc hin (li s ch dn ca
ngi dy.
u im cua ph ng php trnh din:
+ Hp dn ngi hc.
+ D hiu, d nh v hiu qu cao.
+ Ngi dv lm ch c hiu qua bui hc.
Nhc im ca phng p h p trinh din:
+ Minh ho, bi thc hnh, bi thc tp cn phi chnh xc,
nh vy cn phai c h u n b cn thn, tn thi gian v cng sc.
+ Khng p d n g dc khi: thiu diu kin hoc lp dng
ngi hc.
trinh din c hiu qu ngi d y cn:
+ Cung cp y du cc thng tin cho ngi hc trc khi
trnh din.
+ Ch ra v gii thch cc cng vic cn hon th n h ca tng
bc.
+ Thc hin trn h din (J chm ngi hc khng b m t
cc im cht.
+ m bo cho cuc trnh din mi ngi hc u nhn r.
+ Dng cc cau hi m bo ngi hc u hiu mi bc
trn h din.
5. P h n g p h p b i u y n (b i t p ln9 n luyn...)
Bi luyn run, cp cho ngi hc ((< hi thc hnh k nng
m) (l (lc (ly qua mt phng php khc hay n luyn li
'U' kin thc hoc k nantf c! c chi (ln. Cc ti liu di
iltn^ phiu bi luyn thng (lc s dng.
I 'u (Hem cua phng php bi luyn:
+ <imp ngi hc vn dng v nh nhng
d hc.
6.
Phng p h p nghin cu d in h n h (nghin cu
tr n g h p, n g h i n c u tn h h u n g ...)
Nghin cu in hnh hay nghin cu trng hp l phng
php kh ph bin. Lhng da cho ngi hc chi tit cc d
kin ca trng hp kho s t v yu cu phn tch, tng hp,
nh gi v nh hng gii quyt trng hp d.
u im ca phng p h p nghin cu in hnh:
+ lot ng ha ngi hc.
+ Ch dng trong diu chinh cc nhn thc, hnh vi hay k
nng ca ngi hc.
+ C th m nh trong do lo nhn thc bc cao (phn tch
tng hp v dn h gi).
Nhc im ca phng p h p nghin cu in hnh:
+ C hun b. la chn, trng hp in hnh nghin cu
cho ph hp vi ni dung, mc tiu do to do di hi nhiu
thi gian v cng sc.
+ Kh c gii php xc nh nu khng b sung thng
xuyn cc (i kin.
D nghin cu c hiu qu, ngi dy cn:
+ Cc d liu da cho ngi hc phi r rng, tr n h nhm
ln. khng ngoi suy.
+ Cc mc ch yu cu ca nghin cu phi r rng, d
hiu.
+ Tng kt tm tat v lin h vi cc nguyn tc. nguvn l,
l thuyt hc v r t ra cc bi hc in hnh.
82
7.
P h n g p h p d tiff v a i
T I P TC I MI PHNG P H P
DY HC T H E O HNG "HOT NG HA
NGI HOC'"
PGS. TS. N g h i m n h V
ng cao cht ldng o to ph thuc vo nhiu yu t
khch quan v ch quan: cht lng tuyn sinh, trnh
ca i ng ging vin dy, ni dung chng trnh dy hc,
phng php ging dy, phng php kim tra nh gi, c s vt
cht, thit b... Trong bi ny, chng ti xin bn thm v i m i
PP D H . Chng ti khng s dng th u t ng PPDH tch cc, hay
"ly H S lm trung tm " m gi l dy hc theo hng "hot ng
ha ngi hc".
Trong qu trnh ci tin gio dc nc ta, nhiu ging
vin (GV) c nhng c gng ci tin PPDH, p dng cc
PPDH hin i gp p hn p h t trin n ng lc t duy ca s v
n h m nng cao cht lng o to. Song, do nhiu nguyn
nhn, vic vn dng PPDH ca a s GV vn cn n h hng
nng n ca PPDH c t lu. l: thy thuyt trn h
truyn th kin thc, cn tr th ng ngi nghe. Nhng g
th y ging thng khng c s tra n h lun gia th y v tr.
iu thy ni c th coi l tu yt i ng, v l c s kim
tra. nh gi trnh n h n thc ca s v . Cch dy d, ngy nay
c gi bng mt t quen thuc l c thoi. Do , vn i
mi PPDH phi dc tip tc t ra mt cch quyt lit hn, coi
sv,
ca
huy
hay
PPDH.
- i mi PPDH i hc phi l mt b phn ca qu
trnh i mi dng b ton din ca qu trnh gio dc i hc.
- i mi PPDH cn tha k cc lu im, sng to ca qu
trnh ci tin PPDH i hc nc ta.
- Tip nhn, vn dng nhng th n h cng ca di mi
PPDH di hc ca t h gii v khu vc.
Trong nhng nm qua. nhiu nc c nhng thnh
cng v di mi PPDH.
tng dy hc "tp tru n g vo ngi hc" d p h t huy tnh
tch cc v ch dng ca ngi hc, "c th ha dy hc" dang
tr th n h hin thc. Trong qu trnh tip nhn PPDH cn
nghin cu k tip thu u im, tr n h lp li nhng sai lm,
cc oan, to iu kin ho nh p v PPDH vi cc nc, trc
h t l cc nc trong kh u vc.
- i mi PPDH phi ph hp vi hon cnh c th ca cc
trng i hc Vit Nam, phi c cc bc di c th.
Vic chuyn t cch dy c sang cch dy mi l mt qu
trnh lu di, phc tp. GV d a s quen vi cch dy c. Do
d, i hi s quyt tm khng chi i ng GV m l ca ton
ngnh, ton x hi.
T h ba : My kin ngh c th:
1.
Cn di mi nh n thc trong cn b q un l gio dc di
hc cc cp, trong GV v s cn thit, v quan im v thc
hin i mi PPDH. B GD - T. cn c ch th v di mi PPDH
cho cc trng. GV thc hin.
2. v.n dng cc phng php: trao di, th o lun gia thy
90
91
93
94
van lop f>. lp fi. lop 7...) N i hi thi gian, cng sc. kinh
ph...
- Tuy nhin o cc (lc im: tr. th m nin cha nhiu, s
trnh (l l TH SP tr ln ln n n di ng GV tiu hc c tim
nng l tip nhn V1 lm ch h PPDH (la tr n h o t ng.
Cn qun trit mi q uan h gia k th v di mi, kt
hp Ria truvn thng v hin i ngay trong lnh vr PPDH.
- (Vin tr n h cc xu hng: nng vi, bi quan. Cn c tli
bnh Lnh, khch quan, khoa hc trong qu trn h tin hnh
i mi PPDH.
- ('c iu kin (V tip n h n v thc hin h PPD H da
ircn hoai (lng:
*
Diu kin ch q u a n ca ngi GV: C mong mun tip
n hn h PPDH rw'ii. c rl trn h tri thc v s p h m tip
nhn, c hun luyn dy u PPD H mi (duc luyn t p d
thnh tho).
+ iu kin khch quan: C chnh sch v c ch to ra dng
lc hn trong ca ngi GV. to iu kin v vt c h t va thi
gian cho GV nn g cao trn h tri thc v s phm, c hun
luyn PPDH mi.
3. Phc ha mt s gii php:
- Ch trng c hai lc* lng: i ng GV ang ging dy v
i ng GV tng lai.
- To iu kin i mi v n n g cao c h t lng o to ca
trng, khoa s phm tiu hc lm c hai nhim v o to
v bi dng GV tiu hc theo h PPD H da tr n h o t ng.
95
96
97
99
S 1: M h n h h gio dc
(Ngun: D ictionnaire actuel de ducation, Renal Legendre.
