SAINS T3

BAB 4:
PEMBIAKAN

PEMBIAKAN
Pembiakan ialah proses induk
menghasilkan individu baru
atau zuriat
Kepentingan memastikan
kemandirian dan
kesinambungan sesuatu spesies

Pembiakan
Pembiakan Seks
Seks
(Sexual
(Sexual
reproduction)
reproduction)

Pembiakan
Pembiakan
Aseks
Aseks
(Asexual
(Asexual
reproduction)
reproduction)

PEMBIAKAN SEKS
Pembiakan yang melibatkan proses
persenyawaan, iaitu proses
percantuman dua sel pembiakan yang
setiap satunya berasal daripada satu
induk jantan dan satu induk betina
menghasilka
n

Organ
lelaki

Sperm
a

persenyawaan
menghasilka
n

Organ
perempua
n

Ovum

Zigot

Embrio

Fetus
Anak

Persenyawaan
(Fertilisation)
Proses percantuman antara
gamet jantan dan gamet betina
untuk menghasilkan zigot

Persenyawaan dalam
(Internal fertilisation)

Persenyawaan luar
(External
fertilisation)

Persenyawaan
dalam
(Internal
fertilisation)
Persenyawaan

berlaku di dalam
sistem pembiakan
betina
Mamalia, reptilia,
burung dan
serangga
melakukan
persenyawaan
dalam

Persenyawaan luar
(IExternal
fertilisation)
Persenyawaan
berlaku
di luar sistem
pembiakan betina
Ovum dan sperma dihasilkan pada
masa yang sama di dalam air untuk
proses persenyawaan berlaku
Persenyawaan luar berlaku pada
ikan, katak dan kodok
Keburukan :
Sel pembiakan perlu dihasilkan
dengan banyak
Sel pembiakan akan mati sebelum
disenyawakan
Ovum dan sperma banyak
membazir
Zigot atau embrio yang terhasil
mungkin akan dimakan oleh haiwan

PEMBIAKAN ASEKS

Pembentukan individu-individu baharu

daripada 1 individu atau induk tanpa
melibatkan sel-sel pembiakan jantan atau
betina
5 jenis:
Belahan dedua (binary fission)
Pertunasan (budding)
Pembentukan spora (spore formation)
Pembiakan vegetatif (vegetatif reproduction)
Penjanaan semula (rejuvenation/regeneration)

PEMBIAKAN ASEKS
Kebaikan:
Organisma
boleh
menghasilkan
individu baru
yang banyak
tanpa bantuan
daripada
individu yang
lain.
(sel induk)

Keburukan:
Organisma
baru yang
dihasilkan
adalah serupa
(ciri-ciri) dengan
sel induk

Belahan dedua
(Binary fission)
Satu induk yang matang membahagi dan berpisah
menjadi dua sel yang baharu.
contoh : ameba , paramesium, buran dan bacteria

Pertunasan(Budding)
Cara pembiakan aseks di mana individu
baharu atau zuriat terbentuk dan terpisah
daripada individu dewasa

Yis
Yis

Hidra
Hidra

Pembentukan spora
o Berlaku pada tumbuhan tak berbunga seperti
kulat, lumut dan paku pakis
o Dihasilkan di sporangium
o Setiap spora akan membentuk individu yang
baru

Pembiakan vegetatif
Vegetative reproduction
Tumbuhan baharu membesar daripada
bahagian vegetatif seperti akar, batang atau
daun tumbuhan induk
Contoh : rumput, halia, ubi kentang

Penjanaan semula
Fragmentasi individu dewasa kepada beberapa
bahagian badan dan pertumbuhan semula bahagianbahagian tersebut menjadi individu baharu yang
lengkap
Contoh : tapak sulaiman, cacing pipih

(Cacing pipih Planarian)

Organisma yang dihasilkan melalui penjanaan

Organisma yang dihasilkan
semula melalui penjanaan
semula

Perbandingan antara pembiakan seks dan

pembiakan aseks
Persamaan
Pembiakan
seks

Menghasilkan
Menghasilkan
individu
individu baru
baru untuk
untuk
mengekalkan
mengekalkan spesis
spesis

