PHAÀN MOÄT: HÌNH HOÏC GIAÛI TÍCH TRONG MAËT PHAÚNG

§1. HEÄ TOÏA ÑOÄ. TOÏA ÑOÄ CUÛA VECTÔ VAØ CUÛA ÑIEÅM

I. Heä toïa ñoä: (Xem SGK)

II. Toïa ñoä cuûa vectô:

y
Cho heä toïa ñoä Oxy vaø moät vectô tuøy yù u = AB . Khi ñoù luoân




Toàn taïi duy nhaát hai soá x, y sao cho: u = x.i + y.j .

B
Ta goïi caëp soá x, y ñoù laø toïa ñoä cuûa vectô u ñoái vôùi heä toïa ñoä


u
ñaõ cho, vaø ta vieát: u = ( x ; y ) .

Nhaéc laïi moät soá keát quûa ñaõ bieát: A



Ñoái vôùi heä toïa ñoä Oxy, cho 2 vectô u = ( x ; y ) , v = ( x'; y') .

j
Ta coù:


x
a) u ± v = ( x ± x'; y ± y') O

i


b) k.u = ( kx; ky ) , ∀k ∈ 








xx'+ yy'
c) Tích voâ höôùng: u.v = xx'+ yy' = u v cos u,v ( ) ( )
⇒ cos u,v =


u v


d) Moâñun cuûa vectô: u = x 2 +y 2


e) Hai vectô khaùc 0 vuoâng goùc nhau khi vaø chæ khi tích voâ höôùng cuûa chuùng baèng 0.





Ta vieát: u ⊥ v ⇔ u.v=0 ⇔ xx' + yy' = 0




f) Hai vectô u , v khaùc 0 cuøng phöông khi vaø chæ khi:



i) Toàn taïi soá thöïc t sao cho: u = t.v .





Maët khaùc, neáu t laø soá döông thì u , v cuøng höôùng, neáu t laø soá aâm thì u , v ngöôïc höôùng.
x y x x'
ii) = hoaëc = 0 ⇔ xy' - x'y = 0
x' y' y y'


 x = x'
g) u = v ⇔  .
 y = y'
Veà maët hình hoïc, hai vectô ñöôïc goïi laø baèng nhau khi vaø chæ khi chuùng coù cuøng höôùng vaø coù
moâñun baèng nhau.


h) Vectô 0 = ( 0;0 ) coù moâñun baèng 0 vaø phöông höôùng tuøy yù.
III. Toïa ñoä cuûa ñieåm: 

Cho heä toïa ñoä Oxy. Vôùi moät ñieåm M baát kì, ngöôøi ta goïi toïa ñoä cuûa vectô OM cuõng laø toïa


ñoä cuûa ñieåm M. Nhö vaäy neáu OM = ( x ; y ) thì ñieåm M cuõng coù toïa ñoä laø M ( x ; y ) .

Nhaéc laïi moät soá keát quûa ñaõ bieát:
Vôùi heä toïa ñoä Oxy naøo ñoù, cho 2 ñieåm: A ( x1 ; y1 ) ; B ( x 2 ; y 2 ) thì ta coù:


i) AB = ( x 2 -x1 ; y 2 -y1 )


ii) AB= AB = ( x 2 -x1 ) + ( y 2 -y1 )
2 2

 x +x y +y 
iii) Trung ñieåm I cuûa ñoaïn thaúng AB coù toïa ñoä laø: I  1 2 ; 1 2  .
 2 2 

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 1

 MOÄT VAØI DAÏNG TOAÙN THÖÔØNG GAËP




 Trong maët phaúng Oxy, cho a = (1; 2 ) , b = ( -2;3) , c = ( 3; 2 )




a) Tìm vectô d = a - 3b.



b) Tính goùc giöõa hai vectô b , c.





c) Tìm u= ( m; n ) , bieát u coù moâñun baèng 20 vaø u ⊥ a.