Gue'rin - 1993, p: 723).
Hc, dy, qu n l n h m ci ch ln: tri thc ha, tri thc
ha tng con ngi. Tri thc ha cng nng. Tri thc ha kinh
t v x hi. "Tri thc ha ng v dn tc" (Tng B th L
Kh Phiu).
Mt x hi an g tri thc ha l x hi hc tp.
X hi hc t p c ngha l: "Ngi ngi hc. Ngi ngi
khuyn hc. Ngi ngi tri thc ha. c lng hc. c lng
khuyn hc. c lng tri thc ha. c nc hc. c nc khuyn
hc. C nc tri thc ha".
100
101
S 2: M hnh x hi hc tp
102
S I N H V I N HC N H T H NO?(l'
GS. T r n P h n g
103
104
105
h ) . \ : ) \ ) n i v l g h r t i n g A n h . t h c l p t r n m y VI t n h . Kii
109
Nhn y. ti m u n n h c li cu h i: Vi 2 - 3 g i t 1C
mi ngy, rc bn lm cch no d thc hin d cc th ao Lc J?
Li cn c thi gian dn h cho bc 1 na - cng gi gn trong 2
- 3 gi ny.
4. T h o l u n n h m , t
C c xt kin vi nhiu ngi th kin thc c a mnh mi
vng mi tr n h dc phin din. T ra n h lun vi ngi khc,
thuyt phc ngi khc cng chnh l t th u y t phc chinh
mnh su sac hn. hiu v nh chc hn.
Nhm hc tp 4 - 5 ngi. 5 7 ngi th do s v t t chc,
ph hp VI diu kin ca mnh. Cn tho lun t (xmina) th
do khoa t chc, c ging vin hng dn.
Tc dng ca tho lun nhm, (l trong iu kin thiu
ging vin "hng dn. vn r t qu an trng, v nhm gm t
ngi, ai cng c cd hi d hi. din gii, tra n h lun, nh
vv th hiu, nh v vn dng s chc hn, dng u hn. Vn
d no m nhm khng x li dc th da ra Lo tho lun Lip.
Tho lun l l c hi tp vit lun vn. tp thuyt trnh,
tp tranh lun, mi sc t duv logic, kim tr a s hiu bit v tr
nh ca mnh, vn dng kin thc ca mnh li gii nhng
vn li lu<m v thc tin do cc b n nu ra.
Trong tho lun t. c mt ging vin, dy li l mt c hi
na da ra hi ging vin v n h n g thc mc cn tn ti.
5. n t p
Khi hc mt cch chu o qua \ bc trn thi n tp ni mi cch hnh nh - ch l ti hin tr n m n hnh nhng
iu d ghi trong b nh. T t nhin, khng phi no, on
no cng c dc tr nh tt n h mv vi tnh. V vy, trong
nhng qu trinh n tp. cn khi phc li nhng iu b phai
m trong tr nh v nhng diu cn nh tr li trnh trng sc
110
* *
Trn dy, ti trnh by v phng p h p hc tp: L mc
ch hc tp m xc nh cc mc tiu cn d t, cc bc cn tin
hnh. l nhng iu cn p dng i vi t t c cc mn khoa
hc. Ring cc mn thin v k nng hoc v nghip v th c:
khc i cht: cc bc nghin cu c th gin lc hn, nhng
cc bc tp luyn, thc hn h th phi d n h cng phu nhiu
hn. Mi mn hc cn c mt s cch hc c th, gip cho ngi
hc dt dc kt qu m au hn (v d: d n g th t ti nh
vn t ngoi ng). Cc bn nn trao di kinh nghim vi nh au
c c nhng cch hc tt nht.
112
N L c T H C VN LN HC
GII
NG. m L c
th ni rng Hc l iu i t cha hiu bit n hiu
bit v vn d n g c s h iu bit vo thc tin i
sng lm mt cng vic hoc t n n g cao trn h v c
th tip thu c cc hiu bit cao hn.
nh trng ph thng th vic v n dng kin thc c th
l lm c bi lp, trng, cc k thi v xy dng
mt h thng kin thc vng chc lm nn tn g cho vic hc
cc trng i hc chuyn nghip... s a u ny. t c mc
ch ca vic hc n h vy, trong qu trn h hc tp, HS phi
thc hin tt bn k h u lin hon: H c - H i - H i u - H n h .
Mun t hiu q u cao trong qu t r n h y (ngha l hc gii)
th ngi hc phi t cc yu cu tng ng l: H c k - H i u
l u - V n d n g n g . Ni cch khc, tip t h u kin thc cng
vng vng tin ln lm ch kin thc ri vn dng c kin
thc cng n h u n nhuyn, linh hot, chnh xc th vic hc cng
tt m ta gi l hc gii.
1. Yu c u th n h t: HC K
Hc k c ngha l nghe giang v ghi chp k, n tp k,
chun b bi hc k. t iu ny, ta cn thc hin 3 bc
sau y:
Bcl. Trc tit hc. nh H S p h i thuc bi c (nm
vng trng tm bi, thuc cc cng thc, nh lut, cc chnh,
113
+ Hi
Thy
H iu
Bn
-----------
*
sau
Sch v, ti liu
H th n g h a k in th c c n nh
Ta nh n xt rng co h vn phng, cc c '.rong
nh... cng sp xp n gn np theo tng loi, c th t th cng
m t th gi tm kim. Trong ngnh in ton, cc d kin sp
xp theo trn h t hp l th khi cn tru y cp s ly ra r t ranh.
B no cng vy, nu trong khoa hc, ta h thng hi cc
chng mc, cc on, cc dn bi chi tit theo mt trnh t i hp
l, r rng th d kin thc c nhiu hoc rc ri phc tip, ta
vn c th nh c. Thc vy, cc kin thc trong mt h thng
lin k t c h t ch vi nhau, t mt iu c bn, ta c th s iy ra
cc iu lin qu an khc. V t h trong nhiu trng hp, Phng
bt buc phi nh ht mi phn, mi chi tit m ch cr nh
ph n trng tm, ct li, c bn n h t ri dng cc cch suy lun,
din dch, lin tng... ta c th tm r a cc yu t khc. ii ny
ging n h vic g mt m ch ri, ta ch cn nm c d\ mi
m thi.
Vy, h thng ha kin thc gip ta nh c nhiu h, lu
hn v n h a n h hn.
To n im h n g th tr o n g k h i hc
S yu thch l mt yu t" tm l c n h hng quan rng
i vi b no ni chung v i vi tr nh ni ring. Cig a
thch cng d nh v nh lu v s kin y gy n tn s u
m, gy xc ng tm l cho ngi tip nhn. V d n h i m t
118
119
Q u y t c l: Truy c p d kin
T ru y cp d kin l xc n h ng cc kin thc no l cn
phi s dng lm bi; v:
Khi lm mt bi ton, khng phi m ang ton b chng
trn h Ton ra m s dng.
121
Khi lm mt bi lun vn, khng phi l mang t t c cc
tc phm vn hc, tc pi dc hc ra d kho st, dn
chng...
Phi h t sc tr n h m t th gi tm kim nhng kin thc
khng cn thit, s gy ri rm khi lm bi, bng cch phi
nh v ng cc kin thc cn thit cho bi lm m thi. Mun
th, phi dc k bi, gch di hoc ghi ring cc chi tit
q uan trng, cc s liu, cc iu kin nu ra ca gi th it trong
d bi, v n h t l iu m bi i hi, iu phi tm nm
vng c trng tm, c yu cu ca bi. Lc ny, b nh
ca no phi lm vic truy tm xem cc yu t tr n (ca
bi) thuc v ph n no, bi no, ch no, cng thc no... trong
chng trnh hc m tru y cp cc d kin cho ng v
m ang ra s dng. y l cng vic ca tr nh, v vy, ngi hc
phi c tr nh tt.
