Masinski Elementi-Tablice

Tablice
OZNAKE MATERIJALA ZA ELINE VIJKE I NAVRTKE prema JUS 10.04

M.B1.021,
023materijala
i 028
Nove oznake materijala

vijaka
A B
Zatezna vrstoa
Mmin
[daN/mm]
bez oznake
34
4.6
4.8
40
5.6
5.8
6.6
6.8
6.9
50
60
Tablica 10.01 Sistem oznaavanja elika

10.02
Pregled
elinih polufabrikata
Granica razvlaenjaTablica
Nove
oznake
materijala
Stare oznake
Tmin
Primena
Tablica 10.03 navrtke
Ugljenini konstrukcionimaterijala
elici, obini, sa garantovanim
mehanikim osobinama
[daN/mm]
A
vijaka i navrtke
Tablica 10.04
Tablica 10.05 elici za nosee konstrukcije
Vijci i navrtke za iroku
za vuenu icu
bezelici
oznake
V 00
potronju, mali zahtevi u
Tablica 10.06 Niskougljenini elici za tanke limove pogledu mehanikih osobina
Betonski elik, okrugli
24
4
V 40
32
30
40
36
48
54
8.8
80
64
10.9
100
90
12.9
120
14.9
140
Tumaenje oznaka:
A= M/10
Primeri:
Oznake vijaka
5.6 znai
5.8 znai
Oznake navrtke
5 znai
Tablica 10.07 elici za zakovice

5
V 50
Tablica 10.08 elici za cementaciju
Tablica 10.09 elici za poboljanje
6
V 60
Tablica 10.10
Ugljenini elici za kotlovske limove
elici
8 za cevi bez ava V 80
Tablica 10.11 elici za automate
Tablica 10.12 elici
10 za opruge
V 100
Vijci i navrtke sa propisanim

mehanikim osobinama.
Za odgovorne mainske
konstrukcije.
Tablica 10.13 elini liv

108
12 liv
V 120
Tablica 10.14 Sivi
Tablica 10.15
126
14 liv za posebnu upotrebu
Tablica 10.16 Sivi
Tvrdi liv
Temperovani liv
Tablica 10.17 Bakar
B = 10T/M
Tablica 10.18 Bakarne legure za livenje
Tablica 10.19 Bakarne legure za gnjeenje
Mmin = 50 daN/mm
10.20 Aluminiumske legure za livenje
Tmin = 0,6 M = 30 Tablica
daN/mm
Tablica 10.21 Aluminium i aluminiumske legure za gnjeenje
Mmin = 50 daN/mmTablica 10.22 Uporedne oznake elika, elinog liva, sivog liva i temperovanog liva
Tmin = 0,8 M = 40 daN/mm
Tablica 10.23 Uporedne oznake obojenih i lakih metala i njihovih legura
Mmin = 50 daN/mm
Tablica 10.24 Uporedne oznake obojenih i lakih metala i njihovih legura
TABLICA 10.01
Tablica 10.01
Sistem
oznaavanja elika
Ugljenini elici
SIMBOL NA TREEM I ETVRTOM

MESTU
NAPOMENE
Redni broj elika 0....99

i to:
0....44
elici sa negarantovanom
istoom
45...8
9
elici sa garantovanom
istoom ili garantovanim
sadrajem nekog elementa
* Kao legirani elici smatraju se svi elici koji sadre jedan ili vie
legirajuih
elemenata u koliinama veim od navedenih u donjoj tablici.
Niskolegirani elici - elici kod kojih je zbir procenata legirajuih
elemenata
manji ili jednak 5%.
Visokolegirani elici - elici kod kojih je zbir procenata legirajuih
elemenata
vei od 5%.
90...9
9
elici za automate
0...19
20...2
9
Ugljenini elici sa propisanim

sastavom i legirani elici
namenjeni temikoj obradi;
Ugljenini i legirani elici za
cementaciju;
30...3
9
Ugljenini i legirani elici za

poboljanje;
40...4
9
Ugljenini i niskolegirani elici

za alate;
Legirajui
element
Si
M
n
Cr
Ni
M
o
C
o
Ti
C
u
Al
Ostal
o
50...5
9
Visoko legirani elici za alate;
% vie od
0,
6
0,
8
0,
2
0,
3
0,
1
0,
1
0,
1
0,
1
0,
1
0,
3
0,
1
Prema donjoj tablici:
60...6
9
elici sa naroitim fizikim

osobinama;
Faktor
vrednosti
14
1
7
2
0
3
0
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
70...7
9
elici hemiski postojani i

vatrootporni;
80...8
9
Slobodno;
90...9
9
Ostali elici
Simbol 9 znai 0,85% i vie

ugljenika
Legirani elici *
elici sa garantovanim sastavom
elici sa
negarantovanim sastavom
SISTEM OZNAAVANJA ELIKA PREMA - JUS C.B0.002

SLOVNA
SIMBOL NA
SIMBOL NA
OZNAKA
PRVOM
DRUGOM MESTU
ELIKA
MESTU
.
Sastav elika:
0....9
0....9
i to:
i to:
0
Simbol
Nazivna
zatezna
vrstoa
m
[kp/mm]
0
( tzg. kN)
1
33
2
34...36
3
37...39
4
40...49
5
50...59
6
60...69
7
70 i vie
1
Desetostruka vrednost
maksimalnog procenta ugljenika,
zaokruenog na desetine
Brojani simbol
najuticajnijeg
legirajueg
elementa**
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
Brojani simbol drugog uticajnog

legirajueg elementa**
C
( Ugljenik)
Si
( Silicium)
Mn ( Mangan)
Cr
(Hrom)
Ni
( Nikl)
W
(Volfram)
Mo (Molibden)
V
(Vanadium)
ostali
** Pod najuticajnijim legirajuim elementom podrazumeva se onaj element

iji
sadraj u eliku, izraen u procentima, pomnoen faktorom vrednosti daje
najveu cifru; a kao drugi uticajni legirajui element - kod koga ovaj proizvod
daje prvi manji broj. Faktor vrednosti pojedinih legirajuih elemenata dati su
u donjoj tablici.
Slobodan Veriga: Mainski elementi I sv.
TABLICA 10.02
Tablica
10.02
Pregled
elinih polufabrikata
Hladno vueni elici JUS. C.B3.402
Vrue valjani elici JUS C.B2.021
PREGLED ELINIH POLUFABRIKATA

POLUFABRIKATI
MATERIJAL
Okrugli elici JUS
C.B3.021
Uglj. konstr. el. obini

JUS C.B0.500
Kvadratni elici JUS

C.B3.024
elici za nosee
konstrukcije JUS
C.B0.501
elici za automate JUS
C.B0.505
elici za cementaciju
JUS C.B9.020
elici za poboljanje JUS C.B9.021
Uglj. konstr. elici, obini JUS C.B0.500
elici za nosee konstrukcije JUS C.B0.501
Pljosnati elici JUS

C.B3.025
estougaoni elici JUS C.
B3.026
iroki pljosnati elici JUS
C.B3.030
elici za
opruge
JUSC.B0.551
KARAKTERISTINA MERA
Orijentacioni pregled dimenzija
prenik [mm]
6, (7), 8, (9), 10, (11), 12, (13), 14, (15), 16, 18, (19), 20, 22, 25, 28, (30), 32, (34),
36, (38), 40, 42, 45, 48, 50, 55, 60, 63, 65, 70, (75), 80, (85), 90, (95), 100, (110),
120, 125.
8, (9), 10, (11), 12,(13), 14, (15), 16,18, 20, 22, 25, 28, 32, 36, 40, 45, 50,(55), 60,
(65), 70, (75), 80, (85), 90, (95), 100, 110, 125.
stranica [mm]
debljina [mm]
5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20,25, 30, 40.
irina [mm]
10, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 22, 25, 28, 30, 32, 35, 40, 45, 50, 52, 55, 60, 63, 65, 70,
75, 80, 90, 100, 110, 120, 125, 130, 140.
10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 19 ,22, 24, 27, 30, 32, 36, 41, 46, 50, 55, 60, 65, 70, 75,
80.
5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 15 i
510
520
640
20, 22,25, 28, 30, 40.
20
40
40
40
150, 160, 170, 180, 190, 200, 210, 220, 450
230, 250, 280, 300, 320, 350, 370
20x20x3 25x25x3; 4 30x30x3; 4; 5 35x35x4 40x40x4; 5 45x45x5 50x50x5; 6
55x55x6 60x60x6; 8 65x65x7 70x70x7; 9
75x75x8; 10 80x80x8; 10; 12 90x90x9; 11 100x100x10; 12 110x110x10; 12
120x120x11; 13 130x130x12; 14
140x140x14; 16 150x150x14; 16 160x160x15; 17 200x200x16; 18
20x30x3; 4, 20x40x3, 30x45x4, 40x60x5; 6; 7, 40x80x6, 50x65x5; 7,
50x100x10, 55x75x7, 60x90x6; 8, 65x80x8, 65x100x9; 11,
65x130x10, 75x130x8, 80x120x8; 10; 12, 90x130x10; 12, 100x150x10; 12,
100x200x12; 14
8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, (22), 24, 26, (28), 30, (32), 34, (36), (38), 40
6,5; 8; 10; 12; 14; 16; 18; 20; (22); 24; 26; (28); 30
1, 1,25 , 1,60 , 2, 2,5 , 3, 3,5 , 4, 5
10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, 70, 80, 90, 100, 110, 120,
135, 160, 190
10, 10,5 , 11, 11,5 , 12, 12,5 , 13, 13,5 , 14, 14,5 , 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21,
22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 42, 44, 45, 46, 48,
50, 52, 55, 65, 80
otvor kljua [mm]

debljina [mm]
irina [mm]
Ravnokraki ugaonici JUS.

C.B3.101
bxhxd [mm]
Raznokraki ugaonici JUS.

C.B3.111
bxhxd [mm]
I - nosai JUS C.B3.131

U - nosai JUS C.B3.141
Trakasti ( obruni) elici
JUS C.B3.550
Uglj. konstr. elici, obini JUS C.B0.500

elici za opruge JUS C.B0.551
h [cm]
h [cm]
debljina [mm]
irina [mm]
Uglj. konstr. el. Obini JUS C.B0.500
prenik [mm]
Okrugli elici - h11 JUS

C.B3.411
Okrugli elici - h9 JUS
C.B3.412
Kvadratni elici - h11
JUS C.B3.421
elici za automate
JUS C.B0.505
( samo .1220)
JUS C.B9.020
stranica [mm]
3; 32,5; 4; 4,5; 5; 5,5; 6; 7; 8; 9; 10; 11; 12; 13; 14; 15; 16; 17; 18;
19; 20; 22; 24; 25; 27; 30; 32; 33; 36; 40; 41; 45; 46; 50; 55; 60; 65;
70; 75; 80
elici za poboljanje
JUS C.B9.021
( samo .1330; 1430; 1530; 1730)
Pljosnati elici - h11 JUS
C.B3.431
debljina [mm]
irina [mm]
estougaoni elici - h11

JUS C.B3.441
elik za klinove JUS
C.B3.450
otvor kljua [mm]

.0545 ili .0645
1, 1,6 , 2, 2,5 , 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, (15), 16, ( 18), 20, 25, 32,
4, 5, 6 (7), 8, (9), 10, 12, 14, (15), 16, 18, 20, 22, 25, 28, (30), 35, (35), 36, 40, 45,
50
3,5; 4; 4,5; 5; 5,5; 6, 7; 8; 9; 10; 11; 12; 14; 17; 19; 22; 24; 27; 30; 32; 36; 38;
41
Prema dimenzijama poprenog preseka klina
Hladno valjane
eline trake
Hladno valjane trake JUS

C.B3.521
Hladno valjane trake za
termiku obradu JUS
C.B3.522
Niskougljenini elici za tanke limove

(samo .0146; .0147; .0148)
JUS C.B4.016
Svi konstrukcioni, alatni, i specijalni elici
pogodni za hladno valjanje
debljina [mm]
0,08; 0,10; 0,12; 0,14; 0,16; 0,18; 0,20; 0,22; 0,25; 0,28; 0,32;
0,36; 0,40; 0,45; 0,50; 0,56; 0,63; 0,70; 0,80; 0,90; 1,00; 1,20; 1,40;
1,60; 1,80; 2,00; 2,25; 2,50; 2,80; 3
debljina [mm]
3,5 4,0
4,5 5,0
-
elini limovi
TABLICA 10.02 ( nastavak)

