Steypa 2

Steinsteypa 1
Glósur
Bjarni Grétar Jónsson &

Ingimar Jóhannsson
Kennari: Haukur Jörundur Eiríksson

EFNISYFIRLIT EFNISYFIRLIT
Efnisyfirlit
1 Tími 1 - 05.01.2015 5
1.1 Samsetning steypu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2 Steypustyrkur EC 3.1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.3 Steypustyrktarstál EC2, 3.2 - bók 8.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
2 Tími 2 - 07.01.2015 8
2.1 Notmarkástand (Serviceeability limit state (SLS)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.2 Ósprunginn steyptur biti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.3 Rifið þversið í notmarkástandi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3 Tími 3 - 12.01.2015 15
3.1 Ákvörðun núllínu í rifnu þversniði í notmarkástandi (SLS) . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.2 Tregðuvægi stálbita til samanburðar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
3.3 Tregðuvægi fyrir órifin steyptan bita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3.4 Tregðuvægi fyrir rifinn steypubita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4 Tími 4 - 14.01.2015 20
4.1 Limit state design - Hönnunarstig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.2 Brotmarkástand - ULS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
5 Tími 5 - 19.01.2015 26
5.1 Spennu-streituferill steypu,ULS, EC2 3.1.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
6 Tími 6 - 21.01.15 33
6.1 Jafnvægisjárnmagn (Balanced reinforcement) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
6.2 Teygjanleiki þversniða (Ductility of cross sections) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
6.3 Krappi (Curvature) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
7 Tími 7 - 26.01.15 38
7.1 M - κ - ferlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
8 Tími 8 - 28.01.15 42
8.1 M - κ - ferill fyrir jafnvægisjárnmagn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
8.2 Lágmarksjárnun (Minimum reinforcement) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
9 Tími 9 - 02.02.2015 47
9.1 Rýrnun í steypu (shrinkage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 1

10 Tími 10 - 04.02.15 52
10.1 Skrið í steypu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
11 Tími 11 - 09.02.2015 55
11.1 Skrið frh. (Kafli 8.3 í bók) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
12 Tími 12 - 11.02.2015 59
12.1 Skrið frh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
12.2 Samvirkni steypu og steypustyrktarstáls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
12.2.1 Steypuhula (concrete cover) EC2, 4.4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
13 Tími 13 - 16.02.2015 63
13.1 Steypuhulur frh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
13.1.1 Innbyrðis bil á milli járna (spacing of bars) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
13.2 Hefting (Bond, James Bond) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
14 Tími 14 - 18.02.2015 67
14.1 Hefting frh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
14.2 Festu - og skeytilengdir (Anchorage, spcices) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
14.3 Hönnunarfestulengd (Design anchorage length)(EC2 8.4.4) . . . . . . . . . . . . . . . 69
14.4 Beyjuþvermál jarna (Mandrel diameter) EC2, 8.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
15 Tími 15 - 23.02.2015 76
15.1 Skeytilengdir (laps, splices EC2 8.7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
15.2 Sker (EC2 kafli 6.2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
16 Tími 16 - 02.03.2015 80
16.1 Skerbrotþol (shear bearing capacity) (EC2 6.2.1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
16.2 Skerburðargeta án skerbendingar (EC2,6.2.2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
16.2.1 Hönnunarskerburðargeta án skerbendingar (óskert þversnið)EC2, kafli 6.2.2 . 84
17 Tími 17 - 04.03.2015 86
17.1 Óskerbent þversnið frh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
17.2 Skerbrotþol með skerbendingu (EC2 kafli 6.2.3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
17.3 Skáþrýstikraftar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
18 Tími 18 - 09.03.2015 94
18.1 Togkraftabreyting í bitum vegna skers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

19 Tími 19 - 16.03.2015 100

19.1 Festa neðri langjárna við endaásetur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
20 Tími 20 - 18.03.2015 104

20.1 Langjárn í efti brún við endaástetur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
20.2 Hönnunarskerkrafturinn VEd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
20.3 Upphengijárn (EC2, 9.2.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
20.4 Lykkjur (Shear reinforcement)(EC2 9.2.2)(stirrups) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
20.5 Lágmarksskerjárnun (EC2 9.2.2(5)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
20.6 Hámarkslykkjubil EC2 9.2.2(6) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
20.7 Hámarksbil á milli lykkjuleggja (max transverse spacing) (EC2 9.2.2(8)) . . . . . . . 111
21 Tími 21 - 23.03.2015 113

21.1 Gegnumbrot (Punching) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
21.2 Krítiska ummálið (control perimeter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
22 Tími 22 - 25.03.2015 117

22.1 β-hjámiðjustuðull (Eccentricity of support reaction) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
22.2 Gegnumbrotsburðargeta EC2-6.4.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
22.3 Gegnumbrotsburðargeta án skerbendingar (EC2 - 6.4.4) . . . . . . . . . . . . . . . . 119
22.4 Gegnumbrotsburðargeta með skerbendingu (EC2 - 6.4.5) . . . . . . . . . . . . . . . . 119
22.5 Hámarksgegnumbrotsburðargeta (EC2 - 6.4.5(3)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
22.6 Súluundirstöður (EC2-6.4.1(5),6.4.4(2)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
23 Tími 23 - 30.03.2015 122

23.1 Formbreytingar, sprunguvíddir og togstífni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
23.2 Tog í steypustyrktarstáli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
24 Tími 24 - 08.04.2015 125

24.1 Tog í steypustyrktarstáli frh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
24.1.1 Sprunguvíddir (Crack width) (EC2 7.3.4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
24.1.2 Sprunguvíddarkröfur EC2 7.3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
25 Tími 25 - 13.04.2015 129

25.1 Formbreytingar og togstífni (EC2 7.4.3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
25.2 Þrýstijárn í bitum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
26 Tími 26 - 15.04.2015 133

26.1 Steypuskil (concrete joints (EC2 6.2.5)) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

27 Atriðaorðaskrá 137
28 Jöfnublað 138

1 TÍMI 1 - 05.01.2015
1 Tími 1 - 05.01.2015
Eurocode 2, EC2. "Gildistala"16.05.2005 tók gildi í des 2010 þegar þjóðarviðauki (National Annex)
var gefinn ut.
Þjóðarviðauki tekur tillit til séraðstæðna í hverju landi.
1.1 Samsetning steypu
Möl, sandur, sement, vatn og íblöndunarefni.
1.2 Steypustyrkur EC 3.1.2
Þrýstingur steypu er einkenni steypunnar.

t.d C20/25, þar er 20 fyrir 20 MPa, sívalningsstyrkur (cylinder)
25 er fyrir 25 MPa og er teningsstyrkur (Cube)
150
150
150
(a) Teningur (b) Sívalnignur
Mynd 1: Steypustyrkur
Mismunurinn liggur í formi sýnisins (sívalningar eru notaðir á Íslandi)

fck = kennigildi þrýstistyrks (characteristic compressive strength). 28 daga styrkur í raka/vatni við
20◦ C.

1.2 Steypustyrkur EC 3.1.2 1 TÍMI 1 - 05.01.2015
Mynd 2
Mynd 3: Hröðunarferill
Togstyrkur steypu er mun lægri en þrýstistyrkurinn, sem er ástæða þess að steypa er styrkt með
steypustáli.
Í töflu 3.1 í EC2 er fyrir C20:
fck = 20M P a
fctk0,05 = 1, 5M P a
fctm = 2, 2M P a
fctk0,95 = 2, 9M P a
Oftast er togstyrkur fundinn með kleifniprófi (splitting tensile strength) og fæst togstyrkurinn (axil
tensile strength) skv.
fct = 0, 9fct.sp (3.3) í EC2

splitt tog

1.3 Steypustyrktarstál EC2, 3.2 - bók 8.4 1 TÍMI 1 - 05.01.2015
1.3 Steypustyrktarstál EC2, 3.2 - bók 8.4
Spennu-streitu ferill fyrir stál.
Mynd 4: Heitvalsað stál, hreint stál
Á mynd 4 þá erum við t.d með stálbita og slétt steypustyrktarstál. Stálbitar eru ekki í EC2.
ftk
fyk
ε
0,002 εuk
0,2%
2%o
Mynd 5: Kald-hert stál
Á mynd 5 erum við með steypustyrktarstál - kambstál (heitvalsað-snöggkælt).

f0,2k er oftast táknað fyk
fyk = flotstyrkur (yield strength)
ftk = brotstyrkur (tension strength)
uk =brotstreyta

2 TÍMI 2 - 07.01.2015
2 Tími 2 - 07.01.2015
ftk
Hlutfallið k = fyk = ( fftt )k segir til um viðbótarstyrk stálsins. uk segir til um teygjanleika stálsins
(ductility)
Tafla 1: Tafla C.1 í EC2 viðauka C:

Stál flokkur (class) k = ( ffyt )k
A ≥ 1,05 ≥ 2,5 %
B ≥ 1,08 ≥ 5,0 %
C < 1,35 ≥ 7,5%
Á jarðskjálftasvæðum á að nota stálflokk B og C og alltaf C á orkueyðandi byggingarhlutum.

Flokkur C er notaður á Íslandi.
Í burðarþolshönnun er stuðst við einfaldan σ − feril steypustyrktarstáls.
B
Fyk = Fyk /γs
εs
εuk
εud = 0,9εuk ε
εyd = Fyd /εs
Mynd 6: Mynd 3.8 í EC2
A) Hallandi ferill sem endar í ud
B) Láréttur ferill án takmörkunnar á streitu.
• Gildir bæði fyrir tog og þrýsting.
• Fjaðurstuðull = Es = 200 GPa

2 TÍMI 2 - 07.01.2015
• γs = Öryggisstuðull = 1,15
Fjaðurstuðull stáls er yfir 200 GPa fyrir flotspennu.

γ
stp. styrktar stál
Es = 200 GPa
Fyk = 500 MPa
Stálbiti Es = 210 GPa

Fyk = 235 MPa
εuk
εud = 0,9εuk ε
εyd = Fyd /εs
Mynd 7
Það sama á ekki við um steypu.

Spennu - Streitu ferill steypu kafli 8.1 í bók.
γ
Styrkur steypunnar
Mynd 8

2 TÍMI 2 - 07.01.2015
σ=N/A
ΔL A
Mynd 9
σ − ferlar steypu eru háðir styrk. Sterk steypa með hærri hallatölu/fjaðurstuðul og styttri feril.
ε
Mynd 10
σ − ferlar eru fengnir í stöðluðum prófum sem vara í nokkrar mínútur og lýsa því skammtímahegð-
un steypunnar. Taka þarf því tillit til langtímahegðunar (sjá síðar).
Þar sem σ − ferlar eru bognir er fjaðurstuðull í EC2 skilgreindur sem halli á milli tveggja punkta
σc = 0M P a og σc = 0, 4M P a
Ecm
εci εcu
Mynd 11: mynd 8.17 í bók
Ecm = 22 · ( f10
cm 0,3
) (MPa)
fcm in MPa

2.1 Notmarkástand (Serviceeability limit state (SLS)) 2 TÍMI 2 - 07.01.2015
Jafna í töflu 3.1 í EC2
Gildi í töflu 3.1 |2h|3,5h| fyrir steypu C30 og veikari.
Skv. Íslenskum þjóðarviðauka er tekið tillit til Íslenskra fylliefna/steinefna með því að margfalda
Ecm í töflu 3.1 í EC2 með
• 0,9 fyrir þétt fylliefni/steinefni (non-porous aggreagates)
• 0,6 fyrir opin fylliefni/steinefni (porous aggreagates)
Samanburður í steypu og stáli.
500
400
300 Es = 200 GPa
200
100 Steypa Ecm = 27 - 44 GPa
ε
1 2 3 4 5 6 7 8
Mynd 12
2.1 Notmarkástand (Serviceeability limit state (SLS))
Í notmarkástandi er raunverulegt ástand mannvirkja skoðað. Öryggisstuðlar í efni eru 1,0 og öryggis-
og fléttustuðlar í álagi eru ≤ 1,0 háð álagstilfellum.
T.d plata í skrifstofubygginu !
Langtímaálag: 1,0· eiginþyngd + 0,3·notálag

Skammtímaálag: 0,7·notálag
= Heildarálag : 1,0·eiginálag + 1,0·notálag

2.2 Ósprunginn steyptur biti 2 TÍMI 2 - 07.01.2015
Álagsfléttan er þá
X
G+ ψ2i · Qki (2.1)
i≥1
(6.16.b) ÍST EN – 1900:2002
Þar sem
ψ2i fléttustuðull.
Í SLS er skoðað :
• Spennur í stáli og steypu í fjaðursviði
• Formbreytingar
• Sprunguvíddir
2.2 Ósprunginn steyptur biti
Hegðar sér svipað og timbur- og stálbitar
Mynd 13
Mmax I 1/12·b·h3 1
σmax = W W = ymax = h/2 = 6 · b · h2
Þegar σmax í toghliðinni nær togstyrk steypunnar rifnar steypan/þversniðið. Togspennan flyst yfir
í járnbendinguna í toghliðinni og þversniðið nefnist nú rifið þversnið.
Rifið þversnið
Mynd 14

2.3 Rifið þversið í notmarkástandi 2 TÍMI 2 - 07.01.2015
2.3 Rifið þversið í notmarkástandi
(Cracked cross section in SLS)
Ec As
Xsls
NL
h d
As
n* As
Mynd 15
• h = hæð bita
• b = breidd bita
• d = virk hæð mæld frá þrýstibrún
• γSLS = hæð núlllínu mæld frá þrýstibrún (depth of neutral axis). Óþekkt !
• As = flatarmál járna í toghlið
• Ac = þrýstihæð steypunnar.
Ekki er reiknað með togstyrk steypunnar og því rifnar hún alveg upp að núllínu.
σ − ferlar stáls eru á fjaðursviði.
σc σs
Ec Es
εc εs
σc = E c εc
Mynd 16
Reiknað er með að steypa og stál fylgist að. Hafa alltaf sömu streitu.

2.3 Rifið þversið í notmarkástandi 2 TÍMI 2 - 07.01.2015
σc σ
Stál
Steypa
σs
ε ε
Mynd 17
Sama streita en sitthvor spennan.

Vegna mismunandi fjaðurstuðla er spennan í stálinu n-sinnum hærri en í steypunni.
σs = n · σc → Es · s = n · Ec · c → Es = n · Ec
svo
Es
n= Ec
Es
nskammtima = (2.2)
Ecm
Skammtímastuðull.
Es
nlangtima = (2.3)
Ec,langtima
Sjá síðar.
Flatarmál At = Ac + n · As kallast umbreytt flatarmál (transformed) þversniðsins.

Ac = flatarmál steypu í þrýstingi, þ.e fyrir ofan núllínu. n · As = Ímyndað flatarmál stáls, sem er
n-sinnum stærra en raunflatarmál stálsins. Gert til að leiðrétta fyrir mismuninn á fjaðurstuðlinum.
Í raun er verið að "breyta"stálinu í steypu. Síðan í framhaldinu er stuðst við fjaðurstuðul steypunnar.

