0

N Petrburg, n vitet 40, ndodhi nj ngjarje q i habiti t gjith: princi

bukurosh,komandantiskuadronittgardstregjimentittkoracuar,prtcilin
tgjiththoshinsedotbhejedheadjutantpersonaldheiparashikoninedhe
njkarriermaramendsenoborrineperandoritNikollaiiPar,njmuajpara
martessmezonjushnbukuroshe,kanakareneperandoreshs,dhadorheqje,
preulidhjetmetfejuarn,iafaliifligunetijtvoglsmotrsdheubmurg,
umbyllnmanastir.Ngjarjaiudukepazakontdheepashpjegueshmeatyreq
nuk kishin dijeni pr shkaqet e brendshrne t saj; pr vet princin, Stepan
Kasatskin, prkundrazi, kjo ishte dika aq e natyrshme, sa q as mund ta
prfytyrontesimundtbntendryshe.
IatiiStepanKasatskit,njkolonelgarden.T..vdiqkuribiriishtedymbdhjet
vje.Sadosmsivintekeqtalargontetbirinngashtpia,ajonukkishtesit
mosevintenvendamanetinqilaishoqiparasetvdiste:tmosembante
djalinnshtpi,portaonteprtmsuar:Shkollushtarakedheajoeoi.
Vejushasbashkumetbijn,Varvarn,uvendosnmebanimnPetrburg,
qtishinsamprantbiritdhetamerrninnditfestash.
Djaliushquapraftsitshklqyeradhesedrtrrall;dilteiparinshkoll
dhe veanrisht ne lndn e matematiks shfaqi dhunti t veanta; dallohej
gjithashtuedhentaktikushtarake,edhenkalrim.
Ndonseishtepakmshtatlartngaduhej,hijeshiadhezhdrvjelltsiamet
cilatebntedogjbininmenjhernsy,shtoktuedhesjelljenpaasnjcent
kadetit,meprjashtimtrastevetgjaknxehtsis.
Nukpinte,nuk qeidhnpasveseve,ishteshumidrejt.Vetm njgje
pengontetishteshembullor:shprthimetezemrimittpaprmbajtur,gjatt
cilaveehumbistefarevetkontrollindhebhejbish.Njherprpaksanuke
flakungadritarjanjkadetqifolimeshpotiprkoleksioninetijtmineraleve.
Njhertjetrsasprfundoifarekeq:ivrvitinsurratekonomatitpjatancn
mekotoleta,iuvrsulnjoficeri,dhethonseegoditi,prarsyesekyibrihasha
fjaltqkishtethndhezuritgnjentepapikneturpit.Dotakishindnuart
shrbentesiushtar,potmoskishtepasurprkrahjenedrejtorittshkolls,icili
edboiekonomatindheembyllishtjen.
Tetmbdhjet vje e emruan oficer n regjimentin e gards aristokratike.
PerandoriNikollaiPavlloviienjihteqkurkishteqennshkoll,eshqoiedhe
ktunregjiment,kshtuqprtflitejseekishtethapurrrugnprtubr
adjutantpersonalicarit.DheKasatskiedshironteshumnjgjttilljothjesht
prsedr,por,kryesorja,sepseqkurkishteqenkadetqedhnmemisheme
shpirt, po, me mish e me shpirt, pas Nikollai Pavlloviit. do vizit e Nikollai
Pavlloviitnshkolldheaishkonteshpeshtekatakuraiuafrohejmehap
tsigurt,trregullt,megjoksinprparaekoknlartkushquhejhundamekurriz
1

mbimustaqetdhefavoriteteshkurtra,iveshurmeuniformushtarakedheme
zrin e tij kumbues prshndeste kadett, e bnte Kasatskin t provonte
drithrimatetdashuruarit,tngjashmemeatokadotprovontemvonkur
njohu vajzn me t ciln ra n dashuri. Ve entuziazmi i dashuris pr Nikollai
Pavlloviin ishte m i madh: donte ti tregonte besnikrin e tij t pafund, t
sakrifikonteprt,tbhejtheror.DheNikollaiPavlloviiedinteseengjalltekt
entuziazm dhe me paramendim e shkaktonte at. Ai lozte me kadett, e
rrethontemetaveten,dukeusjellherthjeshtsimefmijt,hermiqsisht,e
hertrmadhshtisolemne.PrathistorinefundittKasatskitmeoficerin,
NikollaiPavlloviinukithaasnjfjal,porkurdjaloshiiuafrua,aimenjgjest
teatralemnjanoidhe,siuvrenjt,ekrcnoimegisht,ndrsakurpolargohej,i
tha:
Dijemirseungjithkaemarrvesh,porkadisagjraqunnukdshiroj
tidi.Veatojanktu.
Aiitregoizemrn.
KurkadettqprisninemriminerdhnteNikollaiPavlloviiprvizit,aisua
kujtoi t kaluarn. U tha, si gjithmon, se pr do rast mund ti drejtoheshin
drejtprdrejt,iporosititishrbninmebesnikriatijdheatdheut,udhafjalnse
dotmbetejgjithmonmikuityreipar.Qtgjith,sigjithmon,ndiheshint
prekur,kurseKasatski,qkujtontedheatoikishinngjar,qantemelotdheu
betuatishrbentecarittdashurmetgjithaforcat.
KurKasatskiuemruanregjiment,emametmotrnerdhnnfillimn
Moskdhepastajuvendosnnfshat.Kasatskiindaumotrsgjysmnepasuris.
pjesaqimbetivetmsaimjaftonteprtambajturvetenashtusiduhetnat
regjimenttshquarteprluksoz,kushrbente.
PamjaejashtmeetregonteKasatskinnjoficergardetritshklqyer,qpo
bntekarrier,kursenbotnetijtbrendshmendodhteaiprocesiikoklavitur,
tepritendosur,ibrumosjesskarakterit.Aikishtenisurqnfmijridheishte
ishumanshm.pornthelbrrihtevetmnnj:dopunqzinte.prpiqejta
nxirrtengaduartsamtprkryer,bntemosqndogjtaprintevetm
suksesiqshoqrohejmelavdrimedhemahnitjetttjerve.
Msimeve, prvetsimit t dijeve i prkushtonte aq koh e zell sa arrinte ta
lavdronin dhe ta bnin shembull pr t tjert. Me t mbaruar nj pun, i
prvishejtjetrs.Kshtumunditsigurontevendineparnklas;kurnjher
vurireseimungonteshkathtsiaenevojshmenbisedimetfrngjisht,punoiaq
mengulmsaarrititazotrontektgjuhsirusishten,kuriuvushahut,arritit
luanteshklqyeshmqkurishtekadet.
Prve devotshmris kryesore shrbimit ndaj carit dhe atdheut ai
gjithmonvinteparavetesedhesynimettjera,tcilave,sadotvoglatishin,
uprkushtohejitridhejetontevetmprto,derisaiarrinte.Porsapoebnte
realitetnjsynim,tjetrihidhterrnjnndrgjegjenetij,dheiazintevendint
2

parit.Kjoprirjeetijprtudalluar,eprktduhejarriturmedokushtsynimii
vn, ia mbushte jetn. Kshtu, me tu br oficer, i vuri si qllim vetes ta
zotrontenprsosrigjithkainevojitetnjoficerindetyrnetijdheshum
shpejt u b nj oficer shembullor, ndonse nuk mundi t lirohej nga ajo
gjaknxehtsiepaprmbajturqsishqitej.Prapgjaknxehtsiaubshkaktaree
saesangjarjeveaspakthijshmeqs'kishinsitmosedmtonin.
Njher,kurgjatnjbisedenshoqrinelart,vuriremangsinarsimin
evettprgjithshm,vendositmerrejmeplotsiminetij,iuvulibravedhee
arritiatqdonte.Pastajiumbushmendjatshklqentenshoqrinelart,t
zinte vend nderi n t. Msoi t krcente shklqyeshm dhe skaloi shum kur
zuntaftoninnballoedarkakumblidhejajkaeshoqrismondane.Poredhe
kjoarritjenukeknaqte,ishtemsuartqegjithmonipari,kursenktmjedis
nukndihejaspakitill.
Shoqriaelartatherprbhej,dheunmendojsegjithmonegjithkund
prbhet,ngakatrllojnjerzish:1)ngaataqjantpasurdheoborrtar;2)
ngaataqsjantpasur,porqjanlindurdherriturpranoborrit;3)ngat
pasuritqhiqensioborrtar;dhe4)ngaataqnukjanastpasureasoborrtar,
porqhiqensittill.
Kasatskinukiprkistetparve.Atmeknaqsidotapranoninndyllojete
fundit.Kurpogatitejtfutejnshoqrinmondane,ivuriqllimvetestlidhej
menjgruatasajshoqriedhe,ndonseprtkjoishtedikaepapritur,earriti
shpejtnjgjttill.Vepoaqshpejtvurireserrethiinjerzvekuvrtitejishtei
shkallssult,sekishterrethetlartaoborrtarshku,ndonseatepranonin,
ishteihuaj.Mettregoheshintsjellshm,portrqeniaetyreithoshteseata
ishintvettmenjritjetrin,kurseainukishteityre,dheKasatskitilindidshira
qdheaitishtenjeriityre.Prktduhejtbhejadjutanticaritdhenj
emrimttillepristeosetmartohejnrrethinetyre.Morivendimtaarrinte
njgjttill.Iavurisyrinnjbukurosheje,njoborrtarejeqjovetmishtenjeri
i brendshm n at shoqri ku donte t futej, por ishte nga ato, t ciln bnin
mostaafroninprfaqsuesngamnztshoqrismondane,shtyllatesaj.
KjoishtekonteshaKorotkova.Kasatskizuritivrtitejjovetmprhirtkarriers;
ajoishtejashtzakonishttrheqse,dheaifareshpejtedashuroi.Nfillimajoi
qndroishumftoht,porpastajbefasdogjndryshoi,nisitisillejmedashuri,
ndrsannaesajmenjkmbnguljetveantzuritaftonteprvizit.
Kasatskiikrkoidorn,qiupranua.Atehabitnlehtsiametcilnearriti
ktlumturidhedisashenjatveanta,tuditshmeqvurirensjelljenenns
dhetsbijs.Udashuruamarrzishtpassajdheiuverbuansyt,prandajnukpa
easdgjoipratqedintembarqyteti:efejuaraetijkishtendonjvitqishte
dashnoreeNikollaiPavlloviit.
Dyjavparaditsscaktuarprmartesn,KasatskiishtenCarskojeSello,n
vilnesfejuars.Ishtenjditenxehtmaji.Tfejuarit,pasishtitnnkopsht,
3

u uln n nj stol nn hijen e nj bliri. Meri ishte veanrisht e mir me at

fustaninprejmndafshitbardh.Dukejmishrimipafajsisdheidashuris.
Rrinteherkokulur,herdukeiahedhursytbukuroshittrupmadhqiflisteme
shumdelikatesdhendjenjdheqmastedolvizjesikurtkishtefrikmose
cenonte,moseprdhostepastrtinengjlloretsfejuars.Kasatskiishtenga
ata njerz t viteve dyzet q sot nuk jan m, njerz q vetes ia lejonin me
ndrgjegjetpastrdhenukbheshingjykatstvetvetesprmkatenpunt
eseksit,porngabashkshortjakrkoninpastrtiideale,qiellore,dheketpastrti
qiellore e quanin se e kishte do vajz e rrethit t tyre, prandaj kshtu edhe
silleshinmeto.Nktshikimtshtjeskishteshumgjratpadrejtadhet
dmshme,kshtuburratialejoninvetesshthurjen,porprsauprketgrave,ky
shikim, q dallon kryekput nga ai i t rinjve t sotm, t cilt e konsiderojn
vajzn si femr q krkon mashkull pra nj shikim i till, mendoj, ishte
dobiprurs.Vajzat,kurgjeninnjprgjrimttillhyjnor,prpiqeshintishinpak
ashumperndesha.KtpikpamjeprgruanendantecheKasatski,dheme
ktsyeshihteedheKorotkovn.Atditaiishteveanrishtidashuruarpassaj,
nukprovonteasnjtundimfizik,prkundrazieshihteeprgjrohejprt,sipr
dikatpaarritshme.
UngritashtushtatlartetrupderdhurdheqndroiparakonteshsKorotkova,
dukeimbshteturqtdyjaduartmbidorezneshpats.
Un vetm tani e njoha tr at lumturi q mund t provoj njeriu. Dhe
lumturiaimejeniju,jeti,ithadukebuzqeshurmedroj.Timafaleat!
Ishinnatshkallnjohjejekurtfoluritmetinukishtebrendedikae
zakonshme, dhe ai q vetm e adhuronte e kishte tmerrsisht t vshtir ti
drejtohejmetiktijengjlli.
Unenjohavetenfal...teje,vuraresejammimirngakammenduar.
Ktediprejkohsh.Prandajdhejudashurova.
Nj bilbil ia mori kngs aty afr, gjethnaja e njom fshfriu nga puhiza
ledhatuese.
Aiimoridorndheiaputhi,pikalotiiuduknmbiqepalla.Ajoekuptoiseaie
falnderonte pr fjalt e thna, se e dashuronte. Ai bri disa hapa heshturazi,
pastajiuafruadheuul.
Juedini,tiedi,eponjllojsht.Untjamafruarjopainteres,kamdashur
tkemlidhjemeshoqrinelart,porpastaj...saepaprfillshmeshtkjon
krahasimmety,kurtnjohaty.Nukmmerrinatprkt?
Ajonukiuprgjigjdhevetmikumedordornetij.
Aiekuptoidomethnien:Jo,nuktmarr.
Poja,tithe...aiustep,kjoiuduksishumeguximshme,tithesem
dashuron,euntbesoj,por,mfaltlutem,prveksajkaedhedikatjetr
qtytshqetsondhetpengon.tjetvall?
4

