www.geomatikmuhendisligi.

com

FOTOGRAMETR
3D Gr Yntemleri ve lm

28.11.2013

indekiler
1.

2.

3.

Giri ............................................................................................................................................2
1.1.

ALIMANIN NEM ............................................................................................................3

1.2.

almann Amac ................................................................................................................4

1.3.

almann Kapsam .............................................................................................................5

Grme ve Temel Kurallar ...........................................................................................................6

2.1.

Grme Nedir? ......................................................................................................................6

2.2.

Grme Olay Nasl Olur? Nasl Grrz? ..............................................................................6

3B Gr Yntemleri ..................................................................................................................7
3.1.

3.1.1

Derinlik Algs ...............................................................................................................8

3.1.2.

Derinlik Alglamann Duyarll ................................................................................... 10

3.2.

4.

5.

Doal Binokler Gr ....................................................................................................... 10

3.2.1.

Binokler Grmenin Geliimi...................................................................................... 11

3.2.2.

Binokler Grmenin Aamalar................................................................................... 11

3.3.

Yapay Binokler(Stereoskopik) Gr Temelleri ................................................................. 13

3.4.

Yapay Binokler(Stereoskopik) Gr Yntemleri .............................................................. 14

3.4.1.

Anagilif Yntem ......................................................................................................... 15

3.4.2.

Krpma Yntemi ......................................................................................................... 18

3.4.3.

Polarizasyon Yntemi ................................................................................................. 18

3.4.4.

Stereoskopik Gr .................................................................................................... 20

lme ....................................................................................................................................... 21
4.1.

l Markas ..................................................................................................................... 21

4.2.

Paralaks lm ................................................................................................................ 21

4.2.1.

Yatay Paralaks ............................................................................................................ 21

4.2.2.

Dey Paralaks ........................................................................................................... 22

4.2.3.

Paralaks lm lemi ................................................................................................ 22

Uygulamalar ............................................................................................................................. 25
5.1.

6.

Doal (Binokler ve Monokler) Gr Temelleri .................................................................7

Kendi 3 Boyutlu Grntnz Oluturun. .......................................................................... 25

Kaynaka .................................................................................................................................. 26

1. Giri
Eer iki gzde, ayr ayr oluan grntler, beyinde tam olarak birletirilmeseydi
dnyay ift ve iki boyutlu grecektik. Bu da u gerei ortaya karmaktadr; d dnya
boyutlu deildir. Herey aynen bir sinema perdesinde olduu gibi, iki boyutludur. Bu iki
boyutlu grntden, her bir gzmz iin birer adet mevcuttur. Gzlerimizden bir tanesi ayn
nesneyi belli bir adan iki boyutlu olarak grrken dier gzmz ayn nesneyi farkl bir
adan iki boyutlu olarak grr. Bu olaanst bir durumdur, nk; bugne kadar
grdmz herey yani vcudumuz, evimiz, arabamz, arkadalarmz ksaca herey
birbirinin ayns olan iki boyutlu, iki grntden olumaktadr.
Bu bilimsel gerek 1848 ylnda ngiliz fiziki Charles Wheatstone tarafndan ortaya
karlmtr. Derinlii alglamann mant zerine aratrma balatan Wheatstone,
stereoskopik grmenin temel ilkelerini ortaya atmtr. Stereoskopik grnt oluturma, dz
bir yzeyde st ste (biraz farkl alardan) izilmi iki resmi her iki gz iin farkl filtre edip,
her gze kendi asndan ekilmi grnty sunmak ve derinlik algs oluturmaktr.
Grntler arasndaki fark ok basit bir deneyle ispatlanabilir. Bir aacn dallarna nce iki
gznzle sonra tek gznzle bir sre bakn. Daha sonra iki gznz tekrar an, dallar
daha derin gzkecektir.
Bir baka deney daha yapabiliriz. Tek gznz kapadktan sonra bir diki inesine iplik
geirmeye aln. Byk olaslkla bunu yapmakta zorlanacaksnz. nk tek gzle derinlik
algs olmayacandan, ine ile iplik arasndaki kk mesafe farkn alglayamayacak ve
iplii delie geiremeyeceksiniz. Birbirlerinden bamsz olarak gren gzlerin grntlerinin
tek bir grnt haline getirilmesi, bunu yaparken iki boyutlu grntlere nc bir boyut
eklenmesi olaanst bir durumdur.
ou insan iki gzl olarak ve kesinlikle inanlmaz bir binokler grme sistemiyle
donatlmtr. Binokler grme sistemi bize yaklak 6-7 metre mesafedeki nesnelerin ne
kadar uzaklkta olduunu bilmemizi salar. rnein, gr alanmzda birden fazla nesne
varsa bu sistem sayesinde otomatik olarak nesnelerin uzaklk veya yaknlklarn
belirleyebiliriz. Binokler grme sistemi iki gz aras mesafenin 5cm aralkl olmas
gereine dayanr. Bu nedenle her gz dnyay farkl bir bak acsyla grr ve beyindeki
binokler grme sistemi farkl mesafeleri hesaplamak iin kullanr. Bu durum bizlere
binokler grmenin insan yaamnda ne kadar nemli olduunu gstermektedir.

