STANBUL TEKNK NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

BYOAKTF CAM VE CAM-SERAMK

MALZEMELERN RETM VE YAPAY VCUT SIVISI
ERSNDEK DAVRANIMLARININ NCELENMES

YKSEK LSANS TEZ

Kim. Mh. Burcu KKRTC

Anabilim Dal : KMYA MHENDSL

Program : KMYA MHENDSL

HAZRAN 2008

STANBUL TEKNK NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

BYOAKTF CAM VE CAM-SERAMK MALZEMELERN

RETM VE YAPAY VCUT SIVISI ERSNDEK
DAVRANIMLARININ NCELENMES

YKSEK LSANS TEZ

Kim. Mh. Burcu KKRTC
(506051031)

Tezin Enstitye Verildii Tarih : 5 Mays 2008

Tezin Savunulduu Tarih : 11 Haziran 2008

Tez Danman :
Dier Jri yeleri

Prof.Dr. Sadriye KKBAYRAK

Do.Dr. Hanzade AMA (.T..)
Prof.Dr. Cemalettin YAMAN (Y.T..)

HAZRAN 2008

NSZ

Bu almay titizlikle yneten, her trl tevik ve fedakarlklarn esirgemeyen,

fikir ve nerilerinden faydalandm sayg deer Hocalarm Prof. Dr. Sadriye
KKBAYRAK a, Do. Dr. Hanzade AMA ya ve Dr. M. Melek EROL a
sonsuz teekkrlerimi sunarm.
Deneysel almalarm esnasnda, XRD, ICP ve UV almalarmda bana yardmc
olan Kim. Yk. Mh. Esra ENGN e, FTIR analizlerinde yardmc olan Kim. Yk.
Mh. Ik YAVUZ a, elektron mikroskobu analizlerinde yardmc olan Uzman
idem AKIR KONAK a ve nokta eme ve anma deneylerinde yardmc
olan Sayn Mzrap CANIBEYAZ a teekkr bir bor bilirim.
Bana her zaman gvenen, bugnlere gelmemi salayan, her zaman sevgisini,
ilgisini ve desteini yanmda hissettiim canm annem Dilek KKRTC ye,
kardelerime ve aramzda olmayan canm babama itenlikle teekkr ederim.
Haziran 2008

Burcu KKRTC

NDEKLER
TABLO LSTES
EKL LSTES
ZET
SUMMARY

v
v
v
x

1. GR ve AMA

2. BYOMALZEMELER
2.1. Biyomalzemelerin Snflandrlmas

3
4

2.1.1. Metaller ve Alamlar

2.1.2. Polimerler
2.1.3. Biyoseramikler
2.1.4. Kompozitler
2.2. Biyomalzemelerin zellikleri
2.2.1. Kemie Yakn Elastik ve Mekanik zellikleri
2.2.2. Anma direnci
2.2.3. Uygun tasarm
2.2.4. Biyoaktiflik
2.2.5. Biyouyumluluk

4
5
6
6
8
8
8
9
9
9

3. BYOAKTF CAMLAR
3.1. Biyoaktif Camlar ve zellikleri
3.2. Biyoaktif Cam retimi ile lgili Literatrde Yer Alan almalar
3.3. Biyoaktif Cam Malzemelerin retimi
3.4. Biyoaktif Cam Malzemelerin Kullanm Alanlar

10
10
13
15
16

4. BYOSERAMKLER
4.1. Biyoseramikler ve zellikleri
4.1.1. Biyoinert Biyoseramikler
4.1.2. Biyoaktif Biyoseramikler
4.1.3. znebilen (Biyobozunur) Biyoseramikler
4.2. Biyoseramik Malzemelerin retimi
4.3. Biyoseramik Malzemelerin Kullanm Alanlar

17
17
18
19
20
21
21

5. BYOAKTF CAM-SERAMKLER
5.1. Biyoaktif Cam-Seramikler ve zellikleri
5.2. Biyoaktif Cam-Seramik Sistemleri ile lgili Yaplm Olan almalar

23
23
26

5.3. Biyoaktif Cam-Seramik Malzemelerin retimi

5.4. Biyoaktif Cam-Seramiklerin Kullanm Alanlar
6. DENEYSEL ALIMALAR
6.1. alma Program
6.2. Numunelerin Hazrlanmas

33
38
40
40
41

6.2.1. Camlarn Hazrlanmas ve Dkm

6.2.2. retilen Cam Numunelerine DTA (Diferansiyel Termal Analiz)
Uygulanmas
6.2.3. retilen Cam Numunelerine Uygulanan Isl lemler
6.3. retilen Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Karakterizasyonu

41
42
43
44

6.3.1. Yapay Vcut Svs (Simulated Body Fluid-SBF) Analizleri

6.3.2. FTIR Analizleri

44
46

6.3.3. X-Inlar Difraktometresi (XRD) Analizleri

6.3.4. Mikroyap (SEM) Analizleri

46
47

6.3.5. Anma Deneyi

6.3.6. Eilme Mukavemeti
6.3.7. Gzeneklilik ve Younluk lmleri

47
47
48

7. DENEYSEL ALIMALARIN SONULARI VE SONULARIN

DEERLENDRLMES
7.1. Biyoaktif Cam Numunelerinin Diferansiyel Termal Analiz (DTA)
Sonular
7.2. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Biyoaktivite
Karakterizasyonu
7.2.1. Yapay Vcut Svsnn Analizi
7.3. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Mekanik ve
Fiziksel zellikleri
7.4. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Yzey
Karakterizasyonu
7.4.1. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin X-Inlar
Difraksiyon Analizleri
7.4.2. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin FTIR
Analizleri
7.4.3. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Mikroyap
Analizleri

49
49
53
54
56
59
59
64
66

8. SONULAR ve NERLER
8.1. Sonular
8.2. neriler

71
71
73

KAYNAKLAR

75

EKLER

89

ZGEM

95
5

TABLO LSTES

SayfaNo

Tablo 3.1
Tablo 4.1
Tablo 5.1
Tablo 5.2
Tablo 6.1
Tablo 7.1
Tablo 7.2
Tablo 7.3
Tablo 7.4

45S5 Biyocamnn Bileimi ..

Biyoseramiklerin Doku ile Etkileimlerine Gre
Snflandrlmalar ve Biyoseramik rnekleri ..
Biyoseramik Malzemelerin Bileimleri ....
Biyoseramiklerin Mekanik zellikleri
Yapay Vcut Svs Hazrlamak Amacyla Kullanlan Bileikler .
Biyoaktif Cam Numunesinin DTA Sonular
ekirdeklenme Scaklnda Bekletilen Biyoaktif Cam
Numunesinin DTA Sonular .
Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin SBF ncesi ve
Sonras Younluk ve Gzeneklilik Deerleri ....
Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Eilme
Mukavemeti ve Anma Deerleri ..

12
17
25
26
45
50
52
57
58

EKL LSTES

Sayfa No

ekil 2.1
ekil 3.1
ekil 4.1
ekil 4.2
ekil 5.1
ekil 6.1
ekil 7.1
ekil 7.2
ekil 7.3
ekil 7.4
ekil 7.5
ekil 7.6
ekil 7.7
ekil 7.8
ekil 7.9
ekil 7.10
ekil 7.11
ekil 7.12
ekil 7.13
ekil 7.14
ekil 7.15
ekil 7.16

: Biyoseramiklerin Kullanm Alanlar............................................. 7

: Biyocamn Yzeyinde Gerekleen Tepkimelerin Aamalar ..... 12
: Biyoinert Seramiklerin Doku ile Etkileim Mekanizmas ........... 18
: Biyobozunur Seramiklerin Doku ile Etkileim Mekanizmas ..... 20
: Cam-Seramiklere Uygulanan Isl lem ....................................... 35
: (a) Silindir eklinde, (b) Dikdrtgenler Prizmas eklinde
retilen Biyoaktif Cam Numuneleri ............................. 42
: retilen Biyoaktif Cam Numunesinin DTA Grafii..................... 49
: (a) 913 K, (b) 923 K, (c) 933 K, (d) 953 K, (e) 968 K, (f) 978 K
ekirdeklenme Scaklklarnda Bekletilen Biyoaktif Cam
Numunelerinin DTA Grafikleri ..................................................... 51
: (a) 120 dak, (b) 90 dak, (c) 60 dak, (d) 30 dak Srelerle 923 K
de Bekletilen Biyoaktif Cam Numunelerinin DTA Grafikleri ....... 53
: Yapay Vcut Svs zeltisinin pH Deerinin Zamanla
Deiimi ........................................................................................ 54
: Yapay Vcut Svs zeltisindeki Si4+, Mg2+, Ca2+ ve P5+
yonlarnn Zamana Gre Deiimi . 55
: Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Yzeyinde HA
Tabakasnn Oluumu .. 56
: Biyoaktif Cam Numunelerinin XRD Grafikleri; (a) C, (b) C1,
(c) C7, (d) C14, (e) C28 .. 60
: Biyoaktif Cam-Seramik Numunelerinin XRD Grafikleri; (a)
CS, (b) CS1, (c) CS7, (d) CS14, (e) CS 28 . 61
: Biyoaktif Cam Numunelerinin nce Film XRD Grafikleri; (a)
C1, (b) C7, (c) C14, (d) C28 62
: Biyoaktif Cam-Seramik Numunelerinin nce Film XRD
Grafikleri; (a) CS1, (b) CS7, (c) CS14, (d) CS28 63
: retilen Biyoaktif Cam Numunesinin SBF ncesi FTIR Grafii 64
: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam Numunesinin FTIR Grafii . 64
: retilen Biyoaktif Cam-Seramik Numunesinin SBF ncesi
FTIR Grafii 65
: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam-Seramik Numunesinin FTIR Grafii .. 65
: retilen Numunelerin SEM Grntleri; (a) C, (b) CS .. 66
: Yapay Vcut Svsnda Bekletilen Biyoaktif Cam
Numunelerinin SEM Grntleri; (a) C1, (b) C7, (c) C14, (d)
C28 .. 67

: Yapay Vcut Svsnda Bekletilen Biyoaktif Cam-Seramik

Numunelerinin SEM Grntleri; (a) CS1, (b) CS7, (c) CS14,
(d) CS28 ...
ekil 7.18 : Cam Numunelerinin Yzeyinde EDS ile Tespit Edilen
Kalsiyum ve Fosforun Arlka Yzdelerinin Zamana Bal
Olarak Deiimleri ..
ekil 7.19 : Cam-Seramik Numunelerinin Yzeyinde EDS ile Tespit Edilen
Kalsiyum ve Fosforun Arlka Yzdelerinin Zamana Bal
Olarak Deiimleri ..
ekil A.1 : retilen Biyoaktif Cam Numunesinin EDS Grafii
ekil A.2 : Yapay Vcut Svs erisinde 1 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam
Numunesinin EDS Grafii ..
ekil A.3 : Yapay Vcut Svs erisinde 7 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam
Numunesinin EDS Grafii ..
ekil A.4 : Yapay Vcut Svs erisinde 14 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam Numunesinin EDS Grafii .
ekil A.5 : Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam Numunesinin EDS Grafii ..
ekil A.6 : retilen Biyoaktif Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii .
ekil A.7 : Yapay Vcut Svs erisinde 1 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii ...
ekil A.8 : Yapay Vcut Svs erisinde 7 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii ..
ekil A.9 : Yapay Vcut Svs erisinde 14 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii ...
ekil A.10 : Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif
Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii ...
ekil 7.17

67
68
68
90
90
91
91
92
92
93
93
94
94

BYOAKTF CAM VE CAM-SERAMK MALZEMELERN RETM VE

YAPAY
VCUT
SIVISI
ERSNDEK
DAVRANIMLARININ
NCELENMES
ZET
nsan vcudundaki canl dokularn ilevlerini yerine getirmek veya desteklemek
amacyla kullanlan malzemeler biyomalzemeler olarak adlandrlmaktadr.
Biyouyumluluu yksek olan malzemeler, ksacas biyomalzemeler; metaller,
seramikler, polimerler ve kompozit malzemeler olarak gruplandrlmaktadr.
Biyoseramikler; vcudun zarar gren veya ilevini yitiren paralarnn tamiri,
yeniden yaplandrlmas veya yerini almas amacyla kullanlan seramiklerdir.
Hidroksiapatit (HA), biyoaktif cam ve biyoaktif cam-seramikler biyoseramiklere
rnek olarak verilebilir. Biyoaktif camlar, bileiminde sodyum, kalsiyum ve fosfat
bulunan silikat camlardr. Biyoaktif cam-seramikler ise, tbbi amalarla
kullanlmak zere tasarlanan ve doku ve/veya kemiklerle tepkimeye girerek
kuvvetli balar oluturan, kullanm alan zellemi, kristallenmeye uygun camlarn
kontroll kristalizasyonu ile retilen ok kristalli biyomalzemelerdir.
Bu almada, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sistemi temel alnarak,
klasik dkm yntemi ile retilen camlarn kontroll kristalizasyonuyla biyoaktif
cam-seramik retimi gerekletirilmitir. retilen biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerine eitli karakterizasyon ilemleri uygulanarak fiziksel, mekanik ve
mikroyapsal zellikleri incelenmitir. Ayrca, retilen biyoaktif cam ve camseramik numuneleri, eitli kimyasal maddeler kullanlarak hazrlanan yapay vcut
svs ierisinde farkl srelerde bekletilmi ve biyoaktivite karakterizasyonlar
yaplmtr. Yapay vcut svs ierisinde bekletilen numunelerin yzey
karakterizasyonlar SEM (Taramal elektron mikroskobu), ince film XRD (XInlar difraksiyonu) ve FTIR (Fourier kzltesi dnm spektroskopisi) cihazlar
kullanlarak gerekletirilmitir.
retilen biyoaktif cam numunelerine, optimum ekirdeklenme scakl, optimum
ekirdeklenme sresi ve kristalizasyon scakln belirlemek amacyla Diferansiyel
Termal Analiz (DTA) uygulanmtr. Cam numunelerinin optimum ekirdeklenme
scakl, optimum ekirdeklenme sresi ve kristalizasyon scakl srasyla 923 K,
90 dakika ve 1148 K olarak belirlenmitir. Biyoaktif cam numuneleri frn
ierisinde 20 K/dak stma hzyla 923 K de 90 dakika ve 1148 K de 30 dakika
sreyle bekletilerek biyoaktif cam-seramik retimi gerekletirilmitir.
retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin mekanik ve fiziksel
zelliklerinin karakterizasyonu iin; younluk, gzeneklilik, eilme mukavemeti ve
anma lmleri yaplmtr. Yaplan analizler sonucunda, yapay vcut svsnda
bekletmenin numunelerin younluk deerlerinde nemli bir deiiklie yol
amad, eilme mukavemeti deerlerinde az da olsa bir arta sebep olduu
grlmtr.

X-Inlar difraksiyon yntemiyle yaplan mineralojik analizler sonucunda,

biyoaktif cam numunelerinin amorf yapya sahip olduu ve biyoaktif cam-seramik
numunelerinde ise, clinophosinaite (Na3Ca(SiO3)(PO4)) ve kalsiyum silikat fosfat
((Ca2(SiO4))6Ca3(PO4)2) kristalin fazlarnn olutuu tespit edilmitir.
nce film X-Inlar analizlerinde, biyoaktif cam numunelerinin yzeylerinde ilk
haftadan itibaren, biyoaktif cam-seramik numunelerinin yzeylerinde ise ilk gnden
itibaren HA oluumu grlm ve yapay vcut svs ierisinde bekleme sresinin
artmasyla numunelerin yzeylerindeki HA oluumunun artt belirlenmitir.
Yaplan FTIR analizleri sonucunda, numunelerin yaplarndaki P-O balarnn
oluumu tespit edilmi ve yapay vcut svs ierisinde bekleme sresinin artmasyla
piklerin keskinletii, baka bir deyile, HA oluumunun artt tespit edilmitir.
Taramal elektron mikroskobu analizleri sonucunda, biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerinin yzeylerinde ilk gnden itibaren HA tabakasnn oluumu
gzlenmitir.
Yaplan analiz ve lmlerin sonucunda, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2
sistemi kullanlarak retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin, kemik
tedavisi uygulamalarnda kullanlabilecek zelliklere sahip olduu grlmtr.

10

PRODUCTION OF BIOACTIVE GLASS AND GLASS-CERAMIC

MATERIALS AND INVESTIGATION OF BEHAVIOURS IN SIMULATED
BODY FLUID
SUMMARY
Materials that used for fulfill or strengthen the functions of live tissues in human
body are called biomaterials. Materials which have high bioactivity, in other words
biomaterials are grouped as metals, ceramics, polymers and composites.
Bioceramics are used for repair, restructure or replace the destroyed or nonoperating
parts of the human body. Hydroxyapatite (HA), bioactive glass and bioactive glassceramics can be given as examples of bioceramics. Bioglasses are silicate glasses
containing sodium, calcium and phosphate as the main components. Bioactive
glass-ceramics are polycrystalline materials which are designed for medicine
application, which can form strong bonds by reacting with tissues and/or bones,
which have own specific usage and which produced with controlled crystallization
of glasses that are suitable for crystallization.
In this study, the production of bioactive glass-ceramics based on SiO2-CaO-Na2OP2O5-Al2O3-MgO-CaF2 system was performed with controlled crytallization of
bioactive glasses by using traditional casting method. Several characterization
techniques were applied to bioactive glass and glass-ceramic samples and their
microstructural, mechanical and physical properites were investigated. Besides,
bioactive glass and glass-ceramic samples were immersed in simulated body fluid
(SBF) in various periods and bioactivity characterization was performed. The
surface morphology of samples immersed in SBF was investigated by using SEM
(Scanning Electron Microscopy), thin film XRD (X-Ray Diffraction Spectroscopy)
and FTIR (Fourier Transform Infrared Spectroscopy).
Differential Thermal Analysis (DTA) was applied to produced bioactive glass
samples to determine the optimum nucleation temperature, optimum nucleation
time and crytallization temperature. Optimum nucleation temperature, optimum
nucleation time and cystallization temperature of the glass samples were 923 K, 90
minute and 1148 K, respectively. Bioactive glass-ceramic samples were obtained by
heating the glass samples at a rate of 20 K/min to 923 K, then keeping the samples
at this temperature for 90 minute and raising the temperature to 1148 K and keeping
the samples at this temperature for 30 minute.
Density, porosity, bending strength and wear resistance measurements were done in
order to characterize mechanical and physical properties of produced bioactive glass
and glass-ceramic samples. As a result of the analysis, soaking the samples in SBF
didnt lead any significant change in density values, but caused a little increase in
bending strength values.
The XRD analysis revealed that bioactive glass samples had an amorphous structure
and bioactive glass-ceramic samples had clinophosinaite (Na3Ca(SiO3)(PO4)) and
calcium silicate phosphate ((Ca2(SiO4))6Ca3(PO4)2) crystalline phases.
11

The result of thin film XRD revealed that HA formation was determined on the
surface of bioactive glass samples beginning from first week and glass-ceramic
samples beginning from first day.
The FTIR analysis showed that P-O bonds formed in the structure of the produced
bioactive glass and glass-ceramic samples. Soaking the samples in SBF sharpened
the P-O bonds peak values, in other words, increased the HA formation.
As a result of SEM analysis, HA formation was determined on the surface of
bioactive glass and glass-ceramics samples beginning from first day.
In overall, results indicated that bioactive glass and glass-ceramic samples produced
in SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 system have special properties that can
be used in the bone replacement applications.

12

1. GR ve AMA
skelet sistemi, vcudumuza eklini veren, onu ayakta tutan, i organlarmz d
darbelere kar koruyan, vcudumuzun en nemli bileenidir. Bu sistemde meydana
gelen ortopedik ve travmatik yaralanmalar, vcudumuz asndan byk sorunlar
yaratmaktadr. Kemik yapsnda meydana gelen ciddi olmayan yaralanmalar, ksa
sre iinde iskelet sisteminin sahip olduu mekanizma sayesinde iyiletirilir; baz
durumlarda ise bu yetersiz kalabilir. mplant malzeme kullanm, bu gibi
durumlarda sz konusu olur. Genel olarak implant malzeme; vcutta kemiksi
dokularn yerini alarak, onlarn fizyolojik fonksiyonlarn yerine getiren, mekanik
zellik asndan uygun deerlere sahip, vcut tarafndan kabul edilen
malzemelerdir [1].
Tbbi uygulamalarda belirli zellik ve fonksiyonlar gerektiren malzemelere ihtiya
duyulur

ve

bu

malzemeler

biyomalzemeler

olarak

adlandrlrlar.

Biyomalzemelerin etkili bir ekilde kullanlabilmeleri iin, kullanld yere gre

uyumlu mekanik zelliklere sahip olmalar, zehirli veya kanserojen etki veya
tepkime meydana getirmemeleri (biyouygunluk), vcut svs ierisinde korozyona
dayankl (biyoinert) olmalar gerekmektedir. Ayrca, normal fiziksel hareketlerde
oluan yklere kar dayanml olma, yeteri kadar yksek yorulma dayanmlarna
sahip olma ve ortopedik uygulamalarda kemik oluumuna ve geliimine elverili
olma gibi zelliklere sahip olmalar gerekmektedir [2].
Biyomalzemeler; metaller, seramikler, polimerler ve kompozit malzemeler olarak
gruplandrlmaktadr. Vcudun zarar gren veya ilevini yitiren paralarnn tamiri,
yeniden yaplandrlmas ya da yerini almas amacyla kullanlan seramikler,
"biyoseramikler" olarak adlandrlmaktadr. Biyoseramikler, polikristalin yapl
seramik (almina ve hidroksiapatit), biyoaktif cam, biyoaktif cam seramikler veya
biyoaktif kompozitler (polietilenhidroksiapatit) eklinde hazrlanabilmektedir [3].
Biyoaktif camlar ve biyoaktif cam-seramikler, krlgan, ilenmesi zor, dk
mekanik

dayanma

sahip,

esnek

olmayan

13

ve

yksek

younlua

sahip

malzemelerdir. Bu dezavantajlarnn yan sra, biyouyumluluklarnn son derece

yksek olmas ve korozyona dayankl olmalar bu malzemeleri tbbi uygulamalarda
olduka nemli hale getirmektedir.
Biyocamlar, bileiminde sodyum, kalsiyum ve fosfat bulunan silikat camlardr.
Biyoaktif cam-seramikler ise, tbbi amalarla kullanlmak zere tasarlanan ve doku
ve/veya kemiklerle tepkimeye girerek kuvvetli balar oluturan, kullanm alan
zellemi, kristallenmeye uygun camlarn kontroll kristalizasyonu ile retilen ok
kristalli malzemelerdir. Biyoaktif camlar ve zellikle biyoaktif hidroksiapatit
seramikler genel olarak ar yk binen blgelerde kullanlabilecek kadar dayankl
olmadklar iin, daha ok di tedavisi amacyla (st ene ve yz tedavisi, di soketi
tedavisi, periodontal blge anmalar) ve orta kulak kemiklerinin tedavisinde
kullanlmaktadrlar. Biyoaktif cam-seramikler ise daha ok leen kemii, bel
kemii gibi daha fazla yk binen blgelerin tedavisi iin tercih edilmektedirler.
Bu almada, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sistemi temel alnarak
klasik dkm yntemi ile retilen camlarn kontroll kristalizasyonuyla biyoaktif
cam-seramik retimi gerekletirilmitir. retilen biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerine eitli karakterizasyon ilemleri uygulanm ve yzey, mekanik ve
fiziksel zellikleri incelenmitir. Ayrca, retilen biyoaktif cam ve cam-seramik
numuneleri, eitli kimyasal maddeler kullanlarak retilen yapay vcut svs
ierisinde
yaplmtr.

farkl

srelerde

Yapay vcut

bekletilmi
svs

ve

ierisinde

biyoaktivite
bekletilen

karakterizasyonlar
numunelerin

yzey

karakterizasyonlar SEM (Taramal elektron mikroskobu), XRD (X-nlar

difraksiyonu) ve FTIR (Fourier kzltesi dnm spektroskopisi) cihazlar
kullanlarak gerekletirilmitir.

14

2. BYOMALZEMELER
Tbbi bir ama ieren herhangi bir uygulamada kullanlmak zere tasarlanm her
trl malzeme biyotbbi malzeme, yani biyomalzeme, olarak tanmlanmaktadr.
Daha detayl bir tanmlama ise u ekildedir: biyomalzemeler, ilalarn dndaki
madde veya madde bileenlerinin oluturduu yapay veya doal temelli, belirli bir
zaman aralnda bir sistemin tmnde veya bir ksmnda iyiletirici olarak
kullanlan organ ve dokularn veya vcuttaki bir fonksiyonun yerini tutan
malzemelerdir. Aratrmaclar, biyomalzeme ve biyouyumluluk terimlerini,
malzemelerin
Biyouyumlu

biyolojik
olan

performanslarn

malzemeler,

belirtmek

biyomalzeme

iin

olarak

kullanmlardr.
adlandrlm

ve

biyouyumluluk; uygulama srasnda malzemenin vcut sistemine uygun cevap

verebilme yetenei olarak tanmlanmtr. Biyouyumluluk, bir biyomalzemenin en
nemli zelliidir. Biyouyumlu, yani vcutla uyuabilir bir biyomalzeme,
kendisini evreleyen dokularn normal deiimlerine engel olmayan ve dokuda
istenmeyen tepkiler (iltihaplanma, pht oluumu, vb) meydana getirmeyen
malzemedir [4,5].
Biyomalzemeler; metaller ve alamlar, polimerler, biyoseramikler ve kompozitler
olmak zere 4 gruba ayrlmaktadrlar. Gemiten bugne biyomalzemeler
incelendiinde, metal ve polimer malzemelerin tbbi uygulamalarda seramiklere
gre ok daha geni bir kullanm alan bulduklar grlmektedir. Kompozitler ise
gnmze kadar daha snrl bir kullanm alan bulmulardr [4].
Biyoaktif camlar, alminyum oksit esasl seramikler ve hidroksiapatit (HA) camseramikler biyoseramik malzemelere rnek olarak verilebilir. Biyomalzeme olarak
kullanlan metaller ve alamlar ise, altn, tantal, paslanmaz elik ve titanyum
alamlardr. Polietilen (PE), poliretan (PU), politetrafloroetilen (PTFE),
poliasetat (PA), polimetilmetakrilat (PMMA), polietilenteraftalat (PET), silikon
kauuk (SR), polilaktik asit (PLA) ve poliglikolik asit (PGA) gibi ok sayda
polimer, tbbi uygulamalarda kullanlmaktadr. Her malzemenin kendine zg
15

uygulama alan mevcuttur. Polimerler, ok deiik bileimlerde ve ekillerde (lif,

film, jel, boncuk, nanopartikl) hazrlanabilmeleri nedeniyle biyomalzeme olarak
geni bir kullanm alanna sahiptirler. Ancak, baz tbbi uygulamalar iin (rnein;
ortopedi alannda) mekanik dayanmlar zayftr. Ayrca, svlar yapsna alarak
iebilir ya da istenmeyen vcudu zehirleyici yan rnlerin (monomerler gibi)
kna neden olabilirler. Daha da nemlisi, sterilizasyon ilemleri (otoklavlama,
etilen oksit,

60

Co radyasyonu) polimerin yapsal zelliklerini etkileyebilmektedir.