Po,otani,okurr,mendoiajo.Ai,sidotjet,dotamarrvesh.Taniai
s'kaprtikur.Porsikurtik,kjodotishteetmerrshme!
Dhe ajo me nj shikim prej t dashuruare e mbshtolli tr figurn e tij t
madhe,fisnike,tfuqishme.TaniajoedontemshumseNikollaindhe,pot
mosprzihejnktmesqeniaetijsiperandor,nukekmbentekurrKasatskin
meat.
Mdgjoni,julutem.Unnukmundtafshehtvrtetn.Duhettjuathem
tgjitha.Judopyesnifar?Poja,qkamdashuruar.
Ajovuridornesajmbittijn,dukeiuluturtafalte.
Aiheshti.
Donitadinicilin?At,lartmadhrin.
Netgjitheduam;emarrmemendqjuninstitut...
Jo,mvon.Ishtenjndjenjqkaloishpejt.Porunduhettjuthem...
Efar,pra?
Joashtu,thjesht.
Ajombuloifytyrnmeduar.
Si?Keniqenetij?
Ajoheshti.
Jenidashnoreetij?
Ajoheshti.
Aibrofidhe,izbehtsivdekja,memollzatefaqeveqidridheshin,qndroi
parasaj.IukujtuatanisemefarprzemrsieeprshndetiNikollaiPavllovii
kuretakoinbulevardineNevs.
OZot,kambr,Stiva!
Mosmprekni,mos!O,fardhimbje!
Aiukthyedheeciprngashtpia.Nshtpitakoitmn.
kenikshtu,princ?Un...Ajoheshtikurepanfytyr.Ekishtetkuqe
flak.menditeptistegjaku.
Juedinitktdhemprdortmuaprtambuluar.Potmosishitfemra,
brtiti,ngritimbikoknesajgrushtinetijtrnddhe,pasiukthyenvend,
dolimevrap.
Sikurai,qkishteqendashnoriisfejuarsstij,tishtenjnjeritjetr,do
takishtevrarnvend,porkynjeriishtecariiadhuruar.
Tnesrmenkrkoilirim,ushtiismurqtmosshihejmenjeridheshkoi
nfshat.
Vernekaloiatydheumunduativintenvijpunt.Kurverambaroi,nuku
kthyenPetrburg,porshkoinmanastirdheubmurg.
N letrat q i shkruante, e ma u prpoq ta ndalonte t bnte nj hap aq
vendimtar.AiiprgjigjejsedevotshmriaprtiuprkushtuarZotitishtearsyeja
melart,dhesektendjentenvetenetij.Vetmemotra,vajzkrenaredhe
sedrliesiivllai,ekuptonte.
5

Ajoekuptonteseaizgjodhirrugnemanastiritprtqenmlartseataq
deshntitregoninseqndroninmlartngaai.Dheajoekuptontedrejt.Dukeu
br murg, ai i thoshte bots se e prbuzte gjithka q t tjerve u dukej aq e
rndsishme,siidukejedheatijvetasokohekurshrbente,dhesendrkoh
pongrihejnnjttilllartsitre,ngakumundtshihtengalartposhtata
njerzqmparikishtezili.Pornukishtevetmkjondjenj,simendontee
motra,Varenjka,qeshtynte.Jetontetekaiedhenjndjenjemirfilltfetare,
ktVarenjkanukedinte,empleksurmendjenjnekrenarisdhemedshirn
prtqenkudoipar.Sbashkuatoeshtynnkthap..ZhgnjimindajMerit
(tfejuarsqeprfytyrontenjengjlltvrtet)dhefyerjaqibnishinaq
t fuqishme, sa e hodhn n kraht e dshprimit, dhe dshprimi lidhej me
idhullin,mebesiminnaivfmijrorqkurrndonjhermparnukkishteqen
cenuartekai.

KasatskinepranuannmanastirditnePokrovit.
Igumeniimanastiritishtenjoborrtar,njeriimenurdheiditur,qiprkiste
gjeneratssmurgjvemezanafillngaVallahia;nzakoninetyreishtennshtrimi
iprulurndajatijqzgjidhejsiipardhemsimdhns.
Igumeni ishte nxns i t urtve n z Amvorosit dhe Makarit. Para ktij
igumeniKasatskiprulejsiparanjudhheqsishpirtror.
Prvendjenjssvetdijspreprsinmbittjert,ndjenjqKasatskie
provontendohapqbntenmanastirashtusindopuntjetr,edhektu
atijimbushejzemranganjgzinmipashprehurkurarrintenjprkryerjemt
lart,sittrupit,ashtudhetshpirtit.Ashtusinregjiment,kuishtejothjesht
njoficerpaasnjtmet,poritillqbntemshumsakrkohej,dukee
zgjeruarkshtukornizneprkryerjes,edhesimurgprpiqejtishteiprkryer:
gjithmonpuntor,kokulur,iprkor,ibut,ipastrjovetmnveprime,por
edhenmendimedheibindur.Sidomoskjovetiefundit,ashtusidheprirjapr
tqeniprkryer,ialehtsonintjetuarit.Vrtetqshumkrkesatjetss
murgutnnjmanastirsiky,tmbushurplotmevizitor,aisikishteprzemr,
pordongasjeqivintengakjojet,easgjsontedukeubindur:sshtpuna
imetarsyetoj,punaimeshttmosluhatemnplotsiminedetyrimeve,qoft
kurqndrojparaepitafit,apokurbjdetyrnepsaltit,apomerremmellogarite
fjetoreve. do mundsi pr t dyshuar mnjanohej n do rast po nprmjet
bindjesndajigumenit.Potmosishtebindja,atdotarndoninedbezvargia,
edhemefshtsiaeshrbesavefetare,edhevaravingotevizitorve,edhehuqete
ligatvllazris,portanimtgjithaktojovetmkaprceheshinhareshm,
porishinprtngushllimdheprkrahje.Nukediseprseduhendgjuardisa
herndittnjjtatlutje,porediseatojantnevojshme.Dhekuredisejan
t nevojshme, ndiej gzim n to. Igumeni i tha se, ashtu si nevojitet ushqimi
6

truporprtmbajturgjalljetn,ashtunevojitetedheushqimishpirtrorlutjet
kishtareprtmbajturgjalljetnshpirtrore.Aiebesontekt,dhemet
vrtetshrbesatkishtare,veanrishtatotmngjeseve,kuraimezingrihej,i
jepninnjprehjetvrtetdheengazllenin.Ngazllimiburontengavetdijae
bindjesdhengamosdyshiminveprimetqkryente,tparacaktuarangaigumeni
imanastirit.Bukuriaejetsishteprtjovetmnnshtrimigjithnjdhemiplot
ivullnetit,prulsiaqsavinteeshtohej,poredheprqafimiitgjithavirtyteve
tkrishtere,tcilatkohteparaiuduknlehtsishttprvetsueshme.ifligun
iadhattrinmotrsdhenukndjeufarekeqardhjeprt,nukndientenveten
etijdembelizmifligari.Pajtimimemtulttijepejlehtdheengazllerrte.
Madje edhe fitorja mbi mkatin e epshit, si nj ngjarje marramendse, u arrit
shpejt. Igumeni e paralajmroi posarisht t ruhej nga ky mkat, por Kasatski
ndihejigzuarqqeiliruarprejtij.
Emundontevetmkujtimiisfejuars.Dhejothjeshtkujtimi,porprfytyrimi
igjalliasajqmundtishte.Padashuridilteparasyvefavoritjaelartmadhris
me t ciln ishte njohur dhe do t martohej: ajo do t ishte nj grua e
mrekullueshme,nnefmijve;burridotkishtenjdetyrtrndsishme,do
kishteedhepushtet,edhenderimeedhenjgruatmir,tashmtpenduar.
Kurishtenminutatmira,ktomendimeeturbullonin.Prkundrazi,nksi
astesh ndihej i gzuar q i hoqi qafs kto tundime. Por kishte minuta kur
papriturtgjithaatoqiambushninjetnimbulontemugtira;josepushontes
besuarinto,porpushontespari,nukigrishteatodotnvetenetij,ndrsa
kujtimidheetmerrshmetthuhetpendimipratqbri,epushtontet
trin.
N ksi caste kishte vetm nj shptim dgjesn. Zihej me pun dhe i
prkushtohejtrditenlutjeve.Ai,sizakonisht,falej,blatontelutje,madjeedhe
mshumsezakonisht,porfalejmeImp,shpirtimungonte.Dhekjozgjastenj
dit.nganjherdyemandejkalontevetiu.Poajoditoseatodyditishint
tmerrshme.Kasatskiendientesenukndodhejasnnpushtetinevetes,asnn
attZotit,pornnattnjthuaji.Dhegjithkaqmundtbntedhebnte
n at koh, ishte ajo q i kshillonte igumeni: me do kusht t mbahej n
gjendjenntcilnndodhej,tmosvepronte,tpriste.NksirasteshKasatski
n prgjithsi jetonte jo me vullnetin e tij, po me at t igumenit, dhe nkt
dgjesprmbahejnjamshimiveant.
KshtuikaloijetaKasatskitnmanastirinepar,kukishtehyrparashtat
vjetsh.NfundinevititttretupranuahijeroatmeemrinSergi.Aiedhem
parekishteprovuarshtngushullimiimadhdheentuziazmishpirtrorkur
merrtekungatn;tanikurirastistetibntevetshrbesat,tmeshontevet,e
ndientevetentmallngjyerderinlot.Vemekohkjondjenjerdhidukeu
fashiturdhekurnjheriudeshtmeshontennjgjendjeshpirtroreaspakt
7

mir,shpirtrishtirn,ekjogjendjeerdhieiuprsrit,entuziazmishpirtror
nisitishuhejnmnyrtdukshmedheimbetivetmforcaezakonit.
KshtunvitineshtattjetsnmanastirSergindihejimrzitur.Atqduhej
msuar,atqduhejarritur,aiiarriti,dhektuskishtetbntem.
Ndrkohgjendjaeprgjumursavintee bhejmzotruese.Mori lajmin e
vdekjestsms,dgjoiprmartesneMerit.Qtdyktolajmeipritime
gjakftohtsi.Trvmendjen,trforcatikishteprqendruarnshtjetebots
shpirtrore.
Nvitinekatrttjetssmurgutarkimandritieprkdhelisteprmime
vmendjenqikushtoi,dheigumeniekshilloitmosekundrshtontengritjen
ndetyr,potiaofronin.Dheatherambiciaemurgut,kjovetiaqeshmtuar
etyre,nxorikryetekai.Euannnjmanastirqishteprankryeqytetit.
Deshi t kundrshtonte, por igumeni e urdhroi t pranonte. E pranoi
emrimin,uprshndoshmeigumenindheuvendosnmanastirintjetr.
Qndriminktmanastirkryeqytetiishtenjngjarjeerndsishmenjetn
e Sergit. Ngasje gjithfarshe i vinin nga t katr ant, dhe tr forcat e veta i
prqendroinprballiminetyre.
Nmanastirinemparshmngasjaprejseksitfemrorpakemundonte,ndrsa
ktuajonisitveprontemenjforcttmerrshme,dhepunaarritideriatysaq
morinjshfaqjetprcaktuarqart.Ishtenjzonjenjohurprsjelljenesajjo
tmirqfilloitivardisejatSergit.Ajovetufutnbisedmetdheiulutq
tibntenjvizit.Sergiekundrshtoirrept,porutmerruangashfaqjakrejte
prcaktuar e dshirs q ndjeu. Dhe u tremb aq shum, sa i shkroi pr kt
igumenit,posumjaftuamekaq.Qtsigurohejprfundimisht,dukemposhtur
turpinqndiente,thirrindihmsinetijtridhe,pasiitregoiperdobsinqpo
provonte,iuluttmosiashqistesyt,tmoselintetshkontegjetiuprven
shrbesadhedgjesa.
EdhenjngasjetjetremadheeshqetsonteSergin:igumeniiktijmanastiri,
njnjerimondaneishkathtqkishteveshurrrobneklerikutsaprkarriere,
ishte njeri q nuk e honepste dot. Sado q e detyronte veten, Sergi nuk po e
mposhtte dot kt ndjenj. Ai prulej, por n thellsi t shpirtit vazhdonte ta
dnonte.Dhekjondjenjekeqenukmnoitshprthente.
Ishte viti i dyt i qndress s tij n kt manastir. Ndodhi kshtu: Ditn e
Pokrovitumeshuankishnemadhe.Kishinardhurshumbesimtar.Meshne
nxorivetigumeni.AtSergikishteqndruarnvendinetijtzakonshmdhepo
falej,domethnndodhejnatgjendjeluftetbrendshme,ntcilnndodhej
kurdohernkohneshrbesaveesidomoskuratobheshinnkishnemadhe,
kumeshnnukenxirrteai.Shkaktartksajluftetbrendshmeishinvizitort,
zotrinjt,porsidomoszonjat.Aibntemostmosivintere,tmosishten
dijenitasajkandodhteprreth:tmosshihtesesivinintprcjellangaushtart
q, duke shtyr popullin, u hapnin rrugn, sesi zonjat u tregonin njratjetrs
8