Tablica 10.02 ( nastavak)
Pregled elinih polufabrikata
PREGLED ELINIH POLUFABRIKATA
POLUFABRIKATI
Tanki elini limovi trgovakog kvaliteta
JUS C.B4.051
. 0000 - JUS C.B0.500
elini limovi debeli JUS C.B4.110
elici za kotlovske limove JUS C.B4.014
elini limovi srednji JUS C.B4.111
elini limovi tanki ire tolerancije JUS

C.B4.112
Niskougljenini elici za tanke limove JUS

C.B4.016
( samo .0145 i .0146)
Ugljen.konstr. elici obini - JUS C.B0.500 i
JUS C.B4.017
Niskougljenini elici za tanke limove JUS
C.B4.016
(samo . 0147 i .0148)
.00 00 - JUS. C.B0.500
elici za cevi bez ava JUS. C.B5.021
.00 00 - JUS. C.B0.500
eline cevi bez ava

JUS C.B5.122, 123, 124, 221, 222, 225, 226
Zavarne gasne i vodovodne cevi JUS.C.B5.211
KARAKTERISTINA MERA
. 0000 - JUS C.B0.500
Pocinkovani limovi JUS C.B4 081
elini limovi tanki ue tolerancije JUS

C.B4.113
eline
cevi
MATERIJAL
debljina [mm]
ORIJENTACIONI PREGLED DIMEZIJA

debljina [mm]
irina [mm]
0,35 i 0,40
550...800
0,45...0,95 u
550...1000
skokovima od po
0,05 mm
1,00...2,50 u
550...1250
skokovima od po
0,25 mm
2,75...3,50 u
550...1500
skokovima od po
0,25 mm
0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70
0,75 0,80 1,00 1,25 1,50 1,75
2,00 2,25 2,50 3,00 3,50 4,00
debljina [mm]
irina [mm]
5...7 u
400...700 u
stepenima od po razmaku
0,5 mm
od po 20 mm
7...30 u
700... u
stepenima od po razmaku
1 mm
od po 50 mm
30... u
stepenima od po
2 mm
debljina [mm]
_
3 3,5 4 4,5 4,75
x 2500
Vidi odgovarajue standarde
duina [mm]
...1500
1500...2000
2000...2500
2000...3000
irina x duina [mm]:
1000 x 2000
duina [mm]
2000 i iznad u
razmacima od
po 100 mm
irina x duina
1000 x 2000 i 1250
Vidi odgovarajue standarde

Nazivni prenik ["]
1/8; 1/4; 3/8; 1/2; 3/4; 1; 1 1/4; 1 1/2; 2; 2 1/4; 3; 4; 5;
elina ica
Zavarne cevi za nametaj JUS.C.B5.212
.00 00 - JUS.C.B0.500
prenik
stranica
Vuena elina ica JUS.C.B6.110
elik za elinu icu - JUS.C.B6.010

JUS .C.B6.011
elik za automate
- JUS.C.B0.505
prenik [mm]
elina ica kalibrovano vuena -h 11

JUS C.B6.111
Ugljenini konstrukcioni elici, obini alatni

elici JUS.C.B0.050
elina ica za rascepke JUS.C.B6.112
elik za elinu icu - JUS.C.B6.011
Knjigovezaka ica JUS.C.B6.113

6
- okrugle cevi: 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24,
25, 27, 30, 32, 33, 37
- kvadratne cevi : 10, 16, 18, 20, 24, 27, 30
0,10 0,12 0,14 0,16 0,18 0,20 0,22 0,24 0,26 0,28
0,31 0,34 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,70 0,80 0,90
1 (1,1) 1,2 (1,3) 1,4 1,6 1,8 2 2,2 2,5 2,8 3,1 3,4 3,8
4,2 4,6 5 (5,5) 6 (6,5) 7 8 9 10 11 12 13 14
1...6 u skokovima od po 0,1 mm, zatim 6,2 6,5 6,8 7 7,2
7,5 7,8 8 8,2 8,5 8,8 9 9,2 9,5 9,8 10 10,5 11 11,5 12
12,5
13,2 13,5 14 14,5 15 15,5
0,9x0,45 1,3x0,65 1,6x0,8 1,8x0,9 2,3x1,15 2,7x1,35
3,0x1,5 3,2x1,6 3,7x1,85 4,7x2,85 5,7x2,85 6,7x3,85
7,7x3,85 8,7x4,35 9,7x4,85
Vidi odgovarajui standard
prenik [mm]
( samo .0146)
TABLICA 10.03
Tablica 10.03
Ugljenini konstrukcioni elici,obini,sa garantovanim mehanikim osobinama
UGLJENINI KONSTRUKCIONI ELICI, OBINI, SA GARANTOVANIM MEHANIKIM OSOBINAMA - JUS C.B0.500
HEMISKI SASTAV
ISTOA
GARANTOVANE
IZDUENE PRI
KIDANJU MINIMALNO
OZNAKA
C
%
PRIB.
Tvrdi
Srednje tvrdi
Meki
.0000
.0010
.0210
.0245
.0245V
.0300
.0345
.0345V
.0400
.0445
.0445V
P
%
MAKS.
S
%
MAKS.
P+S
%
MAKS.
ZATEZNA
VRSTOA
kp/mm
MEHANIKE KARAKTERISTIKE
NEGARANTOVANE
GRANICA RAZVLAENJA
(ISTO I DINAMIKA VRSTOA PRI
DINAMIKA VRSTOA PRI NAIZMENINO
JEDNOSMERNO PROMENJIVOM
PROMENJIVOM OPTEREENJU [kp/mm]
OPTEREENJU [kp/mm]
UVIJANJE
UVIJANJE
ZATEZANJE
SAVIJANJE
ZATEZANJE
SAVIJANJE
SMICANJE
SMICANJE
TVRDOA
HB
[kp/mm]
INDEKS
CENE
(ORIJENT
ACIONE
SREDNJE
VREDNOS
TI)
.... 50
.... 15
0,12
0,06
0,05
0,06
0,05
0,10
0,09
34 ...42
30
25
20
(20...23)
24
(23...28)
12
(12...15)
10
(10...14)
15
(15...20)
8
(8...12)
95...120
1,14
0,18
0,06
0,05
0,06
0,05
0,10
0,09
37...45
25
20
22
(22...25)
26
(26...31)
14
(14...16)
12
(12...14)
17
(17...20)
10
(10...12)
105...125
1,06
0,25
0,06
0,05
0,06
0,05
0,10
0,09
42...50
25
20
25
(24...28)
30
(30...35)
16
(15...18)
15
(13...17)
19
(19...24)
12
(11...14)
120...140
1,13
.0545
0,35
0,06
0,06
0,10
50...60
22
18
.0645
0,45
0,06
0,06
0,10
60...70
17
14
31
(28...34)
38
(35...42)
19
(17...21)
18
(16...20)
25
(22...27)
14
(13...16)
36
(32...38)
43
(40...48)
22
(20...23)
20
(20...24)
28
(28...33)
16
(16...19)
140...170
1,15
170...195
1,16
SMERNICE ZA PRIMENU
Materijal trgovakog
kvaliteta, bez ikakvih
garancija. Za neodgovorne
mainske delove: ograde,
reetke, obloge, drke i
sline delove izloene samo
malim optereenjima.
Za delove od kojih se ne
trai velika vrstoa. Zbog
dobre razvlaivosti pogodan
za kovanje: poluge i ruice
raznih mehanizama, drke,
osovinice, kuke i slino.
Pogodan za otkovke
izloene dinamikim
optereenjima zbog dobre
ilavosti i dinamike
vrstoe: poluge, kuke,
zupanici, ruice, ponekad i
osovine i vratila.
Za jae optereene delove
koji ve zbog habanja
zahtevaju tvri materijal:
vretena, osovine, vratila,
svornjaci, klinovi, zupanici,
klipnjae, razni merni alati i
slino.
Za jae optereene manje
delove: ivije, klinovi, puevi,
vretena, mali zupanici,
svornjaci.
OBLICI
POLUFABRIKATA
Tanki elini limovi

pocinkovani limovi
cevi bez ava
zavarne cevi
Vrue valjani elici
okrugli elici
kvadratni elici
pljosnati elici
estougaoni elici
iroki pljosnati elici
ravnokraki ugaonici
raznokraki uaonici
I - nosai
U - nosai
trakasti ( obruni)
elici
Hladno vueni elici
okrugli elici - h 11
okrugli elici - h 9
kvadratni elici - h 11
pljosnati elici - h 11
estougaoni elici - h
11
elik za klinove
( .0545 i .0645)
elini limovi
0,06
0,06
0,10
70...85
12
10
42
(35...43)
50
(43...54)
26
(22...27)
23
(22...28)
Ostale mehanike karakteristike
0,6
Vrednosti mehanikih karakteristika odnose se na optereenje u pravcu valjanja.

Manje vrednosti odnose se na epruvete veih preseka i obrnuto.
Objanjenje
oznaka
Za elike sa dodatnom oznakom V garantuje se varivost

topljenjem. Meki elici bolje se zavaruju od tvrdih.
elici iz ove grupe po pravilu nisu namenjeni cementaciji ni
poboljanju, ipak se mogu termiki obraivati, no bez garancije
rezultata.
Sposobnost cementacije opada a sposobnost poboljanja raste od
mekih ka tvrdim elicima.
Isporuuju se u nearenom ili normalizovanom stanju.
. 0... : elik sa negarantovanim sastavom

. .x.. : x - oznaka nazivne zatezne vrstoe
. ..00 i . ..10 : elik sa negarantovanom vrstoom
. ..45: elik sa garantovanom vrstoom
32
(30...38)
19
(17...22)
195...240
1,22
elini limovi, tanki
Modul elestinosti E=2x10....2,2x10 [kp/cm]

Modul klizanja G= 7,7x10....8,5x10 [kp/cm]
Poisson-ov koeficient =0,30
Linearni koeficijent irenja =12,10 [C]
Specifina teina =7,85 [kp/dm]
Osetljivost prema koncentraciji napona:
k=0,4...0,7 za .0345
k=0,5...0,75 za .0545
k=0,65...0,85 za .0745
Slobodan Veriga:
Mainski elementi I sv.
TABLICA 10.04
Tablica 10.04. elici za nosee konstrukcije
Tablica 10.05. elici za vuenu icu
Niskougljenini elici za tanke limove
Tablica 10.06. Betonski elik
GARANTOVANE
GRANICA
RAZVLAE
NJA
MIN.
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
.0360
C:
0,20
0,06
0,06
0,1
22
37...45
IZDUENJE PRI
KIDANJU
MIN.
PODUNO
POPRE
%
NO
%
25
22
.0460
.0461
.0462
C:
0,20
0,06
0,06
0,10
25
42...50
25
22
0,06
0,05
0,09
.0560
.0561
.0562
c:
0,20
Si :
0,60
Mn :
1,50
0,05
0,05
0,09
35
50...64
22
20
INDEKS CENE
(ORIJENTACI
ONE SREDNJE
VREDNOSTI
U ODNOSU
NA .0000)
1,16
1,18
1,2
SMERNICE ZA PRIMENU
OBLICI
POLUFABRIK
ATA
eline konstrukcije: mostogradnja,
Analogno obinim
NEGARANTOVANE
ugljeninim elicima tablica 3.
Meki Opta karakteristika
ELICI ZA NOSEE KONSTRUKCIJE - JUS C.B0.501

OZNA
HEMIJSKI SASTAV
KA
ISTOA
%
P
S
P+S
MAK
%
%
%
S.
MAK
MAKS.
MAKS.
S.
Srednje tvrdi
Napomene
.0745
Osetljiv na koncentraciju
napona.
Za delove od kojih se
zahteva velika vrstoa i
tvrdoa.
Osetljiv na koncentraciju
napona, zato je manje
pogodan za dinamika
optereenja.
.0360
.0460
.0560
.0461
.0561
.0462
.0562
Zakovane
konstrukcije i
zavarene
konstrukcije,
u
sluajevima
gde nema
opasnosti od
krtog loma.
Visokovredni
materijal za
zategnute
delove
zavarenih
konstrukcija.
Specijalni
visokovredni
materijal za
delove i
konstrukcije kod
kojih postoji
opasnost od
krtog loma u
veoj meri
( zaostali naponi
usled
zavarivanja, vei
diskontinuiteti,
Vrue valjani
elici
okrugli elici
kvadratni elici
pljosnati elici
estougaoni
elici
iroki pljosnati
elici
ravnokraki
ugaonici
raznokraki
ugaonici
I - nosai
U - nosai
elini limovi
elini limovi,
srednji
Modul elestinosti E=2x10....2,2x10 [kp/cm]