1.1.

ALIMANIN NEM

Grme, gz veya benzeri bir organ araclyla varlklarn renklerini ve ekillerini ayrt
etmeyi salayan fizyolojik sre. [1] Olarak tanmlanmtr. nsanlar etrafndaki nesnelerin
nicelik ve nitelik bakmndan zelliklerini lerken grme olayndan fazlaca yararlanr. Bu da
grmenin hem yaammzda hemde bu yaam kolaylatracak amalarla yaplan eitli
almalarda olduka nemli olduunu gstermektedir. Bu almalarn byk ounluu
mhendislik bilimlerini de etkilemektedir. Mhendis, bir zne olarak insann dnyayla olan
ilikisine araclk eden ve bilimsel bilgiyi teknolojik bilgiye dntren kiidir.[2] Bu bilgi
dnm esnasnda deneyler ve gzlemler nemli bir yer kaplamaktadr. Bu yzden 3
boyutlu grme insan hayatna byk kolaylklar getiren olmazsa olmazlardan biridir.
nsanlar grdklerini 3 boyutlu ekilde bakalarna da aktarma konusunda almalar
yrtmler ve yapay binokler(stereoskopik) gr kefetmilerdir. Bu alma yapay
binokler gr yntemlerini temelden ele alp inceleyerek, renci arkadalarmza ve
almalarnda bu konudan faydalanmak isteyenlere ikincil bir kaynak oluturmutur.

1.2.

almann Amac

Yaplan almann temel amac, Geomatik Mhendislii Blm lisans eitimi

sresince eitimi verilen Fotogrametri dersinin bir konusu olan Doal veYapay Binokler
(Stereoskopik) Grn etraflca aratrlmas ve bu konunun mesleimiz erevesinde
kullanm hakknda bilgilendirilen kiilerin bir ngr oluturmasna fayda salamasdr.

1.3.

almann Kapsam

alma doal ve yapay binokler gr ve yntemlerini, bu yntemlerin kullanm ile

elde edilen rnleri, nasl elde edildiini, yntemlerin kullanm alanlarn ve
amalarn iermektedir.

2. Grme ve Temel Kurallar

2.1.

Grme Nedir?

Grme, gz veya benzeri bir organ araclyla varlklarn renklerini ve ekillerini ayrt etmeyi
salayan fizyolojik sre. [1]

2.2.

Grme Olay Nasl Olur? Nasl Grrz?

