Professional Documents
Culture Documents
ვალდებულებითი სამართალი PDF
ვალდებულებითი სამართალი PDF
valdebulebiTi
samarTali
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
avtorebi:
redaqtori:
teq. redaqtori:
gamocemaze pasuxismgebeli:
mzia Todua
huub vilemsi
xaTuna yviralaSvili
irakli svaniZe
Tamar metreveli
aiwyo da dakabadonda
saqarTvelos axalgazrda
iuristTa asociaciaSi.
krilovis q.15 Tbilisi 0102 saqarTvelo
(+995 32) 95 23 53, 93 61 01
akrZalulia aq moyvanili masalebis gadabeWdva, gamravleba an gavrceleba
komerciuli mizniT, asociaciis werilobiTi nebarTvis gareSe
----------------------------------------------------------------------------------------------
MYTOPBOOK.ORG
sarCevi:
Sesavali ............................................................................................................... 4
nawili I. valdebulebiTi urTierTobebis momwesrigebeli
normebis gamoyenebis zogierTi Tavisebureba
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixedviT
(avtori _ mzia Todua) ....................................................................................... 5
1. sanivTo da valdebulebiTi samarTlis urTierTmimarTeba ............. 5
2. valdebulebis arsi da struqtura, misi warmoSobis safuZvlebi...12
3. valdebulebis Sesrulebis samarTlebrivi problemebi .................. 19
4. valdebulebis darRveva da samoqalaqo-samarTlebrivi
pasuxismgeblobis saxeebi, pirobebi da safuZvlebi (e.w. `Tanabari~
da `araTanabari~ pasuxismgeblobis principi, zianis
anazRaurebis samarTlebrivi problemebi) .......................................... 35
5. xelSekrulebidan gasvla (moSla) da masTan dakavSirebuli
samarTlebrivi problemebi ...................................................................... 52
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
5
Sesavali
samoqalaqo brunva qonebrivi gadaadgilebebis
meSveobiT viTardeba. valdebulebiTi samarTali ki, romelic sazogadoebrivi urTierTobebis yvelaze did nawils aregulirebs, warmoadgens mTavar
mamoZravebel sistemas am urTierTobebSi.
praqtikaSi valdebulebiTi samarTlis normebisa da institutebis gamoyeneba garkveul sirTuleebTanaa dakavSirebuli. yovel
xelSekrulebas, romlis meSveobiTac ZiriTadad mimdinareobs
qonebrivi
gadaadgilebebi,
Tan axlavs rogorc sanivTo, ise valdebulebiTi efeqti, rac iwvevs sakiTxis mTel sirTules.
winamdebare naSromis idea daibada 2005 wels, roca saerTaSoriso
samarTlebrivi daxmarebis centris (CILC) finansuri mxardaWeriT,
saias iuridiuli swavlebisa da informaciis centrma samoqalaqo
saqmeTa ganmxilvel TiTqmis yvela mosamarTles SesaZlebloba misca, monawileoba mieRoT SexvedrebSi, romlebic valdebulebiTi samarTlis problematur sakiTxebs Seexeboda.
SexvedrebSi, qarTvel eqspertebTan erTad, romlebic warmodgenilni iyvnen Tbilisis saolqo da saqarTvelos uzenaesi sasamarTloebidan, monawileobda amsterdamis saapelacio sasamarTlos
Tavmjdomaris moadgilec.
Sexvedrebis dros ZiriTadad yuradReba iyo gamaxvilebuli valdebulebiTi samarTlis normebis praqtikaSi gamoyenebaze. am mizniT,
gaanalizebul iqna Tbilisis saolqo sasamarTlosa da uzenaesi sasamarTlos praqtika _ is xarvezebi da araerTgvarovneba, romelic
calkeul SemTxvevebsa Tu gadawyvetilebebs exeboda.
holandieli eqspertis mier Sexvedrebze keTdeboda SedarebiTi
analizi imasTan dakavSirebiT, Tu rogori gadawyvetileba gamohqonda holandiis sasamarTlos da ras eyrdnoboda igi identuri
SemTxvevis dros.
Sexvedrebis Sedegad dagrovda sakmaod kargi masala rogorc qarTuli, aseve holandiuri
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
gvsurs, udidesi madloba gamovucxadoT saerTaSoriso samarTlecentrs ideis mxardaWerisa da finbrivi TanamSromlobis (CILC)
ansuri daxmarebisaTvis.
udides madlobas movaxsenebT wignis avtorebs _ qalbaton mzia
Toduas da baton huub
vilemss,
romlebmac, miuxedavad drois deficitisa, gamonaxes saSualeba da Sexvedrebze ganxilul yvela sakiTxze mogvawodes rogorc Teoriuli, aseve praqtikuli analizi,
ramac safuZveli daudo naSromis gamocemas.
naSromi gankuTvnilia rogorc praqtikosi iuristebis, aseve pedagogebisa da studentebisaTvis.
Tamar metreveli
saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis
iuridiuli swavlebisa da informaciis centris direqtori
MYTOPBOOK.ORG
nawili I
valdebulebiTi urTierTobebis
momwesrigebeli normebis gamoyenebis
zogierTi Tavisebureba saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis mixedviT
avtori: mzia Todua
regulirebis procesSi misi monawileebis aRWurva gansazRvruli subieqturi uflebebiTa da movaleobebiT ganapirobebs SemdgomSi maT qcevas arsebuli samarTlebrivi urTierTobis farglebSi.
subieqturi ufleba gulisxmobs uflebamosili piris SesaZlo qcevis samarTlebrivad uzrunvelyofil saSualebas, xolo subieqturi valdebuleba _ valdebuli piris samarTlebrivad ganpirobebuli aucilebeli
qcevaa konkretuli samoqalaqo-samarTlebrivi urTierTobis farglebSi.
uflebamosili piris interesebis dakmayofileba, rogorc wesi, sanivTo an
valdebulebiTi samarTalurTierTobis meSveobiT xdeba.
sanivTo (qonebriv) samarTalurTierTobebSi uflebamosili piris interesebis dakmayofilebas adgili aqvs nivTis sasargeblo Tvisebebis xarjze,
am nivTze uSualo zemoqmedebis gziT. valdebulebiTi samarTalurTierTobebis dros ki piris interesebis dakmayofileba valdebuli piris gansazRvruli moqmedebebis xarjze mimdinareobs. aseTi klasifikaciis praqtikuli arsi sanivTo da valdebulebiTi samarTlebrivi urTierTobebis
monawile pirTa qcevis sxvadasxva samarTlebriv reglamentaciaSia.
praqtikaSi sanivTo da valdebulebiTi samarTlis normebisa da institutebis gamoyeneba garkveul sirTuleebTanaa dakavSirebuli, rasac uTuod
ganapirobebs piris subieqturi uflebis (sanivTo Tu valdebulebiTi) orsaxovani buneba (dualizmi).
dualizmis arsi mis udrek simtkiceSia. yoveli darRveuli uflebis, yoveli davis bedi damokidebulia imaze, Tu rogoria es ufleba _ sanivTo Tu
valdebulebiTi. xSirad am or uflebas Soris mSvidobis Camogdebis, maTi
diskretulobis aRmofxvris mcdelobas gadaulaxav winaaRmdegobamde
mivyavarT.
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
valdebulebiTi sarCelis wardgenis SesaZleblobas, maSin mesakuTre aSkarad privilegirebul mdgomareobaSi aRmoCndeba, xolo samoqalaqo brunva
ar ganviTardeba da igi mxolod martivi yidva-gayidvebiT iqneba Semofargluli.
samoqalaqo brunva qonebrivi gadaadgilebebis meSveobiT viTardeba da
valdebulebiTi samarTali, romelic aregulirebs sazogadoebrivi urTierTobebis yvelaze did nawils, `warmoadgens sisxlZarRvTa sistemas, romlis meSveobiTac samoqalaqo-samarTlebriv organizmSi mimdinareobs nivTierebaTa cvla~ (ix. n.egorovi, samoqalaqo samarTlis saxelmZRvanelo,
1996 weli, gv. 415).
qonebrivi gadaadgilebebi ZiriTadad xorcieldeba saxelSekrulebo samarTlis saSualebiT. yovel xelSekrulebas uTuod axlavs rogorc sanivTo, ise valdebulebiTi samarTlis efeqti. swored amaSi mdgomareobs sakiTxis mTeli sirTule!
isini
ar emTxveva erTmaneTs arc SinaarsiT, arc uflebis warmoSobis momentiT, arc safuZvliTa da arc Sewyvetis samarTlebrivi SedegebiT.
magaliTi:
Sps
`sinaTlesa~ da s/s
uars ityvis xelSekrulebaze, ukve ormxrivad ganxorcielebuli Sesruleba mxareebma unda daabrunon. amis sawinaaRmdego SeTanxmeba baTilia.
mocemul SemTxvevaSi gamyidvelis sarCeli myidvelis mimarT unda daemyaros sk-is 508-e muxlis pirvel nawils da ara sk-is 172-e
muxlis pirvel nawils, Tumca, sasamarTlo praqtika aseT SemTxvevebSi
swored vindikaciur sarCels aniWebs upiratesobas.
MYTOPBOOK.ORG
10
valdebulebiTi samarTali
gamsxvise
blisagan qonebis SeZena (sk-is 187-e muxlis pirveli nawili), warmoiSoba
swored zemoT aRwerili winaaRmdegoba sakuTrebis SigniT da is ganixileba, rogorc gadaulaxavi `statikasa da `dinamikas Soris.
samoqalaqo kodeqsis is normebi, romlebic icaven keTilsindisier SemZens,
iuristebs Soris xSirad polemikis sagania. maTi azriT, es normebi `mZime
dartymas ayeneben sakuTrebis uflebas da arsebul qonebriv wesrigSi
SeaqvT winaaRmdegobisa da rRvevis marcvlebi. am winaaRmdegobis daZlevis mcdeloba `naklebi borotebis paliativis saSualebiT sulac ar aris
problemis gadawyveta, xolo im Rrma mizezebis arseboba, romlebic samoqalaqo brunvaSi sanivTo uflebebis arsSia, ufro aSkarad warmoCindeba.
samoqalaqo brunvis monawileebs yovelTvis ar SeuZliaT, namdvili uflebebis Sesaxeb zusti da amomwuravi informacia miiRon maSin, rodesac brunvam ukve upirovno formebi SeiZina. Sesabamisad, isini mudmivi saSiSroebis
winaSe dganan, Tu daujereben faqtobriv viTarebas, magaliTad imas, rom
moZravi nivTis mflobeli namdvilad misi mesakuTrea (sk-is 158-e muxlis
pirveli nawili), sinamdvileSi ki, nivTze mflobeloba SeiZleba titu
lovanma mesakuTrem dakarga misi nebis sawinaaRmdegod.
problemas SesaZlebelia sami ukiduresi gadawyveta hqondes:
1. SesaZlo Secdomis yvela riskis gadatana moxdes mesakuTreze;
2. yvela riski gadatanil iqnes myidvelze; an
MYTOPBOOK.ORG
11
or borotebas Soris `naklebi borotebis~ arCevanis gzas, rac keTilsindisieri SemZenis institutis SemoRebas ukavSirdeba (sk-is 185-e da 187-e muxlebi).
sasamarTlo praqtikis winaSe metad mwvaved dgas mesakuTrisaTvis im ba
Tili
garigebis samarTlebrivi Sedegebis sakiTxi, roca saTanado uflebamosilebis gareSe asxviseben mis qonebas. zogierTi avtoris mosazrebiT,
`is garemoeba, rom myidveli SeiZleba aRmoCndes keTilsindisieri SemZenis
rolSi, romlis mimarTac kanonmdebeli ar uSvebs vindikacias, ar unda
uSlides mesakuTres xels, waradginos sarCeli baTili (arara) garigebis
Sedegebidan gamomdinare~ (ix. m.braginski, v.vitrianski saxelSekrulebo
samarTali. moskovi. 1997 weli,
gv.
654). mesakuTres unda mieces SesaZlebloba, Searyios sakuTrebis warmoSobis samarTlebrivi safuZveli _
xelSekruleba, Tu is dadebulia sk 54-59 muxlebis moTxovnaTa darRveviT.
arara garigebebi samarTlebriv Sedegebs ar warmoSobs da, Sesabamisad,
realurad ar moxdeba amgvari nasyidobis dros sakuTrebis uflebis gadacema myidvelze; anu, aseT SemTxvevebSi, myidvelis keTilsindisiereba
damabrkolebeli garemoeba ar unda iyos titulovani mesakuTrisaTvis.
Tumca, am poziciis momxreebs aviwydebaT is, rom
kondiqciuri
valdebulebebis momwesrigebeli normebis mixedviT, usafuZvlod miRebuli ubrundeba garigebis mxares da ara mesakuTres, radganac usafuZvlo gamdidrebis restituciasTan dakavSirebul moTxovnas ara aqvs sanivTo xasiaTi,
igi mkacrad fardobiTia (piraduli), anu exeba mxolod baTili garigebis
mxareebs da ar qreba nivTis dakargvis (mesame piris mflobelobaSi gadasvlis) SemTxvevaSi, ar mihyveba nivTs, rogorc es sanivTo samarTlisaTvisaa
damaxasiaTebeli, aramed gardaiqmneba fuladi kompensaciis moTxovnad
(sk-is 979-e muxlis meore nawili).
ufro naklebia myidvelis arakeTilsindisierebis albaToba maSin, rodesac igi iZens sakuTrebas im pirisagan, romelic marTalia, mesakuTre ar
aris, magram moZrav nivTs flobs garkveuli samarTlebrivi urTierTobis,
magaliTad, mibarebis an Txovebis xelSekrulebis safuZvelze. am dros myidveli sk-is 158-e muxlis pirveli nawiliT varaudobs, rom gamyidvelia
nivTis mesakuTre da igi keTilsindisierebis safuZvelze xdeba mesakuTre.
Sesabamisad,
titulovan
mesakuTres aRar SeuZlia, Tavisi uflebis dasacavad mimarTos
vindikaciur
sarCels. keTilsindisieri SemZeni sakanonmdeblo fiqciis safuZvelze xdeba mesakuTre, rac imas niSnavs, rom misi
ufleba daculia, radganac igi iwyebs nivTis flobas xandazmulobiT sa-
MYTOPBOOK.ORG
12
valdebulebiTi samarTali
kuTrebis uflebis SesaZenad da am momentidan mas gaaCnia kanoniT gansazRvruli da daculi pozicia.
marTalia, `keTilsindisieri SemZenis~ samarTlebrivi mdgomareoba
sanivTo samarTlis normebiT wesrigdeba, magram igi ufro samoqalaqo brunvis
(valdebulebiTi samarTlis) produqtia, vidre sanivTo samarTlisa.
rac Seexeba, xelSekrulebis dadebas, aqac, brunvis TvalsazrisiT,
keTilsindisierebas (SeZenasTan kavSiris gareSe) iuridiuli mniSvneloba
aqvs; magaliTad, sk-is
346-e
muxlis Sesabamisad,
baTilia
xelSekrulebaTa standartuli piroba, miuxedavad xelSekrulebaSi misi CarTvisa, Tu
igi ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdegod sazianoa
xelSekrulebis meore mxarisaTvis.
aranakleb sainteresoa iseTi problema, rogoricaa xelSekrulebis Sesrulebis `SeuZlebloba, romelic saxezea misi dadebis momentSi an SemdgomSi iCens Tavs.
magaliTad, ori sameurneo sawarmos xelmZRvaneli debs xelSekrulebas
xorblis salewi kombainis ijaraze. mogvianebiT irkveva, rom ijaris sagani ekuTvnoda mesame pirs, romelmac vindikaciuri sarCeliT daibruna
nivTi. amis Semdeg moijare iTxovs
meijaresagan
Sesrulebas. magram Sesruleba xom obieqturad SeuZlebelia! samarTlebrivad, moijare kombainis mesakuTresTan araviTar kavSirSi araa da, Sesabamisad, mas ar SeuZlia
arc sanivTo da arc valdebulebiTi moTxovnis wayeneba mesakuTrisaTvis.
mocemul SemTxvevaSi, gamosavali SeiZleba iyos keTilsindisieri saqmiani
brunvis principis gamoyeneba da im mxaris gansazRvra, romelmac unda aiRos xelSekrulebis Sesrulebis SeuZleblobisTvis braleuli
pasuxismgeblobis riski.
`xelSekrulebis Sesrulebis dabrkolebis warmoqmnaSi is mxare iqneba pasuxismgebeli, romlis qmedebebSic (an im pirebis, vinc mas exmareba) ar arsebobs saqmiani brunvisaTvis damaxasiaTebeli gonivruli windaxedulobis
xarisxi.~ amgvarad udgeba aRniSnul sakiTxs germaniis samoqalaqo kodeqsi
(ix.
k.cvaigerti,
h.kotci,
`SedarebiTi
samarTalmcodneobis
Sesavali kerZo samarTlis sferoSi, tomi 2 `jisiai, gv.180).
amasTan dakavSirebiT, SeiZleba metad saintereso magaliTis moyvana
sasamarTlo praqtikidan: (ix. saqme #as-57-756-03 uzenaesi sasamarTlos
gadawyvetilebani samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeebze. #11
s.f.3134)
a-s
sakuTrebas warmoadgenda TbilisSi mdebare uZravi nivTi (miwa da sacxovrebeli saxli), romelic man notarialurad damowmebuli xelSekrulebiT
mihyida b-s
2000 wlis 18 marts da es ukanaskneli aRiricxa nivTis mesakuTred sajaro reestrSi imave wlis 25 marts. myidveli ver daeufla binas, radganac gairkva, rom 1999 TebervalSi a-s igive bina miuyidia kanoniT
dadgenili wesiT vinme g-saTvis, romelmac droulad ar moaxdina Tavisi
sanivTo uflebis registracia sajaro reestrSi. pirvelma myidvelma (g)
mflobelobis dros daangria Zveli sacxovrebeli saxli da aaSena axali.
b-m sarCeli aRZra sasamarTloSi g-s winaaRmdeg da, rogorc mesakuTrem,
MYTOPBOOK.ORG
13
MYTOPBOOK.ORG
14
valdebulebiTi samarTali
monawileebi erTdroulad kreditorebic da movaleebic arian. magaliTad, nasyidobis xelSekrulebiT, gamyidveli movalea, gadasces myidvels sakuTrebis ufleba qonebaze masTan
MYTOPBOOK.ORG
15
dakavSirebuli sabuTebiT da miawodos saqoneli (477 nawili pirveli); imavdroulad, mas ufleba aqvs, mosTxovos myidvels fasis gadaxda da nayidi
qonebis miReba (477-e muxlis meore nawili); Tavis mxriv, myidvels ufleba
aqvs, mosTxovos gamyidvels xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli qonebis
gadacema masTan dakavSirebul sabuTebTan erTad, magram, amave dros, igi
valdebulia, uzrunvelyos nayidi qonebis miReba da misi Rirebulebis (fasis) gadaxda.
an kidev, aviRoT iseTi xelSekrulebebis konstruqciebi, rodesac am
xelSekrulebebiT gaTvaliswinebuli sikeTe, sargebeli, Sesruleba sxva
pirs xmardeba, mxedvelobaSi gvaqvs mesame piris sasargeblod dadebuli
xelSekrulebebi
(sk-is
349-351-e
muxlebi). am tipis urTierTobebSi samarTlebrivi Sedegi dgeba im pirisaTvis, romelic urTierTobis monawile
araa ( mesame piri). Tu es is mesame piria, romelsac, xelSekrulebidan
gamomdinare, damoukidebeli moTxovnis ufleba aqvs miniWebuli, maSin is
ikavebs kreditoris adgils, e.i. masac aqvs ufleba, moiTxovos movalisagan
Sesruleba.
magaliTad, sk-is 836-e muxlis Tanaxmad, damzRvevs SeuZlia mzRvevelTan
dados dazRvevis xelSekruleba Tavisi saxeliT sxva piris sasargeblod.
sxva piris sasargeblod dazRvevisas is uflebebi, romlebic warmoiSoba am
xelSekrulebidan, ekuTvnis am pirs. mas SeuZlia, isargeblos Tavisi uflebebiT damzRvevTan SeTanxmebis gareSe da Tavisi uflebebis ganxorcieleba
moiTxovos sasamarTlos meSveobiT mxolod maSin, Tu sadazRvevo mowmoba
mis xelTaa (sk-is muxli 837).
samoqalaqo kodeqsi awesrigebs iseT urTierTobebsac, romelSic mesame
pirebi monawileoben da, erTi SexedviT, TiTqos saxezea maT sasargeblod
dadebuli xelSekruleba, magram sinamdvileSi es ase araa; magaliTad, sagarantio xelSekrulebiT,
garanti
kisrulobs movalis (mesame piris) valdebulebis Sesrulebas, Tuki es ukanaskneli droulad ar Seasrulebs kreditoris winaSe nakisr valdebulebas (sk-is muxli 879). aseT SemTxvevaSi,
movales (mesame pirs) ar SeuZlia garantisagan moiTxovos Sesruleba. amis
ufleba aqvs kreditors (beneficiars) garantis mimarT. igive SeiZleba
iTqvas moTxovnis daTmobis Sesaxebac (sk-is muxli 199). marTalia, am dros
kreditori Tavisi moTxovnis gamoyenebis uflebas gadascems mesame pirs,
magram mesame piri ara Tavidanve (moTxovnis warmoSobisTanave), aramed mxolod SemdgomSi daikavebs kreditoris adgils.
valdebulebis warmoSoba
xelSekruleba _ valdebulebis warmoSobis yvelaze gavrcelebuli safuZvelia, romelic, upirveles yovlisa, samoqalaqo urTierTobis monawileTa
nebis Tavisufali gamovlenis Sedegia, mxareTa avtonomiurobis principis
gamoxatulebaa, romlis ZaliTac mxareebi kisruloben valdebulebas, Seasrulon an ar Seasrulon esa Tu is moqmedeba. misi arsi mdgomareobs imaSi,
rom yoveli piri Tavisufalia, visTanac unda, imasTan Sevides gacvliT
urTierTobebSi da gansazRvros am urTierTobis Sinaarsi. amasTan, mxare-
MYTOPBOOK.ORG
16
valdebulebiTi samarTali
969-975
muxlebi);
17
daekisra fuladi valdebulebis SeusruleblobisaTvis ZiriTadi davalianebis saxiT 140000 laris, xolo pirgasamtexlos saxiT _ 122000 laris
gadaxda. movalem valdebuleba mainc ar Seasrula jerovnad da gadaacila
Sesrulebis vadas. kreditorma moiTxova kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis SeusruleblobiT miyenebuli zianis anazRaureba.
sakasacio instancia daeTanxma mosarCeles imaSi, rom mas ufleba hqonda,
moeTxova vadis gadacilebis gamo zianis anazRaureba, Tumca, moTxovna
CaTvala dausabuTeblad da miuTiTa Semdegi:
`sakasacio
sasamarTlo
kasatoris yuradRebas miaqcevs amave kodeqsis 412-e muxlze da miuTiTebs,
rom anazRaurebas eqvemdebareba mxolod is ziani, romelic movalisaTvis
winaswar iyo savaraudo da warmoadgens zianis gamomwvevi moqmedebis uSualo Sedegs. kasators
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos administraciuli da sxva kategoriis saqmeTa palatis 2005 wlis 11 Tebervlis
gadawyvetileba # bs-929-788-k).
vfiqrobT, am davis mosawesrigeblad sasamarTlos unda gamoeyenebina
403-e
muxlis pirveli nawili, romlis mixedviTac, movale yvela saxis fuladi Tanxis gadaxdis vadagadacilebisaTvis agebs pasuxs. kanoniT gansazRvruli procenti am SemTxvevaSi warmoadgens im minimalur zians,
romelic mtkicebas ar saWiroebs. ZiriTadi Tanxis _ 140000 laris vadaSi
daubrunebloba
aniWebda kreditors uflebas, moeTxova vadis gadacilebiT gamowveuli zianis anazRaureba miuxedavad imisa, rom mas iZulebiT
aRsruleba ar mouTxovia. kanonier ZalaSi Sesulma gadawyvetilebam gansazRvra mxareTa ufleba-movaleobani, saxeldobr, movalis valdebuleba
_ gadaexada vali. movale ar unda dalodeboda kreditoris moqmedebas
(iZulebiTi aRsrulebis moTxovnas), radganac es mis uflebas, da ara valdebulebas, warmoadgens!
movale mxolod maSin gaTavisufldeboda pasuxismgeblobisagan, Tu kreditori ar miiRebda mis mier SeTavazebul Sesrulebas an ar Seasrulebda
misi mxridan savaldebulo raime saxis moqmedebas (sk-is 390-e muxli).
valdebulebis struqtura
valdebulebis struqtura Tavis gamoxatulebas poulobs sk-is
316-e
muxlis pirvel nawilSi da SeiZleba iyos rogorc martivi _ rodesac erT movales upirispirdeba erTi kreditori, ise rTuli _ rodesac erT-erT an
orive mxares SeiZleba monawileobdes ramdenime piri. saxeldobr:
ori an meti movale da erTi kreditori _ am konstruqciasTan gvaqvs
saqme, rodesac dazaralebulisaTvis zianis miyenebaSi monawileobs erTdroulad ramdenime piri (sk-is 463-e, 998-e, 701-e, 703-e muxlebi da a.S.).
ori an meti kreditori da erTi movale _ aseT SemTxvevasTan gvaqvs saqme,
rodesac, magaliTad, ramdenime banki an sxva sakredito dawesebuleba
MYTOPBOOK.ORG
18
valdebulebiTi samarTali
iRebs Tavis Tavze garantias movalis mier aRebuli kreditis droul dabrunebaze (sk-is 455-e, 879-e muxlebi).
or an met movales upirispirdeba aseve ori an meti kreditori _ magaliTad, erToblivi saqmianobis monawileebi deben nardobis xelSekrulebas
mSeneblobis warmoebaze or an met samSeneblo firmebTan.
solidaruli valdebuleba warmoadgens gamonakliss zogadi wesidan da
albaT aman ganapiroba is garemoeba, rom kanonmdeblis mier mocemuli valdebulebis cneba ar Seicavs valdebulebebSi pirTa simravlis SesaZleblobas. Tumca, praqtikaSi am saxis valdebulebebi xSiria. maT dasaxasiaTeblad ramdenime Taviseburebas SeiZleba xazi gaesvas:
TeoriaSi cnobilia pirTa simravle valdebulebebSi pasiuri da aqtiuri valdebulebebis saxiT. aqtiuri solidaruli valdebulebis
dros saxezea kreditorTa simravle da TiToeul maTgans SeuZlia,
movales mosTxovos Sesruleba (sk-is 455-e muxli).
pasiuri solidaruli valdebulebis dros kreditori erTia da mas SeuZlia, nebismier movales mosTxovos Sesruleba.
valdebulebebSi pirTa simravles adgili aqvs ara marto sk-is 455-e da
463-e muxlebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi, aramed maSinac, rodesac
saxezea wilobrivi an subsidiuri valdebulebebi.
wilobrivi valdebulebebi warmoiSoba:
a) Tu erT-erTi solidaruli kreditori movalisagan iRebs valdebulebis
mTlian Sesrulebas, maSin mas danarCeni kreditorebis mimarT warmoeSoba
valdebuleba, gadauxados danarCen solidarul kreditorebs maTi kuTvnili wili. solidarul kreditorebs erTmaneTTan urTierTobaSi aqvT Tanabari wili, Tu maT Soris sxva ram ar aris dadgenili (sk-is 462-e muxli).
b) Tu solidarul kreditors hyavs ramdenime memkvidre, maSin TiToeul
memkvidreze gadadis valze uflebis mxolod is nawili, romelic mis samkvidro wils Seesabameba (sk-is 461-e muxli). am normis konkretizacias warmoadgens 1484-e muxlis pirveli nawili, romlis mixedviTac, memkvidreebi
valdebulni arian, mTlianad daakmayofilon mamkvidreblis kreditorTa
interesebi, magram miRebuli aqtivis farglebSi TiToeulis wilis proporciulad.
g) movales, romelmac solidaruli valdebuleba Seasrula, aqvs ukumoTxovnis ufleba danarCen movaleTa mimarT wilTa Tanabrobis kvalobaze,
MYTOPBOOK.ORG
19
wilobrivi
valdebulebis dros TiToeuli movale moqmedebs TavisTvis. SeiZleba TiToeuli maTganis valdebuleba damoukidebel valdebulebad iqnes ganxiluli.
subsidiuri valdebulebebis warmoSobis sakvanZo momentebi:
a)
am saxis valdebulebis warmoSobis safuZvelia xelSekruleba an kanoni. amis magaliTad SeiZleba moviyvanoT sk-is 994-e muxlis mesame nawili,
romlis mixedviTac, aT welze meti asakis, magram arasrulwlovani piri pasuxs agebs im zianisaTvis, romelic man sxvas miayena; magram Tu misi qoneba ar iqneba sakmarisi zianis asanazRaureblad, maSin kreditors SeuZlia
damatebiTi pasuxismgebloba daakisros mis kanonier warmomadgenels.
b)
movale asrulebs valdebulebas mxolod im nawilSi, romelic ar Seasrula ZiriTadma movalem.
g) kreditori, pirvel rigSi, moTxovnas ZiriTad movales uyenebs da es
misi movaleobaa da ara ufleba! mxolod movalis saxsrebis arasakmarisoba
aniWebs mas uflebas, valdebulebis darCenili nawilis Sesruleba moiTxovos
subsidiuri
movalisagan. magaliTad, Tu Tavdebi kisrulobs pasuxismgeblobas subsidiurad, maSin mas daekisreba valis im nawilis gadaxda,
romelic ver gadaixada ZiriTadma movalem (sk-is 895-e muxli).
d)
pirebi, romlebic
subsidiuri
pasuxismgeblobis matarebelni arian, imave wesiT ageben pasuxs, rogorc ZiriTadi movaleebi.
amitomac, maT SeuZliaT, kreditors wauyenon ZiriTadi movalis
Sesageblebi (xandazmulobaze, bralis ar arsebobaze da a.S. mag. 899-e muxli).
kreditori ar aris damokidebuli movalis keTil nebaze, rac imas niSnavs,
rom Tu movale nebayoflobiT ar Seasrulebs nakisr valdebulebas, mas
316(1)-iT
miniWebuli aqvs ufleba, movales mosTxovos Sesruleba sasamarTlos meSveobiT, Tumca, es yovelTvis ar gulisxmobs wayenebuli moTxovnis
dakmayofilebis SesaZleblobas. aucilebelia, moTxovna iuridiulad vargisi, anu namdvili iyos.
aranamdvilia moTxovna, Tu gasulia vada, romlis ganmavlobaSic kreditors SeuZlia movalisagan raime moqmedebis Sesrulebis an moqmedebisagan
Tavis Sekavebis moTxovnis wardgena.
xandazmulobis momwesrigebeli normebi zogjer mkafiod ar aregulireben calkeuli samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare xandazmulobis sakiTxebs.
magaliTad, samoqalaqo kodeqsis
145-e
muxli mTavari moTxovnis xandazmulobis vadis gasvlasTan erTad gasulad miiCnevs am vadas damatebiTi moTxovnebisTvisac (pirgasamtexlo, Tavdeboba, movalis garantia da a.S.).
MYTOPBOOK.ORG
20
valdebulebiTi samarTali
153-e
muxlis pirveli nawili) gamomdinare moTxovnebis beds ZiriTadi moTxovnis xandazmulobis SemTxvevaSi, amaze pasuxs samoqalaqo kodeqsi ar iZleva.
sk-is 143-e muxlis moSvelieba am SemTxvevaSi ar SeiZleba, radganac igi
awesrigebs mxolod nivTis mflobelobis xandazmulobas.
mecnierTa nawili miiCnevs, rom `moTxovnis xandazmuloba ar iwvevs
sanivTo uzrunvelyofis saSualebebis xandazmulobas. `marTalia, moTxovnis
xandazmulobiT kreditori movalisagan Sesrulebis moTxovnis uflebas
kargavs, magram mas SeuZlia, valdebulebis uzrunvelsayofad dagiravebuli nivTis realizacia moiTxovos da am gziT daikmayofilos moTxovna~
(ix. ss kodeqsis komentarebi, wigni mesame, Tbilisi, 2001 weli, gv.40).
arsebobs am mosazrebis sawinaaRmdego mosazrebac, romelic Cveni azriT, ufro mkafiod esadageba kanonmdeblis nebas, ar gaavrcelos sanivTo
uflebaze sk-is 129-e muxlis pirveli nawilis meore winadadeba, romlis
mixedviTac, uZrav nivTebze saxelSekrulebo moTxovnaTa xandazmulobis
vada Seadgens eqvs wels.
`ipoTekis dadgenis winapirobas ara mxolod sajaro reestrSi registracia, aramed, sk-is
289-e
muxlis pirveli nawilis meore da mesame winadadebebis Tanaxmad, mxareTa Sesabamisi saxelSekrulebo SeTanxmebis arseboba
warmoadgens.
amdenad, am debulebam SesaZloa migviyvanos xandazmulobis eqvswlian
128-e
muxlis mesame nawilis Tanaxmad, vrceldeba xandazmulobis saerTo, 10 wliani
vada. es vada ki jer ar gasula.
sk-is 291-e muxlidan gamomdinareobs, rom mesakuTres, romelic ar aris
ipoTekaris
piradi movale, SeuZlia mas daupirispiros yvela is
Sesagebeli, romelic valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobas emyareba da
romlis wardgenis uflebac pirad movales aqvs. amgvar Sesageblebs aseve
miekuTvneba Sesagebeli moTxovnis xandazmulobis gamo.