Pembiakan
aseks

Perbezaan
Dua
Dua
Ya
Ya
Berbeza
Berbeza
dengan
dengan sel
sel
induk
induk

Bilangan
Bilangan
individu
individu yang
yang
terlibat
terlibat sel
Penglibatan
Penglibatan sel
pembiakan
pembiakan
(gamet)
(gamet)
Ciri-ciri
Ciri-ciri individu
individu
baru
baru

Satu
Satu
Tidak
Tidak
Sama
Sama
dengan
dengan sel
sel
induk
induk

SISTEM PEMBIAKAN LELAKI

Pandangan hadapan
Pandangan hadapan

Pandangan sisi
Pandangan sisi

Fungsi organ pembiakan lelaki

Organ pembiakan

Fungsi

Testis

Menghasilkan sperma dan hormon

testosteron (hormon lelaki)

Duktus sperma
(sperm duct)

Menyalurkan sperma dari testis ke

vesikel simen

Kelenjar prostat
(Prostate gland)

Menghasilkan bendalir keputihan yang

melindungi sperma

Vesikel simen
(Seminal vesicle)

Menyimpan sperma dan menghasilkan

cecair semen untuk memudahkan
pergerakan sperma

Uretra (Urethra)

Membebaskan sperma dan air kencing

dari badan

Skrotum (Scrotum)

Melindungi testis

Penis

Menghantar sperma dari lelaki ke

vagina perempuan

Sperma
leher
Membran
plasma

Bahagia
n tengah

kepala

ekor

nukleus

Perubahan lelaki apabila mencapai akil

baligh
Pertumbuhan janggut dan
jambang
Pembesaran tulang dan otot
Pertumbuhan bulu di bahagian
kemaluan dan ketiak
Suara kasar dan garau
Testis mula menghasilkan sperma
Mula membebaskan semen
Mula tertarik kepada perempuan

SISTEM PEMBIAKAN
PEREMPUAN

Pandangan hadapan
Pandangan hadapan

Pandangan sisi
Pandangan sisi

Fungsi organ pembiakan perempuan

Organ pembiakan

Fungsi

Ovari

Menghasilkan ovum dan hormon

estrogen dan progesteron (hormon
perempuan)

Tiub Fallopio
(Fallopian Tube)

Menolak ovum yang matang dari

ovari ke uterus
Tempat persenyawaan berlaku

Uterus

Membenarkan fetus berkembang

jika persenyawaan ovum berlaku
Melindungi fetus

Serviks
(Cervix)

Menghasilkan cecair untuk

pergerakan sperma
Menghubungkan uterus dengan
vagina

Vagina

Menerima sperma dari penis

Menghasilkan cecair untuk pelincir

Ovum
Lapisan jeli
Sitoplasma
Membran sel
Nukleus

Perubahan perempuan apabila

mencapai akil baligh

Pembesaran payudara dan pelvis

Pengumpulan lemak dibawah kulit
Pertumbuhan bulu di bahagian
kemaluan dan ketiak
Mula menghasilkan ovum
Mula datang haid
Mula tertarik kepada lelaki

Perbandingan antara sperma dan ovum

Persamaan
Sperma

Lelaki
Lelaki

Gamet/Sel
Gamet/Sel
pembiakan
pembiakanmanusia
manusia
Perbezaan
Jantina
Jantina yang
yang
menghasilkan
menghasilkan

Ovum

Perempuan
Perempuan

Gamet
Gametjantan
jantan

Jenis
Jenis gamet
gamet

Gamet
Gametbetina
betina

Testis
Testis

Organ
Organ yang
yang
menghasilkan
menghasilkan

Ovari
Ovari

Sel
Selterkecil
terkecildalam
dalam
badan
badanlelaki
lelaki

Saiz
Saiz

Sel
Selterbesar
terbesardalam
dalam
badan
badanperempuan
perempuan

Berjuta-juta
Berjuta-juta
Boleh
Boleh
Bercantum
Bercantumdengan
dengan
ovum
ovumuntuk
untuk
membentuk zigot

Kuantiti
Kuantitiuntuk
untuk
dihasilkan
dihasilkan tujuan
tujuan
persenyawaan
persenyawaan
Kebolehan
Kebolehan
bergerak
bergerak
Fungsi
Fungsi

Satu
Satu
Tidak
Tidakboleh
boleh
Bercantum
Bercantumdengan
dengan
sperma
spermauntuk
untuk
membentuk zigot

KITAR HAID

Pergeluaran
Pergeluaran
Haid
Haid
(Mestruation)
(Mestruation)
Pendarahan atau darah keluar
Pendarahan
atau
darah
keluar
melalui servik
dan
vagina
melalui
servik dan vagina
perempuan.
perempuan.