3 TÍMI 3 - 12.01.2015
3 Tími 3 - 12.01.2015
3.1 Ákvörðun núllínu í rifnu þversniði í notmarkástandi (SLS)
Fc
xsls
d z
d-xsls
Fs
b
Mynd 18
Fc er þrýstikrafur staðsettur í þyngdarmiðju þrýstispennunnar.
Fs er togkraftur í steypustyrktarstáli staðsettur í þyngdarmiðju járnanna.
Notum þríhyrningaaðferð til að ákvarða samhengið á milli σc og σs .
σc σs /n
xSLS = d−xSLS
d − xSLS
σs = n · σc · (3.1)
xSLS
Lárétt kraftajafnvægi
Fc − Fs = N = 0
Því ytri áslægur kraftur hverfur er núll.
1
σc · b · xSLS − As · σs = 0 (3.2)
2
Vægisjafnvægi, tekið um þrýstikraft

3.1 Ákvörðun núllínu í rifnu þversniði í notmarkástandi (SLS) 3 TÍMI 3 - 12.01.2015
Fs · armur = M
1
As · σs · (d − · xSLS ) = M (3.3)
3
3.1 → 3.2 1
2 · σc · b · xSLS − As · n · σc · ( d−x
xSLS ) = 0
SLS
1
• xSLS : 2 · b · x2SLS − n · As · d + n · As · xSLS = 0
2 2·n·As 2·n·As
• b : x2SLS + b · xSLS − b =0
Höfum þá að
q
x2 + ax + b = 0 x = − 12 a + − ( a2 2 − b)
Nothæf lausn:
s 2
n · As n · As 2 · n · AS · d
xSLS =− + + (3.4)
b b b
Es
xSLS,skammtima fæst með nskammtima = Ecm
Es
xSLS,langtima fæst með nlangtima = Ec,langtima
Spenna í stáli fæst með jöfnu 3.3 :

M
σs = 1 (3.5)
(d − 3 · xSLS ) · As
Spenna í steypu yst í þrýstihlið (hæsta spennan) fæst með jöfnu 3.1:
σs xSLS
σc = · (3.6)
n d − xSLS
Efri mörk spennu í steypu og stáli EC2 kafli 7.2:
σc,langtima ≤ 0, 45fck
svo skrið (creep) sé í línulegu sambandi við spennuna í steypunni (sjá síðar).
σc,heild ≤ 0, 6fck
við hærri spennur fara innri sprungur að myndast í steypunni þvert á kraftstefnu ásamt mikró-
sprungum.

3.2 Tregðuvægi stálbita til samanburðar 3 TÍMI 3 - 12.01.2015
σs
Ferill bognar
fck
0,6 fck
0,4 fck
εc
Mynd 19
σs ≤ 0, 8fck
Mörkin miðast við upphaf ólínulega kafla σ − ferils steypustyrktarstálsins, sem hefur í för með sér
óendurkræfa lengingu.
σs
fyk
0,8 fyk Boginn ferill
0,8 fyk
Beinn ferill
εc
z %o
Mynd 20
3.2 Tregðuvægi stálbita til samanburðar
Sleppum rúnuðu hornunum.

3.3 Tregðuvægi fyrir órifin steyptan bita 3 TÍMI 3 - 12.01.2015
h hi
y
tw
tf z
Mynd 21
Tregðuvægi um þyngdarmiðju þversniðsins:
1 1
Iy = 12 · 10, 2 · 4683 + 2 · ( 12 · 200 · 163 ) + 2 · (16 · 200 · ( 500
2 −
16 2
2 )
= 87, 1 · 106 + 0, 14 · 106 + 374, 8 · 106
=462 · 106 mm4
Töflugildi er 482 · 106 mm4

Mismunurinn liggur í rúningnum.
3.3 Tregðuvægi fyrir órifin steyptan bita
Mynd 22
1
Iorif id = 12 · b · h (oft táknað Iu (uncracked)

3.4 Tregðuvægi fyrir rifinn steypubita 3 TÍMI 3 - 12.01.2015
3.4 Tregðuvægi fyrir rifinn steypubita
Xsls
d
d-Xsls
n*As
b
Járnbendingu er "breytt" i steypu
Mynd 23
Í hreinni beygju (eingöngu vægi, ekki áslægur kraftur, þ.e, N=0) er núllína og þyngdarpunktur um
breytta þversniðsins á sama stað.
Tregðuvægi rifins þversniðs um þyngdarpunkt:
1
Irif id = · b · x3SLS + n · As · (d − xSLS )2 (3.7)
3
þetta er oft táknað Ic (c fyrir cracked)

4 TÍMI 4 - 14.01.2015
4 Tími 4 - 14.01.2015
4.1 Limit state design - Hönnunarstig
EC2, 2.2 - bók 3.7

Tveir mikilvægustu þættirnir í hönnunn mannvirkja eru:
• Álag
• Efnisstyrkur
Þó nokkur óvissa tengist þessum þáttum og þess vegna notum við Eurocodes:
"The load and resistance factor design - öryggisstuðla aðferð.
Aðferðin gengur út á það að hækka álagið og lækka styrkinn.
tíðni
2%
meðalgildi
álag
kennigildi álags
Mynd 24
G = Eiginþyngd
Qk = Breytilegt álag (variable load)
A = Óhappa álag (accidental load)
2% á mynd 24 þíðir, 2% líkur á að álagið verði stærra, þ.e tvisvar á 100 árum, eða einu sinni á 50
árum. → 50 ára álag.

4.1 Limit state design - Hönnunarstig 4 TÍMI 4 - 14.01.2015
tíðni
5%
meðalgildi
styrkur
kennigildi styrks (fck fyrir steypu, fyk fyrir stál)
Mynd 25
fck fyrir steypu
fyk fyrir stál
Hönnun steyptra mannvirkja er skipt í tvö hönnunarstig:
1. Notmarkástand (Serviceability limit state)[SLS]. Hér eru spennur, formbreytingar og sprungu-

víddir skoðaðar. Kennigildi álags og efnisstyrks notuð.
2. Brotmarkástand (Ultimate limit state)[ULS]. Álagið aukið með öryggisstuðlum/álagsstuðlum

og efnisstyrkur er lækkaður með efnisstuðlum/öryggisstuðlum nefnd reikningsleg gildi eða
hönnunargildi (design values).
• Reiknislegir styrkir, hönnunarstyrkir:

Xk
Xd = γm (ÍST - EN 1990:2002 jafna 6.3)
Xd = Reikningslegur styrkur (Design strength)
Xk = Kennigildi styrks (Characteristic strenght)
γm = Efnisstuðull/öryggisstuðull (parial safty factor for material strength)
fck
fcd = γc Reikningslegur steypustyrkur (design strength of concrete)[γc = 1, 5]
fyk
fyd = γs Reikningslegur stálstyrkur (Design strength of reindorced cement)[γs = 1, 15]
• Reiknislegt álag, hönnunarálag

4.1 Limit state design - Hönnunarstig 4 TÍMI 4 - 14.01.2015
Fd = γf · Fk (ÍST-EN 1990:2002 jafna 6.1a)

Fd = Reikningslegt álag (Design load)
Fk = Kennigildi álags (characteristic value for actions)
γF = Álagsstuðull/öryggisstuðull ( Partial safty factor for actions)
Álagsstuðlar eru settir á álag í álagsfléttu, t.d:

P
ULS: γG · γQ1 + i>1 γQi · ψ0i · Qki
IST-EN 1990:2002 jafna 6.10
G = meðalgildi eiginþyngdar
Qk = kennigildi breytilegs álags

1, 35 fyrir óhagstætt álag (unfavorable)
γG =
1, 0 fyrir hagstætt álag (favorable)

1, 5 fyrir óhagstætt álag (unfavorable)
γQ =
1, 0 fyrir hagstætt álag (favorable)



0, 7 fyrir notálag

ψ0 = 0, 6 fyrir vindálag



0, 7 fyrir snjóálag

ÍST EN 1990:2002 Tafla A.1.1

T.d
1, 35 · G + 1, 5 · Qnotalag + 1, 5 · 0, 6 · Qk,vindur + 1, 5 · 0, 7 · Qk,snjor

1, 0 · G + 1, 5 · Qk,vindur (Sog á þak)
Öryggisstuðlar taka tillit til:
• Álag gæti orðið meira en reiknað er með
• Ónákvæmni í framkvæmd
• Ónákvæm burðarþolslíkingu
• Ónákæmni í fræðum
Í SLS eru spennur á fjaðursviði.

4.2 Brotmarkástand - ULS 4 TÍMI 4 - 14.01.2015
σ σs
steypa stál
ε εc
Mynd 26
Í ULS geta spennur verið komnar framhjá fjaðursviðinu yfir í plastíska svæðið.
σ σs
steypa stál
ε εc
Mynd 27
4.2 Brotmarkástand - ULS
Í brotmarkástandi eru notaðir öryggisstuðlar í bæði efni og álag, þ.e. ástandið er gert óhagstætt, og
því er burðareiningum leyft að brotna/eyðileggjast.
Steypa nær brotsteypu og stál flýtur.
σ σ
Steypa Stál
Flot
ε ε
Mynd 28
Reikningsleg burðargeta (bearing capacity) burðareininga er ákvörðuð í ULS.
Til samanburðar: Stálbiti undir vægisáraun:

s,tog
fyd = fyk/ s
yd
þrýst tog
yd
fyd = fyk/ s
s,þrýst
Mynd 29
Mynd 30

(i) (ii a) (ii b)
3 3 2 3
2 1
2
1 1
1
1
2 3 2
3 1
3 2
ε=εyd
ε > εyd
3 3 3
2 2 2
1 1 1
1 1 1
2 2 2
3 3 3
ε=εyd ε > εyd
σ=fyd σ=fyd
σ=fyd
3
2
1
1
2
3
σ=fyd σ=fyd σ=fyd
Mynd 31
(i) Streitan efst og neðst í þversniðinu hefur akktíft náð flotstreitu. Spennan er því enn á fjaðursviði.
Svarar til hönnun stálbita þegar Wy er valið í töflunum.
(ii a) Streitan hefur aukist frá (i) og ystu hlutar þversniðsins eru með streitu stærri en flotstreitu
og er sá hluti kominn á plastíska sviðið meðan restin er ennþá á fjaðursviði. Nefnist plastísk
nálgun
(ii b) Sama streita og í (ii a), en nálgunin á σ − ferlinum er önnur. Hér er stuðst við fullkomlega
plastíska hegðun, þ.e. spennan nær flotspennu við minnstu streitu. Þetta er í sjálfu sér
óraunhæf nálgun, en er mjög einföld og gagnleg.

5 TÍMI 5 - 19.01.2015
5 Tími 5 - 19.01.2015
5.1 Spennu-streituferill steypu,ULS, EC2 3.1.6
σc
fck
t
28 dagar
Mynd 32
σc
SLS
ULS
εc
εcm
Mynd 33: SLS-Stuðst er við beina línu með hallatöluna Ecm
Í ULS þurfum við allan ferilinn að brotstreitu cu og því þurfum við aðra nálgun á σ − ferlinum.
Reikningslegur þrýstingur steypunnar:
fck
fcd = αcc · γc - (3.15) í EC2
αcc tekur tillit til langtíma þrístings en skrið hefur áshrif. Skv. EC2 er αcc ' 0,8 - 1,0 en EC2 mælir
með 1,0 (sjá nánar síðar).
Ef fck er fundin í steypu eldri en 28 daga á að nota αcc = 0,85 skv EC2, 3.1.2(4).
EC2 leyfir 3 gerðir σ − ferla í ULS
1) Parabólunálgun

5.1 Spennu-streituferill steypu,ULS, EC2 3.1.6 5 TÍMI 5 - 19.01.2015
σc
Parabóla Lárétt
εc2 εu2 εc
2,0%o 3,5%o
EC2 tafla 3.1
Mynd 34: Parabólunálgun
fcd
C90
c2= cu2
2,6 0/00 f. C90
Mynd 35
Fc1
xULS
Fc2
Fs
Mynd 36: Spennudreifing í þversniði undir vægisáraun
2) Elastísk plastisk nálgun

fcd
C90
εc3 εcu3 εc3 εcu3

1,7%0 3,4%0 1,7%0 2,6%0
Mynd 37: Elastisk plastisk nálgun
Fc1
xULS
Fc2
Fs
Mynd 38
3) Plastisk-nálgun (Rectangular stress distribution)
ηFcd
C50
ε
0,7
λ*εcu *3
Mynd 39
λ = 0,8 fyrir fck ≤ 50 MPa

(fck ·50)
λ = 0,8 - 400

η = 1,0 fyrir fck ≤ 50M P a

fck −50
η = 1,0 - 200
Sjá töflu 3.1 í EC2
Plastísk nálgun einfaldar útreikinga, en þar sem hún er nokkuð frábrugðin raunverulegum σ − ferli
þarf að nota leiðréttingarstuðula, sem eru stilltir þannig af að kassinn taki tilit til:
• Flatarmáls
• Þyngdarpunkta
• Brotstreitu cn
Fcd
ε
λ*εcu
Mynd 40
Reiknisleg vægisburðargeta í ULS fyrir steypu ≤ C50
η = 1,0
λ = 0,8
cu3 = 3,5 h= 0,0035

X = XULS
Mynd 41: Mynd 3.5 EC2
Finna þarf XU LS og er það gert á annan hátt en í SLS því:
• Streitan í steypunni er í hámarki og er því þekkt
• Í ULS er reiknað með því að járnin séu komin á flot áður en steypan brotnar og því er
fyd
s ≥ yd = Es
ε
Mynd 42
Ef flot er hafið í steypustyrktar stálinu—sem er forsenda—er togkrafturinn þekktur:
Fs = fyd · As
Þrístikrafturinn í steypunni:
Fc = η · fcd · λ · XU LS · b
Þar sem enginn áslægur kraftur er í þversniðunu, þ.e N=0, fæst

Fc − FS = N = 0
Fc = FS
η · fcd · λ · XU LS · b = fyd · AS
fyd · AS
XU LS = (5.1)
η · fcd · λ · b
η = 1, 0
λ = 0, 8
Athuga þarf hvort járnin séu komin á flot, þ.e. ≥ yd
εcu = 0,0035
XULS
d-XULS
εcs
Mynd 43
s cu
d−XU LS = XU LS
d − XU LS
s = · cu (5.2)
XU LS
Einnig þarf að athuga hvort streitan sé minni en brotstreita viðkomandi stálflokks, A, B eða C
s ≤ u
Reikningsleg vægisburðargeta ákvarðast við að taka vægi um t.d Fc :
MRd = kraftur· armur

= Fs · z
=fyd · As · (d − 12 λ · XU LS )

λXULS Fc
z
MRd
Mynd 44

6 TÍMI 6 - 21.01.15
6 Tími 6 - 21.01.15
6.1 Jafnvægisjárnmagn (Balanced reinforcement)
Bók, kalfli 8.6

Bitaþversnið er með jafnvægisjárnum þegar mesta streita í steypu á þrýstibrún nær brotstreitu, cu
samtímis því að togstálið nær flotstreitu yd .
Steypa ≤ C50 : η = 1,0 , λ = 0,9 , cu = 3,5 h= 0,0035
λ*Xbal
b
εcu η*Fcd
Fc
Xbal
h d
NL
εyd Fs
As,bal
Mynd 45
σs
fyd
Es
εs
εyd
Mynd 46: s er þar sem flotið er að byrja
Þríhyrningalíkingu beitt til að finna Xbal

6.1 Jafnvægisjárnmagn (Balanced reinforcement) 6 TÍMI 6 - 21.01.15
εcu
xbal
d
d
εyd εcu+εyd
Mynd 47
Xbal d
ck = cu +yd
cu
Xbal = ·d (6.1)
cu + yd
Fyrir stál með fyk = 500MPa fæst
fyd fyk 500
σ = E · yd = Es = γs ·Es = 1,15·200000 = 0, 00217 = 2, 17h
Þá er
0,0035
Xbal = 0,0035+0,00217 · d = 0,617d
fy. fyk = 500 MPa

Steypu ≤ MPa
0,617d
d
NL
Mynd 48
Lárétt kraftajafnvægi gefur As,bal :
Fs = Fc As,bal · fyd = λ · Xbal · η · fcd · b