Q uy t c 2: K t hp c c d kin
Kt hp cc kin thc c truv cp vi cc yu t cho
trong gi thit v iu phi tm, phi chng minh vi n h a u
to th n h mt m ng lin kt chpt ch. y l cng vic ca s
suy lun trong b no, l phn chnh yu ca qu trnh vn
dng kin thc. Khi d t c mng li ny tc l lp c
cu ni i t gi thit 'n kt lun. Nh vy l nm c
cch gii, cch lm bi ri. t c iu ny, ngi lm bi
phi nm vng cc kin thc, cc mi tng quan gia cc kin
thc v vic h thng ha chng lm c s l lun. ng thi
cc t duy ph n tch v tng hp thng c vn dng trong
qu trnh suy lun khi kt mng.
122
-----------------------
Phng php phn tch
- Cc yu l cho trong
gi chit: A.B.C
- Cc kin ihc bi hc
- Cc nh lut, nh l
- Cc cng thc...
Q u tr n h g i i q u y t v n k h i lm bi
C c iu
chio
trong d
bti A, B, c
(gu thit)
- Cc kin thc cn
thit
nm
vng
- Cc nh lut,
nh l
Phng php
tng hp
cha
bii X
(kt lun)
- Cc cng ihe...
123
124
126
VI I TM C
TH O N G BA MI NM DY V N (,)
G S. L T r i V i n
h vn l chuyn con ngi, chuyn tm hn. Khng nng
lm hn mnh ln n nh cao cua yu cu cch mng th
lm g c vn thd ng gi l vn th! Lm vn cng th m dy
vn cng th. Cho nn, nu dc; php ni ci g l tm c trong
ba mi nm ging dy Vn hc, th trc tih ti xin ni: Cm n
Cci mng, Cch m ng cho ti tri tim, khi c. cho ti c
tm hn. Khng c tri tim, khi c, khng c tm hn nh hin
nay hi ti lm sao lm c ci cng vic hng ngy r t binh
thng l ging dy Vn hc cho HS?
Cch m ng i hi i thay v khng r i thay cch mng
no m khng gian kh. Trn lnh vc u t r a n h trong x hi
cn;g vy. m trong m n h t t tng, tnh cm mt con
ngrii cng vy. Cho nn ch rv. mt thi sau Cch mng,
tro n g gdi vn Iigh, ngi ta thng hay ni n chuyn lt
xc', t b, chuyn qua i", "qua '. Ngha l mt chui di
u tran h . Trong mt tm hn tiu t sn nh ti. khng vng
gi v o n bc: lt, p bc rong ci i vt cht, nh n g tm t
no khc lng ao, n nh n mi ngun nc, khng k c
tronig, L bn phng dn li, cho nn Cch m n g di q u a khng
p h i ch nh gi lt n h nhng, m cng l mt qu trnh khi
tronig. gn c.
127
128
k h ^ t h t h i u n h u n ^ n g u y n l. n h i i n t f ( l n g l i . c h u I r u d n g
ki
ci n jy
xa
thiYy h a y
by
R c n g t h y
hay,
nhng
nhiu ci li klr ill h o c khc hn. Ngy xa, (lc cAu Thng
t h a y c n m t k i p ngi, S n g n h h n g x c h t v i dng
q u a n " t r o n g V n c h i u hn", ti d n g t n h vi ni n g m
n g i, th a th it c a N g u y n
SI 1K k h n g IC1 n d n t a m c h t c n g c h a n g (i e n m
c h n , r i t i m n y u l u n t m l n g t h n g r n g l n r a n h t h
n a m t r o n g q u a n n i m v d c t hi b c i c a n h P h t . B y gi
xem
li. m i d n g t n h k ia l n g d n . c n n i m
yu
k h n g X111. T h n g XI n h n g t h n p h n lc loi, k h n k h l
b i u lu n c a m t l n g n h n i b a o la . n h t l n h n g co n ngi
l a o d n g m c h (l x h i k h i d d a y n c n h l o l o i k h n
k h . N h n g l d m g p l t c v o m t t i n g t h ( l i lHMili
lc*.
T ra k h c n h a u m t t m k th t k h c n h a u b i t b ao
130
l(i x a
nay
thng
xt c h o
thn
phn
nang.
ca
M^I V
t h c . V' q u y n s n g r n r n h a n c n ^ h a n h n v : m t r o n g tfim
n h t nh.
134
136
DY
VN HC
SINH T HC
VN
GS. P h a n T r n g L u n
137
t h gii, nh khoa
Ong cho rn? vn
ch th n quyn
tr khp ni.
142
G S. N g u y n n g M n h
TS. N gc T h n g
... T r li cu hi y cng chnh l vic xc nh v lm
sn ( t ci ch m ngi HS mun gii vn cn phi vn ti.
Trong hc tp cng n h mi lnh vc ca cuc i rng ln, liu
nhng vic ta lm c th n h cng khng nu n h khng r ci
ch m mnh cn phi ti? C ch ri mi xc nh c hng
di v cch n. i vi ngi thy, cng ch khi nh n r ch ny
mi c th xc nh c con dng bi dng vi nhng ni
d u n g v phng php th it thc, hu hiu nhm du d t HS ca
m nh vn ti ci dch m cc em c m.
Vn hc vn r t gn gi vi cuc sng, m cuc sng bao gi
cni b bn, phc tp v v cng phong ph. C l v t h m '
q u a n nim vn hc t xa ti nay cng khng n gin, xui
chiu. Nhng t h no l mt HS gii vn? Mi nghe qua tng
khng kh tr li, nhng thc ra hon to n khng phi t h m
cn nhiu diu cha d thng nht. Hv th bt u bng
nh n g tn trng chuyn o to HS gii trong c nc. Hin c
r t nhiu cch gi khc nhau, phn ln gi l trng p h thng
chuyn... nhng c ni gi l trng n n g khiu (hoc bi dng
nng khiu). C ni gi l trng bi dng H S gii, c ni gi
l trng o to H S gii v.v. N hng tn gi khc n hau y cho
thy chng ta cha nh hnh c r mc tiu, o to c th
143
1. NNG L c VN H C V NNC K H I K U VN C H N G
h t i h i p h n I)i(*t h a i k h i n i m : n l c v n
n n g
k h u
l n
('/liftin g .
hc
S p l i f u i l n t ( l y c h i r t i n h t* l.
ti m u n
ni k h n g phi
b t c ai d
145
146
2. N m c h th n g k in thc c bn v v n hc
a. Kin thc vn hc s
150
v.i hc s hi g? D \i mt h mn nghin cu qu kh ra
v a n hc. b a o J' mn c c |UV l u t s m h t h n h v p h t t r i n c a c c
152
153
ph. Tt n l i r n ])hi ty v o yu c a n r a
(l m kia chn v huy ng mt ung lng kin thc no c
cho ph hp. N hng chi c th lm (Iiv diu d kill bn r mt
ii till. mt vn ling kin thc tc plm phon^ )h. a dng
v t- h( I.hn^ (i mt chng mc no .
r t <1.1 ; n g v p l i o i H
c h o I I S (!