Gzmz de optik bir ara gibidir. Gz merceinden giren nlar sar benek zerinde
grnt oluturur. Giren n miktarn iris dzenler. Ia gre gz bebei klr ya da
byr. Gz mercei de incelip kalnlaarak, yani uyum yaparak cisimlerin grntlerinin tam
sar benek zerine dmesini salar. Sar benekte oluan grnt grme hcrelerinde sinir
enerjisine evrilir. Sinirler yoluyla bu enerji beyne gider. Duyu merkezinde grme bilin ve
algs (grme olay) meydana gelir. Normal bir gzn mercei 12-15 cm. ile 65 m. arasnda
uyum yapar.
Normal
gzde
btn
grntler
atabaka
zerine
der.
Normal
gzlere emertrop denir. Grnt atabaka zerine dmezse gzde bozukluk var demektir.
Bu kusur gzlkle dzeltilir.
Gzn evresindeki k artlarna almas iin bir zaman geer, Aydnlk bir yerden
ok karanlk bir odaya girdiimiz zaman, ilk anda hibir ey gremeyiz. Gz yava yava
alr. 30-40 dakika kadar bir sreden sonra en duyarl durumuna gelir. Bunun tersine
kapkaranlk bir yerde uzun zaman kalm bir gz aydnla knca 5-10 dakika iinde en
keskin gr durumuna gelebilir.
Grme olay ancak kla var olabilir. Bir oday yava yava karartsak renklerin
ortadan kalkmaya baladn grrz. yice karanlkta biimleri, yzeyleri sezdiimiz, hatta
grdmz halde renk seemeyiz. Her ey akla karann tonlarna brnr.
A tabakada koni ve omak hcreleri olduunu biliyoruz. Bunlardan koniler daha ok
k altnda iyi alrlar; karanlkta omaklar daha iyi seer. Ayrca sar benekte youn
ekilde koniler bulunur, o noktadan uzaklatka saylar azalr. Bu yzden teleskopla bir
yldz gzlemek isteseniz grmekte zorluk ekebilirsiniz; nk uzayn karanlndaki bu
yldz parlts sarbenein zerinde oluur; biraz sana ya da soluna bakarak daha iyi grmek
imkn bulunur.
Uyarc kaybolsa bile a tabaka uyarmay bir zaman daha srdrr. rnein elektrik
akmn (arkn) grmemiz bundandr. Aslnda kvlcm gremeyeceimiz derecede abuk
olup biter, ama grnt a tabakann stnde bir zaman kaldndan biz onun bilincine
varabiliriz. Sinema aslnda gzn bu zelliinden yararlanr.
Bildiimiz gibi bir grnt a tabakada ters olarak meydana gelir. Beyin onu tersine
evirerek dzeltir. Bir bilgin bu konuda u aadaki ilgin denemeyi yapt. zel bir gzlk
hazrlatt ve bunu birine takt. Birka hafta hi karmamasn istedi. Gzln zellii
grnty tersine evirmekti. Denek ilk 3-4 gn ok kt oldu: ba dnmesi, mide bulanmas,
6

anlalmaz korkular duymaya balad; bardaa su koymak gibi ok kolay bir ii yapamaz
oldu. Beyin yer ekimi kavram ve dokunmakla elde ettii izlenimler ile grdkleri arasndaki
elimeyi badatramyordu. Ama zamanla beyin a tabakann stndeki grnty tersine
evirmeden grmeye, yani her eyi normal grmeye kendini ve sinir sistemini altrd. Denek
ksa zamanda hi sknt ekmeden her eyi yapmaya, rnein otomobil kullanmaya balad.
Ama gzlk kaldrlnca ayn skntlar ksa bir zaman iin tekrar belirdi; beyin ve gz yeni
bir dzenleme yapana kadar
Gz hcreleri sistemli bir ekilde yorulursa kart-grnt vermeye balarlar.
Karanlkta beyaz bir noktaya bakalm. Bir zaman sonra gzlerimizi kaparsak ayn grnt
ksa bir sre iin devam eder ama birden karalar beyaz, beyazlar kara olur; beyazlk stnde
kara nokta grmeye balarz.

3. 3B Gr Yntemleri
3.1.

Doal (Binokler ve Monokler) Gr Temelleri

nsan gznn boyut gr uzaklk belirlemesiyle birebir ilgilidir. ki gzmzn

yerleimi de buna uygun ekildedir. Yan bilgi olarak, av olacak hayvanlarn (rnein kular)
gzlerinin genellikle kafalarnn yanlarnda olduuna dikkat ekelim. Tavuklar bu yzden
araba kullanamazlar -tabii baka engelleri de var. te yandan, ok daha geni bir gr
asyla, neredeyse arkalarndan yaklaan tehlikeleri bile grp erkenden kama olana
edinirler. Avc hayvanlarn gzleri ise kafalarnn n tarafndadr.