6.2 Teygjanleiki þversniða (Ductility of cross sections) 6 TÍMI 6 - 21.01.15
λ · Xbal · η · fcd · b
As,bal = (6.2)
fyd
• Bitar og plötur með As ≤ As,bal eru nefnd "venjulega járnuð þversnið"(Normal reinforced)
• Bitar og plötur með As > As,bal eru nefnd yfirjárnuð þversnið (Over reinforced)
• Óæskilegt er að bitar og plötur hafi As > As,bal þar sem slíkt leiðir til stökks brots, því streitan
í steypunni nær brotstreytu (cu )(þ.e. brotnar) áður en flot næst í stálinu. Slík versnið hafa
lítinn teygjanleika en teygjanleiki er forsenda þess að burðarvirki geti eytt orku á jarðskjálfta.
krappi
stökk og ósækileg brot
seig og æskileg brot
flot í járnum
(krappi)
Mynd 49
As > As,bal : Brot í steypu en ekki flot í stáli

As = As,bal : Jafnvægisjárnamagn, þ.e. brot í steypu og flot í stáli á sama stað
As < As,bal : Venjulega járnuð þversnið, flot í járnum áður en steypa brotnar.
Í venjulegum járnuðum þversniðum myndast seigt brot og nægjanleg viðvörun fæst, því miklar
formbreytingar koma fram og sprungur verða sínilegar.
Ef As ≥ As,bal er stálið enn í fjaðursviði þegar steypan brotnar og brotið verður stökkt og án
viðvörunar.
6.2 Teygjanleiki þversniða (Ductility of cross sections)
Bók kafli 4.4

Gerðar eru eftirfarandi kröfur í EC2 kafla 5.6.3(2)
XU LS
d ≤ 0, 45 fy. C12 - C50
XU LS
d ≤ 0, 35 fy. C55 - C90

6.3 Krappi (Curvature) 6 TÍMI 6 - 21.01.15
Þetta takmarkar hæð núlllínunnar í brotmarkástandi og þar með einnig stálmagnið.
εcu
0,45d
C12-C50
xULS
0,35d
C55-C90
NL
As
εs εyd
Mynd 50
εcu
xbal = 0.617d
(C12-C50)
As,bal
εyd
Mynd 51
Eftir því sem núlllína liggur neðar í þversniðinu minnkar streitan í steypustyrktarstálinu og teygj-
anleiki þversniðsins minnkar. (þetta hér er mikilvækt og mun mjög líklega koma á prófi !)
6.3 Krappi (Curvature)
engin streita
Mynd 52: án álags

6.3 Krappi (Curvature) 6 TÍMI 6 - 21.01.15
c
c
NL x
d NL
x-d
s s s c
Mynd 53: Með álagi
Reiknað er með línulegri streitudreifingu. Á núllínunni hefur enginn lengdarbreyting átt sér stað.
Steypan fyrir ofan NL þrístist saman og járnbending í neðri brún lengist.
κ er hornið í streituferlinum fra upphafsstöðu. Notun tan(κ) ≈ κ
c
κ= x
s
κ = d−x
κ = c +d
s
1 rad
[ mm ][ mm ]
M −κ ferlar gefa samskonar upplýsingar fyrir þversnið undir beygjuáraun og σ − ferlar fyrir áslægt
álag.

7 TÍMI 7 - 26.01.15
7 Tími 7 - 26.01.15
7.1 M - κ - ferlar
M - κ ferill í ULS fyrir venjulega járnað þversnið, nálgaður með 2 punktum
1. Þegar stálið fer á flot
2. Þegar steypan brotnar
2)
1)
ϰ
Mynd 54
Dæmi:
Stálið er akkurat i flotpunktinum, en steypan er að mestu eða öllu leyti á fjaðursviði og þrýstispennan
er nálguð sem þríhyrningur eins og í SLS.
d=450
εc σc
Fc
xy
h=500
d-xy armur (d - 1/3 xy)
2K20
εs = εyd Fs
b=300
Mynd 55
30
C30 → fck = 30M P a → fcd = 1,5 = 20M P a
0,3
Ecm = 0, 9 · 22 · fck10+8 = 29,553 GPa = 29.553 MPa
500
fyk = 500M P a → fyd = 1,15 = 435 MPa

7.1 M - κ - ferlar 7 TÍMI 7 - 26.01.15
Es = 200.000M P a
Hæð núllínu, xy , er ákvörðuð skv. aðferð nefnd í SLS (þríhyrnd spennudreifing steypu)
r
ny ·As 2

ny ·As 2·n ·A ·d
xy = − b + b + yb s
Es 200.000
ny = Ecm /γc = 29553/1,5 = 10, 15
þá er
r 2
xy = − 10,15·628
300 + 10,15·628
300 + 2·10,15·628·450
300
= 118, 7mm
Vægið í bitanum þegar flot hefst (flotvægi)

1 1

Myd = As · fyd · d − 3 · xy = 628 · 435 · 450 − 3 · 118, 7 mm
fyd fyk 500
yd = Es = Es ·γs = 200.000·1,15 = 0, 00217
þá er
yd 0,00217
κy = d−xy = 450−18,7 = 6, ·10−6 mm
1
Streitan í steypunni á sama tíma
c = κy · xy = 6, 5 · 10−6 · 118, 7mm = 7, 8 · 10−4 = 0, 00078
Streitan í steypunni er mun minni en brotstreytan
c = 0, 00078 < cu = 0, 0035
og þversniðið þolir því meiri krappa.

Förum þá yfir i 2.). Krappinn í 1.) er aukinn þangað til streitan í steypunni nær brotstreitunni, þ.e
ULS ástand.
εc λXULS
ηfcd
εs Fs
Mynd 56

7.1 M - κ - ferlar 7 TÍMI 7 - 26.01.15
cu = 0,0035 fyrir C30
Hæð núlllinu (ULS)

As ·fyd 628·435·
XU LS = η·fcd ·λ·b = 1,0·20·0,8·300 = 56, 9mm
Vægisburðargeta:
1

MRd = As · fyd · d − 2 · λ · XU LS
1

= 628 · 435 · 450 − 2 · 0, 8 · 56, 9
= 116, 7 · 106 N mm = 116, 7KN m
Krappinn í bitanum, hér er cu þekkt:

0,0035
κu = cu
XU LS = 56,9mm = 61, 5 · 10−6 mm
1
εcu
XULS
Ku
d-XULS
εs = ?
Mynd 57
Athugun streitu í stálinu:
s
κu = d−XU LS → s = κu · (d − XU LS )
= 61, 5 · 10−6 · (450 − 56, 9)
= 0,0242
s = 0, 0242 > yd = 0, 00217 → Á floti

s = 0, 0242 < uk =
0,025 fyrir class A
0,050 fyrir class B
0,075 fyrir class C

7.1 M - κ - ferlar 7 TÍMI 7 - 26.01.15
σs (MPa)
500
εs (%)
1 2 3 4 5 6 7 8
εyd = 0,00217
Mynd 58
1. κy = 6, 5 · 10−6 mm
1
Myd = 112, 1KN m
2. κu = 61, 5 · 10−6 mm
1
MRd = 116, 7KN m
Teygjanleikakrafa þversniðsins skv, EC2 5.63 :
XU LS 56,9
d = 450 = 0, 13 < 0, 45f y.C30
→ Uppfyllt, enda sást í M − κ grafinu að teygjanleikinn er góður.

M (kNm)
1) 2)
100
20
K(E-6) 1
mm
10 80
Mynd 59

8 TÍMI 8 - 28.01.15
8 Tími 8 - 28.01.15
8.1 M - κ - ferill fyrir jafnvægisjárnmagn
Jafnvægisjárnbending → c = cu og s = yd á sama tíma.
εcu λXbal
Fe
Kbal
Xbal Kbal
d
h d
500 450
NL ηfcd
Fs εcu+ εyd
εyd
b
300
Mynd 60
C30: cu = 0,0035
fyk = 500 MPa

fyd fyk 500
yd = Es = Es ·γs = 200.000·1,15 = 0, 00217
cu +yd 0,0035+0,00217

κbal = d = 450 = 12, 6 · 10−6 mm
1
Hér er bara einn punktur á M − κ grafinu
cu 0,0035
Xbal = cu +yd ·d= 0,0035+0,00217 · 450 = 278mm
30
λ·Xbal ·b·η·fad 0,8·278·300·1· 1,5
As,bal = fyd = 500/1,15 = 3068mm2 As,k20 = π · 102 = 315mm2 → Fjöldi K20 járna
3068mm2
= 314mm2
= ”9, 8”K20
1 500 1
· 0, 8 · 278 452 · 106 N mm = 452 kNm

MRd,bal = fyd · As,bal · d − 2 · λ · Xbal = 1,5 · 3068 450 − 2
Teygjanleikakrafa EC2:
XU LS Xbal 278
d = d = 450 = 0, 617 > 0,45 → ekki uppfyllt → C12 - C50
Skoðum aftur 2K23 bitann sem við vorum með síðast.
1. κy = 6, 5 · 10−6 mm
1
My = 112, 1kN m

8.2 Lágmarksjárnun (Minimum reinforcement) 8 TÍMI 8 - 28.01.15
2. κu = 61, 5 · 10−6
MRd = 116, 7kN m
XU LS
d = 0, 13
M - κ - ferlar
EC2 leyfir ekki hærra gildi en 0,45
M [kNm] til þess að tryggja teygjanleika.
EC8 hefur viðbótarkröfur.
500
As,bal "9,8" K20 x/d = 0,617
7K20 x/d = 0,44

6K20 x/d = 0,38
4K20 x/d = 0,25
2K20 x/d = 0,13

1) 2)
0 K [10-6 1/mm]
0 50 100
Mynd 61
8.2 Lágmarksjárnun (Minimum reinforcement)
Lágmarksjárnun í bitum og plötum undir vægisáraun er hugsað sem það járnamagn sem svarar til
þess togkrafts sem getur myndast í steypu áður en hún rifnar. Plötur og bitar sem eru með minna
járnamagn á að líta á sem ójárnbent.
Skoðum þversnið undir beygjuáraun rétt áður en það rifnar (án tillits til járnbendingar):

εc,þrýst σc,þrýst
εc,þrýst = εc,tog
σc,þrýst = σc,beygjutog
h/2
h-(1/3)( h/2)
h
h/2
Togkraftur í steypu
εc,tog σc,beygjutog
b
Mynd 62
Beygjutogþol getur verið allt að 2x einása togþol. Hér verður notað:
beygjutogþol = 2 · fctm
fctm = meðaleinásatogstyrkur (tafla 3.1) (mean axial tensile strength)
Flexural tension
Beygju togspenna
Axial tension
Einása togspenna
Mynd 63
EC2 3.1.8(1):

(1, 6 − h
1000 ) · fct
fctm,f l =
f
ctm

Tafla 2
h (mm) fctm,f l
100 1,5
200 1,4
300 1,3
400 1,2
500 1,1
600 1,0
Beygjuþolið lækkar með stækkandi h
1 h
Togkraftur = Ft = 2 · (2 · fctm ) · b · 2
Vægi togkraftsins um þrýstibrún
h 5
M1 = fctm · b · 2 · 6 ·h
Skoðum sama þversnið eftir að það hefur rifnað og lágmarksjárnin hafa tekið við togkraftinum í
steypunni.
Mynd 64
Vægi togkrafts í lágmarksjárnum um þrístibrún:
M2 = As,min · fyk · d
Vægjum stillt saman:
M2 = M1
h 5
Aa,min · fyk · d = fctm · b · 2 · 6 ·h
Um stærðarhlutföll þversniða gildir oft:

d ' 0, 9h → h ' 1, 1 · d
Skoðum þá að
1,1·d 5
As,min · fyk · d = fctm · b · 2 · 6 · 1, 1 · d
fctm
As,min = 0, 5 · ·b·d (8.1)
fyk
Jafna 8.1 er ekki í EC2 en er hinsvegar í EC8 fyrir "primary seismic beams"jafna (3.12) EC8 fyrir
DCM þar sem D = ductility, C = Class, M = Medium.
Í EC2 er notuð einása togspenna í stað beygjutogspennu sem er hér helmingi lægri.
EC2, 9.2.1.1:

0, 26 · fctm · bt · d
fyk
As,min =
0, 0013 · b · d(nedrimork)
t
d
d = 0,9h → h = 0,9 = 1, 11 · d
5
1, 11 · 6 · 1, 11 · 0, 25 = 0, 257 ' 0, 26
bt = meðal breidd togsvæðis (mean width of tension zone)
Mynd 65: bt = breydd
Tafla 3
C16 C20 C25 C30 C35 C40 C50
fctm 1,9 2,2 2,6 2,9 3,2 3,5 4,1
fctm
0, 26 · fyk 0,00099=0,0013 0,00114=0,0013 0,00135 0,00151 0,00166 0,00182 0,00213

9 TÍMI 9 - 02.02.2015
9 Tími 9 - 02.02.2015
9.1 Rýrnun í steypu (shrinkage)
Rýrnun í steypu er rúmmálsminnkun steypu og helsti sprunguvaldur. Rýrnun samanstendur af:
1. Plastísk rýrnun kemur fram strax við hörðnun. Stafar af of hraðri uppgufun vatns/útþornun
og/eða kólnun yfirborðs. Yfirborðið verður þá þurrara/kaldara en innri hlutinn og veldur innri
spennu, en á þessu stigi hefur steypan nær engan styrk. Hægt er að draga úr plastískri rýrnun
með góðri aðhlynningu á fyrstu klukkustundum, dögum og vikum steypunnar.
Yrsti hlutinn
þornar/kólnar Vindur
Mynd 66
2. Þurrkrýrnun. Umfram vatn gufar upp á pórunum sementsefjunnar eftir hörðnun. Undirþrýst-
ingur myndast í sementsefjunni sem dregst saman. Steypa með lága vatnssementstölu hefur
litla þurkrýrnun.
Umframvatn
Gufar upp
Mynd 67
3. Hvörfurnarrýrnun. Við hvörfun vatns og sements á sér stað rúmmálsminnkun.
1l 2l 2l Rúmmálsminnkun
Sement Vatn Sementsefja
Mynd 68

9.1 Rýrnun í steypu (shrinkage) 9 TÍMI 9 - 02.02.2015
Í 2) og 3) á rýrnun sér stað í sementsefjunni og með því að lágmarka sementið og nota stór fylliefn-
i/steinefni er hægt að halda rýrnun í lagmarki.
Steypustyrktarstál kemur hér að gagni til að lágmarka sprunguvíddir. Margar litlar sprungur mynd-
ast í stað fárra stórra.
∆L
Rýrnun er óháð álagi. Rýrnun er lýst sem streitu ( = L ). Rýrnun eykst með tímanum, en hefur
endanlegt gildi, c s
εcs
tími
Mynd 69
Það getur liðið nokkur ár áður en rýrnun nær lokagildi. Oft rætt um 5 ár.
Við ákvörðun á endanlegu gildi er m.a stuðst við sýndarþykkt (National size) EC2 kafli 3.1.4.(5)
2·Ac
ho = u
Ac = þversniðsflatarmál
u = sá hluti af ummáli sem er opinn fyrir uppgufun.
Dæmi:
Súla
500
300
Mynd 70: Súla

2·Ac
ho = u
2·300·500
ho = 2·(300+500) = 188mm
Biti í plötunni
200
300
300
Mynd 71: Biti í plötunni
2·300·500
ho = 4·300 = 250mm
Plata:
200
Mynd 72: Plata
2·200·1000
ho = 2·1000 = plötuþykktin
EC2 skiptir útreikningi á rýrnun í tvo hluta:
cs = cd + ca (3.8) EC2

cs = Heildarrýrnun (total shrinking strain)
cd = Þurrkrýrnun (drying shrinking strain)
ca = Plastísk rýrnun (autogenous shrinking strain)
cd = Kh · cd,0 (tafla 3.2 EC2)
Tafla 4
fck Rakastig (Relative hummiditi)
(MPa) 50% innihald 80% utandyra
20 0,54 0,30
40 0,42 0,24
60 0,33 0,19
80 0,26 0,15
90 0,23 0,13
Lækkandi vatns/sementstala þ.e umfram vatn minnkar með hækkandi styrk.