murgjit,shpeshedheatvet,simurgbukuroshqishte.Dukeiulur,sitthuash,
grilat e vmendjes, at Sergi prpiqej t mos shihte asgj, prve ndriimit t
qirinjve t ikonostasit, ikonave dhe atyre q shrbenin; t mos dgjonte asgj,
prvefjalvetlutjevetknduaradhetshqiptuara,dhetmosprovontasnj
lloj ndjenje tjetr, prve vetmohimit pr vetdijen e plotsimit t detyrs,
ndjenjqaieprjetontegjithmonkurdgjontedheprsristeprtsatnher
lutjet.
Aindalonte,prkulej,bntekryqinsaherqduhejbr,dhedridhejnat
luftn e tij t brendshme, duke u dhn her pas dnimit gjakftoht, her pas
paqtimit me vetdije t mendimeve dhe t ndjenjave vetjake; sakaq epitropi
Nikodim, njtjetrtundimimadhpratSergintcilinaipadashjenetije
cilsontesisahanlpirshipokrittigumenitiuafruadhemenjprkuljet
thellsikurdondahejdyshas,ithaseigumenidshirontetakishtepranvetesn
altar. At Sergi u mbshtoll me zhgunin, veshi kamillafin dhe au i kujdesshm
prmesbesimtarve.
Lise,regardezadroite,cestlui,ierdhinveshnjzgruaje.
O,o?IInestpastellementbeau.
E dinte se po flisnin pr t. Ai i dgjoi dhe, si ngahera, n astet e ngasjes,
prsriste fjalt: Dhe mos na o n ngasje. Uli kokn dhe syt, kaloi pran
amvonsdhe,pasilamnjanpsalttqpokaloninnatkohparaikonostasit,
ufutndyerteveriut.Metshkelurnaltar,sielyptezakoni,kryqzoiduart
dhe u prkul duke u palosur dyshas para ikons, pastaj ngriti kryet dhe pa nga
igumeni,ndrsadiktjetrqqndronteprantij,vetmsaefshikumebishtt
syrit,dhenukiudrejtua.
Igumeni,veshurmerrobatemeshs,qndrontetemuri;kishtenxjerrjasht
duart topolake, si mafishe, dhe i kishte mbshtetur mbi barkun e fryr; duke
frkuar gajtanin e rass, buzqeshte dhe di i thoshte ushtarakut veshur me
uniformgjeneralimeshenjadhetuja,tcilattanipoivshtronteatSergime
atsyrinetijtmsuartushtarakut.Kyishtenjishkomandantiregjimentitt
tij,porqtani,medukej,zintenjposttrndsishm,dheatSergievurire
menjherseigumeniktedintedheijepteknaqsinjgjetill,ndajdhei
shklqentefytyraengjallmemegjithshogn.AtSergiendjeuvetentfyerdhe
thidhruar,dhekjondjenjerdhieuforcuakurdgjoingagojaeigumenitsee
patithirruratSergin,vetmprtknaqurkureshtjenegjeneralitprtpar
ishkolegunetij,siushprehai.
Gzohemshumqjushohmektpamjeengjlli,ithagjenerali,dukei
zgjaturdorn.Shpresojsesekeniharruarshokuntuajtvjetr.
Edhe fytyra e igumenit, e kuqe dhe e qeshur, sikur e miratonte at ka tha
gjenerali,edhefytyraembajturmekujdesegjeneralitmeatbuzqeshjenetijt
vetknaqur,duhmaeversqdiltengagojaetijsaherqshfryntedheerae
9

duhanitqkutrboninfavoritettgjithaktoebntplcisteatSergin.Aiiu
prkuledhenjherigumenitdheitha:
Hirsiajuajurdhruattmthrresin?Dhesakaqbrinjndales,duke
shprehurmepamjenefytyrsdhepoznetrupitpyetjen:prse?
Igumeniiuprgjigj:
Poja,qttakoheshitmegjeneralin.
Hirsi,unulargovangabotaqtushptojtundimevetsaj,ithadyll
iverdhmebuztqidridheshin.Eprsemdetyronitunnshtrohematyre?
NkohlutjedhenshtpinePerndis!
Shko,shko,ithaigumeniivrenjturdhetrinat.
DitntjetratSergiikrkoindjesigumenitdhevllazrissmanastiritpr
krenarin,por,pasnjnateqekaloinfalje,vendositikteqandej,prkt
iudrejtuamelutjeigumenittmanastiritngakukishteardhurqtapranontet
kthehejaty.Ishkroiseendientevetentdobtdhetpazotinprtluftuari
vetmkundrtundimevepapasurndihmnetijturt.Ifoliseishtependuarpr
krenarinqkishteshfaqur.Paspakierdhinjletrngaaiigumenkuthuhejse
tr e keqja qndronte n krenarin e tij. Ky ia shpjegonte se shprthimi i
zemrimitikishteardhurjongaqsqeibindursekishtehequrdornganderimet
laikeprhirtZotit,porngakrenariaprtudukursejadekushjamun,un
skamnevojprasgj.Japrsenukeduroidotsjelljeneigumenit.Unekam
prbuzurdogjnemrtZotit,kursemuamtregojnsitishaegrsir.Po
takisheprbuzurlavdinnemrtZotit,tidotkisheduruar.Endenuksht
shuarnshpirtintndkrenariaelaikut.Kammenduarprty,ivogliSerg,ijam
falurZotitprty,dhejamyshtiai:jetosimpardhennshtrohu.Kadisadit
qmsuamsennjmanastirtvogl,tthellndrroijetoshnariIlarion.Jetoi
aiatytetmbdhjetvjet.IgumeniiTambovitpyetnsekadshirndonjnga
vllezrit t shkoj atje. Dhe ja, kjo letra jote. Drejtoju me lutje at Paisit n
manastirin e Tambovit pr ta zn ti qelin e Ilarionit. Jo se ti mund ta
zvendsoshIlarionin,portytduhetvetmiaqtashtroshkrenarin.Zotiqoft
mety.
Sergiiubindfjalvetletrs,iatregoiatigumenittktushmdhe,pasimori
plqiminetij,iaktheumanastiritqelinevetmekishtetjetrdheunisprn
humbtirneTambovit.
Ktuipariimanastirit,njqeverissizotimeprejardhjeprejtregtari,epriti
Sergin qet dhe thjesht, dhe e oi n qelin e Ilarionit, i caktoi nj murg pr
kujdestardhepastaj,mekrkestSergit,elavetm.Qeliaishtenjguvehapur
n mal. Aty e kishin varrosur dhe Ilarionin. N pjesn e saj t mbrapme ishte
varrosurIlarioni,ntprparmenkishtenjkamareprtfjetur,njdyshekme
kasht,njtryezdheraftimelibraeikona.Tederaedaljesishtenjtryezprej
drrasashtpazdruguara;aty,njherndit,njmurglintebuknesjellnga
manastiri.
10

DheatSergiuboshnar.

JavnebardhtvitittgjashttjetssSergitsioshnar,ngaqytetiiafrm,
paspetullavedhekarnevaleve,njgrupmiqshngapariaeqytetit,burraegra,tr
shendeverunisnprshtitjemetrojka.
Shoqriaprbhejngadyavokat,njifligaripasur,njoficerdhengakatr
gra.Njraishteeshoqjaeoficerit,tjetraeifligarit,etretaishtebeqare,motrae
ifligarit,kurseekatrtaishtenjbukurosheeshkurorzuar,teprepasurdhe
huqlie, q jo rrall e habiste dhe e turbullonte qytetin me t papriturat q
shkaktonte.
Koha ishte e mrekullueshme, rruga si sini. Bn nja dhjet vjorste(mas
gjatsieruse=1.06km)jashtqytetit,undalndheumblodhnkokmkok
pr t vendosur t bnin m tej: t vazhdonin rrugn apo t ktheheshin nga
kishinardhur.
Pokjorrugprkuton?pyetiMakovkina,bukuroshjaeshkurorzuar.
PrnTambino.Sshtvesenjadymbdhjetvjorstelargqktej,tha
avokatiqivardisejMakovkins.
Epopastaj?
PastajprnL...prmesmanastirit.
Manastiritkushtai,atSergi?
Po.
Kasatski?Aioshnaribukurosh?
Po.
Zonja!Zotrinj!NisemidrejteteKasatski.NTambinobjmnjpushim,
hamdika.
Podotnazrnatanrrug.
Skagj,doekalojmnatnteKasatski.
Kshtubjm,seatyshthoteliimanastiritdhesshtikeq.Kamqen
kurmbrojtashtjeneMakinit.
Jo,undotfleteKasatski.
Epokjoshtepamundur,sadoegjithpushtetshmeqjenieqjuanjohin
tgjith.
Epamundur?Vmbast.
Vm.Potarrinitflinitekai,jujaptmkrkoni.
Adiscretion.
Edheju,poashtu!
Epo,mir.Shkojm.
Kushngistetrojkat,hodhiedhenganjgotver.Ttjertnxornkutitme
tortadhekarameleprtshoqruarvern.Zonjatumbshtollnmeqyrkegzofi
tbardh.Uhngrnnjhopsecilatrojkdotprintedhenjri,mishkathtie
11

miriu,menjlvizjetfurishmefshikulloiajrinmekamxhik,ugrahukuajvedhe
uderdhprrethtingllimaezilkavedhezhaurimaerrshqitsevembidbor.
Trojkatdridheshinlehtdhelkundeshin,kuajtembrehurmirvraponinme
hap t leht, t hareshm, rruga e shtruar si e vajisur vraponte me shpejtsi
mbrapa,kamxhikuherahersanteajrinfurishm,avokatidheoficeri,qrrinin
kundruall njritjetrit, di i mollotisnin fqinjs s tyre, Makovkins, kurse ajo, e
mbshtjell si duhet me qyrkun e but, rrinte e palvizur dhe mendonte: T
njjtat gjra prsriten, dhe q t gjitha t kallin krupn: po ato fytyra t
farfurinjtaetkuqe,eraeversdheeduhanitqtznfrymn,poatofjalime,
poatomendime,dhegjithkavrtitetrretheqarkndyrsis.Dhesatknaqur
qndihen,kanbesimtpatundursedogjvetmkshtuduhettjetdhejan
gati q kshtu t vazhdojn t jetojn deri sa tu vij vdekja. Kurse un nuk
mundemm.Mmbytimrzija.Mduhetdikaetillqtiprish,tiprmbys
t gjitha kto. Ja, t themi, si ajo q ndodhi me ata q shkuan n Saratov dhe
ngrinrrugs.dotkishinbrvallktatant?Sidotsilleshin?Mesigurisi
ca t poshtr. Secili do mendonte pr veten. Po edhe un ama me t njjtn
monedhdouashprbleja.Veun,sidoqoftjamebukur.Ektataedinmir.
Pokymurguvall?Si,athuaaikttanimtmosekuptoj?Sshtevrtet,
sht dika e pamundur, ata kt e kuptojn. Si m ndodhi n vjesht me at
kadetin.budallaqishte...
IvanNikollajevi!thirriajo.
'urdhroni?
Savjecshtai?
Kush?
EpoKasatski,de.
Mduketikakaluartdyzetat.
Esi,tgjithqivenimirpret?
Iprettgjith,porjogjithmon.
Mimbulonipakkmbt.Joashtu.Saingathtqjeni!H,deh,miputhitni
mir.Dhemosmeshtrngoniashtu,skaprse.
Kshtumbrritnafrpyllitkugjendejqelia.
Ajozbritidheuthaqtiknin.Trojkatunisndheajo,veshurmepeliene
bardh,tbut,briudhnprshtegunepyllit.Avokatizbriticlhepoendiqte
mesy.

AtSergijetonteprejgjashtvjetshsijeremi.Ishtedyzetenntvje.Bnte
njjettvshtir.Joshkakuikreshmavedheagjrimeveeasilutjeveatonuk
emundonin,porprarsyetluftssbrendshme,luftqprtishtekrejte
papritur.Dyishintundimetmetcilatluftont:dyshimetdheepshi.Dheqtdy
ktaarmiqivrsuleshinbashkrisht.Atijidukejseataishindyarmiqtndryshm,
12

ndrkohqishtenjivetm.Sapoasgjsohejdyshimi,asgjsohejedheepshi.
Kurseaimendontesektaishindydjajtndryshm,dheluftontekundrtyreve
evec.
Zot!OZot!thoshtemevete.Psenukmmbushttrinmebesim.
Mirepshi,kundrtijkanluftuarshnAndoniedhettjer,porbesimi.Atae
kishin at, kurse mua minuta t tra, or, dit m kalojn pa e pasur. duhet
gjithkjobot,trajobukuriesajkurajoshtshummkataredheprejsaj
duhethequrdor?Eprseeveselittikttundim?Tundim?Porvallanuksht
tundimkjodshiraimeprtuarratisurngagzimetebotsdheorvatjaprt
gatiturdikaatjekundoshtaskaasgj?Iathaktvetesdheepushtoitmerri,
neveriaprveten.Ah,iposhtr!Ah,indyr!Rrehtjeshedheshenjtor,nisi
tashanteveten.Dherangjunjtfalej.Porsapofilloilutjen,iushfaqparasyve
vetja,siishtenmanastir:mekamillaf,meras,mepamjemadhshtore.Dhe
tundikokn.Jo,nukshtkjo,ajoqmduhet.Kjoshtegnjeshtrt.Ttjert
mund edhe ti gnjej, por ama jo veten time, jo Zotin. Un nuk jam nga ata
madhshtort,unjamimjer,jamqesharak.Kapiipaterass,zbuloikmbt
edobsuara,nbenevrekt.Dhebuzqeshi.
Pastaj i lshoi ipat e rass dhe nisi t lexonte lutje, t bnte kryqin dhe t
prkulej.Mosvallkyshtratdotjetvarriim?shqiptoi.Dhesitishtevet
djalliqifliste,vazhdoi:Shtrativetmitarvrtetshtvarr.Gnjeshtr.Dheiu
fanitgjoksiivejushsmetcilnkishtebashkjetuardikur.Eshkundiatfanitje
dhevazhdoishqiptimin.Dukedashurtlexonteporosit,moriUngjillin,eshfletoi
dheundalnatvendqedinteprmendsh,ngaqiishtedrejtuarshpesh.Me
besimintnd,oZot,ndihmojemosbesimintimlexoi.Ifashitikshtudyshimet
qkishinnxjerrkrye.
Ashtu si barazpeshojn nj send me barazpesh q lkundet, e rivendosi
besiminqiulkunddhemeskandaliularguaqtmoseprektedhetaprishte.
Paftatngatdyjaantesyveuvunnvend,dheaiuqetsua.Prsritilutjenq
edinteqkurishtefmij:0Zot,merrm,merrmmua,dhengakjojovetm
undieilehtsuar,porndjeugzimeprgjrim.Brikryqindheushtrimbishtresat
ntezgnengusht,pasivurisinnkresrasnverore.Dheezurigjumi,njgjum
ileht,kuiubsikurudgjuanzilkatenjtrojke.Spoekuptonte,nishint
vrtetaaposhihtendrr.Dhebefasudgjuanjetrokiturnder.Uuapau
besuarveshve.Etrokiturauprsrit.Po?ishtenjtrokllimeafrt,nderne
tijdhezriqdgjohejishtezgruaje.
0 Zot! T jet e vrtet ajo q kam lexuar te apostujt se djalli merr pamje
gruaje...Po.kyshtzgruaje.Dhenjzledhatues,idruajtur,imbl!Ptu!
Aipshtyu.Jo,mudukashtu,mendoidheutrhoqprngaqoshjakuvarej
ikonadheuulngjunjmeatlvizjenesakt,tprsriturshumher,qe
qetsonteaqshumdheembushtemeknaqsi.Uul,floktimbuluanfytyrn
dhengjeshiballinndyshemeneftoht,tlagur(qposhtdersfrynte).
13