S. 1 U
t h c <U;t li lu(ti v n h c n h . a c p l r n h c, ( l c t r n g th
pha
n s .
t r o n g ( | Ui t r n h
lch
luy
lc
t p v bi (Ing
k i r n t h c li l u n v n h c . ( l e v n ( l n g v o l ) i l m
d<
tt. cc
(111 lfiv c h V h a i ( l i m s a u d y :
Mt la: Bao
ch
(t
ch n o? D t i v c h c V n g h a nh th no
\ ; V H t
li (n i v
vit ra)
nhng
suy
ngh. c m
nhn
ca
159
161
162
164
165
3. Mi TPVH x u t sc l mt s n g to ngh t h u t ci nh
vn. th n h ra c ng c nhiu con ng, nhiu cch ti| cn,
k h m ph n. Khng th rp khun, my mc trong vic phn
tch T I \ T P ny, s n g to c do l ngh t h u t xy dng
tn h hung, vi T P khc li kt tinh hnh tng n h n V i t . C
TP. c sc li cch t chc xung t ngh th u t, ngh hut
t r n t h u t hay ging diu - mt yu t' quan trng ca |hong
cch ngh t h u t n h v n ... l nhng phng din quan
tr n g to nn n h n g c sc ngh th u t ca T P m chng li s
c dp ni k n h n g cng trn h sau.
4. TFVH l mt hin tng phong ph, phc tp. Ch< nn,
vic p h n tch n c ng l mt s n g to c o c v ni dung
v ngh th u t. V vy, mi T P cng i hi mt s phn tch c
th, p h hp vi n. Gi tr ca TPVH, n h t l nhng k t tc
v tn. V th, cuc k h m p h v T P cng khng bao g kt
thc.
166
HC V N '1'
G S. T r n D in h S
in nay vn t hc n h mt chin lc ci mi gio
dc. (!() to d c cc n h gio t m huyt Vit Nam
d t ra r t kp thi. Nu xem HS (ngi hoc) l k h u tru n g
tm ca qu trnh o to th i t hc phi coi l mt k h u thon
cht. ni dn hc th tc l ni ti t hc ri, bi vic hc
khng bao gi c th n h tu nu n h khng c t hc. Khng ai
hc h dc cho ai bao gi. (Cho d hc vt" th cng phi t
hc mi ni (ic n h vt).
167
v n h c l m t h th n g
169
PHNG HNG DY V HC
T HN VIT TRNG P H THNG 1 0
GS. n g c S i u
1. T n h n th c c m tn h ...
Theo q uan nim ca chng ti, vic hc tp hiu n g v
d n g n g lp t H n Vit khng th tin h n h mt cch cp
tc, t chy giai on bng cc bin p hp ghi nh vn dng
my mc. i vi HS cc cp. vic hc t p ny cn phi c coi
l mt qu trnh lu di, phi c bt u bng nhng nhn
thc cm tnh, sau c nng d n ln ti n h ng nhn thc l
tnh tr n nn tng nhng tri thc lin qu an n c s lch s v
c s l thuyt ca vn d t H n Vit, di s hng dn
truyn t ca GV.
Chnh v vy, tuy l dy v hc t Hn Vit, nhng hin nay
khng th lp li l'i dy v hc c xa bn g cch a mi ngy
dm ba ch qua nh n g cun sch dy ch H n (i b p h n l
t n hoc yu t H n Vit) nh : N h t thin t, Tam thin t,
N g thin t v.v...\ cng khng th dy v hc t p tru n g ch yu
qua cc biu bng t t v cc thao tc lp r p m hnh. Vic
dy v hc t Hn Vit phi c coi l mt p h n mn tri thc
lin ngnh ngn ng - lch s vn ha cha ng mt s ni
dung ch yu n h sa u : t Hn Vit xt t ci ngun ngn ng vn t Hn; t Hn Vit, k t qu giao lu tip xc ngn ng
T rch t "Dy hc t Hn Vit trng p h thng. NXB G io dc 2001.
T ra n g 1 0 7 - 113.
170
: G i : phong
ba.
p hong 2
p hong 3
p hong 6
174
t h il. V d:
I),
di m i t nn m t k h o n g g i y tr n g r n g r i c
co the tifp t c g h i v o n h n g c u v n , cu th ti u b iu
co s h in d i n c a n h n g t H n V i t (t g h i , vi
n g h a : n h n g c u v n c u t h y l n h n g v d m i n h
h a s n g g i cho n g h a v c c h d n g n h n g t H n V i t
d. L u dn. ngi hc s c c m t cu n sch "T ra cu t
Hn Vit" c ghi t ngha v v d m in h ha do chnh Lay mnh
"bin son", d o d t c d n g tch c c c a I1 di vi vic h i u
ng v dy ng t Hn Vit t n g ln gp bi.
177
I M I P H N G P H P DY HC
L C H S - M T Y U CU C P T H I T (1)
GS. P h a n N g c Lin
hi loi ngi tin n h n g bc ln v khoa hc - k th u t
bc s a n g mt tng lai rc r th khng h m t i
n h u cu v hng t h hiu bit v qu kh. 60 nm trc (thng
2 - 1941) khi v nc tr c tip lnh o cch m ng Vit Nam,
N guyn i Quc vit quyn Lch s nc ta vn ng,
gio dc q u n ch n g u tr a n h . M u sch, Ngi khng
nh:
D n ta p h i bit s ta,
Cho tng gc tch nc nh Vit Nam ".
P h i bit tng (hiu c n k) lch s qu kh, phc v
cho cuc u t r a n h cch m n g hin nay l nguyn tc phng
p h p lu n s hc (bit xa hiu nay), l nguyn tc s
p h m trong dy hc Lch s (n m vng s kin c b n hiu
lch s).
T rong hn n a t h k qua, k t sau Cch m ng th n g Tm
1945, vic gio dc lch s trng ph thng c thc hin
n g n, s n g to n h n g nguyn tc phng php lun s hc
v P P D H m cxit - lninnit. Do , gp p h n o to nhiu
178
179
hu*u ni tiling
Sk*h
Kiu d y c
PPD H p h t h u y tn h tch c c ca
HS
1. Cung cp nhiu s
kin dc xem l mc
ch hc tp nh tt,
thuc lng.
2 Trn lp, GV ch
dc SGK cho
HS
chp,
k
nhng
chuyn khng cn
th it cc em thch
th, ghi chp.
2. GV tr n h by n h n g kin thc c
bn nht, hng d n HS tm hiu,
trnh by theo SGK, cc loi ti liu
th a m kh o c n th i t khc, bit s
dng d n g trc quan, gii quyt
nhng cu hi, bi t p trong sch,
nu v cng tra o i, gii quyt
nh n g vn dc t ra, ghi chp
li ging ca GV thng q u a n h n
thc ca m nh...
181
3. HS ch lm vic
mt mnh tr n lp,
n h hoc vi GV khi
c hi, kim tra.
4. Vic dy hc theo
tng bi, mc ring
l, ri rc, lm cho
kin thc HS khng
c h thng, khng c
s k tha trong nhn
thc.
5. Dy hc ch dng
vic kim tr a bng co
cu hi nn g v ghi
nh mt s s kin,
ch hiu lch s mt
cch chung chung,
cng thc.
5. GV hng dn HS t hc ni dung
SGK, bit t kim tra, nh gi nhn
thc ca mnh, bit t v gii quyt
cc vn c lin q u a n n ni dung
bi hc, bit lm cc loi bi tp thc
h n h ca mn hc, bit lin h, vn
d n g kin thc hc... Vic kim
tr a , n h gi bng nhiu phng
thc phong ph, sinh ng, ton din
l th u y t v thc hnh.