Tu mesame pirs, romelic ipoTekis safuZvelze sakuTari qonebiT agebs pasuxs sxvisi valebis gamo, SeuZlia waradginos valdebulebiTi garigebidan
gamomdinare piradi
Sesagebeli
ipoTekis
sanivTo
uflebis mimarT, bunebrivia, rom igive ufleba im mesakuTresac eniWeba, romelic Tavad aris
movale. es debuleba,
me-5
muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, gamoyenebuli unda iqnes analogiiT.
MYTOPBOOK.ORG
21
lars _
gascems mesame pirze. mogvianebiT dgindeba, rom a-s mxridan Tavdeboba xelmowerilia arauflebamosili piris
mier da igi namdvili ar aris. miuxedavad amisa, banks SeuZlia, Sesrulebis
moTxovna wauyenos danarCen or TanaTavdebs (b da g).
erT-erTi solidaruli movalisadmi wayenebuli moTxovnis xandazmulobis vadis SeCerebas an Sewyvetas ara aqvs Zala sxva movaleTa mimarT, rac
imas niSnavs, rom xandazmulobis vadis gamoTvla cal-calke unda moxdes
TiToeuli solidaruli movalis mimarT.
aviRoT igive magaliTi: firmebi: a, b da g arian
Tanamovaleebi
da mopasuxeebi, xolo mosarCeles warmoadgens banki d. sasamarTlo ganxilvis dros
samive mopasuxem waradgina Sesagebeli xandazmulobaze. dadginda, rom ori
Tavdebis mimarT moTxovna marTlac xandazmuli iyo, magram mesame Tavdebis mimarT banks adre hqonda sarCeli wardgenili, rac imas niSnavs, rom
sk-is
138-e
22
valdebulebiTi samarTali
dgindeba mxareTa SeTanxmebiT. ganasxvaveben valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis qonebriv da pirovnul saSualebebs.
qonebrivi uzrunvelyofis saSualebebia: giravnoba/ipoTeka/
254,286-e muxlebi), pirgasamtexlo da be (sk-is 417-423-e muxlebi).
(sk-is
424-426-e
muxlebi), Tavdeboba (sk-is
891-905-e
muxlebi) da sabanko garantia (sk-is 879-890-e muxlebi).
zogjer valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis saSualebas kanoni
gansazRvravs, maT Soris:
valdebulebis uzrunvelyofis
sanivTo-samarTlebrivi
saSu
alebebiT:
qiravnobis urTierTobebidan gamomdinare, moTxovnebis uzrunvelsayofad, miwis nakveTis, saxlis an binis gamqiravebels aqvs giravnobis ufleba damqiraveblis mier iq Setanil nivTebze (sk-is
568-e). igive reJimi gamoiyeneba saijaro urTierTobebSic (sk-is
586-e da 596-e muxlebi).
menardes, Tavisi moTxovnebis uzrunvelsayofad, SeuZlia gamoiyenos giravnobis ufleba mis mier damzadebul an SekeTebul moZrav nivTze, Tu es nivTi, damzadebis an SekeTebis mizniT, menardis
mflobelobaSia (634).
MYTOPBOOK.ORG
23
miuTiTebs, rom nivTebi kanonierad imyofeba mis (bankis) mflobelobaSi, radganac nivTebis daqiravebuli farTobidan mocilebasTan erTad b-s giravnobis uflebam Zala dakarga.
bankis aseT pozicias mxolod maSin eqneboda samarTlebrivi safuZveli,
Tu nivTebis mocileba ganxorcieldeboda Cveulebrivi cxovrebiseuli
urTierTobebis Sesabamisad. bankidan kreditis aReba ar SeiZleba aseTad
CaiTvalos, rac imas niSnavs, rom b-s giravnobis ufleba upiratesia bankis
giravnobis uflebasTan mimarTebiT da bankma nivTebi unda daabrunos.
giravnobis uflebis realizacia kreditorma unda moaxdinos im wesiTa da
saSualebebiT, rogorc amas iTvaliswinebs samoqalaqo kodeqsis normebi.
kerZod:
a)
giravnobis sagnis realizaciis ufleba mogiravnes
valdebulia, realizaciamde ori kviriT adre giravnobis sagnis realizaciis Taobaze werilobiT gaafrTxilos damgiravebeli da sxva
mogiravneebi. werilobiTi gafrTxilebis valdebuleba ar iarsebebs, Tu:
giravnobis sagani malfuWebadia, anda arsebobs giravnobis sagnis sabazro
an sabirJo fasis dacemis realuri safrTxe ( muxli 282-e, pirveli da mesame
nawilebi);
g)
Tu mogiravne
uSualod TviTon axdens giravnobis sagnis realizacias, maSin igi valdebulia, giravnobis sagani gaasxvisos samarTlian da gonivrul
fasSi Tavisi, damgiraveblisa da sxva mogiravneebis
24
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
25
im pirs, romelsac valdebuleba akisria ormxrivi xelSekrulebidan gamomdinare, SeuZlia uari Tqvas valdebulebis Sesrulebaze
sapasuxo moqmedebis ganxorcielebamde, garda im SemTxvevebisa, roca igi valdebuli iyo, Tavisi valdebuleba winaswar Seesrulebina (sk-is 369-e da 406-e muxlebi).
gamyidvelis ufleba aqvs, daakavos nivTi. Tu myidveli droulad
ar miiRebs nivTs an Tavis droze ar gadaixdis mis fass, gamyidveli
valdebulia, Seinaxos nivTi; gamyidvels ufleba aqvs, daitovos nivTi an daakavos gzaSi manam, vidre myidveli ar aunazRaurebs Sesabamis
xarjebs (sk-is muxli 500).
samomxmareblo kreditis mimRebis ufleba _ uari Tqvas Sesrulebaze (samomxmareblo kreditis dros kreditis mimRebs SeuZlia, uari
Tqvas kreditis dabrunebaze, Tu, am kreditTan dakavSirebuli sasy
idliani
xelSekrulebidan gamomdinare,
Sesagebeli
gamyidvelis mimarT mas mianiWebda Tavisi valdebulebis Sesrulebaze uaris Tqmis
uflebas. muxli 370, nawili pirveli).
Semnaxvelis ufleba _ uari Tqvas nivTis dabrunebaze (kuTvnili
sazRauris miRebamde da SenaxvisaTvis gaweuli xarjebis anazRaurebamde Semnaxvels SeuZlia, uari Tqvas mibarebuli nivTis dabrunebaze. muxli 776). analogiuri uflebiT sargeblobs
sasawyobo
Semnaxvelic.
miTiTebuli uzrunvelyofis saSualebebi gansxvavdeba erTmaneTisagan
movaleze zemoqmedebis xarisxiTa da mTavari miznis _ aiZulon movale,
Seasrulos valdebuleba _ miRwevis meTodebiT.
rogorc wesi, valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis saSualebebi
kreditoris interesebSi dgindeba. rasakvirvelia, uzrunvelyofis yvela
saSualeba ar warmoadgens sanqcias
samoqalaqo-samarTlebrivi
pasuxismgeblobis TvalsazrisiT, magram isini pirdapir an iribad uqmnian gamousworebel movales sirTuleebs.
valdebulebis qonebrivi uzrunvelyofis saSualebas _ bes _ kanonmdebeli miiCnevs (sk-is
421-e
muxli) fulad Tanxad, romelsac xelSekrulebis erTi mxare aZlevs meore mxares da amiT dasturdeba xelSekrulebis
dadebis faqti. am ganmartebidan gamomdinare, be ara marto uzrunvelyofs momavali valdebulebis Sesrulebas, aramed igi imavdroulad adasturebs xelSekrulebis dadebasac, rac imas niSnavs, rom movalis mier
xelSekrulebis pirobebis darRvevis SemTxvevaSi, kreditors SeuZlia,
moiTxovos Sesruleba im xelSekrulebidan gamomdinare, romlis dadebasac adasturebs be!
be gansxvavdeba sxva uzrunvelyofis saSualebebisagan (pirgasamtexlo,
movalis garantia, sabanko garantia, ipoTeka, Tavdeboba) imiTac, rom igi
SeiZleba zepiradac daidos. Tumca, sasamarTlo praqtika bes xelSekrulebas miiCnevs winare xelSekrulebad _ momavali xelSekrulebis dadebis
valdebulebis warmomSob SeTanxmebad _ da, Sesabamisad, masze avrcelebs
sk-is
327-e
26
valdebulebiTi samarTali
dolaris dabruneba.
saapelacio sasamarTlom gadacemuli Tanxa CaTvala momavali
xelSekrulebis Sesrulebis angariSSi avansis saxiT gadaxdilad, radganac mxareTa Soris bes Sesaxeb SeTanxmeba ar akmayofilebda sk-is 327-e
muxlis mesame nawilis da 323-e muxlis moTxovnebs. sakasacio sasamarTlo
daeTanxma saapelacio sasamarTlos daskvnas bes Sesaxeb SeTanxmebis ba
TilobasTan dakavSirebiT, magram moTxovnis materialur-samarTlebriv
safuZvlad miuTiTa garigebis baTilobidan gamomdinare normebze (976-e
muxlis pirveli nawilis `a~ qvepunqtze da 979-e muxlis pirvel nawilze) da
ara sk-is 361-e muxlis meore nawilze, romelic gamoiyeneba movalis mier
keTilsindisierebis zogadi principis darRvevisas (ix. saqme #3k/865 24
ianvari 2001 weli).
bes funqcia (praqtikuli arsi) mdgomareobs SemdegSi:
mas gaaCnia mtkicebiTi funqcia _ igi adasturebs xelSekrulebis
dadebis faqts.
uzrunvelmyofi funqcia _ be CaiTvleba ZiriTadi valdebulebiT
gaTvaliswinebuli gadasaxdelis angariSSi da amiT garantirebuls
xdis mxolod im valdebulebas, romelic am xelSekrulebiTaa gaTvaliswinebuli.
sagadasamxdelo funqcia (igi gaicema mxolod Sesrulebis angariSSi,
Tu SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli).
sakompensacio funqcia _ xelSekrulebis is mxare, romelic pasuxs
agebs misi SeusruleblobisaTvis, valdebulia, meore mxares aunazRauros amiT gamowveuli ziani, romlis drosac be CaiTvleba zianis
anazRaurebis angariSSi.
MYTOPBOOK.ORG
27
MYTOPBOOK.ORG
28
valdebulebiTi samarTali
pirgasamtexlos
daniSnuleba zianis anazRaurebaa da igi damokidebulia ZiriTadi valdebulebis arsebobaze (valdebulebis uzrunvelyofis damatebiTi saSualebaa).
pirgasamtexlos
forma werilobiTia. formas
materialur-samarTlebrivi daniSnuleba aqvs, rac niSnavs imas, rom formis daucveloba
pirgasamtexloze mxareTa SeTanxmebis ucilod baTilobas iwvevs.
maSinac ki, rodesac ZiriTadi valdebuleba ar moiTxovs werilobiT
formas, pirgasamtexlo aucileblad werilobiT unda gaformdes.
Tu ZiriTadi valdebuleba rTul sanotaro formas moiTxovs,
pirgasamtexloze
kanonis es moTxovna ar gavrceldeba, magram Tu ZiriTadi valdebuleba gabaTildeba, es avtomaturad gamoiwvevs
pirgasamtexloze SeTanxmebis baTilobasac.
kreditori Tavisufldeba zianis arsebobisa da moculobis mtkicebis movaleobisagan. pirgasamtexlos dasakisreblad sakmarisia
xelSekrulebis darRvevis faqtis arseboba. amasTan, sasamarTlos
SeuZlia, saqmis garemoebaTa gaTvaliswinebiT, Seamciros Seusabamod
maRali pirgasamtexlo. am gziT sasamarTlo axdens samarTlianobis
principidan gamomdinare mxareTa urTierTvaldebulebebis balansirebas.
pirgasamtexlo, misi warmoSobis safuZvlis mixedviT, ori saxisaa:
kanonismieri da saxelSekrulebo. misi daricxva warmoebs jarimisa
da sauravis saxiT.
pirgasamtexlo
zianisagan sruliad damoukidebelia, rac imas niSnavs, rom igi maSinac unda anazRaurdes, rodesac damdgari ziani naklebia an saerTod ar damdgara.
zianTan dakavSirebiT, TeoriaSi ganasxvaveben: sagamonakliso,
MYTOPBOOK.ORG
29
sagamonakliso
pirgasamtexlos
pirgasamtexlo,
samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebuli ar aris, radganac igi ukiduresad amZimebs movalis mdgomareobas da, rogorc wesi, kreditors
gaumarTleblad privilegirebul mdgomareobaSi ayenebs.
CaTvliTi pirgasamtexlo _ dadgenili pirgasamtexlos gadaxdasTan
erTad movales SeiZleba zianic moeTxovos, oRond pirgasamtexlo
CaiTvleba asanazRaurebeli zianis odenobaSi.
zogadi wesis mixedviT, kreditors ar SeuZlia, erTdroulad moiTxovos valdebulebis Sesruleba da pirgasamtexlos gadaxdevinebac.
mas SeuZlia airCios an Sesruleba an
pirgasamtexlo.
magram Tu pir
gasamtexlo
gaTvaliswinebulia im SemTxvevebisaTvis, roca valdebuleba ar sruldeba droSi, maSin aseTi moTxovna dasaSvebia. sasamarTlo praqtika, am TvalsazrisiT, Tanmimdevrulia.
magaliTad, erT-erT gadawyvetilebaSi saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom aRniSna: `...xelSekrulebis arajerovnad Sesrulebisas, kerZod, vadis
gadacilebisaTvis, kreditors ufleba aqvs, moiTxovos rogorc valdebulebis Sesruleba, ise pirgasamtexlos gadaxdevineba.
pirgasamtexlo Sesrulebis aRmatebuli moTxovnaa, igi damoukidebelia
zianis anazRaurebisagan.
Tu kreditors
pirgasamtexlosTan
erTad dayenebuli aqvs zianis anazRaurebis moTxovnac, ar SeiZleba orive moTxovna dakmayofildes, vinaidan
pirgasamtexlo
TavisTavad TviTon warmoadgens zianis anazRaurebis minimalur Tanxas. am SemTxvevaSi, kreditors TviTon SeuZlia gamoiyenos upiratesi interesis ufleba, anu airCios moTxovna zianis anazRaurebis Tu
pirgasamtexlos Sesaxeb. dauSvebelia erTdroulad pirgasamtexlosa da
mTliani zianis anazRaurebis dakisreba, vinaidan es iqneba sajarimo sanqcia, romelic ukiduresad daamZimebda movalis mdgomareobas da gamoiwvevda kreditoris usafuZvlo gamdidrebas.
analogiuri SeiZleba iTqvas valdebulebis Sesrulebis vadis gadacilebis
gamo procentis gadaxdasTan dakavSirebiT.
sk-is 403-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, movale, romelic fuladi
Tanxis gadaxdis vadas gadaacilebs, valdebulia, gadacilebuli droisaTvis gadaixados kanoniT gansazRvruli procenti, Tuki kreditors, sxva
safuZvlidan gamomdinare, ufro metis moTxovna ar SeuZlia.
sakasacio
sasamarTlo ganmartavs, rom vadis gadacilebisaTvis dawesebuli procenti valdebulebis drouli Sesrulebis prevenciuli funqciis matarebelia, anu moTxovnis uzrunvelyofis erT-erTi saSualebaa.
MYTOPBOOK.ORG
30
valdebulebiTi samarTali
an mis nacvlad gadaxdis vadis gadacilebis gamo kanoniT gansazRvruli procentis anazRaureba.
mocemul SemTxvevaSi, movales xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pir
gasamtexlos saxiT gadasaxdeli aqvs 376856 lari, rac sk-is 420-e muxlis
Sesabamisad, rogorc Seusabamod maRali pirgasamtexlo,
saolqo sasamarTlom sworad gaanaxevra. valdebulebis Sesrulebis vadis gadacilebis gamo kanoniT gaTvaliswinebulma procentma ki Seadgina 490 909 lari.
aseT SemTxvevaSi, valdebulebis Sesrulebis vadis gadacilebis gamo
kanoniT gaTvaliswinebulma procentma Seadgina ufro meti Tanxa, vidre
xelSekrulebiT gaTvaliswinebulma pirgasamtexlom.
aqedan gamomdinare, movales valdebulebis darRvevisaTvis unda daekisros im Tanxis gadaxda, romelic ufro metia
(ix.
saqme #3k-422-03.
muxlis pirveli nawili iTvaliswinebs pasuxismgeblobis specialur zomas. am normas universaluri xasiaTi aqvs da SemoRebulia im
mizniT, rom daicvas samoqalaqo brunvis monawileebis uflebebi da kanonieri interesebi arakeTilsindisieri movaleebis ukanono da zogjer TaRliTuri qmedebebisagan. Tavisi bunebiT, pasuxismgeblobis es zoma ar SeiZleba gaigivebul iqnes pirgasamtexlosTan da zogadad zianTan. fulad
valze kanonismieri
MYTOPBOOK.ORG
31
kanonismieri procentis odenoba ganisazRvreba kanoniT, magaliTad, sabanko kreditis dros davalianebis Tanxas unda daericxos
bankTaSorisi sakredito auqcionis Sesabamisi periodisaTvis fiqsirebuli saprocento (an sadiskonto) ganakveTis 3%-is gadidebuli Tanxa (sk-is 869-e muxlis pirveli nawili).
kanoniT gansazRvruli procenti movales SeiZleba gadasaxdelad
daekisros gadawyvetilebis aRsrulebamdec mxolod maSin, rodesac fuli gadaxdis saSualebaa da ara xelSekrulebis sagani, anu
rodesac adgili aqvs sxvisi fuliT ukanono sargeblobas maSin,
rodesac pirgasamtexlo SeiZleba gaTvaliswinebuli iqnes nebismieri saxis valdebulebis Seusruleblobis an arajerovani SesrulebisaTvis.
praqtikaSi araerTgvarovani midgomaa ZiriTadi davalianebisa da sesxiT
sargeblobis procentis gadaxdis rigiTobasTan dakavSirebiT. erT-erT
saqmeze saapelacio sasamarTlom arasworad ganmarta sk-is 387-e muxli
da daadgina, rom erTsa da imave valdebulebTan dakavSirebuli moTxovnebidan gamomdinare, jer ifareba ZiriTadi davalianeba da Semdeg sesxiT sargeblobis procenti. amaze uzenaesma sasamarTlom miuTiTa Semdegi: `387-e muxli gansazRvravs sxvadasxva valdebulebidan gamomdinare
erTmaneTis msgavs ramdenime Sesrulebis Tanmimdevrobas. 387-e muxli ar
adgens erTi valdebulebidan gamomdinare Sesrulebis gaangariSebis da
dadgenis princips. Tu movales kreditorisaTvis unda gadaexada 100 lari
sesxis vali da 200 lari binis qira, movalis es ori Sesruleba erTmaneTis
msgavsi Sesrulebaa da 387-e muxlis safuZvelze unda gadawydes maTi Sesrulebis Tanmimdevroba.
samoqalaqo kodeqsis miTiTebuli norma adgens sxvadasxva safuZvlidan (xelSekrulebidan) gamomdinare fuladi valdebulebis Sesrulebis
rigiTobas da ara erTi samarTlebrivi urTierTobidan warmoSobili fuladi valdebulebis odenobis dadgenisa da gaangariSebis wess. mocemuli
muxli aregulirebs im SemTxvevas, roca sxvadasxva valdebulebidan gamomdinare moTxovnaTa Sesrulebis vada erTdroulad dadga... mopasuxes unda
daekisros Tanxa principiT: jer ifareba saprocento ganakveTi, romelic
mxareTa mier SeTanxmebuli da aRiarebulia, Semdeg ki ifareba ZiriTadi
vali~ (ix. saqme #3k/321-02 13 marti 2002 weli. saq. uzenaesi sasamarTlos
gadawyvetilebani samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeebze. #5
s.f.834).
kreditoris mxridan valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis saWiro
(optimaluri) saSualebis arCeva metad problemuri SeiZleba iyos. igi
garkveulwilad damokidebulia ara marto movalis, aramed mesame pirebis
qcevazec (Tavdebi, banki).
magaliTad, Tavdebs kanoniT miniWebuli aqvs ufleba, uari Tqvas kreditoris dakmayofilebaze (Tu moTxovna ar gamomdinareobs movalis mier
Sesrulebis vadis gadacilebidan an misi gadaxdisuunarobidan), vidre es
ukanaskneli ar Seecdeba ZiriTadi movalis mimarT iZulebiT aRsrule-
MYTOPBOOK.ORG
32
valdebulebiTi samarTali
bas (sk-is 894-e muxli), an kidev mas SeuZlia wamoayenos ZiriTadi movalis
kuTvnili Sesageblebi (sk-is muxli 899).
Tavdebobisa da sabanko garantiis Sedarebis sqema ase gamoiyureba:
Tavdeboba (sk-is 891-905)
1.
Tavdebi.
1.
garanti.
2.
movale.
2.
principali.
3.
kreditori.
3.
beneficiari.
4.
4.
5.
5.
xelSekruleba ideba
principalsa da garants Soris.
6.
valdebulebis sagani
nebismieri qonebaa.
6.
7.
7.
8.
Tavdeboba valdebulebas
damatebiT uzrunvelyofs.
8.
9.
Tavdeboba gaicema
valdebulebis Sesrulebis
vadiT.
9.
MYTOPBOOK.ORG
33
MYTOPBOOK.ORG
34
valdebulebiTi samarTali
35
879-e
da
884-e
muxlebis moTxovnaTa dacviT; misi moqmedebis vadad ganisazRvra ra garantiaSi miTiTebuli Tanxis srulad gadaxda, rac
saqmis masalebiT ar iqna dadasturebuli, samoqalaqo kodeqsis
889-e
muxlis pirveli nawilis `b~ punqtiT garantiis moqmedebis vada Sewyvetilad
ar unda mieCnia saapelacio sasamarTlos; Sesabamisad, sk-is 888-e muxlis
moTxovniT, garanti valdebulia Sesrulebaze beneficiaris mimarT im
Tanxis gadaxdiT, razec gasca garantia.
sakasacio palatam aseve miiCnia, rom saqmis masalebiT ar iyo dadgenili
is garemoeba, riTac garants
sk-is
887-e
muxlis ZaliT
beneficiaris
moTxovnis dakmayofilebaze uaris Tqma SeeZlo (ix. saqme #3k-62-01, 17 ianvari
2001 weli, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos biuleteni).
aRniSnuli Taviseburebis gamo sabanko garantia valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis damoukidebel saxed unda iqnes miCneuli.
sk-is
879-e
muxls rTuli samarTlebrivi konstruqcia aqvs. am urTierTobaSi erTdroulad sami subieqti mainc monawileobs:
principali _ piri, romelic beneficiaris
movalea (ZiriTadi valdebulebis mixedviT) da sTxovs banks an sxva sakredito dawesebulebas, daudges valdebulebis Sesrulebis garantad.
beneficiari _ principalis kreditoria, xolo garanti _ iuridiuli piria
(banki an sxva sakredito dawesebuleba).
am saxis samarTlebrivi urTierTobis warmoSobisaTvis, Cveni azriT,
saWiroa sul cota oTxi iuridiuli moqmedebis Sesruleba:
moqmedeba #1 _ principali TxovniT mimarTavs banks, sxva sakredito
dawesebulebas an sadazRvevo organizacias, daudges
garantad
benefi
ciaris winaSe arsebuli valdebulebis Sesrulebis procesSi. kanoni ar
iZleva pasuxs Txovnis formis Taobaze. Sesabamisad, is SeiZleba gakeTdes
rogorc werilobiT, ise zepiri formiTac. Tumca, praqtikaSi principalis
Txovna, rogorc wesi, werilobiTia.
moqmedeba #2 _
principalsa
da
garants
Soris ideba werilobiTi SeTanxmeba imis Sesaxeb, rom moxdeba garantiis gacema TviT garantis da ara mesame
piris mier.
valdebulebis ZiriTadi subieqti beneficiari ar aris da amitomac
kanoni ar moiTxovs misgan garantiis miRebas an sxva saxis Tanxmobas. es
xelSekruleba anazRaurebiTi
xasiaTisaa _ garants
principali
SeTanxmeMYTOPBOOK.ORG
36
valdebulebiTi samarTali
`inteleqtbankma
sasesxo
xelSekrulebiT nakisri valdebulebis uzrunvelyofis mizniT gasca sabanko garantia kreditis ZiriTad Tanxaze.
Sps
`alazanma~ finansuri valdebuleba ar Seasrula da beneficiarma _ finansTa
saministrom _ garants mosTxova Tanxis dafarva. saapelacio sasamarTlom
moTxovnili Tanxa procentebTan erTad solidarulad daakisra orive mopasuxes.
sakasacio
instancia ar daeTanxma saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebas da miuTiTa: `sagarantio weriliTa da sakredito xelSekrulebiT ori
damoukidebeli valdebuleba warmoiSva, romliTac mxareTa ufleba-movaleobani konkretulad ganisazRvra da valdebulebis solidarul xasiaTze saubari ar SeiZleba iyos, radgan saxeze ar gvaqvs valdebulebis
ganuyofloba. miT ufro, rom
ss
`inteleqtbanks
gacemuli garantiiT mxolod kreditis ZiriTad Tanxaze aqvs valdebuleba aRebuli da mas swored
rom gacemuli Tanxa _
300000
lari _ unda daekisros, maSin, roca sakredito xelSekrulebis Sesabamisad, kreditis wliuri procentisa da sauravis gadaxda xelSekrulebis uSualo mxaris, damoukideblad warmoSobili
urTierTobis monawiles
_ Sps
`alaznis _ valdebulebaa...
sakasacio
sasamarTlo aqve moixmobs samoqalaqo kodeqsis 888-e
valdebuleba
beneficiaris mimarT Semoifargleba mxolod im Tanxis gadaxdiT, romelzec
gaica sabanko garantia.
sabanko garantiis subieqtTa wre kanonmdebelma mkacrad SezRuda. (banki,
sxva sakredito dawesebuleba) sxva subieqtebis mier gacemuli garantiis
MYTOPBOOK.ORG
37
pa
suxismgeblobis saxeebi, pirobebi da safuZvlebi.
e.w.
`Tana
bari~ da `araTanabari~ pasuxismgeblobis principi, zianis
anazRaurebis samarTlebrivi problemebi
valdebulebis darRvevisaTvis
samoqalaqo-samarTlebrivi
pasuxismgebloba gamoxatulebas povebs movaleze kanoniT dadgenili qonebrivi
zemoqmedebis zomebSi.
samoqalaqo urTierTobis monawile, romelic arRvevs valdebulebas, pasuxs agebs dazaralebuli piris winaSe.
samoqalaqo brunvaSi samoqalaqo urTierTobis monawileTa mier valdebulebis darRvevas aucileblad mohyveba urTierTobis sxva monawileTa
uflebebis darRveva. amitomac, qonebrivi sanqcia, romelic gamoiyeneba
valdebulebis darRvevisaTvis, yovelTvis miznad isaxavs dazaralebulis
darRveuli uflebis aRdgenas an kompensacias (`im pirma, romelic valdebulia, aanazRauros ziani, unda aRadginos is mdgomareoba, romelic iarsebebda, rom ar damdgariyo anazRaurebis mavaldebulebeli garemoeba.~
sk-is 408-e muxlis pirveli nawili). Tu pirvandeli mdgomareobis aRdgena
SeuZlebelia an amisaTvis saWiroa araTanazomierad didi danaxarjebi, maSin moxdeba zianis kompensireba fuliT (sk-is 409-e muxli).
amrigad, samoqalaqo pasuxismgeblobas yvela SemTxvevaSi Semxebloba aqvs
samoqalaqo kanonmdeblobis ZiriTad institutTan _ sakuTrebasTan. jaMYTOPBOOK.ORG
38
valdebulebiTi samarTali
meoradi moTxovna _ rodesac kreditori moiTxovs im zianis anazRaurebas, romelic warmoiSva movalis qmedebis gamo.
pirveladi moTxovnebi
sk-is 316-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, valdebulebis Sesrulebis
umTavresi kanonismieri
saSualebaa kreditoris ufleba, mosTxovos movales Sesruleba, romelic pirvelad moTxovnas warmoadgens.
Tavisi bunebiT, moTxovnis ufleba relatiuria da am uflebis gamoyeneba
kreditors mxolod movalis mimarT SeuZlia. Tumca, es ufleba ar aniWebs
mas imis uflebas, rom mimarTos TviTnebobas da sasamarTlosaTvis mi-
MYTOPBOOK.ORG
39
118-e
cnobis (gauqmebis) SemTxvevaSi, valdebuleba kvlav SeiZleba namdvili gaxdes, Tu kreditoris mxridan Sesrulebis interesi kidev iarsebebs.
valdebulebis Tavdapirvel SeuZleblobas adgili aqvs mis warmoSobamde.
aq SeiZleboda romauli samarTlis doqtrinis moSvelieba da xelSekruleba yovelTvis da yvela garemoebaSi
baTilad
CagveTvala, Tu gamovlindeboda, rom dadebis momentisTanave
misi Sesruleba obieqturad SeuZlebeli iyo, magram Tu xelSekrulebis monawilem Tavidanve icoda (an unda
MYTOPBOOK.ORG
40
valdebulebiTi samarTali
scodnoda) amis Sesaxeb, maSin man pasuxi unda agos xelSekrulebis meore
mxaris winaSe garantiis Tavis Tavze aRebisaTvis.
valdebulebis Sesrulebis SeuZleblobas adgili aqvs xelSekrulebis
dadebis Semdeg. Tu valdebulebis Sesrulebis vadis gadacilebis Semdeg
gaxda SeuZlebeli Sesruleba, movale yovelTvis agebs pasuxs.
pirveladi moTxovnis (naturiT Sesruleba) wardgena yovelTvis ar aris
SesaZlebeli. amis mizezi SeiZleba iyos Sesrulebis sagnis gadacemis SeuZlebloba misi ganadgurebis, dazianebis an CamorTmevis gamo, anda rodesac saxezea e.w. `gadaucemeli Sesruleba. mxedvelobaSia iseTi Sesruleba,
romelic mxolod movalis nebazea damokidebuli. zogjer aseTi Sesruleba mTlianad mis nebaze SeiZleba arc iyos damokidebuli, magram pirveladi
moTxovna mainc ar iyos warmatebuli.
magaliTi: gamomcemlobasa da avtors Soris daido xelSekruleba mxatvruli nawarmoebis Seqmnaze. miuxedavad mcdelobisa, avtori ver asrulebs
nakisr valdebulebas, radganac ar gaaCnia sakmarisi warmosaxva, ganwyoba
sulieri nawarmoebis Sesaqmnelad. kreditori aseT SemTxvevaSi mxolod
meoradi moTxovniT _ zianis anazRaurebiT _ unda Semoifarglos.
gadawyvetileba movalis mier valdebulebis naturiT Sesrulebis Sesaxeb
sasamarTlos mxolod maSin SeuZlia miiRos, Tu movales gadawyvetilebis
aRsrulebis (ganxorcielebis) SesaZlebloba gaaCnia.
magaliTi: mewarmesa da muSaks (kosmetologs)
Soris daido SromiTi kontraqti, romlis mixedviTac, muSaki valdebuli iyo, garkveuli saxis momsaxureba gaewia damqiraveblis klientebisaTvis. erTi Tvis Semdeg muSakma
uari Tqva xelSekrulebiT nakisri movaleobebis Sesrulebaze. damqiravebels (kreditors) ar SeuZlia, valdebulebis iZulebiT Sesruleba moiTxovos, radganac daqiravebul muSaks kanoniT miniWebuli aqvs sakuTari samuSao Zalis gamoyenebis adgilisa da drois Tavisufali arCevanis ufleba.
am uflebis CamorTmeva ar SeiZleba im SemTxvevaSic ki, Tu uflebis ganxorcielebiT irRveva SromiTi xelSekruleba. msgavs garemoebebSi mewarme
iZulebuli iqneba, dakmayofildes sarCeliT zianis anazRaurebis Sesaxeb
(meoradi moTxovna).
kiTxva:
ra SemTxvevaSia SesaZlebeli dapirebis Sesrulebis moTxovna?
pasuxi:
mxolod im SemTxvevaSi, Tu amgvari dapireba gakeTda gansazRvruli formiT da arsebobs udavo mtkicebulebebi dampireblis ganzraxvis seriozulobis Sesaxeb.
gavrcelebuli mosazrebis mixedviT, damavaldebulebeli dapirebebis
micema xdeba Semxvedri samsaxuris gawevis pirobiT. magram Tu aseTi piroba ar arsebobs, an Tu dapireba calmxrivi xasiaTisaa, maSin zedmiwevniT
unda iqnes garkveuli amgvari uangaro garigebis dadebis ganzraxvis seriozuloba _ aris Tu ara igi kargad mofiqrebuli, Tu nebis gamomvlenis
MYTOPBOOK.ORG
41
meoradi moTxovnebi
valdebulebis darRvevis erTian cnebas kanonmdebeli ar iZleva. rodesac erTi mxare raime mizeziT xelSekrulebas jerovnad ar asrulebs,
anda asrulebs dagvianebiT an mxareebis mier SeuTanxmebel adgilze, an
kidev sxvagvarad arRvevs xelSekrulebis pirobebs, adgili aqvs urTierTvaldebulebaTa normaluri realizaciis darRvevas, rac bunebrivia,
iwvevs movalis pasuxismgeblobas. aseTi pasuxismgeblobis dasakisreblad
aucilebelia subieqtur da obieqtur garemoebaTa erToblioba (qmedebis
marTlwinaaRmdegoba, ziani, mizezobrivi kavSiri qmedebasa da damdgar
Sedegs Soris da brali).
zogadi wesis Tanaxmad, zianis miyenebas adgili aqvs movalis marTlsaw
inaaRmdego
moqmedebiT. gamonakliss warmoadgens
sk-is
116 _
118-e
muxlebi.
zianis ararseboba gamoricxavs samoqalaqo pasuxismgeblobas. Tu ar arsebobs ziani, arc qonebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi SeiZleba dadges. ziani
samarTlebrivad mniSvnelovani da daculi unda iyos. umniSvnelo ziani ar
anazRaurdeba.
magaliTad, sk-is 536-e muxlis pirveli nawilis mixedviT, Tu gaqiravebul
nivTs nakli aRmoaCndeba, maSin damqiravebels qiris Semcirebis moTxovnis
ufleba aqvs, mxolod im SemTxvevaSi, Tu nivTis nakli mniSvnelovani iqneba.
zianis anazRaureba yovelTvis gulisxmobs samoqalaqo samarTlebrivi
urTierTobis erTi monawiles pasuxismgeblobas meore monawiles winaSe.
zianis anazRaurebaSi ganmsazRvreli (universaluri) roli eniWeba aRiarebul princips, romlis mixedviTac, am saxis moTxovna zogierTi gamonaklisis garda (Tu sxva ram araa gaTvaliswinebuli kanoniT an xelSekrulebiT),
SeiZleba gamoyenebuli iqnes valdebulebis darRvevis yvela SemTxvevisaTvis da amitomac mas samoqalaqo-samarTlebrivi pasuxismgeblobis saerTo
formad miiCneven. swored amaSia misi upiratesoba samoqalaqo pasuxismgeblobis sxva formebTan mimarTebiT.
saxelSekrulebo urTierTobebSi samoqalaqo pasuxismgeblobis Sesaxeb
debulebebis Setanis dros monawileebma unda gaiTvaliswinon samoqalaqo
brunvis principebi da samoqalaqo kodeqsis fuZemdebluri moTxovnebi:
monawileTa Tanasworuflebianobis principi, rac imas niSnavs, rom
mxareTa pasuxismgebloba ekvivalenturi da Tanazomieri unda iyos
(sk-is muxli pirveli).