...ShqiptoilutjenqekishtedgjuarngaatPimeni,lutjeqtndihmontet
largojengasjet.Pastajmelehtsiengrititrupin,edobsuaretlehtsuar,mbi
kmbtefortatrdejedhedontetvazhdontetshqiptontelutjen,pornuke
bri kt, padashur vuri veshin q t dgjonte. Ia kishte nda t dgjonte.
Mbretronte qetsia. urgu i ujit t shiut vazhdonte t rridhte n kaden q
ndodhejpranqoshkut.Jashtishteerrsir,llohaprzihejmemjegulln.Qetsi
emadhe.Dhebetasdifshfriutedritarja,udgjuaiqartpoaiz:ledhatues,i
druajtur,imbl;zgruajelozonjare,qfoli:
Mlinitfutem.PrhirtKrishtit...
luduksegjakuiumblodhnzemrdhekjondali.
Nukmerrtedotfrym.DotngjalletZotidhedogjdoshprndahet...
Eponukjamqoftlargu,de...dhendihejaibuzagazimetcilinuthan
ktofjal.Nukjamqoftlargu,jamnjgruamkatareqkamhumburrrugn.
Jo n kuptimin e figurshm, por t drejtprdrejt t fjals. Ajo qeshi. U
kallkanosa,jukrkojstreh...
Aiqasifytyrntexhami.Llambahidhtedritmbixhamat.Aivuripllmbtnga
tdyantefytyrsdhepajasht.Mjegull,errsir,njdrudhe,ja,ngaedjathta.
Ajo.Po,ajo,njgruaeveshurmepelietbardh,leshtake,mekapelgzofi,me
fytyr t dashur, t mbl, t mir, t trembur, aty pran, gjithgjith nja dy
vershok(MasevjetrqprdorejnRusi=4,4cm)largfytyrsstij,eprirurdrejttij.
Metshkmbyershikim,ataenjohnnjritjetrin.Joseishintakuarndonjher;
atasishinparkurr,pornshikiminqshkmbyen,ata(sidomosai)endiense
njiheshin,ekuptoninmirshoshokun.Pasktijshikimiskishesidyshojesemos
kisheprparaqoftlargun,ishtenjgruaethjesht,emir,edashur,edruajtur.
Kushjeni?Pseerdhtktu?epyetiai.
Pohapeni,de,menjzlozonjartgjithpushtetshmifoliajo.Ngriva
fare.Juthashnjher,humbarrugn.
Pounjammurg,oshnar.
Epo,atherhapeni.Mosdoniqtkallkanosemktunndritarentuaj,sa
tmbaroniatlutjen.
Posikshtuju...
S'kamprtjungrn,jo.PrhirtZotit,hapeni.Pomfutettftohttn
zemr.
Atvrtetepushtoinjangshti.Ktofjalithasidukeqar.
Aiularguangadritarja,ngritisytngaikonaeKrishtitmekurornegjembave.
0Zot,mndihmo,Zot,mndihmo,folidukebrkryqindhedukeuprkulur
derintok.Pastajbridrejtdersdhehapiattparadhoms.Pastajprekume
dorrezenederssjashtme.Ngaanatjetredersdgjoidisahapa.Ajoikunga
dritarjadheiuafruaders.
Aj!thirribefas.Aie'kuptoiseajoshkelinpellgaeneformuartepragu.
Duartidridheshindhespomundtetalvizterezen.
14

H,de,hapeni.Ubraqull.Ngrivafare.Juekenimendjenteprdllimii
shpirtit,kurseunktungriva.
Aietrhoqidernngavetja,ezhvendosirezendheeshtyudernjashtmeaq
forc,saqeprplasipassaj.
Ah,m falni! itha me at zrin e dikurshm t sjelljes n shoqrin e
grave.
Ajoibuzqeshikurdgjoiktmfalni!.Epo,nukqnkakaqitmerrshm,
mendoi.
Ska gj, ska gj. Un duhet tju krkoj falje, i tha ajo dhe hyri n
paradhom.Nukdotguxojakurrtvija.Porkyshtnjrastkrejtiveant.
Urdhroni,thaainprdhmbdheelatkalonte.Njaromefort
parfumi t holl, q ai kishte koh q se kishte nuhatur, e lemeriti. Ajo kaloi
prmesparadhomsndhom.Aiprplasidernejashtmepaivnrezen,kaloi
prmesparadhomsndhom.
0imadhiJezuKrisht,bir iPerndis,kimshirprmuagjynahqarin!,
lutejaipapushimjovetmmevete,poredhedukelvizurngadalbuzt.
Urdhroni,ithaprsri.
Ajoqndroinmestdhoms,ngaveshjairridhnincurilauji,ajoeshihtekt.
Sytiqeshnin.
M falni q jua prisha vetmin. Po vet e shihni se n gjendje jam. M
ndodhikshtusepseneunismngaqytetiprnjshtitjenetrojka,dheunvura
bastsejamezonjatshkojfillevetmengaVorobjbvkanqytet,porjaqehumba
rrugndhe,potmoskishahasurktuktqelintuaj...gnjeuajo.Porfytyra
etijeturbulloi,prandajdhenukvazhdoidotm,heshti.Ajonukekishtepandehur
ttill.Nukishteaqbukuroshsiekishprfytyruar,pornsytesajaiishtei
mrekullueshm.Floktnkokdhenmjekrikishtetdredhur,tprshkuar
ngathinja,hundnekishtetrregullt,tholl,sytqishklqeninsidythngjij
tndezurkurtzhbironte,euditnpamas.
Aieshihteqajognjente.
Po,kshtu,tha,iangulisytprnjastdhesakaqiuli.Unposhkoj
andej,jukturregullohuni.
Aimorillambn,ndezinjqiridhe,pasiuprkulthell,briprndhomzn
prapandarses;ajodgjoitlviztedikaaty.Mesiguriqmerrmasatmbyllet
aty, q t mos ket t bj me mua, mendoi me buzn n gaz, dhe, pasi
zhveshiqyrkunebardh,hoqikapelnegzoft,qekishtekapurmekarficapas
flokve, dhe shallin e thurur. Thuajse nuk ishte lagur kur kishte qndruar nn
dritare,kishtebrzhurmvetmprtadetyruaratqtalintethynte.Porte
deravrtetqshkelimunpellgae,dhekmbaemajtiqelagurderinkrci,
izmjaiqembushurplotmeuj.Ajouulmbishtratinetijnjnimdrrasei
mbuluar me nj qilim dhe zuri t hiqte izmet. Kjo qeli asaj iu duk e
mahnitshme. Nj dhomz, gjithgjith tre arshin (Mas gjatsie q prdorej n
15

Rusinevjetr=071m) e gjerdhenjakatregjat,epastrsitishteprejqelqi.

Ndodhejvetmshtrati,kuajoishteulur,mbitqevarurnmurnjraftivogl
me libra. N qoshe ishte ikona e Krishtit me kurorn me gjemba mbi krye dhe
poshtsajnjkandile.Prapadersngozhdqevarurqyrkudherasa.Dhomza
mbantenjertuditshme:vaji,djersedhetoke.Gjithkaasajiplqente.Madje
edheajoer.
Kmbt e lagura, sidomos njra, e shqetsonin, dhe me ngut zuri ti hiqte
izmet,papushuarprasnjasttbuzqeshte.Gzohejjoaqngaqiakishte
arritur qllimit, sesa ngaq e vuri re se arriti ta turbullonte at at burr t
mrekullueshm,tmahnitshm,tuditshm,trheqs.Eposmuprgjigj,e
keqemgjeti,ithaajovetes.
AtSergi!AtSergi!Kshtujuquajn,apojo?
dshironi?iuprgjigjnjziult.
Julutem,tmfalniqjuaprishavetmin.Po,vrtet,skishasibjandryshe.
Elagursiishamundedhetsmuresha.Madjeastaninukedi...Jamkrejtelagur,
kmbtikamdru.
Mfalni,iuprgjigjzriiult.Measgjnukmundtjushrbej.
Nasnjmnyrnukdojubezdisja.Ja,vetmsatgdhij.
Ainukiuprgjigj.Dheajodgjoisedipshpriste,medukejpofalej.
Junukkeniprthyrktu,?epyetiajodhebuzqeshi.Semduhet
tzhvishemqtithajrrobat.
Ainukiuprgjigj,vazhdontetbelbzonteprapandarjes,menjztqet,
lutjet.
Ja, kysht njeri! tha ajo me vete kur po hiqte me vshtirsi izmen e
mbushurmeuj.Etrhiqtemesamundte,porspoenxirrtedot,dhengakjoi
erdhiprtqeshur.Ajoqeshimbytur,poredintefaremirseaiedgjontedhe
sekjoeqeshurndikontepikrishtashtusidonteajo;pastajqeshimshkoqur,dhe
kjoeqeshuregzuar,evetvetishme,emirvrtetqndikoimbitdhendikoi
pikrishtashtusidonteajo.
Po, nj t till njeri mund ta dashurosh. Ata sy. Dhe at fytyr t thjesht,
fisnike,dhesadoqllomotitcalutjeedhetpasionshme!mendoiajo,
Ne,grave,snaehedhdot.Qkurafroifytyrntexhami,aiedhempa,edhem
kuptoi,edhemnjohu.Iuprshknditnsydheiungulit.Aimdashuroi,ierdhi
keqprmua.Po,ierdhikeq.Ehoqimnfundizmendheiukthyeorapeve.
Qtihiqteatoorapetgjata,tkapurametiranda,iduhejtngrinterrobat.I
erdhizordhefoli:
Moshyni.
Por q prapa ndarjes nuk u prgjigjn. Vazhdonte ajo mrmritja monotone
dhedisazhurmrimatlvizjeve.
Me siguri q po prkulet deri n tok, mendoi ajo. Por kot e ka,
shqiptoiultas.Aiekamendjentekun.Ashtusiekamedheuntekai.Falet,
16

pomendjairritektokmbtemia,kshtuthamevetedheihoqiorapete
lagura,pastajngritikmbtmbishtratdheivurinnvete.Ndenjikshtufarepak
me gjunj t rrethuar nga kraht, me shikim t mendueshm prpara. Po, ky
shtnjvendihumbur,iqet.Kurrskishteprtamarrveshnjeri...
Ajoungrit,ivariorapetmbisob,nnjvarse.Kjoiuduksieveant,e
prekumedor,pastaj,dukeshkelurlehtazimekmbtzbathur,ukthyenshtrat
dheprsriuulmekmbtmbledhur.Prapandarjesasgjnukpiptinte.Ajopa
ornevocklqembantetvarurnqaf,ishtedy.
Atakanprtardhuratyngaoratre.Imbetejjomshumsenjor.
Epsevetmdotrriunktu?Kushtha?Nukmakandakshtu.Poibjz.
AtSergi!AtSergi!SergeiDmitri,princKasatski!
Prapadersheshtje.
Jupotregoheniipashpirt.Nukdojuthrrisja,potmoskishanevoj.Jame
smur.Nukedisekam,foliajomeztprvuajtur.
Oh,oh!nisitrnkontedherambishtrat.Dheprudi,ajovrtetndiheje
kputur,fareesmur,dogjidhimbte,dridhejetrasinethe.Julutem,
mndihmoni.Asvetsedisepomngjet.Oh!Oh!shkopsitifustanin,zbuloi
kraharorindhelshoiepafuqishmekrahtezhveshur.Oh!Oh!
Gjithktkohairrintenqoshkunevetdhefalej.Ikishtemarrmeradh
lutjetembrmjes,ikishtethntgjitha;tanirrintepalvizur,meshikimint
prqendruar n majn e hunds dhe krijonte nj lutje me mendjen e tij, duke
prsriturmeafsh:ZotiJezuKrisht,biriPerndis,kimshirprmua!
Poridgjontettra:edhesifshfrintefustaniimndafshtkurajoezhveshi,
edhesishkelimekmbtlakuriqmbidysheme,edhesifrkontekmbtengrira
medor.Endienteseishteipafuqishmdhesengaminutanminutmundt
merrtefund,prandajdhesindrpristelutjet.Aiprovontedikatngjashmeme
atqdotkishprovuaraiheroiiprrallsqduhejtantepaparasmajtas,
asdjathtas.AtSergiendiente,ekuptonteserreziku,fundiitij,ishtektupran,
vrtitejrrethtij,dheevetmjarrugeshptimitishtetmoseprfillte,tmosia
hidhtesyt.Porsakaqndihejipushtuarngadshiraprtapar.Atcastajoitha.
Pokjoqbnisshtaspaknjerzore.Unmundedhetvdes.
Po,dotshkoj,porashtusibriaiatiishenjtqnjdorevurimbigruane
prdal,ndrsatjetrnmbiprush.Poktunukkaprush.Paprreth.Llamba.Vuri
gishtinmbiflaknesajdheuvrenjt,igatshmtdurontedhimbjen,dheprnj
kohmjafttgjatiuduksenukndientegj,porbefasendepaekuptuarnse
idhimbtedhesashum,urrudhositri,ehoqidornngaflakadheeshkundi:
Jo,ktnukebjdot.
PashPerndin,ejani!Povdes,oh!
Eposi,merdhifundi?Jode,jo!,
Mir,povij,folidhemetdjathtnrrmbeuspatn,vurigishtintregues
tdorssmajtmbikrcu,ngritispatndhetak,iragishtitpaksamposht
17