Giaûi
a) Ta coù: d = a -3b = (1; 2 ) -3 ( -2;3) = (1; 2 ) + ( 6;-9 ) = (1+6; 2-9 ) = ( 7; -7 ) .





b.c -2.3+ 3.2


b) Ta coù: cos b,c =

=
( ) ( )
= 0 ⇒ b,c = 900 .
b.c 13. 13
c) Theo ñeà baøi ta coù heä phöông trình:


 u =20 m 2 + n 2 =20 n = ± 2 m = 2 m = -2


⇔ ⇔ ⇔ ∨ 
u.a=0 m + 2n=0 m = -2n n = -4 n = 4
Vaäy coù 2 vectô thoûa maõn ñeà baøi laø:



u1 = ( 2;-4 ) , u 2 = ( -2; 4 ) .

 Trong maët phaúng Oxy, cho A(1 ; 3), B(2 ; -1), C(0 ; 5).
a) Chöùng minh raèng 3 ñieåm A, B, C laäp thaønh 3 ñænh cuûa moät tam giaùc.
b) Tính chu vi cuûa tam giaùc ABC.
c) Tìm ñieåm D sao cho töù giaùc ABCD laø hình bình haønh.


Giaûi
a) Ta coù: AB = (1; 4 ) , AC = ( −1;2 )
1 −4 


Vì: = 2 − 4 = −2 ≠ 0 , suy ra AB khoâng cuøng phöông vôùi AC , suy ra 3 ñieåm A, B, C
−1 2
khoâng thaúng haøng, do ñoù chuùng laäp thaønh 3 ñænh cuûa moät tam giaùc.
b) Ta coù:


AB = AB = 17


AC = AC = 5



BC = BC = 40 = 2 10 , do BC = ( −2;6 ) .
( )
Suy ra chu vi cuûa tam giaùc ABC laø:
P = AB + AC + BC = 17 + 5 + 2 10 (ñvñd)
c) Ñeå töù giaùc ABCD laø hình bình haønh ta phaûi coù:
AB = DC 

x = −1
 ⇔ AB = DC ⇔ (1; − 4 ) = ( 0 − x D ;5 − y D ) ⇔  D
AB// DC y D = 9
Vaäy ñieåm D(-1 ; 9) thoûa maõn yeâu caàu ñeà baøi.

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 2

 Trong maët phaúng Oxy cho tam giaùc ABC coù 3 ñænh laø: A(xA;yA), B(xB;yB), C(xC;yC).
 x A + x B + xC
x G = 3
a) Chöùng minh raèng troïng taâm G cuûa tam giaùc ABC coù toïa ñoä laø: 
y = A y + y B + yC
G
 3



b) Ñaët: AB = ( x B − x A ;y B − y A ) = ( a1;a2 ) , AC = ( x C − x A ; y C − y A ) = ( b1; b2 )
c) Chöùng minh raèng dieän tích cuûa tam giaùc ABC ñöôïc tính theo coâng thöùc:
1 a1 a2 1
S= = a1b2 − a2 b1 .
2 b1 b2 2

Giaûi
a) Vì G(xG;yG) laø troïng taâm cuûa tam giaùc ABC neân ta coù:





GA + GB + GC = 0


⇔ ( x A − xG ; y A − yG ) + ( x B − xG ; y B − yG ) + ( x C − xG ; yC − yG ) = 0


⇔ ( x A + x B + x C − 3x G ; y A + y B + y C − 3y G ) = 0 = ( 0; 0 )
 x A + x B + xC
x A + x B + x C − 3x G = 0 x G = 3
⇔ ⇔ 
y A + y B + y C − 3y G = 0 y = A y + y B + yC
G
 3
Baøi toaùn ñöôïc chöùng minh.
1  = 1 AB . AC .sin AB,AC





b) Ta coù: S = AB.AC.sin BAC ( )
2 2





AB.AC a1b1 + a2 b2
Maët khaùc ta coù: cos AB, AC = 

=
( )
AB . AC a12 + a2 2 . b12 + b2 2
2




 a1b1 + a2 b2 
⇒ sin AB, AC = 1 − cos2 AB, AC = 1 − 
2
( ) ( ) 
 a 2 +a 2. b 2 +b 2 
 1 2 1 2 
2

=
a12 b2 2 − 2a1b2 a2 b1 + a2 2 b21
=
( a1b2 − a2 b1 )
( a12 + a22 )( b12 + b22 ) ( a12 + a22 )( b12 + b22 )


a1b2 − a2 b1 a1b2 − a2 b1
⇒ sin AB, AC =
( ) = 


a12 + a2 2 . b12 + b2 2 AB . AC
1 

a1b2 − a2 b1 1 1 a1 a2
Vaäy ta coù: S = AB . AC . 