Kitar Haid
Kitar Haid
(Menstrual
(Menstrual
Cycle)
Cycle)
Edaran perkembangan
dan
Edaran
perkembangan
kemerosotan dinding uterusdan
yang
kemerosotan
dinding
uterus yang
berkait dengan
perkembangan
berkait dengan
perkembangan
ovum.
ovum.
Satu kitar haid yang lengkap
Satu kitar
haid yang
lengkap
biasanya
mengambil
masa
28 hari
biasanya mengambil masa 28 hari

Fasa Kitar haid

Fasa Kitar haid

Fasa Kitar haid

Fasa Kitar haid

PERSENYAWAAN

PERSENYAWAAN

Semasa persenyawaan, sperma yang

dihasilkan dalam testis akan bergerak
untuk bertemu dengan ovum yang
dihasilkan dalam ovari di Tiub Fallopio.

Testis

PERKEMBANGAN ZIGOT KE
EMBRIO

Zigot terbentuk
daripada
percantuman antara
nukleus sperma dan
ovum

Zigot membahagi banyak

kali menghasilkan satu
gumpalan sel yang disebut
embrio.

Zigot membahagi
membentuk dua
sel

Zigot membahagi
lagi membentuk
empat sel.

PENEMPELAN EMBRIO PADA

DINDING UTERUS

Apabila sampai di uterus, zigot telah

berkembang menjadi embrio. Embrio
kemudian akan terbenam di dalam
dinding uterus.
Proses pelekatan embrio pada dinding
uterus disebut penempelan.
Plasenta menempelkan embrio pada
dinding uterus.
Tali pusat menghubungkan embrio
kepada plasenta.
Plasenta mengandungi banyak kapilari
darah. Embrio mendapat bekalan
makanan dan oksigen daripada
plasenta ibunya melalui tali pusat.

Bahan-bahan buangan seperti karbon

dioksida dan urea embrio disingkirkan ke
dalam darah ibu melalui tali pusat.
Embrio mempunyai sistem peredaran
darah yang tersendiri dan tidak
bercampur dengan darah ibu.
Embrio dilindungi oleh dua lapisan
membran yang disebut membran
embrio.
Cecair dalam membran embrio (bendalir
amnion) melindungi embrio daripada
sebarang gegaran atau renjatan.

Bahan yang meresap melalui tali pusat antara ibu

Bahan yang meresap
danmelalui
embrio tali pusat antara ibu

PERKEMBANGAN EMBRIO
KEPADA FETUS

PERKEMBANGAN EMBRIO
MENJADI FETUS

Perbandingan antara zigot,

embrio, fetus dan bayi
Zigot

Embrio

Fetus

Bayi

Tempoh
Masa

Sebaik sahaja
nukleus
sperma
bercantum
dengan
nukleus ovum

0 2 bulan

2 9 bulan

Fetus yang
telah
dilahirkan

Ciri
khas

Terdiri
daripada satu
atau beberapa
sel

Terdiri
daripada
satu
gumpalan
sel

Menyerupai
manusia
dengan
anggota
badanya
dapat
dikenal pasti

Semua
bahagian
badan telah
berkembang
dengan
lengkap

KEPENTINGAN PENJAGAAN ANAK

SEBELUM KELAHIRAN

Ibu yang mengandung perlu mengambil

makanan yang bernutrisi untuk menjamin
kesihatan diri sendiri dan fetus yang
sihat.
Fetus mendapatkan zat makanan
daripada plasenta ibunya melalui tali
pusat.
Gizi ibu mengandung harus mengandungi
makanan seperti ikan, telur, susu,
daging, buah-buahan dan sayur-sayuran.