Rakastig í endanlegu umhverfi: Kh í töflu 3.3 í EC2
Tafla 5
ho kh
100 1,0
200 0,85
300 0,75
≥ 500 0,70
2·Ac
ho = u
ca = 2, 5 · (fck − 10) · 10−6 (3.12)EC2
Tafla 6
fck ca (h)
20 0,025
30 0,05
40 0,075
50 0,1
Steypa með háan styrk er viðkvæmari fyrir útþornun við niðurlögn þvi lítið er af aukavatni í steyp-
unni (fljót að þorna)

Dæmi:
ho = 200 mm, C20, innandyria (50% RH )
cs = cd + ca

kn · cd,0 + ca
= 0, 85 · 0, 54 + 0, 025
=0,48 h' 0, 5h
Skoðum rýrnun 10m langar steyptar einingar sem er með rýrnunarstreituna 95 h
∆Lryrnun = cs · L = 0, 0005 · 10.000 mm = 5 mm
Ef einingunni er haldið fastri til endanna (hluti af stærra mannvirki) og getur því ekki dregist saman
myndast togspennur sem svara til rýrnunarstreitunnar :
σryrnun = Ec · cs = 20.000M P a · 0, 0005 = 10M P a
sem er miklu hærri togspennu en steypan ræður við.
Mynd 73
Járnbending dreifir sprungunum í fleiri og smærri í stað fárra og stærri.

10 TÍMI 10 - 04.02.15
10 Tími 10 - 04.02.15
10.1 Skrið í steypu
Skrið i steypu kemur fram vegna ytra álags og er sú formbreyting sem er umfram þá fjaðurformbreyt-
ingu sem kemur fram um leið og álag er sett á.
Langtímaálag
Innveggir
eitthvað annað
Ílögn
Slegið undan
tími
t0 t0 tími
Skrið
σ/E
Fjaður
tími tími
ε-rýrnun
tími
Mynd 74
t0 er oftast sá tími þegar slegið er undan bitum/plötum, enda er eiginþyngdin stærsta álagið.
σ
Álag er sett á við tímann t0 og fjaðurstreitan = Ecm kemur strax fram. Með tímanum eykst
streitan þó svo að álagið, σ, sé óbreytt. Þessi aukning er kölluð skrið. Skrið er flókið fyrirbæri og
ástæður ekki að fullu kunnar. Minnkandi raki hefur áhrif eins og á rýrnun, en einnig er um niðurbrot
að ræða í kristaluppbyggingu sementsefjunnar.
Algengt er að skriði og rýrnun sé ruglað saman enda tengd á þann hátt að ekki er hægt að mæla
skrið nema að mæla einnig rýrnun.

10.1 Skrið í steypu 10 TÍMI 10 - 04.02.15
Tilraunauppsetning:
skrid+ryrnun
−ryrnun
= skrid
Steypusívalningar
Það er einkum 4 athriði sem hafa áhrif á skrið: Fjaðrir
1 og 2: Aldur og styrkur steypunnar þegar

álag er sett á, þ.e t0 . Því eldri og sterk-
ari sem steypan er, því minna skrið kemur
fram.
Skrið + Rýrnun Rýrnun
3: Raki. Meiri raki→ minna skrið og öfugt – Mynd 75: Tilraunauppsetning
eins og rýrnun.
2·Ac
4: Sýndarþykkt, h0 = u , eins og rýrnun.
u = ummál opið til umhverfisins.

Eins og rýrnun þá er skrið tímaháð og hefur lokagildið
φ(∞, t0 )
sem nefnist skriðstuðull.
Í EC2 er skriðstuðullinn φ(∞, t0 ) ákvarðaður
• á mynd 3.1 a) fy. innandyraaðstæður (50% raki)
• á mynd 3.1 b) fy. utandyraaðstæður (80% raki)

10.1 Skrið í steypu 10 TÍMI 10 - 04.02.15
Mynd 76
Sementsflokkur R = Rabid (hraðsement), N = Normal, S = Slow (hægvirkur)
1. Ákveða t0 og fraga lárétta línu að ferli (R, N eða S)
2. Draga beina línu á milli skurðpunktar og núllpunktar
3. Reikna h0 og draga lóðrétta línu að steypustyrk.
4. Draga lárétta línu að línu 2

11 TÍMI 11 - 09.02.2015
11 Tími 11 - 09.02.2015
11.1 Skrið frh. (Kafli 8.3 í bók)
Tilraunir sýna að skrið vex nokkurn veginn línulega með þrýstispennunni í steypunni, en þó eingöngu
upp að 45% ef fck . Við hærri spennur vex skrið hlutfallslega meira og verður ólínulegt (EC2.7.2(3)
og 3.1.4(4))
σc,langtima ≤ 0, 45fck
svo samband þrýstispennu og skriðs sé línulegt. Þar sem fjaðurstreitan er einnig línulega tengd
spennunni (σ = E · ) er hægt að lýsa skriði a eftirfarandi hátt sem streitu:
σ
skrid = E · φ (3.6 í EC2)
þar sem φ (skriðstuðullinn) segir til um hve mörgum sinnum skriðstreitan er stærri en fjaðurstreitan.
Mynd 77
uskrið
ufjaður
tími
Mynd 78

11.1 Skrið frh. (Kafli 8.3 í bók) 11 TÍMI 11 - 09.02.2015
Heildarstreitan er því:
σ σ σ E
= f jadur + skrid = E + E ·φ E (1 + φ) → σ = 1+φ ·
EC2. kafli 7.4.3(5): Hægt er að ákvarða langtímaformbreytingu (fjaður + skrið) vegna langtímaálags
˛
með því að nota langtímafjaðurstuðul (effective modulus of elasticity for concrete):
Ecm
Ec,ef f = 1+φ (7.20 EC2 og 8.8 í bók)
Ec,ef f = Ec,langtima og Ecm = skammtíma fjaðurstuðull
Tekið er tillit til skris með því að búa til nýjan fjaðurstuðul, sem er lægri en skammtíma fjaðurstuð-
ullinn. Hann er ekki raunverulegur fjaðurstuðull heldur "verkfæri"
Mynd 79
Lokaformbreytinguna, sem nefnist langtíma formbreyting, er hægt að ákvarða á sama hátt og

skammtíma formbreytingu, nema með Ec,langtima í stað Ecm . Jafnframt þarf að ákvarða nýtt tregðu-
vægi, því n-gildið breytist.

Tafla 7
Formbreytingar:
Langtíma Skammtíma
Pk,langtima Pk,skammtima
Ec,langtima Ec,skammtima
nlangtima nskammtima
XSLS,langtima XSLS,skammtima
Ilangtima Iskammtima
ulangtima + uskammtima = uheild
Áhrif skriðs á mannvirki
• Bitar/plötur
þrýstispenna
efst í þversniði
u0 u
8
t0 t
8
σ
Ecm Ecm
1+φ
Mynd 80
t∞ > t0 u∞ > u0
Niðurbeyjan eykst með tímanum, oft nefnt langtíma sig
• uppspenntir bitar/plötur
• Bitar/plötur

Skrið jafndreift -> engin

breyting
niður
upp
Mynd 81
• Súlur
Mynd 82

12 TÍMI 12 - 11.02.2015
12 Tími 12 - 11.02.2015
12.1 Skrið frh
Skrið er þess valdandi að álagshraði hefur áhrif á σ − ferla steypu.
Mynd 83
σ/fck brotferill
1 1
(**) 2
3
4
5
0,8
0,5
(*) skriðferill
0 ε
20/00 80/00
Mynd 84
Á mynd 84 þýða línur
1. Álagshraði að broti : 2 mínútur staðlað próf
2. Álagshraði að broti : 20 mínútur
3. Álagshraði að broti : 100 mínútur

12.2 Samvirkni steypu og steypustyrktarstáls 12 TÍMI 12 - 11.02.2015
4. Álagshraði að broti : 3 dagar
5. Álagshraði að broti : 70 dagar
(*) á mynd 84: Streita eykst við stöðiga þrýstispennu, þ.e. skrið, en hefur endanlegt gildi, skriðstuðul-
inn φ og stöðvar á skriðferlinum.
(**) á mynd 84: Streitan eykst við stöðulegan þrýsting, þ.e. skrið, en endar á brotferlinum þ.e. með
broti.
→ Langtímabrotþol ' 0, 8 skammtímabrotþoli
12.2 Samvirkni steypu og steypustyrktarstáls
Stöðugur kraftaflutningur á sér stað á milli steypu og steypustyrktarstáls.
xULS
z=d- xULS/2
togstöng
Vægisferill
Viðbót vegna
skers, sjá síðar.
- Kraftflutningur Togkraftsferill vegna vægis
á milli steypu og
steypustyrktarstáli
F = M/z
Við járnaskeyti þarf allur togkraftur Járnaskeyti

í járnunum að fara á milli stanganna
Mynd 85
Slétt stál - Ekki lengur í EC2

Er með fíngert yfirborð og byggist kraftavigurinn á milli steypu og stáls á límingu sementsins á
yfirborði stálsins.
Kambstál: Er með kamba á yfirborðinu sem kraftaflutningur byggist á.

Mynd 86
Kambarnir orsaka skákrafta sem skiptast upp í krafta samsíða og þvert á kraftastefnuna.
Mynd 87
Sjáum á mynd 87 að kraftur samsíða stefnu stangarinnar tekur upp lraftinn í stönginni. Kraftur
sem virkar þvert á stefnu stangarinnar, ýtir á steypunna og orsakar togspennum í steypunni.
Ef ekki er tekið tillit til þessara togspenna koma fram sprungur samsíða stöngunum.
(a) Sprungur undir bita (b) Horn geta dottið af (c) Botn getur dottið af
(spalling) (spalling)
Mynd 88
Til að tryggja góðan kraftaflutning þarf að halda þessari sprungumyndunn í skefjum. Það er gert með
því að hafa nægjanlegt bil á milli járna innbyrgðis og á milli járna og steypuyfirborðs - Steypuhula.

12.2.1 Steypuhula (concrete cover) EC2, 4.4.1
Steypuhula er fjarlægð frá yfirborði steypu að steypustyrktarjárni.

Steypuhula tryggir:
• Óöruggan kraftaflutning á milli járna og steypu, svo steypan flagni ekki og springi.
• Vörn gegn tæringu, en steypan er með hentugt sýrustig (PH gildi) fyrir stál. Koltvisýringur
(CO2) fer inn í steypuna og lækkar sýristigið og þar með tæringarvörnina.
Mynd 89
Mikilvæg atriði um steypu:
• Gott flæði steypu um mótin, þ.a. stærstu steinarnir festist ekki
• Næganlegt brunaþol, en steypan einangrar steypustyrktarstálið sem annars missir styrk í mikl-
um hita.
• Í ÍST - EN 1992-1-2 eru viðbótarkröfur fyrir steypuhulur háð brunaflokki (30-240 mínútur)

13 TÍMI 13 - 16.02.2015
13 Tími 13 - 16.02.2015
13.1 Steypuhulur frh.
Steypuhula er:
cnom = cmin + ∆cdev (4.1 EC2)
cnom = Steypuhula tilgreind á tákn og notuð í útreikningum.

Í 4.2 EC2 er

c (kraftaflutningur)
 min,b



cmin = cmin,dur + ∆cdur,γ − ∆cdur,st − ∆cdur,add



10mm

Viðbót 
 dg - stærsta steinastærð steypu
cmin =
 Brunabótakröfur
cmin,b = φ (Stangarþvermál) (Tafla 4.2 í EC2)
cmin,dur (durabiliti, líftími/ending) er í töflu 4.4 EC2.

Fyrir 50 ára líftíma fæst, þ.e. structural class S4
Tafla 8: Tafla 4.1 í EC2

Áreitisflokkur/umhverfisflokkur Lýsing cmin,dur (mm)
Innandyra X0 Mjög þurrt umhverfi 10
Carbonaction Innandyra, í vatni XC1 Alltaf þurrt eða blautt 15
,koltvisiringsáhrif Sökklar XC2 Yfirleitt blautt 25
Útveggur sem ekki rignir á XC3 Stöðugt rakastig 25
Útveggur XC4 Blautt og þurrt til skiptist 30
Saltáhrif Sundlaugar XD1 Stöðugt rakastig 35
Chlorides Sundlaugar XD2 Yfirleitt blautt 40
Gangstétt, bílageymsla XD3 Blautt og þurrt til skiptis 43
Saltáhrif frá sjó Við sjó XS1 Salt berst m.lofti 35
Chlorides from sea Hafnarmannvirki XS2 Alltaf í kafi 40
Hafnarmannvirki XS3 Splass svæði 45
Frost/þýða Lóðrétt yfirb. m. rign + frost XF1 Meðal vatsálag án salts 25
Freeze/Thaw attack Lóðrétt yfirb. v. mannvirkja XF2 Meðal vatnsálag og salt 35
Lárétt yfirb. m. rign + frost XF3 Mikið vatnsálag án salta 35
Brúargólf XF4 Mikið vatnsálag með salti 40
Efnaáreiti XA1 Lítið efnaáreiti 25
Chemical attack XA2 Meðal efnaáreiri 35
XA3 Mikið efnaáreiti 40
• ∆cdur,γ = Öryggisstuðull, mælt er með 0mm (steinless)

13.1 Steypuhulur frh. 13 TÍMI 13 - 16.02.2015
• ∆cdur,st = Frádráttur þegar notað er ryðfrítt eða ryðvarið stál. Mælt er með 0mm. Ath: þegar
steypustyrktarstál er galvonhúðað eða epoxyhúðað dregur það úr festingu þess í steypunni,
dregur úr virkni kambanna.
• ∆cdur,add = Frádráttur þegar steypa er varin með vatnsvörn (dúkur). Mælt með 0mm
• ∆cder = Skekkja (deviation). Mælt er með 10mm fyrir "venjuleg"tilfelli. Framkvæmdastað-

allinn (ÍST EN 13670) skilgreinir skekkjuferla. Hægt er að reikna með minni skekkju í ein-
ingaframleiðslu. Mælt með 5mm ≤ ∆cdev ≤ 10mm.
Þegar steypt er beint á óslétt yfirborð:
cmin = 40mm á móti þjappaðri fyllingu cmin = 75mm á móti jarðvegi
XC2
25+10=35 cdev
cmin=40
c=40+10=50mm
Mynd 90: móti þjappaðri fyllingu
75+10=85
Mynd 91: Móti jarðvegi
13.1.1 Innbyrðis bil á milli járna (spacing of bars)
Innbyrgðis bil á milli járna tryggir:
• Öruggan kraftaflutning (sbr. steypuhulur)
• Gott flæði steypu (sbr. steypuhulum)

13.1 Steypuhulur frh. 13 TÍMI 13 - 16.02.2015
ljósmál
ljósmál
Mynd 92




φ


dg + 5





Ljosmal(cleardistance) =



φ + dg + 5mm(HJE)







20mm
φ = Stangarþvermál
dg = Stærsta steinastærð
φ er ekki næganlegt því á járnaskeytum lokast fyrir flæði steypunnar
dg+5mm
Mynd 93