Modul klizanja G= 7,7x10....8,5x10 [kp/cm]
Linearni koeficijent irenja =12,10 [C]
Osetljivos prema koncentraciji napona:
k=0,4...0,7 za .0360
k=0,85...0,90 za .0560
stubovi za dalekovode, okretnice, prenosnice, kolske vage itd.hidrogradnja, graevinarstvo, rezervoari,
Ostale mehanike
karakteristike
Objanjenje oznaka
. 0... :
elik sa negarantovanim sastavom
. .x.. :
x - oznaka nazivne zatezne vrstoe
. ..60
. ..61 - Garantovana vrstoa i garantovan
maksimalan sadraj C, Si, odn. Mn
. ..62
niske
temperature,
udarna
optereenja)
TABLICA 10.05
TABLICA 10.06
ELICI ZA VUNU ICU - JUS C.B6.010 I JUS C.B6.011

NISKOUGLJENINI ELICI ZA TANKE LIMOVE - JUS C.B4.016
OZNA
PRIBLIAN
KA
HEMIJSKI SASTAV
ISTOA
ZATEZN
GRANICA
IZDUENJE
%
A
RAZVLAE
VRSTO
NJA
%
P
S
A
MIN.
%
%
[kp/mm]
MAK
MAK
[kp/mm
S.
S.
]
.0001
C:~
0,10
BETONSKI ELIK ( okrugli) - JUS.C.K6.020
C:~
0,10
0,06
0,06
28...50
.0146
Si : ~
0,20
0,05
0,05
28...42
20...24
OZNAKA
ELINA ICA
ELINI LIMOVI
Vuena elina ica C.B6.110

elina ica kalibrovana C.B6.111
elina ica za rascepke C.B6.112
Knjigovezaka ica C.B6.113
elini
limovi
tanki sa
irim
tolerancija
ma debljine
C.B4.112
.0147
.0148
Mn : ~
0,30
0,045
0,03
0,045
0,03
28...40
27
22...27
28...38
24
25...30
ZATEZN
A
VRSTO
A
[kp/mm
]
MIN.
GRANICA
RAZVLAE
NJA
[kp/mm]
MIN.
IZDUENJE
10%
d18
d>18
.0002
.0002V
17...18
.0200
.0200V
36
24
20
18
.0501
0501V
50
34
20
18
OBLICI POLUFABRIKATA
elini
limovi
tanki sa
irim
tolerancija
ma debljine
Obini
crni
limovi
Kvalitetni
limovi za
presovanj
e
i
izvlaenje
Limovi za
duboko
izvlaenje
Srednje tvrdi Meki
.0145
SMERNICE ZA PRIMENU
C.B4.113
TABLICA 10.07
Tablica 10.07
elici za zakovice
C
%
PRIB.
Si
%
PRIB.
Mn
%
PRIB.
ISTOA
.0246
0,1
tragovi
0,3
P
%
MAKS.
0,05
.0247
0,1
0,25
0,4
0,05
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
MIN.
[kp/mm]
IZDUENJE
PRI
KIDANJU
5
10
%
%
SABIJANJE
U hladnom
ili
vruem
stanju
S
%
MAKS.
0,05
P+S
%
MAKS.
0,09
34...42
21
30
25
0,05
0,09
34...42
21
30
25
.0248
0,1
tragovi
0,35
0,04
0,04
0,07
34...42
21
30
25
.0446
0,14
0,22
0,5
0,05
0,05
0,09
41...47
25
25
20
.0447
0,15
0,35
0,65
0,05
0,05
0,09
44...52
30
24
19
U vruem
stanju
SMERNICE
ZA
PRIMENU
NAPOMENE
OBJANJENJE OZNAKA
Za opte
svrhe
NEUMIREN
. 0... : elik sa
negarantovanim
sastavom
Za
odgovornije
konstrukcije
od: .0360,
0460,
.0461 I
.0462
Za
kotlogranju
UMIREN
Za
brodogradnju
UMIREN
Za
odgovornije
konstrukcije
od: .0560,
0561,
.0562 za
brodogradmj
u
UMIREN
NEUMIREN
Isporuuju se po pravilu u vrue valjanom,

termiki neobraenom stanju
ELICI ZA ZAKOVICE - JUS C.B0.506

OZNAKA HEMIJSKI SASTAV
. .x.. : x - oznaka
nazivne zatezne vrstoe
. ..47
. ..47 - Garantovana
vrstoa
. ..48
TABLICA 10.08
Tablica 10.08
ELICI ZA CEMENTACIJU - JUS C.B9.020
HEMIJSKI SASTAV
(MAKSIMALNE VREDNOSTI)
MEHANIKE KARAKTERISTIKE POSLE TERMIKE OBRADE

ISTOA
GARANTOVANE
NEGARANTOVANE
OZNAKA
INDEKS CENE
(ORIJENTACIONE VREDNOSTI
U ODNOSU NA .0000)
DINAMIKA VRSTOA [kp/mm]

GLAVNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
SPOREDNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
GRANICA
RAZVLAENJA kp/mm
MIN.
ZATEZNA
VRSTOA
kp/mm
IZDUENJE PRI
KIDANJU
%
MIN
KONTRAKCIJA PRI
KIDANJU
%
MIN.
19
50
PRI JEDNOSMERNO PROMENJIVOM OPTEREENJU
PRI NAIZMENINO PROMENJIVOM OPTEREENJU
S
%
0,045
0,045
0,035
0,035
19
55
1,9
0,045
0,045
16
45
1,2
0,035
0,035
16
50
SAVIJANJE
ZATEZANJE
SAVIJANJE
UVIJANJE
SMICANJE
TVRDOA
HB
[kp/mm]
P
%
ZATEZANJE
UVIJANJE
SMICANJE
Mali mainski delovi,

delovi pisaih maina i
sl.
Slino prethodnom
samo za vee zahteve
homogenosti, istoe i
kvaliteta povrine.
Ruice, poluge,
osovinice, aure,
zglobovi i sl.
Slino prethodnom
samo za vee zahteve
homogenosti, istoe i
kvaliteta povrine.
Za delove izloene
jakom habanju:
bregasta vratila,
osovinice, vretena,
merni instrumenti i sl.
Ne naroita ilavost
jezgra.
Za delove izloene
dinamikim
optereenjima i jakom
habanju: zupanici,
osovine i vratila
menjaa i sl.
Za delove izloene
udarnom otereenju
kod kojih osim jezgra i
cementirani
sloj treba da ima dobru
ilavost: bregasta
vratila, kolenasta
vratila, kardanski
zglobovi, zupanici i sl.
Za delove izloene
udarnom i naizmenino
promenjivom
optereenju i jakom
habanju: zupanici
menjaa, zadnjeg
mosta i diferencijala
vozila, zupanici i
vratila veih dimenzija.
1,2
.1120
C : 0,12
.1121
25
Si : 0,35
42...52
28...35
25...28
17...19
16...20
22...28
13..16
Mn :
0,50
.1220
C : 0,18
30
50...65
31...38
30...34
20...29
18...22
25...30
15..18
1,9
.1221
Cr : 0,80
C : 0,18
Mn :
0,60
40
60...85
13
45
38...45
40...60
25...38
22...26
30...36
17...21
Cr : 1,1
Mn : 1,3
60
80...110
10
40
40...50
55...70
36...43
23...29
32...40
19...23
Cr : 1,3
Mn : 1,4
60
85...110
10
43...52
60...72
37...45
25...30
35...42
20...24
2,7
Cr : 1,3
Mo :
0,30
65
90...120
40
42....52
60...72
37...45
24...30
34...42
20..24
2,8
.4120
.4320
2,6
610 do 680
(60~65
HRC)
2,7
.4321
.4720
Mn : 1,1
Si : 0,35
0,035
0,035
Cr : 1,4
Mo :
0,30
Mn : 1,2
70
100...130
35
47...58
65...83
41...52
27...34
38...48
22..28
2,9
Ni : 1,7
Cr : 1,7
Mn :
0,60
75
110...145
40...52
55...72
34...45
23...30
32...42
18...24
3,6
Ni : 2,1
Cr : 2,1
Mn :
0,60
80
120...145
35
48...58
70...83
43...52
28...34
40...48
23...28
3,7
.4721
.5420
.1... : ugljenini elik sa garantovanim sastavom

.1x.. : x - desetostruki sadraj ugljenika
.41.. : Legiran elik sa Cr i C
.47.. : Legiran elik sa Cr i Mo
.54.. : Legiran elik sa Ni i Cr
...20 i ...21 : elik za cementaciju
Oblici polufabrikata
Manje vrednosti mehanikih karakteristika odnose se na vee dimenzije

preseka i obrnuto.
Objanjenje oznaka
Primedbe
.5421
Svi ovi elici pogodni su za varenje varnienjem i topljenjem.
Pri varenju legiranih elika treba preduzeti odgovarajue mere opreznosti i
sigurnosti ( predgrevanje).
SMERNICE ZA
PRIMENU
Vrue valjani elici

Okrugli elici C.B3.021
Kvadratni elici C.B3.024
Pljosnati elici C.B3.025
estougaoni elici C.B3.026
SVI
GORNJI
ELICI
Termika obrada
Nain termike obrade
Svrha upotrebe
Delovi za
podreene svrhe
Jednostavna cementacija
SAMO
1220
Modul elestinosti
Modul klizanja
Poisson-ov koeficient
Koeficijent linearnog irenja
Specifina teina
Cementacija bez poboljanja jezgra
Hladno vueni elici

Okrugli elici - h 11 C.B3.411
Okrugli elici - h 9 C.B3B412
Kvadratni elici - h 11 C.B3.421
Pljosnati elici - h 11 C.B3.431
estougaoni elici - h 11 C.B3.441
E=2,1x10 [kp/cm]
G= 0,81x10 [kp/cm]
=0,30
=12x10 [C]
=7,85 [kp/dm]
Cementacija bez poboljanja jezgra

sa meuarenjem
Dvostruko kaljenje sa poboljanjem

jezgra
Dvostruko kaljenje sa poboljanjem

jezgra i meuarenjem
Za odgovorne
delove od kojih se
trai dobra
povrinska
tvrdoa
Za odgovorne
delove od kojih se
trai dobra
povrinska
tvrdoa uz male
deformacije
Za delove od
kojih se trai
povrinska
tvrdoa i ilavost
jezgra
Za delove od
kojih se trai
velika povrinska
tvrdoa ilavost
jezgra uz
deformacije
TABLICA 10.09
Tablica 10.09
elici za poboljanje
ELICI ZA POBOLJANJE - JUS C.B9.021
HEMIJSKI SASTAV
GLAVNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
MEHANIKE KARAKTERISTIKE POSLE TERMIKE OBRADE
SPOREDNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
ISTOA
GARANTOVANE
P
%
GRANICA
RAZVLAE
NJA
S
%
Mn :
0,60
.143
0
.143
1
.153
0
.153
1
.173
0
Legirani elici
.173
1
C:
0,40
Mn :
0,70
Si :
0,35
C:
0,50
C:
0,65
Mn :
0,80
Mn :
0,80
0,04
5
0,03
5
0,03
5
0,04
5
0,04
5
0,03
5
0,03
5
0,04
5
0,04
5
0,03
5
0,03
5
0,04
5
0,04
5
0,03
5
0,03
5
Vidi dijagram: Podruje upotrebe elika u poboljanom stanju
Ugljenini elici
.133
1
C:
0,25
0,04
5
ZATEZNA
VRSTO
A kp/mm
IZDUE
NJE
PRI
KONTRAK
CIJA PRI
KIDANJU
%
TVRDO
A
HB
kp/mm
PRI JEDNOSMERNO
PROMENJIVOM OPTEREENJU
PRI NAIZMENINO
ZATEZA
NJE
ZATEZA
NJE
SAVIJA
NJE
UVIJAN
JE
SAVIJA
NJE
UVIJAN
JE
45...40
50...65
55...80
22...20
1,23
155
28...33
38...47
20-...24
16...19
22...27
13...16
50...45
2,00
45...35
1,28
20...16
172
33...42
47...56
22...28
20...24
27...32
2,00
40...30
60...90
18...14
1,35
206
36...48
52...59
23...31
22...25
30...34
2,00
35...25
1,4
15...12
243
42...55
59...70
28...37
24...29
34...40
70...105
15...12
50...40
217
45...65
63...84
29...41
26...35
36...48
21...28
2,40
.3131
Mn :
1,5
C:
0,34
65...105
16...14
55...45
217
40...55
56...70
27...41
23...29
32...40
19...24
2,40
0,03
5
.3230
Mn :
1,4
Si : 1,4
Mn : 1,4
70...120
15...11
50.-..35
217
45...65
66...87
28...50
28...36
38...50
22...29
2,60
.3830
Mn :
1,9
V:
0,12
Mn : 1,9
80...130
12...10
40...30
217
55...75
78...100
34...55
32...41
45...58
26...32
2,70
.4130
Cr :
1,2
C:
0,37
14...11
50...40
217
50...65
70...87
28...50
29...36
40...50
23...29
2,80
.4131
Cr :
C:
14...11
50...40
217
50...65
70...87
28...50
29...36
40...50
23...29
2,80
Mn :
0,03
5
0,03
5
80...120
12
0
11
5
11
5
11
0
Vrue valjani elici

