OSNOVE SOCIJALNE POLITIKE PITANJA ZA VJEBU

1. Pojam socijalna politika prvi je u strunu literaturu uveo njemaki naunik

Wilhem hajnrih Ril 60-tih godina 19.v. upotrijebivi ga u naslovu svoje
knjige Prirodna historija naroda kao osnova njemake socijalne politike
2. Pojam socijalno potie od latinske rijei socijetas , drutvo, odnosno
takoe, latinske rijei socijalis, drutveni, neto to se tie drutva.
3. Pored navednog, pojam socijalno ima i drugaije, posebno znaenje. Po
nekim autorima (Jones, 1985), socijano se prije svega odnosi na:
- Na drutvo kao cjelinu, njegovu strukturu, procese, integracije i koheziju
- Na meuljudsku pomo, razmjenu, altruizam, velikodunost
4. U kontekstu socijalne politike, pojam socijalno ima znatno ue znaenje od
drutvenog (Lakievi), pa je mogue govoriti o dva nivoa njegove
sloenosti:
- U prvom, uem znaenju, pojam socijano podrazumjeva kompleks pojava
i okolnosti koje se odnose na ivotne i radne uslove pojedinca, drutvenih
grupa i itavog drutva
- U drugom, jo uem znaenju, pojam socijalno obuhvata samo pojave i
okolnosti koje se odnose na ivotne tekoe ljudi uzrokovane nepovoljnim
socijalnim stanjima kao to su: bolest, invalidnost, starost, smrt itd., ime
se ugroava zadovoljavanje osnovnih ivotnih potreba pojedinca ili grupa,
a ponekad i sam ivot
5. Po savremenom gleditu, politika su sredstva koja koristi vlast da bi
odredila obim i sadraj aktivnosti vezanih za vladavinu.
6. Teoretiari prava i socijalne politike danas zastupaju tezu da je politika
sveobuhvatni oblik ivota drutva.
7. Meu najznaajnije teoretiare socijalne politike spada engleski naunik
Riard Titmus.
8. Riard Titmus naglaava postoja je tri suprotna modela ili naina
funkcionisanja savremene socijalne politike:
- Rezidualni model, koji polazi od postavke da u drutvu postoje dva
prirodno odreena kanala, privatno trite i porodica, putem kojih se
mogu zadovoljavati individualne potrebe na odgovarajui nain
- Industrijski model, koji istie bitnu ulogu socijalnih institucija , posebno
obrazovnih i javnozdravstvenih, te socijalnog osiguranja (socijalne
pomoi), kao dodatka ekonomiji. Bit ovog modela jeste da socijalne
potrebe treba zadovoljavati shodno zaslugama, rezultatima rada,
produktivnosti, postignutim razlikama u statusu.
- Institucionalno-redestributivni model, socijalnu politiku smatra glavnom
integralnom oblasti drutva koja istovremeno obezbjeuje univerzalne i
selektivne usluge izvan trita a na osnovu principa potreba.
9. Teoretiar socijalne politike T.H. Marshal (1974) definiui socijalnu politiku
naglaava da se socijana politika odnosi na vladinu akciju koja davanbjem
naknada i usluga ima neposredan uticaj na blagostanje graana.
10.Po autoru Lakievi, Socijalnu politiku moemo definisati kao svjesnu i
praktinu drutvenu djelatnost koja se bavi ivotnim i radnim uslovima ljudi
i drutvenih grupa.
1

11.Predmet prouavanja socijalne politike moe se prouavati izdva aspekta:

- Socijana politika kao nauna disciplina
- Sociojalna politika kao praktina drutvena djelatnost
12.Socijalna politika kao svjesna i praktina drutvena djelatnost za predmet
svog pruavanja ima i onaj dio drutvene stvarnosti koji se odnosi na
socijalnozatitnu sferu i sigurnost lanova drutva.
13.Ciljevi socijalne politike iz ugla socijaldemokratske orjentacije zasnovani su
na pretpostavkama pune slobode, jednakosti, pravednosti, solidarnosti svih
lanova drutva.
14.Ciljevi socijalne politike iz ugla neoliberalne teorijske koncepcije polaze da
oni moraju biti uskljaeni sa ekonomskom politikom. Drava ne bi trebalo
da se mijea u socijalnu sferu izuzev ukoliko se socijalni problemi ne mogu
rijeiti drugaije.
15.Osnovne metode socijane politike:
- Metoda razumjevanja
Komparativna metoda
- Strukturaizam i funkcionalizam
- Metoda sinteze
16.Posebne metode socijane politike:
- Posmatranje
- Analiza sadraja
- Eksperiment
- Ispitivanje
- Statistika metoda
17.U odnosu socijalne politike i sociologije potrebno je posebno izdvojiti
socioloke dicipline koje su od bitnog znaaja za socijalnu politiku:
sociologija porodice, sociologija rada, sociologija drutvenih problema.
18.Termin Socijalni problem, socijalna politika je preuzela iz sociologije, gdje
se pod socijalnim problemima ubrajaju pojedinci, odnosno drutvene grupe
koji zbog razliitih oblika hendikepiranosti, bilo da se radi o starosti, bolesti,
niskim primanjima, nezaposlenosti, migracijama, rasnim predrasudama i sl.
nisu u mogunosti da ive od svog rada, pa im se putem odreenih
socijalnih mjera obezbjeuje minimum egzistencije i neophodna socijalna
sigurnost.
19.U socijalnoj politici, socijalni problem se moe odrediti kao stanje
nemogunosti zadovoljavanja osnovnih ivotnih (socijalnih) potreba velikog
broja lanova drutva.
20.Socijalni rad se odnosi prema socijalnoj politici kao dio prema cjelini, tj.
socijalna politika se prema socijalnom radu odnosi kao prema jednom
svom specifinom i vrlo vanom metodu.
21.Bitni principi socijalne politike su: humanizam, solidarnost i uzajamnost.
22.HUMANIZAM dolazi od latinskog pridjeva-humanus, to znai ovjean,
ovjeanski, ljudski.
23.Solidarnost moemo definisati kao zalaganje i doprinos pojedinca u onome
to je potrebno za opstanak i razvoj drutva kako bi ono moglo izvriti
svoju ulogu.
24.Moderna upotreba rijei solidarnost znai osjeanje pripadanja nekome ili
neenu, svijest o potrebi zajednikog djelovanja.
25.Princip socijalne solidarnosti ukazuje na potrebu da zajednica pomae svim
lanovima drutva koji iz razliitih razloga nisu u mogunosti vlastitim
2

radom obezbjediti sredstva za zadovoljenje osnovnih egzistencijalnih

potreba.
26.Po svojoj sadrini (predmetu) solidarnost se izraava u vidu:
- Intelektualno-psihikom (solidarnost u obeanjima, miljenjima i
stavovima)
- Materijalnom (davanjima)
- Usluga (injenja)
- Zatita psihikog i fizikog integriteta
- Spremnost na zajedniko snoenje posljedica
27.Sa stanovita vrijednosnog kriterija, solidarnost moe biti: pozitivna i
negativna, socijalna i asocijalna.
28.Sa stanovita drutvenog sistema, solidarnost moe biti: sankcionisana,
institucionalizovana ili formalno neobavezna.
29.UZAJAMNOST- je rije koja odreuje meusobne odnose jedinki.
30.Osnovni cilj osjeaja uzajamnosti jeste potreba da se u socijalnoj politici
uspostavi ravnotea izmeu drutvenih normi, proklamovanih naela u
zajednici i elementarnih interesa pojedinca, naroito u oblasti socijalne
sigurnosti za svakog pojedinca, lana drutva.
31.Kao kljuni faktori od kojih zavisi karakter, sadraj i pravac socijalne
politike najee se navode:
- Politika i politiki sistem
- Materijalna osnova i ekonomski sistem
- Nauka
- Religija
- Moral
- Ljudski faktor - stanovnitvo
32.Socijalni razvoj moe se odrediti kao kontinuirani proces promjena i
kvaliteta ivota i rada ukupnog stanovnitva neke zemlje, a ne samo
ekonomski slabije ili ugroene kategorije stanovnitva.
33.Koncepcije socijalnog razvoja su:
- Koncepcija integralnog ekonomskog i socijalnog razvoja (pored
ekonomskog poticati i socijalni razvoj)
- Koncepcija jedinstvenog razvoja (polazi od integralnosti ijedinstvenosti
ekonomskog i socijalnog razvoja)
- Koncept bazinih potreba (potreba za hranom, odjeom, obuom,
stanom, pitkom vodom, sanitarnim ureajima, zdravstvenom zatitom,
obrazovanjem
34.Koncept bazinih potreba polazi od ostvarivanja sledea dva osnovna cilja:
- Da se smanji siromatvo pruanjem direktne socijalne pomoi
najugroenijim kategorijama stanovnitva
- Da se obezbijede osnovne socijalne potrebe, prvenstveno materijalne
prirode (hrana, voda, odjea, obua, stanovanje, zdravlje i obrazovanje)
sviom lanovima drutva
35.Koncept globalnog ekonomskog razvoja, ima za cilj uspostavljanje novih
meunarodnih ekonomskih odnosa, koji bi omoguili i pospijeili razvoj
nedovoljno razvijenih zemalja i zemalja u razvoju.
36.Koncept odrivog razvoja se zasniva na potrebi usklaenosti ekonomskog,
socijalnog, tehnolokog i kulturnog razvoja sa zatitom i unapreenjem
prirodne sredine.
37.Socijalna sigurnost, prema estom evropskom kolokvijumu Meunarodnog
savjeta za socijalnu akciju (1971), je, prema uem znaenju ovog pojma,
3