13.2 Hefting (Bond, James Bond) 13 TÍMI 13 - 16.02.2015
titrari
Mynd 94
13.2 Hefting (Bond, James Bond)
Ef gengið er út frá jafndreifðri heftispennu, τ , á yfirborði steypustyrktarstáls fæst grunnfestulengdin,

lb , á eftirfarandi hátt:
= fbd
Fs = A s fyk
lb
Mynd 95
Þversniðsflatarmál járnsins:
φ2
As = π · 4
Ummál járnsins:
2·π·r =π·φ
Kraftajafnvægi:
Yfirborðskraftur = Togkraftur
Yfirborðsflatarmál·fbd = As · fyd
φ2
π · φ · lb · fbd = −pi · 4 · fyd
Svo við fáum að
φ fyd
lb = (13.1)
4 fbd

14 TÍMI 14 - 18.02.2015
14 Tími 14 - 18.02.2015
14.1 Hefting frh
Vorum búin að finna að
φ fyd
lb = 4 fbd
og höfum þá að
fbd = 2, 25 · η1 · η2 · fctd (8.2 EC2, gildir fyrir kambstál)

1, 0 fyrir góðar aðstæður
η1 =
0, 7 fyrir slæmar aðstæður
n
η2 = 1, 0 fyrirφ ≤ 32mm (oftast)
slæmar aðstæður efst í plötum
góðar aðstæður
holrými myndast vegna sigs steypu
vatnsdropi kemst ekki

framhjá járni
steypa sjatnar
Mynd 96: EC2 mynd 8.2
EC2 er með σsd í stað fyd í jöfnunni og heitir hú þá: "basic required anchorage length"
φ σsd
lb,rqd = 4 · fbd (8.3 í EC2)
σsd = Hönnunarspenna í ULS (design stress)
Þægilegra er að nota eftirfarandi:

14.2 Festu - og skeytilengdir (Anchorage, spcices) 14 TÍMI 14 - 18.02.2015
φ fyd As,req
lb,rqd = 4 · fbd · As,prov
As,req = Nauðsinleg járnun í ULS.(Required)
As,prov = Notuð járnun. (Provided)
Yfirleitt eru sett fleiri járn en þarf skv ULS, m.a vegna krafna í SLS og því er yfirleitt As,prov > As,req
sem styttir nauðsinlega festulengd.
14.2 Festu - og skeytilengdir (Anchorage, spcices)
• Festulengd er sú lengd sem er nauðsineg til að flytja kraft frá steypustyrktarjárni yfir í steypu
án þess að stöngin dragist út.
Tilraunauppsetning
Járn steypa
steypa
endir
festulengd
upphaf
steypustyrktarjárn
Mynd 97: Tilraunauppsetning: Festulengd
• Skeytilengd er sú lengd sem skeyti á milli tveggja járna verður að hafa til þess að krafturinn
geti borist á milli þeirra. Tilraunauppsettning:

14.3 Hönnunarfestulengd (Design anchorage length)(EC2 8.4.4) 14 TÍMI 14 - 18.02.2015
Járn Steypa Járn
kraftferill,
áætlaður línulegur
Mynd 98: Tilraunauppsetning: Skeytilengd
Dæmi:
Skeytasvæði
Festusvæði
Mynd 99
14.3 Hönnunarfestulengd (Design anchorage length)(EC2 8.4.4)
lbd = α1 · α2 · α3 · α4 · α5 · lb,rqd ≥ lb,min

• 



Tekur tillit til lögun járna (shape of bars)


1, 0 fyrir þrýstijárn, óháð lögun

α1 =
1, 0 fyrir bein togjárn





0, 7 fyrir beygð togjárn ef cd > 3φ annars 1,0

Beygð járn á mynd 8.1 EC2
8.1 b), bend = beyja
8.1 c), Hook = krókur
8.1 d), Loop = u-lykkja
Beyja
Krókur Lykkja Soðið þverjárn
Mynd 100: Myndir 8.1 úr EC2
Hulan cd er sýnd á mynd 8.3 í EC2

a) Beinar stangir b) Beygjur eða krókar c) Lykkjur
• α2 = Tekur tillit til steypuhulu
• α2 = 1,0 fyrir þrýstijárn
• 
≥ 0, 7 fyrir beygðar
α2 = 1 − 0, 15 · (cd − φ)/φ =
≤ 1, 0 fyrir togstangir
• 
α2 = 1 − 0, 15 · (cd − 3φ)/φ =
(eins og cd í α1 )
cd = min( a2 , cn , c)
• α3 = Tekur tillit til þverjárnunar meðfram festulengdinni.
• 
≥ 0, 7 fyrir togjárn
α3 = 1 − k · λ =
≤ 1, 0 fyrir togjárn
• α3 = 1,0 ef engin þverjárn eru fyrir ofan ásetuna.

lykkjur (þverjárn)
yfir ásetu
áseta
Mynd 102
k=0,1
k=0
k=0,05
Mynd 103
Sjá λ í töflu 8.2 í EC2.
• α4 tekur tillit til ásoðinna þverjárna.
• α4 = 1,0 ef engin þverjárn.
α3 og α4 virka ekki á sama tíma.
soðið fast
ofan á aðaljárnið
Mynd 104

• α5 tekur tillit til þrýstispennu þvert á járnin, klemmvirkni (transverse pressure). Gildir ekki
fyrir þrýstijárn
• 
α5 = 1 − 0, 04p
Má eingöngu nota fyrir beinar undirstöður
Bein undirstaða Óbein undirstaða

Mynd 105
p í MPa
Mynd 106
Margfeldið α2 · α3 · α5 þarf að uppfylla:
α2 · α3 · α5 ≥ 0, 7 (8.2 EC2)
Ef það er lægra, á að nota 0,7.

Samantekt:

14.4 Beyjuþvermál jarna (Mandrel diameter) EC2, 8.3 14 TÍMI 14 - 18.02.2015
φ σs
lbd = α1 · α2 · α3 · α4 · α5 · 4 · fb d ≥ lb,min
φ σs As,req
lbd = α1 · α2 · α3 · α4 · α5 · 4 · fbd · As,prov ≥ lb,min (nota)
Festulengdin má ekki vera minni en lb,min (minimum anchorage length):




0, 3 · lb,rqd

T ogstangir : lb,min = max 10φ (8.6)



100mm


0, 6 · lb,rqd



T hrystistangir : lb,min = max 10φ



100mm

14.4 Beyjuþvermál jarna (Mandrel diameter) EC2, 8.3
Til að koma í veg fyrir skemmdir í stálinu þegar það er beygt þarf beygjuþvermál að uppfylla:
beyjuskífa
D
o
Ef of krappt
rifnar
Þetta er ekki eina vandamálið,

kraftur þarf líka að komast
milli stáls og steypu
Mynd 107
Tafla 9
Þvermál stangar Minnsta þvermál beygjuskífu
φ ≤ 16mm D ≥ 4φ
φ > 16mm D ≥ 7φ

14.4 Beyjuþvermál jarna (Mandrel diameter) EC2, 8.3 14 TÍMI 14 - 18.02.2015
Tafla 10
φ mm D mm
8 32
10 40
12 48
16 64
20 140
25 175
32 221
Einnig þarf að athuga hvort skemmdir geti átt sér stað í steypunni inni í lykkjunni (concreta failure
inside the bend of the bar)
(gæti gerst,
σc fcd ! jafnvel 3xfcd)
Mynd 108

15 TÍMI 15 - 23.02.2015
15 Tími 15 - 23.02.2015
15.1 Skeytilengdir (laps, splices EC2 8.7)
l0 = α1 · α2 · α3 · α5 · α6 · lb,rqd ≥ l0,min
Þar sem α6 er hækkunarstuðull eins og í festulengdum, tafla 8.2, nema α3 er aðeins öðruvísi og α4
er ekki hér.
Reikningslega gildið fyrir α3 skv. EC2 er
α3 = 1, 0 · As · (σsd /fyd )



0, 3 · α6 · lb,rqd

l0,min = max 15φ



200mm

Enginn munur á þrýsti- og togjárnum
ρ1 0,5
α6 = 25

ρ 0,5 ≤ 1, 5
1
α6 =
25 ≥ 1, 0
ρ er prósentuhlutfall járns sem skeytt eru í sama sniði
Tafla 11: 8.3 í EC2

ρ1 < 25% 33% 50% > 50%
α6 1 1,15 1,4 1,5
Þ.e.a.s. eftir því sem fleiri járn eru skeytt í sama sniði þarf skeytilengdin að vera lengri.
Járnaskeyti sem er innan 0, 65 · l0 fjarlægðar teljast vera í sama sniði.

15.1 Skeytilengdir (laps, splices EC2 8.7) 15 TÍMI 15 - 23.02.2015
Mynd 109
Járnaskeyti 1 og 4 eru í sama sniði
→ 2 af 4
→ 50%
→ α6 = 1, 4
Járn í plötum, lárétt járn í veggjum og langjárn í bitum er reynt að skeyta á eins dreifðan hátt og
mögulegt er.
Mynd 110
Lóðrétt járnabending í veggjum og súlum eru alltaf skeytt í einu sniði.
Mynd 111

15.2 Sker (EC2 kafli 6.2) 15 TÍMI 15 - 23.02.2015
Járn liggja oftast upp við hvort annað
Mynd 112
Soðning
l skv. EC3
(betra að hafa þó aðeins
ríflegra en þar segir)
Tengibúnaður
Þversnið minnkað með gengjum.

Gengjurnar veikasti hlekkurinn og rifna.
Hér eru gengjurnar í sniði sem er sverara en

stöngin sjálf og því er flothegðun stangarinnar
óbreytt.
Fyrirferðarmeiri og dýrari búnaður.
Mynd 113
15.2 Sker (EC2 kafli 6.2)
Einfalt undirstuddur biti með mismunandi álagi:

15.2 Sker (EC2 kafli 6.2) 15 TÍMI 15 - 23.02.2015
Skúfferill
Vægisferill
Mynd 114
Hægt er að teikna upp heildarálagið án þess að skipta því upp í sker og vægi með bogavirki
Togstöng eða hallandi

undirstöður notaðar til að
taka upp hliðarálag
Togstöng notuð í
Skautahöll Reykjavíkur
Mynd 115

16 TÍMI 16 - 02.03.2015
o gi
stib
Þrý
Endafestubúnaður
Togstöng
Lykkjur
Mynd 116
16 Tími 16 - 02.03.2015
Skerspennur í órifnu þversniði á fjaðursviði (á sjaldan við um steypt mannvirki):
V ·Q
τ= I·b
Jafnan gildir ekki fyrir steypt þversnið nálægt broti því þá er þversniðið rifið, en þá er í staðin notuð
meðalgildisspennur:
VEd
τEd = bw ·z
w = web = kroppur
τEd = Reikningsleg skerspenna

VEd = Reikningslegur skerkraftur
z = Innri armur. Þ.e. fjarlægð á milli massamiðju tog- og þrýstikrafts í ULS.
Mynd 117

16.1 Skerbrotþol (shear bearing capacity) (EC2 6.2.1) 16 TÍMI 16 - 02.03.2015
bw = minnsta breidd þversniðs meðfram z
Mynd 118
Fyrir óskerbent þversið (skerbending = Lykkjur), t.d. plötur, þá notar EC2 d í stað z.
VEd
τEd = bw ·d
16.1 Skerbrotþol (shear bearing capacity) (EC2 6.2.1)
Sker er eingöngu athugað í ULS. Útreikningar í skerbrotþol, skiptiast í tvo flokka
• Burðareiningar án skerbendinga (Plötur)
• Burðareiningar með skerbendingu (bitar)
VRd,c = Skerburðargeta án skerbendingar (c = concrete)

VRd,s = Skerburðargeta með skerbendingu (s = Steel)
VRd,max = Hámarks skerburðargeta, sem takmarkast af broti skáþrýstistrengja.
16.2 Skerburðargeta án skerbendingar (EC2,6.2.2)
(Members not requiring design shear reinforcement)
Dæmigerð sprungumyndun (mynd 11.22 í bók).

16.2 Skerburðargeta án skerbendingar (EC2,6.2.2) 16 TÍMI 16 - 02.03.2015
Mynd 119
Skerburðargeta óskerbentra burðareininga samanstendur af þremur þáttum:
VRd = VD + VA + VC
VD = Dóravirki (Dowed action)

VA = Steinefnalæsing (Aggregate interlock)
VC = Þrýstisvæði (Compression zone)
VD = Dóravirki togstáls, þegar togstálið verður fyrir vægisáraun þvert yfir sprungu
Mynd 120

Mynd 121
VA = Steinefnalæsing stafar af því að sprungur fylgja gjarnan yfirborði steinanna í steypunni sem
gerir sprunguna hrjúfa/ójafna.
Opin sprunga Sprungufletirnir rekast

saman við færslu
Mynd 122
VC = Þrýstisvæði þversniðsins er ósprungið og getur því flutt skerkrafta

Mynd 123
Þegar að broti er komið er litið framhjá steinefnalæsingunni því hallandi sprungufletir opnast.
Sprungufletirnir rekast því ekki saman.
VRd = VD + VA + VC = VD + VC
Mynd 124
16.2.1 Hönnunarskerburðargeta án skerbendingar (óskert þversnið)EC2, kafli 6.2.2
VRd,c = ( 0,18
γc · k · (100 · ρl · fck )
1/3 + 0, 15 · σ ) · b · d
cp w
með eftirfarandi lágmarki (þ.e. nota hærra gildið)

1/2
VRd,c,min = 0, 035 · k 3/2 · fck + 0, 15 · σcp · bw · d
Þar sem
fck er í MPa (N/mm2 )
γc = 1,5

q
200
k =1+ d d í mm (ef k > 2 → k = 2)
Tekur tillit til stærðaráhrifa

d k
200 2,0
300 1,82
400 1,71
Asl
ρl = bw ·d
(ef ρl > 0, 02 → ρl = 0, 002)
Asl = Flatarmál toglangjárna (dóravirkni)
ρl = Járnahlutfall (reinforcement ratio)

NEd
σcp = Ac ≤ 0, 2 · fcd [MPa]
σcp > 0, 2 · fcd → σcp = 0, 2 · fcd
NEd = Áslægur þrýstingur
Jöfnur 6.2a og 6.2b eru empirískar.

17 TÍMI 17 - 04.03.2015
17 Tími 17 - 04.03.2015
17.1 Óskerbent þversnið frh.
Hámarks skerburðargeta ákvarðast af burðarþoli skáþrýstistrengja:
VRd,max = 0, 5 · ν · fcd · bw · d (6.5 EC2)

fck
ν = 0, 6(1 − 250 ) → fck í MPa (6.6 EC2)
sjá nánar síðar
Skerálag í óskerbentu þverniði þarf því að uppfylla
VEd ≤ VRd,c (6.2a og 6.2b hærra gildið)

VEd,max ≤ VRd,max (6.5)
Sker
VEd,max
d
d VEd,max
Mynd 125

17.2 Skerbrotþol með skerbendingu (EC2 kafli 6.2.3) 17 TÍMI 17 - 04.03.2015
{
d
Mynd 126
17.2 Skerbrotþol með skerbendingu (EC2 kafli 6.2.3)
Járnbentur biti:
Mynd 127
Togkraftar í langjárnunum og lykkjum, ásamt þrýstikröftum í steypu, mynda grindakraft (truss

model), sbr. stálgrindur (t.d. byggingakrana) sem hönnun skerbentra burðareininga er byggð á.

Mynd 128
Á eftirfarandi hátt er burðargeta skerbendingar ákvörðuð:
Mynd 129
S = Fjarlægð á milli lykkja, miðju í miðju

Asw = Flatarmál lykkju, báðir/allir lykkjuleggir.