MYTOPBOOK.ORG
42
valdebulebiTi samarTali
me-10
muxlis mesame nawili).
sk-is
346-e
muxlis Sesabamisad, ba
Tilia
ndobisa da keTilsindisierebis sawinaaRmdego pirobebi, romlebic sazianoa xelSekrulebis meore mxarisaTvis.
mewarmeTa samoqalaqo-samarTlebrivi
43
uaxlesi sasamarTlo praqtika sakmaod mravalferovania samoqalaqo urTierTobis `sust~ da `Zlier~ monawileebs Soris davebze miRebuli gadawyvetilebebiT:
1. fizikurma pirebma s/s `saqarTvelos banks~ Sesanaxad miabares fuli da
Zvirfaseuloba. mibarebuli nivTebi inaxeboda bankis kuTvnil
#79
seifSi, romelic iReboda erTdroulad ori gasaRebiT, romelTagan TiTo
cali inaxeboda mxareebTan. seifidan daikarga Senaxuli nivTebi. saketis
mTlianoba daculi iyo. xelSekrulebiT, banki pasuxismgeblobas iRebda
zianis anazRaurebaze mxolod im SemTxvevaSi, Tu seifi dazianebuli iqneboda. igi sasarCelo moTxovnisagan Tavs swored am garemoebaze miTiTebiT
icavda.
sakasacio
sasamarTlom daakmayofila ra mosarCeleTa moTxovna, gadawyvetileba daamyara Semdeg faqtobriv da samarTlebriv safuZvlebze:
mxareTa Soris arsebobda gansakuTrebuli saxis samarTlebrivi urTierToba, romelic marTalia, mowesrigebuli ar aris kanoniT, magram Seesabameba samoqalaqo kodeqsis 319-e muxlis pirveli nawiliT
gaTvaliswinebul xelSekrulebis dadebis Tavisuflebis princips.
xelSekrulebis mixedviT, bankma droebiTi sargeblobisaTvis gadasca mis SenobaSi ganTavsebuli depozituri seifi kreditorebs ise,
rom masSi Senaxuli nivTis Tvisebisa da Rirebulebis Sesaxeb zusti
informacia bankisaTvis cnobili ar iyo.
am urTierTobis mosawesrigeblad sasamarTlom analogiiT
sasyidliani
mibarebis xelSekrulebis momwesrigebeli normebi gamoiyena da dadgenilad miiCnia is garemoeba, rom bankis pasuxismgebloba
ufro maRalia, vidre es usasyidlo SeTanxmebisas iqneboda. sasamarTlom miuTiTa Semdegi: `nivTis sasyidliani
Senaxvisas Semnaxvels gaZlierebuli gulisxmiereba da pasuxismgebloba unda moeTxovebodes, vidre usasyidlo Senaxvisas miuxedavad imisa, mxareebi
SeTanxmebuli arian Tu ara valdebulebis farglebze.~
ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdego standartuli pirobebi, romelsac xelSekruleba Seicavs da romelic
sazianoa kreditorebisaTvis, baTilia sk-is 346-e muxlis Sesabamisad.
`amdenad, banks mxaresTan SeTanxmebiT kidevac rom SeezRuda Tavisi
pasuxismgeblobis farglebi, xelSekrulebis es piroba, dasaxelebuli normidan gamomdinare, baTilia, vinaidan mocemul SemTxvevaSi
iqneboda swored ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdego daTqma~.
is garemoeba, rom banki mewarme subieqti iyo, romelsac sabanko
saqmianobis ganxorcielebis ufleba saxelmwifosagan gacemuli
specialuri nebarTvis safuZvelze hqonda mopovebuli, fizikur
pirebs aZlevda saSualebas, evaraudaT, rom misi saqmianoba saamisod
arsebuli wesebis dacviT warimarTeboda; e.i. maTi bankisadmi ndoba
Tavidanve iyo prezumirebuli kontrahentis saimedoobiTa da maTi
qonebis mometebulad dacvis varaudiT (ix. saqme #as-722-1045-05
MYTOPBOOK.ORG
44
valdebulebiTi samarTali
`Tbilwyalkanali~-sagan.
am ukanasknelma waradgina Ses
agebeli,
romelSic miuTiTa, rom misi pasuxismgebloba wylis Sida qselebis dazianebiT miyenebuli zianisaTvis winaswar iyo gamoricxuli mosarCelesTan dadebuli xelSekrulebis Tanaxmad.
sakasacio
sasamarTlom gaiziara saapelacio sasamarTlos daskvna
mopasuxis braleulobis Sesaxeb da miuTiTa Semdegi:
`..mxareTa Soris warmoSobilia valdebulebiT-samarTlebrivi
urTierToba wyliT momaragebasTan dakavSirebiT. kasatori
mxare warmoadgens ra mewarme subieqts, abonentebTan debs
xelSekrulebebs standartuli
pirobebiT
wylis garkveul safasurad miwodebis Sesaxeb... sakasacio sasamarTlo Tvlis, rom
ana laziaSvilisaTvis miyenebuli ziani gamowveulia Sps
mimarTebiT, orive mxares am TvalsazrisiT SeTanxmebulze met valdebulebas akisrebs. swored es valdebulebaa dawesebuli samoqalaqo kodeqsis 316-e muxlis meore nawiliT, romlis
ZaliTac, Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebuleba
SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi
gansakuTrebul gulisxmierebas. Sps
`Tbilwyalkanali~
sarCelSi miTiTebuli garemoebis sawinaaRmdego argumentacias amyarebs im garemoebaze,
rom Sida qselis dazianeba mis pasuxismgeblobas ar iTvaliswinebs. mxareTa
Soris urTierToba warmoSobilia ra standartuli xelSekrulebis safuZvelze, samoqalaqo kodeqsis 346-e
`Tbilwyalkanals~
mxaresTan SeTanxmebiT an Tavisi samoqmedo debulebiT kidevac rom SeezRuda Tavisi pasuxismgeblobis farglebi
_ aucileblobis SemTxvevaSi Sida qselebis dazianebis aRkveTasTan mimarTebiT, xelSekrulebis es piroba, dasaxelebuli normidan gamomdinare,
baTilia, vinaidan am SemTxvevaSi swored keTilsindisierebis principebis
sawinaaRmdego daTqma iqneboda~ (ix. saqme #as-992-1245-05 2006 wlis 14
Tebervlis uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis
saqmeTa palatis ganCineba):
im SemTxvevaSi, Tu mxareTa mier gansazRvruli jarima da sauravi ar
Seesabameba valdebulebis darRvevis Sedegebs, sasamarTlo uflebamosilia, Seamciros isini (sk-is 420-e muxli).
MYTOPBOOK.ORG
45
SeiZleba mxareebs Soris arsebulma gadaWarbebulma ndobam ganapirobos msgavsi situacia an erT-erTi mxaris fizikuri mdgomareoba (xandazmuloba,
avadmyofoba), gamoucdeloba, gaWirveba ar aZlevdes mas gadawyvetilebis
mofiqrebis saSualebas da a.S.
amrigad, am normis SemoReba aucilebeli iyo imis sailustraciod, rom
kanonmdebeli arakeTilsindisieri mxaris pirispir marto ar tovebs `sust
mxares da ar uwyobs xels araekvivalentur
497-e
muxli SesaZleblobas aZlevs gamyidvels, SezRudos an gamoricxos misi pasuxismgebloba nakliani nivTis gayidvis SemTxMYTOPBOOK.ORG
46
valdebulebiTi samarTali
valdebulebis warmoSobis SesaZleblobas). mxedvelobaSia ziani, romelic relatiuri uflebis darRvevis Sedegi ki araa, aramed absoluturi uflebisa.
ufro zustad, rodesac ziani adgeba erTdroulad sxvadasxva uflebas,
rogorc relatiurs, iseve absoluturs, maSin upiratesoba eniWeba am ukanasknels, radganac aseTi zianis winaswar Sefaseba SeuZlebelia da igi dgindeba xelyofili sikeTis faseulobis mixedviT.
amis sailustraciod SeiZleba sasamarTlo praqtikidan aseTi magaliTis
moyvana:
qoqaSvili muSaobda borjomis #2 Camosasxmel qarxanaSi da 1988 wlidan
iRebda sarCos janmrTelobisaTvis vnebis miyenebis gamo. man vagonidan
kaustikuri sodis gadmosxmis dros moixsna damcavi saTvale, ris gamoc
TvalSi moxvda sodis wveTi da dauzianda marjvena Tvali. saaqcio sazogadoebis administraciam, 2002 wlis 11 noembris brZanebiT, mosarCeles Seuwyvita sarCos gadaxda 2002 wlis 1 noembridan im safuZvliT, rom janmrTelobis dazianeba mosarCeles miRebuli aqvs sakuTari gaufrTxileblobiT
da, amis gamo, ar arsebobda maTi mxridan mosarCelesaTvis
MYTOPBOOK.ORG
47
danawesTan
nebis gamovlenis aSkara Seusabamoba, gaauqma SromiTi movaleobis SesrulebisaTvis muSakis janmrTelobis vnebis
miyenebis Sedegad zianis anazRaurebis Taobaze daniSnuli sarCos gacema.
amiT sazogadoebis administraciam mxolod urTierTobis konkretuli
monawiles
uflebebi ki ar Selaxa, aramed vneba miayena saxelmwifosa da sazogadoebis interesebs.
vinaidan kaustikuri sodis mflobeli (mometebuli safrTxis Semcveli
nivTierebis mflobeli) sawarmo iyo da muSakis sxeulis dazianeba swored
am nivTierebis gadmotvirTvis dros nivTierebis muSakis TvalSi moxvedris Sedegad moxda, axali samoqalaqo kodeqsis mixedviTac, sawarmo valdebuli iyo, aenazRaurebina ziani, vinaidan samoqalaqo kodeqsis me-1000
muxlis me-3 nawilis Sesabamisad, am muxlis pirveli da meore nawilebiT
gaTvaliswinebuli zianis anazRaurebis valdebuleba gamoricxulia, Tu
ziani gamowveulia dauZleveli ZaliT, garda im SemTxvevebisa, roca ziani
gamowveulia eleqtrogadamcemi xazebis avariiT, anda navTobis, gazis, wylis an navTobproduqtebis mimwodebeli mowyobilobis dazianebiT~ (ix.
saqme
#as-477-1110-03.
saq.
uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeebze , 2003 weli gv. 2736-2741).
Tu adgili aqvs piris absoluturi uflebis darRvevas da saxezea samoqalaqo kodeqsis 999-e da 1000-e muxlebiT gaTvaliswinebuli ziani, maSin
ar SeiZleba winaswar gamoiricxos an SeizRudos aseTi zianis anazRaurebis valdebuleba.
meoradi moTxovna (zianis anazRaureba) zogjer sakompensacio xasiaTisaa.
am dros valdebuleba saerTod ar sruldeba. Tu kreditori iTxovs zians,
maSin mas ar SeuZlia, valdebulebis Sesrulebac mosTxovos movales (sk-is
394-e muxlis pirveli nawili da 419-e muxli).
im SemTxvevaSi, rodesac valdebulebis SesrulebisaTvis dadgenilia vada
da kreditors ziani adgeba Sesrulebis vadis gadacilebis gamo, maSin mas
MYTOPBOOK.ORG
48
valdebulebiTi samarTali
gaweul xarjebs,
b)
qonebis dazianebas an mis danakargs (am dros SeiZleba adgili hqondes rogorc
aqtivebis Semcirebas, ise valdebulebebis (pasivebi) zrdas.
garda amisa, anazRaurebas eqvemdebareba aseve miuRebeli zianic, romelic, Tumca,
aramaterializirebulia,
magram warmoadgens im SesaZlo (savaraudo) Semosavals, romelsac piri miiRebda, valdebuleba jerovnad rom
Sesrulebuliyo (sk-is 411 muxli).
samwuxarod, zianis moculobisa da odenobis gansazRvris meTodologiis
ganmsazRvreli zogadi xasiaTis normatiuli aqti ar arsebobs, Tu ar CavTvliT `SromiTi movaleobis Sesrulebisas muSakis janmrTelobisaTvis
vnebis miyenebis Sedegad zianis anazRaurebis wesis Sesaxeb~ saqarTvelos
prezidentis 1999 wlis 9 Tebervlis brZanebulebas, rac garkveul sirTuleebs qmnis sasamarTloebisaTvis konkretul saqmeze gadawyvetilebis
miRebisas.
samoqalaqo-samarTlebrivi
pasuxismgebloba ori ZiriTadi funqciis matarebelia: igi uzrunvelyofs kreditoris qonebrivi interesis dakmayofilebas da, agreTve, mowodebulia, acilebul iqnes momavalSi samoqalaqo samarTaldarRvevis Cadena.
pasuxismgeblobis `uzrunvelmyofma~ da `gamafrTxilebelma~ funqciam
SeiZleba erTgvarad Seaferxos kidec samoqalaqo brunvis monawileTa (mewarmeTa) saqmiani aqtiuroba.
swored amitomac, kanonmdebelma daadgina zogadi wesi, romlis mixedviTac, samoqalaqo pasuxismgebloba dgeba bralis arsebobisas. movales
pasuxismgebloba daekisreba mxolod
ganzraxi
an gaufrTxilebeli moqmedebiT miyenebuli zianisaTvis (395-e muxlis pirveli nawilis pirveli
winadadeba).
amasTan, kanonmdebels iqve Semoaqvs bralis gareSe pasuxismgeblobis cnebac, rodesac miuTiTebs: `Tu sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli da valdebulebis arsidanac sxva ram ar gamomdinareobs~ (sk-is 395-e muxlis pirveli
nawilis bolo winadadeba).
kodeqsi movalis
arabraleulobis
prezumfciulobis
aramed piriqiT, movales ekisreba valdebuleba, daamtkicos, rom mas brali ar miuZRvis
zianis dadgomaSi. magaliTad, sk-is 687-e muxlis mixedviT, gadamzidvels
ekisreba imis mtkicebis tvirTi, rom tvirTis dakargva, dazianeba an mi-
MYTOPBOOK.ORG
49
50
valdebulebiTi samarTali
samoqalaqo pasuxismgeblobis
dasakisreblad
erT-erTis arsebobac sakmarisia. Tumca, calkeul SemTxvevebSi, rodesac movalis qmedebaSi martivi
gaufrTxileblobis elementebia, is SeiZleba saerTod gaTavisufldes
pasuxismgeblobisagan an, uares SemTxvevaSi, minimalizirebul iqnes misi
pasuxismgebloba (SezRuduli pasuxismgebloba rogorc kanoniT, ise mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba dawesdes):
kreditoris mier vadis gadacilebisas movale mxolod maSin aris pasuxismgebeli valdebulebis SeusruleblobisaTvis, Tuki Sesruleba
SeuZlebeli aRmoCnda movalis ganzraxvis an uxeSi gaufrTxileblobis gamo (sk-is 392-e muxli).
gamnaTxovrebeli
pasuxs agebs mxolod ganzrax an uxeSi gaufrTxileblobiT miyenebuli zianisaTvis (sk-is 616-e muxli).
gadacemuli sabuTebis dakargvis an maTi araswori gamoyenebisaTvis; mas ar SeiZleba imaze meti pasuxismgebloba
daekisros, vidre tvirTis dakargvis dros dadgeboda.
Tu rwmunebuli usasyidlod asrulebs misTvis davalebul moqmedebebs, igi pasuxs agebs mxolod ganzrax an uxeSi gaufrTxileblobiT
gamowveuli zianisaTvis (sk-is 719-e muxli).
51
gadaxda arauflebamosili
Tu saqmeebis Sesruleba mimarTulia im safrTxis Tavidan acilebisaken, romelic emuqreba mepatrones, Semsrulebeli pasuxs agebs mxolod
ganzraxvis an uxeSi gaufrTxileblobisaTvis ( sk-is 970-e muxli).
saxelmwifo mosamsaxuris mier sxva pirTa mimarT Tavisi samsaxurebrivi movaleobis ganzrax an uxeSi gaufrTxileblobiT darRvevis
SemTxvevaSi, dadgeba saxelmwifosa da mosamsaxuris solidaruli pasuxismgebloba (1005-e muxlis pirveli da meore nawilebi).
garda aRniSnulisa, zogierT SemTxvevaSi SeiZleba uxeSi gaufrTxileblobiT valdebulebis darRvevis drosac moxdes pasuxismgeblobis gamoricxva. es gamomdinareobs sk-is
395-e
muxlis meore nawilis Sinaarsidan, romlis Tanaxmadac, dauSvebelia mxareTa winaswari SeTanxmeba movalis mier
ganzraxi moqmedebiT valdebulebis darRvevisas zianis anazRaurebisagan
misi gaTavisuflebis Sesaxeb.
xelSekrulebiT SeiZleba gamoiricxos an SeizRudos gamyidvelis pasuxismgebloba naklis mqone nivTis gayidvisas, Tu gamyidveli gaufrTxileblad moqmedebda (sk-is 497-e muxli). aseTive wesi moqmedebs
qiravnobis drosac (sk-is 539-e muxli).
braleuli
pasuxismgeblobis principebze sruli warmodgena rom Segveqmnas, aucilebelia, SevexoT or garemoebas. esaa SemTxveva (kazusi) da
dauZleveli Zala samoqalaqo-samarTlebriv urTierTobebSi.
miTiTebuli garemoebebi TiTqmis yovelTvis aTavisuflebs samoqalaqo
brunvis subieqts pasuxismgeblobisagan.
SemTxveva _ es iseTi garemoebaa, romlis winaswar gaTvaliswineba SeuZlebelia, rac imas niSnavs, rom aseTi garemoeba arc erT SemTxvevaSi ar Seva
MYTOPBOOK.ORG
52
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
53
sxva SemTxvevebi:
Tu Sesrulebis sagania gvarovnuli nivTi, romlis Secvlac SeiZleba,
movalem valdebuleba yovelTvis unda Seasrulos (382).
myidvels, gamyidvelis bralis miuxedavad, SeuZlia, uari Tqvas
xelSekrulebaze (Tu ufro mniSvnelovan samarTlebriv Sedegs,
magaliTad, zianis anazRaurebas ar iTxovs) nivTis naklis gamo (sk-is
491-e muxli).
marwmunebeli movalea, aanazRauros misi bralis gareSe damdgari
zianic, romelic
warmoeSva
rwmunebuls davalebuli moqmedebis Sesrulebisas, Tu ziani dadga davalebuli moqmedebis SesrulebasTan
dakavSirebuli mniSvnelovani safrTxis Sedegad marwmuneblis miTiTebis gamo (sk-is 718-e muxli).
bralis gareSe pasuxismgeblobis SedarebiT meti SemTxvevebia aras
axelSekrulebo
samarTalSi; aseTi viTareba imiT aixsneba, rom zianis miyenebis wyaroa mometebuli safrTxis Semcveli sagani, romlis mflobeli
valdebulia, aanazRauros `saSiS~ obieqtTan Tu moqmedebasTan dakavSirebuli ziani (umetes SemTxvevaSi, igi kanoniTaa valdebuli, daazRvios mesame pirebi aseTi zianisagan.)
bralis miuxedavad, anazRaurebas eqvemdebareba:
ukiduresi aucileblobis dros miyenebuli ziani, Tu miyenebuli
ziani acdenil zianze mniSvnelovania (sk-is 117).
piris mier mcdari varaudiT
118-e
muxlSi gaTvaliswinebuli moqmedebis ganxorcielebis dros miyenebuli ziani (120).
satransporto saSualebaTa eqspluataciis Sedegad miyenebuli
ziani ( muxli 999).
nagebobidan gamomdinare, mometebuli safrTxiT gamowveuli ziani
(muxli 1000).
reabilitirebuli pirisaTvis ukanono msjavrdadebis, sisxlis samarTlis pasuxisgebaSi ukanonod micemis, aRkveTis RonisZiebis saxiT patimrobis an gausvlelobis xelwerilis ukanonod gamoyenebis,
patimrobis an gamasworebeli samuSaoebis saxiT administraciuli
saxdelis arasworad dakisrebis Sedegad miyenebuli ziani anazRaurdeba saxelmwifos mier (1005-e muxlis mesame nawili).
Tu ziani miyenebulia Senobidan sagnis gadagdebiT, gadavardniT an
gadaRvriT, pasuxs agebs piri, romelsac dakavebuli aqvs sadgomi,
garda im SemTxvevebisa, rodesac ziani dadga dauZleveli Zalis moqmedebiT an dazaralebulis braliT (1004-e nawili meore).
MYTOPBOOK.ORG
54
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
55
56
valdebulebiTi samarTali
zogadi wesis mixedviT, movalis mxridan xelSekrulebis mniSvnelovani (arsebiTi) darRveva (arsebiTi xasiaTisaa darRveva, Tu
movalis mxridan ZiriTadi valdebulebis darRvevis gamo, faqtobrivi Sesrulebis daniSnulebisamebr gamoyeneba SeuZlebeli xdeba an ikargeba momavalSi misi Sesrulebis imedi, anda kreditors
ekargeba Sesrulebis interesi da a.S.).
valdebulebis darRvevisaTvis mTlianad da umTavresad kreditori ar aris pasuxismgebeli (mag. Tu ormxriv xelSekrulebaSi movalis mier valdebulebis darRveva ganapiroba kreditoris mxridan
sapasuxo moqmedebis ganuxorcieleblobam, muxli 369).
am zogadi wesidan gamonakliss warmoadgens grZelvadiani valdebulebiTi urTierTobidan gasvla, romelic dasaSvebia valdebulebis darRvevis gareSec pativsadebi safuZvlis arsebobisas (pativsadebia safuZveli,
roca xelSekrulebis momSlel mxares konkretuli viTarebis, maT Soris,
dauZleveli Zalisa da ormxrivi interesebis gaTvaliswinebiT, ar SeiZleba moeTxovos saxelSekrulebo urTierTobis gagrZeleba).
xelSekrulebidan gasvla monawileTa Soris axali valdebulebis warmoSobis safuZvelia: xelSekrulebis Sesrulebis Sedegad miRebuli Sesruleba
da sargebeli mxareebma erTmaneTs unda daubrunon (ormxrivi restitucia).
praqtikaSi garkveul sirTuleebTanaa dakavSirebuli xelSekrulebidan gasvlis, xelSekrulebaze uaris Tqmis, xelSekrulebis moSlis,
MYTOPBOOK.ORG
57
MYTOPBOOK.ORG
58
valdebulebiTi samarTali
59
Tobis monawile da, Sesabamisad, man ar SeiZleba pasuxi agos `kavuniteqsis~ moqmedebisaTvis. WeliZes samSeneblo kompaniisagan unda moeTxova
zianis anazRaureba, radganac pirveladi moTxovna (Sesrulebis Sesaxeb) am
SemTxvevaSi warumatebeli iqneboda.
xelSekrulebis moSla da xelSekrulebis Sewyveta, umetes SemTxvevaSi,
erTsa da imave samarTlebriv SedegebTanaa dakavSirebuli. monawileTa Soris arsebuli urTierToba momavali droisaTvis wyvets Tavis arsebobas.
rogorc xelSekrulebaze uaris (gasvlis), ise moSlis (Sewyvetis) dros, mxareTa Soris arsebuli samarTlebrivi urTierToba (ufleba-movaleobebi)
jer kidev ZalaSia.
rac Seexeba xelSekrulebis gauqmebas, am SemTxvevaSi monawileTa Soris
urTierToba dasrulebulia da gauqmebis moTxovnis wardgenas adgili
aqvs momavalSi gansazRvruli pirobebis dadgomis gamo.
magaliTad, sk 529-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, Cuqeba SeiZleba
gauqmdes, Tu dasaCuqrebuli mZime Seuracxyofas miayenebs an did umadurobas gamoiCens mCuqeblis an misi axlo naTesavis mimarT.
xelSekrulebidan gasvlisa da Sewyvetis SemTxvevebis arasruli CamonaTvali, samoqalaqo kodeqsis mixedviT, aseTia:
xelSekrulebis yovel mxares SeuZlia, uari Tqvas Tavisi valdebulebis Sesrulebaze, Tu xelSekrulebis dadebis Semdeg aRmoCndeba, rom arsebobs realuri saSiSroeba imisa, rom meore mxare
Tavis movaleobaTa mniSvnelovan nawils ar Seasrulebs (sk-is 484-e
muxli). am SemTxvevaSi, kanonmdebels mxedvelobaSi aqvs realuri
da ara moCvenebiTi saSiSroeba.
myidvels SeuZlia, nivTis naklis gamo moiTxovos xelSekrulebis
moSla (sk-is 491-e muxli).
Tu gamyidveli itovebs uflebas, uari Tqvas xelSekrulebaze im
SemTxvevebisaTvis, roca myidveli ar asrulebs dakisrebul valdebulebebs, uaris Tqmisas yoveli mxare valdebulia, daubrunos
erTmaneTs is, rac xelSekrulebiT miiRes ( sk-is 508 muxli).
Tu daqiravebuli nivTi mTlianad an nawilobriv gadaecema damqiravebels dagvianebiT an, Tu SemdgomSi mas waerTva sargeblobis
ufleba, maSin damqiravebels SeuZlia, uari Tqvas xelSekrulebaze
im vadis dacvis gareSe, rac gaTvaliswinebulia xelSekrulebis
moSlisaTvis. magram damqiravebels mxolod maSin aqvs uaris ufleba, Tu gamqiravebeli am ukanasknelis mier gansazRvrul vadaSi ar
aRkveTs sargeblobisaTvis xelSemSlel garemoebebs (541 nawili
pirveli).
Tu sacxovrebeli an adamianTa samyoflad gaTvaliswinebuli sxva
sadgomi iseT mdgomareobaSia, rom misi gamoyeneba mniSvnelovan safrTxes uqmnis maT janmrTelobas, damqiravebels SeuZlia, moSalos qiravnobis xelSekruleba vadis dacvis gareSe. es ufleba damqiravebels aqvs maSinac, Tu xelSekrulebis dadebisas man icoda
MYTOPBOOK.ORG
60
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
61
MYTOPBOOK.ORG
62
valdebulebiTi samarTali
nawili II
qarTuli da holandiuri valdebulebaTa
samarTlis SedarebiTi analizi
avtori: mosamarTle J.H.M. huub vilemsi
amsterdamis saapelacio sasamarTlos Tavmjdomaris moadgile
niderlandebis samewarmeo saqmeTa sasamarTlos Tavmjdomare
Tavi 1
zogadi nawili
1. Sesavali
1.1. am wignSi ganxiluli valdebulebaTa samarTali, rogorc saqarTveloSi, ise holandiaSi samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi Sedis. orive
qveynis SemTxvevaSi, valdebulebaTa samarTlis zogadi nawili da misi saerTo struqtura da principebi mocemulia samoqalaqo kodeqsSi, kerZod,
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis SemTxvevaSi _ me-3 wignSi, xolo holandiis samoqalaqo kodeqsis SemTxvevaSi _ me-6, me-7, me-7A da me-8 wignebSi
(SemdgomSi saqarTvelos samoqalaqo kodeqss movixseniebT rogorc ssk-s,
xolo holandiis samoqalaqo kodeqss rogorc hsk-s).
1.2. aqve unda aRiniSnos, rom saqarTveloc da holandiac miekuTvnebian
dawerili samarTlis qveynebis ojaxs, gansxvavebiT inglisisa da amerikis
SeerTebuli Statebisagan, romlebic saerTo samarTlis qveynebis ojaxSi
Sedian.
1.3. am or ojaxs Soris arsebuli sakmaod didi gansxvavebebi erTi SexedviTac SesamCnevia. sayovelTaod cnobilia, rom saerTo samarTlis qveynebSi
samarTali gamomdinareobs saqmeebze gamotanili gadawyvetilebebidan,
xolo dawerili samarTlis qveynebSi samarTali, maT Soris, maRali donis
zogadi abstraqciuli wesebi, ipoveba samoqalaqo kodeqsSi da mosamarTle
am zogad wesebs iyenebs mis winaSe warmodgenili konkretuli saqmeebis mimarT. amgvarad, saerTo samarTlis qveynebSi mosamarTlem unda gamoarkvios, ra aris moqmedi samarTali, zogjer ki Tavadac Seqmnas igi da es samarTali gamorkveuli da Camoyalibebuli iqneba mxolod mocemul saqmesTan
mimarTebiT. samarTlis calkeuli sferos aucilebeli konkretika iqmneba
Sesasruleblad savaldebulo precedentis gamoyenebiT. dawerili samarTlis qveynebSi ki mosamarTle konkretuli saqmis pasuxs poulobs samoqalaqo kodeqsis Sesabamis normaSi. saqmeebis gadawyvetisas mosamarTlis
MYTOPBOOK.ORG
63
MYTOPBOOK.ORG
64
valdebulebiTi samarTali
renti), Tanxmobis (aqceptis) SemTxvevaSi, mzadaa, Seasrulos Tavisi winadadeba~. hsk-s 6:213 muxlis mixedviT: `am Tavis miznebisTvis, xelSekruleba niSnavs mravalmxriv (iuridiul) moqmedebas, rodesac erTi an meti
mxare valdebulebas iRebs erTi an meti mxaris mimarT~, xolo 6:217 muxlis
mixedviT: `xelSekrulebas qmnis oferti da misi aqcepti~.
1.9. am SemTxvevaSi naTelia, rom 2006 wlis 11 ivniss orive mxares hqonda
iseTi ganzraxvebi, romlebic erTmaneTTan srul TanxvedraSi iyo: a-s
surda, b-sTvis mieyida Tavisi manqana 10 000 larad, xolo b-s surda, igive
manqana eyida a-sgan aseve 10 000 larad. amgvarad, SeiZleba iTqvas, rom mxareebi yvela arsebiT pirobaze SeTanxmdnen ssk-s 327-e muxlis pirveli punqtis gagebiT, rac niSnavs imas, rom xelSekruleba dadebulad iTvleba. magram, advokati, albaT, idavebda, rom saqme ase iolad ar aris da imisaTvis,
rom xelSekruleba dadebulad CaiTvalos, saWiroa ara marto mis arsebiT
pirobebze SeTanxmeba, aramed isic, rom es xelSekruleba ar iyos SemTxveviTi Sedegi, aramed warmoadgendes oferts da am konkretul ofertze
gakeTebul gaazrebul aqcepts, razec laparakia hsk-s 6:217 muxlSi. axla
ki ukve mosamarTlis gadasawyvetia, romeli mosazrebaa upiratesi da, mocemul SemTxvevaSi, a-s da b-s werilebi unda CaiTvalos Tu ara ofertad,
romelic unda iyos an ar iyos aqceptirebuli b-s mier a-sTan mimarTebiT.
1.10. Tu vivaraudebT, da albaT ase moxdeboda mocemul SemTxvevaSi, rom
mosamarTle meore mosazrebas miiCnevda samarTlebrivad sworad, es mainc
ar niSnavs, rom man gamoitana gadawyvetileba pirvel SekiTxvasTan dakavSirebiT. SekiTxva SeiZleba asec daisvas: CaiTvalos Tu ara a-s mier 2006
wlis 12 ivniss b-s werilis miReba a-s mier b-sTvis gakeTebuli ofertis
aqceptad. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi, xelSekruleba dadebulad CaiTvleba da a-s satelefono zars iuridiuli Sedegi ar eqneba.