Bu iki ekran grntsn sa ve sol gzlerinize ayr ayr gsterirseniz boyutlu bir
alg yakalayabilirsiniz.
7

Her neyse; iki gzmzn biraz farkl grntler grdn biliyorsunuz. Uzaklk
algs iin gzlerimizden beynimize giden grnt verisi ilenerek boyutlu, derinlii olan
bir grnt alglarz. Yani etrafmzdaki o boyutlu dnya, beynimizde sihirli ekilde
olumaz. ki gzden gelen veri zerinde beynin "hesaplamalar" sonucunda boyutlu
grnty alglarz. Temelde grme de bir alg unsurudur aslnda; insan beyninin karmak
yaps ile zlebilen ama bilgi ileme teknolojilerimizle henz tam olarak zemediimiz
pek ok problemi zebilsek bir insan beyni deil, makinenin de "grdn" syleyebiliriz.
Belki estetik duygusu olmayacaktr ama basit anlamda grme olarak, nnzdeki kahve
bardann koordinatlarn A = {f(x), f(y), f(z)} gibi tanmlayabiliyorsanz o kahve bardan
bilgisayarnzn boyutlu olarak "grdn" dnebilirsiniz.
3.1.1

Derinlik Algs

Derinlik bir cismin en ve boy dndaki nc boyutu[3] olarak tanmlanr. Monokler

ipular ve Binokler farkllk sayesinde mmkndr. ki retina grntsnn, beyinde
birlemesi yoluyla derinlik alglamasnn aklanmas fotogrametri iin temel varsaymdr.
3.1.1.1.

3.1.1.2.

Monokler p Ular

Bilinen ller: bir objenin boyutunu biliyorsak

uzakln tahmin edebiliriz.
Oklzyon (araya girme): Bir obje dierini ksmen
kapatyorsa
ndekinin
daha
yakn
olduunu
anlayabiliriz.
Lineer
perspektif:
Byklklerini
bildiimiz
nesnelerin, uzakta olanlarn, yaknda bulunan
nesnelerden daha kk alglanmasdr. Tren yolu gibi
paralel izgiler belli bir uzaklkta birleir. Daha uzakta
birleen izgiler uzakln arttn gsterir.
l perspektifi: Ayn boyuttaki iki objeden kk grneni daha arkadadr.
Glgelerin dalm: Ik ve karanlk dalm erinlik imaj yaratr; aydnlk taraf daha
yakndr.
Havann akl ya da netlii uzaklkla deiir. Arkada kalan aalarn ndeki
aalardan daha gri gzkmesi.
Hareket paralaks: En nemli ipucu, gvdemizi veya bamz hareket ettiriyorsak
grme alanndaki obje retina zerinde hareket eder. Fiziksel her hareketimizde uzak
nesnelerdeki hareket, yakn nesnelerdekine oranla daha azdr.
Binokler Farkllk

ki gzn birlikte kullanld ipucudur. Aralarndaki mesafe nedeniyle gzlerimiz

nesnelere farkl alardan bakarlar. Yaknsama As. Bu farkllk imgelerde kk bir
farklla neden olur. Bu kk fark nemli bir ipucudur.

3.1.1.3.

Yaknsama As

Farkl konumdaki nesnelerin iki gzdeki konumlarnn farkl oluu, derinlik

alglamamz salamaktadr.

Her iki gzn bak eksenlerinin bir nesneye yneltilmesi olayna yaknsama yada
konvergens denir. Uyum ve yaknsama otomatik olarak birlikte yaplr. Yaknsama 15 cm den
sonsuza dek olabilir. Gz bak eksenlerinin nesne noktalarnda oluturduklar a yaknsama
asdr. Bize yakn nesnelerin yaknsama alar uzak nesnelere gre daha byktr (p>f).
p = f ise x = x olur. Bu durumda P noktas O1,O2 ve F noktasndan geen bir emberin
zerindedir.

3.1.2. Derinlik Alglamann Duyarll

Yaknsaklk asnn d kadar deiimi ile dD derinlik deiimi arasnda trev yoluyla
u bant yazlabilir.
D (m) = b (m) / (radyan)

Bantdan dD derinlik alglamas duyarlnn (derinlik ayrt etme yetenei),

uzakln karesi ile ters orantl olduu grlmektedir. Yaknsama as deiiminin
farkedilebilir deeri (duyarl veya boyutlu grme keskinlii ) yaklak.

3.2.