estougaoni elici C.B3.026
Hladno vueni elici

(Samo .1330, .1430,
.1530,.1730)
Okrugli elici - h 11
C.B3.411
Okrugli elici - h 9 C.B3B412
Kvadratni elici - h 11
C.B3.421
Pljosnati elici - h 11
C.B3.431
estougaoni elici - h 11
C.B3.441
.4734
.5432
11
0
10
5
10
0
95
85
80
10
5
.47
32
.38
30
.54
30
.41
30
.47
31
.41
31
.32
30
10
0
.4733
.4830
.5431
.4734
.5432
85
.4732
.3830
.5430
.4733
.4830
.5431
80
.4734
.5432
75
70
95
90
.47
30
.31
30
.4130
.4131
.4731
.3230
.4732
.3830
.5430
75
70
65
65
.4733
.4830
.5431
2,00
C:
0,44
Mn :
0,80
12
0
20...23
40...30
Mn :
1,1
Si :
0,35
Delovi vozila i bicikla,

osovine, bandae,
klipnjae, aure,
kolenasta vratila i drugi
delovi u optem
mainstvu.
18...20
45...35
Podruje upotrebe elika u poboljanom stanju
90
16...19
50...40
70...105
0,03
5
OBLICI
POLUFABRIKATA
.3130
Si :
0,35
SMERNICE
ZA PRIMENU
NEGARANTOVANE
KIDANJ
U
%
.133
0
INDEKS CENE
(ORIJENTACION
E VREDNOSTI U
ODNOSU NA
.0000)
Minimalna granica razvlaenja [kp/mm]
OZNA
KA
60
Za nisko i srednje
optereene delove
vozila motora i maina.
Za dinamiki
optereene delove i
delove veih prenika.
Za visokooptereene
.17
30
.17
31
Ostale mehanike
karakteristike
Modul elestinosti:
E=2,1x10 [kp/cm]
Modul klizanja:
G= 0,81x10 [kp/cm]
Poisson-ov koeficient:
=0,30
Koeficijent linearnog irenja:
=12x10 [C]
Specifina teina: =7,85
.4730
.3130
.3131
.4130
.4131
.4731
.3230
.4732
.5430
55
50
60
.15
30
.15
31
.1730
.1731
.4730
.3130
.3131
.4731
.3230
55
50
.1530
.1531
45
.14
45
1,2
0,44
0,80
.4830
Cr :
1,2
V:
0,12
Mn : 1,1
80...130
13...10
50...40
57...75
78...100
37...55
32...41
45...58
26...33
3,00
.4730
Cr :
1,2
Mo :
0,25
Mn :
0,80
65...105
16...12
55...50
217
40...62
56...70
27...41
23...29
32...40
18...23
3,00
.4731
Cr :
1,2
Mo :
0,25
Mn :
0,80
70...120
15...11
60...45
217
45...65
66...84
28...50
28...35
38...48
22...28
3,00
.4732
Cr :
1,2
Mo :
0,25
Mn :
0,80
75...130
14...10
55...40
217
55...70
80...96
34...55
32...39
46...55
27...31
3,00
.4733
Cr :
1,2
Mo :
0,25
Mn :
0,80
80...130
13...10
50...40
235
60...80
87...100
37...55
37...43
50...58
29...34
3,00
.4734
Cr :
2,7
Mo :
0,25
Mn :
0,70
90...145
12...9
50...35
248
65...85
90...115
43...64
37...46
52...65
30...38
3,20
.5430
Ni :
1,2
Cr : 1,2
Mn :
0,80
75...130
14...10
60...45
217
55...75
84...100
34...55
34...41
48...58
27...32
4,20
.5431
Ni :
1,7
Cr : 1,7
80...130
13...10
55...45
235
60...80
87...105
37...55
36...43
50...60
29...35
4,80
.5432
Ni :
2,1
Cr : 2,1
,90...145
12...9
55...40
248
,65...82
90...108
43...64
37...44
52...62
30...36
5,20
Si :
0,35
Mn :
0,70
0,03
5
0,03
5
Mn :
0,60
delove vozila, motora i

drugih maina.
30
.14
31
[kp/dm]
.1730
.1731
.4730
.3131
Primedba
Za visoko optereene
delove maina, motora i
vozila, naroito kod vie
temperature.
.1530
.1531
.13
30
.13
31
40
40
.1430
.1431
Kod brojnih vrednosti

mehanikih karakteristika
prva brojka odnosi se na
vee prenike a druga brojka
na manje prenike, u skladu
sa dijagramom: Podruje
upotrebe elika u
poboljanom stanju.
35
35
.1430
.1431
.1330
.1331
Za statiki i dinamiki
jako optereene delove
motora i vozila.
30
30
25
25
do
16
iznad 16 do
40
iznad 40 do
100
iznad 100 do
250
Objanjenje oznaka
Prenici [mm]
. 1... : Ugljenini eli sa
garantovanim sastavom
. 1x.. : x-desetostruki sadraj
ugljenika
. 31.. : elik sa Mn i C
. 32.. : elik sa Mn i Si
. 38.. : elik sa Mn i V
. 41.. : elik sa Cr i C
. 47.. : elik sa Cr i Mo
.
.
.
.
.
.
.
48.. : elik sa Cr i V
54.. : elik sa Ni i Cr
..30 :
..31 :
..32 : elici za poboljanje
..33 :
..34 :
TABLICA 10.10
Tablica 10.10
elici za cevi bez ava
UGLJENINI ELICI ZA KOTLOVSKE LIMOVE - JUS C.B4.014 I ELICI ZA CEVI BEZ AVA - JUS C.B5.021
HEMISKI SASTAV
VRSTA
ELIKA
OZNAKA
.1200
0,17
Si
%
MAKS.
0,35
Mn
%
MAKS.
0,30
.1201
0,23
P
%
0,050
S
%
0,050
GRANICA PUZANJA
[kp/mm]
NA TEMPERATURI [C]
GRANICA RAZVLAENJA [kp/mm]

NA TEMPERATURI [C]
ISTOA
C
%
MAKS.
MEHANIKE KARAKTERISTIKE - GARANTOVANE
DRUGI
ELEMENTI
%
MAKS.
ZATEZNA
VRSTOA
m
[kp/mm]
20
100
200
250
300
350
400
400
425
450
475
35...45
19
18
16
14
12
10
(3)
41...50
22
21
18
16
14
12
(3)
PRIMEDBE
IZDUENJE
PRI
KIDANJU
%
MIN.
1000/m
Cu : 0,25
-
.1202
0,16
0,40
35...45
21
20
18
16
14
12
(3)
0,20
0,50
41...50
24
23
21
19
17
14
11
10
(4)
.1203
.1204
.1205
otpor na
starenje
otpor na
starenje
Svi ovi elici

varivi su
topljenjem.
Za elike
.1200 i
.1201
preporuuje
se varenje
samo do
debljine
50mm, a za
limove od
.1201 jo
i podgrevanje
na 200 C
OBLICI
POLUFABRIKATA
elini limovi debeli

C.B4.110
elini limovi srednji
C.B4.111
.1206
0,22
0,55
44...53
26
25
23
21
19
16
13
12
10
(5)
34...42
21
20
18
16
14
12
(3)
otpor na
starenje
0,30
0,80
0,15
.1212
0,17
35...45
24
25
.1213
0,22
45...55
26
21
55...65
30
0,35
.1402
za
lokomotivske
kotlove
.1208
podesan za
varenje
0,40
0,36
0,050
0,050
17
.1502
0,45
.3100
0,22
.1... :
.1x.. :
.31.. :
...xx :
ugljenini elik sa garantovanim sastavom

x - desetostruki sadraj ugljenika
elik legiran sa manganom i ugljenikom
xx - redni broj elika
0,55
1,50
65...75
40
12
52...62
36
22
Ostale mehanike
karakteristike
Objanjenje oznaka
elici za cevi bez ava
.1207
eline cevi bez

ava
C.B5.122
C.B5.123
C.B5.124
C.B5.221
C.B5.222
C.B5.225
C.B5.226
podesan za
varenje
Modul elestinosti E=2,1x10 [kp/cm]

Modul klizanja G= 0,81x10 [kp/cm]
Koeficijent linearnog irenja =12x10 [C]
TABLICA 10.11
Tablica 10.11
elici za automate
Tablica 10.12
elici za opruge
ELICI ZA AUTOMATE - JUS C.B0.505
HEMISKI SASTAV
OZNAKA
.1190
GLAVNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
C : 0,12
SPOREDNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
P
%
S
%
TERMIKI
NEOBRAEN
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
37...54
37
38...57
Si : 0,40
Mn : 0,9
0,07
MEKO ARENO
POSLE IZVLAENJA
HLADNO VUENO
STANJE
IZDUENJE
%
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
20...22
25
40...77
38
22...24
23
POBOLJANO POSLE
HLADNOG IZVLAENJA
SMERNICE ZA
PRIMENU
IZDUENJE
%
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
IZDUENJE
%
25...40
11...7
42...78
28...42
9...6
0,26
.1290
C : 0,18
.3190
Mn : 1,4
C : 0,20
Si : 0,35
0,05
0,25
42...55
40
25...30
20
50....70
30...33
10...8
.1490
C : 0,40
Si : 0,40
Mn : 0,9
0,07
0,25
50...67
50
28...30
17
50...90
30...50
9...6
55...80
33...42
18...14
.1590
C : 0,51
Si : 0,35
Mn : 0,9
0,08
0,22
60...78
60
32...34
13
65...100
32..58
8...5
60...90
36...48
13...11
Objanjenje oznaka
.1x.. : x - desetostruki sadraj ugljenika
.1... : ugljenini elik sa garantovanim sastavom

...90 : elik za automae
Podesan za
cementaciju za
manje odgovorne
delove.
Podesan za
cementaciju.
Naroito podesan
za cementaciju
Podesan za
poboljanje
Podesan za
poboljanje
.31.. : elik legiran sa manganom i ugljenikom

Okrugli elici - h11 C.B3.411
Okrugli elici - h9 C.B3.412
Primedba
Kvadratni elici - h
11 C.B3.421
Pljosnati elici - h 11
C.B3.431
estougaoni elici - h
11 C.B3.441
elina ica C.B6.110 I
111
elina ica
Prva vrednost mehanikih karakteristika odnasi

se na vee debljine i prenike; druga na manje.
TABLICA 10.12
ELICI ZA OPRUGE - JUS C.B0.551

OZNAKA
GLAVNI
LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
SMERNICE ZA PRIMENU
HEMISKI SASTAV
SPOREDNI LEGIRAJUI
ELEMENTI
%
VRUE
VALJANO
STANJE
ISTOA
P
%
S
%
MEKO ARENO STANJE