1.11. magram Tu aRniSnul SekiTxvaze uaryofiT pasuxs gavcemT, maSin saqmisTvis gadawyveta jer ar mogviZebnia. am SemTxvevaSi, Semdegi SekiTxva
aseTia: a-s kanoniT SeuZlia Tu ara mis mier gakeTebuli ofertis gamoxmoba, rogorc faqtobrivad moiqca kidec. am sakiTxs garkveulwilad aregulirebs ssk-is 331-e muxli: `Tu oferentma aqceptisaTvis gansazRvra
vada, maSin aqcepti SeiZleba ganxorcieldes mxolod am vadaSi.~ marTalia, es norma SedarebiT sityvamwiria, igi mainc gulisxmobs, rom oferents
ar SeuZlia ofertis gamoxmoba manam, sanam aqceptisTvis gansazRvruli
vada ar amoiwureba. es muxli da ssk-is arc erTi sxva muxli ar gansazRvravs, SeuZlia Tu ara oferents ofertis gamoxmoba nebismier dros, Tu
aqceptisTvis vada ar yofila gansazRvruli. logikurad, SeiZleba vamtkicoT, rom ofertis gamkeTebels am ofertis gamoxmobis ufleba ar aqvs
gonivruli periodis ganmavlobaSi. mocemul SemTxvevaSi, es niSnavs, rom
xelSekruleba dadebulad iTvleba a-sa da b-s satelefono saubrisas,
radgan aSkaraa, rom b Tanaxmaa a-s ofertze. aseve unda aRiniSnos, rom Tu
mosamarTle aseT gadawyvetilebas gamoitans, mas sxva gadawyvetilebac gamoaqvs, rac SeiZleba sadavoc iyos, rom b-s gancxadeba, rom a-s mier ofertis gamoxmobas iuridiuli Zala ar aqvs, kanoniT niSnavs aqcepts, Tumca, es
sityva saerTod ar yofila naxsenebi. es aseve aris mosamarTlis gadawyvetileba da pasuxi, romelic uSualod gamomdinareobs samoqalaqo kodeqsis normebidan.
MYTOPBOOK.ORG
65
1.12. holandiis samoqalaqo kodeqsi pirdapir aregulirebs sakiTxs, SeuZlia Tu ara oferents ofertis gamoxmoba, Tu aqceptisTvis vada ar yofila gansazRvruli. hsk-s muxli 6:219 adgens: `oferti SeiZleba gamoxmobil
iqnes, garda im SemTxvevisa, Tu gansazRvrulia misi aqceptirebis vada an
misi argamoxmoba sxvagvarad gamomdinareobs.~ Tumca, aqve davamateb, rom
SekiTxvebi mainc Cndeba. anu, mainc gaugebaria, ra niSnavs `misi argamoxmoba
sxvagvarad gamomdinareobs.
1.13. rac Seexeba meore kiTxvas mocemul magaliTTan mimarTebiT, kerZod,
SeuZlia Tu ara b-s, moiTxovos a-sgan konkretuli Sesruleba, Tu xelSekruleba dadebulia aqac sxvadasxva pasuxis gacema SeiZleba. Zvel
romaul samarTalSi pasuxi naTeli iyo: erTaderTi dacvis saSualeba xelSekrulebis darRvevis SemTxvevaSi iyo zianis anazRaurebis moTxovna.
holandiuri samarTlis mixedviT, romelic 1992 wlamde am wels amJamindeli samoqalaqo kodeqsi Sevida ZalaSi aRniSnuli sakiTxis maregulirebel sakanonmdeblo normebs ar Seicavda, mosamarTleebma Tavad daadgines, rom zog SemTxvevaSi SesaZlebeli iyo konkretuli Sesrulebis Sesaxeb
brZanebis gacema, gansakuTrebiT maSin, Tu es kreditoris samarTliani interesebis dakmayofilebis erTaderTi saSualeba iyo. magaliTad, uZravi
qonebis gayidvis SemTxvevaSi, gamyidveli SeiZleba iZulebuli gaexadaT,
moexdina konkretuli Sesruleba da gadaeca uZravi qoneba myidvelisTvis.
dResdReobiT ki es sakiTxi uSualod regulirebulia kodeqsiT. hsk-s
muxli 3:296-is pirveli punqtis mixedviT: `Tu kanonidan, valdebulebis
xasiaTisa an samarTlebrivi aqtidan sxvagvarad ar gamomdinareobs, piri,
romelic valdebulia, meore mxares miawodos raime, mis mimarT Seasrulos
raime an Seikavos Tavi mis mimarT moqmedebis ganxorcielebisagan, CaiTvleba movaled mosamarTlis mier meore mxaris Suamdgomlobis safuZvelze.
1.14. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi amgvari konkretuli norma ar
moipoveba, amitom sakiTxis gadawyveta damokidebuli iqneba samosamarTlo kanonSemoqmedebaze SeiZleba Tu ara valdebulebis konkretuli
Sesruleba.
1.15. amitom zemoaRniSnulidan gamomdinareobs pirveli da yvelaze mniSvnelovani daskvna, rom ra samarTlebriv sistemasTanac ar unda gvqondes
saqme, SeuZlebelia, icode, ra aris an ras niSnavs samarTali, sanam mosamarTle ar gamoitans gadawyvetilebas konkretul saqmeze konkretul
sakiTxTan dakavSirebiT. meore daskvna is aris, rom rogoric ar unda iyos
samarTlebrivi sistemis struqtura, sasamarTlo gadawyvetilebis gamotana arasodes Semoifargleba mxolod kodeqssa an kanonSi mocemuli
teqstis avtomaturi misadagebiT. nebismier saqmeze mosamarTles aqvs ramdenime varianti, Tu ra da rogor gadawyvitos. sabolood, man unda airCios, Tu romeli varianti gamoiyenos.
1.16. amitom, arCevanis gakeTeba mosamarTlis erT-erTi valdebulebaa. aqve
unda aRniSnos, rom samosamarTlo kanonSemoqmedebis legitimurobisTvis
arsebiTad mniSvnelovania, rom mosamarTlem gasagebi mizezebiT daasabuTos misi gadawyvetilebebi, raTa SesaZlebeli iyos maTi gakritikeba, magaliTad, zemdgomi saapelacio mosamarTlis mier da rom SesaZlebeli iyos
Seusabamobebis acileba samarTlebrivi sistemis SigniT.
MYTOPBOOK.ORG
66
valdebulebiTi samarTali
1.17. Tumca, amasTan, Tavidan ver avicilebT imas, rom kanonmdebeli ar aris
erTaderTi kanonSemoqmedi, maT Soris, saqarTvelos da niderlandebis
msgavs qveynebSi, sadac kanoni Cawerilia kodeqsebsa da kanonebSi. samosamarTlo samarTali, romelzec, Tavis mxriv, sasamarTlo xelisuflebaa
pasuxismgebeli, Seadgens qveynis kanonmdeblobis ganuyofel nawils.
2. kanonmdeblobisa da samosamarTlo
kanonSemoqmedebis urTierTmimarTeba
2.1. is, rac zemoT aRvniSne, iwvevs kidev sxva sakiTxze msjelobas, kerZod,
rac exeba kanonmdeblis mier kanonSemoqmedebasa da samosamarTlo kanonSemoqmedebas Soris urTierTobas. sul cota, ori radikaluri mosazreba
SeiZleba arsebobdes amasTan dakavSirebiT, Tumca, aqve unda aRiniSnos,
rom aseTi radikaluri sistemebi sinamdvileSi SeiZleba ar arsebobdes,
arc erTi da arc meore saxis.
2.2. erTi mosazreba aris is, rom kanonmdebeli unda ecados, rac SeiZleba
yovlismomcveli kanoni Seqmnas da, Sesabamisad, rac SeiZleba detalurad
ganumartos mosamarTles, rogor gamoitanos gadawyvetileba, rodesac
samoqalaqo kodeqsidan deduqciis meTodiT miRebuli pasuxi ar aris calsaxa. am mosazrebis gamoxatuleba mocemulia ssk-is me-2 muxlSi, romelic
(ramdenadac Cem mier aRniSnul mosazrebas adasturebs) adgens Semdegs:
`2. erTi da imave donis samarTlis normaTa koliziis dros gamoiyeneba
specialuri da ufro axali kanoni. am kodeqsiT gaTvaliswinebul zogad normebsa da specialur normebs Soris koliziisas gamoiyeneba specialuri normebi. (...) 4. Cveulebani gamoiyeneba mxolod maSin, Tu isini ar ewinaaRmdegeba samarTlisa da zneobis sayovelTaod aRiarebul
normebs an sajaro wesrigs.~ am mosazrebis mixedviT, kanonSemoqmedebis
procesSi umTavres rols kanonmdebeli asrulebs.
2.3. meore mosazrebis mixedviT, kanonmdebeli aRiarebs da iZulebulia
aRiaros, rom samarTlis gawera kodeqsis an kanonis abstraqtuli cnebebiT
SeuZlebelia da rom samarTali ganisazRvreba yoveli calkeuli saqmis
konkretuli garemoebebiT. am mosazrebis gamoxatuleba mocemulia ssk-is
me-5 muxlis pirvel da meore nawilebSi, romlebSic naTqvamia: `1. kanonSi
pirdapir gauTvaliswinebeli urTierTobis mosawesrigeblad gamoiyeneba
yvelaze ufro msgavsi urTierTobis maregulirebeli samarTlis norma
(kanonis analogia). 2. Tu kanonis analogiis gamoyeneba SeuZlebelia, urTierToba unda mowesrigdes samarTlis zogadi principebis safuZvelze,
agreTve, samarTlianobis, keTilsindisierebisa da zneobis moTxovnebis
Sesabamisad (samarTlis analogia).~ amis msgavsi norma moipoveba hsk-is 6:2
muxlis meore punqtSi, romlis Tanaxmad: `kanonis, Cveulebis an samarTlebrivi aqtis norma, romelic sxva SemTxvevaSi savaldebulo iqneboda movalisa da kreditorisTvis, ar gamoiyeneba, Tu arsebul garemoebebSi misi
gamoyeneba miuRebelia gonivrulobisa da samarTlianobis principebidan
MYTOPBOOK.ORG
67
68
valdebulebiTi samarTali
bobs, an igi bundovania. 2. sasamarTlos ara aqvs ufleba, uari Tqvas kanonis gamoyenebaze im motiviT, rom mas kanonis norma usamarTlod an araz
neobrivad miaCnia.~ zustad aseTive normebi moipoveba zemoaRniSnuli
zogadi debulebebis Sesaxeb kanonis me-11 da me-13 muxlebSi. holandieli
kanonmdebeli ufro Sors wavida da 1838 wlis zogadi debulebebis Sesaxeb
kanonis me-12 muxlSi Cawera, rom mosamarTles ekrZaleba gadawyvetilebis
gamotana mxolod zogadi wesebis safuZvelze. am normis mixedviT, magaliTad, uzenaes sasamarTlos, romelic sakasacio sasamarTloa, ekrZaleba
faqtebze msjeloba; igi valdebulia, Camoayalibos, ras ambobs kanoni am
konkretul SemTxvevaSi da ar Semoifarglos mxolod imis TqmiT, rom xelSekrulebis darRvevis SemTxvevaSi erTaderTi samarTlebrivi saSualebaa
(rogorc Zvel romaul samarTalSi) damrRvevis mier fuliT anazRaureba
da sxva samarTlebrivi saSualeba meore mxares ar gaaCnia. ra Tqma unda, es
anomaluri gadawyvetileba iqneboda.
2.6. holandiis axali samoqalaqo kodeqsis Seqmnis procesSi ganzraxuli
iyo, rom kodeqsis sxvadasxva nawilebs win gauZRveboda imgvari zogadi debulebebi, romlebic zogadi debulebebis Sesaxeb 1838 wlis kanonSi moipoveboda _ am normebis axleburi moTxovnebis mixedviT CamoyalibebiT.
daiwera TerTmetiode muxli, romlebic ssk-is 1-10 muxlebis msgavsi
iyo. magram, saboloo jamSi, holandielma kanonmdebelma gadawyvita, ar
SemoeRo aseTi xasiaTis normebi da samoqalaqo kodeqsis proeqtidan amoiRo am normebis Semcveli Tavi. kanonmdebelma daaskvna, rom faqtobrivad
SeuZlebelia momavlis da mosamarTlis mier gadawyvetilebis gamotanis
procesis marTva im saqmeebze, romelTa gadawyvetac mas mouwevs. marTlac,
ismis SekiTxva: ra sargeblobisaa zogadi debulebebis Sesaxeb 1838 wlis kanonis da ssk-is 1-10 muxlebSi Sesuli normebi. es normebi asaxavs samosamarTlo kanonSemoqmedebisa da kanonganmartebis sayovelTaod aRiarebul
principebs, magram isini, realurad, naklebad gamosadegia, rodesac konkretuli sakiTxebis gadawyvetaa saWiro.
2.7. zemoaRniSnuli SeiZleba ufro dawvrilebiT avxsnaT Semdegi magaliTis safuZvelze. vTqvaT, a-s surs, Tavisi manqana, romelic 10 000 lari
Rirs, mihyidos b-s, romelsac aseve unda am manqanis yidva, magram saamisod
fuli ar hyofnis. ra Tqma unda, a-m da b-m SeiZleba dadon xelSekruleba
ssk-is 505-e muxlSi aRniSnuli wesiT. es muxli exeba nasyidobas ganvadebiT da adgens, rom gamyidveli, Cven SemTxvevaSi a, valdebulia, myidvels,
Cven SemTxvevaSi b-s, gadasces manqana fasis gadaxdamde, xolo myidveli
b valdebulia, nivTis fasi gadaixados nawil-nawil drois gansazRvrul
SualedSi. marTalia, es SesaZlebelia, magram nakleb savaraudoa, rom fizikuri piri a daTanxmdeba imaze, rom erTbaSad ar miiRos nasyidobis fasi.
amitom Cndeba kiTxva: rogor unda moxdes, rom, erTi mxriv, b-m marTos kargi manqana da a-m miiRos Tavisi 10 000 lari. ra Tqma unda, SesaZlebelia, a-m
da b-m dadon ori xelSekruleba. maT SeuZliaT, gaaformon nasyidobis xelSekruleba gaTvaliswinebuli ssk-is 477-e muxliT, romlis ZaliTac a valdebulia, gadasces b-s sakuTrebis ufleba manqanaze, xolo b valdebulia,
gadauxados mas mTliani fasi. es rom SesaZlebeli gaxdes, a-m unda asesxos
b-s 10 000 lari, rac gansazRvrulia ssk-is 623-e muxlSi. am SemTxvevaSi, a da
MYTOPBOOK.ORG
69
kanonis
mosamarTlebrivi ganmartebisa da gamoyenebis reglamentireba da instruqtaJi.
70
valdebulebiTi samarTali
meeqvse wigns, aramed mesame wignsac, romelSic mocemuli zogadi normebi valdebulebebis mimarTac gamoiyeneba.
3.4. Semdegma magaliTma SeiZleba ufro naTlad warmoaCinos es Tema. ssk-is
709-e muxli gansazRvravs davalebis xelSekrulebas. am xelSekrulebiT,
rwmunebuli valdebulia, Seasrulos misTvis davalebuli (mindobili)
erTi an ramdenime iuridiuli an sxva moqmedeba marwmuneblis saxeliT
da xarjze. magram davaleba aramarto davalebis xelSekrulebis Sedegia,
aramed SeiZleba saxelSekrulebo samarTals an TviT valdebulebiT samarTalsac ki scildebodes. magaliTad, muSaks SeiZleba hqondes rwmuneba
misi SromiTi xelSekrulebis safuZvelze. magaliTad, muSaki muSaobs su
namoebis
maRaziaSi da aqvs rwmuneba, dados xelSekruleba momxmarebelTan damqiraveblis saxeliT. aseve, magaliTad, saxazino SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis direqtors, misi daniSvnisa da Tanamdebobis
safuZvelze, aqvs sazogadoebis saxeliT moqmedebis rwmuneba. amgvarad,
holandielma kanonmdebelma, gansxvavebiT wina samoqalaqo kodeqsisgan,
gadawyvita, davalebis sakiTxi daeregulirebina ara xelSekrulebebis
wignSi, aramed mesame wignSi, romelic warmoadgens samoqalaqo samarTlis
zogad nawils da romelic ar exeba saojaxo samarTals.
3.5. igive komentari SeiZleba gamoiTqvas qarTul valdebulebiT samarTalTan mimarTebiT. magaliTad, iuridiul moqmedebebTan da garigebebTan, agreTve, maT namdviloba-baTilobasTan
50-62
muxlebSi saTauriT `garigebani zogadi normebi~. am mxriv, imave wesiTaa dalagebuli holandiis
samoqalaqo kodeqsi. iuridiul moqmedebebTan da garigebebTan dakavSirebuli zogadi normebi mocemulia hsk-is 3:32 - 3:59 muxlebSi da ara meeqvse
an meSvide wignebSi.
MYTOPBOOK.ORG
71
3.6. marTalia, holandieli kanonmdebeli ecada, maqsimaluri sistematizacia moexdina samarTlis sxvadasxva sferoebisaTvis saerTo samarTlebrivi cnebebis da normebis dalagebiT, magram man es srulad mainc ver moaxerxa. magaliTad, marTalia, daqorwineba, iuridiuli TvalsazrisiTac,
gansxvavdeba nasyidobis xelSekrulebis dadebisgan, igi mainc garkveulwilad iseTive iuridiuli moqmedebaa, rogorc nasyidobis xelSekrulebis dadeba. amitom holandielma kanonmdebelma axal samoqalaqo kodeqsSi
Semoitana iseTi fenomeni, rogoricaa `normis gamoyeneba mutatis mutandis.~1
magaliTad,
hsk-is
3:59
muxlSi naTqvamia: `saqonelTan da uflebebTan dakavSirebuli samarTlis garda, am Tavis aRniSnuli muxli gamoiyeneba mu
tatis mutandis, Tu samarTlebrivi aqti an samarTlebrivi urTierToba
SeusabamobaSia mis gamoyenebasTan.~ magaliTad, sulier avadmyofobasTan
dakavSirebuli norma, romelic gamoxatulia hsk-is
3:34
muxlis pirvel nawilSi, gamoiyeneba qorwinebis mimarTac.
3.7. aqedan gamomdinareobs daskvna, rom samarTlis sistemis an misi nawilis (rogoricaa, magaliTad, valdebulebaTa samarTali) Sedarebisas sxva
samarTlis sistemasTan an mis nawilTan, ar unda dagvabnios am sistemebis
sxvadasxva struqturam da unda vicodeT, rom xSirad sakanonmdeblo `gemovnebazea~ damokidebuli kanonmdeblobaSi sxvadasxva sakiTxebis Camoyalibeba.
72
valdebulebiTi samarTali
4.3. meore, Tu davaskvniT, rom or Sedarebul samarTlis sistemas Soris arsebobs gansxvavebebi, radganac ver vipoveT erTi da igive wesebi am sistemebis kanonebSi, es sulac ar niSnavs, rom samarTlis pirveli sistema meoresgan marTla gansxvavdeba. es gasagebi gaxdeba, Tu SevxedavT, magaliTad,
saqarTvelos iuridiul normebs xelSekrulebis standartuli pirobebis
Sesaxeb da SevadarebT am sakiTxis regulirebas qarTul samarTalSi holan
diur
samarTals. ssk-is
348-e
muxlSi aRniSnulia: `xelSekrulebis standartul pirobebSi, romlebsac SemTavazebeli iyenebs im fizikuri pirebis
mimarT, romlebic ar misdeven samewarmeo saqmianobas, (...) miiCneva baTilad:
(...) v.
debuleba, romliTac
SemTavazeblis
mier ZiriTadi valdebulebis darRvevisas: xelSekrulebis meore mxares erTmeva
an ezRudeba ufleba, uari Tqvas xelSekrulebaze (...).~ axla Tu CavixedavT
inglisur samarTalSi, ufro konkretulad ki, usamarTlo saxelSekrulebo pirobebis Sesaxeb inglisis kanonSi, iq ver vipoviT saxelSekrulebo
pirobis cnebas, romelic baTilia
sakanonmdeblo normis safuZvelze. magram, inglisSi arsebobs cneba, romelic qarTul samarTalSi ar moipoveba,
magram imave mizans emsaxureba, rasac zemoaRniSnuli ssk-is 348-e muxli.
inglisSi mosamarTleebma precedentuli samarTlis meSveobiT Camoayalibes cneba `xelSekrulebis arsebiTi darRveva~. mosamarTleebi ar amboben,
rom Tu xelSekruleba Seicavs
ssk-is
348-e
muxlSi aRniSnulis msgavs pirobas, maSin es piroba
baTilia.
magram isini am pirobis ganmartebis safuZvelze amboben, rom es piroba ganekuTvneba arsebiT darRvevas, rac aris ofer
entis ZiriTadi valdebulebis darRveva. saboloo jamSi, Sedegi qarTul
samarTalSic da imave samarTalSic erTi da igivea: Tu oferenti arRvevs
Tavis ZiriTad valdebulebas, mas ar SeuZlia daeyrdnos xelSekrulebaSi
gaTvaliswinebul pirobas, rom mas pasuxismgebloba ar ekisreba.
4.4. mesame da yvelaze saxifaTo aris situacia, rodesac sxvadasxva qveyanaSi gamoiyeneba erTi da igive cneba, magram mas sxvadasxva mniSvneloba aqvs
TiToeul am qveyanaSi. cnobil magaliTad gamodgeba inglisis saapelacio
sasamarTlos gadawyvetileba saqmeze aluminis sawarmo Vaasen B.V. Sps
ro
malpas winaaRmdeg. am saqmeze, holandiurma aluminis kompaniam alumini,
nedleuli masalis saxiT, mihyida inglisur kompanias. xelSekrulebaSi,
rogorc xSirad xdeba, ido debuleba, rom sanam myidveli SeTanxmebul
fass srulad ar gadaixdida, holandiuri kompania aluminis mesakuTred
rCeboda. es midgoma, rogorc Cans mocemulia ssk-is 188-e muxlis pirvel
punqtSi. gamomdinare romauli samarTlebrivi cnebidan `fiducia
cum
credi
tore, myidveli, romelic ver gaxdeba saqonlis mesakuTre fasis srulad
gadauxdelobis gamo, iwodeba `fiduciair eigenaar, romelsac, Tu inglisuridan sityvasityviT gadavTargmniT, miviRebT `fiduciarul mesakuTres~.
zemoaRniSnul saqmeSi xelSekrulebaSi SeTanxmebuli iyo, rom gamoyenebad kanonmdeblobas warmoadgenda holandiuri kanonmdebloba. amgvarad,
inglisel mosamarTles unda gamoeyenebina holandiuri kanonmdebloba,
rac, rogorc TviTon gadawyvetilebaSi aRniSna, gaakeTa kidec. magram inglisur samarTalSi sityvebi `fiduciaruli mesakuTre niSnavs `qonebis
MYTOPBOOK.ORG
73
am frazis inglisuri samarTlis gagebiT da, Sesabamisad, `qonebis meurve~ rogorc ingliselebs esmiT am
cnebis mniSvneloba maSin holandieli gamyidveli xdeba `beneficiari~,
romelsac aqvs zemoxsenebuli `gakontrolebis~ inglisuri doqtrinis
upiratesoba, rac mocemul saqmeSi niSnavda, rom mas hqonda mesakuTris da,
Sesabamisad, upiratesi uflebebi inglisuri kompaniis moTxovnis uflebebze sacalo movaWreebis mimarT, romelTac fasi jer ar gadaexadaT, rac, ra
Tqma unda, zians ayenebda
Sps
`romalpas~
sxva kreditorebs. am ambis dasasruli gaxlavT Semdegi: holandiurma kompaniam daumsaxurebeli sargebeli
miiRo imis gamo, rom ingliselma mosamarTlem dauSva Secdoma romelic
gasagebicaa roca erTsa da imave termins holandiur samarTalSic da
inglisur samarTalSic erTi da igive mniSvneloba mianiWa, maSin, rodesac,
sinamdvileSi, am termins am or qveyanaSi sxvagvarad igebdnen.
2
inglisuri sityvis (trustee) es Targmani pirobiTia, radgan mas anglo-saqsonur samarTlis
sistemaSi am sistemisTvis specifikuri samarTlebrivi datvirTva aqvs da SeiZleba ar
Seesabamebodes ssk-iT gaTvaliswinebul sakuTrebis mindobas mTargmnelis SeniSvna.
3
am sityvas, romelic araiuridiuli gagebiT `samarTlians~ niSnavs, qarTuli samarTlis
sistemaSi zusti Sesatyvisi ar moepoveba.
MYTOPBOOK.ORG
74
valdebulebiTi samarTali
Tavi 2
gansxvavebebi sanivTo samarTalsa da valdebule
baTa samarTals Soris
1. Sesavali
1.1. rogorc holandiur, ise qarTul samarTalSi mkafiod aris gamijnuli
sanivTo samarTali da valdebulebiTi samarTali, Tumca, orive maTgani
exeba adamianebis ekonomikur saqmianobas, magram ara rogorc maT mdgomareobas da urTierTobas saojaxo samarTlis sferoSi.
1.2. samarTlis TvaliT, nivTi aris realuri qoneba, rogoricaa, magaliTad,
miwis nakveTi an saxli an piradi qoneba, romelic iyofa xelSesaxeb qonebad magaliTad, Rvinis boTli da araxelSesaxeb qonebad magaliTad,
wili saaqcio sazogadoebaSi an moTxovnis ufleba mesame piris mimarT. sanivTo samarTali samarTlis is nawilia, romelic exeba nivTTan dakavSirebul samarTlebriv ufleba-movaleobebs. igi Seexeba urTierTobas pirsa
da nivTs Soris da fokusirdeba am urTierTobaze.
1.3. valdebulebiTi samarTali ki exeba samarTlebriv urTierTobebs or an
met konkretulad gansazRvrul adamianebs Soris da gansazRvravs erTi piris ufleba-movaleobebs meore piris mimarT. valdebulebiTi samarTali
exeba iseT sakiTxebs, rogoricaa, magaliTad is, rom mZRols aqvs valdebuleba sagzao moZraobis sxva monawileebis mimarT, ar miayenos maT ziani,
anda myidveli valdebulia, gadauxados SeTanxmebuli fasi gamyidvels,
an kidev, damqiravebels aqvs ufleba, isargeblos daqiravebuli farTiT,
agreTve, samuSaos mimcems aqvs ufleba muSakis Sromaze.
75
muxlSi. 1992 wlis kanonmdeblobaSi am principis winaaRmdegobrivi normacaa Cadebuli 3:298 muxlSi, romlis Tanaxmad, Tu ori an meti
kreditori sasamarTlo wesiT iTxovs konkretul Sesrulebas qonebis
maTTvis gadacemis saxiT, upiratesoba eniWeba yvelaze adreul uflebas,
Tu kanoni, uflebaTa xasiaTi an gonivrulobis
76
valdebulebiTi samarTali
2.6. sanivTo samarTalSi moqmedebs principi nemo plus iuris ad alium transferre
potest quam ipse habet, rac imas niSnavs, rom aravis SeuZlia imaze upiratesi
ufleba gadasces sxvas nivTze, romelic Tavad mas aqvs. magaliTad, me maqvs
ssk-is
233-e
muxliT gaTvaliswinebuli aRnagobis ufleba 20 wlis vadiT, me SemiZlia es ufleba gadavce mesame pirs, magram ar SemiZlia gadavce
mTlianad uZravi nivTi an aRnagobis ufleba 20 welze meti vadiT. valdebulebiTi samarTlis SemTxvevaSi ki, kanonierad SemiZlia davdo xelSekruleba saxlze, romelic me ar mekuTvnis. ra Tqma unda, aq wamoiWreba
sakiTxi, SevZleb Tu ara am xelSekrulebis pirobebis Sesrulebas, magram
es gavlenas ver moaxdens kanoniT xelSekrulebis arsebobaze. magaliTad,
Cemi mezoblis saxli mivyide mesame mxares garkveul fasad imitom, rom me,
vici ra Cemi mezoblis finansuri problemebi, darwmunebuli var, rom igi
sixaruliT daTanxmdeba misi saxlis CemTvis moyidvas ufro dabal fasad,
riTac me karg sargebels miviReb. am tipis xelSekrulebebi, kerZod, im qonebis nasyidobasTan dakavSirebiT, romelic gamyidvels ar ekuTvnis, sakmaod gavrcelebulia saaqcio sazogadoebebis aqciebiT vaWrobaSi. magaliTad, bankma SeiZleba gayidos aqciebi dRes moqmedi sabirJo fasiT da aiRos
valdebuleba, rom es aqciebi myidvels gadasces erTi kviris Semdeg. bankma
SeiZleba ispekuliros, rom am erTi kviris Semdeg aqciebis fasi daeca da
erTi kviris Semdeg gadasacemi aqciebi iyidos imaze ufro dabal fasad,
vidre is Tavis myidvels SeuTanxmda da amiT miiRos mogeba. xelSekrulebebi im qonebis Taobaze, romelic gamyidvels ar ekuTvnis, aseve sakmaod
gavrcelebulia sasoflo-sameurneo warmoebaSi. magaliTad, kartofilis
gamyidveli yidulobs fermerisgan yvela kartofils mosavlis aRebamde
erTi wliT adre, rodesac jer erTi kartofilis Teslic ar aris miwaSi
Carguli. aseTi xelSekrulebis namdviloba eWvs ar iwvevs, magram aCens
rTul SekiTxvebs im SemTxvevaSi, Tu mogvianebiT gairkva, rom gamyidvels
ar SeuZlia Sesruleba, radgan zedmetad wvimiani zamTris gamo kartofilis mTeli mosavali ganadgurda. amitom, aqedan gamodis daskvna, rom me
ver gadavcem qonebas, romelic Cemi ar aris, magram me SemiZlia gavyido
qoneba, Tundac is, jerjerobiT, me ar mekuTvnodes.
2.7. xSirad amboben, rom sanivTo samarTali `statikaa~, xolo valdebulebiTi samarTali `dinamika~. sanivTo samarTali gamoxatavs garkveul
statuss mocemul momentSi. ase vTqvaT, is gamoxatavs, rogorc aris msoflioSi saqoneli da keTildReoba ganawilebuli adamianebs Soris an kompaniebis msgavs iuridiul pirebs Soris mocemul momentSi. nebismier sazogadoebaSi, viRacebs ufro meti qoneba aqvT, vidre sxvebs. valdebulebiTi
samarTali ki asaxavs dinamiur process, romlis drosac sazogadoebaSi
xdeba an moxdeba saqonlisa da keTildReobis ganawileba an am ganawilebis Secvla. is, rac am wuTSi maRaziis mflobels ekuTvnis, SeiZleba meore
wuTSi ekuTvnodes momxmarebels, Tu misi gadacema moxda namdvili nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze.
2.8. amitom sanivTo samarTali asaxavs mdgomareobas, romelic aris moqalaqeTa Soris saqonlisa da keTildReobis ganawilebis da am urTierTobis
Sedegi (da, Sesabamisad, pasuxobs iseT SekiTxvebs, rogoricaa, magaliTad _
vis ekuTvnis konkretuli avtomobili), xolo valdebulebiTi samarTali
asaxavs am Sedegis da aseTi ganawilebis mizezs (da, Sesabamisad, pasuxobs
iseT SekiTxvebs, rogoricaa, magaliTad _ rogor moxda, rom esa da es avMYTOPBOOK.ORG
77
tomobili ekuTvnis ama da am pirovnebas). sxva sityvebiT rom vTqvaT: sanivTo samarTali asaxavs mdgomareobas, romelic gamiznulia darCenaze
(magaliTad, velosipedis mesakuTris uflebebis dacviT, romlis uflebebic Seilaxa mesame piris mier), xolo valdebulebiTi samarTali asaxavs
imas, Tu rogor aris SesaZlebeli arsebuli mdgomareobis dasruleba da
axlis dadgena (magaliTad, imis meSveobiT, rom a-m da b-m
dadon xelSekruleba, romlis ZaliTac, a-s mier velosipedis mflobeloba dasruldeba da
dadgindeba axali mflobeloba b-s mier).
2.9. nivTTan dakavSirebuli uflebebis gansazRvrisaTvis aucilebelia,
gansazRvruli iyos Tavad es nivTi. SeuZlebelia, vinme iyos ganusazRvreli
nivTis mflobeli. Tu me myavs ori manqana, romelTagan erT-erTs viyeneb
sanivTo xasiaTis garigebis miznebisTvis, magaliTad, igi unda gamoyenebul iqnes
ssk-is
254-e
da 255-e
muxlebSi aRniSnuli moTxovnis uzrunvelyofis saSualebad, aucilebelia, mkafiod iyos ganmartebuli, romel
manqanazea laparaki, radgan sxva SemTxvevaSi uzrunvelyofis ufleba ar
warmoiSoba. saxelSekrulebo samarTalSi ki, piriqiT, ar aris aucilebeli,
rom saqoneli gansazRvruli iyos. es sakiTxi ufro gasagebi rom gaxdes,
SeiZleba aseTi magaliTis moyvana. qarxanas, romelic awarmoebs ladas
markis avtomobilebs, sawyobSi aqvs 100 000 lada, romlebic gaCerebulia
mis teritoriaze. qarxana debs nasyidobis xelSekrulebas TbilisSi myof
ladas dilerTan. dileri yidulobs 1 000 ladas qarxnis sawyobidan, nayidi
avtomobilebis gansazRvris gareSe. nasyidobis xelSekrulebaSi SeTanxmebuli da Cawerilia, rom 1 000 cal gayidul ladas avtomobilze sakuTrebis ufleba dauyovnebliv gadadis myidvelze. xelSekrulebis dadebidan
meore dRes ladas qarxnis TanamSromels 500 cali avtomobili lada qarxnis gasaCerebeli adgilidan gadahyavs baTumis rkinigzis sadgurSi, sadac
xdeba am avtomobilebis markireba, rom isini matarebliT unda gaegzavnos
dilers. erTi dRis Semdeg, rodesac aRniSnuli 500 cali avtomobili jer
kidev baTumSia Tbilisis mimarTulebiT transportirebis molodinSi da,
imavdroulad, danarCeni 500 cali lada kvlav gaCerebulia qarxnis avtosadgomze, ladas qarxana kotrdeba. am SemTxvevaSi, misi dadebis momentidan
moyolebuli, arsebobs namdvili xelSekruleba 1 000 ladaze, Tumca, gansazRvruli ar aris, romel 1 000 ladazea laparaki ladas qarxnis sawyobSi
myofi 100 000 ladadan. da miuxedavad imisa, rom, xelSekrulebis mixedviT,
xelSekrulebis dadebis momentidanve dileri xdeba 1 000 gayiduli ladas
mesakuTre, qarxnis gakotrebis momentisTvis igi mesakuTrea mxolod baTumis rkinigzis sadgurSi arsebuli 500 cali avtomobilisa, radgan mxolod es 500 cali avtomobilia ise saTanadod gansazRvruli, rom maT mimarT SesaZlebelia dileris sakuTrebis uflebis gamoyeneba.