Nutrisi yang diperlukan oleh ibu

mengandung dan fetus
Nutrisi / Zat
makanan

Fungsi / Kepentingan

Protein

Diperlukan untuk membina tisu fetus

Kalsium dan
fosforus

Diperlukan untuk menguatkan tulang dan

gigi fetus
Diperlukan untuk mengelakkan kerosakan
gigi pada ibu

Besi

Diperlukan untuk membina sel darah merah

untuk mengangkut oksigen pada fetus
Diperlukan untuk mengelakkan ibu daripada
menghidapi penyakit anemia (kekurangan sel
darah merah)

Asid folik dan

vitamin

Diperlukan untuk menguatkan sistem

pertahanan (sistem pengimunan) terhadap
jangkitan penyakit pada fetus dan ibu

Protein juga diperlukan untuk membina

antibodi dalam badan ibu. Antibodi ialah
bahan kimia yang membantu badan
memusnahkan mikroorganisma yang
memasuki badan.
Ibu mengandung harus mengurangkan
pengambilan makanan karbohidrat dan
lemak.
Ibu perlu mengelakkan daripada
pengambilan alkohol, dadah, ubat dan
merokok yang menbahayakan atau
mengakibatkan kecacatan embrio atau
fetus.

Anak
Anak mati
mati dalam
dalam
kandungan
kandungan ibu
ibu

Keguguran
Keguguran anak
anak
Melahirkan
Melahirkan anak
anak
yang
yang tidak
tidak
cukup
cukup bulan
bulan

Bayi
Bayi yang
yang dilahirkan
dilahirkan
bersaiz
bersaiz lebih
lebih kecil
kecil
berbanding
berbanding dengan
dengan
bayi
bayi yang
yang dilahirkan
dilahirkan
oleh
oleh ibu
ibu yang
yang tidak
tidak
merokok
merokok

Risiko
Risiko ibu
ibu
mengandung
mengandung
yang
yang
merokok
merokok

Melahirkan
Melahirkan bayi
bayi
dengan
dengan
kecacatan
kecacatan pada
pada
otaknya
otaknya

KEPENTINGAN PENYELIDIKAN
DALAM PEMBIAKAN MANUSIA
Kemandulan
(Sterility)
Lelaki atau perempuan yang
tidak boleh mempunyai anak
Kemandulan lelaki mungkin
disebabkan:
tiada atau sedikit sperma
dihasilkan
sperma mati terlalu awal
sperma tidak matang
penis tidak dapat berfungsi
dengan baik
penyakit kelamin gonorea
atau sifilis
kerosakan pada testis atau
duktus sperma

Kemandulan perempuan
mungkin disebabkan:
Ovulasi tidak berlaku spt ovari
tidak menghasilkan ovum
ovum mati terlalu awal
ovum tidak matang
kitar haid yang tidak teratur
kecacatan organ pembiakan
spt tiub fallopio tersekat
embrio gagal untuk
menempel sendiri di dinding
uterus
ketidakseimbangan hormon
pembiakan

Kemandulan dan ketidaksuburan boleh diatasi

melalui:
Pengambilan makanan yang berkhasiat dan nutrisi
yang baik
Rawatan hormon - mengambil pil kesuburan yang
mengandungi hormon yang boleh merangsang ovari
untuk menghasilkan ovum
Pembedahan
Persenyawaan dalam tabung uji (in-vitro fertilisation)
sperma dan ovum diletakkan bersama di dalam piring
petri yang mengandungi larutan kultur. Persenyawaan
berlaku. Zigot diletakkan didalam uterus perempuan.
Bayi yang dilahirkan dipanggil bayi tabung uji.