Doal Binokler Gr

Binokuler grme, szck anlam olarak "iki gzle grme" anlamna

gelir. evremizdeki fiziksel dnyay gzlerimizle alglarz. ki gzn,
birbirinden hafife farkl alarda alglad ayn nesneye ait olan iki farkl
grnt beyine gnderilerek burada tek bir algya dntrlr. Bylece o
nesneyi tek bir grnt olarak alglarz, ancak iki gzle elde ettiimiz bu
algnn, tek gzle elde edilen bir grntden farklar vardr. Bu "binokler"
grnt, farkl iki adan alnan grntlerin bir tr sentezi olduundan
dolay bize nesneyi derinlikli, yani 3-boyutlu olarak alglama olana da
sunar. Halbuki tek bir gzn elde ettii grntde bu derinlik hissi olmaz.
ki gzden beyne gnderilen grntlerin tek bir grsel algya
sentezlenmesi ilemi beyin korteksinde yer alan zel bir takm hcre
gruplarnca gerekletirilir. Yani binokler grme, beyinde gerekleen bir
ilemin sonucu oluur. Sonuta grme duyusu, tek bana gzn deil, iki
gzle birlikte beynin st merkezlerinin bir arada gerekletirdii bir
ilemdir.
10

3.2.1.

Binokler Grmenin Geliimi

Binokler grmeyi salayan hcre gruplar beynin oksipital korteks denen blgesinde yer alr.
Buradaki hcreler grmenin renk grme, ekil
alglama, hareket alglama gibi farkl ynleri ile
ilgili ihtisaslam zel gruplar olutururlar ve
ihtiya duyduklar bilgileri her iki gzden birden
alrlar. Bu hcrelerin, dolays ile binokler
grmenin geliimi doumdan sonra balar ve
yaklak 10-12 yalarna kadar devam eder. Bu bir
olgunlama srecidir ve bu sre iinde grme
sistemi d etkenlere kar hassas bir konumdadr.
Bu hcre gruplarnn, yani binokler grmenin
geliimi doumdan hemen sonra bebek gzlerini at anda balar. Bu geliim sreci iinde
bu hcrelerin salkl biimde geliebilmelerinin tek bir ana koulu vardr, o da gzlerden
beyne srekli olarak kaliteli, net ve tek bir grnt gnderilmesidir. Eer gzlerden birinde
veya her ikisinde, atabakaya (retina) grntnn ulamasn engelleyen fiziksel bir engel
varsa (rn. doumsal katarakt), eer gzlerden biri veya her ikisinde grnt bulank ise
(yksek dereceli grme kusurlar) veya gzler tek ve ayn nesnenin grntsn
gnderemiyorlarsa (alk varsa) bu durumda beyinde geliimi iin ilgili gzden gelen
sinyallere muhta olan hcre gruplarnn gelimesi yavalayacak, hatta duracaktr. Bu
durumda da tek bir gz veya her iki gzn grme kapasiteleri decek, binokler grme
zellikleri, bata derinlik hissi olmak zere kaybolacaktr.
Grme sisteminin bu geliim sreci iinde olumsuz etkenlere kar hassasiyeti zellikle
doumdan sonraki ilk 3 ayda ok yksektir. Bu dnemde ortaya kan en ufak bir olumsuzluk
grme geliimini ciddi boyutta etkiler. Bu hassasiyet daha sonraki yllarda giderek azalsa da
10-12 yana kadar devam eder. Bu nedenle ambliopinin (gz tembelliinin) geliimine neden
olan alk, gz bozukluklar ve gz ii kesafetler gibi olumsuz faktrlerin grme
zerindeki zararl etkisi ne kadar erken balamlarsa o kadar fazla olacaktr. Ambliopi'ye
yol aan bu olumsuzluklarn erken tans bu bakmdan ok byk nem tar. Erken tan,
tedaviye de erken balanmas anlamna gelecei iin tedaviden alnacak yant da arttracaktr.
Grme sisteminin henz olgunlama srecini tamamlamad ilk 10-12 ya iinde ambliopi
tedavisinin baars da tedaviye balama ya kldke artar.
3.2.2. Binokler Grmenin Aamalar

1. Ezamanl alg (Simultane persepsiyon)

ki gzn ayr ayr alglad grntlerin st ste bindirilerek alglanmas halidir. Binokler
grmenin en temel ve ilkel dzeyini oluturur.