MYTOPBOOK.ORG
78
valdebulebiTi samarTali
da
holandiuri
samarTlis sistemebis msgavsad, sanivTo uflebebi sam kategoriad iyofa.
3.2. yvelaze mniSvnelovani, bevris momcveli da sruli ufleba aris (dautvirTavi) sakuTrebis ufleba. hsk-is 5:1 muxli gansazRvravs sakuTrebis
cnebas, rogorc yvelaze srul uflebas, rac pirs SeiZleba hqondes saqonelTan dakavSirebiT. ssk-is 170-e muxlis pirveli punqti, marTalia, ar
Seicavs cnebas, magram adgens, ra uflebebi aqvs saqonlis mesakuTres. holandiis samoqalaqo kodeqsSi aseTi aRweriloba mocemulia 5:1 muxlis
me-2 punqtSi. ra Tqma unda, es gansxvaveba mxolod sakanonmdeblo teqnikis
sakiTxia da mas ara aqvs iseTi Sedegi, rom sakuTrebis cnebas sxvadasxva
mniSvneloba hqondes sxvadasxva qveyanaSi.
3.3. kanonis mier sakuTrebis uflebis, rogorc sruli da, faqtobrivad,
SeuzRudavi uflebis aRiarebas is Sedegi aqvs, rom mesakuTres SeuZlia,
saqonelze sakuTrebis uflebis SenarCunebis paralelurad, gadasces am
saqonelze garkveuli SezRuduli uflebebi mesame pirs. nebismieri samarTlis sistema aRiarebs kanoniT dadgenili SezRudvebiT sxvisi
sakuTrebiT sargeblobis rig uflebebs. qarTuli samarTali icnobs aRnagobis (memkvidreobiT) uflebas (ssk-is 233-e muxli), uzufruqts (ssk-is
242-e
muxli) da servituts
(ssk-is
247-e
muxli).
holandiuri
samarTali icnobs
uzufruqts
(hsk-is
muxli
3:201),
servituts
(hsk-is
5:70
muxlis pirveli), uZravi qonebis ijaras (hsk-is
5:85
muxlis pirveli nawili) da aRnagobis (memkvidreobiT) uflebas (hsk-is 5:101 muxlis pirveli nawili).
3.4. sanivTo uflebebis am ori kategoriis garda, romlebic qonebas ZiriTadad ganixilavs, rogorc saqonels, romelic SeiZleba gamoyenebul iqnes
mesakuTris an SezRuduli uflebebiT mosargebles sasargeblod, qoneba
aseve SeiZleba gamoyenebul iqnes moTxovnis uzrunvelyofis saSualebad,
rac gaTvaliswinebulia ssk-is 254-e muxlis pirveli nawiliT da hsk-is
3:227
muxliT. radgan es uzrunvelyofis saSualeba sanivTo xasiaTisaa, Sedegi gaxlavT is, rom mis mimarT gamoiyeneba sanivTo samarTlis wesebi, rogoricaa magaliTad, wesi, rom ufro adrindel uflebas upiratesoba aqvs
ufro axal uflebasTan SedarebiT, rom movale ver gadascems saqonelze
imaze met uflebas, rac TviTon aqvs da rom uflebas pativi unda sces yvelam. ukanaskneli wesi gansakuTrebiT mniSvnelovania, radgan igi niSnavs,
rom gakotrebis SemTxvevaSi kreditorze gakotreba uaryofiT gavlenas
ar moaxdens, radgan am uflebas pativi unda sces gakotrebis mmarTvelmac
da sxva kreditorebmac. es garkveviT aris gamoxatuli ssk-is 254-e muxlis
pirvel nawilSi.
3.5. rogorc uZravi nivTi, ise moZravi nivTic SeiZleba gamoyenebul iqnes
uzrunvelyofis saSualebad. uZravi nivTis uzrunvelyofis saSualebad
gamoyenebas hqvia ipoTeka, romelic moipoveba ssk-is 286-e muxlis pirvel
da meore nawilebSi da hsk-is 3:260 muxlis pirvel nawilSi. moZravi nivTis
SemTxvevaSi uzrunvelyofas, Cveulebriv, hqvia giravnoba,4 romelic, marssk-is inglisur TargmanSi sityva `giravnobis~ (pledge) nacvlad, erTiani komerciuli
kodeqsis terminologiasTan Sesabamisobis mizniT, gamoyenebulia sxva termini `uzrunvelyofis ufleba~ (security interest). amitomac avtori aRniSnavs, rom `Cveulebriv, hqvia
giravnobao~, Tumca, ssk-Si swored termini `giravnobaa~ gamoyenebuli mTargmnelis SeniSvna.
MYTOPBOOK.ORG
79
Talia, zustad am sityviT ara, magram moipoveba ssk-is 254-e muxlis pirvel
nawilSi da hsk-is 3:236 muxlSi.
80
valdebulebiTi samarTali
Tis kanonieri mesakuTre, xolo Tavdapirveli mesakuTre kargavs sakuTrebis uflebas da rCeba arakeTilsindisieri gamyidvelis winaaRmdeg zianis
anazRaurebis moTxovnis amara. magaliTad, b-m iqirava velosipedi Tavisi
axlo megobari a-sgan,
raTa gaiseirnos mzian dRes Tbilisis irgvliv mTebSi, magram dRis bolos man es velosipedi mihyida c-s, rom iSovos cota
fuli da iyidos ludi, radgan mas Zalian moswyurda mTeli dRe velosipedze seirnobis Semdeg. Tu c keTilsindisierad moqmedebs, maSin is gaxdeba velosipedis mesakuTre da igi valdebuli ar iqneba, daubrunos velosipedi a-s. a-s ki rCeba erTaderTi SesaZlebloba, rom ziani ainazRauros
b-sgan, romelmac daarRvia Tavisi valdebuleba a-s mimarT, dRis bolos
daebrunebina misTvis velosipedi, amasTan mTlianad daxarja fuli, rac
velosipedis gayidviT moipova, riTac a ugergilo moTxovnis uflebis
amara datova.
5.6. im mesame pirTa dacvis wesebi, romlebic keTilsindisierad SeiZenen
nivTs aramesakuTresgan, qarTul samarTalSi regulirebulia ssk-is 158-e,
159-e da 160-e muxlebiT. holandiur samarTalSi es wesebi mocemulia hskis
3:86
muxlis pirvel nawilSi. unda aRiniSnos, rom, sul cota, ori mniSvnelovani gansxvavebaa qarTul da holandiur kanonmdeblobebs Soris:
holandiuri samarTali ar icavs mesame pirs, Tu mas nivTi saCuqris saxiT
gadaeca (hsk-is
3:86
muxlis pirveli nawili) an Tu man nivTi miiRo imis Sedegad, rom Tavdapirvel mesakuTres es nivTi mohpares
(hsk-is
3:68
rasac mivyavarT daskvnamde, rom, principSi, mesame pirs ar evaleba imis gamoZieba, aqvs Tu ara gamsxvisebels gasxvisebis
ufleba, Tundac am mesame pirs hqondes garkveuli eWvebi amasTan dakavSirebiT.
MYTOPBOOK.ORG
81
Tavi 3
gansxvavebebi saxelSekrulebo da
arasaxelSekrulebo valdebulebebs Soris
1. Sesavali
1.1. rogorc niderlandebis, ise saqarTvelos kerZo samarTalSi arsebobs
ori kategoriis valdebuleba, kerZod, erTi, romelic iqmneba xelSekrulebiT da meore, romelic wesdeba samoqalaqo kodeqsiT. saxelSekrulebo
valdebulebebis SemTxvevaSi adgili aqvs Ria sistemas: garkveuli SezRudvebis farglebSi mxareebs SeuZliaT dadon nebismieri xelSekruleba, romelsac moisurveben, maT Soris, iseTi xelSekrulebac, romelic pirdapir
ar aris gaTvaliswinebuli samoqalaqo kodeqsiT. rac Seexeba arasaxelSekrulebo valdebulebebs, aseTi valdebuleba SeiZleba warmoiSvas mxolod
samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. rogorc sanivTo
uflebebis SemTxvevaSi, aqac adgili aqvs arasaxelSekrulebo valdebulebebis `Caketil sistemas~, anu numerus clausus.
saqarTveloSic da
niderlandebSic
arasaxelSekrulebo valdebuleba SeiZleba warmoiSvas deli
qtidan (tort),5 davalebis gareSe sxvisi saqmeebis SesrulebiT (negotiorum
gestio), usafuZvlo gadaxdiT da usafuZvlo gamdidrebiT.
1.2. saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo valdebulebebs Soris mTavari gansxvaveba, ra Tqma unda, aris is, rom saxelSekrulebo valdebuleba
warmoiSoba nebayoflobiT, xolo arasaxelSekrulebo valdebuleba ekisreba kanoniT, movalis nebis sawinaaRmdegod. es idea asaxulia ssk-is 317-e
muxlis pirvel nawilSi da hsk-is 6:1 muxlSi da 213 muxlis pirvel nawilSi.
1.3. am gansxvavebis Sedegi aris is, rom saxelSekrulebo valdebulebebisas
mxareebi TviTon irCeven, Tu rogori Sinaarsis unda iyos maTi uflebebi
da valdebulebebi. es niSnavs, rom uTanxmoebis SemTxvevaSi, mosamarTlem
unda ganmartos mxareTa ganzraxva da gadawyvitos, raze SeTanxmebas izraxavdnen mxareebi. mosamarTlis saqme ar aris is, Tu ra miaCnia piradad mas
samarTlianad da gonivrulad. arasaxelSekrulebo valdebulebis SemTxvevaSi ki, meore mxriv, valdebulebis Sinaarsi gamomdinareobs samoqalaqo
kodeqsidan. uTanxmoebis SemTxvevaSi mosamarTlem unda gadawyvitos, ase
vTqvaT, ra ganzraxva hqonda kanonmdebels an ras niSnavs kanonis sityvebi.
2. xelSekrulebebis ganmarteba
2.1. imis ganmarteba, rasac saxelSekrulebo valdebulebebis SemTxvevaSi
mxareebi izraxavdnen, xSirad ioli ar aris. umetesad mxareebi faqtobrivad bevrs arafers izraxavdnen da maT, ubralod, surdaT xelSekrulebis
dadeba. da maSinac ki, rodesac mxareebi didi xnis ganmavlobaSi Tanxmdebian
anglo-saqsonur sistemaSi gamoiyeneba termini tort, rac niSnavs samoqalaqo samarTaldarRvevas, deliqts mTargmnelis SeniSvna.
MYTOPBOOK.ORG
82
valdebulebiTi samarTali
3. valdebulebebis Sesruleba
3.1. saxelSekrulebo valdebulebebis SemTxvevaSi, mxareebi xSirad TviTon iqmnian valdebulebebs, romlebic gamiznulia maT mier Sesrulebaze
da amiT, am valdebulebebis Sewyvetaze. magaliTad, Tu a debs nasyidobis
xelSekrulebas b-sTan
da ivaldebulebs, rom miawodos gayiduli saqoneli, maSin igi ar izraxavs valdebulebis arSesrulebas, aramed piriqiT,
misi ganzraxva aris is, rom Seasrulos valdebuleba da amiT Sewyvitos igi.
igive iTqmis b-ze. igi ar ivaldebulebs, rom gadaixados SeTanxmebuli fasi
im ganzraxviT, rom daarRvios xelSekruleba, aramed im ganzraxviT, rom
Seasrulos igi da amgvarad gaTavisufldes valdebulebisgan.
3.2. meore mxriv ki, xSirad arasaxelSekrulebo valdebuleba warmoiSoba
swored im faqtidan, rom valdebuli piri arRvevs pirobas. magaliTad,
arsebobs zogadi valdebuleba, rom Sens mezobels ar unda Caartya muSti
MYTOPBOOK.ORG
83
mucelSi, magram Tu ganzrax ase moiqcevi da am saqcieliT zians miayeneb mezobels, maSin moqmedebas iwyebs swored am valdebulebis Seusruleblobis, deliqtis Sedegi, rac gamoixateba mezoblisTvis miyenebuli zianis
anazRaurebaSi.
3.3. mosamarTlis gadasawyvetia, ra Sedegi eqneba arSesrulebas. Tu deliqturi qmedebiT fizikuri ziani miadga mesame pirs, mosamarTle gadawyvets:
ekisreba Tu ara damrRvevs pasuxismgebloba, raSi gamoixateba ziani, ziani
gamowveulia Tu ara deliqturi qmedebiT, kanonis mixedviT, damrRvevi
srulad agebs pasuxs Tu nawilobriv, magaliTad, ziani nawilobriv TviT
dazaralebulis gamowveuli Tu aris da a.S. Tumca, ra Tqma unda, mxareebma
SeiZleba kompromiss miaRwion am sakiTxebze da TviTon SeTanxmdnen Cadenili samarTaldarRvevis Sedegebze, magram ase, rogorc wesi, ar xdeba.
3.4. igive SeiZleba iTqvas saxelSekrulebo valdebulebis arSesrulebazec,
magram gasaTvaliswinebelia, rom Zalze xSirad mxareebs xelSekrulebaSi
TviTon aqvT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis darRvevis SemTxvevebi da
darRvevis Sedegebic. am SemTxvevaSi, mosamarTles ar SeuZlia, gadauxvios
xelSekrulebas. am sakiTxs konkretulma magaliTma SeiZleba ufro naTeli
mohfinos. Tu taqsis mZRoli manqanas marTavs uyuradRebod da daazianebs fexiT mosiarules, romelic elodeba SuqniSans da romelsac xelSi
uWiravs Cemodani, romelSic mas aqvs Zvirfasi saaTi da ori boTli kargi
qarTuli Rvino da es nivTebi dazianda, maSin taqsis mZRolma srulad unda
aunazRauros fexiT mosiarules, ara marto fizikuri (janmrTelobisTvis
miyenebuli) ziani, aramed saaTisa da ori boTli RvinisTvis miyenebuli zianic. xolo Tu a debs gadayvanis xelSekrulebas taqsis mZRolTan Tbilisis centridan Tbilisis aeroportSi misi transportirebis Sesaxeb, a da
taqsis mZRoli SeiZleba SeTanxmdnen iseT pirobaze xelSekrulebaSi, rom
taqsis mZRolis uyuradRebobiT bargisadmi miyenebuli zianis gamo taqsis mZRolis pasuxismgebloba gamoiricxeba. Tu amis Semdeg taqsis mZRoli manqanas atarebs uyuradRebod da Seejaxeba sxva manqanas, riTac mZime
ziani miadgeba Zvirfas saaTs da or boTl karg qarTul Rvinos, romelic
a-s saCuqrad miaqvs misi axlo megobrisTvis niderlandebSi, a veRar SeZlebs zianis anazRaurebis moTxovnas taqsis mZRolisgan misi bargisTvis
miyenebuli zianis gamo, Tumca, ssk-is 669-e muxlis pirveli nawilis mixedviT, a-s SeeZleboda aseTi moTxovnis wayeneba, winaswar taqsis mZRolTan
rom ar SeTanxmebuliyo taqsis mZRolis pasuxismgeblobis gamoricxvis
Sesaxeb. es magaliTi gulisxmobs, rom kanoni mxareebs aZlevs saSualebas,
SeTanxmdnen garkveuli pirobis gamoricxvaze an SezRudvaze. holandiuri
samarTali namdvilad iZleva amis SesaZleblobas. qarTuli samarTali ki,
rogorc Cans, ar iZleva pasuxismgeblobis gamoricxvis an SezRudvis SesaZleblobas gadazidvis xelSekrulebis SemTxvevaSi. kerZod, ssk-is 669-e
muxlis mesame nawilSi naTqvamia: `gadamzidvelis pasuxismgebloba ar SeiZleba gamoiricxos an SeizRudos xelSekrulebiT.~ Cemi azriT, gaugebaria,
ratom zRudavs qarTuli samarTali pasuxismgeblobis SezRudvis pirobas
maSin, rodesac es farTod miRebuli praqtikaa samarTlis sistemebis umetesobaSi.
MYTOPBOOK.ORG
84
valdebulebiTi samarTali
4. `konkursi~ saxelSekrulebo da
arasaxelSekrulebo valdebulebebs Soris
4.1. mniSvnelovania aRvniSnoT, rom saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo valdebulebebi, principSi, urTierTgamomricxavia da es ori erTmaneTSi ar unda agverios. xelSekrulebisas, mxolod saxelSekrulebo pirobebia
gadamwyveti mxareTa Soris samarTlebrivi urTierTobebis dasadgenad. iuridiul praqtikaSi xSirad mxare cdilobs miaRwios misTvis sasurvel Sedegs arasaxelSekrulebo normebze da wesebze miTiTebiT, magram mosamarTle aman ar unda daabnios. movixmob zemoT aRniSnul magaliTs (paragrafi
3.4). ra Tqma unda, Tu a, romelmac xelSekruleba dado taqsis mZRolTan
Tbilisis aeroportSi wayvanaze, Tavis moTxovnas daafuZnebda deliqtze,
maSin mas SeeZlo, moeTxova saaTisTvis da Rvinis boTlebisTvis miyenebuli
zianis anazRaureba. magram Tu a uCivis taqsis mZRols da ambobs, rom taqsis mZRols srulad ekisreba pasuxismgebloba misi deliqturi qmedebis
Sedegze da uyuradRebod manqanis tareba namdvilad aris deliqturi
qmedeba xelSekrulebis miRma, rogorc es Cans magaliTSi, rodesac taqsis
mZRolma daaziana fexiT mosiarule, romelic SuqniSans elodeboda
mosamarTlem ar unda daakmayofilos sarCeli da unda gadawyvitos, rom
radgan sagzao SemTxveva moxda a-sa da taqsis mZRols Soris dadebuli
xelSekrulebis Sesrulebisas, romelSic daTqmuli iyo, rom a ar uCivlebda taqsis mZRols uyuradRebobiT bargisadmi miyenebuli zianis gamo,
amitom, xelSekrulebis Tanaxmad, uari unda eTqvas a-s deliqturi pasuxismgeblobis safuZvliT moTxovnis wayenebis uflebaze.
4.2. es `konkursis~ problema saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo
valdebulebebs Soris, romelic TeoriaSi TiTqos `mogvarebulia~, SeiZleba martivad gadawydes, Tu, rogorc zemoT moyvanil magaliTSi, arsebobs saxelSekrulebo urTierToba or mxares Soris. viTareba rTuldeba,
rodesac mesame mxarec monawileobs. magram me ar CavuRrmavdebi am problemas winamdebare TavSi da masze yuradRebas gavamaxvileb satransporto samarTlis sakiTxebze msjelobisas, radgan swored satransporto
urTierTobebSi monawileobs xolme bevri mxare da am urTierTobebs did
yuradRebas uTmobs kanonmdebelic da samarTlis Teoriac, romelic
cdilobs daareguliros saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo pasuxismgeblobas Soris `konkursis~ CaxlarTuli sakiTxebi.
es problema rom ufro naTeli gaxdes, moviyvan zemoaRniSnul magaliTs,
roca taqsis mZRols a mihyavs aeroportSi, magram saaTi da Rvinis boTlebi ekuTvnis ara a-s, aramed g-s, romelic aris a-s qarTveli megobari,
romelmac a-s sTxova, es saaTi da Rvinis boTlebi Caitanos niderlandebSi
da gadasces a-s megobar gogonas. aq Cndeba SekiTxva, SeuZlia Tu ara g-s
uCivlos taqsis mZRols deliqtis safuZvelze. gasagebia, rom g-s ar daudvia xelSekruleba taqsis mZRolTan da g ar SeTanxmebula masTan pasuxismgeblobis gamoricxvaze. am SemTxvevaSi, niderlandebSi mainc, farTod gavrcelebulia praqtika, rom g-s, principSi, mainc SeuZlia uCivlos taqsis
mZRols deliqtis safuZvelze. magram aseve gavrcelebulia, rom, taqsis
mZRols, romelmac saerTod ar icoda g-s arsebobis Sesaxeb, SeuZlia miuTiTos pasuxismgeblobis gamomricxav pirobaze da ar aunazRauros g-s.
amis Teoriuli axsna aris is, rom mocemul magaliTSi a CaiTvleba g-s rwMYTOPBOOK.ORG
85
MYTOPBOOK.ORG
86
valdebulebiTi samarTali
Tavi 4
valdebulebiTi samarTlis ZiriTadi
maxasiaTeblebi
1. Sesavali
1.1. vidre qarTul da holandiur valdebulebiTi samarTlis sistemebs
ufro detalurad Sevadareb, manamde ufro dawvrilebiT aRvwer qarTuli
da
holandiuri
samoqalaqo kodeqsebis sistemas. rogorc zemoT iqna aRniSnuli, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi valdebulebaTa samarTlis
zogadi nawili, maT Soris, saxelSekrulebo samarTlisa da konkretuli
xelSekrulebebis Sesaxeb zogadi wesebi mocemulia mxolod erT mesame
wignSi, xolo holandiis samoqalaqo kodeqsSi meeqvse, meSvide, meSvide
A da merve wignebSi. amasTan, valdebulebiTi samarTlis wesebi, rogorc
saqarTveloSi, ise holandiaSi, moipoveba agreTve kodeqsis im nawilebSi,
romlebSic zogadad iuridiul moqmedebebzea laparaki.
1.2. amgvarad, struqtura Semdegnairad gamoiyureba. qarTuli samarTlis
SemTxvevaSi: wigni pirveli, kari meore garigebani; wigni mesame, zogadi
debulebani, kari pirveli, saxelSekrulebo samarTali, nawili pirveli,
kari meore valdebulebis Sesruleba, kari mesame valdebulebis
darRveva, kari meoTxe zianis anazRaurebis movaleoba, kari mexuTe
moTxovnis uzrunvelyofis damatebiTi saSualebani, kari meeqvse
iuridiuli qmedebebi, wigni meeqvse, valdebulebiTi samarTlis zogadi nawili, kari pirveli valdebulebebi zogadad,
kari meore, moTxovnebis da valebis gadacema da moTxovnis daTmoba, kari 3
deliqti,
kari 4
sxva
kanonismieri
valdebulebebi, kari 5
xelSekrulebebi zogadad, wigni meSvide, konkretuli xelSekrulebebi, wigni meSvide A, konkretuli xelSekrulebebi, gagrZeleba, wigni merve satransporto
saSualebebi da satransporto samarTali.
1.3. amboben, rom qarTul samoqalaqo kodeqsze gavlena iqonia ara marto
germanulma samoqalaqo kodeqsma, aramed holandiurma kanonmdeblobamac.
ra Tqma unda, ver vityviT, rom es udavod asea da Tu asea, maSin ramdenad
Sors wavida es gavlena. Tumca, Tavisuflad SeiZleba vTqvaT, rom orive
samarTlis sistemaSi moipoveba bevri msgavsi an SedarebisTvis SesaZlebeli norma da rom, mTlianobaSi, qarTuli da holandiuri samoqalaqo
kodeqsebi erTsa da imave samarTlebriv sistemas miekuTvneba, romelzec
laparakia rene davidis cnobil wignSi `Tanamedrove msoflios ZiriTadi
samarTlebrivi sistemebi~. am TavSi me ufro metad Sevexebi valdebulebiTi samarTlis ZiriTad maxasiaTeblebs da, ramdenadac SesaZlebelia, Sevadareb qarTul da holandiur samarTals.
MYTOPBOOK.ORG
87
6:1
muxlSi naTqvamia, rom valdebuleba SeiZleba warmoiSvas mxolod kanonis safuZvelze. analogiuri principi, metnaklebad igive, moipoveba ssk-is 317-e muxlis pirvel nawilSi, romlis Tanaxmad: `valdebulebis
warmoSobisaTvis aucilebelia monawileTa Soris xelSekruleba, garda im
SemTxvevebisa, roca valdebuleba warmoiSoba zianis miyenebis (deliqtis),
usafuZvlo gamdidrebis an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva safuZvlebidan.~
2.2. amitom, swored kanoni wyvets, warmoiSvas Tu ara valdebuleba. magram,
meore mxriv, kanoni aRiarebs xelSekrulebis Tavisuflebis doqtrinas,
rac kanoniT gansazRvrul garkveul farglebSi niSnavs, rom: a) pirs
(fizikursac da iuridiulsac) Tavisuflad SeuZlia dados xelSekruleba
an ar dados xelSekruleba da b) mxareebis gadasawyvetia, ra xelSekruleba
unda dadon maT da ra unda iyos xelSekrulebis Sinaarsi. es bolo principi
gulisxmobs, rom: a) mxareebs SeuZliaT dadon nebismieri xelSekruleba,
romelic regulirebulia samoqalaqo kodeqsiT da SeuZliaT srulad miiRon yvela is wesi aseT xelSekrulebasTan dakavSirebiT, rac dadgenilia
samoqalaqo kodeqsiT; b)
mxareebs SeuZliaT, dadon nebismieri xelSekruleba, romelic regulirebulia samoqalaqo kodeqsiT, magram am xelSekrulebaSi gadauxvion kanoniT dadgenil saxelSekrulebo pirobebs da
TviTon daadginon saxelSekrulebo pirobebi TavianTi survilisamebr; g)
mxareebs SeuZliaT, dadon xelSekruleba, romelic ar aris regulirebuli
samoqalaqo kodeqsiT an sxva kanoniT.
2.3. xelSekrulebis Tavisuflebis es principi konkretuli aspeqtebiT
gamoxatulia
319-e
muxlis pirvel nawilSi, romlis Tanaxmad: `kerZo samarTlis subieqtebs SeuZliaT, kanonis farglebSi Tavisuflad dadon xelSekrulebebi da gansazRvron am xelSekrulebaTa Sinaarsi. maT SeuZliaT,
dadon iseTi xelSekrulebebic, romlebic kanoniT gaTvaliswinebuli ar
aris, magram ar ewinaaRmdegeba mas.~
2.4. 1992 wlamde xelSekrulebis Tavisuflebis principi moipoveboda holandiis samoqalaqo kodeqsSic. igi mocemuli iyo Zveli
hsk-is
1374-e
MYTOPBOOK.ORG
88
valdebulebiTi samarTali
hqondes an ar hqondes im nawilSi, rac exeba akrZalul konkretul saxelSekrulebo pirobas. am fenomenis samarTlebrivad gamosaxatavad amboben,
rom xelSekruleba mTlianad an nawilobriv
baTilia.
aRniSnuli SezRudvebi SeiZleba da, Zalze xSirad, rodesac SezRudvis mizania susti mxaris
dacva, aris kidec gamoxatuli im formiT, rom xelSekruleba mTlianad an
misi nawili ar aris
baTili.
magram im mxares, romlis interesebSic dawesebulia SezRudva, SeuZlia moiTxovos xelSekrulebis baTiloba. am mxaris
gadasawyvetia, moiTxovs Tu ara im xelSekrulebis baTilobas, romelic,
principSi, namdvilia. amis samarTlebrivad gamosaxatavad amboben, rom arsebobs xelSekrulebis baTilobis safuZveli.
2.6. holandiis samoqalaqo kodeqsSi baTilobis
Sesaxeb zogadi wesi mocemulia 3:40 muxlSi, romlis Tanaxmad: `iuridiuli qmedeba baTilia, Tu
igi Tavisi SinaarsiT an mizniT ewinaaRmdegeba sazogadoebriv zneobas an
sajaro wesrigs.~ zogadi wesi baTilobis safuZvlebis Sesaxeb moipoveba
hsk-is 3:44 muxlis pirvel nawilSi, romlis Tanaxmad: `iuridiuli qmedeba
SeiZleba baTilad CaiTvalos, Tu igi ganxorcielda muqaris, motyuebis an
arasaTanado zemoqmedebis ganxorcielebiT.~ am wesis qarTuli
ekvivalenti,
rogorc Cans, gamoxatulia ssk-is
54-e
muxlSi, romlis Tanaxmad: `ba
Tilia garigeba, romelic arRvevs kanoniT dadgenil wessa da akrZalvebs,
ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs an zneobis normebs.~ hsk-is 44-e muxlis
pirveli nawilis ekvivalenti
55-e
muxli, romlis Tanaxmad: `1. garigeba SeiZleba baTilad CaiTvalos, Tu garigebiT gansazRvrul Sesrulebasa da am SesrulebisTvis gaTvaliswinebul anazRaurebas Soris aSkara Seusabamobaa da garigeba daido mxolod imis wyalobiT,
rom xelSekrulebis erT-erTma mxarem borotad gamoiyena Tavisi sabazro
Zalaufleba an isargebla xelSekrulebis meore mxaris mZime mdgomareobiT an gamoucdelobiT (gulubryvilobiT). 2. baTilia garigeba, romelic
dadebulia erTi mxaris mier meoreze gavlenis borotad gamoyenebiT, roca
maTi urTierToba dafuZnebulia gansakuTrebul ndobaze.~
2.7. unda aRiniSnos, rom zemoxsenebuli debulebebi baTilobis Sesaxeb da
baTilobis
safuZvlebis Sesaxeb gamoiyeneba ara mxolod xelSekrulebebis, aramed, zogadad, iuridiuli qmedebebis mimarT.
2.8. Zveli romauli samarTlis msgavsad, holandiur samarTalSi arsebobs
sami tipis valdebuleba, romlebic laTinurad ase gamoixateba: dare, facere
valdebuleba SeiZleba Seicavdes raimes gadacemis an miwodeda non facere.
bis movaleobas, magaliTad, nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze wignis
gadacema. an SeiZleba Seicavdes raimes gakeTebis an damzadebis valdebulebas, magaliTad, mSeneblobis xelSekrulebis safuZvelze saxlis aSeneba.
anda valdebuleba SeiZleba gulisxmobdes, rom pirma Tavi Seikavos raimes
gakeTebisgan, xelSekrulebis an kanonis safuZvelze. magaliTad, pirs, Tu
igi miwveuli ar aris an saamiso nebarTva ar aqvs, ar SeuZlia Sevides mezoblis saxlSi, anda SromiTi xelSekrulebis mxareebis SeiZleba SeTanxmdnen,
rom xelSekrulebis moqmedebis vadis amowurvis Semdeg muSaks garkveuli
drois ganmavlobaSi an garkveuli teritoriis farglebSi ufleba ar aqvs,
ganaxorcielos saqmianoba, romliTac konkurencias gauwevs yofil damqiravebels.
MYTOPBOOK.ORG
89
qveynebSi, sadac yoveldRe aTasobiT xelSekruleba ideba, romelTagan umetesoba erTi da igive tipisaa da,
bevr SemTxvevaSi, oferenti igive fizikuri an iuridiuli piria, azri ar
aqvs TiToeul xelSekrulebaze molaparakebis warmoebas. naklebad warmosadgenia, rom Sps `saqarTvelos aviaxazebi~ cal-calke molaparakebas
gamarTavs TiToeul mis SesaZlo mgzavrTan ucxo qveynis mimarTulebiT
sahaero transportirebis xelSekrulebis dasadebad. amitom, oferenteb
ma
da, ufro konkretulad, maT, visac dominanturi
90
valdebulebiTi samarTali
319-e
muxlis meore nawilis Tanaxmad: `mas ar SeuZlia kon
trahents usafuZvlod SesTavazos xelSekrulebis araTanabari pirobebi.~
magram am zogadi normis garda, qarTulic da holandiuri samarTalic
ufro konkretulad uTmobs yuradRebas xelSekrulebis standartul pirobebs. marTalia, am or samarTlis sistemas Soris arsebobs teqnikuri xasiaTis gansxvavebebi, arsebiTad maTi wesebi igivea. es sakvirvelia ar aris,
radgan qarTul da
holandiur
samoqalaqo kodeqsebSi
xolo sxva pirobebi SeiZleba baTilad iqnes miCneuli meore mxaris Suamdgomlobis safuZvelze (ssk-is
348-e
muxli), anda es pirobebi baTilad SeiZleba iqnes miCneuli meore mxaris Suamdgomlobis safuZvelze, Tu dominanturi mxare ar
moiyvans mtkicebulebebs, rom sadao pirobis gamoyeneba samarTliani iyo
(hsk-is
muxli
6:237).
garda amisa, kanoni am konteqstSi ganasxvavebs momxmarebels (gansazRvruli ssk-is 347-e da 348-e muxlebiT da hsk-is muxlebiT
6:236 da 6:237, rogorc fizikuri piri, romelic ar moqmedebs samewarmeo
saqmianobis farglebSi an romelic ar misdevs samewarmeo saqmianobas) da
sxva xelSemkvrel
mxares SeuZlia miuTiTos mxolod zogad normaze ssk-is 346-e muxlze qarTuli samarTlis,
xolo hsk-is 6:233 muxlze holandiuri samarTlis SemTxvevaSi.