TVRDOA HB
[kp/mm]
KALJENO I POPUTENO STANJE

GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
MIN.
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
IZDUENJE
%
MIN.
OBLICI
POLUFABRIKATA
OSTALE MEHANIKE
KARAKTERISTIKE
Modul elestinosti
E=2,1x10 [kp/cm]
Modul klizanja G=
0,81x10 [kp/cm]
Poisson-ov koeficient
=0,30
Koeficijent linearnog
C : 0,42
.2131
Si : 1,8
C : 0,50
.2132
Si : 1,8
C : 0,55
Mn : 0,80
~ 240
217
105
120...140
~ 257
230
110
130...150
~ 270
230
110
130...150
~ 290
235
110
130...150
0,05
.2133
Si : 1,8
C : 0,60
Mn : 1,0
Prstenaste elastine podloke i

podlone ploice
za osiguranje, tanjiraste opruge
Zavojne opruge za vagone,
tanjiraste opruge,
gibljevi, debljine do 13mm ( za
vagone)
Zavojne opruge za vagone,
gibnjeve debljine
preko 13mm ( za vagone)
Gibnjevi debljine do 7mm, zavojne
opruge prenika
do 10mm, podlone ploice za
osiguranje, tanjiraste opruge
Gibnjevi debljine preko 7mm,
zavojne, tanjiraste i prstenaste
opruge
Zavojne opruge i gibnjevi za
vagone
Gibnjevi i zavojne opruge.
Torzione opruge
prenika do 40mm
Zavojne opruge izloene udarnom
optereenju;
torzione opruge prenika do
40mm, ventilske
opruge
Najjae optereenje opruge vozila;
zavojne opruge, tanjiraste
opruge,torzione opruge prenika
do 40mm
Najjae optereene zavojne i
torzione opruge velikih prenika
0,05
.2330
Si : 1,6
Mn : 1,2
C : 0,65
~ 310
240
110
130...150
.2331
Si : 1,8
Mn : 1,0
C : 0,65
~ 310
240
110
130...150
.2134
Si : 1,8
C: 0,70
Mn : 1,0
> 310
240
120
140...160
.4230
Cr : 0,60
Si: 1,4
Mn : 0,60
C: 0,72
> 310
240
135
150...170
.4830
Cr : 1,2
V : 0,12
Si : 0,35
C: 0,55
> 310
235
120
135...170
.4831
Cr : 1,2
V : 0,12
Mn : 1,1
C: 0,62
> 310
235
135
135...170
0,035
0,035
Srednje optereenje
Si : 1,6
irenja =12x10
[C]
Specifina teina
=7,85 [kp/dm]
Objanjenje oznaka
Okrugli elici
C.B3.021
Kvadratni elici
C.B3.024
Pljosnati elici
C.B3.025
Traktorski elici
C.B3.550
Veliko optereenje
.2130
.21.. : elik sa Si i
C
.23.. : elik sa Si i
Mn
.42.. : elik sa Cr i
Si
.48.. : elik sa Cr i V
...30 i ...34 : elici
za poboljanje
TABLICA 10.13
Tablica 10.13
elini liv
ELINI LIV - JUS C.J3.011
PRIBLIAN HEMISKI SASTAV
GARANTOVANE
NEGARANTOVANE
ISTOA
OPTA
KARAKTERISTIKA
INDEKS
OZNAKA
Normalni Za podreene
elini liv
svrhe
ZATEZNA
VRSTOA
TVRDOA
PRI JEDNOSMERNO PROMENJIVOM
OPTEREENJU
PRI NAIZMENINO
C
%
MAKS.
Mn
%
MAKS.
Si
%
MAKS.
P
%
MAKS.
S
%
MAKS.
P+S
%
MAKS.
m
[kp/mm]
MIN.
IZDUENJE
PRI
KIDANJU
%
MIN.
L.0000
0,3...0,8
0,2...0,5
L.0300
0,10
38
20
110
L.0400
0,20
45
16
130
L.0500
0,35
52
12
150
L.0600
0,45
60
174
GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
MIN.
ZATEZANJE
SAVIJANJE
UVIJANJE
ZATEZANJE
SAVIJANJE
UVIJANJE
CENE
SMERNICE
ZA
PRIMENU
NAPOMENE
HB
kp/mm
Odlivci od
kojih se
zahteva
vea
vrstoa,
ilavost i
otpornost
na udar,
nego to
je sluaj sa
livenim
gvoem.
Blokovi
motora
Svi odlivci
moraju biti
termiki
obraeni i to
areni
normalizovani
ili
normalizovani
i meko areni.
Izuzev .0645
za koga je
potreban
specijalan
postupak, sve
L.0345
0,10
38
25
18
20
(18...23)
25
(22...29)
12
(11...15)
11
(11...13)
15
(15...19)
9
(9...11)
110
0,20
45
22
22
23
(22...28)
30
(27...35)
13
(13...18)
12
(12...15)
18
(18...22)
10
(10...13)
130
Kvalitetni elini liv
L.0346
L.0445
L.0446
0,050
0,060
0,100
L.0545
0,35
52
18
26
(25...32)
25
L.0546
L.0645
0,45
60
15
32
(28...36)
36
Objanjen
je oznaka
L.0... : elini liv sa negarantovanim sastavom

L.0x.. : x - oznaka nazivne zatezne vrstoe
L...45 i L...46 : elini liv sa garantovanom vrstoom
Ostale
mehanike
karakteristike
35
(31...40)
40
(35...45)
19
(16...20)
16
(14...17)
22
(18...23)
18
(15...18)
21
(20...24)
24
(22...26)
11
(11...14)
15
(13...15)
unutranjeg
sagorevanja
kuice
parnih
turbina,
zupanici i
slini
delovi veih
dimenzija.
150
174
Modul elestinosti E=2,05x10... 2,15x10[kp/cm] (manje vrednosti za manju zateznu vrstou)

Modul klizanja G= 0.79x10...0,83x10 [kp/cm]
ostale vrste
elinog liva
mogu se bez
tekoa variti
topljenjem.
Vee
vrednosti
mehanikih
karakteristika
odnose se na
Specifina teina
=7,85 [kp/dm]
Skupljanje pri hlaenju
~
2%
TABLICA 10.14
Tablica 10.14
Sivi liv
SIVI LIV - JUS C.J2.020
Perlitni-feritni liv
Obini liv
OPTA
KARAKTERISTIK
A
OZNAK
A
SL 00
SL 14
PRIBLIA
N HEMISKI
SASTAV
%
C : 3,4...3,6
Si :
2,0...3,0
Mn :
0,4...0,6
S:
0,10...0,14
P : 0,3...0,8
MERODAVNA
DEBLJINA
ZIDA
UZORKA
[mm]
PRENIK
ODLIVENO
G UZORKA
[mm]
TVRDO
A
HB
[kp/mm]
NEGARANTOVANE
ZATEZANJE
SAVIJANJE
SMERNICE ZA PRIMENU
DINAMIKA VRSTOA PRI

NAIZMENINO PROMENJIVOM
OPTEREENJU
STATIKA VRSTOA
[kp/mm] MIN.
PRITISKIVANJE
UVIJANJ
E
SMICANJ
E
ZATEZANJE
SAVIJANJE
UVIJANJ
E
MODUL
ELASTINOST
I [kp/mm]
MODUL
KLIZANJ
A
[kp/mm]
...240
4...8
8...15
15...30
30...50
13
20
30
45
180...240
175...235
160...230
140...225
18
16
14
11
32
30
28
24
66
60
54
44
23
21
19
16
22
20
18
15
3,5
3,5
3
3
8
8
7
6
7
7
6
5,5
0,95X10
0,83X10
0,73X10
0,55X10
0,37X10
0,32X10
0,28X10
0,21X10
Malo optreeni delovi podreenog

znaaja,koji nisu izloeni habanju delovi
maina alatki,poljoprivrednih maina i
slino. Neoptereeni delovi pribora,
ureaja i maina za merenje
- bez deformacija: odlivci za pei,
tednjake, grejna tela, ukrasni liv i
slino.
Malo optereeni delovi koji nisu
izloeni habanju ili rade sa malim
brzinama klizanja i malim
povrinskimpritiscima.
Malo optereena postolja, oklopi
malo optereenih maina,
prenosnika, menjakih kutija,
kanalizacioni
i sanitarni liv; delovi
poljoprivrednih maina,
transmisiona leita, leine
konzole i slino.
Jae napregnuti delovi u
GARANTOVANE
180...250
175...235
170...230
165...225
22
20
18
15
38
36
34
30
80
74
68
58
28
25
23
20
26
24
22
19
5
4
3,5
3
10
9
8
7
9
8
7
6
1,05X10
0,98X10
0,92X10
0,80X10
0,4X10
0,38X10
0,36X10
0,31X10
SL 22
4...8
8...15
15...30
30...50
13
20
30
45
180...250
175...245
170...240
165...235
26
24
22
19
44
42
40
36
90
86
81
72
31
30
28
24
30
28
26
23
6
5,5
5
4
12
11
10
9
11
10
9
8
1,15X10
1,7X10
1,00X10
0,9X10
0,44X10
0,41X10
0,39X10
0,35X10
8...15
15...30
30...50
20
30
45
175...245
160...240
165...235
28
26
23
48
46
42
93
87
78
33
31
28
33
31
27
7
6
5
14
12
10
12,5
11
9
1,25X10
1,15X10
1,05X10
0,48X10
0,44X10
0,40X10
Cevi i armature pod pritiskom;

jako optereeni delovi maina,
blokovi motora, cilindri lokomotiva,
dizel motora, klipovi i slino.
180...260
30
48
100
35
36
7,5
15
13,5
1,3X10
0,5X10
Za naroito optereene delove.
Kvalitetni liv
SL 26
C : 3,4...3,6
Si : ...2,0
Mn : 0,6...
S:
0,10...0,14
P : 0,3...0,8
SL 30
Merodavna debljina zida uzorka je po pravilu srednja debljina zidova odlivka.

Kod velikih razlika u debljini zidova merodavna je debljina onog zida u kome su
naponi najvei.
Vrednost mehanikih karakteristika odnose se na neobraene delove. Za

obraene delove ove su vrednosti za 10...15% vee.
Odlivci od sivog liva isporuuju se u termiki neobraenom

stanju, ali se moe termiki obraditi, ako je potrebno otkloniti
ili smanjiti unutranje napone, postii vetako starenje ili
postii odreene mehanike osobine.
vozila.optem mainstvu, brodogradnji, gradnji alatnih maina i
13
20
30
45
Ostale mehanike
karakteristike
SL 18
4...8
8...15
15...30
30...50
Liv srednje vrstoe

Liv velike vrstoe
Primedbe
Delovi koji rade sa znatnim

brzinama klizanja i povrinskim
pritiscima.
Malo optereeni cilindri i klipovi
klipnih maina, kuice pumpi
niskog pritiska i reduktora;
zamajci, remenice, vodovodne
cevi i armature; razne voice i
slino.
Delovi maina za elektroindustriju.
Delovi koji rade sa znatnim
brzinama klizanja i povrinskim
pritiscima.
Srednje optereena postolja i
delovi maina; doboi konica
brzih vozila i delovi sa poveanim
habanjem; poklopci lokomotivskih
cilindara, klipovi, postolja,
osnovne ploe i slino.
Poisson-ov koeficient =0,23...0,30

Koeficijent linearnog irenja =9x10
[C]
Specifina teina:
odlivci debljine zidova do 10mm : =7,4
[kp/dm]
Ostali odlivci =7,25 [kp/dm]
Skupljanje pri hlaenju ~ 1%
Brojka u oznaci predstavlja nazivnu zateznu vrstou [kp/mm].

TABLICA 10.15
TABLICA 10.16
Tablica 10.15
Tablica 10.16
Sivi liv za posebnu upotrebu
Temperovani liv
TEMPEROVANI LIV - JUS C.J2.021
Tvrdi liv
SIVI LIV ZA POSEBNU UPOTREBU I TVRDI LIV - JUS C.J2.020
Sivi liv za posebnu upotrebu
NAZIV LIVA
Termiki
obraen sivi liv
Kokilni sivi liv
OZNAKA
SMERNICE ZA PRIMENU
kaljen
KSL
Odlivci izloeni jakom habanju.
poboljan
PSL
Jako napregnuti odlivci izloeni jakom

habanju.
mekan
MSL
Odlivci koji treba da imaju specijalnu

obradivost.
vetaki
ostaren
OSL
Odlivci koji se tokom vremena deformiu.
KoSL
Odlivci masovne proizvodnje, termiki

neobraeni ili obraeni.
Odlivci sa dobrim svojstvima klizanja i
otporni protiv habanja.
PRIMEDBE
mehanike
karakteristike i
oznake - kao i kod
obinog sivog liva
-
NAZIV
LIVA
Beli
temperovani
liv
Crni
temperovani
liv
OPTA
KARAKTERISTIKA
OZNAKA
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
MIN.
IZDUENJE
PRI KIDANJU
3%
MIN.
TVRDOA
HB
[kp/mm]
MAKS
BTeL 00
250
BTeL 35
34
2...5
200
BTeL 40
38
3...10
200
CTeL 35
33
150
CTeL 38
37
12
140
feritni liv
SMERNICE ZA PRIMENU
MODUL
ELASTINOSTI
E [kp/cm]
1,6X10
do
1,7X10
Pogodan za male delove sa

ravnomernom debljinom
zidova (3...20mm), teine do
1kp.
Lanci,mali tokovi,kljuevi, razni
okovi u graevinarstvu.
Nije naroito otporan protiv
habanja.
Pogodan za vee delove,
dozvoljava neravnomerniju
debljinu zidova (3...40mm).
Delovi maina za domainstvo,
doboi konica, razni
sitni delovi.
Ne moe se zavarivati ni lemiti
niti kovati.
nisko
vatrostalni
hematitni
VHSL
HSL
Tvrdokorni liv
TTL
Belo tvrdi liv
BTL
perlitni liv
Odlivci za hemisku industriju

Valjci za metalnu, papirnu, mlinsku i sline
industrije, inski tokovi, delovi drobilica,
delovi za ventile motora, delovi izloeni
habanju.
Kugle za mlinove i okretnice; mlaznice za
peskarenje,
razni valjci.
Tvrdoa
HB= 400-600kp/mm
CTeL 45
40
250
Manje vrednosti izduenja pri kidanju odgovaraju veim debljinama epruvete.
Nepogodan za vie temperatur.