falangssdyt.Gishtiupremmelehtsisedrurtepoasajtrashsie,urkllye
drejtansskrcuritdhepastajrandysheme.
Pllaquritjenegishtittpreredgjoiparasetndjentedhimbjen.Pornukarriti
thabitejngakjo,kurnjetherurprvlueseebritrrqethej,ndorndjeu
ngrohtsinegjakutqpoirridhte.Embshtollishpejteshpejtgishtineprer
mefundinerass,dhe,pasieshtrngoifortpasijs,iudrejtuaderssdhoms,
ehapi,bridisahapadheundalparagruas.Mesyteulurposhtepyetingadal:
kenikshtu?
Ajo shkoi shikimin mbi fytyrn e tij dyll t verdh, mbi faqen e majt q i
dridhej,dhebefasundieeturpruar.Ungritvrulltas,rrmbeupelien,ehodhi
krahvedheumbshtollmir.
Kishadhimbje...jamftohur...un...AtSergi...un...
Aingritisytendriuarnganjdriteqet,ngazllimtare,epadheifoli:
Motr moj, e pse deshe ta prdhossh shpirtin tnd t pavdekshm?
Tundimetduhetthyjnnktbot,pormjeraiqbhetbartsityreFalu
qZotitnafal.
Ajoedgjontedheeshikonte.Atastdgjoinjzhurmpikashqbinin.Hodhi
syrindhepagjakunqrrithtengadoranprrasnqembshtillte.
i paskeni punuar ashtu dors? Iu kujtua zhurma q kishte dgjuar
atypari,rrmbeullambn,uturrprndhomznkukishteqenai,dhepan
dyshemegishtinegjakosur.Mezbehtseai,ajoukthyedhedeshitifliste,por
aiufutndhomznetijdhembyllipasvetesdern.
Mfalni,iulutajo.Sitalajktgjynahqbra?
Ik.
Daletjuamjekojplagn.
Iksampar.
Ajouveshmengut,nheshtje.Eveshurmepeliendenjitpriste.Ngaoborri
erdhitringlliinaezilkavettrojkave.
AtSergi,mfalni,julutem.
Ik.Zotitfal.
AtSergi,ktejetutjedorrojndryshe,Mosmlinitikikshtu.
Ik.
Mfalnidhembekoni.
Nemrtatit,tbiritetshpirtittshenjt,udgjuaqpasndarjes.
Ik.
Ajoiashkrepitqaritdhedolingaqelia.Avokatiidoliprpara.
Epo,skebn,ehumbtbastin.Kudouleni?
Njllojsht.
Ajouuldhederisambrritnnshtpinuknxorringagojaasedhenjfjal.
Pasnjvitiajokrkoitbhejmurgesh,dukepranuartrrreptsireejets
smanastirit,nndrejtimineoshnarArsenit,qherpashereishkruanteletra.
18

AtSergijetoisioshnaredheshtatvjet.Nfillimipranonteibinin:ajin,
sheqerin, bukn e bardh, qumshtin, veshmbathjen, drut. Por sa m shum
kohkalonte,aqmtashprpoebntemnyrnejetess,dukemospranuar
asgjtteprt,dhe,mnfund,arritideriatysathiqtedorngatgjitha,prve
buks s zez dhe at nj her n jav. i binin tjetr, ua shprndante t
vobektveqvinintashihnin.
Kohnekalontenqelidukeufalurosedukekuvenduarmebesimtart,numri
itcilvesavinteerritej.Diltevetmprtshkuarnkishtriherenvitdhe
prtmbushurujeprdru,kuriduheshin.
PesvjetpasnjttilljeteindodhiajongjarjameMakovkinnqshpejtu
morvesh ngatgjith:vizitaesajnatn,pendesaethell pratqbri dhe
mbylljanmanastir.QprejasajkohenamiiatSergitmoridhen.Iviningjithnj
emshumpelegrin;pranqelisstijuvendosndisamurgj,ungritedhenj
kish e nj hotel. Lavdia e at Sergit, t cilit si gjithmon n ksi rastesh ia
zmadhonintheroritqbnte,moridhen.Vininedheqlarg,filluantsjellint
smurdhetthoshinsetekaigjeninderman.
Prhertparaishroinjnjerinvitinetettjeremis.Ishtenjdjal
katrmbdhjetvjear,tcilinesollitekatSergiemamelutjenqtibnte
derman. At Sergit as q i kishte shkuar ndonjher n mendje se mund t
shrontetsmur.Njmendimttillaidotamerrteprmkattmadh,pr
mburrje,poremaedjalitsindahej,ilutejeifalej,ibintendrkmb,ithoshte:
prse vall, duke qen se ai i kishte shruar sa e sa t tjer, nuk dshironte ta
bntektedheprdjalinesaj.IprgjrohejnemrtKrishtit.Fjalvetat
SergitseishtevetmimadhiZotaiqishrontenjerzit,ajoiprgjigjejseilutej
vetmprnjgj:tivintevetmdornmbikoktbiritdhetifalejZotitprt.
AtSerginukpranoidheuveuanqelinetij.Porditntjetr(ishtevjesht,
nettqentftohta),kurpodiltepruj,izurisyripoatgruabashkmetbirin,
njkatrmbdhjetvjeartzbeht,tdobsuar,qprsriiudrejtuamepoat
lutje.AtSergitiukujtuarrfenjaprgjyqtarinepadrejtdhe,meqmparnuk
kishteprovuarasnjdyshimseduhejtkundrshtonte,tanieprovoiatdhe,pasi
eprovoidyshimin,ramgjunjdhenisitfalejprderisanshpirtilindivendimi.
Vendimiishteitillqaiduhejtiaplotsontelutjenasajnne,sepsebesimiq
ajoshfaqtemundtashptontedjalin;prsaitakonteatij,atSergit,ainkt
rastnukishtevesenjhiizgjedhurngaZotiprndrmjetsi.
Idoliprparaasajnne,brisiithaajo,ivuridornmbikokdjalitdheiulut
Zotitprt.
Nnebirikn,dhepasnjmuajidjaliushrua.Aneknduprhaplajmipr
fuqinkurueseprejshenjtoritatSergit,endrkohfilluantathrrisniniurti
Serg.Qprejksajkohenukkishtejavqtekaitmosvintendonjismur.
19

Dhekurpranoinjher,nukkishtesitmospranontengaher:uvintedornmbi
kok,ilutejZotit,dheshumkushedhegjentederman,kurselavdiaeatSergit
rritej.
Kshtukaluannntvjetnmanastirdhetrembdhjetnoshnari.AtSergi
kishtepamjeturti:mjekrnekishtetgjat,tthinjur,porflokt,ndonset
rrall,ikishteendetzinjdhekaurrel.

AtSergidisajavradhjetoimenjmendimqsishqitej:abrimirvallq
pranoitvihejnatrol,tcilinmshumiakrkuanarkimandritidheigumeni.
Passhrimittdjalthitkatrmbdhjetvjear,domuaj,javdheditatSergie
ndiente se si po asgjsohej jeta e tij e brendshme, duke u zvendsuar me t
jashtmen.Sikuriakishinnxjerrtprbrendshmetjasht.
Sergieshikonteseqebrmjetprttrhequrvizitortdhendihmdhnsit
emanastiritdheprktarsyetpartemanastiritikrijuanttillakushte,qai
tishtesamdobiprurs.Atijtaninukikrijohejmasnjmundsiprtpunuar,
iasillningjithkaqiduhejdheikrkomnvetmnjgj:tmosuakundrshtonte
bekimim besimtarve. Pr voli t tij, ata i caktuan edhe ditt kur do t priste
njerzit;veburratdhevegrat,vesendhomnkupristegratvunedhenj
ndarseqtmoserrzoninvizitoretmtpaprmbajtshmekuribininvrulltas
mgjunj;caktuanedhenjvendkuaibekontebesimtart.Meqthoshinseu
duhejnjerzve,seqedukerespektuarligjinedashurisskrishtere,nukmundt
mosiprgjigjejkrkesssnjerzveprtatakuar,selargimingaatadotishte
nj veprim i pashpirt, ai nuk kishte si t mos qe i njmendje me ata q flisnin
kshtu, por sa m shum q i jepej ksaj jete, aq m tepr e ndiente se e
brendshmja po i dilte e tra jasht, se po shteronte brenda tij ajo gurra e ujit
flladits,jetdhns,sedogjqbntetani,ebnteprheremshumpr
njerzitejoprZotin.
Kur u jepte porosi pelegrinve, kur thjesht i bekonte apo i lutej Zotit pr t
smurt,kurujeptekshillanjerzveprrrugnqduhejtndiqninnjet,apo
dgjontefalnderimeteatyrequkishtendihurdukeishruar,siithoshinata,
ai nuk kishte sesi t mos ndiente gzim, nuk kishte sesi t mos interesohej pr
rrjedhojateveprimtarissvet,prndikiminesajmbinjerzit.Aimendontepr
vetenseishtenjkandilindezurdhesamshumqendientekt,aqmtepr
ndientedobsimin,fikjenedritssPerndisprtvrtetn,qendriontenga
brenda.SaishkonZotitdhesaushkonnjerzvekjoqpobj?japyetjaq
sishqitejngamendjadheemundontepareshturdhescilsaijosenukmundte,
por nuk vendoste ti prgjigjej. Thell n shpirt e ndiente se djalli ia kishte
kmbyertrveprimtarinprZotinmeveprimtarinprnjerzit.Ktendiente
sepse,ashtusiekishtepasurtrndatherkureshkputnngavetmia,ashtu
20

ekishtrndedhetanimvetmin.Erndoninvizitort,elodhnin,porthelln
shpirtugzohejatyre,ugzohejlvdatavengatcilatishteirrethuar.
Njhervendositikte,tfshihej.Emendoimiremirdogj:prgatitinj
dollomamuzhiku,pantallona,kapel.Thaseiduheshinprtiafalurcalipsarve.
Eruantenfshehtsiktveshjedheshkonten mendjesi dotvishej,dot
qethejdhedotnisejprrrug.Nfillimmetren,njatreqindvjorste,pastajdo
tshkontemkmbngafshatinfshat.Pyetiprktedhenjplak,ushtart
vjetr,senfshatrashkonte,ajepninlmosh,atbninstreh.Aiitregoise
nvendetprisninmir,skurseheshin;andejdeshitshkontedheatSergi.Ai
madjeedheuveshnjnat,deshitnisejprrrug,porjaqnukedinteseishte
m e mir: t qndronte ktu, apo tia mbathte. N fillim u mdysh, pastaj
mdyshjaikaloi,uambientuamegjendjendheibriudhdjallit,kurseveshjae
muzhikutvetmsaikujtontemendimetdhendjenjatqizieninprbrenda.
Njerzit q i vinin shtoheshin do dit, gjithnj e m pak koh i mbetej pr
prforcimin shpirtror dhe pr lutje. Ngandonjher, n minuta kthjellimi,
mendonteprvetendheidukejsengjantemeatvendinkumparburontenj
gurr.
Ishtenjcurrilivoglujitgjallqburontepaundierngaun,kalonteprmes
meje.Aiembushtemejettvrtet.Ishteajokohkurajo(aimengazllime
kujtonteatnatdheat.TaniethrrisninnnAgnjija)eshtiunngasje.Ajoe
provoidheuprtringaaiujikulluar.Porqngaajokohainukpomundejt
mbushejmeatuj,senjerziteprzhiturngaetjavinin,shtyheshin,bninmos
prtashuaretjen.Errufitntgjithin,mbetivetmllumi.Kshtumendonten
ato minuta t rralla kthjellimi; por gjendja m e rndomt n t ciln ndodhej
ishte:kapitjedheprgjratndajvetesprktkapitje.