7. Dy hc Lch s
tch ri vi cc mn
182
hc khc, c bit vi
ni dung cc mn hc
lin qu an (Vn. a l,
Gio dc cng dn).
gi mc n h t nh lm cho kin
thc c phong ph, vng chc, tit
kim thi gian dy hc.
chng ta
2
2
SGK
183
184
(1) Xem Phan Ngc Lin, Trnh nh Tng; Pht huy tnh tch cc
ca HS trong dy hc Lch s THCS; NXB Gio dc; H Ni, 1999
(Chuyn bi dng thng xuyn chu k 1997-2000).
185
186
N hn thc
Ni ung
Phng php
T duy
Hc tp
Vn (lng
i sng
Mun p h t huy n n g lc t duy ca HS trong dy hc Lch
s, (V nn thc hin 6 ch sau y :
HA CH DNH CHO PHNG P H P GING DY
1.
"T h u t": ti to Lch s - mt c tr n g c b n ca mn
h<.\ HS nh ang chng kin cc s kin lch s dng thi,
mun vy. GV phi tin h n h miu t, tng th u t, c n ch
cch tin h n h n h sau:
- V s dng bn Lch s: Nn d n g bn d b trng v
tng bc s dng cc ki hiu ti to. k t hp vi p h t huy
n n g lc suy lun, p h n on cc tn h hung lch s c th xy
ra: c th (lng bn in s n ca B hoc trong SGK cho HS
n h n xt hoc n tp.
- Khi d n g tran h , nh . hin vt. b ng hnh, bng c t - xt,...
minh ha: GV khng n n gii thiu ht. m d n h nu v n
cho HS n h n xt, n h gi...
- c bit ch ti ng m, ng iu ca GV trong t i to
sao cho th hin (ic ni dung, b n c h t ca s kin, truy n
cm ti HS nhng gio dc.
- Trong thi gian c h n ca m t tit hc, cn la chn mt
s s kin tiu biu, in hn h miu t, tng t h u t n h ng
s kin cn li c th ch nu ngn gn theo trn h t thi gian
din bin.
187
188
tch nh yu cu nu trn.
Sau khi HS tr li, GV phi nh n xt, nh gi, v b sung
theo cc mc sau:
"ng, " hoc "ng, nhng cha ", hoc "Em cha
nm vng yu cu ca cu hi (hoc vn )" (khng nn dnh
gi "tr li sai").
3.
''G i n g " l trnh by kin thc mt cch cn k cho ngi
khc hiu. Ging khng ng ngha vi thuyt trnh, th u y t
minh. Trong qu trn h "thut" v "m" cng c kin thc cn
ging, nh: nh ng t h u t ng mi, nhng khi nim mi, nhng
hin tng lch s c bit, cc mi quan h lch s c bit, mi
quan h gia lch s v hin ti, cc quy lut lch s...
Tm li, nh ng kin thc kh, i vi HS th GV cn ging
cho HS hiu.
C h :
1. "Ly"
GV phi bit "ly". Ly l chn, r t ra nh ng ni dung v
phng php ct li n h t theo yu cu ca phn trnh by
190
192
P G S. N g u y e n Dc
nn g cao hiu qu dy hc trng ph thng, trong
nhng nm gn dy, chng ta d ni nhiu n vic ci
tin PPDH. Trong vn dy hc c c hai hot ng: dy v
hc. Tuy nhin, h nh n h chng ta ch mi ch trng n vic
ci tin hot dng dy - phng php dy ca GV. m cha
qu an t m n g mc n hot dng hc - phng php hc ca
HS.
Dy hc l mt q u trinh thng nht. C hot ng dy, mi
c hot ng hc. Nu hot ng dy thay i, th hot dng hc
cng th ay i theo. Nu phng hng ci tin phng php
dy ca GV l t n g cng tnh ch ng trong lnh hi tri thc
ca HS bang cch k h ai thc cc tri thc, thi HS cng phi ci
tin phng ph p hc bng cch tng cng kh nng t hc, t
lnh hi tri thc.
Hin nay cc trng ph thng cng cha tch cc quan
tm n vic bi dng n n g lc t hc cho HS. Cn HS, a s
hu nh cha c thi quen v cng cha bit cch t hc. iu
khng c K l l, bi v trong my chc nm qua, trong hon
cnh chin tran h, s tn. nn np hc t p ca HS ph thng
c nhiu thay di. Trong iu kin kh khn, GV cn thiu
phng tin dy HS th va thiu thi gian hc tp, va thiu
193
195
T H I T K BI HC O C, GIO DC
CNG DN T H E O PHNG P H P
DY - T HC (BNG HNH NG)(U
NG. N g u y n N g h a D n
i hc do c, gio dc cng dn thit k theo phng
ph p dy - t hc gm cc mc: "nu vn , c v suy
ngh, hn h ng", trong quan h tc nhn ca GV i vi t hc
ca HS, ca lp i n kin thc v t chc hn h ng, c
tin hn h theo quy trn h 3 "thi"."Thi" ca quy trnh thc hin
th it k bi hc hon ton khng phi l "bc" vi ran h gii
thi gian rch ri. "Thi" ch c ngha l vo lc , vai tr ca
HS, lp hoc GV ni b t ln. Quy trnh thc hin thit k bi
hc l tng hp h thng cc thao tc, lc ring bit, lc tng
tc, ca HS, lp, GV. H ot ng ca HS (ch th), GV (tc nhn)
v tnh c h t ca kin thc (khch th) din bin theo 3 "thi"
n h sau:
"thi" 1, GV hng d n cho HS hiu v thit k bi hc,
lu nhng vn cn i su, nhng ni dung cn khai thc,
chun b chi sm vai, tr chi, chn cc h n h ng ph hp vi
bn thn, hng dn HS t hc. HS t t mnh vo v tr ngi
t hc, c, dc mt hoc nhiu ln bi hc thit k, sa u d
t lc suy ngh i su nghin cu tng vn theo suy ngh ca
bn thn. i vi mc "c v suy ngh", HS c, hiu ni (iung
v cng t tm cch tr li cc cu hi nu. i vi mc
> Bi ng trn uT hc" s 7 (3/ 2000).
196
198
HC S I N H N N HC TON
T H E N O CHO TT ? U)
GS.TSK H. N g u y e n c n h T o n
un hc ci g cho tt th sm. mun cng phi dt
n s t g i c h o c t p , s a y s a h c t p . l iu
c br u tin. N hng t t c vn l ch lm sao c c s
t gic, s say sa. N h ng ai km Ton, hc bi khng hiu.
lfn bi khng ra th ch c s Ton, ch lm g c say sa hc
Ton - chc cc HS km Ton ngh nh vy. N hng i cng
khnf th iu n h ng v d v nhng ci lc u th s dn dn
bt sc, i n lm quen, cui cng l thch, say m. Hi nh, i
hc, lc u ti cha gii Ton, dn dn mi thch ri say m v
tn'frnn gii. Sau y l vi kinh nghim.
Xang q u a n h ta, u u cng c hnh v s, bnh thng c
khi ti khng ch nh ng khi vp phi ci gi kh hiu, l
di, t mi b n tm tm cch l gii, l gii khng c lm ta
bt rt, kh chu cho n khi no . mt hiu bit mi gip ta
l gi)c, th ta th m tha rng iu hiu bit mi l c ch,
l ig qu, l ti tnh. Hi nh ti d tng bn khon, khng
hiu m t tr n g theo ai khi nhiu tr nh chi di n h trng,
chy ni a mt ng v a no cng bo: T r n g theo tao.
Theo ngn ng khoa hc gio dc ngy nay th ngi ta bo
l mt "tnh hung c vn d. C vn d th t v a chy xui,
a ciy ngc, a ch y sang phi, a chy sang tri, khng
B i l n g t r n " T hc" s 15 (2/ 2000).