Nije naroito otporan
protiv habanja.
Specifina teina
teko se obrauje
TABLICA 10.17
BAKAR - JUS C.D1.002
OZNAKA
SADRAJ
BAKRA
%
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
IZDUENJE PRIKIDANJU
Topioniki bakar 1
Cu As
99,00
23
38
Topioniki bakar 2
Cu 99,25
99,25
Topioniki bakar 3
Cu 99,50
99,5
Topioniki bakar 4
Cu 99,75
99,75
E.Cu
NAZIV
Elektrotehniki bakar
Ostale
mehanike
karakteristike
Tvrdi liv
Hemiski postojan sivi liv
VSL
Primedbe
Vatropostojani
silvi liv
Lanci za topljenje metala; retorte za

hemisku industriju, lonci za temperovanje,
mainski delovi izloeni povienim
temperaturama
i kokile za livenje obojenih metala.
Kokile za ingote i blokove, armature
metalurkih i koksnih pei, lonci za trosku,
sanduci za arenje, reetke parnih kotlova
Modul elestinosti E=(1,1...1,3)x10 [kp/cm]

Modul klizanja G= (0,42...0,49)x10 [kp/cm]
SMERNICE ZA PRIMENU
Za loita,sprenjake i naglavke kotlovskih cevi.
Za bakarne polufabrikate trgovakog kvaliteta.
Za limove, trake, cevi i icu.
21...25
(30)
38
Za limove, trake, cevi i icu.

Za elektrotehnike svrhe.
=7,4 [kp/dm]
BROJ STANDARDA KOJI PROPISUJE OBLIK I DIMENZIJE

POLUFABRIKATA
Pregled polufabrikata
od bakra
POLUFARIKATI
Bakarne ipke vuene
JUS.C.D3.020
Okrugli bakar, vueni
Bakarne ploe, limovi i trake

JUS.C.D4.020
Bakarna traka, hladno valjana

Bakarni lim
OSNOVNI MATERIJAL
JUS.C.D3.500
Cu 99,5
Cu 99,75
JUS.C.D3.700
JUS.C.D4.500
Cu 99,5
Cu 99,75
Bakarne cevi vuene

JUS.C.D5.020
Bakarna cev, vuena
JUS.C.D5.500
Cu 99,5; Cu 99,75;
Cu As
Okrugla bakarna ica, vuena

JUS.C.D6.020
Okrugla bakarna ica, vuena
JUS.C.D6.500
Cu 99,5
Cu 99,75
TABLICA 10.18
Tablica 10.18
Bakarne legure za livenje
BAKARNE LEGURE ZA LIVENJE C.D2.300, C.D2.301, C.D2.302, C.D2D303, C.D2.304, C.D2.305
NAZIV
LEGURE
Mesing
Specijalni
mesing
Kalajna
bronza
GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
IZDUENJE
PRI KIDANJU
%
TVRDOA
HB
10/100/10
[kp/mm]
P.Cu 64 Zn
15
10
55
K.Cu 62 Zn
T.Cu 60 Zn
P.Cu60 Zn
Mn1 .30
P.Cu58 Zn
Mn2 .45
P.Cu58 Zn
Mn2 .60
8
8
25
25
25
8
85
85
10
30
15
80
15
45
20
125
25
60
15
150
P.Cu Sn 20
14
15
185
P.Cu Sn 14
14
20
100
18
24
85
15
12
28
22
8
15
100
65
OZNAKA
P.Cu Sn 12
C.Cu Sn 12
P.Cu Sn 10
MODUL
ELASTINOSTI
[kp/cm]
MODUL
KLIZANJA
[kp/cm]
0,9X10
do
1,41x10
0,35X10
do
0,37x10
1,1X10
do
1,2x10
0,425X10
do
0,460x10
POISSON-OV
KOEFICIJENT
SPECIFINA
TEINA
[kp/dm]
KOEFICIJENT
IRENJA
[C]
0,32 do 0,42
8,4 do 8,8
19X10
0,3
8,8
17X10
SMERNICE ZA PRIMENU
Razne armature, oklopi, okovi i razni konstrukcioni delovi za

optu upotrebu i za elektroindustriju
Odlivci metalno svetlih povrina, armature, delovi za
elektroindustriju, okovi i sl.
Za odlivke izloene velikim pritiscima vode ili gasa, dobro se
lije i lemi-tvrdo i meko.
Liv visoke vrstoe i ilavosti, ali osrednje kliznosti: navrtke,
danca, aure, brodske elise i sl.
Liv vrlo visoke statike vrstoe i tvrdoe, ali manje podesan
za dinamika optereenja: delovi ventila,kormila i sl.
Delovi izloeni velikom pritisku i trenju: aksijalna leita,
voice, zvona; nije podesan za tanje delove izloene
dinamikim optereenjima.
Jako napregnuta klizna leita; venci puastih zupanika,
delovi armature za visoke pritiske.
Jako napregnuti puasti tokovi i zupanici, navrtke zavojnih
vretena, vretena i sl.
Jako napregnuti brzohodi puasti tokovi, naroito za
automobile, traktore i sl.
Kola i oklopi turbina i pumpi; armatura izloena koroziji
kiselinama, brzohodi puasti zupanici i zupanici izloeni
dinamikim optereenjima i sl.
OBJANJENJE OZNAKA
P ... Legura za livenje u pesku

K ... Legura za livenje u kokili
T ... Legura za livenje pod
pritiskom
... Minimalna zatezna
vrstoa u kp/mm
Brojne oznake iza hemijskih

znakova predstavljaju
procentualni sadraj
odnosnog elementa u leguri.
Sporedni dodatni elementi,
ako su pomenuti u oznaci ne
moraju nositi oznaku sadraja.
12
35
15
95
15
45
20
110
P.Cu Al 10 Fe
Aluminijumska
bronza
1,1X10
0,43X10
0,28
8,5
17X10
P.Cu Al 10 Ni
5 Fe .50
P.Cu Al 10 Ni
5 Fe .60
P.Cu Sn 10 Zn
4
C.Cu Sn 10
Zn 4
P.Cu Sn 10 Zn
7
Crveni liv
C.Cu Sn 5 Zn
7
P.Cu Sn 4 Zn
2
C.Cu Sn 5 Zn
7 Pb
Olovna
bronza
P.Cu Pb 25
P.Cu Sn 10 Pb
5
P.Cu Sn 10 Pb
10
P.Cu Sn 7 Pb
15
Kalajno
olovna
bronza
20
50
15
135
28
60
10
165
12
20
10
80
16
27
90
15
10
70
10
25
12
80
20
25
60
15
70
27
11
20
14
80
10
18
10
70
16
65
15
50
Odlivci izloeni jakoj koroziji - za hemijsku i prehrambenu

industriju, armature i sl.
Odlivci izloeni koroziji za hemijsku i
prehrambenu industriju, naroito odlivci od kojih
se zahteva velika vrstoa i otpornost prema
kiselinama.
Za delove od kojih se zahteva velika vrstoa,
dobra otpornost prema delovanju kiselina - za
hemijsku, prehrambenu i uljnu industriju i
rudarstvo.
Puevi i puasti zupanici, zupanici, armatura
za pregrejanu paru, delovi izloeni jakom
habanju i sl.
Dobro se vare ali

se teko leme
P.Cu Al 9
Jako napregnuta armatura, leine posteljice, puasti tokovi

malih brzina, navlake brodskih vratila i valjaka.
0,9X10
0,32X10
0,4
8,5 do 8,7
17X10
Armatura za vodu i paru do 225C i umereno napregnuta

klizna leita, leine posteljice lokomotiva i eleznikih
vozila.
Normalno i jako napregnuta klizna leita, navlake brodskih
vratila, sedita ventila.
Cevne prirubnice i drugi delovi koji se tvrdo leme.
0,9X10
0,32X10
0,4
8,8
17X10
P.Cu Sn 5 Pb
22
Za leita runih dizalica, koturova, leita ruica menjaa i

sl. gde nije celishodna upotreba elika i sivog liva.
Jako napregnuta klizna leita sa elinim posteljicama - kod
klipnjae motora unutranjeg sagorevanja i sl.
Otporan prema sumpornoj, sonoj i
masnim kiselinama.
Za delove od
Klizna leita i armature.
kojih se
Klizna leita sa velikim povrinskim
zahtevaju dobre
pritiscima.
osobine klizanja,
otpornost protiv
Jako napregnuta leita - za valjaonike
habanja i
maine, armature.
postojanost
Leita sa naveim pritiscima i malim
prema koroziji i
brzinama, dobre osobine klizanja i pri
dejstvu kiselina.
nedostatku maziva i pri podmazivanju
vodom.
Primedba
Skupljanje pri hlaenju
1,5....1,8 %
TABLICA 10.19
BAKARNE LEGURE ZA GNJEENJE - JUS C.D2.100, C.D2.101, C.D2.102, C.D2.103, C.D2.104, C.D2.106, C.D3.120
NAZIV
LEGURE
Mesing
OZNAKA
IZDUENJE
SMERNICE ZA PRIMENU
TVRDOA
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
10%
HB
[kp/mm]
Cu 56 Zn Pb
Cu 58 Zn Pb
37...51
25...5
28...6
75...125
Cu 60 Zn
34...48
30...10
33...12
70...125
MODUL
ELASTINOSTI
[kp/cm]
0,9X10
do
1,4x10
MODUL
KLIZANJA
[kp/cm]
0,35X10
do
0,42x10
POISSON-OV
KOEFICIJENT
0,32
do
0,42
SPECIFINA
TEINA
[kp/dm]
8,4...8,8
KOEFICIJENT
IRENJA
[C]
19X10
Tanki presovani limovi za elektrotehniku i

graevinarstvo
Armature, delovi koji se izrauju struganjem na
automatima, za delove asovnika, usnih
harmonika sl.
OBJANJENJE OZNAKA
PLOA
LIMA
LAMELA
TRAKA
IPKA
PROFIL
ICA
CEV
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
Za opruge, armature i sl.

Cu 62 Zn Pb
29...43
45...16
48...18
50...120
Cu 63 Zn
29...41
45...15
48...17
60...95
Cu 67 Zn
28...50
40...5
45...6
55...115
Cu 72 Zn
25...38
40...18
45...20
50...90
Za plastino oblikovanje na hladno,

kondenzatorske cevi, limovi za nagrizanje, ice
za metalne tkanine i sita.
Za cevaste zakovice, za valjane vijke, za
hladnjake.
Kondenzatorske i druge cevi za izmenjivae
toplote, limovi i trake za duboko izvlaenje.
Brojne oznake iza hemijskih znakova

predstavljaju procentualni sadraj odnosa
elementa u leguri.
Sporedni dodatni elementi ako su
pomenuti u oznaci ne moraju nositi
oznaku sadraja.
Cu 80 Zn
26...42
40...15
55...90
Talasaste elastine cevi i aure, metalna creva,

manometarske cevi, delovi u
elektrotehnici,nakit.
25...40
40...15
55...90
Instalaterski delovi u elektrotehnici, nakit.
Cu 85 Zn
Cu 90 Zn
Specijalni
mesing
Cu 58 Zn Pb
1 Mn
Za obradu na automatima, drai kod kotrljajnih

leajeva
Cu 58 Zn
Al1
Za presovane i kovane osovine. Podesa za

velike brzine klizanja. Otporan prema koroziji.
Cu 58 Zn
Al2
Cu 70 Zn Al
1 Si
1,1X10
do
1,2x10
0,425X10
do
0,460x10
Kao i prethodni, samo vee vrstoe.

0,30
8,8
17X10
Cu 71 Zn
Sn1
Za cevi i tela za kondenzatore i izmenjivae

toplote.
Cu 76 Zn
Al2
Cu Sn 4
25...100
0,9X10
0,32X10
0,40
8,8
17X10
Cu Sn 6
Cu Sn 4 Zn
4
Crveni metal
Aluminijumska
bronza
Cu Sn 6 Zn
6
15...20
0,9X10
0,32X10
0,40
8,5...8,7
17X10
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
(+)
Oznaka + znai da je uobiajena izrada legure u

odgovarajuem obliku.
Oznaka (+) znai da se odgovarajui oblik izrauje samo po
porudbini.
Oznaka - kazuje da nije uobiajena izrada odgovarajueg
oblika legure.
Za opruge i za membrane u elektrinim

instrumentima.
Za limove i trake, za aure koje se izrauju
savijanjem,
Cu Al 5
Za delove u hemijskoj industriji i elektrotehnici.
Cu Al 7
Za rezervoare, vodove, filtere, pumpe i sl.