Ishtepranver,vigjiljeekreshmvetmdha.AtSergipokryenteshrbesn
nkishnetijnshpell.Kishteaqnjerzsamundtnxinteajokishz,njanjzet
veta.Qtgjithishinzotrinj,tkamur.AtSergiialejontehyrjenkujtdo,por
murgjitizgjidhninbesimtart,veanrishtmektmerrejidrguaringamanastiri
ktu n vendin e jeremis s tij. Nj turm njerzish, nja tetdhjet pelegrin,
sidomos gra, ishin mbledhur jasht kishzs dhe prisnin tu dilte at Sergi e ti
bekonte. Ky, pasi mbaroi s meshuari, u doli njerzve, u fal para varrit t
pararendsittvetdheiumornmendtedotishterrzuarpotmosekishin
mbajturtregtariqundodhprapadhemurguqshrbentesidhjak.
kenikshtu?Indieri,atSergi!OZot!udgjuansakaqdisazragrash.
Juranjehreeverdh.
PoratSergiemorishpejtvetendhe,ndonseiishinprerfuqit,eshtyuleht
tregtarindhedhjakun,dhevazhdoipsalmin.DhjakuSerapion,psalttdhemotra
21

SofjaIvanovna,qbanontektudhekujdesejpratSergin,iulutntandrpriste
shrbesn.
Skagj,skagj,dukebuzqeshurpaksannmustaqe,foliatSergi.
Vazhdojm.
Po,shenjtortkshtubjn,ishkoinmendje.
Shenjtri!EngjlliZotit!dgjoiatastngapaszrineSofjeIvanovns
edhetatijtregtaritqekishtembajturatypari.Nukuavuriveshinlutjevettyre
dhevazhdoishrbesn.Ashtutrrethuarnganjerzit,kaluannprkorridorepr
tekishzaevogl,dheaty,ndonseeshkurtoipak,eoiderinfundmeshn.
Fillpasshrbess,atSergiibekoipjesmarrsitdhedolitprehejnstolin
nn lisin te hyrja e shpells. Donte t merrte pak ajr t pastr, e ndiente t
domosdoshmenjgjttill,por,metdalaty,turmaenjerzveiuvrsulme
lutje q ti bekonte, ti ndihmonte me kshilla dhe porosi. Kishte midis tyre
pelegrinqendeshinnganjvendishenjtntjetrin,nganjatiurttetjetri
dhengadoqshkoninipruleshinshenjtrisstyre.AtSergienjihtemirkt
kategorinjerzishtrndomt,aspakfetardhetftoht;kishteedhepelegrin,
shumica ushtar n lirim, t flakur tej nga jeta e kamur, q endeshin trok e
barkthat,shpeshtalkoolizuarngamanastirinmanastirvetmevetmqta
mbaningjallfrymn;kishteedhefshatarefshatareshndetligamekrkesate
tyre egoiste pr tu shruar nga smundjet ose pr t zgjidhur dyshimet n
veprimetpraktike:prfatinevajzs,prblerjenenjdyqani,ttoks,osepr
heqjenngavetjatgjynahutprfmijnelindurjashtkurore.KtatipaatSergi
i njihte prej kohsh dhe nuk i ngjallnin m kureshtje. Prej tyre ai skishte t
msonte,atanukingjallninndonjndjenjfetare,poriplqentetishikontesi
njturm,scilsai,bekimiitij,fjalaetij,iduhejdheiishteeshtrenjt;atijedhe
i rndohej kjo turm, por edhe e knaqte prania e saj. Dhjaku Serapion nisi ti
dbonte ata, duke u thn se at Sergi ndihej i lodhur, por ky kujtonte fjalt e
Ungjillit:Mosipengoniata(fmijt)tvijntekun,dhe,imallngjyersyresh,
uthoshteqtilinintvinin.
Singaher,ungrit,iuafruaparmakvekuzakonishtgrumbulloheshin,dhenisi
tibekonteetuprgjigjejpyetjeveqibninmenjzaqtdobtsaedhevet
umallngjyeprejtij.Porndonsedshiraprtitakuarnukimungonte,tgjith
nukmundtetitakonte:iuerrnsyt,ukalamenddheukapshpejtteparmakt.
Ndjeutishpeshtohejpulsi,nfillimuzbeh,kursepaspakuskuq.
Epo,nesrshihemi.Sotnukmundemm,uthadhe,pasiibekoiqt
gjith,shkoitulejnstol.Tregtariemoriprkrahudheendihutulej.
Oat!udgjuangaturma.Oat!Mosnabraktis!Dotmarrimfund
paty!
Tregtarieuliat Serginn stolin nnlis dhe,sitishte polic,zuritzbonte
njerzit. Ai vrtet q u fliste me z t ult, me qllim q at Sergi t mos e
dgjonte,poruflisteprerdhetrzemrim.
22

Shporrunide,shporruniqktej.Jubekoide,donim?Thyeniqafn,se
po ju zura! Hajt,. zhdukuni! Po ti, moj teto, m shikon ashtu? Ku krkon t
futesh?Ttham,mbathja.NesrtnasjellditePerndis,prsotmbaruam.
Poun,ja,vetmsatashohdua,ithoshteplaka.
Tatregojuntyqejfin,hiqutthem.
AtSergievuriresetregtarisikurposillejashpr,dhemeztmekuritha
kisharit,tmosidboninnjerzit.AtSergiedinteqkydoidbonteqdoi
dbonte,dheiakishteshumndatmbetejvetmdhetpushonte,poredrgoi
kisharinvetmevetmqtdukejnsytpelegrinve.
Mir,mir.Unnukpoidboj,unpoibind,iuprgjigjtregtari.Seata
janrazitimarrinshpirtintjetrit.Kukanmshirprtjetrinata,atavetmpr
vetenetyremendojn.Uthamtlargohen,nesrshohimebjm.
Dhetregtariqtgjithveudhadrrmn.
Tregtari tregoi zell edhe sepse i plqente rregulli, dhe i plqente t dbonte
njerzit,porkryesoreishteseatijilipsejatSergi.Aiishteive,kishtevetmnj
vajz,tsmur,tpamartuar,kishteprshkuarnjmijekatrqindvjorstepr
tasjelltekatSergi,qkytashronte.Ekishtekuruardyvjetrreshtnvendet
ndryshme.Nfillimnklinikneinstitutittmjeksissgubernsnukarriti
gj;pastajeoitenjiditurngubernneSamarsdikauprmirsua;eoi
te nj mjek n Mosk, harxhoi para pa hesap nuk pati ndonj prmirsim. I
thanseatSergiishrontsmurt,dheaiesolliktu.Kshtuq,kurtregtarii
dboimnfundnjerzit,iuafruaatSergitdhe,pasiiraprparamgjunj,itha
meztlart:
At i shenjt, bekoma time bij t smur, shroje nga dhembjet dhe
astallku.Moraguximimdheerdhattndjekpasgjurmve.Dheaikryqzoi
duart.Tgjithaktoibridheithasikurtqentprcaktuaraqarteprerme
ligj e me kanun, sikur vetm kshtu dhe n asnj mnyr tjetr duhej dhe
detyrohejtlutejprshriminesbijs.Ebriktmeaqvetbesim,saqedhe
at Sergit iu duk se pikrisht kshtu kjo duhej thn dhe br. Ky sidoqoft e
urdhroitohejetikallzontesiqndrontepuna.Tregtariitregoisevajzaetij
ishte njzetedyvjee, kishte rn smur dy vite t shkuara; pas vdekjes s
papriturtsms,kishtevnkujn,dheqathersishtemnvete.Aiesolli
ktuqlarg,dheajopopristenhotelkurtjepteurdhratSergiqtasillnin
tekai.Ditnajonukdilte,itrembejdrits,mundtdiltevetmpasperndimitt
diellit.
Si,ndihetfareepafuqishmeajo?thaatSergi.
Jo,nukshtfareepafuqishme,mbahetmir,veseshtnevrastenike,
kshtuikathndoktori.PoqeseatSergiurdhrontasjellintani,unvetedhe
ebiemenjfrym.Atishenjt,gzoheniktprindtmjer,shrojanievlatin,
melutjettuajashptomanivajznesmur.
23

Dhetregtariraprsrivrulltazimgjunjdhemeduartekryqzuaraekokne
vaisur ngriu n vend. At Sergi prsri i tha t ngrihej dhe sakaq mendjen ia
prshkoimendimisesaevshtirishtepunaqaibnte,dhesepavarsishtnga
kjo,aiebntemeprulsi.Pshertiuthell,heshtidisasekondadheitha:
Mir,sillenintngrysur.DotilutemZotitprt,portanijamilodhur.
Dhembyllisyt.Dojuojvetlajm.
Tregtariuzmbrapsnmajtgishtave,engakjoizmetikrcitnmfortmbi
rr.AtSergimbetivetm.
JetnatSergiekishtetmbushurdingameshrbesadhevizitor,porajodit
kishteqenveanrishtevshtir.Nmngjesekishtevizituarnjpersonprej
deretlart,aikishtebiseduargjatmet;pastijkishteqennjzonjmet
birin. Ky ishte nj profesor i ri, ateist, t cilin e ma, nj besimtare e zjarrt, e
dhnetrapasatSergit,ekishtesjellatydheiqeluturtbisedontemet.
Bisedakishteqentejetevshtir.Djaloshi,medukej,nukdshirontethynte
ndebatmemurgun,bintedakordmeithoshtekysitkishtetbntemenj
njeritdobt,poratSergieshihteqdjaloshinukibesontedhe,pavarsishtnga
kjo,endientevetenmir,krejttlehtsuardhetqet.AtSergiekujtontetani
ktbisedmenjndjenjpaknaqsie.
Duhetthashdika,oat,ithakujdestari.
Po,msillnidika.
Kujdestariularguaprnqelinendrtuardhjethapamtejhyrjesprn
shpell,dheatSergimbetivetm.
Kishtekaluarajokohkurairronteivetmdhedogjebntevet;taniai
nukushqehejvetmmebukedhall.Kishtekohqiakishinmbushurmendjen
seskishteasnjtdrejttsillejmosprfillsndajshndetit,edhetanivrtete
ushqeninmekreshmore,porkyushqimibntemirprshndetin.Aihantepak,
porshummteprsempar,dheshpeshemshpeshtngrntpoijepte
knaqsi,ejosimpar,qingjallteneveringaqendientesepomkatonte.Ja
edhetani.Hngrinjtasmegjell,prlaunjgjysmfotulletbardhdhepiusa
deshiaj.
Kujdestariularguadheaimbetiivetmnnhijenelisit.
Ishte nj mbrmje e mrekullueshme maji, n mshteknat, lisat, bliret dhe
rrapetsapokishtedalgjethi.Gmushateqershissegratymatanlisitishin
nlulzimtplotdheendenukukishinrnpetlat.Bilbilat,njriatyafr,kurse
njadyatrettjeratjeposhtnkaubetbuzlumit,iakishinmarrkngs.Nga
lumivintembyturaziavaziinjknge,medukejkndoninargattqktheheshin
ngapuna.Dielliufshehprapapyllitdherrezetetijendeprshknditninprmes
gjethnajssnjom.Visianekndishtegjelbrosh,ndrsavendipranlisitqei
hirt.Bubuzhinkatfluturonin,befasmblidhninkrahtdhebinin.
PasdarkeatSergiuzhytitrinnjlutjemendsore:0ZotiJezuKrisht,tio
ibiriiPerndis,kimshirprne!Pastajnisitthoshtenjpsalm,kurbefas,n
24

mestpsalmit,papriturepakujtuar,njharabelkrceungagmushantokdhe
mecicrimaezhaurimaiuafrua,utrembngakjodheularguamevrtik.AtSergi
pothoshtelutjenkuflitejproshnarinetijdhepongutejtambaronteseduhej
thirruraitregtarimetbijnesmur:mendjairrintetekajo.Irrintemendiase
dotkishtetbntemenjpersontri,ekjoengazllente;pastajedheiati,
edheajoembaninprshenjtor,prnjeri,lutjaetcilitishkonteZotit.Airropatej
takundrshtontekt,pornthellsitshpirtitendienteqvetenehiqteprt
till.
Vetmevetehabitejsindodhikjoqat,StepanKasatskin,zuntambaninpr
shenjtor,madjeedheprudibrs,porqishteitill,kjoqejashtdodyshimi:
nukmundtmosubesonteudiveqikishteparmesytetij,dukefilluarme
atdjalinkrejttpafuqishmederitekajoplakaefundit,qierdhnsytpas
lutjesqaikishtebr.
Sadoqeuditshmetduket,porkishtendodhur.Ebijaetregtaritsidiltenga
mendja,sepseishtenjfytyrere,sekjokishtebesimtekai,dhesepsenprmjet
sajaiprsridotmundtettregonteforcnetijtshrimit,trristelavdine
tij.Bjnmijravjorstederiktu,ngazetatshkruajn,lartmadhriashtn
dijeni,edhenEvrop,nEvropnjobesimtarekandijeni,mendonte.Dhe
papritmasndjeutavristendrgjegjjaprktsqimttijndheudhaprsripas
lutjeve.Zot,oimadhiZot,qetsomashpirtinmetvrtetn,ejadhezrvendn
shpirtintim,pastrojengadoekeqedheshptomangailigu.Pastromangakjo
sqimlavdindjellseqpomzhbirontejetej,eprsritidhekujtoisahere
kishteprsriturktlutjedhesatkotakishinqenderinatastksilutjesh.
Selutjetetijbninmrekulliprttjert,ndrsaprvetenainukmundtikrkonte
Zotittalirontengakjodobsifareevogl.
Iukujtuanlutjetekohvetparatjeremis:tidhurohejpastrtia,prulsia
dhedashuria;atheratijidukejseZotiiakishtedgjuar,aiatherkishteqen
ipastrdhekishteprermadjeedhegishtin(aingritilartcungunegishtitrrethuar
nganjlkurerrudhosur,dheeputhi);atijidukejseekishteatherprulsin,
seluftontedogjynah,dheidukejseedhedashurinekishtepasur,kurkujtonte
semefarngazllimiekishteprituratplakunedehurqikishteardhurprta
par,qikishtekrkuaredhetholla,emnfundat.Potani?Dheibrivetes
pyetjen:akishaitaninjeriqedonte?AedontevallSofjeIvanovnn,dhjakun
Serapion,andientevalldashuriprtgjithatametciltishtetakuarpakm
par,pratdjaloshineditur,metcilinkishtebrnjbisedmsimdhnse,
dukeumerakosurvetmevetmqtitregontesaimenurishte,saifresktn
mendime.
Ivintemirqataedonin,iduhejajodashurietyre,poraivetprtaasgjnuk
ndiente.Tanimnukndienteasdashuri,asprulsieasdlirsi.