2.13. mxolod is idea, rom TiToeul xelSekrulebaze molaparakebas azri
ar aqvs, xelSekrulebis standartuli pirobebis gamogonebas safuZvlad
ar dasdebia. es is mizezia, ris gamoc kanonmdebelma yvelaze xSiri xelSekrulebebi TviTon daaregulira samoqalaqo kodeqsiT. isev da isev, Zneli
warmosadgenia, rom puris yovel yidvaze myidvelma gamarTos detaluri
molaparakeba puris maRaziasTan nasyidobis xelSekrulebaze, magaliTad,
sayideli puri Seesabameba Tu ara im xarisxs, romelic myidvelisTvis misaRebia.
2.14. amgvarad, SeiZleba iTqvas, calkeuli sakiTxebis maregulirebeli kanonmdebloba igive mizans emsaxureba, rasac xelSekrulebis standartuli
pirobebi. es moqalaqeebisTvis aadvilebs yoveldRiur cxovrebas, saqmis keTebas, muSaobas da a.S. xelSekrulebis standartuli pirobebisgan gansxvavebiT, konkretuli xelSekrulebebis maregulirebeli kanonmdebloba ar
Seicavs Tandayolil safrTxes, rom xelSekrulebis mxareTa interesebi
SeiZleba
daubalansebeli
darCes, anu rom erTi mxare meore mxaresTan SedarebiT gacilebiT upirates mdgomareobaSi aRmoCndes. sxvagvarad rom
vTqvaT, konkretuli xelSekrulebebis maregulirebeli kanonmdebloba
asaxavs, ra aris saxelSekrulebo samarTalSi misaRebi da samarTliani, Tu
mxareebi dadeben aseT xelSekrulebas. amitom konkretuli xelSekruleMYTOPBOOK.ORG
91
davalebis gareSe sxvisi saqmeebis Sesrulebas (negotiorum gestio) da usafuZvlo gadaxdasa da usafuZvlo
gamdidrebas. am konteqstSi erTaderTi gansxvaveba, romelic aRniSvnas
imsaxurebs, aris is, rom
holandiur
kanonismieri
valdebulebebis samarTalSi gansxvavebaa usafuZvlo gadaxdas (zogadad, valdebulebis Sesrulebas) (gadaxda sine causa) da usafuZvlo gamdidrebas Soris. hsk-is 6:203
muxli, valdebulebis usafuZvlo SesrulebasTan dakavSirebiT, ambobs:
`1. pirs, romelmac sxvas gadasca qoneba samarTlebrivi safuZvlis gareSe,
ufleba aqvs, gamoiTxovos igi mimRebisgan, rogorc usafuZvlo Sesruleba.
2. Tu usafuZvlo Sesruleba exeba fulad Tanxas, restituciis moTxovna
SeiZleba wayenebul iqnes imave Tanxaze. 3. pirs, romelmac samarTlebrivi
safuZvlis gareSe moaxdina sxva xasiaTis Sesruleba, agreTve aqvs ufleba,
moiTxovos misi dabruneba mimRebisgan.~ usafuZvlo gamdidrebasTan dakavSirebiT, hsk-is 212-e muxlSi naTqvamia: `piri, romelic usafuZvlod
gamdidrda sxvis xarjze, valdebulia,
gonivrulobis
farglebSi gamoasworos ziani misi gamdidrebis farglebSi.~ saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi es ori tipis valdebuleba gaerTianebulia da reglamentirebulia
ssk-is 996-991 muxlebSi.
2.16. marTalia, garkveulwilad, samarTlebrivi teqnikis da ara arsebiTi
gansxvavebis sakiTxia, rodesac saqme exeba kanonmdeblobas mocemul Temaze, magram, Cemi azriT, mniSvnelovania gansxvavebis danaxva or situacias
Soris: erTi mxriv, rodesac gadaxda moxda im xelSekrulebis safuZvelze,
romlidanac moxda gasvla an romelic moiSala an romelic saerTod ar
arsebobda, magram ivaraudeboda, rom igi dadebuli iyo; meore mxriv, sxvisi moqmedebiT piri ufro gamdidrda, magram am ors Soris saerTod ar
arsebobda aranairi samarTlebrivi urTierToba. am or situacias Soris
gansxvavebis mniSvneloba is aris, rom samarTlebrivad es ori situacia absoluturad identuri araa da maTi gadawyveta yovelTvis erTi da igive
samarTlebrivi principebiT ver moxdeba. am gansxvavebis danaxva erTi martivi magaliTiT SeiZleba.
saxlis mesakuTre debs xelSekrulebas mebaResTan, romlis safuZvelzec
mebaRem, SeTanxmebuli fasis sanacvlod, mesakuTris baRi unda gaamSvenieros. Tu mesakuTre kanonierad Tvlis, rom mebaRem dakisrebuli movaleoba
jerovnad ver Seasrula, mesakuTres SeuZlia, moSalos xelSekruleba. maSin warmoiSoba kiTxva: ra Sedegebi aqvs xelSekrulebis moSlas da aqvs Tu
ara ufleba mebaRes, miiRos gasamrjelos nawili mainc im sargeblisTvis,
rac mesakuTrem mebaRis SromiT miiRo, radgan Tu mesakuTre axal mebaRes
daiqiravebs, am axal mebaRes ar mouwevs yvelafris Tavidan dawyeba. pirvel mebaRes ukve eqneba garkveuli samuSao Sesrulebuli, romelic raMYTOPBOOK.ORG
92
valdebulebiTi samarTali
Rac fasi mainc Rirs. es saqme aris usafuZvlo gadaxdis magaliTi da saqme
unda gadawydes xelSekrulebis arSesrulebis wesebis mixedviT. meore
mxriv, Tu gvaqvs igive situacia (mesakuTre debs xelSekrulebas mebaResTan maszed, rom SeTanxmebuli fasis sanacvlod mebaRe gaamSvenierebs
mesakuTris baRs), magram mebaRe SecdomiT gaamSvenierebs mezoblis baRs,
ris Sedegadac mezoblis baRi gacilebiT ukeTesi gaxdeba, am SemTxvevaSi,
saqme gvaqvs usafuZvlo gamdidrebasTan. pirvel SemTxvevaSi, saxlis mesakuTre, miuxedavad imisa, rom man marTlzomierad moSala xelSekruleba,
mainc iqneba valdebuli, gadauxados mebaRes garkveuli Tanxa. mas, ra Tqma
unda, surda misi baRis gaumjobeseba da mas SeuZlia, moSalos xelSekruleba, magram man unda gadaixados im sargeblis safasuri, rac man mebaRis
SromiT miiRo. meore SemTxvevaSi, Zalzed sadaoa, mezobelma unda gadauxados Tu ara raime mebaRes. Tumca, SeiZleba imis mtkicebac, rom, marTalia,
mezobelma miiRo sargebeli mebaRis Sromis Sedegad, magram es Sroma mas ar
mouTxovia da amitom kanoniT mas ar unda daekisros raimes gadaxda.
MYTOPBOOK.ORG
93
94
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
95
Tavi 5
arasaxelSekrulebo valdebulebebi
1. Sesavali
1.1. rogorc ukve aRvniSneT, valdebuleba SeiZleba warmoiSvas mxolod
kanonis safuZvelze. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 317-e muxlis
pirveli nawilis Sesabamisad, valdebulebis warmoSobisaTvis aucilebelia monawileTa Soris xelSekruleba. saxelSekrulebo urTierTobis ararsebobis SemTxvevaSi, mxareebs Soris valdebuleba ver warmoiSoba garda im SemTxvevebisa, roca dadgeba movlena an piri Caidens qmedebas (rac
SeiZleba gamoixatos moqmedebasa an umoqmedobaSi), rasac kanonmdebloba
ganixilavs, rogorc valdebulebis warmoSobis safuZvels.
1.2. maSasadame, saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo valdebulebaTa
Soris Teoriuli gansxvaveba aris is, rom arasaxelSekrulebo
valdebulebebi warmoiSoba kanoniT pirdapir gaTvaliswinebul SemTxvevebSi da valdebuli piris survilis damoukideblad, roca saxelSekrulebo valdebulebebi warmoiSoba mxolod piris nebis safuZvelze da kanonis im mboWavi
moTxovnebis farglebSi, rasac TviTon piri gansazRvravs.
1.3. Sedegad, arasaxelSekrulebo valdebulebaTa SemTxvevaSi, kanoni ara
mxolod valdebulebis warmoSobas, aramed mis zust Sinaarssac gansazRvravs. rac Seexeba saxelSekrulebo valdebulebebs, mxareebi ara marto
valdebulebis warmoSobas, aramed mis Sinaarssac gansazRvraven.
1.4. zemoTqmulidan gamomdinare, saxelSekrulebo da arasaxelSekrulebo
valdebulebebi urTierTgamomricxavia. piri, romelsac miadgeba ziani,
ver mimarTavs sasamarTlos saxelSekrulebo valdebulebis darRvevis
gamo, iseve, rogorc im valdebulebis darRvevis gamo, romelic gamomdinareobs kanonidan. es Zalian xSirad arasworad aris gagebuli da TvalsaCinoebisaTvis mcire magaliTs moviyvanT. warmovidginoT, rom a-m da b-m
dades gadazidvis xelSekruleba, romliTac a kisrulobs valdebulebas,
satvirTo manqaniT gadazidos 120000 boTli qarTuli Rvino Tbilisidan
baTumSi, misi evropaSi transportirebis mizniT. a da b SeiZleba SeTanxmdnen, rom a ar agebs pasuxs
transportirebisas
miyenebul zaralze, romelic warmoiSoba daudevrobiT. marTlac, Tu zarali dadgeba imitom, rom mZRolma Tavisi uyuradRebobiT moaxdina avtosagzao SemTxveva, a ar iqneba
pasuxismgebeli b-s winaSe kontraqtis aRniSnuli debulebis Sesabamisad.
xolo Tu b uCivlebs a-s
sasamarTloSi kontraqtis pirobebis darRvevisaTvis, mosamarTlem ar unda daakmayofilos b-s moTxovna, rameTu mxareebi
SeTanxmdnen, rom a pasuxismgebeli ar iqneboda aseT SemTxvevaSi damdgari
zianisaTvis. Sedegi SesaZloa iyos igive, Tu b Tavis moTxovnas deliqtze
daamyarebs, radganac a daudevrobiT moqmedebda. Tu mosamarTle b-s
sarCels miiRebs deliqtis safuZvelze, is amiT daarRvevs saxelSekrulebo
SeTanxmebas da ugulebelyofs xelSekrulebaTa Tavisuflebis princips.
es sakiTxi dawvrilebiT me-4 Tavis me-3 nawilSi iqneba ganxiluli.
MYTOPBOOK.ORG
96
valdebulebiTi samarTali
valdebulebebi, romelic romauli samarTlidan momdinareobs, Seexeba davalebis gareSe sxvisi saqmeebis Sesrulebidan warmoSobil valdebulebebs. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi am sakiTxs
eTmoba 969 975 muxlebi, niderlandebis samoqalaqo kodeqsSi ki _ me-6
wignis 198 202 muxlebi.
2.4. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im valdebulebebs, romlebic
warmoiSoba, rodesac erTi piri meores gadascems garkveul saqonels an
fulad Tanxas, an ganaxorcielebs mis mimarT iseT qmedebas, romliTac meore piri mdidrdeba da ar arsebobs amgvari saqonlisa Tu fuladi Tanxis
gadacemis an qmedebis ganxorcielebis aranairi samarTlebrivi safuZveli.
amgvari urTierTobebis maregulirebeli muxlebi Tavmoyrilia saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis me-3 wignis me-2 karis me-3 TavSi saTauriT
`usafuZvlo gamdidreba~. Cveni azriT, ukeTesi iqneboda, saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsSi, rogorc samoqalaqo
kodeqsebis
umetesobaSia, gancalkevebuli yofiliyo, erTi mxriv, `usafuZvlo gadacema da Sesruleba~
da, meore mxriv, `usafuZvlo gamdidreba~. pirvel SemTxvevaSi, valdebuli
piri ixdis fulad Tanxas, an gadascems saqonels, an axorcielebs qmedebas meore piris mimarT, vinaidan mas miaCnia, rom valdebulia am piris mimarT. Tumca, Semdeg naTeli xdeba, rom amgvari valdebuleba realurad
ar arsebobs, radganac is an saerTod ar arsebobda, an arsebobda, magram
mogvianebiT mosamarTlis mier Zaladakargulad gamocxadda kontraqti,
romlis safuZvelzec warmoiSva es valdebuleba. am SemTxvevaSi, pirma,
romelmac usafuZvlo gadacemiT an SesrulebiT garkveuli sargebeli miiRo, unda daabrunos yvelaferi da aRadginos pirvandeli mdgomareoba the
status quo ante. romauli samarTlis mixedviT, valdebul pirs, romelsac SeuZlia pirvandeli mdgomareobis aRdgenis moTxovna, aqvs condicio indebiti. meMYTOPBOOK.ORG
97
6:211)
exeba `usafuZvlo gadacemas~, xolo me-3 kari (6:212) `usafuZvlo gamdidrebas~ aregulirebs. Tu
saqarTvelos samoqalaqo kodeqss yuradRebiT davakvirdebiT, msgavsi gansxvavebebis povna SesaZlebelia. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 987-e
muxli exeba `usafuZvlo gamdidrebas, xolo
976-e
muxli, miuxedavad saTaurisa _ `usafuZvlo gadacemasa da Sesrulebas~. amiT naTeli efineba
imas, Tu ratom unda aunazRauros mopasuxem, saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis 987-e
muxlis mixedviT, mosarCeles im SemTxvevaSi, Tu is `gamdidrda~, xolo 976-e muxlis mixedviT, man unda `daabrunos~ is, rac miiRo.
usafuZvlo gadacemasa da usafuZvlo gamdidrebas Soris arsebul gansxvavebaze ufro mogvianebiT gavamaxvilebT yuradRebas.
2.5. rac Seexeba samoqalaqo samarTlis arasaxelSekrulebo valdebulebebs,
rogorc ukve mogaxseneT, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mesame wignis kerZo nawilis meore kari exeba kanoniT dadgenil arasaxelSekrulebo
valdebulebebs. aRniSnuli karis pirveli Tavis saTauri aris `saziaro
uflebebi~. Cveni azriT, es kanonmdeblis Secdomaa. saziaro uflebebi
warmoadgens ara valdebulebiTi samarTlis, aramed sanivTo samarTlis
ganuyofel nawils, rameTu isini aregulirebs Tu aRniSnuli Tavis sa
Taurs yuradRebiT waikiTxavT uZravi qonebis TanamesakuTre ori an
meti piris uflebebsa da movaleobebs. marTalia, es uflebebi da movaleobebi asaxulia kanonSi, Tumca, es sruliad ar niSnavs, rom saziaro
uflebebis samarTlebrivi subieqti warmoadgens samarTlis nawils,
romelic kanoniT dadgenil valdebulebebs Seexeba.
MYTOPBOOK.ORG
98
valdebulebiTi samarTali
992-e
muxlis da
hsk-is
6:162
muxlebis Tanaxmad, ukanonobas sCadis. Tumca, qcevis wesebi dauwerel kanonebsa da CveulebebSic gvxvdeba. magaliTad, holandiaSi deliqturi valdebulebis Sesaxeb kanonSi
zogadi wesis formulireba im farTo gagebiT, rogorc amJamadaa miRebuli,
ukavSirdeba 1919 wels uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebaSi mocemul
Sesabamis ganmartebas. uzenaesma sasamarTlom gadawyvita, rom dadgenili
socialuri qcevis sawinaaRmdego qmedeba ukanonobas warmoadgenda. am
SemTxvevaSi, dadgenili socialuri qcevis sawinaaRmdegod iqna miCneuli
damqiraveblis mier sxva konkurenti damqiraveblis TanamSromelTan saidumlo molaparakebebis warmoeba im mizniT, rom am ukanasknels daerRvia
arsebuli xelSekruleba da masTan daewyo muSaoba. niderlandebSi es iyo
arasamarTliani konkurenciis pirveli precedenti, romelic dauwereli
MYTOPBOOK.ORG
99
wi
naaRmdeg _ dakavSirebiT SemoiRo sifrTxilis dacvis movaleoba, rogorc
deliqturi valdebulebis zogadi cneba.
3.8. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsisagan gansxvavebiT, niderlandebSi
kanonmdebelma dawvrilebiT ganmarta ukanono qmedebis cneba, Tumca, sakmaod bundovnad, magram mainc aRniSna, rom ZiriTadad mosamarTlem unda
gadawyvitos, Tu ra warmoadgens ukanono qmedebas. hsk-is 6:162 muxlis me-2
nawilis Tanaxmad: `im SemTxvevis garda, roca arsebobs mtkicebis safuZveli, ukanonod SeiZleba miviCnioT Semdegi qmedeba: uflebis Selaxva da
qmedeba an umoqmedoba, romelic arRvevs kanoniT dakisrebul movaleobas
an dadgenili socialuri qcevis Sesabamis dauwerel wesebs.~
3.9. rogorc aRiniSna, imisaTvis, rom dadges kanondamrRvevis samoqalaqo
pasuxismgeblobis sakiTxi, aucilebelia, misi moqmedeba gaufrTxileblobiT iyos ganpirobebuli. pirs, romelic SemTxveviT miayenebs vnebas sxva
pirs, ar SeiZleba daekisros zianis anazRaurebis valdebuleba, Tu aseTi
qmedebis Tavidan acileba SeuZlebeli iyo. iseT sazogadoebaSi cxovreba,
romelTa wevrebic TavianTi bunebiT srulyofilebamde Sors arian da
bevr Secdomas sCadian, SeuZlebeli iqneboda, Tu am sakiTxTan dakavSirebiT sxva midgoma ar iqneboda. amdenad, unda vivaraudoT, rom aRniSnuli
wesis ukan garkveuli argumentaciaa, romlis miRmac sxva samarTlebrivi
wesi igulisxmeba, kerZod is, rom sazogadoebis yvela wevrma TviTon unda
ataros Tavisi ziani. es wesi da principi jer kidev romaul samarTalSi arsebobda.
3.10. im SemTxvevaSic ki, roca piris qmedeba kanonsawinaaRmdegoa da, amave
dros, gaufrTxileblobiT ganpirobebuli, riTac mesame pirs miadga ziani,
aucilebeli ar aris, dadges piris pasuxismgeblobis sakiTxi. calke winapirobaa, rom qmedeba mas miewerebodes. miuxedavad am winapirobis arsebobisa, hss-is 6:162 muxlis I nawilisagan gansxvavebiT, ssk-is 992-e muxlSi mas ar
vxvdebiT, Tumca, is mainc deliqturi valdebulebis Sesaxeb saqarTvelos
zogadi wesis nawils warmoadgens. es SegviZlia vnaxoT ssk-is 993-e _ 996-e
muxlebis magaliTze, romlis Tanaxmad, aTi wlis asaks miuRweveli piri,
Wkuasusti an suliT avadmyofi an droebiT ugono an sulieri moSlilobis
mdgomareobaSi myofi piri pasuxs ar agebs miyenebuli zianisaTvis. msgavsi debuleba niderlandebSic moqmedebs, Tumca, midgoma gansxvavebulia.
holandiuri samarTlis mixedviT, dauSvebelia, dadges ToTxmeti wlis
asaks qvemoT bavSvis pasuxismgeblobis sakiTxi (muxli 6:164). rac Seexeba
ToTxmeti wlis zemoT piris Wkuasustobas an invalidobas, holandiuri
samoqalaqo
kodeqsi, am SemTxvevaSi, samoqalaqo samarTlebriv pasuxismgeblobas ar gamoricxavs (hsk-is 6:165, nawili 1-li).
3.11. rogorc qarTul, ise holandiur
MYTOPBOOK.ORG
100
valdebulebiTi samarTali
1004-e
muxli da
hsk-is
6:174
muxli), mometebuli safrTxis matarebeli nagebobebis (ssk-is me-1000 muxli da hsk-is 6:175 muxli), cxovelebis
(ssk-is 1003-e muxli da hsk-is 6:179 muxli) da uxarisxo produqtiT (sskis 1009-e muxli da hsk-is 6:179 muxli) gamowveuli zianisaTvis. am msgavsi
magaliTebis garda, saqarTvelos kanonSi mkacri pasuxismgeblobis doqtrina moqmedebs satransporto saSualebebis moqmedebaze (ssk-is 999-e
muxli) da holandiur samarTalSi _ maRaroelTa saqmianobaze.
3.13. mkacr pasuxismgeblobas sxva piris mier Cadenili qmedebis an umoqmedobisaTvis, am pirsa da realur samarTaldamrRvevs Soris arsebuli
gansakuTrebuli urTierTobis gamo, xSirad `sxva piris magivrad aRebul
pasuxismgeblobas~ uwodeben. rogorc qarTul, ise holandiur
muxli). holandiuri
MYTOPBOOK.ORG
101
MYTOPBOOK.ORG
102
valdebulebiTi samarTali
5.3. ganvixiloT kidev erTi magaliTi. fostalions SecdomiT miaqvs saukeTeso qarTuli Rvinis boTlebis Sekvra baraTaSvilis aRmarTze, #12-Si
mcxovreb mSvenier qalbaton c-sTvis. realurad, es Rvino a-m mis megobar
gogona b-s
dabadebis dReze saCuqrad gaugzavna, romelic aseve baraTaSvilis aRmarTze, #10-Si cxovrobs. ra Tqma unda, c-m
es Sekvra, samarTlebrivi safuZvlis gareSe, SecdomiT miiRo. Sesabamisad, a-s
ufleba aqvs, moiTxovos Rvinis dabruneba an c-s mier b-sTvis am Sekvris gagzavna. amrigad,
c-s akisria arasaxelSekrulebo valdebuleba, rom daabrunos Sekvra. am
SemTxvevaSi, qoneba gadaecema iseT pirs, romelic ar aris kreditori.
5.4. davuSvaT, rom irakli abaSiZem gadawyvita, sadResaswaulod imogzauros
holandiaSi saqarTvelos aviaxazebiT. Tumca, aviaxazebis erT-erTi TanamSromlis daudevrobiT, igi aRmoCndeba sxva TviTmfrinavSi da ukana gzaze
iaponiaSi uxdeba wasvla. mas, ra Tqma unda, SeuZlia gavides kontraqtidan, an moiTxovos Tanxis ukan dabruneba (rom aRaraferi vTqvaT Semdgomi
zianis Sesaxeb) usafuZvlo anazRaurebis gamo. meore mxriv, saqarTvelos
aviaxazebs ufleba aqvs, daibrunos misi Sesruleba (ukana gzaze iaponiaSi
mgzavroba), radgan misi Sesruleba samarTlebriv safuZvels moklebulia.
cxadia, am SemTxvevaSi saqarTvelos aviaxazebis Sesrulebis dabruneba
SeuZlebelia, amdenad, abaSiZem aviakompanias unda aunazRauros TanxiT.
Tumca, imis gaTvaliswinebiT, rom saqarTvelos aviaxazebis Sesruleba
abaSiZisaTvis usargebloa, aRniSnuli aviakompaniis mxridan kompensaciis
moTxovna ar dakmayofildeba. magram warmovidginoT, rom abaSiZe unda wasuliyo holandiaSi (rogorc es mas surda), magram saqarTvelos aviaxazebis erT-erTi TanamSromlis gulgrilobiT Cadenili Secdomis gamo abaSiZe
Tbilisis
aeroportidan
holandiis samefo aviaxazebiT gafrinda amster
damSi.
imis gaTvaliswinebiT, rom mas ar sWirdeba saqarTvelos aviaxazebisaTvis Tanxis gadaxda, holandiis samefo aviaxazebs ufleba aqvs, abaSiZisagan moiTxovos Sesrulebis dabruneba, radgan es qmedeba samarTlebriv
safuZvels moklebuli iyo. xolo, vinaidan qmedebis naturiT dabruneba
SeuZlebelia, abaSiZem unda gadaixados sakmao Tanxa savaraudod, man es
Tanxa saqarTvelos aviaxazebisagan unda miiRos sanacvlod.
5.5. rogorc ukve aRvniSneT, arasaxelSekrulebo valdebuleba, romelic
ukavSirdeba usafuZvlo anazRaurebas an valdebulebis Sesrulebas, exeba
iseT SemTxvevebs, roca mxareebs hgoniaT, an erT-erT mxares iseTi warmodgena aqvs Seqmnili, rom mas akisria gadaxdis, gadacemis an moqmedebis
Sesrulebis samarTlebrivi valdebuleba, rac realurad ar arsebobs. usafuZvlo anazRaurebis an moqmedebis Sesrulebis dros
arasaxelSekrulebo
valdebulebis ZiriTadi maxasiaTebeli aris is, rom pirovnebam, vinc ganaxorciela gadaxda, gadacema an Sesruleba, ufleba aqvs, ukan miiRos misi
Tanxa an Sesrulebis Sedegad miRebuli qoneba. Tuki saqarTvelos samoqalaqo kodeqss Tvals gavadevnebT, mivxvdebiT, rom kodeqsic am struqturiTaa agebuli. Tumca, Cveni azriT, arc ise gamarTlebulia, rom es aras
axelSekrulebo valdebuleba regulirdeba TavSi, romelsac `usafuZvlo
gamdidreba~ ewodeba. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 976-e Tavis 1-li
nawilis Tanaxmad: pirs, romelmac sxvas valdebulebis Sesasruleblad
raime gadasca, SeuZlia mosTxovos fsevdo kreditors (mimRebs) misi ukan
dabruneba, Tu: `a) valdebuleba garigebis baTilobis an sxva safuZvlis
gamo ar arsebobs, ar warmoiSoba an Sewyda SemdgomSi.~ igive principia gatarebuli samoqalaqo kodeqsis
978-e
muxlSi, romlis mixedviT, pirovnebas, romelic meore pirs iZulebis an muqaris safuZvelze gadascems raimes,
ufleba aqvs, moiTxovos misi ukan dabruneba.
MYTOPBOOK.ORG
103
nawilebSi, romelTa Tanaxmad: `1. ukan dabrunebis moTxovna vrceldeba SeZenilsa da miRebul sargebelze (....) 2. Tu ukan dabruneba SeuZlebelia gadacemuli sagnis mdgomareobis gamo, an Tu mimRebs raime
mizeziT ar SeuZlia sagnis ukan dabruneba, maSin man unda aanazRauros misi
saerTo Rirebuleba.~ wesi, romlis Tanaxmadac, Sesrulebis ganxorcieleba sruliad usargebloa fsevdo kreditorisaTvis, rogorc es abaSiZisa da
saqarTvelos aviaxazebis SemTxvevaSi iyo da ar arsebobs sxva mxarisTvis
anazRaurebis valdebuleba, mocemulia ssk-is 979-e muxlis me-3 nawilSi,
romlis Tanaxmad: `3. ar arsebobs anazRaurebis movaleoba, Tu mimRebi, sagnis moxmarebis, sxvisTvis gadacemis, daRupvis, gauaresebis an sxva safuZvlis gamo, arc sagniT da arc misi RirebulebiT ar gamdidrebula.~
5.7.
holandiuri
samarTali am aspeqtSi gansxvavdeba qarTuli samarTlisagan. hsk-is 6:203 muxli, anazRaurebis valdebulebasTan dakavSirebiT,
ambobs: `1. pirs, romelmac sxvas gadasca qoneba samarTlebrivi safuZvlis gareSe, ufleba aqvs, gamoiTxovos igi mimRebisagan, rogorc usafuZvlo anazRaureba. 2. Tu usafuZvlo anazRaureba exeba fulad Tanxas,
restituciis moTxovna SeiZleba wayenebul iqnes imave Tanxaze. 3. pirs,
romelmac samarTlebrivi safuZvlis gareSe moaxdina sxva xasiaTis Sesruleba, aseve ufleba aqvs, moiTxovos misi dabruneba mimRebisagan.~ hsk-is
6:210 muxli exeba iseT SemTxvevas, roca Sesrulebis dabruneba naturiT
SeuZlebelia, agreTve, problemas, roca pirovnebam sxvas unda aunazRauros misTvis usargeblo Sesrulebis safasuri: `Tuki, valdebulebis xasiaTidan gamomdinare, SeuZlebelia moqmedebis dabruneba, misi Rirebulebis
anazRaureba, miRebis droisaTvis gonivrulobis farglebSi, SeiZleba sxva
saxiT moxdes, Tuki mimRebi valdebulebis SesrulebiT gamdidrda, an Tu
valdebulebis Sesruleba SeiZleba mas mieweros sanacvlo valdebulebis
Sesrulebaze Tanxmobis SemTxvevaSi.~
6. usafuZvlo gamdidreba
6.1. usafuZvlo gamdidrebis doqtrina exeba iseT SemTxvevebs, roca mesame
piri iRebs raimes (fuls, qonebas an sxva Sesrulebas) samarTlebrivi safuZvlis gareSe. Tumca, zemoT ganxiluli SemTxvevebisagan gansxvavebiT,
piri, romelic mesame piris mdgomareobas aumjobesebs, ar aris informirebuli mesame piris arsebobis Sesaxeb da, Sesabamisad, arc am mesame piris
mdgomareobis gaumjobesebas isaxavda miznad. es SemTxvevebi, ra Tqma unda,
moicavs usafuZvlo gadaxdas, qonebis gadacemas an valdebulebis Sesrulebas, Tumca, gansxvaveba usafuZvlo gamdidrebasa da zemoT ganxilul
SemTxvevebs Soris samarTlebriv SedegebSi mdgomareobs. ZiriTadi sxvaoba isaa, rom usafuZvlo gamdidrebis dros mosarCeles ufleba ara aqvs,
moiTxovos misi Sesrulebis sruli anazRaureba. am SemTxvevaSi, ZiriTadi
kriteriumia, Tu ramdenad gaumjobesda mopasuxes mdgomareoba. da Tu ase
moxda, mas ekisreba valdebuleba, meore mxares aunazRauros maqsimum mxolod im raodenobiT, ra raodenobiTac misi qonebis Rirebulebam moimata
da ara imaze meti, vidre mosarCele Tavisi SesrulebiT `gaRaribda~. garda
amisa, pirovnebas, romelic usafuZvlod gamdidrda, mxolod im SemTxveMYTOPBOOK.ORG
104
valdebulebiTi samarTali
mdebare SoTa arvelaZis baRi gaalamaza, romelsac lamaz baRiani sacxovrebeli aqvs da Svebulebis gamo agreTve ar imyofeboda saxlSi,
roca mebaRem es saqmianoba ganaxorciela. mebaRis mier Catarebuli saqmianobis Sedegad, arvelaZis sacxovrebeli saxlis Rirebuleba arsebiTad
gaizarda. Tuki arvelaZes TviTon eqneboda survili, rom misi baRi ise
gaumjobesebuliyo, rogorc am SemTxvevaSi misi mezoblis mebaRem gaakeTa,
gonivruli iqneboda, rom arvelaZes misi mezoblis mebaRisaTvis gadaexada
saxlis gazrdili Rirebuleba, magaliTad, 5,000 lari. magram, Tuki Tamaz
gersamiasa da mebaRes Soris dadebuli xelSekruleba
4,000
larze iyo, maSin arvelaZes ar sWirdeba gadaixados 4,000 larze meti, miuxedavad imisa,
rom Sesrulebuli samuSaoTi saxlis Rirebuleba 5,000 lariT gaizarda.
meore mxriv, Tuki xelSekruleba
6,000
larze iqneboda dadebuli, ar SeiZleba arvelaZes daekisros 5,000 larze metis gadaxdis valdebuleba. Tu
arvelaZes saerTod ar moewona baRi da baRis gaumjobesebisTvis fuls ar
xarjavs, mas ver daakisreben aseT valdebulebas.
6.3. usafuZvlo gamdidrebis es principi asaxulia samoqalaqo kodeqsis
987-e muxlSi, romlis Tanaxmad: `pirs, romelmac Segnebulad an SecdomiT
xarjebi gaswia meore piris qonebaze, SeuZlia misgan moiTxovos Tavisi
danaxarjebis anazRaureba, Tuki meore piri amiT gamdidrda. holandiur
samarTalSi analogis povna SesaZlebelia 6:212
MYTOPBOOK.ORG
105
Tavi 6
saxelSekrulebo samarTali
1. xelSekrulebis Tavisufleba
1.1. rogorc zemoT aRiniSna, saxelSekrulebo samarTlis mTavari principia xelSekrulebis Tavisufleba. es principi, sul cota or rames niSnavs
an, sxvagvarad rom vTqvaT, or qve-princips moicavs. pirveli, Tavisufal
da demokratiul sazogadoebaSi nebismier pirs, fizikurs Tu iuridiuls,
mag., SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebas, aqvs ufleba, dados
xelSekruleba an Tavi Seikavos xelSekrulebis dadebisgan. da meore,
xelSemkvrel mxareebs Tavisuflad SeuZliaT gadawyviton, rogori tipis
xelSekrulebis dadeba surT da ra unda iyos am xelSekrulebis Sinaarsi.
mxareebs SeuZliaT dadon xelSekrulebebi, romlebic gaTvaliswinebulia
samoqalaqo kodeqsiT, magaliTad,
nardobis
xelSekruleba da xelSekrulebaSi Caweron pirobebi, romlebsac samoqalaqo kodeqsi iTvaliswinebs
mocemuli tipis xelSekrulebisTvis, xolo Tu pirobebs ar Caweren, igulisxmeba, rom isini SeTanxmdnen samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebul
pirobebze. agreTve, mxareebs SeuZliaT, mTlianad an nawilobriv, gadauxvion samoqalaqo kodeqsiT dadgenil pirobebs da Tavad SeTanxmdnen
maTTvis sasurvel pirobebze. mxareebs aseve SeuZliaT dadon iseTi xelSekruleba, romelic konkretulad regulirebuli ar aris samoqalaqo
kodeqsiT. samoqalaqo kodeqsSi reglamentirebul xelSekrulebebsa da
samoqalaqo kodeqsiT arareglamentirebul xelSekrulebebs, Cveulebriv,
uwodeben
saxeldebul
xelSekrulebebs (romlebic regulirebulia kodeqsiT) da
arasaxeldebul
xelSekrulebebs (romlebic ar aris regulirebuli kodeqsiT). xelSekrulebis Tavisuflebis es fundamenturi principi
mocemulia ssk-is 319-e muxlis pirvel punqtSi.