Pengawalan kelahiran
(birth control)
Biasanya berlaku apabila:
Pasangan tidak bersedia untuk memiliki
anak
Sudah mempunyai anak yang ramai
Ingin jarak kelahiran antara anak
Prinsip yang digunakan
Kaedah yang digunakan:
dalam kawalan
kelahiran:
Lelaki:
Menggunakan kondom
menghalang ovum dari
Vasektomi
disenyawakan oleh
sperma
Perempuan:
menghalang embrio
Kaedah semulajadi
terbentuk dari
i. Rhythm method
penempelan ke dinding
ii. Temperature method
uterus
iii. Mucus method
.Pil perancang
.Alat intrauterus (IUD)
.Menggunakan spermicide
.Menggunakan diafragma
.Ligasi (Ligation)

Kondom
Kondom

Vasektomi
Vasektomi

IUD
IUD

Ligation
Ligation

Diafragm
Diafragm

SISTEM PEMBIAKAN ASEKS

TUMBUHAN BERBUNGA

Bahagian bunga

Fungsi

Sepal

Melindungi bunga semasa peringkat kudup

Petal

Menarik perhatian serangga bertujuan

pendebungaan
Melindungi stamen dan pistil

Penyangga (Stalk)

Menyokong bunga

Stamen

Organ pembiakan jantan

Filamen

Memegang anter

Anter

Menghasilkan butir debunga

Butir debunga
(Pollen grain)

Mengandungi sel gamet jantan

Pistil

Organ pembiakan betina

Stigma

Menerima butir debunga semasa

pendebungaan

Stil (Style)

Penyokong stigma dan menerima butir

debunga

Nektar (Nectary)

Menghasilkan cecair manis (nektar) untuk

menarik serangga atau burung

Ovari

Menghasilkan ovul

Ovul

Mengandungi sel gamet betina

Sel pembiakan tumbuhan berbunga

Sel pembiakan jantan

tumbuhan berbunga adalah
di dalam butir debunga
Sel pembiakan betina
tumbuhan berbunga adalah
di dalam ovul
Butir debunga dan ovul dari
bunga yang berbeza dari
segi saiz, bentuk, susunan
dan bilangan.

Butir debunga
Butir debunga

PENDEBUNGAAN
(POLLINATION)
Pendebungaan
Pendebungaan
(Pollination)
Proses(Pollination)
pemindahan butir
Proses pemindahan butir
debunga dari anter ke stigma
debunga dari
anter ke stigma
bunga
bunga

Tiga jenis agen

Tiga jenis agen
pendebungaan:
pendebungaan:
haiwan
haiwan
angin

angin
air
air

Agen Pendebungaan
Agen
Pendebungaan
(Pollination
agen)
(Pollination
agen)
Agen atau organisma
yang
Agen atau organisma yang
membawa/memindahkan
membawa/memindahkan
butir
debunga dari anter ke
butir debunga
dari anter ke
stigma bunga
stigma bunga

Perbandingan ciri-ciri debunga dibawa oleh

serangga dan angin
Persamaan
Pendebungaan oleh
serangga

Pemindahan butir
debunga ke stigma

Pendebungaan oleh
angin

Perbezaan dalam
ciri-ciri bunga
Kuantiti yang kecil dan
melekit

Kuantiti dan ciri-ciri

butir debunga

Kuantiti yang besar

dan ringan

Berbau

Bau

Tiada bau

Terang

Warna

Biasanya warna putih

Pendek

Filamen

Panjang dan terjuntai

Melekit

Stigma

Berbulu

Pendek

Stil

Panjang

Kecil

Anter

Besar

Pendebungaan oleh
serangga

Perbezaan dalam
ciri-ciri bunga

Pendebungaan oleh
angin

Pendek

Tangkai

Panjang

Ada

Nektar

Tiada

Besar

Saiz bunga

Kecil

Bunga matahari,
rambutan

Contoh bunga

Lalang, Bunga jagung

JENIS
JENIS
PENDEBUNGAAN
PENDEBUNGAAN

PENDEBUNGAAN
PENDEBUNGAAN
SENDIRI
SENDIRI
(SELF(SELFPOLLINATION)
POLLINATION)

PENDEBUNGAAN
PENDEBUNGAAN
KACUK
KACUK
(CROSS(CROSSPOLLINATION)
POLLINATION)