199
202
cc cnh
d i d i n b n g n h a u l t c v k h n g t g i c
gic
c h o c
su vo
t n g
khi
X
X ->
, t i c h n g i t h i t : x t n h b n g r a i n g v t t
ra
vu'uv'
Nu y = th y = ------ phi c din t chnh xc
V
n h s a u : N u u v V l h a i h m s" c a X c n g x c n h t r o n g
m t m i n A, c o h m u v v i vi X t r o n g m i n th h m
ca x: y
s xc nh trong
tr t i cc gi tr ca
lm
ch
ca n; o h m y bng:
trong min xc nh
vu uv . Khng p h t biu nh
V
thnh
bn
y' = - ~ - - t r o n g h ta
+ y
+ y
+ y2 = 2x bin thnh
209
M T S KIN V I MI
PH NG P H P DY TON
BC P H THNG TRUNG H C11
P G S .T S. T r n K iu
i mi PPD H ni chung v phng ph p dy. hc Ton
ni ring an g tr thnh mt yu cu bc t h i t ca
gio dc ph th n g nc ta. Di y xin trn h by m t s
kin v vn tr n c s t phng php dy, hc trong mi
tng qu an c h t ch vi hai th n h t ch yu ca qu t r n h dy
hc l mc tiu v ni dung.
1.
210
211
2. V n i d u n g T o n h o c p h th n g
2.1. N h n g m ch kin thc chinh
Ni ung T o n hc p h thng, do c im ca khoa hc
Ton hc, do vai tr cng c ca kin thc v k nng Ton hc
nn m an g tn h "quc t", c ngha l c s ging nhau gia h
thng cc m ch kin thc xuyn sut chng trnh, mc d ti
th iu cn t i vi cc k nng c bn, mi lin quan cht ch
ca Ton hc vi cc mn hc khc, trc h t l cc mn khoa
hc t nhin, tin hc; k c s sp xp h thng tri thc t cp
hc ny s a n g c p hc khc; t t nhin c s khc nh au trong
q u a n im t r n h by, trong vic nh mc gia l thuyt v
n g dng, n h n m n h m ch kin thc ny hay mch kin thc
khc... Xem xt xu th ca t h gii, cn c vo truyn thng v
thc tin dy, hc Ton nc ta th chng trnh Ton trong
b chng tr n h mi ca nc ta trong thi gian ti vn nn xy
dng theo h th n g cc m ch kin thc sau:
- Q u tr n h m rng cc t p hp s v cc php ton tr n
n t p hp s" th c (c th gii thiu s phc cho HS ban khoa
hc t nhin v tr n g chuyn).
- H n h t h n h v p h t tri n khi nim tng qu an hm , hm
s v cc v n c xy dng cng vi mch h m s (biu
th c, p h n g t r n h , b t p h n g trn h i s v m t s d n g s i u
vit...).
- H n h t h n h cc q uan h nh tnh, nh lng th hin
q u a cc n h l v cng thc (c th c trn h by theo cch
tng hp hoc s d n g cng c gii tch).
- Cc yu t" c a i s t hp, l thuyt ti u, thng k xc
sut, v cc cng c tn h ton
21?
c s
217
P H T H U Y T N H TCH
cc,
CH
*
NG
218
i.
220
!>) T i m CMC t c h b n g n h a u t r o n g c c t c h s a n ( m k h n g t i n h
k t q u c a m i tch ):
15.2.6:
4.4.9;
5.3.12;
8.18;
8.2.9
.\ ' u L n h c h t v n d n g v v i t d n g t n g q u t c a t n h
c h t d.
221
^ 3 4
10 10 10
2S: 2 = ?
2'
24
2*
16
222
o
o
o
1
2
3
4
( c . c . c)
AB//CD
H inh 3
2. Bi tp i hi H S p h i la chn s'liu thch hp
Vi d 5: in cc s 25, 18, 22, 33 vo ch trng v gii:
L c ......gi, ngi ta th p mt ngn nn c chiu cao...... cm.
n .......gi cng ngy, ngn nn ch cn cao.... cm. Hi trong
mt gi. ngn nn gim bao nhiu cm?
223
*
v d ny, HS phi chn thi (lim gi l 18 v 22
(khng th l 25 v 33). Tng ng vi hai thi im l l 33cm
v ar> cm.
3.
B i t p i hi H S p h i b sung vo gi thit hay kt lun
ca m t k h n g n h h a y bi ton.
V d 6: in vo ch trng:
Th
t
Loi h n g
S lng
(quyn)
Gi n
v (dng)
V loi 1
35
2000
V loi 2
42
1500
V loi 3
38
1200
Tng s tin
(dng)
Cng
V d 7: in t thch hp vo ch trng:
......... c hai ng cho bng nh au l hnh ch nht.
p: T p h i in l: H nh bnh hnh.
V d 8: N u a i 3 v b : 3 th a + b chia ht cho ....
Nu a i 2 v b : 4 th a + b chia h t c h o .....
Nu a i 6 v b : 9 th a + b chia h t cho ....
4. B i t p i hi H S loi tr kt qu sai xc (tnh kt
q u ng.
Kh n n g bit loi t r k t qu sai l mt kh nng cn r n
luyn. Thc t cuc sng i hi mt con ngi nng ng phi
c p h m c h t ny.
V d 9: T ro n g mi p hp tnh sau u c mt kt qu ng.
Hy ch ra kt q u n g m khng tnh cc kt qu .
a) 11495 : 95 b n g 97, 201, 121...... (p: 121).
224
a) 1. 4. 7. 10... (p : 13 v 16)
b) 1. 3, 7........ 21.... (p : 13 v 31)
c) 1. 3. 7 .... 31.....(p: l v 63)
8. B i tp do H S t t li theo hnh v.
Vi d 14: (Bi Tam gic cn, Hnh hc 7). t ton th e o
hnh 4:
H nh 4
Tr li: Cho ta m gic u ABD. V cc tam gic ABC vung
cn ti B (C k h c pha D i vi AB), ADE vung cn ti D (E
khc pha B i vi AD). Tnh CAE.
V d 15: (Bi V t r tng i ca hai ng trn, Hnh hc
9). Hy nu cc cu hi cho hn h v sau (H.5)
H nh 5
1
R \ / r
A 7V u
o
Tr li: C t h nu cc cu hi:
- Tnh BAC.
- Chng minh: 0 0 ' l tip tuyn ca ng trn c ng
knh BC.
226
u s
H n h 6
H thng cu hi gi m:
GV: Nhc li cng thc tn h din tch tam gic.
HS:
s =
2
GV: So snh
s=
4R
s = th y cn chng minh iu g?
2
227
HS:
s = .
2 2R
s = - .
2
do
d cn chng minh:
n
, \ \ b
\ \
c /
^ ......
\ h
a
... \
Hnh 7
V dng cao AH = h v ng knh AD = 2R (hnh 7). Vic
chn ra hai ta m gic chng m inh chng ng dn g l diu
khng kh k h n i vi HS.
HS s chng qun n h n g gi ca thy mang tn h p t,
khin cng, nhng s nh lu nhng li gii m cc em t
kh m ph, tm ti.
229
230
LM BI TP
TH NGHIM
VT
L
231
t m p h n g
5cm
60cm
ph
ba,
B i 4: Xc nh h m a s t ngh cc i:
a) Gia ct kh v c t kh bng cch dng phu, gi th
nghim v thc;
b) Gia ty cao su v m t a h t nha bng cch dng my
quay a vi tn s c 33 vng/pht hay 45 vng/pht v 1
thc.