11

2. Birletirme (Fzyon)
ki gzn ayr ayr alglad ve ayn nesnenin birbirinini tamamlar nitelikteki iki
grntsnn birletirilerek o nesnenin eksiksiz ve tam bir grntsnn elde edilmesidir. Bu
aamann iki boyutu vardr. Duyusal fzyon, iki gzden gelen grntlerin birbirini tamamlar
nitelikte olduunun alglanmasna dayanr. Motor fzyon ise, bu grntleri st ste getirmek
amacyla gz kaslarna gnderilen komutlar yardmyla gzlerin bak eksenlerinin
ayarlamasn salar. Nesnenin konumu ve uzaklna gre gzler ie veya da doru belli bir
a oluturarak iki grntnn st ste kalmas salanr. Motor fzyon, yani gz kaslarn
nesnelerin grntlerini birletirebilecek ekilde kullanabilme kapasitesi kiiden kiiye, hatta
ayn kiide zaman iinde deikenlik gsterebilen bir kas performansdr. Dolays ile bakaca
bir binokler eksiklii olmayp sadece fzyon yetersizliine bal sorunlar olan kiilerde
egzersizler ile bu kapasitenin arttrlmas ve glendirilmesi sorunun zm ve tedavi
asndan yarar salar.

3. Derinlik algs (Stereopsis)

Binokler grmenin en st ve gelimi aamasdr. Burada iki gz tarafndan alglanan ve
birbirini tamamlar nitelikte olduundan birletirilebilen (fzyon) grntler, hafife farkl
alardan grld iin birletirildiinde derinlik hissi doar ve nesnenin 3-boyutlu
alglanmas salanr.

12

3.3.

Yapay Binokler(Stereoskopik) Gr Temelleri

Nesnelerin kendileri yerine bunlarn fotoraflar veya eitli grntleri sunulursa

yapay bir binokler gr salanr. Bunun iin binokler grte var olan koullarn
fotoraflar iin de salanmas gerekir. Baka bir deile fotoraflar yardm ile stereoskopik
gr elde edilmek isteniyorsa ekilecek fotoraflarda olmas gerekli koullar aadaki gibi
ifade edilebilir;

En basit gereksinim 2 fotorafn ekilmesi

yaklak ayn ykseklik deerine sahip 2 ayr noktadan
%50-60 bindirilmi
objeye paralel
kamera eksenleri objeye dik
iyi derinlik alglamas iin gerekli B/y orannn salanmas
ki ekim noktas aras (baz:B)
Obje-kamera aras mesafe (y veya d veya h)
1/4 ..... 1/15 aras yersel fotogrametri
1/3 ..... 2/3 aras hava fotogrametrisi
Fotoraflarn ilgili gzlere sunulmas
Bir yntem kullanlmas
y y koordinatlar arasndaki fark 0 yada ok yakn olmaldr

Bu koullar salayan fotoraflarla 3 boyutlu gr salanabilir. Bunun iin fotoraflarn

ilgili gzlere sunulmas gerekir. Ayrca bu gzlere sunma srasnda y koordinat farklarnn Dy
= y' - y'' = 0, veya ok kk olmas gerekir.

13

(A)
Gzlemci kendi gzleri nnde topu grr.

(B)
Gzlerden gelen dorultuda top ift olarak ekrana
der.

(C)
Gzlemci ekranda iki adet topu grr fakat henz
stereoskopik bir etki ortada yoktur. Bunun iin toptan dik
olarak gelen kesik izgiler ile ifade edilen yolun kapatlmas
gerekir. Bunu ellerimizle yaparak deneyebiliriz.

(D)
Daha basit bir yntem ise polerize cam
kullanmaktr. Bu sayede bu yollar engellenmi
olur.

Yukarki rnekte stereoskopik grn temel prensibi aklanmtr.

3.4.

Yapay Binokler(Stereoskopik) Gr Yntemleri

Yukarda saylan koullar salayacak ekilde ekilmi fotoraflardan 3 boyutlu gr

salamak iin eitli yntemler kullanlr. Bu yntemlerden fotogrametride
uygulananlar aada ifade edilmitir.