Mynd 130
z
tan(θ) = L
L
cot(θ) = z
→ L = z · cot(θ)
Bogadregin skersprunga myndast, sem er nálguð með beinni línu með horninu θ. Skerálagið fer í
gegnum sprunguna með togkröftunum í lykkjunum.
m-stk lykkjur liggja yfir sprunguna sem geta borið eftirfarandi togkraft.
Togkraftur í lykkjum = Flatarmál lykkja· flotstyrkur

= m · Asw · fywd (i)
fydw = Flotstyrkur lykkja, sem getur verið með annan styrk en önnur járn
Út frá geómetríu fæst

z·cot(θ)
m · s = z · cot(θ) m = s (ii)
m= Fjöldi lykkja yfir sprungu
Setjum (i) → (ii) :
z·cot(θ)
Togkraftur í lykkjum = s · Asw · fywd (iii)

s = fjöldi lykkja yfir sprungu

Asq · fywd = Togstyrkur pr. lykkju
Burðargeta skerbendingar er því:
Asw
VRd,s = · z · fywd · cot(θ) (17.1)
s
(6.8 EC2)
Hönnuðir þurfa að velja cot(θ) innan eftirfarandi marka:
1 ≤ cot(θ) ≤ 2, 5 (6.7 EC2)
Því hærra sem cot(θ) er valið þeim mun minni lykkjubending er nauðsinleg (sparar lykkjur), en í
staðin eykst togkrafturinn í langjárnunum sem þarf að festa sérstaklega.
Mynd 131
Hægt er að hafa lengra bil á milli lykkja, en lárétti togkrafturinn verður stærri. Oftast er notað
cot(θ) = 1, 0 (Helst ekki farið hærra en 1,5.)

17.3 Skáþrýstikraftar 17 TÍMI 17 - 04.03.2015
17.3 Skáþrýstikraftar
Mynd 132
A er þrýstistrengur
B er Struts, svæðið sem er verið að skoða
C er Togstrengur
D er lykka
Kraftur í langátt bitans er afleiðing skáþrýstikraftanna:
V=Skerálag
Afleiddur kraftur, F, staðsettur f. miðjum bita
Mynd 133
V F
tan(θ) = F cot(θ) = V → F = V · cot(θ)
Skáþrýstikraftarnir orsaka þrýstispennunum σc í skástrengjunum, sem er skipt upp í tvo þætti:

Mynd 134
σcx = σc · cos2 (θ) (iv)

σcy = σc · sin2 (θ) (v)
Finna þarf sambandið σc og τ :
Mynd 135
Með hjálp höfuðspenna og Mohr’s hringja fæst:
1
τ= 2 · σc · sin(2θ) = σc · sin(θ) · cos(θ)
1
σc = sin(θ)·cos(θ) ·τ
Skv hornafræði:
sin(θ) = √ 1
cos(θ) = √ cot(θ)2
1+cot2 (θ) 1+cot (θ)
Jafna (vi) verður því:
1
σc = 1 cot(θ ·τ
√ ·√
1+cot2 (θ 1+cot2 (θ)

1
= cot(θ) ·τ
1+cot2 (θ)
1+cot2 (θ
= cot(θ
1
= ( cot(θ) + cot(θ))τ
= (tan(θ + cot(θ) · τ
σc
→τ = tan(θ)+cot(θ)
σc
= 1
+cot(θ)
cot(θ)

18 TÍMI 18 - 09.03.2015
18 Tími 18 - 09.03.2015
Spennan í skáþrýstistrengjunum, σc , getur ekki náð sívalningsstyrk steypunnar, fcd , og verður σc
því að uppfylla:
σc ≤ ν · fcd (viii)
fck
ν = 0, 6 · (1 − 250 ) (6.6 EC2)
ν er fundið með tilraunum

fck ν
20 0,55
30 0,53
40 0,50
50 0,48
Mynd 136
Ástæður:
1. Spennuþjöppun skástrengja við lykkjur

18 TÍMI 18 - 09.03.2015
Mynd 137
2. Sprungukerfið í brotmarkaástandi krossar önnur sprungukerfi sem myndast
Mynd 138
Burðargeta skáþrýstistrengjanna verður því
Burðargeta skáþrýstistrengja = Skerspenna·flatarmál

= τ · bw · z
σc
(vii)→= cot(θ)+tan(θ) · bw · z
ν·fcd αcw ·ν1 ·fcd
(viii)→= cot(θ)+tan(θ) · bw · z → VRd,max = cot(θ)+tan(θ) · bw · z

18 TÍMI 18 - 09.03.2015
Mynd 139

 Er á bilinu 0-1,25 háð áslægri spennu
αcw =
 1,0 fyrir ekki-uppspennt mannvirki (non-prestressed)
fck
ν1 = ν = 0, 6 · (1 − 250 ) (6.6 EC2)
1 ≤ cot(θ) ≤ 2, 5
Fyrir θ = 45◦ (cot(θ) = 1) fæst :

ν·fcd 1
VRd,max = 1+ 11
· bw · z = 2 · ν · fcd · bw · z
Fyrir θ = 22◦ (cot(θ) = 2, 5) fæst:
ν·fcd
VRd,max = 1
2,5+ 2,5
· bw · z
1
= 2,9 · ν · fcd · bw · z
Skerálag í skerbentu þversniði þarf því að uppfylla:
VEd ≤ VRd,s (6.8)

VEd,max ≤ VRd,max (6.9)

18.1 Togkraftabreyting í bitum vegna skers 18 TÍMI 18 - 09.03.2015
Mynd 140
18.1 Togkraftabreyting í bitum vegna skers
Útskýrt á tvo vegu (i) og (ii)
(i) Skáþrýstistrengirnir orsaka togkraft í langátt bitans, samanber jöfnur (iv) og (v):
Mynd 141
(iv) : σcx = σc · cos2 (θ)

(v) : σcy = σc · sin2 (θ)

σcy myndar jafnvægi við skerkraftinn, þ.e. lykkjur taka upp skerkraftinn.
σcx samsvarar krafti ν · cot(θ) fyrir miðjum bita i langáttina. V · cot(θ) er skipt upp í tvo jafnstóra
hluta.
Fc= -M/z 1/2 V cotθ
z
Ft = M/z 1/2 V cotθ
Mynd 142
(ii) Skoðum bita náægt endaundirstöðu en þar er vægið ' 0

M~0 M~0
V C
z/2 cot
z
z cot
R=V
Mynd 143
Bitaendinn afmarkast af skásprungu með hornið θ. Togkrafturinn í lykkjunum og álagið ofaná

bitanum eru jafn stór undirstöðukraftinum og hefur massamiðju fyrir miðri skásprungu.
Þar sem V og R eru ekki í línu myndast vægi:
z·cot(θ)
Mendi = V · 2
Vægið orsakar þrýstikraftinn C og togkraftinn T:
Mendi V ·z·cot(θ)
C=T = z = 2
1
= 2 · V · cot(θ)

19 TÍMI 19 - 16.03.2015
19 Tími 19 - 16.03.2015
Fc
M V cot
Ft
Fc= -M/z 1/2 V cot
Ft = M/z 1/2 V cot
Mynd 144
EC2 kafli 6.2.3(7), skerbentir bitar:

Viðbótar togkraftur, ∆Ftd , í langjárnum vegna skerálags VEd :
∆Ftd = 0, 5 · VEd · cot(θ) (6.18)
Heildar togkraftur verður því
MEd
Ftd = z + ∆Ftd
en er þó hvergi stærri en
MEd,max
Ftd,max = z
M
Einnig er hægt að finna aukninguna í togkraftinum með því að hliðra togkraftferlinum z frá væginu
um eftirfarandi lengd skv. EC2, kafla 9.2.1.3(2)
al = 21 z · cot(θ)
Fyrir skerbenta bita, jafna (9.2) í EC2
al = d
fyrir plötur (líka í kafla 6.2.2(5))

19 TÍMI 19 - 16.03.2015
togkraftferill vegna vægis

1
2 VEd cot fyrir bita
VEd,max fyrir plötur togkraftferill vegna vægis og skers
Fcd al
Mynd 145
MRd3
MRd2
MRd1
Vægisferill Hliðraður vægisferill
Mynd 146
Reiknað er með föstu vægi eftir breydd ásetunar (þ.e. súlurnar/plöturnar) þ.e. vægistoppi er sleppt.

19.1 Festa neðri langjárna við endaásetur 19 TÍMI 19 - 16.03.2015
Mynd 147
Mynd 148
19.1 Festa neðri langjárna við endaásetur
EC2 9.2.1.4. - bitar

EC2 9.3.1. - plötur
1. Flatarmál neðri langjárna yfir áetum skal amk. vera eftirfarandi hlutfall af járnum á hafi þegar
reiknað er með lítilli sem engri innspennu:
≥ 25% fyrir bita

≥ 50% fyrir plötur

19.1 Festa neðri langjárna við endaásetur 19 TÍMI 19 - 16.03.2015
Þó ekki minna en As,min
As,áseta =
{ 25% As,haf fyrir bita
50% As,haf fyrir plötur
Mynd 149
2. Togkraftur í neðri langjárnum sem þarf að festa yfir endaásetum:
al
FEd = |VEd | · z + NEd (9.3 EC2)
NEd = ytra áslægt álag
Bitar:
1
1 z·cot(θ)
al = 2 · z · cot(θ) : FEd = |VEd | · 2
z + NEd
1
= 2 · |VEd | · cot(θ) + NEd
Plötur:
d
al = d : FEd = |VEd | · z + NEd ' |VEd | + NEd

20 TÍMI 20 - 18.03.2015
20 Tími 20 - 18.03.2015
20.1 Langjárn í efti brún við endaástetur
EC2, 9.2.1.2(2) Bitar, 9.3.1.2(2) Plötur
Við endaásetur bita og platna þarf að setja járn í efri brún þó svo að reiknað hafi verið með einföldum
undirstuðningi.
veggur/súla
0.2 L
plata/biti
Valið líkan
Engin inspenna en mun

óhjákvæmilega myndast
að einhverju leiti
Vægisdreifing
max vægi á hafi
Mynd 150
Taka á tillit til hugsanlegar hluta-innspennu (partial fixity)
Bitar: 15% af stærsta vægi á aðliggjandi hafi
Plötur 25% af stærsta vægi á aðliggjani hafi og skal ná 0,2L inn á plötuna

20.2 Hönnunarskerkrafturinn VEd 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
0.2 L
algeng lausn
Mynd 151: Best að hanna bæði fyrir innspennt og ekki innspennt
20.2 Hönnunarskerkrafturinn VEd
EC2, 6.2.3(5) Bitar, 6.2.1(8) Plötur
Þegar álag er jafndreift (þ.e. án snöggra breytinga) er hægt að nota eftirfarandi hönnunarskerkrafta
vegna hönnunar á VEd,c og VRd,s (ekki VRd,max )

20.2 Hönnunarskerkrafturinn VEd 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Skúfferill
VEd,max VEd
{ z cot fyrir bita

d fyrir plötur
Mynd 152
Álag sem er staðsett næst ásetum/undirstöðum kemst af sjálfdáðum að ásetunni og fer ekki í gegnum
skerbrotflötinn. Þetta gildir einnig fyrir skerbendingu bita utan endasvæðanna. Bitanum er þá skipt
upp í svæði sem eru z · cot(θ) að lengd og á hverju svæði má nota lægsta VEd gildið.

20.3 Upphengijárn (EC2, 9.2.5 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Mynd 153
20.3 Upphengijárn (EC2, 9.2.5
Allt hér að framan miðast við að álag virki ofan á bita/plötur. Ef álag kemur að neðanverðu þarf
að bæta við lykkjum sem færa álagið upp í efri brún.

20.4 Lykkjur (Shear reinforcement)(EC2 9.2.2)(stirrups) 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Mynd 154
Óbein undirstaða (indirect support). Álag frá bita B þarf að komast í bita A með hjálp upp-
hengijárna, sem toga álgagið upp í efri brún bita A. Upphengijárn bætast við aðra lykkjubendingu
bitans.
20.4 Lykkjur (Shear reinforcement)(EC2 9.2.2)(stirrups)
Lokaðar lykkjur Stakur leggur Opin lykkja
Bannað
Mynd 155
Króka lykkja á að forma samkvæmt EC2 kafla 8.5, mynd 8.5.

20.5 Lágmarksskerjárnun (EC2 9.2.2(5)) 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Notum þó alltaf
x = 10 o
Mynd 156
20.5 Lágmarksskerjárnun (EC2 9.2.2(5))
Skerjárnhlutfall er skilgreint sem:
Asw
ρw = S·bw ≥ ρw,min (9.4 EC2)
w = web
h
h
h bw
Mynd 157

20.5 Lágmarksskerjárnun (EC2 9.2.2(5)) 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Asw = Flatarmál einnar lykkju (allir leggir)

S = Fjarlægð á milli lykkja, miðju í miðju
bw = Breidd bita
√
0,08· fck
ρx,min = fyk
fyk = fywk hér
Tafla 14
ρw,min , fywk = 500M P a
C20 0,00072
C30 0,00088
C40 0,00101
Dæmi:
C30
fyk = 500 MPa
h = 500
bw = 300
Mynd 158
Ákvarða lágmarksskerbendingu bita

C30, fywk = 500 MPa
√
0,08· 30
ρw,min = 500 = 0, 00088
Ef K-8 lykkjur:
Asw = ·π · 42 = 100, 5mm2
Asw 100,5mm2
(9.4)→ S = ρw,min ·bw = 0,00088·300mm = 381mm
Ef K10 - lykkjur:
Asw = ·π · 52 = 157, 5mm2

20.6 Hámarkslykkjubil EC2 9.2.2(6) 20 TÍMI 20 - 18.03.2015
Asw 157,1mm2
S= ρw,min ·bw = 0,00088·300mm = 595mm
ATH einnug kröfur um hámarkslykkjubil.
20.6 Hámarkslykkjubil EC2 9.2.2(6)
Minnst ein lykkja þarf að lyggja í gegnum hverja skersprungu og því má bilið ekki vera meira en
sem nemur bilinu á milli sprungnanna
sl,max
Mynd 159

0, 75d(9.6EC2)
Sl,max =
15φ langjárn í þrýstingi (EC2 9.2.1.3 (3)
20.7 Hámarksbil á milli lykkjuleggja (max transverse spacing) (EC2 9.2.2(8))
Í breiðum bitum þarf bil á milli lykkjuleggja að uppfylla:

20.7 Hámarksbil á milli lykkjuleggja (max transverse spacing) (EC2 9.2.2(8))
20 TÍMI 20 - 18.03.2015
sprunga
st,max
Mynd 160
St,max = 0, 75d ≤ 600m (9.8)

t = transverse

0, 75d
St,max =
6

21 TÍMI 21 - 23.03.2015
21 Tími 21 - 23.03.2015
21.1 Gegnumbrot (Punching)
EC2 6.4 og bók kafli 11.6
Plötur hafa almennt háan skerstyrk og það þarf sjaldan að skerbenda plötur. Aftur á móti er hætta
á gegnumbroti út frá punktálagi og við súluundirstöður veggenda og vegghorn. Gegnumbrot er
náskylt skerbroti og er tvívítt hringlaga skerbrot.
Mynd 161
Púnktálag:
Plata
Þrýstibrot/skerbrot
Togbrot
Mynd 162
Súluundirstaða:

21.1 Gegnumbrot (Punching) 21 TÍMI 21 - 23.03.2015
Súluundirstaða
Plata
Súla
Mynd 163
Í súlu plötu byggingu (þ.e. án bita) eru því oft haftar efst á súlunum, til að auka gegnumbrotsburð-
argetuna:
Mynd 164
Einnig er hægt að járna með lykkjum til að auka gegnumbrotsburðargetuna.