Za ventilska sedita motora.
Cu Si 2 Mn
Za manometarske cevi, za opruge.
30...70
1,1X10
0,43X10
0,28
8,5
17X10
Cu Al 10 Ni
4 Fe
Silicijumska
bronza
Vijci, manometarske cevi, limena i iana sita i

razni delovi u hemiskoj industriji.
Opruge, manometarske cevi, membrane,
zupanici kod instrumenata, metalne tkanine,
fina sita i delovi za hemijsku industriju.
Cu Sn 4 Zn
4 Pb 4
Cu Al 10 Fe
3 Mn
Vijci i opruge, kondenzatorske cevi i cevi kod

izmenjivaa toplote.
Cu Sn 2
Kalajna
bronza
Za opruge od lima, traka i ice.

Za elektromotore sa dvokaveznim motorom.
Poluge, ventilska sedita, klipnjae, vratila,

zupanici, puevi i puasti tokovi.
Kao i prethodni samo uz poveane zahteve.
1,1X10
0,43X10
0,28
8,6
17X10
Za delove u hemijskoj industriji, za delove u

brodogradnji i optem mainstvu.
TABLICA 10.20
ALUMINIJUMSKE LEGURE ZA LIVENJE - JUS C.C2.300
IZDUENJE
GRANICA
RAZVLAENJA
ZATEZNA
TVRDOA
PRI
OZNAKA
0,2
VRSTO
KIDANJU
kp/mm]
A
HB
%
ORIJENT
[kp/mm]
[kp/mm]
P. Al Si 12
K. Al Si 12
T. Al Si 12
79
911
912
1420
1520
1826
83
94
41
6080
7090
6090
P. Al Si 12 Cu
K. Al Si 12 Cu
810
912
1522
1626
41
41
5065
5575
SMERNICE ZA PRIMENU
Za srednje optereene
tankozidne odlivke za opte
svrhe; hemijska otpornost
dobra.
Najvie napregnuti odlivci i
tankozidni odlivci nepropusni
OBJANJENJE OZNAKA
P - legura za peani liv

K - legura za kokilni liv
T - legura za tlani liv
za tenost.
P. Al Si 12 Mg
K. Al Si 12 Mg
1825
2026
2430
2530
82
82
7590
7595
P. Al Si 10 MgCu
K.Al Si 10 Mg Cu
1726
1825
2026
2228
40,5
40,5
75110
80115
Za motore i vozila; legura

otporna na udarna
optereenja.
Jako napregnuti i tankozidni
odlivci otporni na vibracije.
K.Al Si 12 Ni 2 Cu Mg
1820
1822
0,50,3
80110
Klipovi motora.
K. Al Si 8 Cu 3
T. Al Si 8 Cu 3
1218
1218
1824
1826
31
31
70100
8090
Odlivci vee vrstoe.
T. Al Si 8
1216
1724
31
5585
Hemijski postojani
komplikovani odlivci.
1,5
21
31
107
85
1
1
80
90
6080
6575
4555
8595
85100
Brojane oznake iza hemijskih znakova glavnih

dodatnih elemenata koji ulaze u sastav legure
predstavljaju njihov procentualni sadraj.
Sadraj aluminijuma posebno se ne oznaava.
Sadraj sporednih dodatnih elemenata oznaava se
P. Al Si 5 Cu 3
K. Al Si 5 Cu 3
T. Al Mg 8
K. Al Mg 7
P. Al Mg 4
P. Al Cu 10 Mg
K. Al Cu 10 Mg
1214
1114
79
1415
1416
1318
1722
1624
2428
1517
1720
1820
P. Al Cu 5 MgTi
3035
21
100120
Za odlivke velike vrstoe.
1518
1630
1316
1417
1825
1933
1822
2221
1
1
63
84
80100
80115
6070
7080
Za delove izloene povienim

temperaturama.
Samo za kaljive legure dobre
hemijske otpornosti.
P. Al Cu 4 Mg 1 Ni 2
K. Al Cu 4 Mg 1 Ni 2
P. Al Zn 5 Mg 1 Cr
K. Al Zn 5 Mg 1 Cr
Za opte svrhe.
Za delove izloene koroziji.
Specifina teina =2,6...3 [kp/dm]

Modul elestinosti E=(0,765...0,85)x10 [kp/cm]
Modul klizanja G= 0,27 [kp/cm]
Klipovi motora.
Skupljanje pri hlaenju ~1...1,7%

TABLICA 10.21
Tablica 10.21
Aluminium i aluminiumske legure za gnjeenje
ALUMINIUM I ALUMINIUMSKE LEGURE ZA GNJEENJE - JUS C.C3.020, C.C3.120, C.C4.020, C.C4.120
- JUS C.C5.020, C.C5.120
PROFILI, IPKE I ICA

(VUENO, PRESOVANO)
LIMOVI I TRAKE
(VUENO)
CEVI
(VUENO)
OZNAKA
IZDUENJE PRI
KIDANJU
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
10%
Al 99,8
Al 99,7
Al 99,5
7...17
IZDUENJE PRI
KIDANJU
TVRDOA
HB
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
10%
18...2
20...3
18...35
7...13
OBLICI
POLUFABRIKATA
SMERNICE ZA PRIMENU
ipke, profili, cevi,

ice, limovi, trake, folije,
presovani komadi
Za hemijsku industriju sa naroito velikim

zahtevima
PRIMEDBE O
STANJU
MATERIJALA
IZDUENJE PRI
KIDANJU
TVRDOA
HB
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
GRANICA
RAZVLAENJA
[kp/mm]
10%
TVRDOA
HB
[kp/mm]
2...10
30...4
35...5
1833
718
310
182
202
2035
Za hemijsku industriju i brodogradnju

Za robu iroke potronje
meko
etvrttvrdo
polutvrdo
tvrdo
opruno tvrdo
Al 99,3
Za opte svrhe
Al 99
8...18
18...2
20...3
20...35
8...14
2,5...11
25...3
304
2035
814
29
182
203
2035
Al Mn 1
10...15
5...12
12...3
14...4
25...45
9...15
4...12
20...3
224
2540
1015
412
203
224
2040
Al Mg 2
12...18
6...12
12...4
14...5
25...50
13...20
5...17
15...3
174
3055
Al Mg 3
18...25
8...18
15...4
17...5
45...75
18...26
8...18
153 174
4575
1816
818
123
154
4575
Al Mg 4
23
12
15
17
Al Mg 5
24...30
10...20
10...3
12...4
55...80
24...32
11...24
15...3
174
5590
2432
1124
123
154
5590
Al Mg 1 Si 1
13...25
9...15
18...8
12...10
40...70
11...17
5...15
153 184
3555
1128
518
1510 1812
3580
Al Mg 1 Si Cu
13...28
9...22
10...8
12...10
40...80
15
12
14
1529
924
128
1410
6580
Al Cu 3 Mg
26
15
17
18
70
Al Cu 5 Mg 1
18...35
8...22
10
70...90
25...28
14...22
122 153
6075
1838
825
Al Cu 5 Mg 2
44...42
28...25
8...6
10...8
110...100
44...45
29...32
102 123 100120
4244
2830
10
110
Al Cu 6 Pb
31...36
26...28
8...10
10...12
80...95
Al Zn 5 Mg 3
46...44
39...35
6...7
7...8
120
40...44
26...35
128 159
110120
44
35
120
Al Zn 5 Mg 3 Cu 2
28...53
46
10...6
12...7
140
28...52
14...44
106 127
70140
2852
1745
86
107
70140
Primedbe
Mehanike karakteristike zavise od stanja materijala i od debljine, odnosno povrine preseka.

Ostale mehanike
Prva vrednost odnosi se na meko, druga na tvrdo ili kaljeno stanje.
karakteristike
Prva vrednost odnosi se na vee debljine ( u sluaju profila, ipke i ica - ne vee povrine) a druga
vrednost na manje debljine, odnosno povrine.
1012 1214
Modul elastinosti E=0,72x10 [kp/cm]

Modul klizanja G= 0,27x10 [kp/cm]
Poisson-ov koeficient =0,26...0,33
Specifina teina =2,7...2,8 [kp/dm]
70100
Za delove izloene jakoj koroziji, za

arhitekturu, graevinarstvo i hemijsku
industriju, za anodnu oksidaciju i za
zavarivanje
meko
polutvrdo
tvrdo
ice, limovi i trake
Legure odline hemijske postojanosti, za

delove konstrukcija, za brodogradnju,
arhitekturu, hemijsku i prehrambenu
industriju, za anodnu oksidaciju, za
zavarivanje, za zakovice
etvrttvrdo
meko,
polutvrdo, tvrdo
ipke, profili, ice,
limovi i trake
Legure dobre hemijske postojanosti, za

srednje napregnute delove konstrukcija, za
dekorativne svrhe, za zakovice
ipke, profili i cevi
Legure srednje vrstoe, za dekorativne

svrhe, graevinski okov, nametaj i sl.
ice
Za zakovice, za delove od legura Al Cu

Mg koje se zakivaju u termiki ovrsnutom
stanju

limovi i trake
meko
kaljeno
kaljeno
Za jako napregnute konstrukcije

kaljeno
ipke

limovi i trake
ipke, profili, limovi i
trake
Legure velike vrstoe, za obradu na

automatima
Za jako napregnute konstrukcije, za

avijaciju, graevinarstvo i sl.
vetaki
dozrelo
meko
vetaki
dozrelo
Al... _ _ _ ist aluminium; brojka oznaava procentualni sadraj istog aluminiuma.

Objanjenje oznaka
Kod aluminiumskih legura, brojne oznake iza hemijskih znakova dodatnih elemenata
predstavljaju procentualni sadraj glavnih dodatnih elemenata koji ulaze u sastav legure.
Sadraj aluminiuma posebno se ne oznaava kao ni sadraj sporednih dodatnih elemenata.
TABLICA 10.22
Tablica 10.22
Uporedne oznake elka, elinog liva, sivog liva i temperovanog liva
UPOREDNE OZNAKE ELIKA, ELINOG LIVA, SIVOG LIVA I TEMPEROVANOG LIVA (priblino)
JUS
DIN
JUS
DIN
JUS
DIN
JUS
DIN
JUS
DIN
JUS
DIN
St.42.12
St.42.11
.4
.0545
.0645
.0745
St.50.2
St.60.2
St.70.2
St.50.11
St.60.11
St.70.11
.5
.6
.7
.0360
St.34
St.37
St.34.21
St.37.21
.0460
.0461
.0462
St.42
St.42.2
St.42.3
St.42.21
.0560
.0561
St.52
St.52.21
.0562
.0446
.0447
MR
St.44
St.34.13
St.34.13
-
St.38.13
-
.0002
.002V
Betonstahl I
.0200
.0200V
Betonstahl II
.0501
.0501V
Betonstahl Iia
.1330
.1331
.1430
.1431
.1530
.1531
.1730
.1731
.3130
.3131
.3230
.3830
.4130
.4131
.4830
.4730
.4731
.4732
.4733
.4734
.5430
.5431
.5432
C 22
Ck 22
C 35
Ck 35
C 45
Ck 45
C 60
Ck 60
40Mn4
30Mn5
37MnSi5
42MnV7
34Cr4
41Cr4
50CrV4
25CrMo4
34CrMo4
42CrMo4
50CrMo4
30CrMoV9
36CrNiMo4
34CrNiMo6
30CrNiMo8
20
35
45
65 (60)
40
302
35
35X2
35X
40X
50X
30X
35X
40X
(40X)
X3
.1200
.1201
.1202
.1203
.1204
.1205
.1206
.1207
.1208
HI
H II
HI
HIA
H II
H II A
H III
H III A
-
10
15
08
(15)
15X
20X
20X
12X
18X
-
NOVA
STARA
L.0000
.1212
.1218
.1402
.1502
.3100
.1190
.1290
.3190
.1490
.1590
.2130
.2131
.2132
.2133
.2330
.2331
.2134
.4230
.4830
.4831
TABLICA 10.23
Tablica 10.23
Uporedne oznake obojenih i lakih metala i njegovih legura
St
35.4
-
St.
35.29
St.
45.29
St.
55.29
St.65.29
-
elini liv - JUS C.J3.011
St.42
St.42.2
St.42.3
.3
MR
St.34
Q
St.34
C 10
C 15
Ck 10
Ck 15
15 Cr 3
16MnCr5
20MnCr5
15CrMo5
20CrMo5
15CrNi6
18CrNi8
STARA
10 S
20
15 S
20
35 S
20
45 S
20
38 Si
6
46 Si
7
51 Si
7
55 Si
7
60 Si
Mn 5
60 Si
7
66 Si
7
(67 Si
Cr 5)
50 Cr
V4
58 Cr
V4
(502)
502
55
60
602
(602X2)
5
(602)
Sivi liv JUS C.J2.020
.0400
.0445
.0445V
St.37.12
St.37.11
.0246
.0247
.0248
C
25.61
C
35.61
C
45.61
C
60.61
VM 100
VM 125
VMS
135
VMV
240
VC 135
VC 140
VCV
150
VCMo
125
VCMo
135
VCMo
140
VCMo
150
VCMo
230
-
.1120
.1220
.1121
.1221
.4120
.4320
.4321
.4720
.4721
.5420
.5421
St.C.10.61
St.C.16.61
EC 60
EC 80
EC 100
EC Mo 80
EC Mo
100
EC N 150
EC N 200
NOVA
Temperovani liv
JUS C.J2.021
St.37
St.37.2
St.37.3
.2
STARA
C.B0.505elici za automate JUS C.B5.021elici za cevi bez ava JUS
.0300
.0345
.0345V
St.34.12
St.34.11
(St. 10)
( St.100
1)
( St.100
2)
( St.100
3)
NOVA
elici za opruge JUS C.B0.551
St.34
St.34.2
St.34.3
St I-III
St VVI
St VIIVIII
St IXX
STARA
elici za cementaciju - JUS C.B9.020
.0210
.0245
.0245V
.0001
.0145
.0146
.0147
.0148
NOVA
C.B4.014Ugljenini elici za kotlovske limove - JUS
.0
STARA
elik za poboljanje - JUS C.B9.021
St.00.12
St.00.21
St.00.11
Niskonagnjeeni elik za tanke

limove JUS C.B4.016
St 00
(St 33)
NOVA
elik za zakovice
JUS C.B0.506
STARA
Betonski elik (okrugli)