1.2. xelSekrulebis Tavisuflebis principis ganuyofeli nawilia is, rom
mosamarTles ar SeuZlia Caerios saxelSekrulebo urTierTobaSi da TviT
xelSekrulebaSi Tavisi mosazrebiT, Tu ra aris samarTliani an gonivruli. xelSekrulebis Tavisuflebis principi gulisxmobs, rom mxareebi
TviTon wyveten am sakiTxs da mosamarTlem unda miiRos is, razec mxareebi
SeTanxmdnen. SeiZleba, mosamarTle calkeul SemTxvevaSi Tvlides, rom
xelSekruleba arasamarTliania, magram man unda daicvas iuridiuli principi, rom misi movaleoba da amocana ar aris am saqmeSi Careva. mxareebma
TviTon unda gadawyviton, rogori urTierToba iqonion erTmaneTTan. rogorc SemdgomSi iqneba ganxiluli, imavdroulad yovelTvis gasagebi araa,
ras izraxavdnen mxareebi an raze SeTanxmdnen isini, ra SemTxvevaSic ikveTeba mosamarTlis roli gadawyvitos, ra aris xelSekrulebis Sinaarsi.
1.3. rogorc me-4 TavSi ukve aRiniSna, nebismier samarTlis sistemaSi, maT
Soris qarTulSi, zemoxsenebuli xelSekrulebis Tavisuflebis principi
ar aris SeuzRudavi. am sakiTxs mokled Sevexebi.
MYTOPBOOK.ORG
106
valdebulebiTi samarTali
7:617
muxlis pirveli nawili, SromiT xelSekrulebasTan dakavSirebiT, adgens: `1. SeTanxmebuli fasis gadaxdis forma
SeiZleba iyos mxolod: a. fuladi ...~ aseTi debulebebisTvis damaxasiaTebelia
baTilobis
specifikuri Tviseba: Tu, magaliTad, mxareebi SeTanxmdnen, rom SeTanxmebuli fasis gadaxdis forma iqneba is, rom muSaks eqneba
damqiraveblis manqaniT sargeblobis ufleba, maSin
baTili
iqneba ara mTlianad xelSekruleba, aramed mxolod akrZaluli piroba da am akrZalul
pirobas Caenacvleba kanoniT dadgenili piroba, romelic gaxdeba xelSekrulebis nawili da uflebas miscems muSaks, SeTanxmebuli formis miuxedavad, miiRos gasamrjelo fuladi saxiT.
2.3. xelSekrulebis dadebisTvis, zogadad, raime forma gansazRvruli ar
aris. mxolod is faqti, rom ori mxare zepirad SeTanxmdnen, niSnavs, rom
xelSekruleba daido. amitom, xelSekruleba, zogadad, rogorc laTinurad ewodeba, aris nudum pactum. am principidan SeiZleba, sxvaTa Soris,
warmoiSvas problema, rom, radgan xelSekruleba SeiZleba iolad daidos,
mxarem SesaZloa xelSekruleba dados winaswar saTanadod gauazreblad,
anu SemdgomSi SeiZleba inanos, rom ase moiqca. magram es sinanuli gviani
iqneba. garda amisa, Tu mxareebs Soris uTanxmoebaa, maT SeiZleba daiwyon
kamaTi, daido Tu ara xelSekruleba. da Tu xelSekruleba zepirad daido,
ra Tqma unda, SeiZleba sadavo iyos, Tu ra pirobebze SeTanxmdnen mxareebi.
swored am sirTulis Tavidan asacileblad, kanonmdebloba iTvaliswinebs
garkveul formas zog SemTxvevaSi. amis naTeli magaliTi moipoveba sskis 323-e muxlSi, romlis Tanaxmad: `xelSekruleba, romliTac erTi mxare
MYTOPBOOK.ORG
107
58-e
fenomenis, ase Tu ise, msgavsia piris mdgomareoba, rodesac, is, marTalia, iuridiulad qmedunariania, dados xelSekrulebebi, magram ama Tu im mizeziT moklebulia unars, srulad gaigos,
ras akeTebs xelSekrulebis dadebiT, anu srulad Tavisufali ar aris xelSekrulebis dadebisas an srulad Tavisufali ar aris, dados im Sinaarsis
xelSekruleba, rogoric mas surs. xelSekrulebis Tavisuflebis idea gulisxmobs imas, rom xelSekrulebis damdebi piri Tavisufalic aris, dados
xelSekruleba da esmis kidec, ras moqmedebs. kanoni iTvaliswinebs sxvadasxva mdgomareobas, rodesac es moTxovnebi srulad dakmayofilebuli
ar aris da icavs xelSekrulebis Tavisuflebis doqtrinas ubralod imiT,
rom ar cnobs xelSekrulebas dadebulad, Tu piri realurad Tavisufali
ar iyo sakuTari survilebis da interesebis SefasebaSi. aseTi SemTxvevebi,
MYTOPBOOK.ORG
108
valdebulebiTi samarTali
Cveulebriv, warmoadgens xelSekrulebis baTilobis safuZvels da SeiZleba moSlil iqnes kanoniT daculi piris mier, Tumca, zog SemTxvevaSi, kanoni imdenad miuReblad miiCnevs samarTlebrivi urTierTobis warmoSobas,
rom igi xelSekrulebas baTilad acxadebs.
2.7. aRniSnuli SezRudvis saxeebi mocemulia samoqalaqo kodeqsis ara xelSekrulebebis wignSi, aramed (rogorc saqarTvelos, ise niderlandebis
SemTxvevaSi) kodeqsis im nawilSi, romelic zogadad iuridiul qmedebebs
an garigebebs exeba. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi es wesebi mocemulia pirveli wignis meore karSi. niderlandebis SemTxvevaSi ki _ kodeqsis
mesame wignis meore karSi, romelic zogadad iuridiul qmedebebs exeba.
2.8. saqarTveloSic da niderlandebSic
baTils
uwodeben xelSekrulebas, Tu erT-erTi xelSemkvreli
58-e
muxlis meore nawili, hsk-is 3:34 muxlis pirveli nawili). hsk-is 3:34 muxlis
meore nawilis mixedviT, dasaSvebia suliT avadmyofi piris mier dadebuli
xelSekrulebis moSla. ssk-is
58-e
muxlis meore nawilis teqsti aseT xelSekrulebaze ambobs, rom igi `baTilad SeiZleba CaiTvalos.~ marTalia,
sruli damajereblobiT ver vityvi, magram SeiZleba iTqvas, rom qarTuli
samarTlis mixedviTac, aseTi xelSekruleba aris ara baTili,
samarTalic icnobs cnebas, romelic warmoiSva inglisur samarTalSi saxelwodebiT `arasaTanado gavlena.~ xelSekrulebis Tavisufleba gulisxmobs, rom mxareebi Tanasworni
arian. magram, sinamdvileSi, sruli Tanasworoba da srulad Tanaswori molaparakeba ar arsebobs. garkveuli xarisxis uTanasworobis arseboba xelSekrulebas sadavod ar xdis, ramdenadac kanoni misaRebad miiCnevs uTanasworobis garkveul xarisxs. magram Tu uTanasworoba, ama Tu im mizezis
gamo, metad didia, maSin sust mxares SeiZleba mieniWos dacva im saSualebiT, rom mas SeeZlos im xelSekrulebis moSla, romelic man arsebuli uTanasworobis gavlenis qveS dado. hsk-is 3:44 muxlis me-4 nawilis mixedviT,
arasaTanado gavlenis qveS dadebulad iTvleba xelSekruleba, Tu pirma
igi dado `gansakuTrebuli garemoebebis, rogorc gadaudebeli mdgomareobis, damokidebulebis, qarafSutobis (araseriozulobis), aranormaluri
sulieri mdgomareobis an gamoucdelobis gamo.~ ssk-is
55-e
muxlSi miTiTebulia daculi piris mxolod mZime mdgomareoba an gamoucdeloba, magram aseve miTiTebulia meore piris mier sargeblis miReba `Tavis sabazro
Zalauflebis borotad gamoyenebiT~, rac warmoadgens baTilobis
109
CaiTvalos arasaTanado gavlenis gamo, Tu Zlieri mxaris mier gansazRvrul Sesrulebasa da SesrulebisTvis gaTvaliswinebul anazRaurebas
Soris aSkara Seusabamobaa. amgvarad, qarTul samarTalSi ori winapirobaa:
mxareTa Soris unda iyos uTanasworoba da, aseve, aSkara uTanasworoba unda
iyos Sesrulebasa da anazRaurebas Soris. niderlandebSi ki, aucilebeli
ar aris, uTanasworobis arseboba Sesrulebebs Soris. da meore, qarTuli
samarTali, holandiurisgan gansxvavebiT, ganasxvavebs xelSekrulebebs,
romlebic SeiZleba baTilad CaiTvalos arasaTanado gavlenis gamo da
xelSekrulebebs, romlebic baTilia arasaTanado gavlenis gamo. kerZod,
55-e
muxlis meore nawilis mixedviT:
`baTilia
garigeba, romelic dadebulia erTi mxaris mier meoreze gavlenis borotad gamoyenebiT, roca maTi
urTierToba dafuZnebulia gansakuTrebul ndobaze.~ aseT dros, ssk-is
55-e muxlis pirveli nawiliT gansazRvruli SemTxvevisgan gansxvavebiT,
Tanasworoba-uTanasworoba, rogorc Cans, araviTar rols ar asrulebs.
2.11. zogadad, xelSekrulebis Tavisuflebis SezRudvad miCneuli, magram arsebiTad sxva xasiaTis, aris Secdoma. es sakiTxi mowesrigebulia
ssk-is 72-80 muxlebiT, anu mocemulia kodeqsis zogad nawilSi, romelic
zogadad iuridiul qmedebebs exeba. holandiis samoqalaqo kodeqsSi ki,
piriqiT, es sakiTxi gansazRvrulia saxelSekrulebo samarTlis zogad nawilSi, kerZod, im nawilSi, romelic xelSekrulebis dadebas exeba. hsk-is
228-e muxlis pirveli nawilis mixedviT: `1. xelSekruleba, romelic daido
Secdomis gavleniT da romelic ar daideboda, faqtebi rom sworad Sefasebuliyo, SeiZleba baTilad iqnes cnobili: a. Tu Secdoma gamowveulia
meore mxaris mier miwodebuli informaciiT, garda im SemTxvevisa, Tu meore mxare varaudobda, rom xelSekruleba daideboda aseTi informaciis miuxedavad; b. Tu meore mxares, imis gaTvaliswinebiT, rac man icoda an unda
scodnoda, unda ecnobebina SecdomaSi Sesuli mxarisTvis; g.
dekantatori,
magram amis Sesaxeb ar acnobebs maRaziis mflobel a-s da iyidis Cveulebrivi SuSisgan damzadebul
dekantators,
arada,
hgonia, rom iyida damuSavebul kristaliani
moTxovnis uflebas; amisaTvis saWiroa, sul cota, maRaziis mflobel a-sTvis b-s daezustebina,
rom mas kristaliani
dekantatoris
yidva surda. amdenad, Secdomis fenoMYTOPBOOK.ORG
110
valdebulebiTi samarTali
da misi SinaarsiT iuridiulad SeboWvis neba. amitom, xelSekruleba Taviseburad ori Tanxvedri azris iuridiuli damTxvevaa, anu
consensus ad idem rogorc mas romaul samarTalSi ewodeba.
3.2. es idea gamoxatulia ssk-is
327-e
muxlis pirvel nawilSi, romlis Tanaxmad: `xelSekruleba dadebulad iTvleba, Tu mxareebi mis yvela arsebiT
pirobaze SeTanxmdnen saamisod gaTvaliswinebuli formiT.~ igive idea gamoxatulia
hsk-is
6:217
muxlis pirvel nawilSi Semdegi teqstiT: `xelSekrulebas qmnis oferti da misi aqtepti.~
3.3. amitom, aucilebelia dadgindes, arsebobs Tu ara oferti da aqcepti.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi iuridiuli termini `oferti~ metnaklebad gansazRvrulia
329-e
muxlis pirvel nawilSi. meore mxriv, iuridiuli termini `aqcepti~, marTalia, moipoveba saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsSi, magaliTad, 331-e muxlSi, magram mis gansazRvrebas kodeqsi ar
Seicavs.
holandiur
kanonmdeblobaSi arc
oferti
da arc
aqcepti
gansazRvruli ar aris.
3.4. zogjer SeiZleba naTlad iyos gasagebi, dgindeba Tu ara ofertis da
aqceptis arseboba. Tu uZravi qonebis mesakuTre SesTavazebs misi kuTvnili saxlis miyidvas 60 000 larad konkretul pirs, romelmac gamoTqva am
saxlisadmi interesi da daazustebs, rom oferti ZalaSia erTi kviris vaMYTOPBOOK.ORG
111
112
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
113
4.2. xelSekrulebis ganmartebisas mosamarTle, pirvel rigSi, unda ecados, gamoarkvios, hqondaT Tu ara mxareebs saerTo ganzraxva. rogorc
zemoT iTqva, mosamarTlis gadasawyveti ar aris, ra miaCnia mas gonivrulad, aramed mosamarTlem unda gamoarkvios, ras gulisxmobdnen mxareebi,
romlebic xelSekrulebis dadebisas Tavisufalni arian urTierTSoris
samarTlebrivi urTierTobis arCevasa da gansazRvraSi. es ki, umTavresad,
mtkicebulebebs ukavSirdeba. mxareTa an mowmeTa mosmeniT SeiZleba dadgindes, visi argumentebia swori.
4.3. magram xSirad (Tu yovelTvis ara), rodesac mxareebs Soris davaa,
SeuZlebelia mxareTa saerTo ganzraxvis dadgena faqtebis analizis
safuZvelze. am SemTxvevaSi xelSekruleba obieqturad unda ganmartos
mesame mxarem, mosamarTlem, romelmac unda gadawyvitos, ras niSnavs
mocemuli xelSekruleba kanonis mixedviT. am kuTxiT, xelSekrulebis ganmartebas bevri aqvs saerTo kanonis ganmartebasTan.
4.4. qarTvelma kanonmdebelma mizanSewonilad CaTvala, daedgina
xelSekrulebis ganmartebis ramdenime saxelmZRvanelo wesi im SemTxvevisTvis, rodesac saerTo ganzraxva ver dgindeba. es wesebi, romlebic sskis 337-340 muxlebSia Camoyalibebuli, msgavsia ssk-is 2-5 muxlebSi mocemuli kanonis ganmartebis wesebisa. amasTan dakavSirebiT, mivuTiTebdi imas,
rac zemoT aRvniSne pirveli Tavis meore nawilSi kanonmdeblis kanonSemoqmedebasa da samosamarTlo kanonSemoqmedebas Soris urTierTobaze.
amitom, xelSekrulebis ganmartebasTan dakavSirebiTac, daskvna aris is,
rom ZiriTadad mosamarTlis gadasawyvetia xolme, ra aris samarTliani da
gonivruli.
4.5. holandiis Zveli samoqalaqo kodeqsic Seicavda bevr wess xelSekrulebis ganmartebasTan dakavSirebiT, magram es wesebi axal samoqalaqo kodeqsSi gamotovebul iqna im safuZvliT, rom sakmaod rTulia, gansazRvro
da daareguliro, rogor unda ifunqcioniros sasamarTlo gadawyvetilebebis miRebam an rogor funqcionirebs igi faqtobrivad. amitom, Tavad
mosamarTlis prerogativaa, gamoZebnos xelSekrulebebis ganmartebis
sakuTari gza. xelSekrulebis SinaarsTan da, Sesabamisad, xelSekrulebis
ganmartebasTan dakavSirebiT mxolod erTi zogadi wesisTvis moiZebna
adgili 1992 wlis kodeqsSi. hsk-is 6:248 muxlis mixedviT: `1. xelSekrulebas aqvs ara marto mxareTa Soris SeTanxmebuli iuridiuli Sedegi, aramed sxva Sedegic, romelic, xelSekrulebis xasiaTis mixedviT, SeiZleba
gamomdinareobdes kanonidan, CveulebiTi xmarebidan an gonivrulobisa da
samarTlianobis moTxovnebidan. 2. wesi, romelic mxareTaTvis savaldebuloa xelSekrulebis ZaliT, ar gamoiyeneba imdenad, ramdenadac, mocemuli
garemoebebis gaTvaliswinebiT, misi gamoyeneba iqneba miuRebeli gonivrulobisa da samarTlianobis moTxovnebidan gamomdinare.~
4.6. meoTxe Tavis 2.11 da 2.12 paragrafebSi me ukve Sevexe xelSekrulebis
standartul pirobebs. kerZod, im sakiTxs, es pirobebi, maTze SeTanxmebis da maTi xelSekrulebis nawilad qcevis Semdeg, mainc SeiZleba iyos
Tu ara baTili an baTilad cnobili im mizeziT, rom susti mxare daculi
unda iyos ekonomikurad Zlieri mxarisgan. am sakiTxs win uZRvis kiTxva, xelSekrulebis standartul pirobebze SeTanxmdnen Tu ara mxareebi
MYTOPBOOK.ORG
114
valdebulebiTi samarTali
115
Tanxis garkveuli nawili sadazRvevo kompaniisgan. an damqiravebelma SeiZleba dados xelSekruleba sicocxlis mzRvevel kompaniasTan maszed,
rom SromiTi xelSekrulebis dasrulebis Semdeg muSakebs ufleba eqnebaT,
mzRvevelma maT gadauxados garkveuli yovelTviuri fuladi Tanxa pensiis saxiT.
5.3. rogorc qarTuli, ise holandiuri samarTali aRiarebs aseTi
xelSekrulebebis kanonierebas. orive samarTlis sistema Seicavs wesebs
aRniSnul Temaze samoqalaqo kodeqsebSi. ssk-is 349-351 muxlebi Seicavs
zogad debulebebs mesame pirTa sasargeblod dadebul xelSekrulebebTan
dakavSirebiT. niderlandebSi msgavsi normebi moipoveba 6:253 6:256 muxlebSi.
5.4. TavisTavad cxadia, mesame mxaris nebazea damokidebuli, miiRebs Tu
ar miiRebs sargebels aseTi xelSekrulebidan da mas veravin aiZulebs,
moiqces Tavisi nebis sawinaaRmdegod. aq ismis ori kiTxva: pirveli, sargeblis miRebis SemTxvevaSi mesame mxares aqvs Tu ara ufleba, TviTon uCivlos
xelSekrulebis mxares, romelmac ivaldebula mesame pirisTvis sargeblis gadaxda, Tu mxolod im mxaresTan erTad SeiZleba uCivlos, romelmac
mas sargebeli dauwesa, Tu mxolod am xelSekrulebis mxares aqvs Civilis
ufleba Sesrulebis moTxovniT. meore, sargeblis damwesebel mxares SeuZlia Tu ara, uCivlos xelSekrulebis im mxares, romelmac ivaldebula
sargeblis gadaxda.
5.4. holandiuri samarTlis mixedviT, Cans, orive kiTxvaze pasuxi mkafio da
gasagebia. hsk-is 6:253 muxlis pirveli nawilis mixedviT: `xelSekrulebiT
mesame pirs eniWeba ufleba, moiTxovos valdebulebis Sesruleba
xelSekrulebis nebismieri mxarisgan an sxvagvarad miuTiTos xelSekrulebaze maT winaaRmdeg, Tu xelSekruleba Seicavs Sesabamis normas da Tuki mesame piri Tanaxmaa am uflebis ganxorcielebaze.~ amgvarad, xelSekrulebiT
gaTvaliswinebuli sargeblis miRebis Semdeg mesame pirs ufleba aqvs, TviTon uCivlos movales sasamarTloSi. hsk-is 6:256 muxlis Tanaxmad: `mxares,
romelmac daTqma gaakeTa mesame piris sasargeblod, SeuZlia moiTxovos
Sesruleba am mesame pirisTvis, Tu es mesame piri Tanaxmaa.~ amdenad, sargeblis damwesebelsac aqvs, principSi, ufleba, uCivlos movales.
5.5. qarTuli samarTlis mixedviT, pirvel SekiTxvaze pasuxi met-naklebad
igivea. ssk-is 349-e muxlis Tanaxmad: `mesame piris sasargeblod dadebuli xelSekrulebis Sesruleba SeiZleba moiTxovos rogorc kreditorma,
aseve mesame pirma, Tu kanoniT an xelSekrulebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, anda TviT valdebulebis arsidan sxva ram ar gamomdinareobs.~
sakanonmdeblo norma ar iTvaliswinebs mesame piris Tanxmobas, rogorc
winapirobas, magram, Cemi azriT, amiT didi gansxvaveba holandiur samarTalTan ar vlindeba. ssk-is 351-e muxlis Tanaxmad: `Tu mesame piri uars
ambobs xelSekrulebiT SeZenil uflebaze, maSin kreditors SeuZlia TviTon moiTxovos valdebulebis Sesruleba, Tu xelSekrulebidan an valdebulebis arsidan sxva ram ar gamomdinareobs.~ vfiqrobT, es wesi srul
TanxvedraSia mis holandiur ekvivalentTan.
MYTOPBOOK.ORG
116
valdebulebiTi samarTali
Tavi 7
pasuxismgebloba saxelSekrulebo valdebulebis
darRvevisaTvis
1. Sesavali
1.1. im SemTxvevaSi, Tuki debitori ar asrulebs masze dakisrebul valdebulebas da, Sesabamisad, arRvevs mas, wamoiWreba sakiTxi, Tu ra saxis
samarTlebrivi dacvis saSualebebi gaaCnia, kanonmdeblobis Tanaxmad,
kreditors Tavisi interesebis dasacavad. Teoriulad SesaZlebelia gamovyoT oTxi saxis samarTlebrivi dacvis saSualeba. pirvel rigSi, kreditors SeuZlia konkretuli qmedebis Sesrulebis moTxovna, meore rigSi,
mas SeuZlia moiTxovos finansuri anazRaureba zianisaTvis, mesame rigSi,
ormxrivi uflebebisa da valdebulebebis SemTxvevaSi, romlebic gaaCnia
orive mxares, kreditors ufleba aqvs, ar Seasrulos masze dakisrebuli
movaleoba manam, sanam meore mxare arRvevs dakisrebul valdebulebas da
bolos, ukidures SemTxvevaSi mas SeuZlia, uari ganacxados xelSekrulebaze an Sewyvitos igi da amgvarad wertili dausvas mxareebs Soris arsebul saxelSekrulebo urTierTobas. xazgasmiT unda aRiniSnos, rom samarTlebrivi dacvis xsenebuli saSualebebi principSi ar aris ormxrivad
eqskluziuri xasiaTis. magaliTad, SesaZloa saxeze iyos SemTxveva, rodesac kreditors eniWeba samarTlebrivi dacvis saSualebis saxiT garkveuli moqmedebis Sesrulebis ufleba iseve, rogorc zianis anazRaurebasTan
dakavSirebuli ufleba, Tuki debitoris gamo moxdeba moqmedebis Sesrulebis gaWianureba.
1.2. aseve xazgasmiT unda aRiniSnos, rom pasuxismgeblobis dadgena
saxelSekrulebo valdebulebis darRvevisaTvis, moiazrebs gadawyvetilebis miRebas imasTan dakavSirebiT, Tu ra warmoadgens kanonSi arsebuli valdebulebis Sinaarss da rogor unda iqnes kanonSi arsebuli
valdebuleba gansazRvruli. moqmedebis yoveli Seusrulebloba ar warmoadgens samarTlis Tanaxmad valdebulebis darRvevas. magaliTad, Tuki
klienti orSabaTs yidulobs maRaziaSi lamaz avejs da maRaziis gamyidveli pirdeba mas, rom miutans avejs myidvels saxlSi meore dRes, anu samSabaTs, raRa Tqma unda, maRaziis gamyidveli ar Seasrulebs Tavis danapirebs,
Tuki igi samSabaTs daurekavs myidvels da acnobebs mas, rom ar SeuZlia
misTvis avejis mitana, radganac is manqana, romliTac dagegmili iyo avejis mitana gamovida mwyobridan da saWiroebs SekeTebas, ase rom, avejis
miwodeba moxerxdeba mxolod oTxSabaTs. aseT SemTxvevaSi, adgili ar aqvs
saxelSekrulebo valdebulebis darRvevas am debulebis samarTlebrivi
gagebiT da myidvels ar SeuZlia _ warmatebulad _ wavides sasamarTloSi
da moiTxovos samarTlebrivi dacvis saSualeba gamyidvelis mier masze
dakisrebuli movaleobis Seusruleblobis gamo.
MYTOPBOOK.ORG
117
2. darRvevis dadgena
2.1. Sesabamisad, pirvel rigSi, unda dadgindes, saxelSekrulebo danapirebis Seusrulebloba warmoadgens Tu ara darRvevas samarTlebrivi TvalsazrisiT. mxolod im SemTxvevaSi, Tuki zemoxsenebul kiTxvasTan dakavSirebiT pozitiur pasuxs miviRebT, wamoiWreba sakiTxi, Tu samarTlebrivi
dacvis ra saSualebebi iqneba xelmisawvdomi.
2.2. sakiTxTan dakavSirebiT zogadi wesis povna SesaZlebelia saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis 394-e muxlis me-2 nawilsa da 405-e muxlis 1-l nawilSi da, aseve, niderlandebis samoqalaqo kodeqsis 683-e muxlSi. danapirebis Seusrulebloba, samarTlebrivi TvalsazrisiT, mxolod maSin iTvleba valdebulebis darRvevad, Tuki damatebiTi vada, romelic daTqmulia
kreditoris mier valdebulebis SesrulebasTan dakavSirebiT, gavida da
debitors gagrZelebuli vadis ganmavlobaSic ar Seusrulebia masze dakisrebuli valdebuleba.
2.3. rogorc Cans, saqarTvelos da niderlandebis samarTlebriv sistemaSi
ar arsebobs normebi im sakiTxTan dakavSirebiT, Tu ra formiT unda daadginos kreditorma damatebiTi dro moqmedebis SesrulebisaTvis. raRa Tqma
unda, xsenebuli niSnavs, rom mas SeuZlia am vadis dadgena zepirad, magram
naxsenebi ar aris, rekomendirebulia Tu ara werilobiTi forma, raTa Tavidan iqnes acilebuli kamaTi imasTan dakavSirebiT, Tu rodis moxda kerZod
gagrZelebuli vadis amowurva.
2.4. kreditori ar aris valdebuli, daadginos drois damatebiTi vada
im SemTxvevebSi, rodesac naTelia, rom es ver gamoiRebs Sedegs da amitomac damatebiTi vadis gansazRvra ar emsaxureba raime sasargeblo mizans. kreditori aseve ar aris valdebuli, daadginos damatebiTi vada im
SemTxvevebSi, rodesac dro dadgenilia mxareebis mier an, xelSekrulebis
xasiaTidan gamomdinare, drois faqtors didi mniSvneloba aqvs. xsenebuli wesebi gamomdinareobs da asaxulia saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
394-e muxlis me-3 nawilsa da 405-e muxlis me-2 nawilSi. aRniSnuli wesebi
SesaZloa ganmartebul iqnes garkveuli magaliTebis moyvaniT.
2.5. Tuki A-m mihyida B-s cnobili qarTveli mxatvris tilo da SeuTanxmda B-s, rom tilos miutanda 2006 wlis 1-l ivliss, ar SeiZleba saqmis sxva
detalebis gareSe iTqvas, rom A-m daarRvia valdebuleba, Tuki igi ver SeZlebs tilos gadacemas SeTanxmebul dRes. B-m unda daadginos gonivruli
damatebiTi vada tilos miwodebisaTvis. magram im SemTxvevaSi, Tuki A 2006
wlis 30 ivnisisaTvis naTels xdis B-saTvis, rom igi ar gadascems mas tilos
im mizeziT, rom aRmoaCina tilos unikaluroba da surs misi SenarCuneba,
maSin A daarRvevs Tavis valdebulebas, rodesac 2006 wlis 1-li ivlisi
Caivlis da A ar gadascems tilos B-s.
2.6. SemTxveva, rodesac damatebiTi vadis daniSvna ver gamoiRebs veranair
Sedegs, iqneba maSin, rodesac A-m mihyida Tavisi manqana B-s, magram gadacemamde A-s gadasacemi manqaniT mouvida avaria da manqana gamousadegari
gaxda.
MYTOPBOOK.ORG
118
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
119
MYTOPBOOK.ORG
120
valdebulebiTi samarTali
121
122
valdebulebiTi samarTali
saburavebi Tavis droze? pasuxi savaraudod iqneba is, rom A-m, miuxedavad imisa, rom igi ar moqmedebda gaufrTxileblad,
unda aunazRauros B-s
riski ekisreba
A-s.
amitomac
A
mkacrad iqneba pasuxismgebeli. magram analogiuri Sedegi dadgeba Tu ara, Tuki, magaliTad, italiel saburavebis mwarmoebels ar SeuZlia
Tavis droze moamaragos A saburavebiT im mizezis gamo, rom saqarTvelos
kanonmdebelma, im mizniT, rom daecva da xeli Seewyo qarTuli ekonomikis
ganviTarebisaTvis, SemoiRo kanoni, romelic ukrZalavs qarTvel manqanis
mwarmoeblebs saburavebis Semotanas sazRvrebs garedan da avaldebulebs
maT, gamoiyenon mxolod saqarTveloSi warmoebuli saburavebi. Tuki aseTi
ram moxdeba, gadawyvetileba savaraudod iqneba, yovel SemTxvevaSi, nider
landebSi,
rom
A
ar iqneba pasuxismgebeli xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli qmedebis SeusruleblobisaTvis imgvarad, rom ar iqneba gamoyenebuli
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
395-e
muxlis 1-li
molaparake
bis dros wamoWris sakiTxs zemoxsenebul msjelobebTan dakavSirebiT da
hkiTxavs A-s, SeZlebs Tu ara es ukanaskneli manqanebis miwodebas daTqmul
dros, xolo A daamSvidebs B-s, ar inerviulos, radganac darwmunebulia,
MYTOPBOOK.ORG
123
rom 2006 wlis 1 agvistosaTvis manqanebis miwodebas SeZlebs. aseT SemTxvevaSi, Tuki kanoni miRebul iqneba da A ver SeZlebs manqanebis miwodebas
daTqmul dRes, igi pasuxismgebelia xelSekrulebis darRvevaze. argumenti iqneba is, rom A-m sakuTar Tavze aiRo riski, rom SesaZloa kanonmdebeli
Careuliyo da amitomac, im SemTxvevaSi, Tuki kanonmdebeli namdvilad
Caereoda, xsenebuli Careva ar SeiZleboda A-sTvis
miCneuliyo
fors-maJorul
situaciad. ase rom, A
pasuxismgebeli iqneba,
B-sTvis
zianis anazRaurebaze.