25

Ierdhimirkurmsoiseebijaetregtaritishtenjzetedyvjee,dhemezipriste
tmerrtevesh,nishteebukur.Kurpyesteprantesajtdobta,rrekejt
zbulonte,nkishteajohirefemreapojo.
Pseaqposhttkemrnvall?mendoi.OZot,mndihmo,mbjsi
isha,oPerndi,oZotimadh.Kryqzoiduartdhenisitfalej.Bilbilatkndonin.
Bubuzhinkaifluturoinsupdhezuritiectenprzverk.Eflakutejmeshuplak.
PoakaZot?Siibhetnseuntrokasndernembyllurngajasht...Dryni
shtnderdheunmundtashihja.Drynijanbilbilat,bubuzhinka,natyra.Ai
djaloshi,kushedikatdrejt.Filloitfalejmeztlartdheufalgjat,aqsa
kto mendime u sprapsn dhe ai prsri e ndjeu veten t qet e t sigurt. I ra
kumborsdhekujdestaritqiuafruaithatlajmrontetregtarinmetbijnt
vininmenjher.
Tregtariesollitbijn,dukeembajturprkrahu,efutinqelidhesakaqu
largua.
Vajza ishte flokkasht, qumsht e bardh, e zbeht, e bshme.
jashtzakonisht e prkor, me nj fytyr fmije t trembur dhe me tipare
femroreshumtzhvilluara.AtSergiporrintenstolintedera.Kurhyrivajza
dheqndroiprantijdheaiidhauratn,edhevetutmerruakurendjeusespo
ia shqiste dot syt nga kurmi. Ajo kaloi dhe ai e ndjeu veten t trullosur. Nga
shprehjaefytyrsekuptoiseishtenatyrsensualedhegjysmake.Ungritdheu
futnqeli.Ajopoepristeulurnnjstol.
Kurhyri,ajoungrit.
Duatvetetebabi,tha.
Mosutremb.ithaai.fartdhemb?
dogjmedhemb,ithaajodhebefasfytyrniavezulloibuzqeshja.
Sdotkeshmdhembje,ithaai.FaljuZotit.
E ti falem, i jam falur, sm ka br gj. Dhe ajo vazhdonte t
buzqeshte.Ja,julutenidhemavinidornktu.Unjukamparnndrr.
Simkepar?
Poja,jukamparsesimavutdornktu,nkraharor.Ajoiamoridorn
dheiangjeshinkraharor.Jaktu.
Aiidhadornedjatht.
Siekeemrin?epyetidukeudridhursipurtekdhedukeendiersepo
dorzohej,seepshitanimikishtedalngakontrolli.
Maria.Psempyesni?
Ajoiamoridorndheiaputhi,pastajmenjrndorembrtheuprbelidhe
eshtrngoipasvetes.
bnkshtu?ipshpriti.TiMariajevetdjalli.
Epo,kutadish...
Dhepaiahequrduartuulbashkmetnkrevat.

26


Nagimaidolincardak.
Athuatketndodhuregjithkjo?Kurtvijiati,ajokaprtikallzuar.Ajo
shtvetdjalli.Pommbetettani?Jakushtajospatametcilnpreva
gishtin. Rrmbeu spatn, bri pr nga qelia. U gjend ball pr ball me
kujdestarin.
Moskeninevojprdru?Julutem,majepnispatn.
Ia dha spatn. Hyri n qeli. Ajo vazhdonte t flinte. Ia hodhi syt dhe u
tmerrua.Bridisahapadrejtvenditkukishtevarurrrobat,uveshsimuzhik,mori
grshrt,ipreufloktdhezbritimonopatinposhtprngalumikukishtekatr
vjetqnukkishteshkelur.
Prgjat lumit gjarpronte nj dhiare, eci e eci npr t, gjat, deri sa afroi
dreka.Mdrekufutnnjkoriedheatyushtri.Ntngrysuriuafruafshatit,
paelnlumin.Nukecindrejtimtfshatit,porndoqibuznelumitdrejtnj
honi...
Ishteagumngjesor,njanjgjysmoreparasetlindtedielli.Prrethdogj
qeeveshurngri,qeezymt,eraeftohteparaagimit,qfryntengaperndimi,
t priste si brisk. Po, i duhet dhn fund. Ska Perndi. Si sht m mir? T
hidhemnhon?Poundinot,skamprtumbytur.Tvarem.Fareleht,rripin
natdegdhe..Iudukkjoaqemundshmedheeafrt,saqepushtoitmerri.
Deshi,sibntezakonishtnasteangshtie,tfalej.Poskishtesekujt.Zotnuk
kishte.Ushtridhembshtetikoknmbidorneprthyernbrryl.Befasekaploi
gjumi,doranukpoiambantedotkokn,eshtriukrahun,vurimbitkokndhe
sakaqezurigjumi.Poraizgjatigjithgjithnjhop;uzgjuaitromaksurdhenisia
t shihte n ndrr, t kujtonte veten thuajse fmij, n shtpin e s ms n
fshat; i afrohet nj karroc, dhe prej saj del daja, Nikollai Sergejevii, me at
mjekrnemadhe,tzez,silopatdhepastijzbretPashenka,njupzimcake,
thatanike,mesytzinj,tmdhenj,tprkor,mefytyrtdruajtur,tmjer.
Dheja,nshoqrinetyretdjemvesjellinktPashenken.Duhejluajturme
t,porstluhej,ishteemrzitshme.Ishtedebilefare.Punashkonderiaty,saat
evnnloj,edetyrojnttregojsiditbjnot.Ajoshtrihetmbidysheme
dhellapashitetsitishtenuj.Tgjithgajasendheethrresinbudallaqe.Nga
kjoajoskuqetetra,fytyraibhetpullapulla,ajotdhimbset,dheaqshumsa
tvretndrgjegjja,dhesdotmundshtaharroshkurratbuzqeshjenesajt
kitht,tprkordhemirdashse.IkujtohetSergitedhetakimimetpasksaj
ndodhie. Ishin par prsri para se t bhej murg. Ajo ishte martuar me nj
ifligar,qiabrirrushekumbullapasurindheerrihte.Kishtedyfmij:djale
vajz.Djaliivdiqimitur.
Ajoidoliparasyventrfatkeqsinesaj.Etakoiedhenjhernmanastir,
kurishtevejush.Edheprappoajoeparaishte:nukthoshedotprtseishte
budallaqe,poreshplar,njhigj,emjer.Kishteardhurmetbijndheme
27

dhndrin.Ishinfaretvarfr.Jetoninnnjqytetthumburnskamje.Eprse
mshkoimendjatekajo?epyetiveten.Eprapseprapajonukishqitejnga
mendja.Kutjet,vall?'bn?Ashtufatkeqetjetsiatherkurtregonte
shtrirndysheme,sibhejnoti?Emduhetqmendojprt?pres?Iduhet
dhnfund
Dheprsriepushtoitmerri,dheprsriqti prvidhejatijmendimi,eoi
mendjentePashenka.
Ndenjikshtugjat,dukemenduarherprfundinepashmangshm,herpr
Pashenkn.Pashenkaidukejsedotashptorrte.Mnfundezurigjumi.Pan
ndrrnjengjllqierdhidheitha:ShkotePashenka,merrmendiminesajse
duhettbsh,gjynahekebr,sitshptoshprejtyre.
Uzgjua,dhemeqktemoriprfjalnePerndis,ugzuadhevendosit
bnteashtusiifoliZotiifanitur.Edinteqytetinkubanonteajo,ishtenjatreqind
vjorstelarg,dheunispratje.

Pashenka kishte koh q nuk ishte Pashenk, por Praskovja Mihajllovna, nj

plak e rrudhosur, e prthar, vjehrra e nj humbamenoje, npunsit pijanik
Mavrikjevit.Ajobanontenatqytettthell,kudhndritsiavartekush,dhe
mbantefamiljen:edhetbijn,edhedhndrinesmurenevrastenik,edhepes
niprit.Imbantemefrymmethollatqnxirrtedukeudhnmsimemuzike
vajzave t tregtarve. do dit kishte her katr e her pes or msim, tr
muajinmblidhtesindonjagjashtdhjetrubla.Mektoparakullandriseshinn
pritje t ndonj vendi pune. Me lutje pr pun Praskovja Mihajllovna u ishte
drejtuarnjerzvetfisittsajdhetnjohurve,prfshiktuedheSergin.Porletra
e saj Sergin nuk e gjeti aty. Ishte e shtun, dhe Praskovja Mihajllovna vet po
ngjeshtebruminprkurabiemestafidheqigatuanteaqmirkuzhinieriityre,
bujkrob n shtpin e babait. Ajo donte ti gostiste me to niprit, me rastin e
fests.
Masha,ebija,pomerrejmemtvoglin;vajzadhedjali,qishinmtrritur,
kishin shkuar n shkoll. Dhndri nuk kishte mbyllur sy tr natn dhe tani po
flinte.PraskovjaMihajllovnanjnatmparkishternvon,ishtemarrmet
bijnezemruartejetngasjelljaetshoqit.
Edinteqdhndriishtenjbatallnjeriqsigjendejshoku.ainukmundt
flisteetjetontendryshe,dheeshihteseqortimetesshoqessndryshoningj
n sjelljen e tij, dhe ajo bnte mos q ti zbuste, q t shmangte sherret, t
keqen.. Ajo madje dhe fizikisht nuk i duronte dot marrdhniet jo dashamire
ndrmjet r/jerzve. E kishte m se t qart se nga kjo sVinte asgj e mir,
prkundra zi, gjendja keqsohej. Pr gjra si kto ajo nuk mendonte, thjesht
vuantekurshihtekeqdashje,sievuajrcngakutrbimiinjkrme,nganjulurim
therse,ngagoditjetmbitrupinton.
28

NatoasteajondihejeknaqursesapoekishtemsuarLukerjensingjeshej
brumiiardhurkurMishagjashtvjear,iveshurmeprparsedhemeorapet
arnuara,hyrimevrapitrembur.
Gjyshe,tkrkonnjplak,saifrikshmqsht!...
Lukerjadoliprtapar.
Ngjanmeataendacaktai,zonj.
Praskovja Mihajllovna fshiu llrt dhe duart me prparse dhe bri pr nga
dhoma pr t marr kuletn q ti jepte pes kopek, por kur u kujtua q nuk
kishtetholla,ukthyeprtifalurnjcopbuk.Iuafruadollapit,poruskuqe
trakurmendoiseierdhikeqprparatdhe,pasieporositiLukerjentpristenj
copbuk,vetshkoiprtmarrparat.Ja,kydotjetdnimiyt,thame
vete,jepiedheat,edheat.
lazgjatiedhebukn,edheparatendacakutdhe,dukeiadhn,jovetmq
sndjeukrenariprktbujaritvetn,por,prkundrazi,ierdhiturpqpojepte
aqpak.Kjongaqaiendacaksekishtenjpamjeqtngjallterespekt.
Ndonsekishteprshkuartreqindvjorstedheishtekputuredobsuar,flokt
ikishtetqethurenkokmbantenjksulmuzhikshdheizmetikishtesit
muzhikve, ndonse prkulej me nj prulsi t pazakont. Sergi e ruante at
pamjenhijerndplotparaqitje,metcilnibnteaqshumprvetenjerzit.
PorPraskovjaMihajllovnanukenjohu.Ajonukmundtanjihte,kishtetridhjet
vjetqnukekishtetakuar.
Merrini,njeriimir.Kushedijeniiuritur?
Aiemoribukndheparat.PraskovjaMihajllovnauuditqnukpoikte,por
iakishtengulursyt.
Pashenka.Kamardhurteti.Mbjstreh.
Dhesytezinjtmrekullueshmeshikoninngultasdheshklqyenngalottq
idoln.Nnmustaqetthinjosheiudrodhnmedrojbuzt.
Praskovja Mihajllovna vuri pllmbt mbi gjoksin e thar, hapi gojn dhe
shtangumebebzatezgjeruaratsyvetngulurnfytyrneendacakut.
Sikshtu?Stjopa!Sergei!AtSergi!
Po,unjam,shqiptoiultasSergi.VejoSergi,joatSergi,pormkatari
imadhStepanKasatski;mkatariimadhqkambaruarmegjithsej.Mbjstreh,
mjepdorn.
Epamundur!Siqenkeniprulsuarkshtu?Hyni,hynibrenda.
Ajoizgjatidorn;ainukiamori,vetmuapitpassaj.
Po ku ta vinte? Shtpia qe e vogl. N fillim ajo kishte pasur pr vete nj
dhomzqngjantemteprmenjqilar,pormvoniakishtedhnsbijs.
TaniatyMashapovintengjumtvoglin.
Uluniktu,rrinipak,ithaSergitdheitregoistolinnkuzhin.
Aiuuldhezurithiqteantneshpinsmenjdortstrvitur:njherliroi
njrinrrip,pastajtjetrin.
29

 O Zot, Zot i madh, pamje t prvuajtur q keni! Me lavdi keni qen i

rrethuardhepapritmasja...
Sergi nuk iu prgjigj, buzqeshi dhimbshm, duke rregulluar pran vetes
antn.
Masha,edikushnaerdhi?
Dhe Praskovja Mihajllovna me z t ult i tregoi s bijs pr Sergin; bashk
nxornngaqilariplakateteprta,djepindheerregulluanprtndenjurSergi.
Pastajeuannqilar.
Pushonipak.Qetsohuni.Unkamcapun.
Kudoshkoni?
Kamcaormsimi,mvjenturptathem,japmsimemuzike.
Muzikashtgjemir.Venjgj,PraskovjaMihajllovna,kampakpun
meju.Kurdoflasim?
Dotjemelumturtjudgjoj.Nmbrmje,mir?
Mir,vekamedhenjlutje:mosiflisnikujtprmua,mostregonikushjam.
Se un vetm juve ju besova. Askush nuk e di se ku kam shkuar. Ashtu e kam
punn.
Ah,pounvajzsitregova.
Epo,porositenitmosiflasnjeriut.
Sergizbathiizmet,ushtridhehumbinnjgjumtthellpasnatspagjum
dhedyzetvjorsteverrugmkmb.
KurukthyePraskovjaMihajllovna,Sergiishtengriturdhepoepristenqilar...
Nukkishtedalprtngrndrek,hngriatysupndhegjellnkreshmoreqi
solliLukerja.
Epseerdhemhertsethe?epyetiSergi.H,flasimtani?
Posht,vall,kjodhuratpr mua,gjithkjolumturi,q merdhi n
shtpi,njitillmysafir?Ilashpabrdisamsimesot.Ibjdittjetr...Kam
kohqndrrojtjushoh,jukamdrguarletra,kurbefas,lumturi!
Pashenk!Ktofjalqdodgjosh,merriprrrfim,prfjalqdoiathem
Zotitornevdekjes.Pashenk!Unnukjamnjeriishenjt,nukjammadjeasnj
njeriizakonshm:unjammkatar,njmkatarindyr,ipshtir,ioroditur,
fodull.Nukedinjammikeqsetgjithnjerzit,porjammikeqiitkqinjve.
Pashenkaeshihtemesytshqyer;ajopoibesonte.Pastaj,kurubindplotsisht
n besimin e saj, ia preku me dorn e saj dorn dhe, duke i buzqeshur
mshirplot,itha:
Stiva,tindoshta,izmadhongjrat?
Jo,Pashenk.Unjamiprlyer,jamvrass,jamgnjeshtardheplangprishs
iPerndis.
OZot!'shtgjithkjo?thanprdhmbPraskovjaMihajllovna.