233
L P 11
B i 7: Xc nh tn cc cc + v - ca 1 b pin gm 2 pin ni
tip ng trong hp kn ch c 2 u dy dn l ra ngoi trong
t n g tr n g hp sau:
B i 8: Xc nh s u t in ng E v in tr trong r -ca
mt b pin trong t n g trng hp sau:
234
L P 12
B i 9: Xc nh chit s u t ca nc t r o n g tnf trng hp
sau:
a) Cho 1 hp nha tro n g hnh hp y ch n h t, 3 kim
khu, 1 cornpa, 1 thc.
b) Cho 1 hp nha trong hnh hp y ch nht. 1 di bng
keo den. 1 compa, 1 thc.
c) Cho 1 hp nha trong hinh hp y ch nht, lcompa,
thc.
235
y h
/ g v
t n h r a v n tc b a n u th e o
yv + V*
:
D.R.h
g=
m
b.
Dng phng p h p nh lut bo ton: so snh cng ca
lc ma s t trt tr n m t ba nm ngang mt on s (cho n
khi bi dng li) vi giam th n n g n hi ca l xo b bin
237
dng ( b k o g i n
tnh ra n = x/2s.
mt
don
X n g b n g g i n b t r e o 0 b i ) (t
B i 4:
a. Da vo gc y ca khi ct hnh nn c to thnh
pha di cung phu khi rt ct vo phu.
b. Da vo v t r t ty xa tm a n h t m ty vn cn
n m yn trn m t a ht.
c. Da vo diu kin cn bng ca hp tr khi b ko vi mt
l c b n g l c m a s t t r t t h e o p h n g n m n g a n g VI i m t
B i 5:
Dng cn khng c b q v ct d lm b cn mt lng
d u n c khi lng ng bng 2 ln khi lng m ca 1 cc
rng. o nh it ban d u t ca du n.
nc nng vo cc rng, do nhit t ca cc. ht
nc nng khi cc ri rt n h an h du n vo v o nhit
cui t2ca du n. CMR: c du n = C(t2- t)/2(t2 - tD
).
B i 6:
a.
p dng tn h cht m n hnh nhim in h t c vt nh
t gn n (nhim din do hng ng) v y c v t nh
(nhim in do tip xc) - hoc tnh cht gy ra s phng in
qua n n - ng ca bng b t th in.
238
B i 7:
a. Da vo tc d n g ha hc ph thuc chiu dng din.
b. Da vo tc dng t ca dng din (th nghim c - xtt).
<*. Da vo tnh c h t ca b ngun gm nhiu pin mc ni
ti(> v mc ngc cc
d.
Da vo tn h ch t chiu quay (lng cd din mt chiu ph
thuc chiu dng din.
B i 8:
a.
Dng 1 vn k o u . 1 am p e k o I tng ng vi mi v
tr con chy ca bin tr, tnh ra r = (U - U|)/(I| - .) v E = u , +
lu
ll.
Dng vn k o u, gia 2 u in tr R, d bit tr s
mc gia 2 cc b pin.
V dng biu din 1/ theo 1/R dc ng th n g ct trc
1 /U ti i/E v c t tr c 1/R t i - 1/r. T suy ra E v r.
c. Dng am pe k o I, qua mi in tr R, bit tr s mc
gia 2 cc l) pin.
V dng biu din 1/1 theo R c ng th n g c t trc 1/1
ti r/E v ct trc R ti - r. T suy ra E v r:
d. Dng 1 vn k o , gia 2 cc b pin sau dng 2 vn
k ging nhau mc gia 2 cc b pin, mi vn k ch U2.
CMR: E = ( , - U2)/(U ,-
U,)/(U, - U*).
239
B i 9:
a. Dng cng thc nh ngha chit s u t (nh lu t khc x).
b. Dng tnh ch t khc x qua lng ch t phng.
c. Dng tnh ch t dch n h khi nhn v t qua bn m t song
song.
d. Dng cng thc chit s u t theo gc chit qu an g v gc
lch cc tiu khi n h sng truyn qua lng knh.
e. Dng hin tng khc x khi n h sng truy n qua khi
nc hnh t r (lng c h t tr).
B i 10 :
240
B i 11:
a. D ng ngun in c u khng i tch in cho t in
c, s a u d cho t in phng qua in k. Lm th nghim chng
minh rn g lch kim din ti vch th n t l vi din tch Q, =
c ,u = k.n,. Suy ra Cx /c, = n j IV
b. Mc t in ni tip vi in tr d bit vo s 2 cc
n^un. o ngun, do f gia 2 u t in v Uk gia 2 du
in tr. V gin vect Ph - res - nen vi u
trong : Np = v U MN= I. R
2nf
= _R__
Vm
C2xf
MN.R
suy ra c = ---------C 2f
2rf.NP
gia 2 u t in v
tinh c
c=
lnfC
ta
1
2 nfl)
N
I/co)
W
241
B i 12:
242
N H N G S U Y NGH
SAU M T
BI T P VT
L (1)
NG. D o V n P h c
i ti cn h o c i hoc*, gio s Ngv Nh Kon Tum dy
mn Vt l c cch chm cc bi tp nh sau: Bi no
c phng ph p gii tt, tm ra p s ng, th c im 4
(theo h th n g im 5 bc lc by gi. im 4 ngha l bi lm
tt, im 5 ngha l bi lm xut sc). Bi no dng dc im
4. n h n g li c thm nhng suy ngh, n h n xt v phng php
gii bi tp, v ngha ca p s, v s vn dng thc t ca
vn t ra trong bi tp.... th c dim 5. Cch chm bi
tp nh tr n gip chng ti n h n vic lm bi tp m cng
c v m rng c kin thc l thuyt.
243
_______ M
dng t M n
N, gc thi gian l lc
hai xe b t u i t M v N
XA = 3t + 0,lt2
(1)
Khi xe p ti N th XA = 600, v:
0 , l t 2 + 3 t - 600 = 0 (la)
phng trnh ny c hai nghim: t A1 = - 94s v tA2 = 64 s. Ch
nghim dng t A2, b nghim m.
Phng trn h chuyn ng ca t:
(2)
Khi t ti M th XB= 0 v:
0,05t2- 17t + 600 = 0
(2a)
K h i g p n h a u t h XA = X B, v :
244
(3)
16*2m
ph hp vi n h n g iu kin ca bi ton.
T m l i, n h n g h i n t n g m t t r o n g b i t p 1 c h d i n r a
cho
2 45
i ly.
t = - 94s: A i qua N theo chiu ln. Sau A tip t c i
ln cho ti khi VA= 0 th b t du i xung.
246
X!= 17000km
t2 = 28s
x2= 163km
VAI= - 82,6km /s
VA2=
VB1= - 25,8km /s
vH2=-14.2km /s
8,6km /s
248
CC B IN
HA
P H P HOT
NG
NGI IIC
T R O N G DY
HC
HA H C,U
GS. T S K H . N g u y n C n g
n d u iu tra thc tr n g ging dy Ha hc trng
1TTH n m hc 1994 - 1995 cho thy thi gian d n h cho
HS hot ng tro n mt ti t hc l qu t. hnh thc hot ng
ca HS cn dn diu m ch yu l nghe GV c v chp vo v,
HS t ng no v thng t c ch ng sng to. V vy.
nghin cu xc nh cc bin php hot ng ha ngi hc v
p h t trin t duy s n g to, n n g lc gii quvt vn d trong dy
hc Ha hc trng ph th ng l i hi cn th i t ca l lun
v thc tin dy hc Ha hc nc ta.