Metaller, salamlklar, ekillendirilebilir olmalar ve ypranmaya kar direnli

olmalar nedeniyle biyomalzeme olarak baz uygulamalarda tercih edilmektedirler.
Metallerin olumsuz yanlar ise; biyouyumluluklarnn dk olmas, korozyona
uramalar, dokulara gre ok sert olmalar, yksek younluklar ve alerjik doku
reaksiyonlarna neden olabilecek metal iyonu salnmdr. Biyoseramikler,
biyouyumluluklar son derece yksek olan ve korozyona dayankl malzemelerdir.
Fakat, bu avantajlarnn yan sra, krlgan, ilenmesi zor, dk mekanik dayanma
sahip, esnek olmayan ve yksek younlua sahip malzemelerdir. Homojen zellik
gsteren ve kullanm asndan dezavantajlara sahip olan tm bu malzeme
gruplarna alternatif olarak kompozit malzemeler gelitirilmitir [5].
Tbbi uygulamalarda kullanlan biyomalzemeleri; sert doku yerine kullanlacak
biyomalzemeler ve yumuak doku yerine kullanlacak biyomalzemeler olmak zere
iki grupta toplamak mmkndr. Ortopedik implantlar ve di implantlar, genelde
birinci grup kapsamna giren metal ve seramiklerden hazrlanrken, kalp-damar
sistemi ve genel plastik cerrahi malzemeleri polimerlerden retilmektedir. Ancak,
byle bir gruplandrma her zaman geerli deildir. rnein; bir kalp kapak
polimer ve metalden hazrlanabilmektedir; bir kala protezi de metal ve
polimerlerin kompozitlerinden oluabilmektedir [5].
2.1 Biyomalzemelerin Snflandrlmas
2.1.1. Metaller ve Alamlar
Sahip olduklar gl metalik balar nedeniyle stn mekanik zellikler tayan
metal ve metal alamlarnn biyomalzeme retimi alanndaki pay byktr. Bir
yandan ortopedik uygulamalarda eklem protezi ve kemik yenileme malzemesi
olarak kullanlrken, dier yandan yz ve ene cerrahisinde, rnein di implant, ya

16

da kalp-damar cerrahisinde yapay kalp paralar, kateter, vana, kalp kapak

olarak da kullanlmaktadrlar. Metallerin biyomalzeme pazarndaki en byk payn
ise tehis ve tedavi amal aygtlarn metalik aksamlar oluturmaktadr.
Metallerin biyolojik ortama uygunluu, vcut ierisinde korozyona uramalaryla
ilgilidir. nsan vcudundaki sv; su, znm oksijen, klorr ve hidroksit gibi
eitli iyonlar ierir. Bu nedenle, insan vcudu biyomalzeme olarak kullanlan
metaller iin olduka korozif bir ortamdr. Malzeme, korozyon sonucunda zayflar,
daha da nemlisi korozyon rnleri doku ierisine girerek hcrelere zarar verirler.
Soy metallerin korozyona kar direnci ise mkemmeldir. Biyomalzeme olarak
kullanlan metal ve alamlara altn, platin, tantal, paslanmaz elik, kobalt ve
titanyum alamlar rnek olarak verilebilir [5].
2.1.2. Polimerler
Polimerler, biyomalzeme olarak kan damar protezlerinden kalp kapakklarna,
lenslerden ipliklere kadar ok geni bir kullanm alanna sahiptirler. Kala
protezlerinde polimetilmetakrilat (PMMA) ve polietilen (PE) kullanm yaygn bir
uygulamadr. Politetrafloroetilen (PTFE), teflon ticari adyla bilinir ve PE deki
hidrojenlerin, flor atomlaryla yer deitirmesi sonucu sentezlenmektedir. PTFE,
hem sl, hem de kimyasal adan ok kararldr; ancak ilenmesi zor bir polimerdir.
ok hidrofobiktir ve mkemmel derecede kaygandr. Gore-Tex olarak bilinen
hidrofobik formu, damar protezlerinde kullanlmaktadr. Polivinilklorr (PVC),
tbbi uygulamalarda tp formunda kullanlr. Bu uygulamalar, kan nakli, diyaliz ve
beslenme amal olabilir.
Yaygn olarak kullanlan bir dier polimer, polidimetilsiloksan (PDMS), karbon ana
zinciri yerine silisyum oksijen ana zincirine sahiptir. Dier kauuklara nazaran
sdan daha az etkilenmesi belirleyici zelliidir. PDMS, drenaj borularnda ve
kateterlerde, baz damar protezlerinde ve yksek oksijen geirgenlii nedeniyle
solunum cihazlarnda kullanlmaktadr. PDMS, mkemmel esneklik ve kararlla
sahip olmas nedeniyle parmak eklemleri, kan damarlar, kalp kapakklar, gs
implantlar, d kulak, ene ve burun implantlar gibi ok sayda protezde
kullanlmaktadr. Yaygn olarak naylon adyla bilinen poliamid, ameliyat iplii
olarak kullanlmaktadr. Poliretanlar

ise, kanla uyuabilirlikleri ok iyi

olduundan, zellikle kalp-damar uygulamalarnda tercih edilmektedirler [5].

17

2.1.3. Biyoseramikler
Vcudun zarar gren veya ilevini yitiren paralarnn tamiri,

yeniden

yaplandrlmas ya da yerini almas iin kullanlan zel tasarml camlar, seramikler

ve cam-seramikler biyoseramik olarak adlandrlmaktadr. Biyoseramiklerin implant
olarak kullanlabilmelerinin sebebi, fizyolojik evreye olan uyumluluklardr. Bu
uyumluluk biyoseramiklerin ierdii Na+, K+, Ca2+ ve Mg2+ gibi iyonlar ve/veya
fizyolojik evrede ska bulunan Al, Zr, Ti gibi iyonlara baldr [6].
Biyoseramikler, mekanik zelliklerine ve bileimlerine gre ok farkl amalarla
kullanlmaktadr. Biyoaktif camlar ve zellikle biyoaktif hidroksiapatit seramikler
genel olarak ar yk binen blgelerde kullanlabilecek kadar dayankl olmadklar
iin, daha ok di tedavisi amacyla (st ene ve yz tedavisi, di soketi tedavisi,
periodontal blge anmalar) ve orta kulak kemiklerinin tedavisinde kullanlrlar.
Ortopedik, yk dayanm gerektiren uygulamalarda ise paslanmaz elik, titanyum
gibi

dayankl

metallerin

kaplanmas

amacyla

bu

malzemelerden

yararlanlmaktadr.
Biyoaktif cam-seramikler ise daha ok leen kemii, bel kemii gibi daha fazla yk
binen blgelerin tedavisi iin tercih edilmektedirler. Bu uygulamalar dnda, yk
dayanm yksek olmayan blgelerde de kullanlabilmektedirler. rnein; biyoaktif
cam-seramikler kulak (eki-rs-zengi) kemiklerinin tedavisinde ve kemik dolgu
malzemesi olarak toz halinde kullanlabilmektedirler [7]. ekil 2.1 de
biyoseramiklerin kullanm alanlar grlmektedir.
2.1.4. Kompozitler
Kompozit, farkl kimyasal yapdaki iki ya da daha fazla sayda malzemenin,
snrlarn ve zelliklerini koruyarak oluturduu ok fazl malzeme olarak
tanmlanabilir. Dolaysyla kompozit malzeme, kendisini oluturan bileenlerden
birinin tek bana sahip olamad zelliklere sahip olur. Kompozit malzeme,
matris olarak adlandrlan bir malzeme ierisine eitli glendirici malzemelerin
katlmasyla hazrlanmaktadr. Matris olarak eitli polimerler, glendirici olarak
ise ounlukla cam, karbon ya da polimer lifler, bazen de mika ve eitli toz
seramikler kullanlmaktadr. Tp alannda kullanlan kompozitlerde glendirici
olarak eitli toz seramik malzemelerin tercih edilme nedeni, seramik malzemelerin
canl sistemlerle uyumluluunun son derece yksek olmasdr [5,8].
18

ekil 2.1: Biyoseramiklerin Kullanm Alanlar [9]

19

Gelimi kompozitlerin biyotp uygulamalarnda kullanm, bugne kadar sadece

polimerler veya metallerden retilen malzemelerin kullanmna kyasla snrl
kalmtr. Yapsal uyumluluk dnldnde, metaller ya da seramikler sert doku
uygulamalar iin, polimerler ise yumuak doku uygulamalar iin seilebilir.
Ortopedi cerrahisinde karlalan en nemli problemlerden biri, kemikle metal ya
da seramik implantn sertlik derecesinin birbirini tutmamasdr. Kullanmdaki
olumsuzluklar ortadan kaldrmak amacyla, liflerle glendirilmi polimerik
malzemeler, yani polimer kompozitler alternatif olarak sunulmaktadr. Kompozitler,
yksek dayanma ve dk sertlie sahip olduklarndan, zellikle ortopedi
uygulamalar iin uygundurlar [5,6].
Kompozit malzemeler, homojen malzemelere oranla, yapsal uyumluluun
salanmas asndan daha avantajldrlar. Ayrca, polimer kompozitler eitli
stnlklere sahiptir. Bunlar; korozyona diren, metal yorgunluunun olmamas,
metal iyonlarnn salnmamas ve krlganln az olmas olarak saylabilir. Metal
iyonlarnn (rnein; nikel ve krom) salnmas implant zayflatmaktan baka,
alerjik tepkimelere de neden olmaktadr. Kompozitler, ortopedi ve di hekimlii
uygulamalar dnda, yumuak doku implant olarak da kullanlmaktadr [5].
2.2. Biyomalzemelerin zellikleri
2.2.1. Kemie Yakn Elastik ve Mekanik zellikleri
Cerrahi implantlarn tasarm iin biyolojik uyumluluktan sonra aranan en nemli
zelliklerden biri, implant ile kemiin elastik ve mekanik zelliklerinin birbirine
uyumasdr. mplant malzemenin elastisite (Young) modl deeri ve eme
mukavemeti, basma mukavemeti gibi mekanik zellik deerlerinin kemiin
deerlerine yakn olmas istenir.
2.2.2. Anma direnci
Cerrahi nakillerde dikkat edilmesi gereken en nemli konulardan birisi
korozyondur. Vcut ortam, metaller iin yksek anma koullar oluturacak
dinamik bir ortamdr. Metallerin anmas sonucu oluacak rnler bnye iin
tehlike oluturmaktadrlar. Bu nedenle, gerektiinde malzemelerin fizikokimyasal
ve mekanik zellikleri deitirilebilmektedir. Kullanlan malzemelerin mmkn

20

olduu kadar yksek anma direncine sahip olmalar tbbi uygulamalarda byk
kolaylk salamaktadr [10].
2.2.3. Uygun tasarm
stenilen tm fiziksel ve kimyasal zellikleri salayan mkemmel bir malzeme bile
doru tasarlanmad takdirde umulmadk hasarlara sebep olabilmektedir. Bu
nedenle,

kullanlan

malzemenin

yapsal

zelliklerini,

kullanlaca

yerle

aktracak en uygun tasarmn bulunmas ok nemlidir [10].

2.2.4. Biyoaktiflik
Biyoaktif malzemeler, malzeme ile doku arasnda ba oluumunu salayan,
malzemenin ara yzeyinde zel bir biyolojik tepkime oluturan malzemelerdir.
Biyoaktif cam, cam-seramik ve seramiklerin yaygn bir zellii de yzeylerinin
kolojen doku lifleriyle, biyolojik olarak aktif olan hidroksikarbonapatit (HCA)
katmanndan olumasdr. Biyoaktif implant zerinde oluan HCA katman,
kemiin yapsna fiziksel ve kimyasal olarak edeerdir. Bu edeerlik ara yzeyde
balanmann esas sebebidir [11].
2.2.5. Biyouyumluluk
Biyouyumluluk; malzeme ve vcut svsnn kimyasal etkileimi ve bu etkileimin
fizyolojik sonularnn vcuda ne kadar zarar verip vermediidir. Bir malzemenin
biyouyumlu olmas iin, bulunduu canldaki fizyolojik ortam tarafndan kabul
edilmesi gerekmektedir. Bu yaklamlara ramen, biyouyumluluun ok kesin bir
tanm yoktur. nk, kullanlan malzemenin vcudun neresinde ve ne amala
kullanlaca bu tanm belirlemektedir. Dorudan kanla temas edecek malzeme ile,
dorudan kemikle temas edecek malzemenin biyouyumluluk tanmlar birbirinden
ok farkldr [12].
Biyouyumluluk, bir biyomalzemenin en nemli zelliidir. Ramakrishna [13] bu
terimi biraz genileterek, biyomalzemenin yapsal ve yzey uyumluluunu ayr ayr
tanmlamtr. Yzey uyumluluu bir biyomalzemenin vcut dokularna fiziksel,
kimyasal ve biyolojik olarak uygun olmasdr. Yapsal uyumluluk ise; malzemenin
vcut dokularnn mekanik davranna salad optimum uyumdur. Halen
mkemmel biyouyumlulua sahip bir malzeme sentezi gerekletirilememitir [11].

21

3. BYOAKTF CAMLAR
3.1. Biyoaktif Camlar ve zellikleri
Camlar, organik ve inorganik esasl olmak zere iki gruba ayrlmaktadr. Polietilen,
polistiren gibi polimerik organik bileikler, organik cam oluturmaktadr. norganik
esasl camlar, SiO2, B2O3, GeO2, P2O5, As2O3, SnO2 oksitleri; As2S3, Sb2S3
slfrleri; BeF2, AlF2, ZnCl2 tuzlar; KNO3, Ca(NO3)2 nitratlar; K2CO3-MgCO3
karbonatlar; Au4Si, Pb4Si metalik bileikleri gibi camlama veya cam yapma
zellii gsteren maddelerden meydana gelmektedir. zellikle silika, camlama
zellii ok iyi olduu iin cam retiminde olduka nemli bir yere sahiptir [14].
Biyoaktif cam ise, vcut ierisinde, yapsndaki baz silika gruplarnn kalsiyum ve
fosfor ile yer deitirmesi sonucunda doku ve implantlar arasnda kimyasal
balanmann gerekletii biyomalzemelerdir [15].
Biyoaktif camlar yksek biyoaktiviteye sahiptirler. Hem canl organizma iinde,
hem de yapay d ortamlarda biyoaktiviteleri llen biyoaktif camlarn, komu
kemik dokularyla gl balar oluturduklar gzlemlenmitir. Fakat, yksek
younluklu (kortikal) kemik ile karlatrldnda, dk krlma tokluuna sahip
biyoaktif camlarn kullanm alanlar, dk dayanm gerektiren tbbi uygulamalarla
snrl kalmtr.
Biyocamlar dier biyoaktif seramik ve cam-seramiklerden ayran temel zellik,
kimyasal zelliklerinin ve dokulara balanmalarnn kontrol edilebilmesidir.
Herhangi bir tbbi uygulama iin istenilen bir trde biyocam tasarlamak
mmkndr. Bu durum biyoaktif cam-seramikler iin de geerlidir; ancak,
heterojen

mikroyaplar

nedeniyle

daha

bulmaktadrlar [16].

22

snrl

miktarda uygulama

alan

Biyoaktif camlar, sradan ticari camlardan kimyasal bileim asndan ayran en

nemli farkllk ise, dk SiO2 yzdesi (% 60 n altnda), yksek Na2O ile CaO
ve yksek CaO / P2O5 orandr.
Bu zellikler, sv bir ortama yerletirilen malzemenin yzeyini olduka reaktif
yapmaktadr. Birok biyoaktif camda temel bileenler, SiO2, Na2O, CaO ve P2O5
tir. lk ve en iyi sonu veren biyoaktif cam bileimi 45S5 tir. Tm snflandrlan
bileimler kodlarla gsterilir ve kodlar bileimin tipiyle ilikilidir. Daha sonra
oluturulan birok biyoaktif silikat cam 45S5 kodu verilen formle dayanmaktadr.
Yani arlka % 45 SiO2 ierir ve CaO / P2O5 oran 5:1 dir. Bundan daha dk
CaO / P2O5 oranlar ile kemie balanmak mmkn deildir [17].
Biyoaktif camn ieriindeki fosfatn rol, camn biyoaktif olmasn salamaktr.
Bununla beraber, P2O5 iermeyen camlar apatit fazda erimeyen biyoaktif
malzemelerdir. Biyoaktif camdaki fosfatn grevi, sadece yzeydeki kalsiyum fosfat
faznn ekirdeklenmesine yardm ederken ortaya kar. Kritik bir bileen deildir;
nk, yzey zeltiden gelen fosfat iyonlarn emer. Camda ok fazla miktarda
P2O5 bulunduunda, kemie balanma gereklememektedir. Silikat ierii ise,
camn tam olarak erimesini ve homojenlemesini salamaktadr [18,19].
45S5 camna arlka sadece % 3 Al2O3 ilavesi balanmay engeller. Baz biyoaktif
cam-seramiklerin (kalsiyum fosfat biyoaktif cam-seramikler gibi) ise belirli
miktarlarda Al2O3 ve ZrO2 ilavesi ile mekanik zellikleri artrlr. ZrO2 eklentisi,
biyoaktif cam-seramiin mekanik tokluunu artrmaktadr [20,21].
Biyoaktif camlarn balca dezavantajlar; amorf yapya sahip olmalar, iki ynl
cam andan kaynaklanan mekanik zayflklar ve krlma tokluklardr. Yaklak
younluklar 2.45 g/cm3, mikro sertlikleri 458 kg/mm2, bklme dayanmlar 100200 MPa ve krlma tokluklar 1.2-2.6 MPa.m1/2 arasndadr. Biyoaktif camlar,
hidroksiapatit seramiklere nazaran, canl yapya yerletirildikten sonra ve bu ilemin
ncesinde

yaplan

srdrebilmektedirler.

testlere

gre

mekanik

Biyoaktif camlarn

zelliklerini

daha

biyoaktiviteleri de

uzun

sre

hidroksiapatit

biyoaktif seramie kyasla daha fazladr [5].

Hench tarafndan oluturulan ve test edilen ilk biyoaktif camn bileimi Tablo 3.1
de verilmektedir [22].

23

Tablo 3.1: 45S5 Biyocamnn Bileimi [22]

Bileen

SiO2

CaO

Na2O

P2O5

Yzde (a.%)

45.0

24.5

24.5

6.0

Hench, biyoaktif cam terimini, doku ile implant arasnda oluan ara yz
balanmasn tarif etmek iin kullanmtr [23]. Bu malzemelerin en genel zellii,
ilk olarak Hench [22] ve sonra Davies [24] tarafndan aklanan, yzeyde
hidroksikarbonat apatit (HCA) tabakas oluturmalardr.
Biyoaktif camlarn yzeyinde gerekleen tepkimeler ekil 3.1 de verilmitir
[23,25-29].

Artan zaman

Aama

Tepkime

11

Matrisin kristallenmesi

10

Matrisin oluumu

Gvde hcrelerinin deiimi

Gvde hcrelerinin balanmas

Makrofazlarn hareketi

Biyolojik partikllerin
(protein, vs ) tutulmas

Kalsiyum fosfatn HCA ya

ekirdeklenmesi ve kristallenmesi

Amorf kalsiyum fosfatn

kmesi

Yzeydeki silikann znmesi

ve Si-O-Si balarnn olumas

1-2
Log t

Na+ ve silanol (SiOH) iyonlarnn oluumu

Biyoaktif cam yzeyi

ekil 3.1: Biyocamn Yzeyinde Gerekleen Tepkimelerin Aamalar [23,25-29]

Biyomalzemelerin kemie balanma zelliinin temeli, malzeme ile vcut svs
arasnda gerekleen kimyasal tepkimelerdir. Kimyasal tepkimeler, kemiin
balanabildii HCA tabakasnn oluumu sonucu meydana gelir. Balanma, arka
arkaya gerekleen tepkimeler sonucunda oluur. Biyocamn biyoaktiflii 11

24

basamakla tanmlanmaktadr. Bunlardan en nemlileri kat hal tepkimeleri olan;

Si-OH gruplarnn ilk kinetik tepkimede olumas, cam yzeyinde SiO2 jel
tabakasnn gelimesi, amorf kalsiyum fosfatn bu tabakada kmesi ve yzeyde
HCA in olumas olarak sralanabilir. lk aamada camn yzeyinden H+ veya
H3O+ ile Na+ iyonlar ayrlmaktadr. Bu tepkime ok hzl gerekleir ve pH n 7.4
den daha byk deerlere kmasna neden olur. A yapsnn znmesi ve
hidroksil iyonlarnn hareketi ile beraber -Si-O-Si-O-Si- balarnn krlmas ayn
zamanda gereklemektedir. Krlma blgesel gereklemekte ve silikann zelti
iinde silisik asit [Si(OH)4] olarak serbest kalmasna neden olmaktadr. Bu
aamada, sodyum kayb ile beraber silikaca zengin yzey tabakasnda Si(OH)4
gruplar olumakta ve silika balarnda yer yer bozulmalar grlmektedir. Oluan
yzey tabakas olduka gzenekli bir yapya sahiptir. Kalsiyum ve fosfat iyonlar
camn yzeyinde amorf kalsiyum fosfat tabakasnn olumasn salamaktadrlar.
Kalsiyum fosfat tabakas genellikle silika yapnn stnde yer alr ve zeltideki CaP fazndan karbonat iyonlarnn birlemesiyle HCA yapsnda kristalize olur.
HCA in ekirdeklenme ve byme mekanizmas, hidrate olmu silikann yzeyde
hazr bulunmasyla hzlanr. Oluan bu yzey, kimyasal ve yapsal olarak doal
kemie ok yakn olduu iin, vcut dokularnn yzeye balanmas mmkn
olmaktadr. Tepkime devam ederken, HCA yzey tabakas balanma blgesi
oluturmak iin 100 m ye kadar byr. HCA tabakasndaki bu kalnlk, doku ile
implant arasndaki biyoaktif balanmann devam edebilmesi iin uygun bir ara
yzey oluturmaktadr. Bu tepkimeler, malzemenin yerletirilmesinden sonraki ilk
12-24 saat iinde gereklemektedir. Malzeme ara yzeyinde oluan tepkimeler ile
ilk 5 aama tamamlanm olur. Dokulara balanma ise 6. aamadan balayarak
gereklemektedir. Ancak, bu tepkimeler ok az tanmlanabilmi ve tepkime
hzlarn kontrol eden etkenler tam olarak aklanamamtr [23].
3.2 Biyoaktif Cam retimi ile lgili Literatrde Yer Alan almalar
Lin ve .A. [30], bileimleri % 45 SiO2, % 24.5 Na2O, % 24.5 CaO ve % 6 P2O5
(45S5) ve % 55 SiO2, % 19.5 Na2O, % 19.5 CaO ve % 6 P2O5 olan iki ayr
karmdan biyoaktif cam numuneleri hazrlamlardr. Yaplan analizler sonucunda;
SiO2 miktar az, Na2O ve CaO miktar daha fazla olan cam numunesinin, yapay
kemik malzemesi olarak kullanmnn daha uygun olduu tespit edilmitir [30].