Þó svo að gegnumbrot sé keilu-boga-lagað er það reiknað eins og brotflöturinn sé lóðréttur. Burð-
argeta er ákvörðuð út frá krítísku ummáli (control perimeter) sem liggur í fjarlægðinni 2d frá álags
fletinum (loaded area) sem er ýmist punktálag eða súluundirstaða.
Mynd 165
d = meðal virk hæð togjárna.
d1 +d2
d= 2

21.2 Krítiska ummálið (control perimeter) 21 TÍMI 21 - 23.03.2015
Mynd 166
21.2 Krítiska ummálið (control perimeter)
EC2, 6.4.1 og 6.4.2
Lengd brotflatarins er kölluð u1
Mynd 167
Mynd 167 gildir fyrir álagsfleti ekki nærri plötubrún og opum.
Ef álagsflöturinn er nær opi en sem nemur 6d minnkar ummálið:
Mynd 168
Álagsflötur nærri plöturönd

21.2 Krítiska ummálið (control perimeter) 21 TÍMI 21 - 23.03.2015
Mynd 169

22 TÍMI 22 - 25.03.2015
22 Tími 22 - 25.03.2015
22.1 β-hjámiðjustuðull (Eccentricity of support reaction)
EC2 - 6.4.3(3)-(6)
β tekur tillit til spennudreigingar álagsflatarins (loaded area), því vægi orsakar spennutoppa í
skerfletinum. Í greinum (3)-(5) eru gefnar ýmsar aðferðir til að ákvarða β.
Í grein (6) er gefin einföld aðferð sem má hafa ef ekki munar meira en 25% á aðliggjandi haflengdum.
A - Súla fyrir miðri plötu

B - Súla við plöturönd
C - Hornsúla
Ójöfn spennudreifing Jöfn spennudreifing

með toppi
Mynd 170
VEd
vEd = β · u1 ·d [MPa] (EC2 - 6.38)
β hækkar hönnunarspennuna
VEd = Kraftur sem fer í gegnum brotflötinn:

22.2 Gegnumbrotsburðargeta EC2-6.4.3 22 TÍMI 22 - 25.03.2015
{ Rsúla
2d
u1
Mynd 171: brr
P = Álag innan krítiska ummálsins, u1 , sem ekki fer í gegnum brotflötinn.

Rsula = undirstöðukraftur
VEd = Rsula − P
22.2 Gegnumbrotsburðargeta EC2-6.4.3
vRd,c = Gegnumbrotsburðargeta krítiska ummálsins án skerbendingar

vRd,cs = Gegnumbrotsburðargeta krítiska ummálsins með skerbendingu
vRd,max = Hámarks gegnumbrotsburðargeta sem ákvarðast af broti skáþrýstistrengja fyrir ofan
súluna.
u1
2d 2d
Mynd 172: vRd,c og vRd,cs

22.3 Gegnumbrotsburðargeta án skerbendingar (EC2 - 6.4.4) 22 TÍMI 22 - 25.03.2015
u0
Mynd 173: vRd,max
22.3 Gegnumbrotsburðargeta án skerbendingar (EC2 - 6.4.4)

0,18
vRd,c = γc · k · (100 · ρl · fck )1/3 + 0, 1 · σcp [MPa] (EC2 - 6.47)
með eftirfarandi lágmarki
vRd,c,min = 0, 035 · k 3/2 · f 1/2 + 0, 1 · σcp
(0,1 er 0,15 fyrir bita/plötur, er annars eins og fyrir bita/plötur)
Þetta er sambærilegt ið VRd,c fyrir óskerbent þversnið, nema:
√
ρl = ρly · ρlz ≤ 0, 02
ρly og ρlz eru járnahlutföllin í báðar stefnur plötunnar, þar sem þau járn eru með reiknuð sem eru
á svæði sem nær 3d frá súlu:
As,y
ρly = ly ·d
As,z
ρlz = lz ·d
Höfum síðan að
σcy +σcz
σcp = z
22.4 Gegnumbrotsburðargeta með skerbendingu (EC2 - 6.4.5)
Höfum hér að
1,5d 1
vRd,cs = 0, 75 · vRd,c + sr · Asw · fywd,ef · u1 ·d · sin(α) [MPa] (EC2 - 6.52)
0, 75 · vRd,c → 75% af burðargetu án skerbendingar

1,5·d
sr · Asw → flatarmál lykkjuleggja innan 1,5d frá súlu
1
u1 ·d → deilt með brotfletinnum til að fá spennuna í brotfletinum

22.5 Hámarksgegnumbrotsburðargeta (EC2 - 6.4.5(3)) 22 TÍMI 22 - 25.03.2015
sin(α) → hallinn á lykkjunum, = 1 fyrir lóðréttar lykkjur
Jafnan er ekki eins og fyrir skerbenta bita. Hér er:
Asw = Heildarflatarmál lykkjuleggja sem liggja í hring í kringum suluna (einn hring) sr = Bil á
milli Asw -hringja
Asw
sr
Sjá mynd 6.22 EC2 og ljósmynd á mynd 11.44 í bók
Mynd 174
fywd,ef = Virk hönnunarspenna lykkjanna

fywd,ef = 250+0,25d ≤ fywd [MPa] (d í mm)
Tafla 15
d fywd,ef
200 300
300 325
400 350
Lágmarksbending EC2 9.4.3(2)

√
0,08 fck
ρw,min = 1,5 fyk (9.11)
(fyk = fywk hér)
og hámarks bil 0,75d skv fig 9.10
22.5 Hámarksgegnumbrotsburðargeta (EC2 - 6.4.5(3))
Burðargeta skáþrýstistrengja fyrir ofan súlu. Snið beint fyrir ofan súlu er notað:

22.6 Súluundirstöður (EC2-6.4.1(5),6.4.4(2)) 22 TÍMI 22 - 25.03.2015
VEd
vEd = β · u0 ·d ≤ vRd,max
= 0, 4 · ν · fcd [MPa] (6.53)
0,4 var 0,5 en var síðan breitt

0, 4 · ν · fcd → sbr. VRd,max fyrir bita með θ = 45◦ , cot(θ) = 1, 0:
1 1 1
1
cot(θ)+ cot(θ)
= 1+ 11
= 2 = 0, 5
22.6 Súluundirstöður (EC2-6.4.1(5),6.4.4(2))
(Column bases, Footings)
Sá kraftur sem fer beint ofan

2d 2d í jarðveginn/klöppina fer ekki
í gegnum gegnumbrots-brotflötinn
Athugið - vægið er hannað fyrir

allri spennunni
Vægi
Mmax
Mynd 175
Línuundirstaða
Sker d Vægi
d
MEd
Mynd 176

23 TÍMI 23 - 30.03.2015
23 Tími 23 - 30.03.2015
23.1 Formbreytingar, sprunguvíddir og togstífni
M
SLS ULS
flot í stáli
5
1 4
3
6 a c b d
EcmIc
2 Mcr
(EcIc)langtíma
EcmIu
Mynd 177
1. Órifið þversnið, Ecm = skammtímafjaðurstuðull steypu, Iu = Tregðuvægi fyrir órifið þversnið.
2. Mcr = sprungumyndunarvægið (cracing moment), þ.e. það vægi sem orsakar það háar tog-
spennur í toghlið að steypan rifnar.
3. Fullrifið þversnið í skammtímaástandi Ic = Tregðuvægi fyrir fullrifið þversnið
4. Togstífni (tension stiffening) tekur tillit til þess að ósprungna steypan á milli sprunganna
eykur stífni þversniðsins.
5. Fullrifið þversnið í langtímaástandi.
6. a) Gildið fyrir órifið þversnið

b) Gildið fyrir fullrifið þversnið
c) Gildi þegar tekið hefur verið tillit til togstífni, brúun á milli a) og b).
d) Langtímagildi vegna langtímaálags og skriðs í steypunni

23.2 Tog í steypustyrktarstáli 23 TÍMI 23 - 30.03.2015
M
Fullrifið
fullrifið
órifið
Órifið
Mynd 178
Steypan í kringum togstálið nær á milli sprungnanna á að taka upp hluta af togkraftinum. Minni
kraftur fer í togstálið og spennan og streitan verður minni. Lenging togstálsins verður minni og
togstífni eykst. Þátttaka steypunnar minnkar með vaxandi sprungumyndun og hverfur að lokum.
23.2 Tog í steypustyrktarstáli
stök stöng
s spenna og streita fasti
s togspenna í stálinu
c togspenna í steypu
Mynd 179

23.2 Tog í steypustyrktarstáli 23 TÍMI 23 - 30.03.2015
w - sprunguvídd á yfirborði sr - bil á milli sprunga

(crack width) (crack spacing)
σs
σc
Mynd 180
σs þar sem spennan í stálinu nálgast jafna spennudreifingu stakrar stangar þegar sprungunum
fjölgar, þ.e. þegar bilið á milli þeirra minnkar.

24 TÍMI 24 - 08.04.2015
24 Tími 24 - 08.04.2015
24.1 Tog í steypustyrktarstáli frh.
εsm - meðalstreita steypustyrktarstálsins
εcm - meðalstreita í steypu
Mynd 181
24.1.1 Sprunguvíddir (Crack width) (EC2 7.3.4)
Wk = Sr,max · (sm − cm ) (7.8 EC2)
Wk = Sprunguvídd, hönnunargildi, þ.e, hámarksgildi (Design crack width)

Sr,max = Stærsta bil á milli sprunga, lokagildi.
Sprunguvíddin er reiknuð þannig að lenging steypustyrktarstálsins komi fram sem sprunga í steyp-
unni.
L L L L
P P=0
L L L L
P P 0
L=L L L L
(w)
Mynd 182
f
σs −kt · ρct,ef f ·(1+αe ·ρp,ef f )
p,ef f σs
sm − cm = Es ≥ 0, 6 · Es
σs = Togspenna í steypustyrktarstáli vegna álags í fullrifnu þversniði.
M
σs = d− 12 ·XSLS ·As

24.1 Tog í steypustyrktarstáli frh. 24 TÍMI 24 - 08.04.2015
fct,ef f
σs∗ = kt · ρp,ef f · (1 + αe · ρp,ef f )
σs∗ = Frádráttarspenna vegna togstífni
σs
0, 6 · Es er lágmarksgildi, því það myndast einnig sprungur af öðrum ástæðum (t.d rýrnunar, hita-
breytingum) sem draga úr áhrifum togstífninnar.
Togkraftur í ósprunginni steypu og steypustyrktarstáli sem fylgjast að

As Ac +nAs
Ac
Mynd 183
Max togkraftur í ósprunginni steypu:
= σct,max · (Ac + n · As )
Es
n= Ecm
Nú umreiknaður í togspennu í stálinu:
M axtogkraf tur
σs∗,max = As
σ ·As
= ct,maxAs
σct,max ·Ac ·(1+n A
Ac
s)
= As
σct,max ·(1+n· A s)
Ac
= As /Ac
σ ·(1+n·ρ)
= ct,maxρ

ct,max
medalspenna - kt fct,eff
Mynd 184
Þá er
kt ·fct,ef f ·(1+n·ρ) fct,ef f

σs∗ = ρ = kt · ρ (1 + n · ρ) í jöfnu (7.9)
Í jöfnu 7.9 er
Es As
n = αe = Ecm ρ = ρp,ef f = Ac,ef f
Ac,ef f = Virkt togsvæði í kringum steypustyrktarstálið
Ac,ef f = b · hcef

hc,ef
hc,ef
hc,ef
hc,ef
Mynd 185



2, 5 · (h − 2)

hcef = min h−x
3 → ekki nota þetta


h

2
Sprungubilið, Sr,max , í jöfnu (7.9):
φ
Sr,max = k3 · c + k1 · k2 · k4 · ρp,ef f (7.11 EC2)
φ = þvermál steypustyrktarjárna (langjárn)

c = Steypuhula á langjárn
k1 = tekur tillit til yfirborðsstálsins = 0,8 fyrir kambstál
k2 = tekur tillit til streitudreifingar
• 0,5 fyrir beygju/vægi
• 0,8 fyrir hreint tog
Jafna (7.11) gildir ef bil á milli járna uppfyllir
b ≤ 5 · (c + φ2 )

25 TÍMI 25 - 13.04.2015
Segir til um yfirráðasvæði járnanna
Mynd 186
Á svæðum þar sem bil er > 5(c + φ2 ) gildir:
Sr,max = 1, 3 · (h − x) (7.14 EC2)
24.1.2 Sprunguvíddarkröfur EC2 7.3.1
Tafla 7.1 í EC2 gefur Wmax (Wk ≤ Wmax )
Tafla 16
Umhverfisflokkur Langtímaálag Wmax
X0 , Xc1 0,4mm innandyra
XC2 , XC3 , XC4
XD1 , XD2 0,3mm
XS1 XS2 ,
XD3 , XS3 0,2mm Brúardekk, bílastæðaplötur, hafnarmannvirki
Nauðsynlegt er að takmarka sprunguvíddir vegna saltáhrifa, til að verja steypustyrktarstálið og

kolsýringar. Einnig til að skapa öryggi. Stórar sprungur skapa óöryggi. Í mannvirkjum sem verða
fyrir vatnsálagi þarf að styðjast við Wmax ≤ 0, 2mm. Steypan nær að þétta sig með "selv healing".
25 Tími 25 - 13.04.2015
25.1 Formbreytingar og togstífni (EC2 7.4.3)
Skv. EC2 má taka tillit til togstífni við útreikning á formbreytingum en henni er þó yfirleitt sleppt
(öruggu megin).

25.1 Formbreytingar og togstífni (EC2 7.4.3) 25 TÍMI 25 - 13.04.2015
u = ξuII + (1 − ξ)uI (7.18 EC2)
u = formbreyting að teknu tilliti til togstífni.

uI = formbreyting fyrir órifið þvernið
uII = formbreyting fyrir rifið þvernið
ξ = sprungustuðull/dreifingarstuðull (distribution coefficient). Mælikvarði á hve mikið þversniðið
er sprungið.
HEJ mælir með
0 ≤ ξ ≤ 1, 0
0, 6 ≤ ξ ≤ 1, 0
0,6 er sama lágmark og er á togstífni í sprunguvíddarjöfnunni þ.e sprungumyndanir vegna rýrnunar

og hitabreytinga draga úr áhrifum togstífninnar.
ξ = 0 → ósprungið þversnið
ξ = 1 → fullsprungið þversnið
ξ = 1 − β( σσsrs )2 (7.19 EC2)

σs = ( MMcr )2
β = tekur tillit til þeirra áhrifa sem álagsgerðin hefur á meðalstreituna.


1, 0 fyrir stakt skammtímaálag
β=
0, 5 fyrir langtímaálag og síendurtekið álag
σs er togspenna í steypustyrktarstáli vegna álags í fullrifnu þversniði
M
σs = (d− 13 ·XSLS )As
σsr er togspenna í steypustyrktarstáli vegna sprungumyndunarvægis, Mcr , í fullrifnu þversiði
Mcr
σsr = (d− 31 ·XSLS )As
Mcr = Sprungumyndunarvægi (cracking moment). Það vægi sem orsakar togspennum í steypu sem
ná togstyrk steypunnar og þversniðið springur/rifnar.