JUS C.K6.020
Ugljenini konstrukcioni elici, obini, sa garantovanim sastavom JUS C.B0.500

.0000
.0010
NOVA
L.0300
L.0345
L.0346
GS 38
GS
38.1
GS
38.5
Stg
38.81
Stg
38.81S
Stg
38.81BK
15
L.0400
L.0445
L.0446
GS 45
GS
45.1
GS
45.5
Stg
45.81
Stg
45.81S
Stg
45.81BK
20
L.0500
L.0545
L.0546
GS 52
GS
52.1
GS
52.5
Stg
52.81
Stg
52.81S
Stg
52.81BK
35
L.0600
L.0645
GS 60
GS
68.1
Stg
60.81
Stg
60.81S
55
GG
14
GG
18
GG
22
GG
26
GG
30
Ge
14.91
Ge
18.91
Ge
22.91
Ge
26.91
Ge
30.91
GTW
35
GTW
40
GTS
35
GTS
38
-
TeG 92
TeW 92
TeS 92
-
SL 00
SL 14
SL 18
SL 22
SL 26
SL 30
B Te L
00
B Te L
35
B Te L
40
C Te L
35
C Te L
38
C Te L
45
00
15-32
18-36
21-40
26-44
-
UPOREDNE OZNAKE OBOJENIH I LAKIH METALA I NJIHOVIH LEGURA (priblino)
Specijalni
mesing
Bakarne legure za livenje
Kalajna
bronza
Aluminiumska
bronza
Crveni
liv
P.Cu 64 Zn
K.Cu 62 Zn
T.Cu 60 Zn
G. Ms 64
GK. Ms 62
GD. Ms 60
P.Cu 60 Zn Mn 1..30
P.Cu 58 Zn Mn 2..45
P.Cu 58 Zn Mn 2..60
G. So Ms 60. F30
G.So Ms 57.F45
G. So Ms 57. F60
P. Cu Sn 20
P.Cu Sn 14
P.Cu Sn 12
C.Cu Sn 12
P.Cu Sn 10
Mesing
G. Sn Bz 20
G. Sn Bz 14
G. Sn Bz 12
GZ. Sn Bz 12
G.Sn Bz 10
P.Cu Al 9
P.Cu Al 10 Fe
P.Cu Al 10 Ni 5 Fe .50
P.Cu Al 10 Ni 5 Fe .60
G. Al Bz 9
G. Fe Al Bz.F45
G. Ni Al Bz.F50
G. Ni Al Bz.F60
P.Cu Sn 10 Zn 4
C.Cu Sn 10 Zn 4
P. Cu Sn 5 Zn 7
C.Cu Sn 5 Zn 7
P.Cu Sn 4 Zn 2
P.Cu Sn 5 Zn 7 Pb
Rg 10
G Z. Rg 10
Rg 5
G Z Rg 5
Rg 4
Rg A
Olovna
bronza
P.Cu Pb 25
G.Pb Bz 25
Kalajno-olovna
bronza
P.Cu Sn 10 Pb 5
P.Cu Sn 10 Pb 10
P.Cu Sn 7 Pb 15
P.Cu Sn 5 Pb 22
G.Sn.Pb Bz 5
G.Sn Pb Bz 10
G.Sn Pb Bz 15
G.Sn Pb Bz 22
JUS
Specijalni
mesing
Cu 56 Zn Pb
Cu 58 Zn Pb
Cu 60 Zn
Cu 62 Zn Pb
Cu 63 Zn
Cu 67 Zn
Cu 72 Zn
Cu 80 Zn
Cu 85 Zn
Cu 90 Zn
Cu 58 Zn Pb 1 Mn
Cu 58 Zn Al 1
Cu 58 Zn Al 2
Cu 70 Zn Al 1 Si
Cu 71 Zn Sn 1
Cu 76 Zn Al 2
DIN
Ms 56
Ms 58
Ms 60
Ms 60 Pb
Ms 63
Ms 67
Ms 72
Ms 80
Ms 85
Ms 90
Cu Sn 2
Cu Sn 4
Cu Sn 6
Sn Bz 2
Sn Bz 4
Sn Bz 6
Crveni
metal
Cu Sn 4 Zn 4
Cu Sn 6 Zn 6
Cu Sn 4 Zn 4 Pb 4
M Sn Bz 4
M Sn Bz 6
M Sn Bz 4 Pb
Cu Al 5
Cu Al 7
Cu Al 10 Fe 3 Mn
Cu Al 10 Ni 4 Fe
Al Bz 5
-
Aluminiumska
bronza
Siliciumska bronza
Cu Si 2 Mn
Al Mn Bz
JUS
68
70
80
85
90
So Ms 58 Pb
So Ms 58 Al 1
So Ms 58 Al 2
So Ms 70
So Ms 71
So Ms 76
Kalajna
bronza
(. 30)
Aluminiumske legure za livenje
Mesing
DIN
Bakarne legure za gnjeenje
JUS
. 5
. . 7
. 10-3-1.5
. 10-4-4
DIN
P.Al Si 12
K.Al Si 12
T.Al Si 12
G. Al Si
( Silumin)
P.Al Si 12 Cu
K.Al Si 12 Cu
G. Al Si (Cu)
P.Al Si Mg
K.Al Si Mg
G. Al Si Mg
P.Al Si 10 Mg Cu
K.Al Si 10 Mg Cu
G. Al Si Mg (Cu)
(4)
4
K.Al Si 12 Ni 2Cu Mg
(2)
K.Al Si 8 Cu 3
T.Al Si 8 Cu 3
(6)
T.Al Si 8
P.Al Si 5 Cu 3
L.Al Si 5 Cu 3
T.Al Mg 8
K.Al Mg 7
P.Al Mg 4
P.Al Cu 10 Mg
K.Al Cu 10 Mg
P.Al Cu 5 Mg Ti
P.Al Cu 4 Mg 1 Ni 2
K.Al Cu 4 Mg 1 Ni 2
P.Al Zn 5 Mg 1 Cr
K.Al Zn 5 Mg 1 Cr
. 3-1
TABLICA 10.24
TEHNIKO DRVO
VRSTA
DRVETA
OSTALE OSOBINE
SMERNICE ZA PRIMENU
PRITISNA
VRSTOA
[kp/mm]
ZATEZNA
VRSTOA
[kp/mm]
SAVOJNA
VRSTOA
[kp/mm]
MODUL ELASTINOSTI
[kp/cm]
Bor
0,6
5,3
9,7
8,7
0.108X10
mek, dobro se cepa, postojan na vazduhu, malo se krivi
Smreka jela
0,55
4,3
9,0
6,6
0.111X10
mek, lako se cepa, nepostojan na vazduhu
Za stubove, bandere i sl.
Bukva
0,75
5,3
13,5
10,5
0.128X10
tvrd, otporan prema pritisku, dobro se cepa, nepostojan na vazduhu, jako se krivi
Za letve
Grab
0,8
0.1X10
vrlo tvrd, ilav, teko se cepa, slabo postojan na vazduhu, jako se krivi
Za ruice i delove od kojih se trai ilavost
Brest
0,72
0.1X10
tvrd, ilav, teko se cepa, dobro se savija
Za papue konice
Hrast
0,8
5,4
9,0
9,1
0.1X10
tvrd, vrlo otporan prema pritisku, ilav, dobro se cepa, postojan na vazduhu, jako se krivi
Za sanduke
Jasen
0,75
5,4
10,4
10,2
0.1X10
tvrd, ilav, elastian, dobro se cepa, postojan na vazduhu, umereno se krivi, dobro se savija
Za paoke, rude i rukunice
Napom
ena
SPECIFINA
TEINA
[kp/dm]
Graevinarstvo, daske za sedita, podove,

za vozila, sanduke i sl.
Vrednosti vrstoe odnose se na naprezanje u pravcu vlakana; one su znatno manje pri veoj vlanosti. Granica elastinosti pri zatezanju iznosi oko 60% od zatezne vrstoe,
pri pritiskivanju oko 40% od pritisne vrstoe, a pri savijanju 50% od savijne vrstoe.

Masinski Elementi-Tablice

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Masinski Elementi-Tablice

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tablice

OZNAKE MATERIJALA ZA ELINE VIJKE I NAVRTKE prema JUS 10.04

Nove oznake materijala

Tablica 10.01 Sistem oznaavanja elika

Tablica 10.07 elici za zakovice

Vijci i navrtke sa propisanim

Tablica 10.13 elini liv

SIMBOL NA TREEM I ETVRTOM

Redni broj elika 0....99

Ugljenini elici sa propisanim

Ugljenini i legirani elici za

Ugljenini i niskolegirani elici

Visoko legirani elici za alate;

Prema donjoj tablici:

elici sa naroitim fizikim

elici hemiski postojani i

Simbol 9 znai 0,85% i vie

elici sa garantovanim sastavom

SISTEM OZNAAVANJA ELIKA PREMA - JUS C.B0.002

Brojani simbol drugog uticajnog

** Pod najuticajnijim legirajuim elementom podrazumeva se onaj element

Slobodan Veriga: Mainski elementi I sv.

Hladno vueni elici JUS. C.B3.402

Vrue valjani elici JUS C.B2.021

PREGLED ELINIH POLUFABRIKATA

Uglj. konstr. el. obini

Kvadratni elici JUS

Pljosnati elici JUS

Orijentacioni pregled dimenzija

otvor kljua [mm]

Ravnokraki ugaonici JUS.

Raznokraki ugaonici JUS.

I - nosai JUS C.B3.131

Uglj. konstr. elici, obini JUS C.B0.500

Uglj. konstr. el. Obini JUS C.B0.500

Okrugli elici - h11 JUS

estougaoni elici - h11

otvor kljua [mm]

Hladno valjane trake JUS

Niskougljenini elici za tanke limove

Slobodan Veriga: Mainski elementi I sv.

TABLICA 10.02 ( nastavak)

. 0000 - JUS C.B0.500

elini limovi debeli JUS C.B4.110

elici za kotlovske limove JUS C.B4.014

elini limovi srednji JUS C.B4.111

elici za nosee konstrukcije JUS C.B0.501

elini limovi tanki ire tolerancije JUS

Niskougljenini elici za tanke limove JUS

eline cevi bez ava

. 0000 - JUS C.B0.500

Pocinkovani limovi JUS C.B4 081

elini limovi tanki ue tolerancije JUS

ORIJENTACIONI PREGLED DIMEZIJA

Vidi odgovarajue standarde

1/8; 1/4; 3/8; 1/2; 3/4; 1; 1 1/4; 1 1/2; 2; 2 1/4; 3; 4; 5;

Zavarne cevi za nametaj JUS.C.B5.212

Vuena elina ica JUS.C.B6.110

elik za elinu icu - JUS.C.B6.010

elina ica kalibrovano vuena -h 11

Ugljenini konstrukcioni elici, obini alatni

elina ica za rascepke JUS.C.B6.112

elik za elinu icu - JUS.C.B6.011