25

Regina ve . A. [31] tarafndan bileimleri % 44.97-58.47 SiO2, % 17.79-24.49

CaO, % 17.76-24.55 Na2O, % 5.98-5.99 P2O5 arasnda deien biyoaktif cam
malzemeler retilmitir. retilen cam numunelerinin yapay vcut svs iindeki
davranmlarn inceleyebilmek amacyla, bileimleri 142 mM Na+, 5 mM K+, 0-1.5
mM Mg+2, 1.6-2.5 mM Ca+2, 144-148.8 mM Cl- 4.2 mM (HCO3)- ve 1 mM (HPO4)2

arasnda deien farkl yapay vcut svs zeltisi kullanlmtr. Biyoaktivite

testlerinde; yapay vcut svs zeltisindeki kalsiyum ve fosfat iyonlarnn, amorf

kalsiyum-fosfat

tabakasnn

olumasn

ve

amorf

kalsiyum-fosfatn

hidroksikarbonat apatite kristallenmesini hzlandrd grlmtr. Yapay vcut

svs iindeki magnezyum iyonlarnn ise, amorf kalsiyum-fosfat tabakas
oluumunu ve hidroksikarbonat apatitin kristallenmesini yavalatt grlmtr
[31].
Cerruti ve . A. [32], 45S5 biyocam tozlarnn farkl pH ve deriimlerde hazrlanan
Tris zeltisi iindeki davranmn incelemilerdir. Yaplan almalar sonucunda,
zeltinin pH 8 olduu zaman, yzeyde kalsiyum fosfata zengin bir tabakann
olutuu saptanmtr. Yksek pH larda ani kalsiyum fosfat kmesi grlm,
dk pH larda ise kalsiyum fosfat kmesi grlmemitir. Bu almann
neticesinde, yapay vcut svs yerine Tris zeltisinin de camlarn biyoaktif
zelliklerini belirlemede kullanlabilecei sonucuna varlmtr [32].
Kim ve . A. [33], deiik bileimlerdeki Na2O-CaO-SiO2 karmlar kullanlarak
retilen

cam

numunelerinin

yapay

vcut

svs

iindeki

deiimlerini

incelemilerdir. Yapay vcut svs analizleri sonucunda, camlarn yzeylerinde

apatit [3Ca3(PO4)2.Ca(F,Cl)2] tabakasnn oluumu gzlenmi ve bu sonular, P2O5
iermeyen Na2O-CaO-SiO2 sisteminden retilen camlarn da biyoaktif olabileceini
gstermitir. Yzeyde apatit oluumunun, camn bileimine bal olarak deitii
grlmtr. Apatit oluumunun, Na2O ile CaO in eit mol alnd camda en
yksek miktarda olduu, % 80 SiO2, % 20 Na2O bileiminden hazrlanan camda ise
en dk miktarda olduu tespit edilmitir [33].
Saranti ve . A. [34] tarafndan; xB2O3(1-x)[yCaOP2O5],(x=0, 0.1, 0.2, 0.3, y= 2,
2.6, 3, 4, 5) sistemindeki camlar hazrlanm ve borun camn biyoaktiflik zelliine
olan etkisi incelenmitir. Yaplan analizler sonucunda, cams yapda dzgn
drtyzl (tetrahedral) fosfat gruplarnn ve bor yaplarnn olutuu gzlenmitir.
Bor fosfat camlarnn yapay vcut svs iindeki davranmlar incelendiinde,
26

camn yzeyinde HA tabakasnn bir ka gn ierisinde olutuu saptanmtr.

Camn

bileiminde

borun

varl,

biyoinert

kalsiyum

fosfat

camlarnn

biyoaktivitelerinin artmasna neden olmutur [34].

Arstila ve . A. [35]; bileimleri % 5-25 Na2O, % 0-11.25 K2O, % 0-6 MgO, % 1525 CaO, % 0-3 B2O3, % 0-4 P2O5, % 51-62.5 SiO2 arasnda deien karmlardan
hazrlanan cam numunelerin kristalizasyon eilimlerini incelemilerdir. retilen
cam numunelerine uygulanan sl ilemler sonucunda, yap ierisinde oluan kristal
fazlarn sodyum-kalsiyum-silikat (Na2Ca2(SiO3)3), (Na2CaSi3O8) veya volastonit
(CaSiO3) olduu tespit edilmitir. Elektron mikroskobu almalar, sodyumkalsiyum-silikat faznn hacim kristalizasyonu eklinde olutuunu, volastonit
faznn ise yzeyde kristalin tabaka oluturduunu gstermitir. Sodyum-kalsiyumsilikat faznn olutuu camlarda kristallenmenin balad scaklk 1023 K in
altnda iken volastonit faznn olutuu camlarn 1173 K civarnda kristallendii
grlmtr. Bu sonular, volastonit tipi camlarn kristallenmeye kar daha kararl
olduunu gstermitir [35].
3.3. Biyoaktif Cam Malzemelerin retimi
Biyoaktif cam retimi iin bilinen cam retim yntemleri kullanlmaktadr.
Hammaddeler saf olmaldr. Camn zellikleri, hammaddelere bal olarak
etkilenmektedir. Kartrma, ergitme (genellikle 1573-1673 K de), homojenletirme
ve cam ekillendirme, yabanc maddelerin karmasn engelleyerek ve uucu
bileenleri

kaybetmeksizin

yaplmaldr.

Cam

retimi

srasnda

eriyiin

kirlenmemesi iin, sadece platin veya platin alaml potalar veya eriyik cam
kullanlmaldr. Numuneler dkmle veya pskrtme dkmle oluturulabilirler.
Yumuatma tavlamas, biyoaktif cam bileimlerinin sl genleme katsaylarnn
yksek olmasndan dolay, 723-823 K arasndaki kritik scaklk aralnda
gereklemektedir.
Biyoaktif camlar yumuak ve kolay ilenebilir olmalar nedeniyle, kolay ekil
verilebilen malzemelerdir. leme amacyla standart takm tezghlar ve di
hekimliinde kullanlan malzemelerden yararlanlabilir. Eer kumlanm veya toz
halinde malzeme gerekiyorsa, eriyik suda soutulabilir. tme ve eleme
ilemlerinden nce ise, eriyik kolaylkla havada soutulabilmektedir [36].

27

3.4. Biyoaktif Cam Malzemelerin Kullanm Alanlar

Daha nce de belirtildii gibi, biyoaktif camlar, ar yk uygulamalarnda
kullanlamayacak derecede dk mekanik zellik deerlerine sahiptirler. Fakat,
dk

dayanm

gibi

yetersizlikler

biyoaktif

camlarn

kaplama

olarak

kullanlmalarna engel deildir. Biyoaktif cam, gmme implant, dk ykl veya

basma yklemesi yaplan paralarda toz eklinde veya kompozitlerde biyoaktif faz
olarak kullanlabilmektedirler. Biyoaktif camlarn, SiC seramiklerin kaplanmasnda
kullanlmas buna rnek olarak gsterilebilmektedir. SiC seramiklerin stn
mekanik zellikleri ve dk younluu, biyoaktif camlarn yzeylere balanma
yeteneiyle birletirildiinde, di tedavisinde ve ortopedide kullanlabilen
malzemeler retilmitir [37].
Aratrmalar belirli bir boyut aralndaki biyoaktif cam granllerinin, ene
kemiinde ortaya kan sorunlarda kullanldklarnda, bir ay iinde yeni kemik
oluumuna olanak saladklarn ortaya koymaktadr. Biyoaktif camlar, kemik
oluumunu salayan hcreleri harekete geirerek yeni kemik oluumu meydana
getirmektedirler [19,38].
Biyoaktif camlarn di hekimliinde ve yz kemiklerinin tedavisinde (gz ukurunu
evreleyen kemik gibi), yetersiz kemik hacimlerinin artrlmasyla implant
taklmasn kolaylatrmada ve kemiklerin yeniden yaplanmasnda kullanmlarna
ynelik youn almalar yaplmaktadr. Ayrca ar hassas dilerin biyoaktif
camlarn sulu zeltileriyle tedavisinin mmkn olduu bilinmektedir. Son
zamanlarda ise, biyoaktif camlarn bazik olmalar ve iyonik zellikleri sayesinde
az iinde mikrobik oluumlar engelledii ortaya kmtr. Buna ek olarak
biyoaktif camlarn, vcutta endotoksin salglanmas sonucu oluabilen atelenmeleri
de hafiflettii tespit edilmitir [39-51].

28

4. BYOSERAMKLER
4.1. Biyoseramikler ve zellikleri
Vcudun zarar grm paralarnn deiimi ve yeniden yaplandrlmas amacyla
kullanlan

seramik

maddeler,

biyoseramik

olarak

adlandrlmaktadr.

Biyoseramikler; korozyona dayankl, stn srtnme zelikleri olan, alerjik ve

kanserojen olmayan, dk younluklu inorganik maddelerdir. Biyoseramikler canl
organizma ile biyouygunluk zellii gstermektedirler [52].
Biyoseramikler; ortopedi ve di hekimliinde diz, kala ve kas deiimi, enenin
yeniden yaplandrlmas, ene kemiinin sabitletirilmesi ve omurga kemii
protezlerinde kemik dolgu maddesi olarak kullanlmaktadr.
Biyoseramikler doku ile etkileimlerine gre; biyoinert, biyoaktif ve biyobozunur
seramikler olmak zere ana gruba ayrlmaktadrlar. Biyoinert seramikler, canl
dokuyu deitirmeden doku ile mekanik bir ba yapmaktadrlar. Biyoaktif
seramikler, kemikle ya da canl organizmann yumuak dokusu ile kimyasal ba
yapma zellii gstermektedirler. Biyobozunur seramikler ise, biyolojik olarak
bozunarak zamanla doku ile yer deitirmektedirler [53]. Tablo 4.1 de
biyoseramiklerin snflandrlmalar ve rnekleri verilmitir.
Tablo 4.1: Biyoseramiklerin Doku ile Etkileimlerine Gre Snflandrlmalar ve
Biyoseramik rnekleri [53]
Biyoseramik tipi Doku ile etkileimi

Biyoseramik rnekleri

Biyoinert

Mekanik ba

Al, Zr, Ti oksitler

Biyoaktif

Kimyasal ba

HA, biyoaktif cam, cam seramikler

Biyobozunur

Yer deitirme

TCP (Trikalsiyum fosfat)

Bu snflandrmann kesin snrlar yoktur. rnein; biyoaktif bir seramik olan

hidroksiapatitin

gzenekli

formlar,

biyobozunur

29

zellik

gstermektedir.

Biyobozunur bir seramik olan trikalsiyum fosfat da tm kalsiyum fosfat yaplarda

olduu gibi, biyoaktif zellik tamaktadr.
4.1.1. Biyoinert Biyoseramikler
Biyoseramikler, insan vcudunda bulunan iyonlardan (Ca, K, Mg, Na, vs. ) ve
dk zehirlilik zellii gsteren iyonlardan (Zr&Ti) olumaktadr. Bu nedenle,
vcutla

uyum

salamaktadrlar.

nert

biyoseramikler,

fizyolojik

ortamda

bulunduklar uzun zaman dilimi ierisinde ok az kimyasal deiim gsterirler veya

hi kimyasal deiim gstermezler. Kimyasal veya mekanik bozunma gsterdikleri
takdirde, insan vcudunun doal dzenleyici mekanizmalar tarafndan kolayca
kontrol edilmektedirler [54].
ekil 4.1.de biyoinert seramiklerin doku ile etkileim mekanizmas grlmektedir.
Krn kemikte oluturduu boluk kan phts ile dolar. Kemikteki bolua implant
yerletirildiinde, orijinal doku implantn evresinde lifli yeni bir doku oluturur.
Oluan doku, orijinal dokudan implant ayrr ve kemiin iine gelierek, kemik ile
mekanik bir ba oluturur [55].

ekil 4.1: Biyoinert Seramiklerin Doku ile Etkileim Mekanizmas [55]

Biyoinert seramikler, alminyum oksit (Al2O3) ve zirkonyum oksit (ZrO2) olmak
zere ikiye ayrlmaktadrlar. Alminyum oksit, yksek younluk ve yksek safla
(> % 99.5) sahip olmas, korozyon direnci, yksek dayanm ve yksek

30

biyouyumluluk zelliklerinden dolay kala protezlerinde ve di implantlarnda

yaygn

olarak

kullanlmaktadr

[5].

Kala

eklem

protezinde

Al2O3

biyoseramiklerinin tercih edilmesinin bir dier nedeni ise, kullanm mrlerinin

uzun olmasdr. Alminyum oksit seramiinin kemik dolgu malzemesi olarak
kullanlmasnda ise, biyouygunluk ve mekanik zelliklerinin iyi olmas balca
etkenlerdir [56].
Zirkonyum oksit de, alminyum oksit (almina) gibi, bulunduu fiziksel ortam
zerinde inert etki gstermektedir. Zirkonyum oksit, uyluk kemii protezlerinde
baaryla

kullanlmaktadr.

Ancak,

uygulamalarnda

baz

problemlerle

karlalmaktadr. Bu problemler; malzemenin vcut svs nedeniyle zamanla

gerilme direncinin azalmas ve kaplama zelliklerinin zayf olmasdr [5].
4.1.2. Biyoaktif Biyoseramikler
Hidroksiapatit ve biyoaktif cam-seramikler, biyoaktif seramiklere rnek olarak
verilmektedir. Biyoaktif seramikte, doku ile seramik arasnda kimyasal ba
olumaktadr. Biyoaktif seramikler; blok, gzenekli ve granl eklindedir ve kemik
dolgu malzemesi olarak kullanlmaktadr. Ancak, bu malzemelerin mekanik
krlganl ortopedik cerrahi iin zayf noktadr [56].
Bir kalsiyum fosfat bileii olan Hidroksiapatit (HA), kemik ve dilerdeki mineral
yaplarla ayn kompozisyondadr. HA [Ca10(PO4)6(OH)2] vcuda yerletirildii
zaman, kimyasal zellikleri sayesinde, mkemmel bir ekilde uyum salar. Kemik
ve HA implantlar arasnda kuvvetli bir ba oluur. Yaplan alma sonularna
gre, zellikle dolgu malzemesi olarak kullanlan saf HA malzemesi olduka
baarl olmutur [57].
Hidroksiapatitin son zamanlardaki yaygn ve baarl kullanm, byk oranda ince
ve yzey reaktif kaplamalarn eitli protezlere ve implantlara uygulanmasndan
ibarettir. Hidroksiapatit seramiklerin bir baka kullanm alan ise, iskelet sisteminde
gerekleen ve santimetre leinde boluklar olarak adlandrlan byk
kemiklerdeki hasarlarn tedavisidir [58].
Yang ve . A. [59], slak kme yntemiyle hidroksiapatit/kalsiyum slfat anhidrit
(HAP/CSA) tozlar hazrlamlardr. HAP/CSA seramikleri, 1273

K de

sinterlenmi ve 310 K de sitrik tampon zeltisinde bozundurulmutur. X-nlar

31

analizleri, seramik tabakann HAP ve CSA dan olutuunu gstermitir. Elektron

mikroskobu analizlerinde ise, birlemi CSA partikllerinin kk boyutlu HAP
partiklleri tarafndan sarlm olduu gzlenmitir. Sonu olarak, HAP/CSA
seramiklerinin gzenekli biyoseramikler olarak kullanlabilecei saptanmtr [59].
4.1.3. znebilen (Biyobozunur) Biyoseramikler
Biyolojik olarak paralanabilen maddeler biyobozunur, biyogeriemilebilir veya
biyoabsorblanabilir madde olarak isimlendirilmektedir. Biyobozunur seramiklere
rnek olarak trikalsiyum fosfat (TCP) [Ca3(PO4)2 ] gsterilebilir [60].
Trikalsiyum fosfat (TCP) seramikleri, ortopedik kaplamalar ve di implantlarnda,
yz kemiklerinde, kulak kemiklerinde, kala ve diz protezlerinde kemik tozu
olarak 20 yl akn bir sredir kullanlmaktadr [5]. ekil 4.2. de biyobozunur
seramiklerin doku ile etkileim mekanizmalar grlmektedir.

ekil 4.2: Biyobozunur Seramiklerin Doku ile Etkileim Mekanizmas [61]

Kemikte krn oluturduu boluk kan phts ile dolar. Kemikteki bolua implant
yerletirildiinde orijinal doku ve implant arasnda biyoaktif bir ara yzey oluur.
Biyoaktif ara yzeyin zellii, doal doku gibi zamanla deimesidir. Bu deiim
yeterince hzl olduunda, implant znr ya da bozunur ve doku ile yer deitirir
[61].

32

4.2. Biyoseramik Malzemelerin retimi

Biyoaktif seramiklerin, dahil olduklar snfa gre farkl zelliklere sahip
olmalarnn yan sra, retim yntemleri de birbirinden farkl olabilmektedir.
Tek kristal almina, bir elektrik ark veya oksihidrojen alevinden yavaa ekilen
bir ekirdek kristalin yzeyine ince almina tozlarnn beslenmesi ile ergimi toz
paracklar halinde retilmektedir. Almina retiminde ounlukla, balang
malzemesinin zelliklerine bal olarak, 1873-2073 K de preslenmi ve
sinterlenmi ok ince taneli polikristal -alminadan yararlanlrken, baz di
implantlar tek kristal safirden yaplmaktadr. Sinterleme esnasnda az miktarda
MgO (< % 0.5) eklenmesi sinterlemeyi kolaylatrmakta ve tanelerin ar
bymesini engellemektedir [62,63].
Hidroksiapatitin retiminde ise, eitli dk scaklk metodu uygulanmaktadr.
CaCO3 tan meydana gelen doal gzenekli malzemeler, hidrotermal koullarda
(523

K,

24-48

saat)

mikroyapda

bir

hasara sebep

olmadan

HA

dnebilmektedirler. Gzenekli HA yaps, hidrotermal scak presle de elde

edilebilmektedir [64].
4.3. Biyoseramik Malzemelerin Kullanm Alanlar
Seramikler tabiatlarnda var olan gevreklik nedeniyle, ekillendirilmeleri daha kolay
olan metallere ve polimerlere kyasla, biyomalzeme olarak daha ge kullanlmaya
balanmlardr. Seramiklerin implant olarak daha az kullanlmalar, kemiin % 43
n oluturan hidroksiapatitin, seramiklerin de genel olarak ierdikleri bir malzeme
olmas gereiyle tezat tekil etmektedir. Son zamanlarda seramiklerde gerekleen
ve krlma tokluunda bariz bir gelimeyi de ieren ilerlemeler, seramiklerin
biyomalzeme olarak kullanlma oranlarn artrmaktadr.
Seramikler ve camlar ila sanayinde, hastalklarn tehisinde kullanlan cihazlarn
yapmnda, termometrelerde, gzlklerde, laboratuarlarda kullanlan seramik
eyalarda

ve

endoskopi

fiber-optiklerde

uzun

yllardr

kullanlmaktadr.

Biyoseramikler ise, tpta, metal implantlar ve eitli biyopolimerler kadar geni bir
kullanm alanna sahip olmasalar da, 30 yl akn bir sredir dikkat ekmektedirler
ve artk belirli uygulamalarda, zellikle de ortopedi ve di hekimliinde

33

kullanlmaktadrlar. Biyoseramikler, kas-iskelet sistemindeki sert dokular tamir

etmek (kemik, di, eklemler gibi), sert ve yumuak dokular bytmek amacyla
kullanlmaktadrlar. Granl ve toz halindeki biyoseramikler ise boluklar
doldurmak iin kullanlmaktadr [4,6].

34

5. BYOAKTF CAM-SERAMKLER
5.1. Biyoaktif Cam-Seramikler ve zellikleri
Cam-seramik, kristallenmeye uygun camlarn kontroll kristallenmesi ile retilen
ok kristalli bir malzemedir. Tbbi amalarla kullanlmak zere tasarlanan ve doku
ve/veya kemiklerle tepkimeye girerek kuvvetli balar oluturan kullanm alan
zellemi cam-seramikler ise, biyoaktif cam-seramikler olarak bilinmektedir.
Cam-seramiklerin implant olarak kullanlmalarn salayan en nemli etken
biyoaktiflikleridir. Gnmzde, apatit kristal faz ieren cam-seramikler gibi
biyoaktiflik

zellii

ok

iyi

cam-seramikler

gelitirilmitir.

Bu

nedenle

aratrmaclar, zellikle malzemelerin dayanmn artrmak ve kolay ekil

alabilmeleri iin, ilenebilirliklerini artrmaya ynelmilerdir [65].
Bir baka yaklam ise, bileime cam-seramikte mika tipi kristaller olumasn
salayacak elerin ilave edilmesidir. SiO2-Al2O3-CaO-MgO-Na2O-K2O-P2O5-F
sisteminin temel olarak alnd bir almada, nce Ca10(PO4)6(F/OH)2 gibi apatit
kristalleri gelitirilmi, sonra (Na/K)Mg3AlSi3O10F2 gibi florflogopit tipi mika
kristalleri ortaya kmtr. Mika kristallerinin varl, cam-seramiin ilenebilirlik
zelliini artrmaktadr ve rnein, ameliyat srasnda gerekli grlrse cerrah
tarafndan malzemede istenilen deiikliklerin yaplmasna imkn salamaktadr
[66].
Magnezyum

alminasilikat

biyoaktif

cam-seramiklere,

ekirdeklenmeyi

gerekletirmek zere TiO2 ilave edilerek, mekanik mukavemeti 350 MPa gibi
yksek bir deere kartlabilmektedir. Farkl bir ynelim ise, birbirine kenetlenen
Ca3(PO4)2 ve spinel (MgAl2O4) kristallerini ieren kompozit yaplar hazrlamaktr.
Bu tr cam-seramikler implant olarak kullanldklarnda, fosfat faz kemik
oluumunu harekete geiren bir etken olarak grev yapar. Kemik byk oranda
fosfat fazn yerini alr [18,67].

35

Gross ve . A. [18], dk alkali ieren (a. % 0.5) SiO2 esasl biyoaktif camseramiklerin de kemie balandklarn gstermilerdir. Az miktarda Al2O3, Ta2O5,
TiO2, Sb2O3 ve ZrO2 kemie balanmay gerekletirmektedir [18].
Tbbi amalarla kullanlanlar arasnda en nemli biyoaktif cam-seramik, apatit ve
volastonit (CaOSiO2) kristalleri ve kalnt CaO-SiO2ce zengin cam matristen
oluan fazl silika fosfat malzemesidir. Bu malzemeye Yamamuro [65] ve
Kokubo [66] tarafndan apatit/volastonit (A/W) cam-seramik ismi verilmitir.
Biyoaktif A/W cam-seramii mkemmel mekanik zelliklere sahiptir ve kemik ile
olduka yksek bir ara yzey ba mukavemeti oluturmaktadr. Tablo 5.1. de
eitli biyoaktif cam-seramik sistemlerinin kimyasal bileimleri ve ierdikleri kristal
fazlar grlmektedir. Tablodan da grld gibi, biyoaktif cam-seramikler,
geleneksel cam-seramik sistemlerine gre daha fazla CaO ve daha az SiO2
iermektedir. Al2O3 ise biyoaktif cam-seramiklerde ya hi kullanlmamakta ya da
miktar ok dk tutulmaktadr. Biyoaktif cam-seramiklerde genellikle P2O5
ekirdeklendirici olarak kullanlmaktadr ve oran geleneksel cam-seramiklerde
ekirdeklendirici olarak kullanlan TiO2 ye gre ok daha yksektir. zellikle
apatit kristal fazna sahip biyoaktif cam-seramik malzemeler retebilmek amacyla,
P2O5 ierii % 30 ve hatta % 40 n zerine kartlabilmektedir.
Silika oksit ierii yksek olan bileimler biyoinert davran sergiler ve canl doku
ile implant ara yzeyinde lifli kapsl oluumuna neden olurlar. Kalsiyum deriimi
dk olan malzemeler tekrar emilebilen malzemelerdir ve implantasyondan 10-30
gn sonra tamamen yok olurlar [17].
45S5 biyoaktif camndan, biyoaktif cam-seramik oluturmak iin, bir miktar SiO2
in arlka % 5-15 B2O3 ile deitirilmesi ve CaO yerine % 12.5 CaF2 ilavesi veya
kristal faz miktarnn kristalizasyon artlarnn deitirilmesiyle artrlmas,
malzemenin kemikle balanma zelliini ok fazla etkilemez [21,62]. Dk
miktarlarda titanyum, tantal, zirkonyum ve antimon eklenmesi de malzemenin
kemikle ba oluturabilme yeteneini azaltr [18,19].

36

Tablo 5.1: Biyoseramik Malzemelerin Bileimleri [53]

Bileim

Biyocam

Cam-Seramik

Cam-Seramik

Cam-Seramik

Cam-Seramik

(a. %)

45S5

Ceravital1

Cerabone2

Ilmaplant3

Bioverit4

Na2O

24.5

5-10

4.6

3-8

K2 O

0.5-3.0

0.2

3-8

MgO

2.5-5.0

4.6

2.8

2-21

CaO

24.5

30-35

44.7

31.9

10-34

Al2O3

8-15

SiO2

45.0

40-50

34.0

44.3

19-54

P2O5

6.0

10-50

16.2

11.2

2-10

CaF2

0.5

5.0

3-23

B2O3

Faz

Cam

Apatit

Apatit, -

Apatit, -

Apatit,

volastonit

volastonit

flogopit

Tablo 5.2. de insan kemiinin ve eitli biyoseramiklerin mekanik zellikleri

verilmitir. Genel dnce, implant malzemelerin mekanik zelliklerinin, kemiin
yerini alabilecek deerlere sahip olmasdr. mplant malzeme, zerine uygulanacak
yklemeyi karlayacak zellikte olmaldr. Biyoaktif seramiklerin mukavemetleri,
biyoinert malzemelere kyasla olduka dktr. En yksek basma mukavemetini
HA biyoaktif seramik ve A/W biyoaktif cam-seramik malzemeler sergilemektedir.
Fakat, eme mukavemeti ve krlma tokluu asndan, bu malzemelere kyasla ok
daha stn zelliklere sahip, biyoaktif ZrO2 seramikler retilebilmektedir. Yksek
ekme mukavemetine ve dk Young modlne sahip biyomalzemeler retmek
iin ise, biyoaktif seramik-biyopolimer kompozit sistemlerinden yararlanlmaktadr.
Bu malzemelerin elastikiyeti kemiinkine yakndr. Bu kompozit malzemeler
dikkate alnmad takdirde, tablodan grld gibi kemie en yakn mekanik
zelliklere 45S5 sahiptir [68-70].

Dk alkali oranna sahip cam-seramik,

Tamamen organik malzemelerden yaplan cam-seramik,
3
Ayn kristalin fazlardan oluan cam-seramik,
4
% 23e kadar CaF2 ieren cam-seramik.
2

37

Tablo 5.2: Biyoseramiklerin Mekanik zellikleri [53,71]

zellik

Younluk

Biyocam

HA

Cam-

Cam-

Cam-

Cam-

45S5

Seramik

Seramik

Seramik

Seramik

Seramik

Ceravital

A/W

Ilmaplant

Bioverit

Kemik5

2.66

3.16

3.07

2.8

1.7-2.0

460

600

680

500

460

500-103

500

1080

500

130-180

110-140

115-200

215

160

100-160

35

80-110

100-150

218

70-88

3-30

1.0

2.0

2.5

0.5-1.0

2-12

-3

(g.cm )
Vickers
Sertlii (Hv)
Basma
Mukavemeti
(MPa)
Eme
Mukavemeti
(MPa)
Elastisite
(Young)
Modl
(GPa)
Krlma
Tokluu
(MPa.m1/2)

5.2. Biyoaktif Cam-Seramik Sistemleri ile lgili Yaplm Olan almalar

Filho ve . A. [72], 45S5 biyoaktif camndan biyoaktif cam-seramik retmitir.
retilen biyoaktif cam-seramiklerde oluan kristal fazn kombeit (Na2Ca2Si3O9)
olduu belirlenmitir. Yaplan analizler sonucunda, yapay vcut svsnda 20 saat
kalan numunelerden, % 60 n zerinde kristallenme gsteren numunelerde amorf
kalsiyum fosfat filminin olutuu, % 60 n altnda kristallenme gsteren
numunelerde HCA oluumu grlmtr. Yapay vcut svs iinde 40 saatten fazla
kalan numunelerden % 60 dan fazla kristallenme gsteren numunelerde kaln bir
HCA tabakasnn olutuu grlmtr. 45S5 biyoaktif camndan retilen biyoaktif
cam-seramik numunelerinde oluan HCA tabakasnn oluum hznn, apatitvolastonit (A/W) cam-seramik numunelerinde tespit edilen hzdan 7 kat daha fazla
olduu belirlenmitir [72].