Anagilif Yntem
Polarizasyon Yntemi
Krpma Yntemi
Stereoskop Yntemi

14

3.4.1. Anagilif Yntem

Filtre camlar, spektrumun belirli blgesindeki geirir, geri kalan blgedeki

yutar. Siyah beyaz fotoraflar krmz ve mavi szgelerden geirilerek bir ek-rana
izdrlr ve krmz-mavi szgeli bir gzlkle baklrsa, bir fotorafn grnts bir gze,
dier fotorafta dier gze sunulmul olur. Bylece her grnt, karmadan , ilgili gzlere
sunulmu olur.

ekilde grlecei gibi soldaki fotoraf krmz renkte, sadaki fotorafta mavi renkte
ekrana izdrlrse, gzlk yardm ile sol gze sol fotoraf, sa gze de sa fotoraf
sunulur.
Renk olarak krmz-mavi, yada krmz-yeil kullanlr. Bu yntemin dier bir
sakncas, ok gl olan renk farknn gzler arasnda bir yarmaya neden olmasdr. Bir
sre krmz, bir sre mavi baskn kar. Bu da bir miktar yorgunlua neden olur. Bu ynteme
gre fotoraflar baslabilir, yapay boyutlu grntler de bu ekilde oluturulabilir.
Burada prensip krmz filtreli gz krmzy beyaz, maviyi siyah grr. Dier gz ise
bunun tam tersini grr ve bu renk farkllklar derinlik olarak karmza kar.

15

16

17

3.4.2. Krpma Yntemi

Sa ve sol grntler ekrana 1saniyede 50-200 aras bir ardklkla gnderilir.

Grntleme ile senkronize alan likit kristal gzlklerin sol cam, sol fotoraf ekranda
iken, sa cam da sa fotoraf ekranda iken grnty grr, dieri kapaldr.

3.4.3. Polarizasyon Yntemi

18

Inlar birbirine dik iki ynde yaylacak biimde iki n demetine ayrlr. ve ayr
ekranlardan gze sunulur. Dik al iki ekran vardr birinin n tarafnda yatay polarizasyon
plakas, dierinin dey polarizasyon plakas vardr. ki ekrann arasna yar saydam bir ayna
45 derece a ile yerletirimitir. Ayna bir grntnn dieri zerine izdmesini salar. Basit
bir poarize gzlk ile stereo gr salanr.

19

3.4.4. Stereoskopik Gr
Fotoraflar iki ayr optik yolla ilgili gzlere sunulur. Optik yol, mercekler, prizmalar veya
aynalar ile oluturulur. Bir ift oklerle 2 fotorafa baklr, gz bak eksenleri paralel olmaldr. Gzn
uyum ve yaknsama olay dier yntemlerde ayn anda olmakta, bu yntemde ise paralel bakmaya
gz zorlandndan ve sonsuza deil 25 cm uyum yapmaya zorlandndan hemen 3B gr
salanamamaktadr.

20

4. lme
Stereoskopik grmeyi kolaylatrmak veya lm yapmak iin eitli yntemler vardr.

4.1.

l Markas

Stereoskopik incelemeyi kolaylatrmak ve l yapabilmek iin l Markas ad

verilen hedefleme iaretleri kullanlr.

Hedeflenen nesnenin stereoskopik gr tam olarak salannca iki l markas, tek

bir iaret olarak alglanr ve hedeflenen nesnenin zerindeymi gibi grnr.
l markalarndan biri, gz bazna paralel dorultuda biraz farkl konumda ise,
boyutlu grte iki farkl durum sz konusu olabilir.
l markas yine tek bir marka olarak grnr ancak bir miktar ilgili nesnenin
nnde ykseindedir. l markalar iki tane grnr. Buda l markasnn nesnenin bir
miktar arkasnda -altnda olduunu gsterir.

4.2.

Paralaks lm

4.2.1. Yatay Paralaks

Gz bazna paralel yndeki farklla denir. Yatay paralaksn oluumu ykseklik

deiimi ile ilgilidir. Doru ykseklik ayar ile paralaks giderilir.

21

4.2.2. Dey Paralaks

Gz bazna dik yndeki farklla denir. Grntler arasndaki farkllama olarak da

dnlebilir. Epipolar dzlem koulu salanmamaktadr. Yani ilgili nokta ve fotoraf ekilen
noktalar arasndaki baz dorusu ayn dzlemde olmaz.

4.2.3. Paralaks lm lemi

Yatay paralaks ve yaknsama as ilikisi.