Pendebungaan sendiri
(Self-pollination)
Berlaku
Berlaku apabila
apabila butir
butir
debunga
debunga dari
dari anter
anter
sekuntum
sekuntum bunga
bunga berpindah
berpindah
ke
ke atas:
atas:
a)
a) Stigma
Stigma pada
pada bunga
bunga
yang
yang sama,
sama, atau
atau
b)
b) Stigma
Stigma pada
pada bunga
bunga yang
yang
lain
pada
pokok
yang
lain
pada
pokok
yang
Lebih
mudah
berlaku
Lebih mudah berlakuselagi
selagi
sama
sama
anter dan stigma matang
anter dan stigma matang
pada
padamasa
masayang
yangsama.
sama.
Kelemahan:
Kelemahan:
anak
anakpokok
pokokyang
yangterhasil
terhasil
mempunyai
mempunyaisifat
sifatyang
yang
sama
sama
daya
dayatahan
tahanterhadap
terhadap
penyakit
penyakitlebih
lebihrendah
rendah

Pendebungaan kacuk
(Cross-pollination)

Kelebihan:
Kelebihan:

Berlaku
Berlaku apabila
apabila butir
butir
debunga
debunga dari
dari anter
anter
sekuntum
sekuntum bunga
bunga
dipindahkan
dipindahkan ke
ke stigma
stigma
bunga
bunga pada
pada pokok
pokok yang
yang

Mempunyai
Mempunyai sifat
sifat
kedua-dua
kedua-dua tumbuhan
tumbuhan
induk
induk

Lebih
Lebih sihat
sihat

Menghasilkan
Menghasilkan buah
buah
yang
yang banyak
banyak dan
dan
bermutu
bermutu

Menghasilkan
Menghasilkan bijih
bijih
benih
benih yang
yang bermutu
bermutu
tinggi
tinggi

Perbandingan antara pendebungaan sendiri

dengan pendebungaan kacuk
PERDEBUNGAAN
PERDEBUNGAAN
SENDIRI
SENDIRI

PERSAMAAN
PERSAMAAN
Proses
Prosespemindahan
pemindahanbutir
butir
debunga
debungake
kestigma
stigma

PERDEBUNGAAN
PERDEBUNGAAN
KACUK
KACUK

PERBEZAAN
PERBEZAAN
Bunga
Bungaatau
ataupokok
pokok
yang
yangsama
sama

Tempat
Tempatberlaku
berlaku

Pokok
Pokokyang
yangberlainan
berlainan

Kurang
Kurangbermutu
bermutu

Biji
Bijibenih
benihyang
yangterhasil
terhasil

Lebih
Lebihbermutu
bermutu

Rendah
Rendah

Rintangan
Rintanganterhadap
terhadapjangkitan
jangkitan
penyakit
penyakitpada
padaanak
anakpokok
pokok
yang
yangterhasil
terhasil

Lebih
Lebihtinggi
tinggi

Aplikasi pendebungaan kacuk dalam pertanian

Pokok

Pokok induk

Pokok
kacukan

Sifat pokok kacukan

Padi

Jenis siam-29 dengan

Malinja
jenis Pebifun
Mahsuri
Jenis Taichung 65
dengan Mayang Ebos 80

Buah lebih banyak dan

masak dengan lebih
cepat

Kelapa
sawit

Pisifera dengan Dura

Tenera

Buah lebih banyak

dengan tempurung
yang nipis dan isi yang
lebih banyak

Betik

Subang 6 dengan
Sunrise Solo (Hawaii)

Eksotika

Buah lebih manis dan

berisi

Jagung

Jagung manis dari

Taiwan dengan dari
Mexico

Jagung
Masmadu

Buah lebih manis, lebih

besar, lebih tahan
terhadap penyakit dan
kemarau

Perkembangan Buah dan Biji

Benih dalam Tumbuhan
Persenyawaan dalam tumbuhan

Pembiakan seks bagi tumbuhan berbunga dan

perkembangan ovul dan ovari
Debunga
Debunga
Pokok
Pokok
berbunga
berbunga

Persenyawaa
Persenyawaa
nn

Zigot
Zigot

Ovul
Ovul

Anak
Anak pokok
pokok

Anak
Anak
benih
benih

Embrio
Embrio

Struktur biji benih

Bijih benih terdiri daripada tiga bahagian iaitu

testa, kotiledon dan embrio.
Testa kulit luar biji benih yang melindungi biji
benih
Hilum tempat perlekatan biji benih pada testa
Mikropil liang seni yang terdapat pada testa
Kotiledon bahagian biji yang menyimpan
makanan
Embrio terletak antara dua kotiledon dalam
biji kacang (plumul,radikel dan kotiledon)
Plumul membesar menjadi pucuk
Radikel membesar menjadi akar