Dk deerler sngersi kemik iin, yksek deerler youn kemik iindir.

38

Lin ve . A. [73], bileimi % 12 Na2O, % 28 CaO, % 50 SiO2 ve % 10 P2O5 olan

biyocam-seramik malzemeler hazrlamlardr. almalar sonucunda, en iyi
ekirdeklenme scaklnn 1003 K ve sresinin 50 dakika olduu belirlenmi, en iyi
kristallenme scaklnn 1173 K ve sresinin 50-70 dakika olduu belirlenmitir.
Biyocam-seramik numunelerinde oluan kristal fazlarn -Ca2P2O7 (- kalsiyum
difosfat) ile devitrit (Na2Ca3Si6O16) olduu ve ortalama kristal tane boyutunun 30
m olduu tespit edilmitir. retilen biyoaktif cam-seramik numunelerine
uygulanan, nokta eme ve basma mukavemeti testleri sonucunda, kristalin hacim
fraksiyonunun artmasyla, mukavemetin artt sonucuna varlmtr. Ayrca,
retilen numuneler implant olarak farenin kol kemiine yerletirilmitir. Yaplan
analizler sonucunda, implant evresinde doku geliimi grlm ve herhangi bir
enfeksiyon ya da patolojik bir hastalk gzlenmemitir. Sonu olarak, retilen
biyoaktif cam-seramiklerin biyouyumluluunun ok yksek olduu tespit edilmitir
[73].
Toz haline getirilmi camn kontroll yzey kristallenmesi prensibine dayanarak,
Kokubo [66] arlka % 34 SiO2, % 44.7 CaO, % 16.2 P2O5, % 4.6 MgO ve % 0.5
CaF2 bileiminden bir apatit-volastonit (A/W) cam-seramik gelitirmitir. Cam tozu
1103 K de tam olarak younlatrlm, oksiflorapatit [Ca10(PO4)6(O,F2)] 1143 K
ve volastonit 1173 K de scakla maruz braklarak keltilmitir. Sonuta
atlaklar ve gzenekleri olmayan bir biyoaktif cam-seramik elde edilmitir. Xnlar difraksiyon yntemi ile yaplan tetkikler sonucunda, biyoaktif camseramiin arlka yaklak % 38 ini apatit, % 34 n volastonit kristalleri ve %
28 ini cams matrisin oluturduu grlmtr. Byle bir mikroyapya sahip bir
biyoaktif cam-seramiin mekanik zelliklerinin, saf biyoaktif camn mekanik
zelliklerinden ok daha stn olduu aka ortadadr. Bu nedenle, yke dayanml
implant olarak kullanlmaya daha uygundur.
Kokubo

[66],

A/W

cam-seramiin

biyoaktifliini

niteleyen

tepkime

mekanizmasnda, Ca2+ iyonlarnn, numunedeki yksek CaO ieriinden dolay,

yapay vcut svs ierisinde eridiini gzlemlemitir. Sonu olarak, vcut svsnda
Ca2+ younluu artmtr. Biyoaktif cam-seramiin yzeyindeki Si-OH gruplar,
apatit

ekirdeklenmesinin

gereklemesi
2+

iin

ideal

alanlardr.

Apatitin

ekirdeklenmesinden sonra, Ca iyonlar ve fosfat gruplar ihtiyac vcut svsndan

39

ktle aktarmyla giderilir. Bu biyoaktif cam-seramiklerde, biyocamdaki gibi bir

SiO2 jel tabakasnn oluumu gzlenmemitir.
A/W cam-seramik, Yamamuro [65] tarafndan omurga kemii protezi olarak, uyluk
kemii tedavisinde ve hasarl kemiklerde dolgu malzemesi olarak ortopedik
amalarla kullanlmtr. 1991 ve 1996 yllar arasnda A/W cam-seramik on binin
zerinde hastada baaryla kullanlmtr. A/W cam-seramik, fiziksel zellikleriyle
seramik-matris kompozitlere gzel bir rnek tekil etmektedir [74].
Kokubo ve . A. [75], bileimi % 4.6 MgO, % 44.9 CaO, % 34.2 SiO2, % 16.3
P2O5, % 0.5 CaF2 olan karmdan cam-seramik malzemeler retmilerdir. G,
preslenmi camlarn 1023 K de tavlanmasyla, A, preslenmi camlarn 1143 K e
stlp 4 saat bekletilmesiyle; A-W, camlarn 1323 K e stlp 4 saat
bekletilmesiyle; A-W-CP, camlarn 1473 K e stlp 4 saat bekletilmesiyle
hazrlanmtr. Yaplan almalarn sonucunda; G nin amorf yapya sahip olduu,
A nn oksi ve florapatit kristallerinden, A-W in apatit ve -volastonit
kristallerinden, A-W-CP nin ise byk miktarda volastonit kristallerinden olutuu
tespit edilmitir. G ve A numunelerinin gzeneklilii 0, A-W ve A-W-CP
numunelerinin ise % 0.7 olarak bulunmutur. retilen numunelerin, G<A<A-W<AW-CP srasna gre eilme dayanm, krlma tokluu ve Young modlnn artt
belirlenmitir. Apatit ieren cam-seramiklerin yksek mekanik dayanmlarnn, volastonit kristallerinin kmesine bal olduu grlmtr. Biyoaktif cam ve
cam-seramik numunelerinden kalsiyum ve silisyum iyonlarnn zlmesinin,
yzeylerinde apatit tabakasnn oluumunda nemli rol oynad belirlenmitir [75].
Ayrca, Kokubo ve . A. [76], retilen cam ve cam-seramik numunelerinin yapay
vcut svs iindeki davranmlarn incelemek amacyla yukarda belirtilen
numunelere ilaveten, bileimi % 3.6 MgO, % 40.4 CaO, % 33.2 SiO2, % 16.5 P2O5,
% 6.3 Al2O3 olan cam tozlarndan cam-seramik A-W(Al) numunesi retmilerdir.
retilen A-W(Al) numunesinde apatit faznn olutuu saptanmtr. Yapay vcut
svs ierisinde bekletilen cam G, cam-seramik A ve A-W de Ca ve Si
deriimlerinde byk bir art ve P deriiminde byk bir azalma grlmtr.
Bununla birlikte, biyoaktif olmayan cam-seramik A-W(Al) numunesinde herhangi
bir deriim deiimi grlmemitir. Bu sonular, biyoaktif cam ve camseramiklerden Ca ve Si iyonlarnn znmesinin, yzeylerinde apatit tabakasnn
olumasnda nemli bir rol oynadn gstermitir [76].
40

Salinas ve . A. [77], % 40 CaO, % 34.5 SiO2, % 16.5 P2O5, % 8.5 MgO ve % 0.5
CaF2 bileiminden cam ve cam-seramik numuneleri retmi ve numunelerin
biyoaktiflik zelliini incelemilerdir. Biyoaktivite testlerinde cam numunelerinin
yzeyinde kalsiyum-fosfata zengin bir tabaka olutuu grlmtr. Apatit, diopsit
(CaMgSi2O6), altosit [Mg2(PO4)(OH,F,O) ve akermanit (Ca2MgSi2O7) fazlarn
ierdii belirlenen cam-seramik numunelerinin biyoaktif olmad, ancak HCl ile
kimyasal ileme tabi tutulan cam-seramik numunelerinin yzeylerinde apatit
tabakas olutuu grlmtr [77].
% 19-52 SiO2, % 12-33 Al2O3, % 5-15 MgO, % 9-30 CaO, % 3-10 K2O/Na2O, %
0.5-7 F- ve % 4-24 P2O5 sistemi kullanlarak, ilenebilir biyoaktif cam-seramik
numuneleri Hland ve . A. [78] tarafndan retilmitir. retilen numuneler, yapay
vcut svs ierisine ve domuzun bacak kemiine yerletirilmi ve biyoaktiflik
zellikleri incelenmitir. Yaplan almalar sonucunda, cam-seramik ile kemik
arasnda kalsiyum-fosfata zengin 5-10 m kalnla sahip ara bir yzey tabakasnn
olutuu gzlenmitir. Ayrca, retilen numunelere ameliyat srasnda cerrah
tarafndan kolaylkla ekil verilebilmesinin de byk bir avantaj olduu
belirlenmitir [78].
Bobkova ve . A. [79], gzenekli cam-seramik implantlarn retmek iin kpk
poliretan kullanmlardr. K2O-CaO-P2O5-Al2O3-SiO2-F- sistemini kullanarak
gzenekleri 300-500 ve 600-700 m olan cam-seramik malzemeler retmi, retilen
numunelere kimyasal, toksikolojik-hijyenik ve biyolojik testler uygulamlardr.
retim; cams yapnn oluturulmas, camn tlmesi, cam slipin hazrlanmas,
polimerin slipe muamele edilmesi, fazla slipin uzaklatrlmas, ara rnn
kurutulmas ve ara rne sl ilem uygulanmas kademelerinden olumaktadr. Xnlar analizi sonularna gre rnde fosfat miktar fazla olduu iin kemiklerde
kullanmnn uygun olduu grlmtr. Elektron mikroskobu analizleri sonucunda,
gzenek miktarnn kemie giri iin uygun olduu sonucuna varlmtr. Yapay
vcut svs analizlerinde, cam-seramiin 7. gnde vcuda verilebilecek ve dokuya
uyum salayabilecek aktiflikte olduu grlmtr 14. gnde cam-seramiin
evresinde bir kemik malzemesinin olutuu gzlenmi, 21. gnn sonunda
malzeme tamamen dokuya uyum salayabilecek ve zarar grm yerleri
onarabilecek hale gelmitir [79].

41

Bileimleri, % 7.9-14.5 MgO, % 33.9-40.5 CaO, % 29.3-36.65 SiO2, % 15-22.3

P2O5 arasnda deien cam-seramik numuneleri, bileimin kristalizasyon davranm
zerine etkisini incelemek amacyla Shyu ve . A. [80] tarafndan hazrlanmtr.
Apatit kristallenme scaklnda, MgO ve SiO2 in kristalizasyon scakln
artrd; fakat, MgO in daha etkili olduu, P2O5 ve CaO in kristalizasyon
scakln azaltt; fakat, P2O5 in daha etkili olduu grlmtr. Apatitin
ekirdeklenme scaklnda, oluan ekirdek says arttnda kristalizasyon
scaklnn azald saptanmtr [80].
Marghussian ve . A. [81], MgO-CaO-SiO2-P2O5 sisteminde P2O5 ve SiO2
miktarndaki deiimlerin, cam-seramiklerdeki kristallenme davran, mekanik ve
biyoaktiflik zellikleri zerindeki etkilerini incelemilerdir. Bileimleri, % 34.243.2 SiO2, % 44.9 CaO, % 4.6 MgO, % 7.3-16.3 P2O5 arasnda deien camseramik malzemeler hazrlanmtr. P2O5 miktarnn azaltlmas ve SiO2 miktarnn
artrlmasyla DTA erilerinde apatit kristallenme piklerinin kaybolduu, volastonit
piklerinin deimedii grlmtr. Baz numuneler, zayf ekzotermal etkileri
belirlemek iin 1473 K de 4 saat bekletilmitir. Bu ekilde sl ilem uygulanm
numunelerde yeni bir kristal faz (vitlokit) (-3CaO.P2O5) belirlenmitir. P2O5
miktar azaltldnda, eilme dayanm ve krlma tokluu deerlerinin artt
grlmtr. P2O5 miktarnn azalmas buna karn SiO2 miktarnn artmas ile
beraber yzeydeki apatit faznn azald, volastonit faznn ise artt saptanmtr.
Yaplan FTIR analizleri sonucunda, retilen numunelerde yapay vcut svsnda
bekletildikten sonra P-O balarnn, yani yzeyde ince bir apatit fazn olutuu
belirlenmitir. retilen numuneler ierisinde volastonit miktar en yksek olan camseramik malzemenin eilme dayanm (36,6 MPa) ve krlma tokluu (2,74
MPa.m1/2) deerlerinin de dier numunelerden daha iyi olduu tespit edilmitir.
Yaplan almann sonucunda, P2O5 miktarnn daha da azaltlmas, ya da tamamen
yok edilmesinin eilme dayanm ve krlma tokluu deerlerini artrabilecei
kansna varlmtr [81].
Bileimi % 48.7 SiO2, % 16 Al2 O3, % 17.4 MgO, % 6.4 Na2O/K2O ve % 11.5 F

olan karmdan Hland ve . A. [82] cam-seramik numuneleri hazrlamtr.

Elektron mikroskobu almalarnda, zamana ve scakla bal olarak, flogopit
[KMg3(Si3 Al)O10(F,OH)2] kristallerinin bymeye devam ettii ve bir araya gelerek
kristal blgeleri oluturduklar grlmtr. Yaplan almalar, 1273 K in altnda
42

kristal faz kmesi olmadn ve bu nedenle faz ayrlmasnn, yeni flogopit

kristallenmesi iin ekirdeklenme ilemi olduunu gstermitir [82].
Brmer ve . A. [83], 1970 lerin balarnda, SiO2-CaO-P2O5 sisteminden biyoaktif
cam-seramikler elde etmilerdir. Ana kristal faz apatit olan ve SiO2-CaO-MgONa2O-K2O-P2O5 esasl eitli biyoaktif cam-seramikler gelitirilmitir. rnein;
arlka % 46.2 SiO2, % 4.8 Na2O, % 2.9 MgO, % 27.5 CaO, % 0.4 K2O, % 18.2
P2O5 ieren bir sistemin biyoaktiflii Gross [67] ve . A. tarafndan baaryla test
edilmitir. Bu biyoaktif cam-seramikler orta kulak cerrahisinde kullanlmaktadr
[84].
Gebhardt ve . A. [85], bileimi % 3.2 Na2O, % 3.2 K2O, % 17.4 MgO, % 16
Al2O3, % 48.7 SiO2 ve % 11.5 F- olan karmdan cam-seramik elde etmilerdir.
Elektron mikroskobu almalar sonucunda, yap ierisinde oluan mika
kristallerinin yaygn bir dalm gsterdii ve 1:1 orannda % 5 lik HF ve % 20 lik
HNO3 zeltilerine batrlan numunelerde faz ayrlmas gzlenmedii saptanmtr
[85].
Xiang ve . A. [86], bileimleri % 40.2-57.3 SiO2, % 8.1-11.5 Al2O3, % 10.3-14.8
MgO, % 11.4-16.4 NaF, % 0-3 CaF2, %0-18.9 CaO ve % 0-8.1 P2O5 arasnda
deien karmlardan

biyocam-seramik

malzemeler

retmilerdir.

Yaplan

almalar sonucunda, CaO ve P2O5 ilavesiyle florapatit kristal piklerinin artt

belirlenmitir. CaF2, CaO, P2O5 in varl, numunelerin Vickers mikrosertlik ve
krlma tokluu deerlerinin artmasna neden olmutur. Biyoaktivite testi
sonucunda, ine eklinde florapatit ieren cam-seramiklerin ok iyi biyoaktif
zellie sahip olduu tespit edilmitir [86].
Agathopoulos ve . A. [87], bileimleri % 40.36-42.51 SiO2, % 1.12-2.00 Al2O3, %
3.41-4.1 B2O3, % 29.86-31.82 CaO, % 9.2-13.64 MgO, % 0-3.24 P2O5, % 4.44-4.87
Na2O, % 4.44-6.14 CaF2 arasnda deien cam numunelerinden sinterleme
yntemiyle akermanit cam-seramiklerini baaryla retmilerdir. Cams yapnn
kararlln artrd iin, P2O5 ilavesi ile numunelerin sinterlenme hznn artt
grlmtr. retilen numunelerin, biyoaktiflik zelliinin ok iyi olmas, beyaz
renge sahip olmalar, sertliklerinin di minesi ile ayn olmas ve titanyum,
zirkonyum gibi dier biyomalzemelerin yzeyini kaplayabilme zellikleri

43

nedenleriyle, tbbi uygulamalarda baaryla kullanlabilecekleri tespit edilmitir

[87].
ElBatal ve . A. [88], bileimleri % 30-55 SiO2, % 19.5-28 CaO, % 6-7 P2O5, %
19.5-24.5 Na2O ve % 0-15 B2O3 arasnda deien karmlardan biyoaktif camseramik malzemeler retmilerdir. X-nlar analizleri sonucunda, retilen
biyocam-seramik numunelerinde sodyum kalsiyum silikat fazlar saptanmtr. Bu
fazlara ek olarak B2O3 katlan numunelerde kalsiyum borat (CaNa3B5O10) faz, %
55 SiO2, % 19.5 CaO, % 6 P2O5, % 19.5 Na2O ieren cam-seramik numunesinde ise
kalsiyum fosfat (Ca4P6O19) ve kalsiyum silikat (volastonit, CaSiO3) fazlar
belirlenmitir. Elektron mikroskobu almalarnda, retilen biyocam-seramik
numunelerinin yksek kristaliniteye sahip olduu; ayrca, B2O3 n eklenmesinin
kristaliniteyi arttrd gzlenmitir. Cam ve cam-seramikler, yapay vcut svsndan
ktktan sonra elektron mikroskobu analizi uygulanm ve tm numunelerin
yzeyinde apatit tabakasnn olutuu tespit edilmitir [88].
Chen ve . A. [89], bileimi % 5-8 K2O, % 10-13 MgO, % 5-11 Al2O3, % 6-10
B2O3, % 48-53 SiO2 ve % 8-10 MgF2 olan karmdan cam-seramik numuneleri
retmilerdir. Ayrca, cam-seramik yapsnda florapatit kristallerinin oluabilmesi
iin karma deiik miktarlarda CaO ve P2O5 ilave edilmitir. X-nlar analizi
sonucunda, numunelerde florflogopit ve florapatit fazlarnn olutuu tespit
edilmitir. Florflogopit kristallerinin florapatite gre daha yksek scaklklarda
silikata zengin faz iinde kt grlmtr. Florapatit kristalleri fosfata
zengin faz iinde ilk olarak ekirdeklenmitir. Florflogopit ve florapatit ieren
numunelerin ilenebilirlik zelliinin iyi olmas ve yksek biyoaktiviteye sahip
olmalar nedeniyle, implant olarak kullanma uygun malzemeler olduu sonucuna
varlmtr [89].
Salama ve . A. [90], diopsit, florapatit [Ca5(PO4)3F] ve Ca-Tschermak
(CaAl2SiO6) sistemine dk oranlarda Na2O, B2O3 ve TiO2 katarak, bileimleri %
37.22-46.67 SiO2, % 0-8.16 Al2O3, % 15.48-20.1 MgO, % 26.65-33.32 CaO, % 04.36 P2O5 ve % 0-1.46 CaF2 arasnda deien karmlardan biyoaktif cam-seramik
numuneleri retmilerdir. Yaplan almalar sonucunda, Na2O, B2O3, TiO2 ilave
edilen numunelerin yksek biyoaktiviteye sahip olduklar belirlenmitir. Na2O,
B2O3 ve TiO2 ilavesi yaplmayan numunelerin, (Al2O3 iermeyen ve % 1.34 Al2O3
ieren numuneler) yzeylerinde apatit tabakasnn olutuu; ancak, yksek miktarda
44

Al2O3 ieren numunelerin yzeylerinde apatit tabakasnn olumad tespit

edilmitir. retilen numunelerin sertliklerinin 6924-8055 MPa, sl genleme
katsaylarnn 72x10-7-105x10-7 K-1 ve younluklarnn da 2,78-2,94 g/cm3 arasnda
deitii saptanmtr [90].
Ni ve . A. [91], MgO:SiO2 oran 2 olacak ekilde magnezyum nitrat hekzahidrat
(Mg(NO3)2.6H2O) ve SiO2 kullanarak sol-jel metoduyla forsterit (Mg2SiO4)
biyoaktif camlar hazrlamlardr. Bu tozlardan sinterlenme yntemiyle forsterit
cam-seramikleri retilmitir. Sonular, eilme dayanm (203 MPa) ve krlma
tokluu (2,4 MPa.m1/2) deerlerinin hidroksiapatit seramiklerinden daha yksek
olduunu gstermitir. Yaplan analizler sonucunda, forsterit seramiklerinin, stn
mekanik zelliklere ve yksek biyouyumlulua sahip olduu ve ar doku
ypranmalar iin uygun olduu grlmtr [91].
Hland ve . A. [92] tarafndan, bileimi % 61.5 SiO2, % 9.4 Al2O3, % 9.2 Na2O,
% 7.7 K2O, % 6 CaO, % 0.5 ZrO2, % 0.2 TiO2, % 1.9 P2O5, % 0.3 CeO2, % 0.5
LiO2, % 0.3 B2O3 ve % 2.5 F- olan karmdan apatit ieren cam-seramik
malzemeler retilmitir. Elektron mikroskobu almalar sonucunda, numunede
florapatit kristallerinin yan sra, ine eklindeki apatit kristallerinin olutuu
gzlenmitir. Bu alma sonucunda, florapatit-lsit cam-seramiklerinde ine
eklindeki apatitlerin kmesi iin nemli olan iki mekanizma kantlanmtr. Bu
mekanizmalar; ine eklinde olmayan florapatitlerin oluumu ve ekirdeklenmesi
ve ine eklindeki apatitlerin kristal byme prosesleridir. Apatit ekirdeklenmesi,
buhvaldit (NaCaPO4) birincil kristallerinin heterojen tepkimesiyle ve/veya
ekirdek-cams matris ara yzey tepkimesiyle balamaktadr. ne eklindeki
apatitin

kristal

byme

mekanizmas

ise,

difzyon

kontroll

olarak

gereklemektedir [92].
5.3. Biyoaktif Cam-Seramik Malzemelerin retimi
stenilen bileimde biyoaktif cam-seramik malzemeler retebilmek iin ok farkl
yntemler uygulanabilmektedir. Biyoaktif camlar, klasik dkm yntemi ve sol-jel
[93]

yntemiyle

retilebilmektedir.

Biyoaktif

cam-seramikler,

kontroll

kristalizasyon yntemiyle, sinterleme ve teyp dkm yntemleri kullanlarak

retilebilmektedir. Kaplama amacyla ise, daldrma kaplama [94], elektron

45

huzmesiyle kaplama [95], scak izostatik presleme [96], darbeli lazer kaplama [97]
ve plazma spreyleme [98] yntemlerinden uygun olan kullanlmaktadr. Bu
yntemlerden en yaygn olarak kullanlan, plazma spreyleme metodudur [99].
Cam-seramik retiminde en bilinen yntem, klasik cam-seramik retim yntemidir.
Klasik cam-seramik retimi; homojen bir camn hazrlanmas, cama istenilen eklin
verilmesi ve camn kontroll kristalizasyon ilemiyle cam-seramie dntrlmesi
aamalarndan

olumaktadr.

Kontroll

sl

ilem

sonucunda

fazlarn

ekirdeklenmesi ve kontroll kristal bymesi gereklemektedir.