25.2 Þrýstijárn í bitum 25 TÍMI 25 - 13.04.2015
þrýstispenna
Órifið þversnið
h
Mcr
b
togspenna = fctm
Mynd 187
M I
σ= I · y → Mcr = y · fctm
1
bh3 ·fctm 1 2
= 12
h/2 → Mcr = 6 bh · fctm
Skoðum sprungumyndunarstuðulinn, ξ, fyrir σsr = 100M P a sem dæmi:
Tafla 17
σs ξ = 1 − 0, 5 · ( 100
σs )
2 σs ξ = 1 − 1, 0 · ( 100
σs )
2
10 -49 → 0 þ.e órifið 0,6 10 -99 → 0 0,6

50 - → 0 þ.e órifið 0,6 50 -3 →0 0,6
75 0,11 0,6 75 -1 → 0 0,6
100 0,5 ξ = 0, 6 lágmark 100 0 0,6
150 0,78 150 0,56 ξ = 0, 6 lágmark
200 0,88 200 0,75
250 0,92 250 0,84
300 0,94 300 0,89
350 0,96 350 0,92
400 0,97 400 0,94
25.2 Þrýstijárn í bitum
Svo hægt sé að reikna með þrýstijárnum þarf að styðja við þau með lykkjum svo þau kikni ekki. Bil
á milli lykkja má mest vera 15φ (EC2 9.2.1.2(3)). Þess vegna er ekki hægt að reikna með þrýsti-
járnum í plötu og veggjum nema þau séu studd með lykkjum. Skoðum dæmi

25.2 Þrýstijárn í bitum 25 TÍMI 25 - 13.04.2015
1 2 3
þrýstisvæði
d' = 50
2K20 A's 2K20
d = 450
2K16 As 3K20 5K20 ~ As,bal
XULS = 43mm
XULS =
{ 100 mm án þrýsijárna
78 mm með þrýstijárnum
XULS =
{ 262 mm án þrýsijárna
195 mm með þrýstijárnum
Mynd 188
Í þversniði 1 liggur þrýstisvæðið fyrir ofan massamiðju járna í efri brún → ekki þrýstingur í járnum
og því eins og þversnið án þrýstijárna.
Í þversniði 2 liggja þrýstijárn innan þrýstisvæðisins, en nær ekki floti, σs,thrysti = 150MPa
Í þversniði 3 eru þrýstijárn á floti.

26 TÍMI 26 - 15.04.2015
NL
cu=0.0035
'c yd þ.e. ekki flot
78
NL
MRd,án = 168 kNm
2 MRd,með = 170 kNm
cu= 0.035
295
262 MRd,án = 269 kNm
K
3 NL
MRd,með = 405 kNm
K
s ~ yd s yd
Án þrýstijárna Með þrýstijárnum
Mynd 189
Stálið er með hærri fjaðurstuðul en steypan
• Hærri þrýstispenna í stáli en í steypu
• Flatarmál steypu í þrýstingi minnkar
• NL lyftist
• κ stækkar
• Teygjanleiki eykst
26 Tími 26 - 15.04.2015
26.1 Steypuskil (concrete joints (EC2 6.2.5))
νRdi = c · fctd + µ · σn + ρ · fyd (µ · sin(α) + cos(α)) ≤ 0, 5ν · fcd (6.2)

26.1 Steypuskil (concrete joints (EC2 6.2.5)) 26 TÍMI 26 - 15.04.2015
νRdi = Skerburðargeta steypuskila

c = samloðun 



0, 025 − 0, 10 mjög slétt yfirborð (very smooth)


0, 20 Slétt yfirborð (smooth)

=



0, 40 hrjúft yfirborð (rough)


0, 5 tennt yfirborð (indented, toothed)

Ef tog getur myndast í steypuskilum þá er c=0 (yfirleitt).

µ = núningsstuðull




0, 5 mjög slétt


0, 6

slétt
=



0, 7 hrjúft


0, 9

tennt
σn = Spenna þvert á yfirborð steypusúlna vegna ytra álags.
As
ρ= Ai
As = Flatarmál steypustyrktarstáls þvert á yfirborð

Ai = Flatarmál steypusúlnanna/tannanna
α = Hornjárn þvert á yfirborð, oftast α = 90◦
Ai
Tennur
Mynd 190

h2 = 10d
n steypuskil
d = 5mm
=30°
h1 = 10d
Mynd 191
Slétt Hrjúft Tennur
Mynd 192
Á sléttu yfirborði er dóravirkni lítil en breytist yfir í tog á seinni stigum eftir mikla færslu. Á hrjúfu
yfirborði vilja yfirborð fjarlægast hvort annað og þá kemur tog í stálið sem heldur þeim saman. Á
tenntu yfirborði gildir það sama og á hrjúfu yfirborði.

lásjárn
Mynd 193
Verra
Filigran plata, forsteyptur potn
Betra
Filigran plata, forsteyptur potn
Mynd 194

27 ATRIÐAORÐASKRÁ
27 Atriðaorðaskrá
A = Óhappa álag (Accidental load)
Fc = Þrístikrafur staðsettur í þyngdarmiðju þrístispennunnar.
Fd = Reikningslegt álag (Design load)
Fs = Togkraftur í steypustyrktarstáli staðsettur í þyngdarmiðju járnanna.
fyk = flotstyrkur = f0,2k (yield strength)
ftk = brotstyrkur (tension strength)
fck = kennigildi þrístistyrks (characteristic compressive strength)
fyd = Reikningslegur stálstyrkur
fywd = Reikningslegur stálstyrkur í lykkjum
fcd = Reikningslegur steypustyrkur (design strength of concrete)
G = Eiginþyngd
c = streita í steypu
s = streita í stáli
yd = Flotstreita í stálinu
cu = brotstreita í steypu (Tafla 3.1 í EC2)
uk = brotstreyta
Myd = Flotvægi
Qk = Breytilegt álag (variabla load)
Xd = Reikningslegur styrkur (Design strength)
Xk = Kennigildi styrks (Characteristic strenght)
γc = Öryggisstuðull fyrir steypu (=1,5)
γm = Efnisstuðull/öryggisstuðull (parial safty factor for material strength)
γs = Öryggisstuðull fyrir stál (=1,15)
η = 1, 0
λ = 0, 8

28 JÖFNUBLAÐ
28 Jöfnublað
Íslenskur fjaðurstuðull steypu, isl, skammtíma
Ecm,isl = 0, 9 · Ecm,EC2 fyrir þétt fylliefni

Ecm,isl = 0, 6 · Ecm,EC2 fyrir opin fylliefni
Tafla 18: Styrkleikaflokkar

C20/25 C25/30 C/30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60
Ecm (kN/mm2 30 31 33 34 35 36 37
fctm (N/mm2 2,2 2,6 2,9 3,2 3,5 3,8 4,1
Notmarkástand (SLS)
Almennt
Ákvörðun núllínu í SLS:

q
n·As 2 2·n·AS ·d
− n·A

xSLS = b
s
+ b + b
Krappi í SLS:
yd
κy = d−xy
Flotvægi er fundið með

1
Myd = As · fyd · (d − 3 · xy )
Streitan í steypunni fyrir Myd er
c = κy · xy
Spenna í stáli
M
σs = (d− 13 ·x)·As
Spenna í steypu
σs x
σc = n · d−x
Samkvæmt EC2 viljum við að σs uppfylli:
σs ≤ 0, 8fck
og að σc uppfylli
σc ≤ 0, 6fck fyrir skammtíma spennur

σc ≤ 0, 45fck fyrir langtíma spennu

28 JÖFNUBLAÐ
Langtíma
Es
nlangtima = Elangtima
þar sem
Ecm,EC2
Elangtima = 1+φ
Skammtíma
Es
nskammtima = Ecm
Rifið þversnið
Tregðuvægi fyrir rifið þversnið:

1
Irif id = 3 · b · x3SLS + n · As · (d − xSLS )2
Órifið þversnið
Tregðuvægi fyrir órifið þversnið

b·h3
Iu = 12
Brotmarkástand (ULS)
Ákvörðun núllínu í ULS:

fyd ·AS
xU LS = η·fcd ·λ·b
1
Z =d− 2 · λ · XU LS
Streita í stáli í ULS:
d−xU LS
s = xU LS · cu
Krappi í ULS:
cu
κu = xU LS
Vægisburðargeta:
1
MRd = As · fyd · (d − 2 · λ · XU LS )
Streita í stáli fyrir MRd er
s = κu · (d − XU LS )

28 JÖFNUBLAÐ
Stálið er komið á flot ef
s > yd
Sprungumyndunarvægi:
fctm ·Iu
Mcr = y
2·Ac
h0 = u
Þ.s, u = opið þvermál til umhverfis
Xk
Xd = γm
Skerburðargeta
Óskerbent

VRd,c = ( 0,18 · k(100ρl · fck )1/3 + 0, 15 · σcp ) · bw · d
γc
max
V 3/2 · f 1/2 + 0, 15 · σ ) · b · d
Rd,min = (0, 035k ck cp w
Hámarksskerburðargeta:
VRd,max = 0, 5 · γ · fcd · bw · d
fck
γ = 0, 6(1 − 250 )
fck
fcd = γc
Skerbent
Asw
VRd,s = S · z · fywd · cotθ
S = bil milli lykkja
Asw = flatarmál lykkja
Kröfur EC2 um lágmarksjárnun er að As > As,min þar sem


0, 26 · fctm · bt · d
fyk
As,min =
0, 0013 · b · d
t
Fjöldi lykkja sem skera sprungu:

cotθ
n=z· S
Hámarksskerburðargeta:
αcw ·γl ·fcd
VRd,max = 1
cotθ+ cotθ
· bw · z
αcw fyrir óspennt mannvirki
γl = γ

28 JÖFNUBLAÐ
Festulengd
φ fyd As,req
lb,rqd = 4 · fbd · As,prov
FEd
As,req = fyd
Sjá hvert lb,min á að vera í kafla 14.2.





Tekur tillit til lögun járna (shape of bars)


1, 0 fyrir þrýstijárn, óháð lögun

α1 =
1, 0 fyrir bein togjárn





0, 7 fyrir beygð togjárn ef cd > 3φ annars 1,0

Beygð járn á mynd 8.1 EC2
8.1 b), bend = beyja
8.1 c), Hook = krókur
8.1 d), Loop = u-lykkja
Beyja
Krókur Lykkja Soðið þverjárn
Mynd 195: Myndir 8.1 úr EC2

28 JÖFNUBLAÐ
Hulan cd er sýnd á mynd 8.3 í EC2
a) Beinar stangir b) Beygjur eða krókar c) Lykkjur
α2 = Tekur tillit til steypuhulu

α2 = 1,0 fyrir þrýstijárn
Fyrir beinar stangir höfum við


α2 = 1 − 0, 15 · (cd − φ)/φ =
Fyrir annað en beinar stangir höfum við


α2 = 1 − 0, 15 · (cd − 3φ)/φ =
(eins og cd í α1 )
cd = min( a2 , cn , c)
• α3 = Tekur tillit til þverjárnunar meðfram festulengdinni.
• 
α3 = 1 − k · λ =
• α3 = 1,0 ef engin þverjárn eru fyrir ofan ásetuna.

28 JÖFNUBLAÐ
lykkjur (þverjárn)
yfir ásetu
áseta
Mynd 197
k=0,1
k=0
k=0,05
Mynd 198
Sjá λ í töflu 8.2 í EC2.
• α4 tekur tillit til ásoðinna þverjárna.
• α4 = 1,0 ef engin þverjárn.
α3 og α4 virka ekki á sama tíma.
soðið fast
ofan á aðaljárnið
Mynd 199

28 JÖFNUBLAÐ
• α5 tekur tillit til þrýstispennu þvert á járnin, klemmvirkni (transverse pressure). Gildir ekki
fyrir þrýstijárn
• 
α5 = 1 − 0, 04p
Má eingöngu nota fyrir beinar undirstöður
Bein undirstaða Óbein undirstaða

Mynd 200
p í MPa
Mynd 201
Margfeldið α2 · α3 · α5 þarf að uppfylla:
α2 · α3 · α5 ≥ 0, 7 (8.2 EC2)
Ef það er lægra, á að nota 0,7.
Annað
u = ξuII + (1 − ξ)uI (7.18 EC2)

28 JÖFNUBLAÐ
u = formbreyting að teknu tilliti til togstífni.

uI = formbreyting fyrir órifið þvernið
uII = formbreyting fyrir rifið þvernið
ξ = sprungustuðull/dreifingarstuðull (distribution coefficient). Mælikvarði á hve mikið þversniðið
er sprungið.
Umbreytt flatarmál þversniðs er
At = Ac + n · As
Ac er flatarmál steypu í þrýstingi.
n · As er ímyndað flatarmál stáls.
Þversnið uppfyllir teigjanleikakröfur skv. EC2 ef
XU LS
d ≤ 0, 45 fy. C12 - C50
XU LS
d ≤ 0, 35 fy. C55 - C90
Togþol vegna vægis:
M
Togþol = z
Togþol vegna skers:
1
Togþol = 2 · V · cot(θ)

Steypa 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Steypa 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Steinsteypa 1

Bjarni Grétar Jónsson &

Kennari: Haukur Jörundur Eiríksson

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 1

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 2

19 Tími 19 - 16.03.2015 100

20 Tími 20 - 18.03.2015 104

21 Tími 21 - 23.03.2015 113

22 Tími 22 - 25.03.2015 117

23 Tími 23 - 30.03.2015 122

24 Tími 24 - 08.04.2015 125

25 Tími 25 - 13.04.2015 129

26 Tími 26 - 15.04.2015 133

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 3

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 4

1.1 Samsetning steypu

Möl, sandur, sement, vatn og íblöndunarefni.

1.2 Steypustyrkur EC 3.1.2

Þrýstingur steypu er einkenni steypunnar.

(a) Teningur (b) Sívalnignur

Mismunurinn liggur í formi sýnisins (sívalningar eru notaðir á Íslandi)

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 5

fct = 0, 9fct.sp (3.3) í EC2

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 6

1.3 Steypustyrktarstál EC2, 3.2 - bók 8.4

Spennu-streitu ferill fyrir stál.

Mynd 4: Heitvalsað stál, hreint stál

Mynd 5: Kald-hert stál

Á mynd 5 erum við með steypustyrktarstál - kambstál (heitvalsað-snöggkælt).

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 7

Tafla 1: Tafla C.1 í EC2 viðauka C:

Á jarðskjálftasvæðum á að nota stálflokk B og C og alltaf C á orkueyðandi byggingarhlutum.

Í burðarþolshönnun er stuðst við einfaldan σ −  feril steypustyrktarstáls.

Mynd 6: Mynd 3.8 í EC2

A) Hallandi ferill sem endar í ud

B) Láréttur ferill án takmörkunnar á streitu.

• Gildir bæði fyrir tog og þrýsting.

• Fjaðurstuðull = Es = 200 GPa

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 8

Fjaðurstuðull stáls er yfir 200 GPa fyrir flotspennu.

Stálbiti Es = 210 GPa

Það sama á ekki við um steypu.

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 9

Mynd 11: mynd 8.17 í bók

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 10

Jafna í töflu 3.1 í EC2

Gildi í töflu 3.1 |2h|3,5h| fyrir steypu C30 og veikari.

• 0,9 fyrir þétt fylliefni/steinefni (non-porous aggreagates)

• 0,6 fyrir opin fylliefni/steinefni (porous aggreagates)

Samanburður í steypu og stáli.

300 Es = 200 GPa

100 Steypa Ecm = 27 - 44 GPa

2.1 Notmarkástand (Serviceeability limit state (SLS))

Langtímaálag: 1,0· eiginþyngd + 0,3·notálag

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 11

(6.16.b) ÍST EN – 1900:2002

• Spennur í stáli og steypu í fjaðursviði

2.2 Ósprunginn steyptur biti

Hegðar sér svipað og timbur- og stálbitar

TeX vinna: Bjarni G. Jónsson 12

2.3 Rifið þversið í notmarkástandi

(Cracked cross section in SLS)

• d = virk hæð mæld frá þrýstibrún

Í burðarþolshönnun er stuðst við einfaldan σ − feril steypustyrktarstáls.

A) Hallandi ferill sem endar í ud

cu3 = 3,5 h= 0,0035