Struktur biji benih

(Biji benih dikotiledon)

Struktur luar biji kacang

panjang

Keratan memanjang biji kacang

panjang

Struktur biji benih

(Biji benih monokotiledon)

Struktur luar biji jagung

Keratan memanjang biji

jagung

Fungsi bahagian-bahagian biji benih

Bahagian
Fungsi
biji benih
Testa
Melindungi biji benih
Mikropil
Membenarkan udara dan air
masuk ke dalam biji semasa
percambahan
Hilum
Melekatkan biji benih pada
dinding ovari (buah)
Kotiledon
Membekalkan makanan untuk
percambahan

Percambahan biji benih

Percambahan
Percambahan proses
proses pertumbuhan
pertumbuhan embrio
embrio
dalam
dalam biji
biji benih
benih menjadi
menjadi anak
anak benih
benih

Terdapat
Terdapat dua
dua percambahan
percambahan biji
biji benih:
benih:
i.i. Percambahan
Percambahan epigeal
epigeal
(Kotiledon
(Kotiledon turut
turut dibawa
dibawa keluar
keluar di
di atas
atas tanah
tanah apabila
apabila pucuk
pucuk
bertumbuh)
bertumbuh)
ii.
ii. Percambahan
Percambahan hipogeal
hipogeal
(kotiledon
(kotiledon kekal
kekal dalam
dalam tanah)
tanah)

Percambahan
Percambahan epigeal
epigeal

Percambahan
Percambahan hipogeal
hipogeal

Peringkat-peringkat percambahan
biji benih
Bijih
Bijih benih
benih menyerap
menyerap
air
air
Testa
Testa merekah
merekah
Radikel
Radikel tumbuh
tumbuh ke
ke
bawah
bawah
Plumul
Plumul tumbuh
tumbuh ke
ke
atas
atas
Kotiledon
Kotiledon mengecut
mengecut dan
dan
gugur
gugur

Syarat-syarat percambahan biji

benih

Biji benih akan bercambah jika

berada dalam keadaan yang sesuai.
Syarat-syarat yang diperlukan untuk
percambahan ialah dengan adanya:
a) Air
b) Udara
c) Suhu (haba) yang sesuai

PEMBIAKAN VEGETATIF PADA

TUMBUHAN BERBUNGA
Pengertian

M
O
IZ

Rizom ialah batang yang

Rizom ialah batang yang
tumbuh di bawah tanah
tumbuh
di bawah tanah
Rizom
mengandungi
Rizom mengandungi
makanan simpanan.
makanan
simpanan.
Lalang,
kunyit,
halia, serai
Lalang, kunyit, halia, serai

UN
A
D

Mata tunas yang kecil dihasil

Mata tunas yang kecil dihasil
pada dapat berkembang
pada dapat
berkembang
menjadi
tumbuhan
menjadi
tumbuhan
Lidah
buaya,
Bryohyllum
Lidah buaya, Bryohyllum

ER
B
TU

Tuber ialah batang bawah

Tuber ialah batang bawah
tanah dengan hujung yang
tanah dengan hujung yang
bengkak
bengkak
Tuber
mengandungi
Tuber mengandungi
makanan simpanan
makanan
simpanan
Tuber
mengandungi
Tuber mengandungi
beberapa mata tunas yang
beberapa
mata
tunas pokok
yang
dapat
tumbuh
menjadi
dapat tumbuh menjadi pokok
baru.
baru.
Ubi
kentang

G
N
TA
A
B

Sesetengah tumbuhan
Sesetengah tumbuhan
membiak melalui batang
membiak
melaluibeberapa
batang
yang
mempunyai
yangtunas.
mempunyai beberapa
mata
mata
tunas.
Ubi
kayu,
tebu, pokok bunga
Ubi kayu, tebu, pokok bunga
raya, pokok bunga mawar
raya, pokok bunga mawar