= a1b2 − a2 b1 = .
2 AB . AC 2 2 b1 b2
Baøi toaùn ñöôïc chöùng minh.
Löu yù:
Hai keát quûa cuûa baøi toaùn naøy ñöôïc pheùp duøng nhö coâng thöùc khi laøm baøi thi.

☺

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 3

 BAØI TAÄP REØN LUYEÄN

Baøi 1: Trong maët phaúng (Oxy), cho hai ñieå m
: A(

-1; 1), B( 1; 3).
a) Xaùc ñònh toïa ñoä cuûa caùc veùctô: AB, BA .


b) Tìm toïa ñoä ñieåm M sao cho BM = (3; 0)


c) Tìm toïa ñoä ñieåm N sao cho NA = (1;1) .

Baøi 2: Trong maët phaúng (Oxy), cho ba veùctô: a = (1; −2), b = (2;1), c = (0;2) .




a) Tính toïa ñoä veùctô: m = a + 2b





b) Tính toïa ñoä veùctô: n = b − 3c + 2a





c) Tính toïa ñoä veùctô: p = a − 2b + c .

Baøi 3: Trong maët phaúng (Oxy), cho hai ñieå

m A(3;

-5), B((1; 0).
a) Tìm toïa ñoä ñieåm C sao cho OC = −3AB
b) Tìm toïa ñoä trung ñieåm I cuûa ñoaïn AB.
c) Tìm toïa ñoä ñieåm D ñoái xöùng vôùi A qua C.
Baøi 4: Trong maët phaúng (Oxy), cho ba 
ñieå
m A( 2; - 1), B( 3; -2) , C( -3; 6).



a) Tìm toïa ñoä ñieåm M sao cho AM = AB − AC




b) Tìm toaï ñoä ñieåm N sao cho NB = 2AC + 3BC .

Baøi 5: Trong maët phaúng (Oxy), cho tam giaùc ABC coù trung ñieåm caùc caïnh BC, AC, AB laàn löôït laø
M(2; 4), N( -3; 0), P(2; 1).
a) Tìm toïa ñoä caùc ñænh cuûa tam giaùc ABC.
b) Tìm toïa ñoä troïng taâm G cuûa tam giaùc.
c) Chöùng minh G coøn laø troïng taâm cuûa tam giaùc MNP.

Baøi 6: Trong maët phaúng (Oxy), cho ba ñieåm: A( 1; -2); B(0; 4); C(3; 2).
a) Tìm toïa ñoä ñieåm D sao cho ABCD laø hình bình haønh.
b) Tìm toïa ñoä giao ñieåm I cuûa AC vaø BD.

Baøi 7: Trong maët phaúng (Oxy), cho ba ñieåm A(2; 3), B( -1; -1), C(6; 0).
a) Chöùng toû tam giaùc ABC caân.
b) Tính dieän tích tam giaùc ABC.

Baøi 8: Trong maët phaúng (Oxy), Cho:

a) A(2; 2), B(- 5; 1), C(3; -5)
b) A( -2; 4), B(5; 5), C(6; - 2)
Tìm taâm vaø baùn kính ñöôøng troøn ngoaïi tieáp tam giaùc ABC trong moãi tröôøng hôïp treân.

Baøi 9: Trong maët phaúng (Oxy), cho tam giaùc ABC: A( -6; 2), B(2; 6), C(7; - 8).
a) Tìm toïa ñoä troïng taâm G cuûa tam giaùc ABC.
b) Tìm ñieåm H sao cho ABHG laø hình bình haønh. Tìm toïa ñoä taâm I cuûa hình bình haønh.

Baøi 10: Trong maët phaúng (Oxy), cho 3 ñieåm A(2; 2), B(- 5; 1), C(3; -5).
a) Tìm toïa ñoä ñieåm D sao cho 4 ñieåm A, B, C, D laø 4 ñænh cuûa moät hình bình haønh.
b) Tìm toïa ñoä tröïc taâm cuûa tam giaùc ABC.

Email: haithaomy@yahoo.com.vn Trang 4