Klasik cam-seramik retimi uygun zelliklere sahip camlarn retimi ile balar.
Cam retiminde kullanlan birok hammadde vardr. Hammadde seiminde dikkat
edilmesi gereken en nemli noktalar; hammaddelerin safl, fiyat ve basit bileimli
olmasdr. Ayrca hammaddelerin hazrlanmas, kartrlmas ve ergime dereceleri
de gz nnde bulundurulmas gereken faktrlerdir. Camn ergime ve ilenme
zellikleri ile cam-seramiin fiziksel ve mekanik zellikleri, camn bileimi ile
kontrol edilir. Kk miktarlardaki safszlklar bile camlarn ve cam-seramiklerin
zelliklerini etkileyebilmektedir. Bu nedenle, cam retiminde kullanlan balang
malzemelerinin

mutlaka

yksek

saflkta olmas gerekmektedir. Balang

malzemeleri tartlp kartrldktan sonra cam frnnda ergitilirler. Ergitme; kk

apl retimlerde potalarda, byk miktardaki retimler iin tank frnlarnda cam
bileimine bal olarak 1523-1873 K scaklklar arasnda yaplmaktadr.
Camn ekillendirilmesi ileminde, camlara ekil vermede kullanlan teknikler, camseramik retiminde kullanlacak camlarn ekillendirilmesinde de kullanlmaktadr.
En basit teknik dkm olup, bunun yan sra haddeleme, ekme, fleme, presleme
gibi tekniklerle levha, erit, boru, tp veya ubuklarn retimi mmkn olmaktadr.
retilen camlarda souma srasnda meydana gelen gerilmeleri gidermek amacyla
kristalizasyon sl ileminden nce, gerilme giderme tavlamas yaplmaktadr.
Tavlama scaklnda camn viskozitesi 1012-1014 poise arasnda olmaktadr.
Klasik cam-seramik retiminde sl ilem prosesinin amac; cam, orijinal cam
zelliklerinden

ok

daha

iyi

zelliklere

sahip

mikrokristalli

seramie

dntrmektir. Burada gelitirilmek istenen en nemli zellikler, mukavemet ve

anma zellikleridir. Mukavemetin artrlmas, ince taneli bir mikroyapnn

46

oluturulmas ile salanmaktadr. Bu amala uygulanan sl ilem, balca 2

aamadan olumaktadr (ekil 5.1) [100].
Faz dnmnn ilk aamas ekirdeklenmedir. ekirdeklenme, svlarn ksa
mesafeli atomik dzenlerden uzun mesafeli dzenli blgelere gemesidir. Bu
blgelerdeki svlar, kritik bir minimum boyuta ulancaya kadar embriyon olarak
kalrlar ve kararl deildirler. Kritik boyutu aan embriyonlar ise, ekirdek haline
gelirler. ekirdeklenmenin homojen ekirdeklenme ve heterojen ekirdeklenme
olmak zere iki tr vardr.

ekil 5.1: Cam-Seramiklere Uygulanan Isl lem [100]

Homojen ekirdeklenme; bir svnn katlama scaklnn zerindeki bir
scaklktan, katlama scaklnn altndaki bir scakla soutulmas ile tm hacim
ierisinde herhangi bir yerde ilk kat paracklarnn olumasyla meydana gelir. Bu
esnada sv-kat dnm ve sv-kat ara yzeyinin oluumu gereklemektedir.
Oluan ekirdekler kresel kabul edilir.
Heterojen ekirdeklenme; tane snrlar ile kristal hatalarn olduu blgeler ve
ergitmenin yapld cismin yzeyi gibi, faz dnmnn gerekletii ortamla
ayn bileimde olmayan alanlarda gereklemektedir. Heterojen ekirdeklenme,
homojen ekirdeklenmeye gre daha baskn bir ekilde gerekleir.
ekirdeklerin byme aamas olan kristallenme safhas yzey kristallenmesi ve
hacim kristallenmesi eklinde iki farkl yolla gerekleebilmektedir. Kristallenme,
ounlukla hacimsel kristallenmeye kyasla ok daha hzl gerekleen yzey

47

kristallenmesiyle balar ve ekirdeklenme esnasnda oluan ekirdeklerin bymesi

ile tamamlanr [101].
Takip eden kristalizasyon safhasnn avantajlar ise, gzenekliliin olmad veya
ok az olduu iyi tanelenmi bir mikroyap, sl sertlemeye bal mekanik oklara
dayanm olarak sralanabilir. Kristallenme, cam ierisinde kristal fazlarn
ekirdeklenme ve bymelerini salayan doru ve dikkatli bir sl ilemin
sonucudur.
Bu ilem sonucunda elde edilen malzemelerin mikroyaplar, sinterleme yolu ile
retilen seramiklerin mikroyaplarna benzemektedir. Bu nedenle, cam-seramikler
aslnda seramik malzeme snfna girer. Cam-seramik isimlendirmesi, bu
malzemelerin

mikroyaplarnn cam

malzemenin kristallendirilmesi sonucu

olumasndan kaynaklanmaktadr. Kristallenme her zaman % 100 orannda

gereklemez. Kalan cam faz, tanecik snr hacmini doldurarak gzeneksiz bir yap
salar [36,100].
Daha az ve daha kaba kristaller retmek yerine, daha sk ve daha ince kristaller
retme hedefi, sl ilemin ekirdeklenme kademesinde daha dikkatli ve daha
kontroll olunmasn da beraberinde getirmektedir. Istma kademesi boyunca camn
bileimi, kelen deiik kristallere bal olarak deimekte ve pek ok durumda
kristalizasyon,

kalnt

cam

faznn

refrakterlik

(s

dayanm)

zelliini

artrmaktadr. Isl ilem srasndaki stma ve soutma hz ok nemlidir ve dikkatli

bir ekilde kontrol edilmelidir. Isl ilem srasnda oluan baz kristal fazlarn
younluunun, orijinal cam faza gre deiebilmesinden dolay, cam ile kristal
fazlar arasnda oluan gerilmelerin cam-seramiklerde atlama ve krlmalara yol
amasn nlemek iin, hzl stmadan kanlmaldr. Yava stma sayesinde bu
gerilmeler cam fazn viskoz akkanl ile nlenir [100].
Plazma spreyleme ynteminde 10000 K i aan scaklklara stlan argon, helyum,
azot gibi gazlar bileenlerine ayrlmaktadr. Bu gazlar hacimlerindeki byk art
nedeni ile, nozl ses hznn birka kat hzlarda terk ederler. Kaplama malzemesi
toz halinde, tayc bir gazn yardm ile bu yksek enerjili plazma jeti ierisine
atlmakta ve plazma jeti zerinde ergitilen partikller altlk malzeme zerine
gnderilmektedir. Kresel sv damlacklarnn yksek hzlarda altlk malzeme
yzeyine arpp soumasyla kaplama gerekleir. Uygun tane boyutu, ekli ve

48

dalmna sahip tm malzemeler, plazma spreyleme yntemi kullanlarak yksek

kalitedeki kaplamalara dntrlebilmektedir [102].
Biyoaktif cam-seramiklerin retiminde kullanlan yaygn bir yntem de teyp dkm
yntemidir. Teyp dkm yntemiyle biyoaktif camlar ince, esnek tabakalar haline
getirilir. ncelikle mikron veya mikron alt boyutlardaki camlar organik bir
yaptrc ve zc ile kartrlmaktadr. Elde edilen bu karm, zerinde
ayarlanabilir bir bak bulunan hareketli bir yzeye yerletirilir. Ban grevi,
tabakalarn kalnln ayarlamaktr. Teyp dkm yntemi, ince tabakalarn (10-100
m) denetim altnda istiflenmesiyle karmak ekilli malzemelerin retilmesine izin
vermektedir. Teyp denilen bu tabakalar daha sonra kontroll ve yava bir biimde
kurutulur (308-423 K arasnda), 1073-1523 K de sinterlenir ve sonu olarak
biyoaktif cam-seramik elde edilir. Malzemenin biyoaktiflii daha sonra gelen
sinterleme aamasnn sresine baldr [103,104].
Klasik cam-seramik hazrlamaya alternatif bir retim yntemi toz tekniidir ve
tozlarn preslenip sinterlenmesi ile gereklemektedir. Bu yntemin fark,
balangtaki tozlarn amorf olmasdr. Bu yntemde; frnlarda ergitilmi olan sv,
cam su ierisine dklerek hzl bir ekilde soutulur. Kk taneler halinde elde
edilen camlar tlerek toz haline getirilir. Bu ekilde retilen ve cam-seramik
retiminde kullanlan tozlar genellikle 1-30 m arasnda deien tane boyut
dalmna sahiptirler.
Preslenen cam tozlarnn sinterlenmesiyle cam-seramik retiminde iki yol izlenir.
Birinci yntemde; preslenen kompakt cam malzeme, cams bir yap olacak ekilde
sinterlenir ve daha sonra sl ilem uygulanr. Dier yntemde ise; sinterleme adm
iin kullanlan ayn piirme sreci boyunca kontroll ekirdeklenme ve kristallenme
meydana gelir. Tozlarn dorudan scak preslenmesiyle de tek bir aamada camseramik retmek mmkndr. Kristallerin oluumu, tm numune boyunca homojen
bir ekilde gereklemektedir. Fakat burada, presleme srasnda sinterleme ve
kristalizasyonun birlikte gerekletirilebilmesi iin, artlarn ok iyi ayarlanmas ve
kontrol edilmesi gerekmektedir [105,106].
Camlarn ve cam-seramiklerin dier bir retim yntemi ise sol-jel tekniidir. Bu
yntemin geleneksel cam retiminden fark; yksek scaklklarda eriyikten deil,
oda scaklnda zeltilerden yola klmasdr. Bu nedenle, souk yntem olarak

49

da tanmlanmaktadr. Balang malzemeleri genelde alkoksitler ve metal tuzlardr.

Su, asit veya alkol ile kartrlarak hazrlanan zeltiler hidroliz ve kondenzasyon
tepkimeleri sonucu jel haline dnr. Daha sonra, jeller sl ileme tabi tutularak
cam haline dntrlmektedir. Bu yntem ile byk boyutlu camlarn elde
edilmesinde zorluklar vardr. Hidroliz rnlerinin ve organik kalntlarn kurutma
ile uzaklatrlmas srasnda numunede atlaklar oluabilmektedir. Sol-jel
yntemiyle elde edilen amorf tozlarn preslenip sinterlenmesiyle cam-seramik
retilir. Sol-jel ile retilen cam tozlarndan cam-seramik retiminde, yukarda
bahsedilen presleme+sinterleme+sl ilem, presleme + sinterleme veya scak
presleme yollarndan birisi izlenir. Sol-jel tekniinin geleneksel klasik cam
retimine kyasla en nemli avantajlar; balang malzemelerinin ok temiz
olmasnn yan sra, molekl baznda kartrlmasndan dolay ok saf ve temiz
camlarn

elde

edilebilmesiyle,

ok

daha

dk

scaklklarda

camlarn

retilebilmesidir. Ayrca, sol-jel teknii kullanlarak fiber takviyeli camseramiklerin retimi de mmkndr [105,107].
5.4. Biyoaktif Cam-Seramiklerin Kullanm Alanlar
Biyouyumlu ve biyoaktif cam-seramiklerin geliimi incelenirken malzemeler,
implantasyonda ve di hekimliinde kullanlan malzemeler olmak zere iki farkl
grup altnda toplanabilir. Bu iki grubun kullanm alanlar, istenilen zellikleri ve
dolaysyla iki grubun malzemelerinin gelitirilmesindeki ihtiyalar birbirinden
farkldr.
Seramik-matris kompozitler, metal alamlarnn da stnde krlma tokluuna sahip
olabilmektedir. Bunlarn da, dier biyoaktif cam-seramikler gibi, sanayide
kullanlanlar tbbi amalara uygun deildir. Bu nedenle, eer tbbi amalarla
kullanlacaksa kompozitlerin gerilme dayanm ve krlma dayanm artrlrken,
elastisite modlnn azaltlmas gerekmektedir. Cam-seramik malzemeler; olduka
stn mekanik, sl ve elektriksel zelliklere sahiptir. Cam-seramiklerin zellikleri,
kimyasal bileimleri, kristalografik konumlar ve mikroyaplar ile dorudan
ilikilidir. Bu faktrler zerinde deiiklikler yaplarak cam-seramiklere istenilen
zellikler kazandrlabilir [62,100].

50

Ceravital olarak bilinen dk alkali oranna sahip (arlka % 0-5) silika camseramikler, on yldan fazla bir sredir kronik iltihaba bal olarak zedelenen orta
kulak kemiklerinin yerine kullanlmaktadr. Ceravital in gerilme dayanm, yk
dayanm gerektiren uygulamalar iin dk kalmaktadr. Japonya da retilen ve
A/W (apatit-volastonit) cam-seramik olarak bilinen iki fazl silika fosfat malzeme,
bir apatit ve volastonit fazla cams matristen olumaktadr. A/W seramik, pelvis
kemiinin paralarnn deitirilmesinde ve omurga cerrahisinde yzlerce hastada
baarl sonular vermitir. Almanya da ise flogopit ve apatit kristalleri ieren ve
kolaylkla ilenebilen silika-fosfat cam-seramik gelitirilmitir [62,100].
Dilerle alakal uygulamalarda ise durum farkldr. Di hekimliinde kullanlan
malzemeler, az ortamna biyolojik anlamda uygun olmaldr. Bu malzemelerin
yzeyi biyoaktif olmamaldr. Daha da nemlisi, cam-seramiin yzeyi gerek bir
diin yzeyi gibi gzkmeli ve cam-seramik bir dite olduu gibi effaflk, doru
renk tonu, salamlk ve gerekli anma zelliklerine sahip olmaldr. Deiik
ihtiyalarn sonucu olarak retimde, farkl kimyasal sistemler kullanlmakta ve
farkl ana kristal fazlarn elde edilmesine allmaktadr [108].
Biyoaktif cam-seramiklerin biyomalzeme olarak en etkin kullanlabildikleri alan di
hekimlii saylabilir. Biyoaktif cam-seramiklerin di hekimliinde kullanlmas, bir
anlamda tm avantajlarn ortaya koymalarn salamaktadr. Di hekimlii iin
biyomalzeme gelitirilmesinde; salamlk, doru renk tonu, effaflk, kimyasal
dayanm ve dk anma gibi nemli zelliklerin gelitirilmesine ynelik
almalara odaklanlmaktadr. Hatta kimyasal dayanm sz konusu ise camseramikte rk olumamas iin gerek diten daha yksek standartlar
yakalanmaldr. Gelitirilen malzemeler di hekimleri ve di teknisyenleri tarafndan
kolaylkla ilenebilmelidir. Gnmzde snrl oranlarda da olsa, di hekimleri
bilgisayar destekli tasarmlar yardmyla zel malzemeler kullanarak, di tedavisi
gerekletirmektedirler. Di teknisyenleri ise bu tr, doal di grnmnde yksek
kaliteli rnleri, biyoaktif cam ve biyoaktif cam seramikleri kalba dkme,
presleme, santrifjleme ve en nemlisi sinterleme yntemiyle retmektedirler [108].

51

6. DENEYSEL ALIMALAR
6.1. alma Program
Biyoaktif camlar ticari camlardan ayran kimyasal bileimleri ile ilgili en nemli
farkllk; dk SiO2 miktar, yksek Na2O ve CaO ierii ile yksek CaO/P2O5
orandr. Birok biyoaktif camda temel bileenler; SiO2, Na2O, CaO ve P2O5 tir. Bu
oksit sisteminden retilen camlarn biyoaktiflikleri yksek olduundan, doku ile
implant arasnda kimyasal balanma hzl bir ekilde gerekleir. Ancak, bu
biyoaktif camlarn mekanik zellikleri kemikle karlatrldnda daha ktdr.
Bu almada; biyoaktif camlarn mekanik zelliklerini iyiletirmek amacyla, SiO2CaO-Na2O-P2O5 sistemine Al2O3 ilavesi yaplmtr. Ancak, Al2O3 camlarn
biyoaktifliini olumsuz ynde etkiledii iin, bileim iindeki pay % 2 ile
snrlandrlmtr. Ayrca, camn biyoaktiflik zelliini artrabilmek amacyla,
bileim iindeki P2O5 yzdesi artrlmtr. Camn bileiminin, kemiin bileimine
yakn olmas amacyla, cama MgO ve CaF2 ilavesi de yaplmtr. Bu almada,
SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sisteminden, biyoaktif cam ve camseramik retimi gerekletirilmitir. Biyoaktif cam numuneleri bileim arlka; %
40 SiO2, % 30 CaO, % 10 Na2O, % 10 P2O5, % 2 Al2O3, % 4 MgO, % 4 CaF2
olacak ekilde Merck kalitede SiO2, CaCO3 (CaO kayna olarak), Na2CO3 (Na2O
kayna olarak), Na2HPO4 (P2O5 ve Na2O kayna olarak), Al2O3, MgO ve CaF2
kullanlarak hazrlanmtr. retilen biyoaktif cam numunelerinin, Diferansiyel
Termal Analiz (DTA) uygulanarak cams gei (Tg) ve kristal byme (Tp)
scaklklar tespit edilmi ve ardndan numunelere eitli sl ilemler uygulanmtr.
Biyoaktif camlarn ve bunlarn kontroll kristalizasyonu ile retilen biyoaktif camseramiklerin karakterizasyon ilemleri srasyla aada belirtilmitir:

52

Numunelerin yzeylerinde hidroksiapatit tabakas oluumunun gzlenmesi

amacyla, hazrlanan yapay vcut svsnda numuneler 1 gn, 2 gn, 3 gn, 7
gn, 14 gn, 21 gn ve 28 gn srelerle bekletilmitir.

Fourier kzltesi dnm spektroskopisi (FTIR) kullanlarak, numunelerin

yaplarnda oluan kimyasal balar belirlenmitir.

X-nlar

difraksiyonu

(XRD)

uygulanarak,

mineralojik

analizleri

gerekletirilmitir.

Taramal elektron mikroskobu (SEM) kullanlarak, mikroyap aydnlatlmas

yaplmtr.

Numunelerin anmaya kar direnlerinin belirlenmesi amacyla, anma

deneyleri uygulanmtr.

Eilme mukavemetlerinin belirlenmesi amacyla, nokta eme testi

uygulanmtr.

Gzeneklilik ve younluk deerleri, civa porozimetresi kullanlarak

llmtr.

6.2. Numunelerin Hazrlanmas

6.2.1. Camlarn Hazrlanmas ve Dkm
Hazrlanan karm platin pota ierisinde, Protherm PLF-1600 marka frnda 1673
K de ergitilmi, bu scaklkta 1 saat bekletilmi ve numune saf su ierisine
dklerek granl halde cam retimi gerekletirilmitir. Homojenliin salanmas
iin, elde edilen cam granller agat havanda tlm ve yeniden ayn scaklkta
frn ierisinde 1 saat sreyle bekletilmitir. Elde edilen homojen cam eriyikleri, her
dkm ncesi 773 K e stlm olan grafit kalplara dklerek, 1x1 cm
boyutlarnda silindir eklinde ve 6x7x30 mm boyutlarnda dikdrtgenler prizmas
eklinde biyoaktif cam numuneleri elde edilmitir (ekil 6.1).

53

(a)

(b)

ekil 6.1: (a) Silindir eklinde, (b) Dikdrtgenler Prizmas eklinde retilen
Biyoaktif Cam Numuneleri
6.2.2. retilen Cam Numunelerine DTA (Diferansiyel Termal Analiz)
Uygulanmas
retilen cam numunelerinin; kristalizasyon eilimlerini, cams gei scaklklarn,
fazlarn kristalleme ve ergime scaklklarn tespit etmek amacyla, Diferansiyel
Termal Analiz (DTA) uygulanmtr.
DTA yntemi; sl adan inert davranan bir madde ile analizi yaplmak istenen
numunenin, kontroll olarak stlan veya soutulan bir ortamda ayn scaklk
deiiminin etkisinde brakldklarnda aralarnda oluan scaklk

farknn

kaydedilmesi tekniklerini iermektedir [109]. Ayn anda stlan numune ile inert
maddenin s kapasiteleri ve s iletim katsaylar arasndaki fark ihmal edilirse;
stldklarnda numunede hi tepki olmuyorsa, ikisinin de ayn scaklkta olmas
gerekmektedir. Frn, numune ve inert madde iindeki s ak ayn ise, scaklk
fark sfr olmakta ve kaydedici cihaz ana hatt izmektedir. Numune s alarak veya
vererek

bir

faz

deiikliine

uruyor

veya

bir

paralanma

tepkimesi

gerekleiyorsa, numune iindeki scaklk dalm inert maddeninkinden farkl

olmakta ve scaklk farklar ana hattan sapmalar halinde kaydedilmektedir. Bu
sapmann yn, numuneyle inert madde arasndaki scaklk dalm farkna baldr
ve sl ilemin yapsn gstermektedir [110,111].
Endotermik tepkimeler eksi, ekzotermik tepkimeler art scaklk farklarna sebep
olmaktadr. Bu tepkimeler DTA cihaznda pikler eklinde kaydedilir. Her maddenin
stma srasnda yapsnda meydana gelen deiiklik, bu maddenin kendine has bir
zellii olup; pik scaklklar, pik alanlar veya pik ekillerinin tanm ile o
maddenin kimyasal bileimi, kristal yaps ve tepkime enerjisi tespit edilebilir
[112,113].
54

Biyoaktif cam numunelerine uygulanan diferansiyel termal analizler, Shimadzu

marka, DT-40 model bir DTA cihaznda gerekletirilmitir. Deneylerde referans
madde olarak -Al2O3 kullanlmtr. Cam numunelerine; 1.25 mm/dak kt
hznda, maksimum 1273 K alma scaklnda ve 20 K/dak lk stma hznda
DTA uygulanmtr. Cam numuneleri, optimum ekirdeklenme scakln tespit
etmek amacyla, cam gei scaklnn stndeki ve altndaki scaklklarda 1 saat
sreyle bekletilmitir. DTA erilerinden elde edilen en dk kristalizasyon pik
scaklndaki ekirdeklenme scakl, optimum ekirdeklenme scakl olarak
belirlenmitir. Ayrca, ekirdeklenme scaklndaki bekleme sresini tespit
edebilmek amacyla, cam numuneleri bu scaklkta 30, 60, 90 ve 120 dakika
srelerle bekletilmitir.
6.2.3. retilen Cam Numunelerine Uygulanan Isl lemler
retilen biyoaktif cam numunelerine uygulanan sl ilemler, cam numunelerinin
almina kaykklar ierisinde frna yerletirilerek, kendi atmosferinde, DTA ile
tespit

edilen

scaklk

gerekletirilmitir.

ve srelerde,

Camn

tavlanmas,

yaklak

20

K/dak

ekirdeklenme

ve

hzla

stlarak

kristal

byme

salanmas amacyla uygulanan sl ilemlerde, cama uygulanan DTA sonucunda

elde edilen optimum ekirdeklenme scakl (T) ve sresi ile kristalizasyon (Tp)
scaklklar esas alnmtr.
Isl ilemler srasnda biyoaktif cam numunelerine tavlama ilemi uygulanmtr.
Camda oluan i gerilmeleri gidermek amacyla gerekletirilen tavlama ilemi,
numunelerin yaklak 673 K scaklkta 2 saat sreyle frnda bekletilmesi eklinde
gerekletirilmitir.
Kristal byme ilemi srasnda, kristallenmenin tam olarak gerekleebilmesi iin,
kristalizasyon scakl DTA ile tespit edilen scakln yaklak 10 K zerinde
alnmtr. Biyoaktif cam numuneleri, ekirdeklenme ilemi iin 923 K de 90
dakika, kristal byme ilemi iin ise 1148 K de 30 dakika bekletilmitir. Bu
koullarda gerekletirilen sl ilemler sonucunda retilen biyoaktif camseramikler, frn ierisinde tutularak soumaya braklmtr.

55

6.3. retilen Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Karakterizasyonu

Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin mekanik, fiziksel ve yzey
zelliklerinin, mikroyaplarnn, ba yaplarnn ve yapay vcut svs ierisindeki
davranmlarnn

belirlenmesi

amacyla

eitli

karakterizasyon

ilemleri

uygulanmtr. Numuneler, biyoaktiflik zelliklerinin belirlenebilmesi amacyla,

yapay vcut svs ierisinde eitli srelerle bekletilmitir. Standart in-vitro
biyoaktivite karakterizasyonu, biyomalzemelerin yapay vcut svs ierisinde
kemik oluturma kabiliyetinin zamana bal olarak deiimini ortaya karmak ve
anlamak iin yaplmaktadr. In-vitro; vcut ortamnn, kan plazmasndaki iyon
deriimleri kullanlarak, ortam scakl 309.5 K ve pH 7.40 olacak ekilde
oluturulan zelti ierisinde yaplan deneylerdir. In-vivo almada ise,
biyomalzemeler canl organizmaya implant olarak yerletirilmekte ve numunelerin
kemik oluturma kabiliyetleri zamana bal olarak incelenmektedir. Bu almada,
numunelerin biyoaktivite karakterizasyonu in-vitro artlarda belirlenmitir. Bu
amala, ncelikle numuneler hazrlanan yapay vcut svsna yerletirilmi ve farkl
srelerde bekletilmitir. In-vitro deney sresince numunelerin yzeylerinde
meydana gelen tepkimeleri ve kristalin fazlar tespit edebilmek amacyla ince filmXRD, SEM ve FTIR cihazlar kullanlmtr.
6.3.1. Yapay Vcut Svs (Simulated Body Fluid-SBF) Analizleri
Yapay vcut svs, Tablo 6.1 deki kimyasal malzemeler kullanlarak u ekilde
hazrlanmtr:

Kullanlan btn cam ve plastik malzemeler, seyreltik hidroklorik asit

zeltisi ierisinde bir gece bekletildikten sonra, deiyonize su ile iyice
ykanp kurutulmutur.

1 litrelik polipropilen behere 750 ml deiyonize su konmutur.

Tablo 6.1 de verilen kimyasallar srasyla ilave edilmi ve manyetik

kartrc kullanlarak her ilave edilen kimyasaln tam olarak znmesi
salanmtr.

Hazrlanan zeltinin scakl 309.5 K ve pH 1 M HCl zeltisi

kullanlarak 7.40 olacak ekilde ayarlandktan sonra, zelti 1 litrelik cam
balonjojeye aktarlmtr.

56

zeltinin scakl yaklak 293 K olana kadar oda scaklnda

bekletilmitir. Souduktan sonra, zeltiye deiyonize su eklenerek hacmi 1
litreye tamamlanmtr.

Hazrlanan zelti cam balonjojeden, polipropilen balonjojeye aktarlmtr.

kme olup olmadn tespit etmek amacyla, 100 ml zelti polipropilen

balonjojeye alnp, 1 hafta sreyle oda scaklnda bekletilmitir [114].