G
N
TA AP
A
B AY
R

Batang rayap ialah batang

Batang rayap ialah batang
yang berjalar di permukaan
yang berjalar di permukaan
tanah.
tanah.pada batang akan
Nodus
Nodus pada batang akan
mengeluarkan mata tunas
mengeluarkan
mata tunas
Batang
rayap tidak
Batang rayap tidak
menyimpan makanan.
menyimpan
makanan.
Pegaga,
rumput,
ubi
Pegaga, rumput, ubi
keledek, kangkung
keledek, kangkung

G
AN
AW
B
BE

Bebawang terdiri daripada

Bebawang terdiri daripada
berlapis-lapis daun berlendir
berlapis-lapis
yang
bengkak. daun berlendir
yangtunas
bengkak.
Mata
bertumbuh
Mata tunas bertumbuh
menjadi tumbuhan baru.
menjadi tumbuhan
baru.
Bebawang
mengandungi
Bebawang mengandungi
makanan simpanan.
makanan
simpanan.
Bawang
merah,
pokok
Bawang merah, pokok
bunga lili
bunga lili

SI
I
B
M
U

Umbisi ialah batang

Umbisi ialah batang
bengkak dengan mata tunas
bengkak
dengan
matadi
tunas
yang
tumbuh
menegak
yang tumbuh
bawah
tanah. menegak di
bawah menyimpan
tanah.
Umbisi
Umbisi menyimpan
makanan.
makanan.
Keladi
Keladi

K
A
AN KOK
PO

Anak pokok tumbuh

Anak pokok tumbuh
daripada batang pendek
daripada
batang pendek
dalam
tanah.
dalampisang,
tanah. pokok buluh
Pokok
Pokok pisang, pokok buluh

PEMBIAKAN VEGETATIF
KEBAIKAN

KEBURUKAN

1. Anak tumbuhan tumbuh lebih

cepat daripada melalui biji benih.

1. Anak tumbuhan tidak

mempunyai sifat-sifat baru
yang dapat menyesuaikan diri
jika persekitaran berubah.

2. Tidak memerlukan bantuan

agen pendebungaan

2. Anak tumbuhan tumbuh di

kawasan yang sama dengan
induk. Hal ini menimbulkan
masalah kesesakan.

3. Anak tumbuhan mempunyai

sifat yang sama dengan
tumbuhan induk.

3. Sifat yang tidak diingini

diturunkan daripada induk
kepada anak tumbuhan

4. Anak tumbuhan dapat

memperoleh makanan daripada
induk sebelum bemandiri.

Aplikasi pembiakan vegetatif

Keratan
(Cuttings)
Keratan batang atau dahan dikerat
daripada tumbuhan induk dan ditanam ke
dalam tanah
Keratan batang yang digunakan perlu
mengandungi ruas berdekatan dengan
pangkalnya.
Tumbuhan seperti ubi kayu, bunga
mawar, bunga raya, tebu, dan kangkung
dapat dibiak dengan cara ini

Tut
(Marcot)

Kulit suatu dahan yang sihat yang mempunyai ruas serta tunas
digelang (dibuang kulit).
Bahagian dahan itu ditutupi dengan tanah lembap dan dibalut dengan
bahan plastik kain, atau sabut kelapa.
Apabila akar-akar kelihatan tumbuh keluar daripada bahagian dahan
itu, dahan itu dipotong dan ditanam di dalam tanah.
Kaedah ini biasanya digunakan untuk membiak pokok buah-buahan
seperti durian, ciku, limau, rambutan dan jambu batu.

Tut lentur
(Layering)

Suatu dahan yang rendah digelangi kulit luarnya dan dibenam dalam
tanah lembap.
Apabila akar-akar kelihatan muncul, bahagian dahan itu dipotong
daripada tumbuhan induk dan ditanam.
Keadaan ini digunakan untuk membiak tumbuhan seperti bunga
kertas, bunga mawar, bunga melur dan limau.

Kultur tisu
(Tissue culture)

Batang satu pokok dipotong

dan dilekatkan pada satu
batang pokok yang lain

Mata tunas suatu pokok

disisipkan pada kulit luar
suatu pokok lain yang dihiris
dalam bentuk T

END OF
CHAPTER

Created by