Phng p h p
c h u n g
K h a i t h c c th m n Ha hoc ta o ra c c h n h thc
hot d n g d a d a n g , p h o n g p h ca H S tro n g ti t hc.
l t n g cng s d n g th nghim ha hc, cc phng
tin trc q u a n , cc ph ng tin k th u t d x hc trong (v hoc
Ha hc. S d n g p hi hp n h iu hnh thc hot ng ca H S,
nhiu PPD H ca G V n h m g i p H S hot ng ch dng, tch
249
c n l u V th c h i n c c y u c u s a u y :
(t y ,
n g i ta
q u a n
t m
256
HY CI T I N CCH H C NGOI N G
CA BN m
NG. D o T r n g Q u a n g
in nay. phnng tr o hc ngoi ng cng si ni nh
phong tro hc vi tnh. Song c n h iu bn p h n nn
lm sao mnh c leo ct m mi m khng d t c
mc lm ch thc s mt ngoi ng, n g h a l ni, vit, dch
ngc, dch xui t h n h th o m t ngoi ng, mc d c tro ng tay
b n g c h a n hoi.
257
H y c gng hc dc m t diu g mi mi n
ngoi gi ln lp hoc ngoi gi lm vic.
B i n p h p 3: H y s n g t o
- hc mt ngn ng mi, bn phi n lc bn thn. Ngoi
ng m b n m un hc sm mun phi tr th n h vt s hu ca
bn . Mun t dc iu phi thc hnh.
Gi : - Hy c gng tm ra quy tc chi phi nhng c u m
b n nghe thy.
- Hy c gng s d n g nhng t mi trong nhng vn cnh
mi. N u bn p h m m t sai lm. hy hi ti sao?
- H y chi vi ngn ng m bn an g hc.
B i n p h p 4: H y t o ra n h n g c h i th c h n h c a
r i n g m n h
- hc mt ngn ng, cn c tn h tch cc; cn thc h n h
ngn ng . Do , cn tm ra nhng c hi ni, nghe, c v
c vit na.
Gi : - Hy thc hin t t c cc h o t ng trong lcfp. Hy
t r li (vi bn t h n mnh) t t c n h n g cu hi m GV t ra
cho n h n g ngi khc. Hy q u a n s t cc s v khc v hy kim
t r a n h n g cu t r li ca h.
258
259
261
262
263
T HC
NGOI
NG KH HAY D "
PG S. L K hnh Bng
T S. N g u y n Vn T
Hc ngoi ng khng kh nhng cng khng phi l q j d
dng n h nhiu ngi lm tng. c khng t ngi mi u
r t ho hng hc ngoi ng nhng chi sau vi bui "b ca
chv ly ngi", hc d dang khng n u n ui, hcc c
tnh tr n g "leo ct m". Qua quan s t thc t cc trung tm
ngoi ng cho thy lc khai ging th rt ng, nhng s' hc
vin gim dn theo thi gian v cui cng tr li chi' c 25%.
Cng c ngi hc i hc li nhng chng k h ln l bao.
Tuy nhin hc ngoi ng khng kh. Cc nh tm l s
ph m d chng minh rng ngi bnh thng (khng b d dng
v tm 10 hc ting m c th cng c th hc gii ngoi
ng. T rn th gii cng nh Vit N am d c khng t ngi
gii nhiu ngoi ng. Xin k tn mt s ngi:
Tin s Hrod Whitmore Silliama, ngi Tn Ty Lan, c
th giao tip 52 ngoi ng v ni thng tho 2 8 th ting.
Gio s Trng i hc tng hp Tutuxku (Estonhia) Daul
Arixte bit 40 ngoi ng. Ong vit cng trn h nghin cu khoa
hc ca mnh bng 15 th ting; ng ni t do 12 ngoi ng
Vin s thng tn, gio s, ch nhim b mn thuc i
hc N h n vn Quc gia Lin bang Nga Xcgy Xtartin 43 tui
Bi n g tr n " T h c" s 1 (1999).
264
1. C d n g c hc n g o i n g n g v m n h
Trc khi hc mt ngoi ng no , ch n g ta cn xc dnh
mt cch n g n mc ch hc tp: hc lm gi? C hng hn,
hc ngoi ng i du lch, lm vic vi chuyn gia, c ti liu
chuyn n gn h V . V . . Cn c vo mc ch, chng ta mi chn
gio trnh, lp k hoch hc t p cho ph hp. Nu mc ch
khng xc nh r rng, n g n, chng ta kh c th th n h
cng trong vic hc ngoi ng.
hc tt ngoi ng, ngi hc phi c ng c hc tp
n g v m nh. Nu khng, khi gp kh khn, chng ta d b
nn ch, b hc gia chng. V d: nhng ngi hc ngoi ng
thi, di hc ne ngoi h ay xin vic lm do c ng c ng
n v m n h m, hc r t say sa v tin b tng ngy, tng gi.
Hc ngoi ng phai h n g th, say m. Nu hc cm thy
chn th kh c th dt c k t qu n h mong mun. C hng ta
265
3. Hc th n g xuyn, li n tc
Hc ngoi ng i hi p h i tra u gii thng xuyn, nu
k h ng chng bao lu chng ta s qun ht nhng g hc, c
q u a n p h t m s b cng, ni nng tr nn kh khn. Chng
hn, v l do no b n khng n lp c t 1 - 2 bui, hm
sau n lp b n s cm th y m n h b t t hu. Mi ngy nn
d n h t n h t 1 gi hc ngoi ng. Nu bn qu bn, cng nn
d n h 5 - 10 p h t tra o i ngoi ng.
4. Tch cc th c h n h
Hc ngoi ng cng n h hc bi, chng ta khng nhng
n m chc l th u y t m cn phi thc hnh mt cch tch cc
ngay t n h n g bi hc u tin, c n thc hnh ting thng
xuyn, mi lc, mi ni, hc n u thc hnh ngay n .
Thc t cho thy, khng t ngi thuc r t nhiu t, nm chc
ng p h p , nh n g r't lng t n g trong giao tip, c hin tng
266
268
10. B i t t k i m tra n h g i
Ngi hc phi t t ra h n h thc t kim t r a v n h gi,
phi t (lt ra c h u n n h gi. Hc k n n g no, n h gi k
n n g b n g cch nghe bng, lm bi tp.
Ngi hc cng cn bit t n h gi phng p h p t hc
ca mnh t c th thay i phng p h p t hc c ch t
lng v hiu qu cao.
Tm li, hc ngoi ng c c h t lng v hiu qu cao, cn
phi theo q u a n im BVT (bn t h n . Vit N am , thi i), ngha
l p h t h u y cao sc m nh v tim n n g ca bn t h n (B),
da trn c s v sc m nh ca d n tc V it N am (V) v thi i
v theo cng thc 5.7.5 v FIT.
5: T r n luyn 5 k nng: nghe, ni, c, vit, suy ngh bng
ngoi ng.
7: T th i t k theo 7 cng on c a quy trn h dy - hc.
5: Hc theo 5 b q u y t: hc tng bc, trng, nhanh, nhiu, kt.
F: Frequency (tn s, lp i lp li n h i u ln)
I: In te n se (tp tru n g cao ).
T: Tim e (thi gian).
Trn y l hng chung, tu y n h i n mi ngi cn v n dng
vo iu kin c th ca mnh cho p h hp.
269
C h u tr c h n h i m x u t bn:
c.im dc
NGUYN VN THOA
Tng bin tp
NGUYN T H IN GIP
B i n tp:
MINH QUANG
S a bi:
XUN ANH
T r n h by ba:
TRN T I U LM
MT S VN V CCH DY V CCH HC
M s : 02 59 01.2002
In 700 cun, tai Xng in Nhc vin H Ni
S' xut bn. 117/170/CXB. S trch ngang IOB k h /XB.
!n xong v np lu chiu Qu II nm 2002