30

Porduhetjetuar.Dheun,qkammenduarseiditgjitha,qukamdhn
mendje t tjerve si duhet t jetojn, tani nuk di asgj, dhe t falem ty t m
msosh.
'fletkshtu.Stiva?Titallesh.Epsejutgjithtallenimemua?
Epo,mir,potallem;vemthuajsiiakalon,siejetovejetn?
Un?Unkambrnjjettndyr,tepshtir,dhetanipomndshkon
Perndia,ekamhak:bjnjjetaqtkeqe,aqtkeqe...
Posiumartove?Sishkovemeburrin?
Keq e mos m keq. Rash n dashuri, as vet s'e kam kuptuar sesi. U
ngatrrovandyr.Babainukdeshi.Unsdgjovanjeri,umartova.Emartuar,n
vendqtindihjandogjburrit,emundojamexhelozintime,qunnukkisha
forctamposhtja.
Kamdgjuarqaipinte.
Po, ve un nuk kam ditur t sillem. Vetm e qortoja. Kurse dehja sht
smundje.Aiseprmbantedotveten,kurseun,mkujtohet,nukelijatpinte.
Dhendodhninskenatllahtarshme.
DheajoeshihteKasatskinmecasytmrekullueshm,qshprehninprvuajtje
tshkaktuarngaktokujtime.
KasatskitiukujtuaseikishintreguarprtshoqinqkyerrihtePashenkn.
DheKasatski,kurshihtetaniqafnesajtdobsuar,trreshkur,medamarte
fryr prapa veshit dhe me at tufzn e flokve t rralluar, gjysm t thinjur e
gjysmtverdh,ibhejsikureshihtegjithsakishtendodhurnatokoh.
Pastajmbetavetm,metdyvorrakt,paasnjmjetjetese.
Pojukenipasurifligun.
QkurishteVasjagjalleshitm...Paratiharxhuam.Duhejjetuar,kurse
unnukdijandonjzanat,sitgjithane,ifligart.Ishafaredorthar,ishave
ttjerve.Hngrmnakishtembetur,unujepjamsimefmijvedhevetdi
msovabashkmeta.Kurja,Mitjazurishtratin,ishtenklasnekatrt,dhepas
pakemoriPerndia.MariarandashurimeVanjn,dhndrin.Aisshtikeq,
veseshtfatkeq.shtismur.
Nnoke,endrpreuebija.PomerrunipakMishn,seunsdondahem
dysh.
PraskovjaMihajllovnaudrodh,uua,dolingadhomzamehapatshpejtdhe
ukthyemedjalinevoglnkrahqijeptetrupitprapadhekapejmedokatpas
shamisssaj.
Epo,kuekishafjaln?Vanjaishtedhenpun,dheaipundhnsiqenjeri
imir,edonte,porjaqnukpunontedotm,dolinpension.
Pongasevuan?
Nganevrastenia,shtsmundjeetmerrshme.Jemikshilluarmemjekt,
kanevojteudhtoj,pothollanukkemi.Venukikamhumburshpresat,them
sedotikaloj.Sedhimbjekushedifarnukka,por...
31

Lukerja!udgjuaatastzriitijizemruardheidobt.Saherq
duhetktu,atdikueojn.Nnoke!...
Erdha,elaprsriprgjysmfjaltPraskovjaMihajllovna.Skangrn
endedrek,Nukhadotmene,dove.
Ajo doli, bri disa pun n dhomn tjetr dhe u kthye duke fshir duart e
dobsuara,tnxirangadielli.
Ja,kshtujetoj.Ankohemine,sjemitknaqur,poama,lavdiZotit,nipet
ikemisipoe,tmbar,dhejetaecn.Po,tflasimprmua.
Pometardhurajetoni?
Unnxjerrcapara.Mparmmrzistemuzika,posamhyrinpunajo.
Dornekishtevnmbikomon,pranscilsqeulurdhesikurtushtrohej
kshtunpiano,lvizigishtatedobsuar.
Esajupaguajnprmsimetqjepni?
M paguajn edhe nj rubl, edhe pesdhjet kopejk, ka raste edhe
tridhjet.Tgjithsillenmirmemua.
Eposi,msojndika?epyetiKasatskidukebuzqeshurpaksamesyt.
Praskovja Mihajllovna n fillim nuk pandehu se ai e kishte me gjith mend
pyetjen,prandajepadrejtnsyprtkuptuartvrtetn.
Edhe msojn, ka q kan ecur. Ja, e bija e kasapit, sht vajz e
mrekullueshmeajo,zemrmir,epashme.Tkishaqencamezonja,nprmjet
lidhjeve q kam me prindrit e nxnsve, do ti kisha gjetur nj vend pune
dhndrit.Poasgjs'kambrdheja,ikatandisaqtgjithnktgjendje.
Po, po, i tha Kasatski me kokn mnjan. Po n kish a shkoni
rregullisht,Pashenk?epyeti.
Ah, mos m folni pr kt. Si kam mir punt, e kam ln pasdore. Me
fmijtmbajmkreshmdheshkojmnkungim,porndodhqedhenjmuajt
mosshkoj.Fmijtioj.
Povetpsenukvini?
Tjuthemtdrejtn,ajouskuqetra,skamrrobaprtqen,ashtu
eleckosurmvjenturpngabota.Mkakapurdembelia.
PonshtpiifaleniZotit?
Ifalem,portfalurishtky,saprsyefaqe.Edisesduhetbrkjo,por
jaqnukkamndjenjtvrtet;evetmjagjqdimirim,janposhtrsite
mia...
Po, po, ashtu, ashtu, si tia miratonte at q thoshte, ia ngiste fjaln
Kasatski.
Ja, erdha, iu prgjigj ajo dhndrit dhe doli duke rregulluar shamin e
koks.
Ktheruvonuashum.Kurukthye,Kasatskinegjetiashtusiekishteln:
brrylat i kishte mbshtetur mbi gjunj, koka i varej posht. Por tani antn e
32

kishtevnnkurriz.Kurajohyrimekandilndor,aingritisytemrekullueshm
dhetlodhurdheepa,pastajpshertiuthellthell.
Atyrenukutregovasekushjeni,filloiajoedruajtur.Vetmseuthash
qjeniendacakngafisnikt,njinjohuriimivjetr.Shkojmnkuzhintpim
aj.
Jo...
Epotjuasjellktuather.
Jo,sduaasgj.Zotiqoftmety,Pashenk.Unpoiki.Pottvijkeqpr
mua,mosidftonjeriusemketakuar.MubetomeemrineZotit:nukkeprti
treguar kujt. T falemnderit pr t gjitha. Do t t hidhesha ndr kmb t t
falnderoja,porediqkjodottturbullonte.Tfalemnderit.NemrtKrishtit
mfal.
Bekomni!NemrtKrishtit,mfal.
JukabekuarZoti.
Dheaibritdilte,porajonukela;isollibuk,djath,dhegjalp.Aiimoridhe
doli.
Ishteerrsir,dheainukarrititkalonteasdyshtpi,kurajoehumbingasyt;
tlehuriteqenvetkomshinjveidhatkuptontesepovazhdonterrugn.

Japra.domethniepatiajondrraime.Pashenkashtnjeriuqduhejt
ishaun,porqnukisha.UnrrojtaprnjerzitifshehurprapaZotit,ajorronpr
Zotin,dheiduketserronpernjerzit.Po,njpunemir,njgotujqjepetpa
brhesapshprblimin,shtmeshtrenjtsebamirsitemiadrejtuarnjerzve.
Po,akaqen,vall,tekunedhedshiraesinqert,qoftedhenjpjeszesaj,
prtishrbyerZotit?epyetiveten,dheprgjigjeqenfjalt:Po,porishtee
flliqur,ishteemolepsurngaetjaprlavdinjerzore.Jo,nukkaZotpratqka
rrojtur,sirrojtaun,prlavdinjerzore.Dotakrkojat.
Dheaishkoi,ashtusibriprtardhurtePashenka,ngafshatinfshat,duke
ubashkuarmecaendacakdhedukebraktisurcattjer,dhedukekrkuar,n
emrtZotit,njkrodhbukdhestreh.Ndodhteqtasikteristendonjgruae
lig,tashantendonjmuzhikidehur,porshumicneherveijepninprtngrn
eprtpir,ijepnindikaedhemeveteprrrugs.Pamjaprejnjeriutfism
bnte q ti afroheshin disa, por kishte edhe t tjer q, prkundrazi, sikur
gzoheshinqja,njngazotrinjtishtekatandisurnvarfanjak.Veprulsiae
tijiarmatosteqtgjith.
KurindodhtetgjentegjkundiUngjillin,emerrte,elexonte,dhetpranishmit
gjithmon, ciltdo q t ishin, mallngjeheshin dhe habiteshin sa gjra t reja
dgjonin,treja,poredhetnjohuramirprejkohsh.

33

Kurirastistetushrbentenjerzvemendonjkshilloselutjemeshkrim;
apo kur i duhej t pajtonte ata q grindeshin, ai nuk priste ta falenderonin se
largohejbefas.DhedalngadalZotifilloitzintevendnndrgjegjenetij.
Njheraiposhtegtontemedyplakadhemenjushtar.Zotriamezonjnq
ishinulurnnjkaloshinkuishtembrehurnjatibardh,dhegruajaeburriq
kalronin, i ndaln. Hipur mbi kuaj ishte i shoqi i zonjs me t bijn, kurse n
kaloshinishteulurzonjamenjudhtarthuaj,francez,medukej.
Ataindalnktaqtitregoninfrancezitlesplrinstcilt,sipasparagjykimit
trusve,nvendqtpunonin,endeshinngavendinvend.
Atafolnfrngjisht,tbindursenukikuptontekush.
Demander leur, tha francezi, sils sont bien surs de ce que leur
plrinageestagrabledDieu?
Ipyetn.Plakatiuprgjigjn:
SitibhetmbarZotit.Qendemi,edimesepo,porsaprzemrn,ajo
shtndorttij.
Pyetnushtarin.Aiuthasevetm,gjkundinukshkontedot.
PyetnKasatskin,kushishteai.
ShrbtoriZotit.
Questcequildit?IInerpondpas?
IlditquilestunserviteurdeDieu.
Celadoitetreunfilsdeprtre.IIadelarace.Avezvousdelapetitemonnaie?
Francezinxoripaktholla.Iashprndausecilitnganjzetkopek.
Maisditesleurquecenestpaspourdesciergesquejeleurdonne,maispour
quilssergalentdeth.aj,aj,ubuzqeshi.Pourvousmonvieux,tha
aidhemedorneveshurmedorezprekulehtsupineKasatskit.
JundihtZoti,iuprgjigjKasatskidheuprkuldisaherndrejtimt
tyre,duketundurkoknthinjoshe,ksulnvazhdontetambantendor.
DheKasatskinkytakimegzoipamas;ai prbuzi mendimin e t tjerve dhe
brigjnmtzakonshme,mtlehtipranoimeprulsinjzetkopejkt
dheiadhanjshokut,njlypsitverbr.Sampakvlerfitontemendimiq
kishinprtnjerzit,aqmshumndihejZoti.
Kshtukaluantetmuaj,nmuajinenntendalnnnjqytettvogl,n
njbujtinkuqevendosurprtkaluarnatnbashkmeendacakttjer,dhe
euannpolicisepsenukkishteletrnjoftimin.Pyetjeveqkuikishdokumentet
dhekushishte,aiiuprgjigjsedokumentenukkish,dheishtenjeriiPerndis.E
mornprnjeritdyshimt,ibngjyqindheeinternuannSiberi.
NSiberiaiuvendosmebanimtenjmuzhikipasurdhe,edhesoteksajdite
banontekai.
Punon si kopshtar, u mson fmijve shkrim e kndim dhe kujdeset pr t
smurt.
FUND
34