4.7. saxelSekrulebo valdebulebis darRvevaze pasuxismgeblobasTan
dakavSirebuli normis moZieba SesaZlebelia saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis 402-e muxlis me-2 winadadebaSi, romelic exeba iseT situacias,
rodesac debitori gadaaWarbebs valdebulebis SesrulebisaTvis gansazRvrul dros. xsenebuli winadadeba Semdegnairad ikiTxeba: `igi (debitori)
pasuxs agebs SemTxveviTobisTvisac, Tu ar daamtkicebs, rom ziani SeiZleboda damdgariyo valdebulebis drouli Sesrulebis drosac.~ xsenebuli
winadadeba niSnavs Semdegs: mizezi, romelic valdebulebis Sesrulebis
daTqmul dRemde xels uSlis debitors masze dakisrebuli valdebulebis
SesrulebaSi da rac ar aris gamowveuli debitoris gaufrTxileblobiT,
warmoadgens fors-maJors
im
Tanmdevi
SedegiT, rom debitori ar aris pasuxismgebeli SeusruleblobisaTvis. xsenebuli ar CaiTvleba fors-maJo
rad, Tuki igi ganxorcieldeba daTqmuli dRis gasvlis Semdgom. Tanmdevi
Sedegi iqneba is, rom debitors daekisreba pasuxismgebloba SeusruleblobisaTvis im SemTxvevaSic, Tuki Seusrulebloba ar iyo gamowveuli
misi braleuli
qmedebiT. xsenebuli wesi moicavs saxelSekrulebo riskis tvirTs da, raRa Tqma unda, misi gamoyeneba SesaZlebelia mxolod im
SemTxvevebSi, rodesac drois faqtors ar gaaCnia gadamwyveti mniSvneloba saxelSekrulebo valdebulebisaTvis da kreditorma unda daadginos
drois damatebiTi vada manam, sanam daiwyebs imis mtkicebas, rom debitori
pasuxismgebelia xelSekrulebis darRvevaze. mocemul magaliTs kidev
ufro naTeli SeuZlia gaxados xsenebuli. Tuki, magaliTad, kartofilis
gamyidveli gamoTqvams Tanxmobas 100 000 kilogrami kartofilis miwodebaze 2006 wlis 1 seqtembrisaTvis da mas ar SeuZlia kartofilis miwodeba, radganac kartofili inficirebulia gadamdebi uCveulo sasoflosameurneo daavadebiT, romelic gavrcelda 2006 wlis 1 maiss, savaraudod,
gamyidveli ar iqneba pasuxismgebeli kreditoris winaSe. Tuki adgili eqneba SemTxvevas, roca kartofilis gamyidveli ar miawvdis kartofils 2006
wlis 1 seqtembers da amitomac igi arRvevs saxelSekrulebo valdebulebas,
myidvels ar SeuZlia, dauyovnebliv gawyvitos xelSekruleba an iCivlos
zianis anazRaurebis moTxovniT. radganac drois faqtors ar gaaCnia gadamwyveti mniSvneloba, pirvel rigSi man unda daadginos damatebiTi vada
qmedebis SesrulebisaTvis. Tuki myidveli daadgenda kartofilis miwodebisaTvis axal dRed 2006 wlis 1 oqtombers da kartofilis mimwodebeli
ver SeZlebda miewodebina misTvis kartofili 2006 wlis 1 oqtombrisaTvis
uCveulo gadamdebi sasoflo-sameurneo daavadebis gamo, romelic gavrcelda 2006 wlis 15 seqtembers, kartofilis gamyidveli pasuxismgebeli
iqneba da daekisreba zianis anazRaurebis valdebuleba miuxedavad imisa,
rom kartofilis armiwodeba,
MYTOPBOOK.ORG
124
valdebulebiTi samarTali
Tuki A
muxlis
1-l
nawilze miTiTebiT, romelic ganTavsebulia samoqalaqo kodeqsis konkretul nawilSi da exeba gayidvasTan
dakavSirebul xelSekrulebas. xsenebuli muxlis Tanaxmad, xelSekrulebis TiToeul mxares SeuZlia, uari ganacxados valdebulebis Sesrulebaze, Tuki arsebobs imis realuri safrTxe, rom meore mxare ar Seasrulebs
masze dakisrebul valdebulebas. xsenebuli naTlad warmoadgens zogadi
wesis ganxorcielebas, romelic exeba mxaris mier qmedebis ganxorcielebaze Tavis Sekavebis uflebas, meore mxaris mier valdebulebis darRvevis
gamo.
MYTOPBOOK.ORG
125
126
valdebulebiTi samarTali
wesi, rom garkveul pirobebSi kreditors ar gaaCnia xelSekrulebaze uaris Tqmis ufleba, Camoyalibebulia
zemoxsenebuli 6:265-e muxlis 1-l nawilSi, romlis Tanaxmadac: `(...) garda
im SemTxvevisa, rodesac, darRvevis konkretuli xasiaTidan gamomdinare
da mcire mniSvnelobis gamo, gamarTlebuli ar aris xelSekrulebisa da
misgan gamomdinare Sedegebis Sewyveta.~
6.4. im SemTxvevaSi, Tuki xelSekrulebaze uari iqna gacxadebuli da
xelSekrulebis erT-erT mxares ganxorcielebuli aqvs mTlianad an nawilobriv qmedeba, raRa Tqma unda, mas aqvs ufleba, moiTxovos mis mier ganxorcielebuli qmedebis retrospeqcia. magaliTad, im SemTxvevaSi, Tuki A-m
gadasca saxli myidvels _ B-s
da am ukanasknels ar SeuZlia an ar surs, gadaixados safasuri, xelSekrulebaze uaris Tqmis Semdgom A-s ufleba aqvs,
ukan daibrunos saxli. xsenebulidan gamomdinare, B-s
127
muxlis me-2
nawilSi, romlis Tanaxmadac: `naturiT dabrunebis nacvlad movales ekisreba fuladi anazRaureba Tu: a)
SeZenilis xasiaTidan gamomdinare gamoricxulia misi dabruneba (...).~ nid
erlandebis samoqalaqo kodeqsis 6:272-e muxlis 1-li nawilis Tanaxmad: `1.
rodesac Sesruleba an valdebuleba, Tavisi xasiaTidan gamomdinare, ar
SeiZleba dabrunebul iqnes im droisaTvis, misi Rirebulebis kompensaciiT
unda iqnes Canacvlebuli.~
128
valdebulebiTi samarTali
nider
landebSi da SeTanxmebaa miRweuli 12 Tvis ganmavlobaSi miwodebaze. im
SemTxvevaSi, Tuki ucabedad politikuri krizisi warmoiSoba Soreul aRmosavleTSi, romlis gamoc navTobis nedleulis fasi uecrad avardeba da
ormag fasze meti gaxdeba, xsenebuli ver gaxdeba mosamarTlisaTvis imis
mizezi, rom Secvalos xelSekruleba. analogiuri tipis SemTxvevebi ar
xvdeba sakiTxTa iseT sferoSi, romlis gaTvaliswinebac mxareebs ar SeeZloT, radganac aseTi tipis krizisis moxdena SesaZlebelia. magram, im
SemTxvevaSi, Tuki navTobis fasis zrda gamowveuli iqneboda cunamis gamo,
romelic Tavs daatyda mTel Soreul aRmosavleTs 2004 wlis dekemberSi,
kiTxvaze pasuxi SesaZloa gansxvavebuli iyos _ gonivrulad SeiZleba imis
mtkiceba, rom xsenebuli fenomeni iseTi moulodneli da gansakuTrebuli iyo, rom winaaRmdegobaSi movidoda keTilsindisierebis principTan,
Tuki A miawvdida navTobs B-s adre SeTanxmebul fasSi. amitomac dasaSvebi
iqneba, rom mosamarTlem Secvalos xelSekrulebis pirobebi, garemoebebis
Secvlis Sesabamisad.
MYTOPBOOK.ORG
129
Tavi 8
zianis moTxovna valdebulebis darRvevisas
1. Sesavali
1.1. upirveles yovlisa, unda aRiniSnos, rom valdebulebis darRvevisas
zianis anazRaurebis movaleobasTan dakavSirebuli wesebi Seexeba yvela
SemTxvevas, sadac dadgenilia zianis anazRaurebis movaleoba. amdenad,
mniSvneloba ar aqvs, zianis anazRaurebis movaleoba (Tuki es dadasturebulia) ukavSirdeba saxelSekrulebo valdebulebis darRvevas Tu arasaxelSekrulebo valdebulebis darRvevas, rogoricaa deliqti. amdenad,
es wesebi ZiriTadad valdebulebiT samarTalSi moqmedebs. saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis am principze 326-e
muxlic msjelobs: `wesebi saxelSekrulebo valdebulebis Sesaxeb gamoiyeneba aseve sxva arasaxelSekrulebo valdebulebaTa mimarT, Tuki valdebulebis xasiaTidan sxva ram ar
gamomdinareobs.~
1.2. am zogad wesebs vxvdebiT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 408-e
415-e
muxlebSi da holandiuri
110-e
muxlebSi.
2. zogadi wesi
2.1. zianis anazRaurebis movaleobasTan dakavSirebuli zogadi wesebi,
romlebsac vxvdebiT rogorc qarTul, ise holandiur
samarTalSi, ZiriTadad martivia. ukanono qmedebis gamo zianis dadgomas, iqneba es saxelSekrulebo Tu arasaxelSekrulebo valdebulebis darRveva, unda mohyves im pirvandeli mdgomareobis aRdgena, romelic iarsebebda, rom ar
damdgariyo anazRaurebis mavaldebulebeli garemoeba. sxvagvarad rom
vTqvaT, movalem unda aRadginos, rogorc es laTinurad JRers, status quo
ante. am zogad wess saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
408-2
muxlis 1-l
nawilSi vxvdebiT.
2.2. Tumca, Tavisi arsiT, es zogadi wesi martivia da yvela saxis konkretuli da, zogjer, rTuli kiTxvebis dasmis safuZvelsac iZleva. vecdebiT,
ganvixiloT zogierTi maTgani.
130
valdebulebiTi samarTali
muxli adgens: `ziani unda anazRaurdes ara mxolod faqtobrivad damdgari qonebrivi danaklisisTvis, aramed miuRebeli SemosavlisTvisac. miuReblad iTvleba Semosavali, romelic ar miuRia pirs da
romelsac igi miiRebda, valdebuleba jerovnad rom Sesrulebuliyo.~
analogiur wess holandiur samarTalSi 6:96 muxlis 1-l nawilSi vxvdebiT:
`qonebis, uflebisa da interesebisaTvis miyenebul zians warmoadgens rogorc faqtobrivi danaklisi, ise miuRebeli Semosavalic.~
131
5. kauzacia
5.1. erT-erTi yvelaze rTuli problema, romelic exeba valdebulebis
darRvevisas zianis anazRaurebis movaleobas, aris kauzaciis sakiTxi.
anazRaurebis movaleoba vrceldeba mxolod iseTi zianze, romelic valdebulebis darRvevis gamo dadga.
5.2. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 412-e
muxlis Tanaxmad, `anazRaurebas eqvemdebareba mxolod is ziani, romelic movalisaTvis winaswar iyo
savaraudo da warmoadgens zianis gamomwvevi moqmedebis uSualo Sedegs.~
holandiis samoqalaqo kodeqsis 6:98
Tavis Tanaxmad ki: `zianis anazRaurebis moTxovna dasaSvebia mxolod iseTi zianis dros, romelic movalis samoqalaqo samarTlebriv pasuxismgeblobas iwvevs, rac, pasuxismgeblobisa
da zianis xasiaTis gaTvaliswinebiT, SeiZleba mas mieweros, rogorc aseTi
moqmedebis Sedegi.~
5.3. rogorc qarTul, ise holandiur
kodeqsSi mocemuli debuleba naTlad ganmartavs, Tu ra saxis zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba aqvs
kreditors. ase rom, bolos, mosamarTlesa da precedentul samarTalzea
damokidebuli, gansazRvros anazRaurebis valdebulebis farglebi im pirebis mimarT, visac daurRvies aRebuli valdebuleba.
5.4. Tu CavuRrmavdebiT am debulebebs, ori calke kiTxvis gamoyofa iqneba SesaZlebeli: pirveli kiTxva _ faqtTan dakavSirebiT, xolo meore _
ubralod, normatiuli xasiaTis. Tavdapirvelad, unda dadgindes, ramdenad iyo damdgari ziani valdebulebis darRvevis uSualo Sedegi. evropuli kontinenturi Teoriis Tanaxmad, pirveli kiTxva yalibdeba, rogorc:
conditio sine qua non. pirovnebas SeiZleba daevalos kompensaciis anazRaureba, Tuki, pirvel rigSi, dasturdeba, rom kreditoris mier dasaxelebulma mizezma an danaSaulebrivma qmedebam namdvilad gamoiwvia ziani.
magaliTad, Tu eqimi operaciis dros Caidens Secdomas da amis Semdeg pacienti Sromisuunaro gaxdeba, eqimis pasuxismgeblobis sakiTxi mxolod
im SemTxvevaSi dadgeba, Tu dadgindeba, rom Sromisuunaroba, sityvis samedicino gagebiT, eqimis SecdomiT iyo gamowveuli. Tu, magaliTad, mosamarTle daaskvnis, rom uunaroba pacientis susti Zvlovani sistemis Sedegi
iyo, rasac araviTari kavSiri ar aqvs eqimis mier operaciis dros Cadenil
MYTOPBOOK.ORG
132
valdebulebiTi samarTali
muxlis winadadeba: `ziani, romelic movalisaTvis winaswar iyo savaraudo da warmoadgens zianis gamomwvevi moqmedebis uSualo Sedegs~ da ra igulisxmeba holandiis samoqalaqo kodeqsis 6:98
muxlSi: `ziani, romelic ukavSirdeba iseT qmedebas, romelic, pasuxismgeblobisa da zianis xasiaTis gaTvaliswinebiT, movalis samoqalaqo samarTlebriv pasuxismgeblobas iwvevs da romelic SeiZleba mas mieweros?~ problemis naTelsayofad, martiv magaliTs ganvixilavT. daudevrobis gamo,
sawvaviT datvirTuli satvirTo avtomobilis mZRoli avariaSi xvdeba. Sedegad, 10,000 litr sawvavze meti gadmoiRvreba satvirTo avtomanqanidan
da daabinZurebs rogorc quCis zedapirs, aseve asfaltis safaris qvemo fenas, miwas. quCis dasufTavebas 100,000 lari sWirdeba. udavoa, rom mZRolma
es Tanxa unda gadaixados, radganac aseTi ziani winaswar SeiZleboda yofiliyo savaraudo. magram, warmovidginoT, rom aseTi SemTxveva moxdes
iq, sadac quCis safaris qvemoT wylis sacavebia ganTavsebuli, saidanac
mTeli qalaqi maragdeba. dazianda es sacavebi, ris gamoc wylis miwodeba
qalaqs ramdenime kviriT SeuCerda. am SemTxvevaSi, miyenebuli ziani uzarmazaria da milionobiT lars utoldeba. saeWvoa, rom satvirTo avtomanqanis mZRols unda daekisros aseTi zianis anazRaureba, radganac nakleb
realuria, mas evarauda, rom mis daudevrobas SeiZleboda Tbilisis mosaxleobis ramdenime kviriT uwylod darCena mohyveboda. samoqalaqo kodeqsSi am kiTxvaze pasuxi ar moiZebneba da, Sesabamisad, mosamarTlem unda
daadginos, erTi mxriv, zianis anazRaurebis xarisxi, romelic piris mier
valdebulebis darRvevas mohyva da, meore mxriv, ar dauSvas usazRvro,
aragonivruli da ararealuri pasuxismgeblobis daweseba. holandiuri
samarTlebrivi praqtikis Tanaxmad, am TvalsazrisiT, mniSvnelovani kriteriumia, Tu ramdenad SeiZleba garkveuli riskisagan Tavis dazRveva da
ramdenad Cveulebrivi movlenaa am riskis arseboba.
5.6. SesaZloa es iyos SemTxveva, roca, zianis dadgomis gamowveva, savaraudod, SeeZlo or an met movlenas, roca mosarCeles ar SeuZlia daadginos,
Tu visi braleulobiT moxda es. magaliTad, gias stkiva Tavi da dalevs or
afTiaqSi nayid sxvadasxva wamals. is imdenad avad xdeba, rom ToTxmeti
dRis ganmavlobaSi ar SeuZlia samuSaoze wasvla. Tu dadgindeba, rom orive
wamali sazianoa, xolo SeuZlebelia imis dadgena, romelma wamalma gamoiwvia gias avadmyofoba, gasarkvevia, Tu romeli afTiaqis pasuxismgeblobis
sakiTxi unda dadges. rogorc Cans, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi am
kiTxvaze pasuxi ar moiZebneba. rac Seexeba holandiur samoqalaqo kodeqss,
6:99 muxli Semdegnairad aregulirebs sakiTxs: `roca SeiZleba ziani ori
an meti mizeziT damdgariyo, romlebzec ori sxvadasxva pirovneba agebs
pasuxs da dadgenilia, rom ziani erTi am mizezTaganis arsebobiT mainc iyo
ganpirobebuli, zianis anazRaurebis movaleoba ekisreba TiToeul aseT
pirovnebas, Tuki erT-erTi ar daamtkicebs, rom damdgari ziani im moqmedebis uSualo Sedegs ar warmoadgens, raSic mas brals sdeben.~
MYTOPBOOK.ORG
133
5.7. ra Tqma unda, 5.6 nawilSi ganxiluli SemTxveva unda ganvasxvaoT im SemTxvevisagan, roca naTelia, rom ziani saqmeSi arsebuli orive mizezis uSualo Sedegia. magaliTad, ori avtomanqana daudevrobiT trotuarze mimaval fexiT mosiarules daejaxeba, romelic seriozul dazianebebs miiRebs.
arc am SemTxvevaSi arsebobs zogadad aRiarebuli konkretuli debuleba,
romelic am kiTxvas upasuxebda, Tumca, swori gadawyvetileba iqneboda,
rom orive mZRols fexiT mosiarulesaTvis miyenebuli zianisaTvis erToblivad da mkacrad egoT pasuxi da orives gaeyo zianis asanazRaureblad
aucilebeli Tanxa im proporciulobiT, ra zianic maT fexiT mosiarules
miayenes. am SemTxvevaSi, qmedeba, romelmac ziani gamoiwvia, warmoadgens
deliqts
rogorc am magaliTSia ganxiluli. solidaruli pasuxismgeblobisaTvis miyenebuli zianis sakiTxi ganxilulia ssk-is 998 Tavis 1-l
nawilSi. igive principia gatarebuli ssk-is
1013-e
muxlSi, romelic uxarisxo produqciis mwarmoebelTa solidarul pasuxismgeblobas exeba.
5.8. meore kiTxva exeba iseT SemTxvevebs, roca zianis warmoSobas garkveulwilad mesame pirma da TviT dazaralebulis moqmedebamac Seuwyo xeli, romelic, gamomdinare aqedan, damnaSavea. ganvixiloT yvelaze gavrcelebuli
magaliTi: manqanis mZRoli a ejaxeba b-s,
radganac man, SecdomiT, ar dauTmo am manqanas maSin, roca meore manqanis mZRoli b dadgenil standartze
gacilebiT swrafad moZraobda. amrigad, damdgari ziani gacilebiT meti
iyo, vidre im SemTxvevaSi iqneboda, b-s siCqaris dadgenil standartebSi
rom emoZrava. sakiTxs saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 415-e muxlis
pirveli punqti aregulirebs. Tumca, es muxli arc ise gasagebadaa Camoyalibebuli. Cans, rom Seicavs wess, romlis mixedviTac, an msxverplma b-m
SeiZleba moiTxovos damnaSave a-sgan zianis srulad anazRaureba, an mas
saerTod ar SeuZlia a-sgan raime saxis anazRaurebis moTxovna, kerZod, Tu
dadgindeba, rom misi brali aRemateba a-s brals. ssk-is 415-e muxlis 1-li
nawili adgens, rom: `Tu zianis warmoSobas xeli Seuwyo dazaralebulis
moqmedebamac, maSin zianis anazRaurebis valdebuleba da am anazRaurebis
moculoba damokidebulia imaze, Tu ufro metad romeli mxaris braliT
aris ziani gamowveuli.~ amrigad, muxli Seicavs `yvelafris an arafris~
anazRaurebis wess. holandiur samarTalSi es wesi ufro dabalansebulia,
radganac dazaralebulis bralis an misi daudevrobis SemTxvevaSi, dazaralebulma SeiZleba moiTxovos zianis anazRaureba imis mixedviT, Tu ra
wvlili miuZRvis orive mxares am zianis dadgomaSi. kerZod, holandiuri
samoqalaqo kodeqsis 6:101
muxlis Tanaxmad: `1. Tuki, arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, zianis warmoSobas dazaralebulis moqmedebamac
Seuwyo xeli, mis mimarT zianis anazRaurebis movaleoba mcirdeba, gadanawildeba ra damdgari ziani dazaralebulsa da im pirs Soris, vinc es ziani
unda aanazRauros.~
6. moraluri ziani
6.1. arsebobs zianis sul mcire sami saxesxvaoba: pirovnebis sxeulis dazianeba, uZrav qonebaze miyenebuli ziani da ziani, romelic piris ekonomikur
interesebs SeiZleba miadges. zemoT ganxiluli SemTxvevebi swored am sami
saxis zians Seexeba. SeiZleba iTqvas, rom CamoTvlili zianis saxeobebi xiluli da xelSesaxebia da realurad maTi gazomva Tu daTvla arcTu ise
Znelia.
MYTOPBOOK.ORG
134
valdebulebiTi samarTali
6.2. samarTlebrivi sistemebis umetesobaSi ganixileba sakiTxi, Tu ramdenad aris SesaZlebeli `aramaterialuri zianis~, romelsac agreTve, moralur zians uwodeben, anazRaureba. magaliTad, pirs RamiT jibis qurdi
daesxa Tavs. amis Semdeg is veRar bedavs Ramis saaTebSi quCaSi gasvlas imis
SiSiT, rom mas kvlav gaZarcvaven. an ganvixiloT SemTxveva, romelsac pirs
travmuli SegrZnebebi uCndeba mas Semdeg, rac avtokatastrofis dros
sxeulis mZime dazianebebs miiRebs, an rodesac sajaro Seuracxyofis miyenebis Semdeg pirs mudmivi kardiologiuri Civilebi aqvs. samarTlebrivi
sistemebis umetesoba cdilobs, Tavi aaridos moraluri zianis anazRaurebis SesaZleblobis gafarToebas, imdenad, ramdenadac Znelia aseTi zianis arsebobis dadastureba da zianis Rirebulebis zusti gaangariSeba.
amitom, samarTlebrivi sistemebis umetesobaSi gamoiyeneba iseTi modeli,
romlis mixedviTac, aramaterialuri zianis anazRaureba dasaSvebia, magram mxolod zustad gansazRvrul SemTxvevebSi da SezRuduli raodenobiT, ZiriTadad, roca msxverpli agreTve sxeulis dazianebasac miiRebs.
saqarTvelo da holandia, am TvalsazrisiT, gamonakliss ar warmoadgens.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 413-e muxlis pirveli nawili adgens,
rom: `araqonebrivi
zianisaTvis fuladi anazRaureba SeiZleba moTxovnil iqnes mxolod kanoniT zustad gansazRvrul SemTxvevaSi gonivruli
da samarTliani anazRaurebis saxiT~, xolo imave muxlis
me-2
nawili dasZens, rom: `sxeulis dazianebis an janmrTelobisTvis vnebis miyenebis SemTxvevebSi, dazaralebuls SeuZlia moiTxovos anazRaureba araqonebrivi
zianisTvisac.~ holandiur samoqalaqo kodeqsSic moiZebneba analogiuri
muxli
6:106,
nawili 1, punqti
b):
`nebismieri zianisaTvis, romelic ar warmoadgens qonebriv zians (qonebis dakargva, uflebebi da interesebi) pirovnebas ufleba aqvs, moiTxovos miyenebuli zianis samarTliani Sefaseba,
Tuki dazaralebulma miiRo sxeulis dazianeba, an Seilaxa misi saxeli da
Rirseba, an Tu sxvagvarad moxda misi Seuracxyofa.~
MYTOPBOOK.ORG
135
Tavi 9
kazusebi da komentarebi
kazusi 1
qeTi melua aris Tbilisis gareubanSi, gazafxulis quCa #12-Si mdebare
mSvenieri saxlis mepatrone. radganac qeTi saqarTvelos datovebas da
inglisSi cxovrebis dawyebas apirebs, is avalebs uZravi qonebis agents
Sps `saukeTeso gayidvebis saagentodan~, rom misi saxeliT gayidos aRniSnuli saxli. Sps `saukeTeso gayidvebis saagento~ 2005 wlis 22 oqtombers
gancxadebas Tbilisis yoveldRiur gazeTSi aTavsebs, romelic mkiTxvels acnobs, rom sacxovrebeli saxlis gasayidi Rirebuleba 300,000 laria. jon fosteri, amerikeli, romelic TbilisSi, amerikis saelCoSi iwyebs
muSaobas da romelic qarTveli megobrebisagan Seityobs, rom TbilisSi,
gazafxulis quCa #12-Si mdebare saxli qeTi meluas sakuTrebaa, swers mas
werils, sadac aRniSnavs, rom quCidan danaxvisas moixibla misi saxliT da
sTavazobs mas 300,000 lars. werili qeTi meluas safosto yuTSi 2005 wlis
22 oqtombers aRmoCndeba. imave dRes jon fosteri kiTxulobs gancxadebas
gazeTSi, rekavs Sps `saukeTeso gayidvebis saagentoSi~ da ucxadebs, rom
kontraqti ukve Sedga. uZravi qonebis agenti saswrafod acnobebs qeTi meluas SemoTavazebis miRebis Sesaxeb, Tumca, qeTi melua, romelsac cudi
gamocdileba aqvs amerikelebTan urTierTobis TvalsazrisiT, winaaRmdegia, rom saxlis momavali mflobeli jon fosteri gaxdes.
kiTxva:
jon fosteri iwyebs samoqalaqo warmoebas pirveli instanciis sasamarTloSi da iTxovs konkretul Sesrulebas, anu saxlis misTvis gadacemas.
ramdenad warmatebuli iqneba misi mcdeloba?
pasuxi:
am SemTxvevaSi, pirvel sayuradRebo faqts uZravi qonebis agentis mier
gazeTSi gancxadebis ganTavseba warmoadgens. ibadeba kiTxva am gancxadebis
samarTlebrivi xasiaTis Sesaxeb. unda ganvixiloT ori Tvalsazrisi: pirveli, ramdenad warmoadgens gazeTSi ganTavsebuli gancxadeba oferts da,
meore, warmoadgens Tu ara is mowvevas ofertis gakeTebaze. pirveli versiis SemTxvevaSi, Tuki mesame piri, rogoric jon fosteria, naTlad daafiqsirebs sakuTar ganzraxvas, anu gamoTqvams survils, iyidos saxli aRniSnul fasad, magaliTad, darekavs da ganacxadebs, rom Tanaxmaa, SeiZinos
saxli SemoTavazebul fasad, maSin SeiZleba vivaraudoT, rom kontraqti
daido. problemas warmoadgens is, rom, rodesac uZravi qonebis gayidvaze vsaubrobT, fasi kontraqtis mxolod da mxolod erT-erTi pirobaa.
xelSekrulebis pirobebSi TanabarmniSvnelovania qonebis gadacemasa da
Tanxis anazRaurebasTan dakavSirebuli sakiTxebi. amdenad, SegviZlia vidavoT, rom, roca mxolod fasze xdeba SeTanxmeba, sanam kontraqti dadebulad CaiTvleba, sxva pirobebis dakonkretebac unda moxdes.
MYTOPBOOK.ORG
136
valdebulebiTi samarTali
kazusi 2
Sps `Tbilisis meoradi manqanebis kompania~ awyobs meoradi iaponuri manqanebis partiis auqcions. auqcionze stanislav petrovi mzadaa, gadaixados yvelaze maRali fasi Tormetcilindriani micubiSis markis avtomanqanaSi. is ixdis 30,000 lars. Sps `Tbilisis meoradi manqanebis kompania~ nebas
rTavs stanislavs, auqcionis damTavrebisTanave, dauyovnebliv waiyvanos
manqana da gasaRebsac aZlevs. auqcionis datovebis Semdeg, stanislavi
Tbilisidan baTumisken saval gzaze maRali siCqariT moZraobs, ra drosac manqanebis saval nawils kveTs fexiT mosiarule. stanislavi cdilobs,
SeaCeros manqana, Tumca, uSedegod, radganac muxruWebi, teqnikuri mizezebis gamo, aRmoCndeba gafuWebuli. stanislavi manqaniT ejaxeba fexiT mosiarule mamakacs, romelsac hyavs coli da Tormeti arasrulwlovani
bavSvi. axalgazrda kaci iRupeba avtokatastrofaSi. ori dRis Semdeg stanislavi Sps `Tbilisis meoradi manqanebis kompaniisagan~ iRebs angariSfaqturas 30,000 larze, romlis pirvel gverdzec weria, rom auqcionze
manqanis SeZenis SemTxvevaSi, aucilebelia yuradReba mieqces furclis
ukan daweril standartul debulebebs. erT-erTi debulebis Tanaxmad ki:
gamyidveli ixsnis Semdgom pasuxismgeblobas nebismieri teqnikuri nakliT
MYTOPBOOK.ORG
137
kazusi 3
rejent strit hotelis mepatrone TbilisSi, sastumros saxuravis SekeTebis mizniT, xelSekrulebas debs Sps `Tbilisis samSeneblo kompaniasTan~.
xelSekrulebis nawilis Tanaxmad, saxuravze unda daidgas qvis moZravi
lomebi, romelTa drodadro Camotanac SesaZlebeli iqneba sastumros
baRSi gamarTul wveulebebze, roca saqarTvelos parlamenti yovelwliur
festivalebs umaspinZlebs. xelSekrulebis saerTo Rirebuleba 2,000,000
laria. samuSaoebis dasrulebis Semdeg sastumros xelmZRvaneloba aRmoaCens, rom samuSao arasaTanadod da araprofesionalurad ganxorcielda.
wvimebis dros sastumros zeda sarTulis iataki mTlianad sveldeba, xolo
saxuravs nawilebi ise scviva, rom sakmaod saxifaToa sastumros nangrevebs
Soris aRmoCnde. sastumrom xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli Rirebulebis naxevari winaswar gadaixada. danarCeni Tanxa kvlav gadasaxdelia.
sastumro, romelic uars ambobs xelSekrulebaze, misi ZiriTadi nawilis
darRvevis gamo, iwyebs warmoebas sasamarTloSi da iTxovs, rom samSeneblo
kompaniam aanazRauros sastumros saxuravis SekeTebisaTvis saWiro Tanxa
MYTOPBOOK.ORG
138
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
139
kazusi 4
muxuraZe TbilisSi flobs samoTaxian binas, romlis Rirebuleba 40,000
laria. is 1999 wlis 2 marts xelSekrulebas debs samSeneblo kompania `kavuniteqsTan~. kontraqtis Tanaxmad, `kavuniteqsi~ valdebulia, muxuraZes
2001 wlis bolomde auSenos oTxoTaxiani bina. muxuraZem, binis mSeneblobis safasurad, `kavuniteqss~ sakuTari sacxovrebeli bina unda dauTmos.
muxuraZem `kavuniteqsis~ winaSe dadebuli valdebuleba dauyovnebliv,
pirnaTlad Seasrula da `kavuniteqsis~ instruqciis Tanaxmad, bina vinme m.
javaxiSvils gadasca. binis javaxiSvilisTvis gadacemis safuZveli aris is,
rom javaxiSvili `kavuniteqss~ samSeneblo masalebiT amaragebs, romelic
am samSeneblo kompanias muxuraZisaTvis binis asaSeneblad sWirdeba. amrigad, yovelive amis gaTvaliswinebiT da samSeneblo kompaniisaTvis miwodebuli masalebis safasurad, javaxiSvili muxuraZis binis mesakuTre xdeba.
2001 wels cnobili xdeba, rom `kavuniteqsi~ ver axerxebs daTqmul vadaSi muxuraZisaTvis binis Cabarebas. muxuraZe da `kavuniteqsi~ deben axal
xelSekrulebas, romlis Tanaxmadac, `kavuniteqsi~ muxuraZisaTvis 2002
wlisaTvis xuToTaxiani binis aSenebas kisrulobs. `kavuniteqsma~ verc es
valdebuleba Seasrula da, maSasadame, axali kontraqtic daarRvia. muxuraZem aRZra sarCeli `kavuniteqsisa~ da javaxiSvilis winaaRmdeg. is acxadebs, rom javaxiSvilisaTvis samoTaxiani binis miyidvis xelSekruleba
baTilad unda gamocxaddes da iTxovs misi binis dabrunebas. javaxiSvili
ar scnobs sarCels da, sakuTari Tavis dacvis mizniT, acxadebs, rom marTalia, mas binis Tanxa 40,000 lari muxuraZisaTvis ar gadauxdia, magram samoTaxiani binis miRebis faqti mainc namdvilia.
kiTxva:
rogor unda gadawydes es dava?
pasuxi:
rogorc Cans, saqarTvelos uzenaes sasamarTlos sakmaod xSirad umsjelia aseTi tipis saqmeebze. es kazusi sakmaod gavrcelebul SemTxvevebs
exeba. miuxedavad amisa, swori pasuxi am kiTxvaze sakmaod martivia. Tuki
dakvirvebiT ganvixilavT am kazuss, aRmovaCenT, rom, pirveli: muxuraZesa
da `kavuniteqss~ Soris pirvelad dadebuli xelSekruleba, kanonis Tanaxmad, WeSmaritad namdvilia. meore, usafuZvloa vivaraudoT, rom `kavuniteqssa~ da javaxiSvils Soris samSeneblo masalebis CamotanasTan dakavSirebiT dadebuli xelSekruleba ar aris namdvili. amdenad, gvaqvs ori
namdvili xelSekruleba: erTi _ dadebuli muxuraZesa da `kavuniteqss~
Soris, romelic iTvaliswinebs `kavuniteqsis~ mier binis aSenebas, xolo
muxuraZis mxridan SeTanxmebuli Tanxis gadaxdis valdebulebas da meore
xelSekruleba _ dadebuli `kavuniteqssa~ da javaxiSvils Soris, romlis
safuZvelzec, javaxiSvilma samSeneblo kompanias unda miawodos masalebi
da `kavuniteqsma~ gadaixados Tanxa am masalebSi. kanonSi ar aris gaTvaliswinebuli raime winaaRmdegoba, rac Seaferxebda am ori xelSekrulebis
erTmaneTTan dakavSirebas, anu SemdgomSi mxareebis SeTanxmebas imasTan
dakavSirebiT, rom muxuraZe `kavuniteqsisaTvis~ gadaxdis valdebulebas,
Tanxis gadaxdis magivrad, Seasrulebda javaxiSvilisaTvis binis gadace-
MYTOPBOOK.ORG
140
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
141
142
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG
143
144
valdebulebiTi samarTali
MYTOPBOOK.ORG