E1 ve E2; P1 ve P2 noktalar arasndaki yatay paralaksn bir fonksiyonudur. Ayn

zamanda alar ve h1, h2 uzaklklar ile de ilikilidirler.
E1 = f1 (1, h1)

, E2 = f2 (2, h2)
22

E uzaklklar (nesnelerin iki fotoraftaki yerleri arasndaki uzunluklar) llrse;

noktalarn izdm merkezine uzaklklar, h1 ve h2 hesaplanabilir. Stereoskoplarda
stereometre (paralaks ubuu) ile bu salanabilmektedir.
Uzay noktalarnn izdm merkezlerine yani fotoraf bazna uzaklklar, bu
noktalarn resim koordinatlarndan da bulunabilir.

x'-x''biimindeki x koordinatlar farkna YATAY PARALAKS denir. llerin

stereoskopik yaplmasndan dolay bu paralaksa STEREOSKOPK PARALAKS da denir.
Px= x'-x'.
Stereoskop altnda yaplan basit lmelerle iki nokta arasndaki ykseklik fark, bina
ve aa ykseklikleri, eimler elde edilebilir.

23

24

5. Uygulamalar
5.1.

Kendi 3 Boyutlu Grntnz Oluturun.

Normal bir fotoraf makinesi ile ektiimiz grntleri baz fotoraf ileme
yazlmlar kullanarak krmz/mavi grntler ekline getirebiliriz. Biz burada Adobe
Photoshop isimli yazlmda bunu nasl yapacamz anlattk.
Ayn admlar farkl yazlmlarla da yaplabilir.
Bilgisayar ekrannda veya baskda bir grntnn 3 boyutlu gzkmesi iin eitli
yntemler ile ilenmesi gerekir. Bizim burada uygulayacamz grnt 3d gzlkleri ile
bakldnda 3 boyutlu halde gzkecektir.
ARALAR
1. Bir adet fotoraf makinesi.
2. Adobe Photoshop veya benzeri bir fotoraf makinesi.
3. Krmz mavi gzlk.( http://stereo.gsfc.nasa.gov/classroom/glasses.shtml adresinden
kendiniz yapabilirsiniz.)

1.

2.
3.
4.

5.
6.
7.

UYGULAMA ADIMLARI
Bir konu seerek ie balayalm. Mmkn olduunca ayn fotoraf sememiz gerekir.
Bir fotoraf ekince 3in bir kaydrma ile ikinci fotoraf aln. Burada bize kolaylk
salamas asndan sa gzmz kapal iken sa, sol gzmz kapal iken ayn yerin
sol fotorafn ekebiliriz.
Krmz mavi renk kanallar ile oynamamza izin verilen bir program edinmeliyiz.
Her iki resmi de atktan sonra [Image>Mode>Grayscale] ilemine girerek resimleri
gri moda dntrnz.
Menden [Image>Mode>RGB] modunu seerek renk kanallarn amamz gereklidir.
Resmimiz hala gri gzkecek fakat renk kanallar mevcut olacaktr. Daha sonra
yalnzca krmz kanal grnr yapn.
Daha sonra ektiiniz sol fotorafa gidin ve bu kanallarn ayarladmz sol fotorafn
zerine yaptrn. 4 ve 5. Admlar tekrar mavi olarak uygulayn.
ki resimde ayn ilemleri uyguladktan sonra resimlerin ikisini 4 kanalda birletirin.
Daha sonra hareleri ne ok fazla ne ok az olacak ekilde bunlar dzenleyin ve
ilemimiz tamamdr.

25

6. Kaynaka
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6rme
TMMOB, 2004
TDK
Prof. Dr. Fatmagl KILI, Fotogrametri Ders Notlar.
Prof. Dr. Acun Gezer, http://www.sasiliktedavisi.com/binokulergorme.htm
Fotogrametri, Anadolu niversitesi Akretim Yaynlar, 2011
http://www.pclabs.com.tr/2009/11/17/nvidianin-stereoskopik-3-boyut-yorumugeforce-3d-vision/
8. http://www.geodetic.com/v-stars/what-is-photogrammetry.aspx
9. http://individual.utoronto.ca/iizuka/research/cellophane.htm
10. http://gizmodo.com/5472332/how-3d-works-a-simple-picture-guide
11. http://stereo.gsfc.nasa.gov/classroom/3d.shtml

26