Tablo 6.1: Yapay Vcut Svs Hazrlamak Amacyla Kullanlan Bileikler [114]
Sra

Bileik

Saflk

Miktar

NaCl

Min. % 99.5

7.996 g

NaHCO3

Min. % 99.5

0.350 g

KCl

Min. % 99.5

0.224 g

K2HPO4

Min. % 99.0

0.174 g

MgCl2.6H2O

Min. % 98.0

0.305 g

1M- HCl

40 ml

CaCl2.2H2O

Min. % 95.0

0.3681 g

Na2SO4

Min. % 99.0

0.071 g

(CH2OH)3CNH2

Min. % 99.9

6.057 g

Biyoaktif cam ve biyoaktif cam-seramik numunelerinin yzeylerinde hidroksiapatit

tabakas oluumunun gzlenmesi amacyla, numuneler yapay vcut svs ierisinde
1 gn, 2 gn, 3 gn, 7 gn, 14 gn, 21 gn ve 28 gn srelerle bekletilmitir. Bu
amala, iinde yapay vcut svs ve numuneler bulunan azlar skca kapatlm
plastik kaplar su banyosunun iine yerletirilmi ve deney boyunca banyonun
scakl 309.5 K de sabit tutulmutur.
Yukarda belirtilen sreler sonunda, kaplardan alnan svlarn pH deerlerinin
zamana bal olarak deiimi, Cyberscan marka 510 model pH metre ile
llmtr. Kalsiyum, silisyum ve magnezyum iyonlarnn zamana bal olarak
deien deriimleri Perkin Elmer marka, Optima 2100 model ICP (Inductively
Coupled Plasma) cihaz kullanlarak belirlenmitir. Fosfor iyonlarnn deriimleri
ise, Thermo marka, Aquamate model UV (Ultraviyole) cihaz kullanlarak
saptanmtr. Yapay vcut svs ierisinde bekletilen biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerinin mikroyaplar, taramal elektron mikroskobu (SEM) kullanlarak
57

belirlenmitir. X-Inlar difraksiyon analizi (XRD), numunelerde biyoaktivite testi

sonucu oluan fazlarn karakterizasyonu amacyla yaplmtr. Oluan fazlarn
molekler ba karakterlerini belirlemek amacyla ise Fourier Kzltesi Dnm
Spektrometresi (FTIR) kullanlmtr. Numunelerin anma direnlerinin llmesi
amacyla, kar yklemeli (reciprocating) anma cihaz ile anma deneyleri
yaplmtr. Numunelerin eilme dayanmlarnn belirlenmesi amacyla, Instron
Universal ekme cihaznda nokta eme testi uygulanmtr. Gzeneklilik ve
gzenek ap dalmlar civa porozimetresi kullanlarak belirlenmitir. Gzenek
hacminden yola karak younluk deerleri de hesaplanmtr. Ayn analizler,
karlatrma yapabilmek ve deiimleri inceleyebilmek amacyla, yapay vcut
svsnda bekletilmeyen numunelere de uygulanmtr.
6.3.2. FTIR Analizleri
Numunelerin yaplarndaki kimyasal balarn belirlenmesi amacyla Perkin Elmer
marka, Spectrum One model Fourier kzltesi dnm spektroskopisi (FTIR)
cihaz kullanlmtr. Cihazn almas, kimyasal balarn spesifik frekans veya
dalga boylarnda kzltesi enerjiyi absorblamas prensibine dayanmaktadr. 4004000 cm-1 aralnda belirlenen absorbans deerleri ve literatrde bunlara karlk
gelen gruplar tespit edilerek, yapay vcut svs ncesi ve sonras numunelerin
fonksiyonel grup ve deiimleri belirlenmi, yapay vcut svsnda bekletilen
numunelerin

yzeylerinde P-O balarnn oluumu

zamana bal olarak

incelenmitir.
6.3.3. X-Inlar Difraktometresi (XRD) Analizleri
Kat ve toz haldeki biyoaktif cam ve biyoaktif cam-seramik numunelerinin
yaplarnda oluan kristal fazlarn belirlenmesi amacyla, kat numuneler iin Philips
marka PW1710 model ince film X-nlar difraktometresi, toz numuneler
iin Panalytical marka, XPert Pro model X-nlar difraktometresi kullanlmtr.
Numuneler, agat havanda 180 m lik elek kullanlarak tlm, 180 m yi
geen toz numuneler X-nlar analizlerinde kullanlmtr. Analizler, toz
numunelerde 10 ile 800 aras, kat numunelerde ise 10 ile 900 aras 2 a
deerlerinde yaplmtr. Difraksiyon diyagramlar zerinde yaplan lme ve
hesaplamalarda elde edilen d deerleri (dzlemler aras mesafe), ASTM kartlar ile

58

karlatrlarak numunelerde yapay vcut svs ncesi hangi fazlarn olduu ve

yapay vcut svs sonras hangi fazlarn olutuu belirlenmitir.
6.3.4. Mikroyap (SEM) Analizleri
SEM, ekilleri yksek znrlkle gsterebilen ok ynl bir cihazdr. Ekranda
grlen ekiller, dedektr tarafndan tutulan ikincil veya geri salm elektronlar
vastasyla oluabilmektedir. Bu almada, ekirdeklenme ve kristallenme amacyla
belirli scaklk ve srelerde sl ilemler uygulanm numunelerde oluan
mikroyaplar, EDS balantl Jeol marka, JSM-5410 model taramal elektron
mikroskobu (SEM) kullanlarak incelenmitir. SEM almalar, biyoaktif cam ve
cam-seramik numunelerinin yapay vcut svs ncesi ve sonras farkl
bytmelerde mikroyap incelemelerini de kapsamaktadr.
Silindir ve dikdrtgenler prizmas eklindeki biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerinin, 400, 600, 1200 ve 2000 lik zmparalar kullanlarak yzeyleri
dzgnletirildikten sonra, numunelere % 1.5 lik HF zeltisi ile dalama ilemi
uygulanmtr. Dalama ileminden sonra, numunelerin yzeyleri yaklak 30 m
kalnlnda karbon ile kaplanmtr.
6.3.5. Anma Deneyi
Numunelerin anma direnlerinin belirlenmesi amacyla baz deneyler yaplmtr.
Anma deneyleri, Tribotechnic Oscillating Tribotester marka kar yklemeli
(reciprocating)

anma

cihaz

kullanlarak

gerekletirilmitir.

Numuneleri

andrmak amacyla, 1.587 mm apnda elik bilyeler kullanlmtr. Bu andrc

bilyeler, 1 N luk kuvvetin etkisi altnda 10 mm/s hzla numunelerin yzeyinde ileri
geri hareketler yaparak bir anma izi oluturmaktadr. Anma deneyleri bittikten
sonra, anma izlerinin yzey profilleri Perthometer S8P tipi cihaz ile drt
kademede llmtr ve yzey profilleri vastasyla anma iz alanlar
hesaplanmtr.
6.3.6. Eilme Mukavemeti
Biyoaktif

cam

ve

cam-seramik

numunelerinin

eilme

mukavemetlerinin

belirlenmesi amacyla nokta eme testi uygulanmtr. Deneyler, Instron 1195

Universal ekme cihaznda yaplmtr. Bu deneylerde, cam iin 6x7x30 mm, cam-

59

seramik iin 6x8x30 mm boyutlarnda rnekler kullanlarak mukavemet deerleri

belirlenmitir.
Yaplan lmlerde mesnetler aras mesafe 30 mm olacak ekilde 6.1 eitliine gre
eilme mukavemeti deerleri hesaplanmtr:

e ,max = 2.546

PL
d3

(6.1)

P: Krlma yk, kg
L: Mesnetler aras aklk, mm
d: Numunenin ap, mm
e,max: Eilme mukavemeti, kg/mm2
6.3.7. Gzeneklilik ve Younluk lmleri
retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin gzeneklilik ve younluk
lmleri, Quantachrome Autoscan-33 civa porozimetresi kullanlarak yaplmtr.
Gzeneklilii llecek numune, tartm alndktan sonra cam lm kabna
(penetrometre) konulmu ve lm kab doldurma hcresine yerletirilmitir.
Burada lm kabna vakum uygulanarak mutlak basn yaklak 6.7 Pa deerine
drldkten sonra, basn yava yava ykseltilerek lm kabnn civa ile
dolmas salanmtr. Numune ile civann iinde bulunduu numune kab, basn
hcresine yerletirildikten sonra sabit hzla 227 MPa a karlan basn, hidrolik bir
ya vastasyla basn hcresine iletilmitir. Basn daha sonra, ortam basncna
kadar drlerek, gzeneklere giren civann bir ksmnn dar kmas
salanmtr. Civann, uygulanan basncn etkisiyle girdii gzenek hacmi ham veri
olarak llmtr. Deneysel olarak llen bu ham veriler, bir bilgisayar paket
program yardmyla deerlendirilmi ve numunenin younluu ile gzeneklilii
saptanmtr.

60

7.

DENEYSEL

ALIMALARIN

SONULARI

VE

SONULARIN

DEERLENDRLMES
7.1. Biyoaktif Cam Numunelerinin Diferansiyel Termal Analiz (DTA)
Sonular
Deneysel

almalarda,

SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2

sisteminden

biyoaktif cam ve cam-seramik retimi gerekletirilmitir. retilen biyoaktif cam

numunelerine, optimum ekirdeklenme scakl ve sresi ile kristalizasyon
scakln tespit etmek amacyla 20 K/dak lk stma hznda DTA uygulanmtr.
DTA analizi sonucunda, ekirdeklenme ve kristal byme scaklklarn gsteren
endotermik ve ekzotermik birer pik tespit edilmitir. ekil 7.1 de grlen DTA
erisinde, 810-1000 K scaklk aralnda gerekleen endotermik tepkime
sonucunda 933 K de bir pik elde edilmitir. 933 K de meydana gelen bu
endotermik pik, cams yapnn bozulmaya balayp, yap iinde ekirdeklerin
olutuu; dier bir deyile, cams gei scakln gstermektedir. Ayrca, 10401180 K scaklk aralnda gerekleen ekzotermik tepkimeye ait pikin scakl ise
1095 K olarak belirlenmitir. 1095 K de meydana gelen bu ekzotermik pik, faz

Endotermik Ekzotermik

oluumunu ve amorf yapl camn kristallendiini gstermektedir.

Scaklk (K)
ekil 7.1: retilen Biyoaktif Cam Numunesinin DTA Grafii
61

DTA, optimum ekirdeklenme sresi ve scakln tespit etmek iin uygulanan bir
yntemdir. DTA ynteminde, ayn miktarda numune ve sabit stma hznda elde
edilen kristalizasyon pik scaklnn (Tp), ekirdeklenme scaklnn (Tn) bir
fonksiyonu olduu kabul edilmektedir. Ayn bileime sahip camlar iin, (7.1)
eitlii, optimum ekirdeklenme scaklk ve sresini tespit etmek amacyla
kullanlmaktadr. Bu eitlikte N, birim hacimde cams yapda oluan ekirdek
saysn, E, aktivasyon enerjisini ve R ideal gaz sabitini ifade etmektedir. Eitlikten
de anlald gibi, kristalizasyon pik scakl, birim hacimde oluan ekirdek says
ile ters orantldr. Bir baka deyile, kristalizasyon pik scaklnn dmesi, birim
hacimde oluan ekirdek saysnn arttn gstermektedir [115].

ln N =

E
+ sabit
RT p

(7.1)

ekirdeklenme scakln tespit etmek iin, biyoaktif cam numuneleri cam gei
scakl olan 933 K in altnda ve stndeki scaklklarda 60 dakika sreyle
bekletilmi ve ardndan scaklk maksimum al ma scaklna (1273 K)
ykseltilmitir. DTA sonucunda elde edilen eriler ekil 7.2 de, scaklklar ise
Tablo 7.1 de sunulmutur. ekil 7.2 ve Tablo 7.1 den de grld gibi, en dk
kristalizasyon pik scakl olan 1153 K, ekirdeklenme scakl 923 K olduunda
elde edilmitir. Bu scaklktan sonra kristalizasyon pik scaklklarnn artt
gzlenmitir. Bu nedenle, optimum ekirdeklenme scakl 923 K olarak tespit
edilmitir.
Tablo 7.1: Biyoaktif Cam Numunesinin DTA Sonular

ekirdeklenme

Bekleme

Kristalizasyon

Scakl (K)

Sresi (dak)

Scakl (K)

913

60

1173

923

60

1153

933

60

1175

953

60

1173

968

60

1163

978

60

1173

62

Ekzotermik

1173 K
(f)

1163 K

(e)
1173 K

Endotermik

(d)

1175 K
(c)
1153 K

(b)
1173 K
(a)

400

800
Scaklk (K)

1200

ekil 7.2: (a) 913 K, (b) 923 K, (c) 933 K, (d) 953 K, (e) 968 K, (f) 978 K
ekirdeklenme Scaklklarnda Bekletilen Biyoaktif Cam Numunelerinin DTA
Grafikleri

ekirdeklenme scaklnda bekleme sresini belirlemek amacyla, retilen

biyoaktif cam numuneleri 923 K de 30, 60, 90 ve 120 dakika srelerle bekletilmi
ve ardndan, scaklk 1273 K e ykseltilmitir. DTA sonucunda elde edilen
kristalizasyon scaklklar ve eriler, srasyla, Tablo 7.2 ve ekil 7.3 te
sunulmutur. ekil 7.3 ve Tablo 7.2 den de grld gibi, ekirdeklenme
scaklnda bekleme sresinin artmas ile birlikte kristalizasyon pik scakl
dmekte ve bekleme sresi 90 dakikay getikten sonra artmaktadr. En dk
kristalizasyon pik scaklnn elde edildii sre olan 90 dakika optimum
ekirdeklenme sresi olarak seilmitir. Kristalizasyon pik scaklnn dmesi,
birim hacimde oluan ekirdek saysnn arttn gstermektedir. Bir baka deyile,

63

kristalizasyon pik scaklndaki bekleme sresi arttka, kristalizasyon pik

scaklnn dmesi, ekirdeklenme ileminin tamamlandn gstermektedir.
Yaplan almalar [116,117], Tp deerinin 10 K stnde, camn mikroyapsndaki
kristal bymenin daha iyi olduunu gstermektedir. Bu nedenle, bu almada
kristalizasyon scakl, Tp deerinin 10 K stnde alnmtr.
Sonu olarak, biyoaktif cam numunelerinin optimum ekirdeklenme scakl,
optimum ekirdeklenme sresi ve kristalizasyon scakl srasyla 923 K, 90 dakika
ve 1148 K olarak belirlenmitir.
Biyoaktif cam numunelerine, DTA erilerinden elde edilen scaklklarda
ekirdeklenme ve kristal byme sl ilemleri uygulanarak biyoaktif cam-seramik
retimi gerekletirilmitir. Biyoaktif cam numunesi 923 K e kadar stlm ve bu
scaklkta 90 dakika sreyle bekletilmitir. Daha sonra scaklk, 1148 K e
karlm ve bu scaklkta 30 dakika sreyle bekletilerek biyoaktif cam-seramik
retimi gerekletirilmitir.
Tablo 7.2: ekirdeklenme Scaklnda Bekletilen Biyoaktif Cam Numunesinin
DTA Sonular

ekirdeklenme

Bekleme

Kristalizasyon

Scakl (K)

Sresi (dak)

Scakl (K)

923

30

1173

923

60

1153

923

90

1138

923

120

1163

64

Ekzotermik

1173 K (d)

Endotermik

1153 K

(c)

(b)
1138 K

(a)
1163 K

400

800
Scaklk (K)

1200

ekil 7.3: (a) 120 dak, (b) 90 dak, (c) 60 dak, (d) 30 dak Srelerle 923 K de
Bekletilen Biyoaktif Cam Numunelerinin DTA Grafikleri
7.2. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Biyoaktivite
Karakterizasyonu

retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numuneleri, hazrlanan yapay vcut svs

ierisinde bekletilerek, numunelerin vcut iindeki davranmlar belirlenmitir.
Yapay vcut svs ierisinde bekletilen ve bekletilmeyen numunelerin mekanik,
fiziksel ve mikroyapsal zelliklerinin belirlenmesi amacyla eitli karakterizasyon
ilemleri uygulanmtr. retilen numunelere eitli kodlar verilmitir. C cam
numunesini, CS cam-seramik numunesini, 1, 7, 14, 21 ve 28 ise yapay vcut
svsnda bekledii gn saysn ifade etmektedir.

65

7.2.1. Yapay Vcut Svsnn Analizi

Yapay vcut svsnn pH deerinin zamanla deiimi pH metre ile, silisyum,

magnezyum ve kalsiyum iyonlarnn deiimi ICP cihaz kullanlarak, fosfor
iyonlarnn deiimi ise UV cihaz kullanlarak belirlenmitir.
Yapay vcut svsnn pH deerinin zamanla deiimi ekil 7.4 te grlmektedir.
Bekleme sresi ierisinde yapay vcut svsnn pH deeri 7.40 ile 7.81 arasnda
deimitir. zelti ierisindeki iyon deriimlerinin zamana bal olarak deimesi
pH deitirmektedir [62]. HA, yapay vcut svsnn pH 4.2 den byk
olduunda kararl bir yapya sahiptir. Bu nedenle, zeltinin pH nn artmas, HA
tabakasnn oluumunu olumlu ynde etkilemektedir.

9.00
8.80
8.60

pH

8.40
8.20
8.00
7.80
7.60
7.40
7.20
7.00
0

14

21

28

Zaman (Gn)

ekil 7.4: Yapay Vcut Svs zeltisinin pH Deerinin Zamanla Deiimi

Si4+, Mg2+, Ca2+ ve P5+ iyon deriimlerinin zamana bal deiimleri ekil 7.5 te
grlmektedir.
ekil 7.5 te grld gibi, yapay vcut svs zeltisindeki Si4+ ve Mg2+ iyon

deriimi zamanla artm, P5+ iyon deriimi ise zamanla d gstermitir. Ca2+
deriimi ise pH ile birlikte 3 gne kadar artm ve sonra azalma gstermitir.
zeltideki Ca2+ deriiminin artmas, numunelerin yapsnda bulunan Ca2+ iyonlar
ile zeltideki H3O+ iyonlarnn yer deitirmesi ile aklanabilmektedir.

66

160
yon Deriimi (ppm)

140
120
Si4+

100

Mg2+

80

2+

Ca

60

5+

40
20
0
0

14

21

28

Zaman (Gn)

ekil 7.5: Yapay Vcut Svs zeltisindeki Si4+, Mg2+, Ca2+ ve P5+ yonlarnn
Zamana Gre Deiimi

Bu iyon deiimi, pH n artmasna ve numunelerin yzeylerinde silika hidrojel

olumasna sebep olmaktadr. zeltideki Si4+ ve Mg2+ iyonlarnn art,
numunelerin yapsndaki Si4+ ve Mg2+ iyonlarnn znerek zeltiye gemesiyle
aklanabilmektedir. Bekleme sresinin artmasyla Ca2+ ve P5+ iyonlarnn azalmas
ise, numunelerin yzeylerinde ncelikle amorf kalsiyum fosfat oluumu, ardndan
zeltideki Ca2+ ve P5+ iyonlarnn tketilmesi ile kristalin HA tabakasnn oluumu
ile aklanabilmektedir.
HA tabakasnn olumas iin ncelikle Ca/P orannn 1.5 ve zerinde olmas
gerekmektedir. Ca/P oran 1.5 ve bu deere yakn ise aadaki tepkime gerekleir.
9Ca 2+ + 6PO4 3- Ca9(PO4)6

(7.2)

Bu tepkimeyi takiben aadaki tepkimeler meydana gelmektedir:

Ca9(PO4)6 + Ca 2+ + 2OH - Ca10(PO4)6(OH)2

(7.3)

PO4 3- + H2O HPO4 2- + OH -

(7.4)

CaSO4.2H2O nun znrl HA ten daha yksek olduu iin, Ca2+ iyonlarnn
deriimi (7.2) numaral tepkimenin ncelikli olarak gereklemesine neden
olmaktadr. Bu da HA teki Ca/P orannn artmasn salamaktadr. Yksek pH
larda ise (7.3) numaral tepkime meydana gelmektedir. Balang bileimine

67

ramen Ca/P oran 1.5 deerinin zerine kmakta (1.667) ve bu da ortamda sadece
HA faznn olumasna neden olmaktadr. ekil 7.6 da HA tabakasnn oluumu
ematik olarak gsterilmitir.

ekil 7.6: Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Yzeyinde HA

Tabakasnn Oluumu
7.3. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Mekanik ve
Fiziksel zellikleri

retilen numunelerin fiziksel ve mekanik zelliklerinin karakterizasyonu iin;

younluk, gzeneklilik, eilme mukavemeti ve anma lmleri yaplmtr. Tablo
7.3 te biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yapay vcut svsnda bekleme
srelerine gre deien younluk ve gzeneklilik deerleri grlmektedir.
Tablo 7.3 te de grld gibi, biyoaktif cam-seramik numunelerinin cam
numunelerine oranla younluk deerleri daha yksek, gzeneklilik deerleri ise
daha dktr. Bunun sebebi; biyoaktif cam-seramik numunelerinin kristal yapya
sahip olmalardr. Yapay vcut svsnda bekletmenin numunelerin younluk ve
gzeneklilik deerlerinde nemli bir deiiklie yol amad grlmtr.
Numunelerin

younluk

deerleri

2.68-2.98

68

g/cm3

arasnda

deiiklik

gstermektedir. Literatrde kemiin younluk deerlerinin 1.7-2.0 g/cm3 arasnda

deitii aklanmtr [71].
Tablo 7.3: Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin SBF ncesi ve Sonras
Younluk ve Gzeneklilik Deerleri

Numune

Younluk

Gzeneklilik

(g/cm3)

(%)

2.83

0.12

C1

2.71

0.87

C7

2.73

1.01

C14

2.68

1.12

C21

2.75

0.92

C28

2.71

1.07

CS

2.98

0.00

CS1

2.87

0.06

CS7

2.77

0.72

CS14

2.82

0.68

CS21

2.90

0.55

CS28

2.88

0.77

retilen numunelerin younluk deerlerinin kemiin younluk deerlerinden daha

byk olduu grlmektedir. Tablo 7.3 te numunelerin gzeneklilik deerlerinin %
0-1.12 arasnda deitii grlmektedir. Literatrde kortikal kemiin gzeneklilik
deerinin % 5-10 arasnda deitii belirtilmitir [118]. retilen biyoaktif cam ve
cam-seramik numunelerinin younluk ve gzeneklilik deerlerinin kemikle
kyaslandnda daha iyi sonu verdii grlmektedir.
Tablo 7.4 de biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yapay vcut svsnda
bekleme srelerine gre deien eilme mukavemeti ve anma deerleri
grlmektedir. Numuneleri yapay vcut svsnda bekletmek, numunelerin eilme
mukavemeti deerlerinde ok az miktarda da olsa bir arta neden olmutur.
Numunelerin yzeylerinde oluan HA tabakasnn, numunelerin eilme mukavemeti
deerlerini olumlu ynde etkiledii sonucuna varlmtr. Biyoaktif cam-seramik
numunesinin

eilme

mukavemeti

deerlerinin

69

cam

numunesinin

eilme

mukavemeti deerlerinden kk olmas, cam-seramik numunesinde gzle

grlemeyen mikro atlaklarn bulunmas ihtimaliyle aklanabilir.
Tablo 7.4: Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Eilme Mukavemeti ve
Anma Deerleri

Numunenin

Eilme

Anma

Ad

Mukavemeti

Deerleri

(MPa)

(mm3/m)

117

0.357

C28

127

0.609

CS

82

0.463

CS28

112

0.515

Literatrde, uyluk kemiinin eilme mukavemeti deeri 76 MPa olarak verilmitir

[119]. retilen numunelerin eilme mukavemeti deerlerinin uyluk kemiinin
deerlerinden byk olduu grlmektedir. Yapay vcut svs ierisinde bekletilen
numunelerin anma deerlerinin artt saptanmtr. Literatrde, SiO2-CaO-Na2OAl2O3-P2O5-CaF2 sistemi temel alnarak retilen biyoaktif camlarn anma
deerleri, bu al mada retilen numunelerin anma deerlerinden ok daha
yksektir [120]. Tablo 7.4 teki anma deerleri literatrde biyoaktif cam iin
verilen anma deerlerinden daha kk olduundan dolay, retilen biyoaktif cam
ve cam-seramik numunelerinin anma direnleri, SiO2-CaO-Na2O-Al2O3-P2O5CaF2 sistemi temel alnarak retilen biyoaktif camlarn anma direncinden daha
yksektir. Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin eilme mukavemeti
deerleri, kemie oranla daha iyidir. Bunun nedeni, retilen numunelerin
yapsndaki Al2O3 in varl ile aklanabilir. Al2O3 in biyoaktif cam ve camseramik malzemelerin mekanik zelliklerini olumlu ynde etkiledii bilinmektedir.
Kemiin bileiminden farkl olarak, bu al mada retilen biyoaktif cam ve camseramik numuneler % 2 orannda Al2O3 iermektedir. Al2O3 ilavesi, biyoaktif cam
ve cam-seramik numunelerin eilme mukavemeti deerlerinin kemiinkinden daha
iyi olmasna neden olmutur.

70

7.4. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Yzey

Karakterizasyonu

retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yzey karakterizasyonlar,

ince film ve toz X-Inlar, FTIR ve elektron mikroskobu kullanlarak yaplmtr.
7.4.1. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin X-Inlar
Difraksiyon Analizleri

X-Inlar difraksiyon analizleri, biyoaktif cam-seramik numunelerinde oluan

kristal fazlar belirlemek ve biyoaktif cam numunelerinin yapsn tespit edebilmek
amacyla gerekletirilmitir. ekil 7.7 de biyoaktif cam numunelerinin XRD
grafikleri grlmektedir. Analizler sonucunda beklenildii gibi herhangi bir kristal
faza rastlanmam, cam numunelerinin amorf bir yapya sahip olduu grlmtr.
Yapay vcut svs ierisinde bekletmenin biyoaktif cam numunelerinin yapsnda
herhangi bir deiiklie neden olmad saptanmtr.
ekil 7.8 de biyoaktif cam-seramik numunelerinin XRD grafikleri grlmektedir.

Grld gibi, numunelerde amorf faz neredeyse kaybolmu, clinophosinaite

(Na3Ca(SiO3)(PO4)) ve kalsiyum silikat fosfat ((Ca2(SiO4))6Ca3(PO4)2) kristalin
fazlar olumutur. Yapay vcut svsnda bekletmenin cam-seramik numunelerinin
kristalin yapsn deitirmedii belirlenmitir.
XRD analizlerinde tlerek toz haline getirilmi numuneler kullanlmtr.
Ancak, yapay vcut svs ierisinde bekletilen numunelerin yzeyinde ince bir film
tabakas eklinde oluan HA faznn miktar, tm numunenin yapsna oranla ok
azdr. Bu nedenle, silindir eklindeki numunelerin yzeylerinde oluan HA tabakas,
ince film XRD yntemi kullanlarak belirlenmitir.

71

In iddeti

(e)

(d)

(c)

(b)

(a)

20

40

60

ekil 7.7: Biyoaktif Cam Numunelerinin XRD Grafikleri; (a) C, (b) C1, (c) C7, (d)
C14, (e) C28

72

80

Na3Ca(SiO3)(PO4) Clinophosinaite
(Ca2(SiO4))6Ca3(PO4)2 Kalsiyumsilikatfosfat

In iddeti

(e)

(d)

(c)

(b)

(a)

20

40 2

60

80

ekil 7.8: Biyoaktif Cam-Seramik Numunelerinin XRD Grafikleri; (a) CS, (b) CS1,
(c) CS7, (d) CS14, (e) CS 28
ekil 7.9 da biyoaktif cam numunelerinin ince film XRD grafii grlmektedir.

Grld gibi, ilk haftadan itibaren HA pikleri olumu ve uzun bekletme

srelerinde HA piklerinin iddetleri artmtr. Bu da, yapay vcut svs ierisinde
uzun sre bekletilen numunelerin yzeylerinde oluan HA faznn miktarnn
arttn gstermektedir.

73

Hidroksiapatit
Ca10(OH)2(PO4)6

In iddeti

(d)

(c)

(b)

(a)

20

40

60

80

ekil 7.9: Biyoaktif Cam Numunelerinin nce Film XRD Grafikleri; (a) C1, (b) C7,
(c) C14, (d) C28
ekil 7.10 da biyoaktif cam-seramik numunelerinin ince film XRD grafikleri

grlmektedir. Analiz sonucunda cam-seramik numunelerinde ilk gnden itibaren

HA pikleri grlm ve uzun bekletme srelerinde piklerin iddetlerinin artt
gzlemlenmitir. Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinden elde edilen bu
sonular, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sistemi kullanlarak retilen
biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yzeylerinde oluan HA tabakasnn
zamanla gelitiini gstermektedir. Ayrca, cam-seramik numunelerinde, cam
numunelerine kyasla daha ksa srede HA piklerinin olumas, cam-seramik
numunelerinin daha yksek biyoaktiviteye sahip olduunu gstermektedir.
74

Literatrde yaplan al malar incelendiinde, SiO2-CaO-P2O5-MgO-CaF2 sistemi

temel alnarak retilen cam numunelerinde yapay vcut svsnda bekletildiinde
kalsiyum fosfat tabakasnn olutuu grlmtr. Cama sl i lem uygulanarak
retilen cam-seramik numunelerinde ise, diopsit (CaMg(SiO3)) ve altosit
(Mg2PO4(OH)) ve akermanit fazlarnn olutuu, ancak yapay vcut svsnda
bekletildiinde biyoaktivite gstermedii belirlenmitir. Cam-seramik numuneleri
HCl ile muamele edildiinde numunenin yzeyinde apatit tabakasnn olutuu
grlmtr [77].

Hidroksiapatit
Ca10(OH)2(PO4)6

In iddeti

(d)

(c)

(b)

(a)

20

40

60

80

ekil 7.10: Biyoaktif Cam-Seramik Numunelerinin nce Film XRD Grafikleri; (a)
CS1, (b) CS7, (c) CS14, (d) CS28

75

7.4.2. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin FTIR

Analizleri

Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yaplarnda oluan kimyasal balarn

belirlenmesi amacyla FTIR analizleri yaplmtr. ekil 7.11-7.14 de retilen
biyoaktif cam ve cam-seramik ile yapay vcut sv ierisinde 28 gn sreyle
bekletilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin FTIR grafikleri
grlmektedir. Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinde P-O balarna
karlk gelen 500 cm-1 deki pikler grlmektedir (ekil 7.11 ve 7.13).

ekil 7.11: retilen Biyoaktif Cam Numunesinin SBF ncesi FTIR Grafii

ekil 7.12: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam

Numunesinin FTIR Grafii

76

ekil 7.12 ve 7.14 te yapay vcut svs ierisinde 28 gn bekletilen biyoaktif cam

ve cam-seramik numunelerinin FTIR grafikleri grlmektedir. P-O bana karlk

gelen 500 cm-1 deki pikler, numunelerin yzeylerinde ken kalsiyum fosfat
tabakasnn, HA kristallerine dntn gstermektedir. SBF ncesi grafiklerle
karlatrldnda, P-O piklerinin iddetlerinin artt grlmektedir. Bu sonu,
yapay vcut svs ierisinde numunelerin bekleme sreleri uzadka HA
oluumunun arttn gstermektedir. Literatrde, Na2O-CaO-SiO2 sisteminde 600
cm-1 civarnda P-O balarnn olutuu ve yapay vcut svsnda bekleme sresi
arttka piklerin iddetlerinin artt belirtilmitir [33].

ekil 7.13: retilen Biyoaktif Cam-Seramik Numunesinin SBF ncesi FTIR

Grafii

ekil 7.14: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif CamSeramik Numunesinin FTIR Grafii

77

7.4.3. retilen Biyoaktif Cam ve Cam-Seramik Numunelerinin Mikroyap

Analizleri

retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin SEM fotoraflar ekil 7.15

te grlmektedir.

(a)

(b)

ekil 7.15: retilen Numunelerin SEM Grntleri; (a) C, (b) CS

ekil 7.15 te de grld gibi cam numunesinin amorf bir yapya sahip olduu ve

herhangi bir kristalin faz iermedii grlmektedir. Cam-seramik numunesinin de

kristalin yapya sahip olduu ve aplar 1.25-2.5 m arasnda deien kresel
yapda kristaller ierdii tespit edilmitir.
Yapay vcut svsnda belirli srelerde bekletilen cam ve cam-seramik
numunelerine yaplan taramal elektron mikroskobu analizleri sonucunda ise,
numunelerin yzeylerinde ilk gnden itibaren HA tabakasnn olumaya balad
gzlenmitir. Uzun bekletme srelerinde ise (14 gn, 28 gn) HA oluumunun
artt belirlenmitir (ekil 7.16 ve 7.17). Cam-seramik numunesinin yzeyinde ince
beyaz bir tabaka grlrken, ilk gnden itibaren numunenin yzeyinde yeni bir
tabakann yani HA tabakasnn olutuu grlmektedir (ekil 7.17).

78

(a)

(b)

(c)

(d)

ekil 7.16: Yapay Vcut Svsnda Bekletilen Biyoaktif Cam Numunelerinin

SEM Grntleri; (a) C1, (b) C7, (c) C14, (d) C28

(a)

(b)

(c)

(d)

ekil 7.17: Yapay Vcut Svsnda Bekletilen Biyoaktif Cam-Seramik

Numunelerinin SEM Grntleri; (a) CS1, (b) CS7, (c) CS14, (d) CS28

79

14
12
Kalsiyum

10

Fosfor

8
6
4
0

14

28

Zaman (Gn)

ekil 7.18: Cam Numunelerinin Yzeyindeki Kalsiyum ve Fosforun Zamana

Bal Olarak Deiimleri (Arlk Yzdesi)

14
Kalsiyum
10

Fosfor

2
0

14

28

Zaman (Gn)

ekil 7.19: Cam-Seramik Numunelerinin Yzeyindeki Kalsiyum ve Fosforun

Zamana Bal Olarak Deiimleri (Arlk Yzdesi)

SEM analizlerine paralel olarak, numunelerin EDS (Enerji Dalml X-Inlar

Spektroskopisi) lmleri de gerekletirilmitir. EDS lmlerinin sonular ekil
A.1-10 da verilmitir. Numunelerin, SEM fotoraflarnda grlen yzeylerinde
EDS ile yaplan nokta analiz lmleri sonucunda belirlenen kalsiyum ve fosforun
arlka yzdelerinin zamana bal olarak deiimleri ekil 7.18 ve 7.19 da
verilmitir. Grld gibi, biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin
yzeylerinde tespit edilen kalsiyum ve fosfor miktarlar, yapay vcut svs
ierisinde bekleme sresinin artmasyla birlikte artmaktadr. Biyoaktif cam ve cam80

seramik numunelerinin yzeylerinde saptanan kalsiyum ve fosfor deriiminin

zamanla artmas, SEM fotoraflarnda tespit edilen HA tabakasnn kalnlnn
zamanla arttn gstermektedir.
Biyoaktivite karakterizasyonu iin yaplan tm deney sonular; numunelerin
biyoaktif zellie sahip olduunu ve yapay vcut svs ierisine konulduunda
yzeylerinde HA tabakasnn olutuunu gstermektedir. Yapay vcut svs
ierisine yerletirilen numunelerin yapsndan Ca2+, Mg2+, Si4+ ve Na+ znerek
zeltiye geer. Ca2+, Mg2+ ve Na+ iyonlarnn H+ veya H3O+ iyonlar ile yer
deitirmesi sonucunda, zeltinin pH 7.4 ten daha byk deerlere kar.
Numunenin yapsndan znen silisyum, zeltide silisik asit [Si(OH)4] olarak
bulunur ve zamanla numunenin yzeyinde silika jel tabakas oluturur. zelti
ierisindeki Ca2+ ve P5+ iyonlar silika jelin zerinde Ca-P tabakas olutururlar ve
zamanla HA kristalleri oluur. HA tabakas oluurken yapay vcut svs
ierisindeki kalsiyum ve fosfor iyonlarnn deriimi azalr. ICP analizi sonucunda,
zeltideki kalsiyum ve fosfor iyonlarnn miktarnn nce biraz artt, sonra
zamanla azald tespit edilmitir. zeltinin pH da 7.4 deerinin zerindedir.
Elde edilen sonular, HA tabakasnn numunelerin yzeyinde olutuunu
gstermektedir. nce film XRD, SEM-EDS ve FTIR analizleri sonularnda,
numunelerin yzeylerinde 7. gnden itibaren HA tabakasnn olutuu ve zamanla
miktarnn artt tespit edilmitir. ICP sonularnda kalsiyum ve fosfor iyonlarnn
miktarlarnn da 7. gnden itibaren hzla azalmas da, XRD, SEM-EDS ve FTIR
sonularn desteklemektedir. Numunelerin yzeylerinde zamana bal olarak HA
kristalizasyonunun ilerlemesi ve fazn kararl hale gelmesi, elde edilen tm verilerin
birbirleriyle uyum ierisinde olduunu gstermektedir.
Yapay vcut svs ierisinde bekletilen tm numunelerin, younluk deerlerinde
herhangi bir deiikliin olmad, eilme

mukavemeti deerlerinin ise,

numunelerin yzeylerinde oluan HA tabakas nedeniyle olumlu ynde deiti i

saptanmtr. Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin llen mekanik ve
fiziksel zelliklerin yapay vcut svs ierisinde beklemeyle birlikte deimemesi,
numunelerin vcut ierisinde de bu zelliklerini koruyacaklarn gstermektedir.
retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerin llen fiziksel ve mekanik
zellikleri, doal kemikle kyaslandnda daha iyi sonu vermitir. Numunelerde,
kemiin bileiminden farkl olarak Al2O3 bulunmas, biyoaktif cam ve cam81

seramiklerin mekanik zelliklerinin daha iyi olmasna neden olmutur. Biyoaktif

cam ve cam-seramik numunelerin mekanik zelliklerini gelitirmek amacyla
yaplan al malarda, SiO2-Na2O-CaO-P2O5-MgO-F- sistemine Al2O3 ilavesi
yaplmtr [90,121,122]. Ancak, yaplan almalarda retilen numunelerin
biyoaktif zellie sahip olmadklar iin, implant olarak kullanlamayaca
sonucuna varlmtr [90,121,122]. Bu almada, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3MgO-CaF2 sistemi temel alnarak retilen biyoaktif cam ve cam-seramik
numunelerin younluk ve eilme mukavemeti deerlerinin kemikle kyaslandnda
daha iyi sonu verdii ve tm numunelerin biyoaktif zellie sahip olduu tespit
edilmitir. retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerin sahip olduklar
fiziksel, mekanik ve biyoaktiflik zellikleri nedeniyle, di hekimliinde veya yapay
kemik olarak kullanlabilecek zellie sahip malzemeler olduklar sonucuna
varlmtr.

82

8. SONULAR ve NERLER
8.1. Sonular

SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sistemi kullanlarak biyoaktif cam ve

biyoaktif cam-seramik retmek amacyla yaplan bu almada aada zetlenen
sonular elde edilmitir:
1) retilen biyoaktif cam numunelerine 20 K/dak lk stma hznda uygulanan

DTA sonucunda, numunelerin optimum ekirdeklenme scakl, optimum

ekirdeklenme sresi ve kristalizasyon scakl srasyla 923 K, 90 dakika ve 1148
K olarak belirlenmitir.
2) Biyoaktif cam numunelerinin yapay vcut svs ierisinde bekleme srelerine

gre younluk deerlerinin 2.68-2.83 g/cm3, cam-seramik numunelerinin younluk

deerlerinin ise 2.77-2.98 g/cm3 arasnda deitii grlmtr. Biyoaktif cam
numunelerin gzeneklilik deerlerinin % 0.12-1.12, cam-seramik numunelerinin
gzeneklilik deerlerinin ise % 0-0.77 arasnda deitii tespit edilmitir. Yapay
vcut svs iinde bekleme ile biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin
fiziksel zelliklerinin deimedii sonucuna varlmtr.
3) retilen biyoaktif cam numunelerinin SBF ncesi eilme mukavemeti 117 MPa

iken, SBF sonras eilme mukavemeti deerinin 127 MPa olduu grlmtr.
Cam-seramik numunelerinin ise, SBF ncesi eilme mukavemeti 82 MPa iken, SBF
sonras eilme mukavemeti deerinin 112 MPa olduu belirlenmitir. Yapay vcut
svs iinde bekleme ile numunelerin yzeyinde oluan HA tabakas, biyoaktif cam
ve cam-seramik numunelerinin eilme mukavemeti deerlerini olumlu ynde
etkilemitir.
4) Anma testleri sonucunda, biyoaktif cam numunelerinin SBF ncesi anma

deerinin 0.357 mm3/m, SBF sonras anma deerinin ise 0.609 mm3/m olduu

83

saptanmtr. Bu deerler cam-seramik numunelerinde srasyla 0.463 mm3/m ve

0.515 mm3/m olarak belirlenmitir.
5) Toz X-Inlar analizleri sonucunda, biyoaktif cam numunelerinin amorf yapya

sahip olduu, biyoaktif cam-seramik numunelerinde ise oluan kristal fazlarn

clinophosinaite ve kalsiyum silikat fosfat olduu belirlenmitir.
6) nce film X-nlar analizleri sonucunda, biyoaktif cam numunelerinde ilk

haftadan itibaren, cam-seramik numunelerinde ise ilk gnden itibaren HA

tabakasnn olutuu belirlenmitir. Yapay vcut svs ierisinde uzun bekletme
srelerinde HA piklerinin iddetlerinin artt tespit edilmitir.
7) FTIR

analizleri

sonucunda,

retilen

biyoaktif

cam

ve

cam-seramik

numunelerinin yaplarnda P-O balarnn oluumu grlm ve yapay vcut svs

ierisinde bekleme sresinin artmasyla P-O piklerinin iddetlerinin artt
saptanmtr.
8) Taramal elektron mikroskobu ile yaplan mikroyap analizleri sonucunda;

numunelerin SBF ncesi analizlerinde, cam numunesinin amorf bir yapya sahip
olduu ve herhangi bir kristalin faz iermedii grlmtr. Cam-seramik
numunesinin de kristalin yapya sahip olduu ve aplar 1.25-2.5 m arasnda
deien kresel yapda kristaller ierdii tespit edilmitir. Cam ve cam-seramik
numunelerinin SBF sonras analizleri sonucunda ise, numunelerin yzeylerinde ilk
gnden itibaren HA tabakasnn olumaya balad gzlenmitir. Uzun bekletme
srelerinde ise (14 gn, 28 gn) HA oluumunun artt belirlenmitir.
9) SEM analizlerine paralel olarak, numunelerin EDS (Enerji Dalml X-Inlar

Spektroskopisi) lmleri de gerekletirilmitir. lmler sonucunda, cam ve camseramik numunelerinin yzeylerinde tespit edilen Ca2+ ve P5+ miktarlarnn zamanla
artt belirlenmitir. Bu sonu, SEM fotoraflarnda saptanan HA tabakasnn
kalnlnn zamanla arttn gstermektedir.
10) Yaplan yzey karakterizasyonu ve ICP analizi sonularnn birbirleriyle

uyumlu olmas nedeniyle, retilen cam ve cam-seramik numunelerinin biyoaktif

zellie sahip olduklar sonucuna varlmtr.
11) Biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin yapsnda bulunan Al2O3 in;

numunelerin eilme mukavemeti deerlerini olumlu ynde etkiledii ve literatrde

84

yaplan almalarn aksine biyoaktifliklerini olumsuz ynde etkilemedii tespit

edilmitir.
12) Bu almada, SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2 sistemi temel alnarak

retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin younluk ve eilme

mukavemeti deerlerinin kemikle kyaslandnda daha iyi sonu verdi i
grlmtr.
Bu

sonularn

nda;

SiO2-CaO-Na2O-P2O5-Al2O3-MgO-CaF2

sistemi

kullanlarak retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin, sahip olduklar

fiziksel, mekanik ve biyoaktiflik zellikleri nedeniyle, di hekimliinde veya yapay
kemik olarak kullanlabilecek zellie sahip malzemeler olduklar sonucuna
varlmtr.
8.2. neriler
1) Bu al mada; biyoaktif cam numuneler, klasik dkm yntemiyle retilmitir.

Sol-jel

yntemi

uygulanarak

da

biyoaktif

cam

numunelerin

retimi

gerekletirilmelidir.
2) retilen biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerinin kullanm alanlarnn daha

detayl belirlenebilmesi iin, sertlik, krlma tokluu, elastisite modl, sl

genleme katsays, kimyasallara kar diren ve su emme gibi zelliklerinin
incelenmesi de yararl olacaktr.
3) Bu al mada; Al2O3 miktar % 2 olarak alnmtr. Al2O3 ierii deitirilerek,

deriiminin numunelerin mekanik ve biyoaktiflik zeliklerine olan etkileri

incelenmelidir. Ayrca, biyoaktif cam ve cam-seramik numunelerin mekanik
zelliklerini gelitirmek amacyla, Al2O3 yerine zirkonyum, titanyum ve inko
katkl biyoaktif cam ve cam-seramik malzemelerin retilebilirlii aratrlmaldr.
4) Biyoaktif cam-seramik numuneleri, DTA sonucunda belirlenen ekirdeklenme

scaklk ve sresi ile kristalizasyon scaklnda kontroll kristalizasyon yntemi

uygulanarak retilmitir. Sinterleme yntemi uygulanarak da biyoaktif cam-seramik
retimi gerekletirilmelidir.
5) retilen biyoaktif cam numunelerinin, izotermal ve izotermal olmayan

yntemler kullanlarak kristalizasyon kinetii incelenmelidir.

85

6) Bu al mada; yapay vcut svs analizlerinde, bekleme sreleri 1 gn, 2 gn, 3

gn, 7 gn, 14 gn, 21 gn ve 28 gn olarak belirlenmitir. Uzun vadede

numunelerin yapsnda meydana gelen deiimleri inceleyebilmek amacyla
bekleme sresi artrlmal ve yapay vcut svs, sk aralklarla deitirilerek
yenilenmelidir.
7) Bu al mada; yapay vcut svs zeltisi hazrlanarak retilen biyoaktif cam ve

cam-seramik numunelerine in-vitro deneyleri yaplmtr. Canl vcut ortamnda

numunelerin yapsnda meydana gelen deiimlerin incelenebilmesi amacyla, canl
dokuya yerletirilerek in-vivo deneylerinin yaplmas yararl olacaktr.

86

KAYNAKLAR

[1] Yazc, T., Mays 2003. Plazma Sprey Yntemiyle retilmi Biyocam
Kaplamalarn Karakterizasyonu, Yksek Lisans Tezi, .T.. Fen
Bilimleri Enstits, stanbul.
[2] Von Recum, A.F., 1986. Handbook of Biomaterials Evolution, Macmillian,
N.Y. www.mkn.itu.edu.tr/~ergunce/bioseramikler.pdf (2008).
[3] http://www.medicinecube.com/content/view/108/64/ (2008).
[4] Hulbert, S.F., Bokros, J.C., Hench, L.L., Wilson, J. and Heimke, G., 1987.
Ceramics in Clinical Applications Past, Present and Future,
Ceramics in Clinical Applications, Vincenzini, P., Elsevier, New
York, 3-27 (Edinildii Kaynak: Er, M.A., Mays 2005, SiO2-CaONa2O-P2O5 Biyoaktif Camlarnn Kontroll Kristalizasyonu, Lisans
Tezi, .T..).
[5] http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/yeniufuk/icerik/biyomalzemeler.pdf
(2008)
[6] Shackelford, J.F.,1999. Bioceramics: Applications of Ceramic and Glass
Materials in Medicine, Trans Tech Publications Ltd., UetikonZuerich, Switzerland.
[7] Hench, L.L., 1999. Bioactive Glasses and Glass-Ceramics, Materials Science
Forum, 293, 37-64. (Edinildii Kaynak: 6)
[8] Hench, L.L., 1991. Bioceramics: From Concept to Clinic, Journal of American
Ceramic Society, 74, 1487-1510.
[9] Nicolodi, L., Sjlander, E. and Olsson, K., 2004. Biocompatible Ceramics-An
Overview
of
Applications
and
Novel
Materials,
http://www.imit.kth.se/info/SSD/KMF/Bioceramics.doc (2008).
[10] Keskin, A.O., 2000. Hidroksiapatit Seramiklerin Mekanik zelliklerinin
Zirkonya lavesi ile Gelitirilmesi, Yksek Lisans Tezi, .T.. Fen
Bilimleri Enstits, stanbul.

87

[11] Black, J. and Hastings, G., 1998. Handbook of Biomaterials Properties,

Chapman and Hall Publication, New York.
[12] http://www.baskent.edu.tr/~mustafak/BME201/dokumanlar/biyouyumlulukdoc.pdf (2008).
[13] Ramakrishna, S., Mayer, J., Wintermantel, E. and Leong, K.W., 2001.
Biomedical Applications of Polymer-Composite Materials, Comp.
Sci.&Tech., 61-9, 1189-1224.
[14] McColm, I.J., 1983. Ceramic Science for Materials Technologist, Leonard
Hill, London.
[15] Er, M.A., Mays 2005. SiO2-CaO-Na2O-P2O5 Biyoaktif Camlarnn Kontroll
Kristalizasyonu, Lisans Tezi, .T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul.
[16] Gen Y., 2003. Use of Factoral Design Experiments in the Development of
Zirconia Toughened Hydroxyapatite Composites, PhD Thesis,
Marmara University. (Edinildii Kaynak: Toykan, D., Eyll 2003,
Biyomedikal Uygulamalar in Titanyum Takviyeli Hidroksiapatit
Kompozitlerinin Gelitirilmesi, Yksek Lisans Tezi, T. Fen
Bilimleri Enstits, stanbul).
[17] Hench, L.L., 1998. Bioceramics, J. Am. Cer. Soc., 81, 1705-1728 (Edinildii
Kaynak: Dubok, V.A., 2000, Bioceramics-Yesterday, Today,
Tomorrow, Powder Metallurgy and Metal Ceramics, 39; 381-394.).
[18] Gross, U. and Strunz, V., 1985. The Interface of Various Glasses and GlassCeramics with a Bony Implantation Bed, J. Biomed. Mater. Res., 19,
251 (Edinildii kaynak: 15).
[19] Qiu, Q.Q., Ducheyne, P. and Ayyaswamy, P.S., 2000. New Bioactive,
Degradable Composite Microspheres as Tissue Engineering
Substrates, J. Biomed. Mater. Res., 52-1, 66-76.
[20] De Mestral, F. and Drew, R.A.L., 1989. Calcium Phosphate Glasses and
Glass-Ceramics for Medical Applications, J. European Ceramic
Society, 5, 47-53.
[21] Rincon, J.M. and Callejas, P., 1992. Microstructure and Microanalysis of
Bioglasses and Glass-Ceramics From the MgO-CaO-P2O5-SiO2
System With ZrO2, Bioceramics and the Human Body, Ravaglioli,
A., Krajevski, A.,(eds.), 244-49.

88

[22] Hench L.L. and Ethridge E.C., 1982. Biomaterials An Interfacial

Approach. New York: Academic Press,
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[23] Hench L.L. and Andersson O.H., 1993. An Introduction to Bioceramics. In:
Advanced Series in Ceramics. Hench L., L., Wilson J, editors.
Singapore: Scientific Publishing Co Ltd, 1: 4162.
[24] Davies J.E., editor. 1993. The Bone-Biomaterial Interface. Toronto: University
of Toronto Press,
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[25] Levitt G.E., Crayton P.H. and Monroe E.A., 1969. Forming Methods For
Apatite Prostheses. J. Biomed Mater Res 3: 6834.
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[26] Hench L.L. and Paschall H.A., 1974. Histochemical Responses at a
Biomaterials Interface. J. Biomed Mater Res 8: 4964. (Edinildi i
kaynak:
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[27] Andersson O.H., Liu G., Kangasniemi K. and Juhanjoa J., 1992.
Evaluation of the Acceptance of Glass in Bone. J. Mater.
Sci/Materials in Medicine 3: 14550.
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[28] Kokubo T., Hata K., Ijaamura T. and Yamamuro T., 1991. Apatite
Formations in Ceramics, Metals and Polymers Induced by a CaO,
SiO2-Based Glass in a Simulated Body Fluid. In: Bioceramics.
Bonfield W., Hastings G., W., Tanner K., E., editors. Guilford:
Butterworth-Heinemann
Ltd,
4:
11320.
http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf 2008).
[29] Kokubo T., Ito S., Huang Z.T., Hyashi T., Sakka S., Kitsugi T. and
Yamamuro T., 1990. Ca,P-Rich Layer Formed on Highstrength
Bioactive Glass-Ceramic A-W. J. Biomed. Mater. Res. 24: 33143.

89

http://www22.aname.net/~tandlak1/files/science/Greenspan_8_1999.
pdf (2008).
[30] Lin, C., Huang, L. and Shen, P., 2005. Na2CaSi2O6-P2O5 Based Bioactive
Glasses. Part 1: Elasticity and Structure, Journal of Non-Crystalline
Solids, 351, 3195-3203.
[31] Regina, M., Filgueiras, T., LaTorre, G. and Hench, L.L., 1993. Solution
Effects on the Surface Reactions of Three Bioactive Glass
Compositions, J. Biomed. Mater. Res., 27, 1485-1493.
[32] Cerruti, M., Greenspan, D. and Powers, K., 2005. Effect of pH and Ionic
Strength on the Reactivity of Bioglass 45S5, Biomaterials, 26,
1665-1674.
[33] Kim, H., Fumiaki, M. and Kokubo, T., 1995. Bioactivity of Na2O-CaO-SiO2
Glasses, J. Am. Ceram. Soc., 78 [9], 2405-11.
[34] Saranti, A., Koutselas, I. and Karakassides, M.A., 2006. Bioactive Glasses
in the System CaO-B2O3-P2O5: Preparation, Structural Study and In
Vitro Evaluation, Journal of Non-Crystalline Solids, 352, 390-398.
[35] Arstila, H., Vedel, E., Hupa, L. and Hupa, M., 2007. Factors Affecting
Crystallization of Bioactive Glasses, J. European Ceram. Soc., 27,
1543-1546.
[36] Denizkurt, S., Eyll 1998. Cam-Seramik Prosesleri, Lisans Tezi, .T.. Fen
Bilimleri Enstits, stanbul.
[37] Gonzalez, P., Serra, J., Liste, S., Chiussi, S., Leon, B., Perez-Amor, M.,
Martinez-Fernandez, J., De Arellano Lopez, A.R. and VarelaFeria, F.M., 2003. New Biomorphic SiC Ceramics Coated with
Bioactive Glass for Biomedical Applications, Biomaterials, 24,
4827-32.

[38] Yao, J., Radin, S., Leboy, P.S. and Ducheyne, P., 2005. The Effect of
Bioactive Glass Content on Synthesis and Bioactivity of Composite
Poly(lactic-co-glycolic acid)/Bioactive Glass Substrate for Tissue
Engineering, Biomaterials, 26, 1935-43.
[39] Aitasalo, K., Kinnunen, I., Palmgren, J. and Varpula, M., 2001. Repair of
Orbital Floor Fractures with Bioactive Glass Implants, J. Oral
Maxillofac Surg., 59, 1390-5. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005, The Effect of the Topical

90

Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of

Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).
[40] Froum, S., Cho, S.C., Rosenberg, E., Rohrer, M. and Tarnow, D., 2002.
Histological Comparison of Healing Extraction Sockets Implanted
with Bioactive Glass or Demineralized Freeze-Dried Bone Allograft:
A Pilot Study, J. Periodontal, 73, 94-102. (Edinildii Kaynak:
Eberhard, J., Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S.,
Acil, Y., Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical

Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of

Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).
[41] Tadjoedin, E.S., De Lange, G.L., Holzmann, P.J., Kulper, L. and Burger,
E.H., 2000. Histological Observations on Biopsies Harvested
Following Sinus Floor Elevation Using a Bioactive Glass Material of
Narrow Size Range, Clin. Oral Implants Res., 11, 334-44.
(Edinildii Kaynak: Eberhard, J., Reimers, N., Dommisch, H.,
Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y., Albers, H. and Jepsen, S., 2005.
The Effect of the Topical Administration of Bioactive Glass on
Inflammatory Markers of Human Experimental Gingivitis,
Biomaterials, 26, 1545-51).
[42] Tadjoedin, E.S., De Lange, G.L., Lyaruu, D.M., Kuiper, L. and Burger,
E.H., 2002. High Concentrations of Bioactive Glass Material
(BioGran) vs. Autogenous Bone for Sinus Floor Elevation, Clin.
Oral Implants Res., 13, 428-36. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical
Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of
Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[43] Lovelace, T.B., Mellonig, J.T., Meffert, R.M., Jones, A.A., Nummikoski,
P.V. and Cochran, D.L., 1998. Clinical Evaluation of Bioactive
Glass in the Treatment of Periodontal Osseous Defects in Humans, J.
Periodontal, 69, 1027-35. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical
Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of
Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

91

[44] Park, J.S., Suh, J.J., Choi, S.H., Moon, I.S., Cho, K.S., Kim, C.K. and
Chai, J.K., 2001. Effects of Pretreatment Clinical Parameters on
Bioactive Glass Implantation in Intrabony Periodontal Defects, J.
Periodontal, 72, 730-40. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical

Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of

Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).
[45] Gillam, D.G., Tang, J.Y., Mordan, N.J. and Newman, H.N., 2002. The
Effects of a Novel Bioglass Dentifrice on Dentine Sensitivity: A
Scanning Electron Microscopy Investigation, J. Oral Rehabil, 29,
305-13. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J., Reimers, N.,
Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y., Albers, H. and
Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical Administration of
Bioactive Glass on Inflammatory Markers of Human Experimental
Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[46] Stor, P., Soderling, E. and Salonen, J.I., 1998. Antibacterial Effects of a
Bioactive Glass Paste On Oral Microorganisms, Acta., Odontol
Scand., 56, 161-5. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J., Reimers, N.,
Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y., Albers, H. and
Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical Administration of
Bioactive Glass on Inflammatory Markers of Human Experimental
Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[47] Allan, I., Newman, H. and Wilson, M., 2001. Antibacterial Activity of
Particulate Bioglass Against Supra- and Subgingival Bacteria,
Biomaterials, 22, 1683-7. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical
Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of
Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[48] Allan, I., Newman, H. and Wilson, M., 2002. Particulate Bioglass Reduces
The Viability of Bacterial Biofilms Formed on Its Surface in an In
Vitro Model, Clin. Oral Implants Res., 13, 53-8. (Edinildii Kaynak:
Eberhard, J., Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S.,
Acil, Y., Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical
Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of
Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

92

[49] Bellantone, M., Coleman, N.J. and Hench, L.L., 2000. Bacteriostatic Action
of a Novel Four-Component Bioactive Glass, J. Biomed. Mater.
Res., 51, 484-90. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J., Reimers, N.,
Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y., Albers, H. and
Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical Administration of
Bioactive Glass on Inflammatory Markers of Human Experimental

Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[50] Rectenwald, J.E., Minter, R.M., Rosenberg, J.J., Gaines, G.C., Lee, S. and
Moldawer, L.L., 2002. Bioglass Attenuates a Proinflammatory
Response in Mouse Peritoneal Endotoxicosis, Shock, 17, 135-8.
(Edinildii Kaynak: Eberhard, J., Reimers, N., Dommisch, H.,
Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y., Albers, H. and Jepsen, S., 2005.
The Effect of the Topical Administration of Bioactive Glass on
Inflammatory Markers of Human Experimental Gingivitis,
Biomaterials, 26, 1545-51).
[51] Bosetti, M., Hench, L. and Cannas, M., 2002. Interaction of Bioactive
Glasses with Peritoneal Macrophages and Moncytes in Vitro, J.
Biomed. Mater. Res., 60, 79-85. (Edinildii Kaynak: Eberhard, J.,
Reimers, N., Dommisch, H., Hacker, J., Freitag, S., Acil, Y.,
Albers, H. and Jepsen, S., 2005. The Effect of the Topical
Administration of Bioactive Glass on Inflammatory Markers of
Human Experimental Gingivitis, Biomaterials, 26, 1545-51).

[52] Bose, S., Darsell, J., Yang, L., Sarkar, D.K. and Bandyopadhyay, A., 2000.
Processing, Biocompatibility and Biomechanical Testing of Porous
Alumina Ceramics. Bioceramics: Materials and Applications III,
Ceramic Transactions, 110, 167,168. (Edinildii Kaynak: Geer, A.,
2004. Kitin Kalsiyum Fosfat Biyoseramik Kompozitinin
Hazrlanmas, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Ankara
niversitesi.).
[53] Dubok, V. A., 2000. Bioceramics-Yesterday, Today, Tomorrow, Powder
Metallurgy and Metal Ceramics, 39; 381-394.
[54] Toykan, D., Eyll 2003. Biyomedikal Uygulamalar in Titanyum Takviyeli
Hidroksiapatit Kompozitlerinin Gelitirilmesi, Yksek Lisans Tezi,
.T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul.
[55] Fu, L., Khor, K.A. and Lim, V.J.P., 2000. Characterization of Plasma
Sprayed HA/ZrO2 Composite Coatings. Bioceramics: Materials and

93

Applications III, Ceramic Transactions, 110, 145,146,155.

(Edinildii Kaynak: Geer, A., 2004. Kitin Kalsiyum Fosfat
Biyoseramik Kompozitinin Hazrlanmas, Yksek Lisans Tezi, Fen
Bilimleri Enstits, Ankara niversitesi.).
[56] Nakamura, T., 1996. Bioceramics in Orthopedic Surgery. Elsevier Science
Ltd, 31, 32, Pergamon. (Edinildii Kaynak: Geer, A., 2004. Kitin
Kalsiyum Fosfat Biyoseramik Kompozitinin Hazrlanmas, Yksek
Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Ankara niversitesi.).
[57] Anzabi O., 2003. Plazma Pskrtme le Hidroksilapatit-Zirkonya Kompozit
Kaplanm Titanyum mplantlar, Doktora Tezi, stanbul niversitesi
Salk Bilimleri Enstits, Protetik Di Tedavisi Ana Bilim Dal.
(Edinildii kaynak: 54).
[58] Younger, E.M. and Chapman, M.W., 1989. Morbidity at bone graft donor
sites. J. Orthopaedic Trauma, 3, 192-199. (Edinildii kaynak: 15).
[59] Yang, D., Yang, Z., Li, X., Di, L. and Hong, Z., 2005. A Study of
Hydroxyapatite/Calcium
Sulphate
Bioceramics,
Ceramics
International, 31, 1021-1023.
[60] Shackelford, J. F., 1999. Bioceramics-Current Status and Future Trends.
Trans Tech Publications,103, Switzerland. (Edinildii kaynak:
Geer, A., 2004. Kitin Kalsiyum Fosfat Biyoseramik Kompozitinin
Hazrlanmas, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Ankara
niversitesi.).
[61] Geer, A., 2004. Kitin Kalsiyum Fosfat Biyoseramik Kompozitinin
Hazrlanmas, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Ankara
niversitesi.
[62] Hench, L.L. and Wilson, J., 1993. An Introduction to Bioceramics, World
Scientific Publications, Singapore.
[63] Park, J. and Lakes, R.S., 1992. Biomaterials: An Introduction Plenum Pub.
Corp., New York. (Edinildii kaynak: 10).
[64] Suchanek, W. and Yoshimura, M., 1998. Processing and Properties of
Hydroxyapatite-Based Biomaterials for Use as Hard Tissue
Replacement Implants, Journal of Material Research, 13-1, 94-117.
[65] Yamamuro, T., 1996. An Introduction to Bioceramics, Hench, L., L., Wilson,
J., World Scientific, Singapore, 89.

94

[66] Kokubo, T., 1993. An Introduction to Bioceramics, Hench, L., L., Wilson, J.,
World Scientific, Singapore, 75.
[67] Gross, U., Kinne, R., Schmitz, H.J. and Strunz, V., 1988. The Response of
Bone to Surface Active Glass/Glass-Ceramics, CRC Crit. Rev.
Biocompat., 4, 2 (Edinildii kaynak: 8).
[68] Yamamuto, T., Hench, L.L. and Wilson, J. (eds.), 1990. Bioactive Glasses
and Glass-Ceramics: Handbook on Bioactive Ceramics, CRC Pres,
Boca Raton, Florida, 1. (Edinildii Kaynak: 53).
[69] Yamamuto, T., Hench, L.L. and Wilson, J. (eds.), 1990. Calcium Phosphate
and Hydroxyapatite Ceramics: Handbook on Bioactive Ceramics,
CRC Pres, Boca Raton, Florida, 2. (Edinildii Kaynak: 53).
[70] Huang, J. and DiSilvo, L., 1997. In Vivo Mechanical and Biological
Assessment of Hydroxyapatite Reinforced Polyethylene Composite,
J. Mater. Sci. Mater. Med., 8, 775-779 (Edinildii Kaynak: 53).
[71] http://www.mna.it/ISEPS/lectur01/Heimann_biocer.DOC (2008).
[72] Filho, O.P., LaTorre, G.P. and Hench, L.L., 1996. Effect of Crystallization
on Apatit-Layer Formation of Bioactive Glass 45S5, J. Biomed.
Mater. Res., 30, 509-514.
[73] Lin, F. and Hon, M., 1988. A Study on Bioglass-Ceramics in the Na2O-CaOSiO2-P2O5 System, J. Mater. Sci., 23, 4295-99.
[74] Hland, W., 1997. Biocompatible and Bioactive Glass-Ceramics State of the
Art and New Directions, J. of Non-Crystalline Solids, 219, 192-7.
[75] Kokubo, T., Ito, S. and Shigematsu, M., 1985. Mechanical Properties of A
New Type of Apatite-Containing Glass-Ceramic for Prosthetic
Application, J. Mater. Sci., 20, 2001-2004.
[76] Kokubo, T., Kushitani, H., Ohtsuki, C. and Saka, S., 1992. Chemical
Reaction of Bioactive Glass and Glass-Ceramics with a Simulated
Body Fluid, J. Mater. Sci.: Mater. in Medicine, 3, 79-83.
[77] Salinas, A.J., Roman, J., Vallet-Regi, M., Oliveira, J.M., Correia, R.N. and
Fernandes, M.H., 2000. In Vitro Bioactivity of Glass and GlassCeramics of the 3CaO.P2O5-CaO.SiO2-CaO.MgO.2SiO2 System,
Biomaterials, 21, 251-257.

95

[78] Hland, W., Vogel, W., Naurnann, K. and Gummel, J., 1985. Interface
Reactions Between Machinable Bioactive Glass-Ceramics and Bone,
J. Biomed. Mater. Res., 19, 303-312.
[79] Bobkova, N.M., Zayats, N.I., Kolontaeva, T.V., Punko, G.N. and
Zakharevich, G.B., 2000. Porous Glass Ceramic Bioimplants, Glass
and Ceramics, 57, 11-13.
[80] Shyu, J. and Wu, J., 1991. Effects of Composition Changes on the
Crystallization Behavior of MgO-CaO-SiO2-P2O5 Glass-Ceramics, J.
Am. Ceram. Soc., 74 [9], 2123-30.
[81] Marghussian, V.K. and Mesgar, S.A., 2000. Effects of Composition on
Crystallization Behaviour and Mechanical Properties of Bioactive
Glass-Ceramics in the MgO-CaO-SiO2-P2O5 System, Ceramics
International, 26, 415-420.
[82] Hland, W., Vogel, W., Mortier, W.J., Duvigneaud, P.H., Naessens G. and
Plumat, E., 1983. A New Type of Phlogopite Crystal in Machinable
Glass-Ceramics, Glass Technology, 24, 318-322.
[83] Brmer, H., Deutscher, K., Blencke, B., Pfeil, E. and Strunz, V., 1977.
Properties of the Bioactive Implant Material CERAVITAL Sci.
Ceramic, 9, 219-225 (Edinildii kaynak: 74).
[84] Reck, R., 1984. Bioactive Glass Ceramics in Ear Surgery: Animal Studies and
Clinical Results, Laryngoscopy, 94, 1-54. (Edinildii Kaynak: 74).
[85] Gebhardt, A., Hche, T., Carl, G. and Khodos, I.I., 1999. TEM Study on the
Origin of Cabbage-Shaped Mica Crystal Aggregates in Machinable
Glass-Ceramics, Acta Mater., 47, 4427-4434.
[86] Xiang, Q., Liu, Y., Sheng, X. and Dan, X., 2007. Preparation of Mica-Based
Glass-Ceramics with Needle-Like Fluorapatite, Dental Materials,
23, 251-258.
[87] Agathopoulos, S., Tulyaganov, D.U., Valerio, P. and Ferreira, J.M.F.,
2005. A New Model Formulation of the SiO2-Al2O3-B2O3-MgOCaO-Na2O-F- Glass-Ceramics, Biomaterials, 26, 2255-2264.
[88] ElBatal, H.A., Azooz, M.A., Khalil, E.M.A., Monem, A.S. and Hamdy,
Y.M., 2003. Characterization of Some Bioglass-Ceramics, Materials
Chemistry and Physics, 80, 599-609.

96

[89] Chen, X., Hench, L.L., Greenspan, D., Zhong, J. and Zhang, X., 1998.
Investigation on Phase Separation, Nucleation and Crystallization in
Bioactive Glass-Ceramics Containing Fluorophlogopite and
Fluorapatite, Ceramics International, 24, 401-410.
[90] Salama, S.N., Darwish, H. and Abo-Mosallam, H.A., 2006. HA Forming
Ability of Some Glass-Ceramics of the CaMgSi2O6-Ca5(PO4)3FCaAl2SiO6 System, Ceramics International, 32, 357-364.
[91] Ni, S., Chou, L. and Chang, J., 2007. Preparation and Characterization of
Forsterite (Mg2SiO4) Bioceramics, Ceramics International, 33, 8388.
[92] Hland, W., Rheinberger, V. and Frank, M., 1999. Mechanisms of
Nucleation and Controlled Crystallization of Needle-Like Apatite in
Glass-Ceramics of the SiO2-Al2O3-K2O-CaO-P2O5 System, J. NonCrystalline Solids, 253, 170-177.
[93] Roman, J., Padilla, S. and Vallet-Regi, M., 2003. Sol-Gel Glasses as
Precursors of Bioactive Glass Ceramics, Chem. Mater., 15, 798-806.
[94] Li, T., Lee, J., Kobayashi, T. and Aoki, H., 1993. Hydroxyapatite Coating by
Dipping Method and Bone Bonding Strength, J. Mater. Sci. Mater.
Med., 7, 355-7.
[95] Choi, J.M., Kong, Y.M., Kim, S., Kim, H.E. and Hwang, C.S., 1999.
Formation and Characterization of Hydroxyapatite Coating Layer on
Ti-Based Metal Implant by Electron-Beam Deposition, J. Mater.
Res., 14-7, 2980-5.
[96] Hero, H., Wie, H., Jorgensen, R.B. and Ruyter, L.E., 1994. Hydroxyapatite
Coatings on Ti Produced by Hot Isostatic Pressing, J. Biomed.
Mater. Res., 28, 343-8.
[97] Fernandez-Pradas, J.M., Sardin, G., Cleries, L., Serra, P., Ferrater, C.
and Morenza, J.L., 1998. Deposition of Hydroxyapatite Thin Films
by Excimer Laser Ablation, Thin Solid Films, 317, 393-6.
[98] De Groot, K., Geesink, R., Klein, C.P.A.T. and Serekian, P., 1987. Plasma
Sprayed Coatings of Hydroxyapatite, J. Biomed. Mater. Res., 21,
1375-81.
[99] Li, S.J., Niinomi, M., Akahori, T., Kasuga, T., Yang, R. and Hao, Y.L.,
2004. Fatigue Characteristics of Bioactive Glass-Ceramic-Coated Ti-

97

29Nb-13Ta-4.6Zr for Biomedical Application, Biomaterials, 25,

3369-78.
[100] McMillan, P.W., 1979. Glass-Ceramics, Second Edition, Academic Pres,
London.
http://www.metalteknolojisi.net/index.php?option=com_content&tas
k=view&id=17&Itemid=39 (2008).
[101] veolu, M., L., 1991. Atk Uucu Kller ve Yksek Frn Cruflarndan
Elde Edilen Cam-Seramik Malzemelerin zellikleri, Bildiriler
Kitab, 4. Uluslararas Seramik Teknik Kongresi ve Sergisi, stanbul,
Mays, s.124-130.
[102] Pamuk, U., 1996. Plazma Spreylenmi Cr3C2-NiCr ve Al2O3-TiO2
Kaplamalarn Abrasiv Anma Davran larnn ncelenmesi, Yksek
Lisans Tezi, .T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul.
[103] Clupper, D.C., Mecholosky Jr., J.J., LaTorre, G.P. and Greenspan, D.C.,
2002. Bioactivity of Tape Cast and Sintered Bioactive GlassCeramic in Simulated Body Fluid, Biomaterials, 23, 2599-2606.
[104] Chen, Z. and Mecholsky Jr., J.J., 1993. Control of Strength, Toughness of
Ceramic/Metal Laminats Using Interface Design, J. Mater. Res., 8,
2362-9.
[105] Gkta, A.A., 1993. Cam-Seramikler, TBTAK Marmara Aratrma
Merkez Malzeme Aratrma Blm, Dizi Seminerleri, s.1-7, GebzeKocaeli.
http://www.metalteknolojisi.net/index.php?option=com_content&tas
k=view&id=17&Itemid=39 (2008).
[106] Kim, H.S., Rawlings, R.D. and Rogers, P.S., 1989. Sintering and
Crystallization Phenomena in Silceram Glass, Journal of Mat. Sci.,
24,1025-1037.
http://www.metalteknolojisi.net/index.php?option=com_content&tas
k=view&id=17&Itemid=39 (2008).
[107] Gnay, V., 1990. Sol-Gel Processing of Fibre Reinforced Glass and GlassCeramic Matrix Composites, PhD Thesis, The University of
Sheffield,
England.
http://www.metalteknolojisi.net/index.php?option=com_content&tas
k=view&id=17&Itemid=39 (2008).

98

[108] Partridge, G., 1992. Glass-Ceramics in Biomedical Applications, Adv.

Mater., 4-5, 364-367.
[109] Kkbayrak, S., 1998. Kmr: zellikleri, Teknolojisi ve evre likileri
(Ed. Orhan Kural), 7. Blm, Kmrn Isl Analizi, stanbul.
[110] Karr, C. Jr., 1978. Analitical Methods for Coal and Coal Products, 2,
Academic Pres, London.
[111] Smykatz-Kloss, W., 1974. Differential Thermal Analysis, Springer Verlog,
Heidelberg.
[112] zkan, O.T., Knkolu, S. ve Taar, M.S., 1979. Seramik Hammaddelerine
Uygulanan Kimyasal Analiz ve Test Metodlar, TBTAK Marmara
Bil. ve End. Ar. n., Proje No. 03-1601-7801.
[113] Mackenzie, R.C., 1970. Differential Thermal Analysis, Academic Press,
London, 1, 3-30 (Edinildii kaynak:15).
[114] http://mswebs.naist.jp/LABs/tanihara/ohtsuki/SBF/index.html (2008).
[115] Xu, X.J., Ray, C.S. and Day, D.E., 1991. Nucleation and Crystallization of
Na2O-2CaO-3SiO2 Glass by DTA, J. Am. Ceram. Soc., 74, 909-914.
[116] Erol, M., Gen, A., veolu, M.L., Kkbayrak, S., Taptk, Y. and
Ycelen, E., 2000. Characterization of a Glass-Ceramic Produced
From Thermal Power Plant Fly Ashes, J. European Ceram. Soc., 20,
2209-2214.
[117] Erol, M., Kkbayrak, S., Ersoy-Meriboyu, A. and veolu, M.L.,
2001. Crystallization Behavior of Glasses Produced From Fly Ash, J.
of European Ceram. Soc., 21, 2835-2841.
[118] Emily, Y., Ho, April 2005. Engineering Bioactive Polymers for the Next
Generation of Bone Repair, PhD Thesis, Drexel University.
(http://idea.library.drexel.edu/bitstream/1860/474/9/Ho_Emily.pdf
2008).
[119] Ravaglioli, A. and Krajewski, A., 1992. Bioceramics Materials-PropertiesApplications, Chapman & Hall Publication, London, 42.
[120] Sevim, I. and Kulekci, M.A., 2006. Abrasive Wear Behaviour of Bioactive
Glass Ceramics Containing Apatite, Bull. Mater. Sci., 29, 243-249.
(http://www.ias.ac.in/matersci/bmsjun2006/243.pdf 2008).
[121] Kokubo, T., 1990. Surface Chemistry of Bioactive Glass-Ceramics, J. of
Non-crystalline Solids, 120, 138-151.
99

[122] Miller, C.A., Kokubo, T., Reaney I.M., Hatton, P.V. and James, P.F.,
2002. Formation of Apatite Layers on Modified Canasite GlassCeramics in Simulated Body Fluid, J. of Biomedical Mater. Res., 59,
473-480.

100

EK A

RETLEN BYOAKTF CAM VE CAM-SERAMK NUMUNELERNN

EDS GRAFKLER

101

ekil A.1: retilen Biyoaktif Cam Numunesinin EDS Grafii

ekil A.2: Yapay Vcut Svs erisinde 1 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam

Numunesinin EDS Grafii

102

ekil A.3: Yapay Vcut Svs erisinde 7 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam

Numunesinin EDS Grafii

ekil A.4: Yapay Vcut Svs erisinde 14 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam

Numunesinin EDS Grafii

103

ekil A.5: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam

Numunesinin EDS Grafii

ekil A.6: retilen Biyoaktif Cam-Seramik Numunesinin EDS Grafii

104

ekil A.7: Yapay Vcut Svs erisinde 1 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam-Seramik

Numunesinin EDS Grafii

ekil A.8: Yapay Vcut Svs erisinde 7 Gn Bekletilen Biyoaktif Cam-Seramik

Numunesinin EDS Grafii

105

ekil A.9: Yapay Vcut Svs erisinde 14 Gn Bekletilen Biyoaktif CamSeramik Numunesinin EDS Grafii

ekil A.10: Yapay Vcut Svs erisinde 28 Gn Bekletilen Biyoaktif CamSeramik Numunesinin EDS Grafii

106

ZGEM

4 Austos 1982 de stanbul da doan Burcu KKRTC, 1999 ylnda Kenan

Evren Anadolu Lisesinden, 2005 ylnda Yldz Teknik niversitesi KimyaMetalurji Fakltesi Kimya Mhendislii Blmnden mezun olmutur. 2006 ylnn
ubat aynda .T.. Kimya-Metalurji Fakltesi Kimya Mhendislii Blmnde
Yksek Lisans eitimine balamtr.

107