prevazilaenje klasinih oblika socijalnog osiguranja i socijalne zatite na

taj nain da se itavom stanovnitvu garantuju odreena davanja za sluaj
bolesti, invalidnosti, starosti i nezaposlenosti.
38.U irem smislu, socijalna sigurnost bi predstavljala cjelovito povezan
sistem drutvenih mjera koji garantuje odreeni standard ivota i
blagostanja ljudi, iji je sastavni dio podruje socijalnog osiguranja, tj. Ue
shvatanje pojma socijalne sigurnosti.
39.Socijalno obezbijeenje bi bio takav sistem socijalno-politikih mjera
kojima drutvena zajednica garantuje i obezbijeuje osnovnu socijalnu
sigurnost svim svojim pripadnicima u interesu njih samih i te zajednice.
40.Pojam socijalnog obezbjeenja se najee definie kao:
- Poistovjeivaje sa sistemom socijalnog osiguranja putem kojeg se u
sluajurazliitih socijalnih rizika obezbjeuje socijalna sigurnost
- Poduzimanje razliitih mjera drave ili drugih institucijau cilju
obezbjeivanja jednakih minimalnih uslova ivota za sve lanove
drutva, bez obzira na njihova ukupna primanja i radni status
- Skup socijalno-pravnih mjera kojma se garantuje odreena sigurnost
izvora prihoda, socijalnog poloaja i pomo u sluaju posebnih tekoa
41.Prvi koraci zasnivanja socijalnog osiguranja ostvareni su u Njemakoj 1881.
godine donoenjem Opteg zakona o socijalnom osiguranju.
42.Osnovna svrha socijalnog osiguranja jeste obezbjeenje socijalne
sigurnosti osiguranika i njihovih porodica u stanjima privremene ili trajne
sprijeenosti za rad.
43.U savremenim drutvima postoje tri osnovne grane osiguranja:
- Zdravstveno osiguranje; u sluaju bolesti, odnosno, za zatitu psihikog
i fizikog zdravlja osiguranih lica. lanovi porodice imaju pravo na
zdravstvenu zatitu i naknadu putnih trokova.
- Invalidsko osiguranje; za sluaj smanjenja i gubitka radne sposobnosti.
Osiguranici osiguravaju sebe i lanove svojih porodica.
- Penzijsko osiguranje je osiguranje u sluaju starosti ili smrti osiguranika.
lanovi porodice, pod odreenim zakonskim, uslovima stiu pravo na
porodinu penziju.
44.Prava iz socijane zatite koja osobe mogu ostvariti su:
- Novana i druga materijalna pomo (stalna novana pomo, novane
naknade za pomo i njegu od strane druge osobe, druge materijalne
pomoi)
- Osposobljavanje za ivot i rad
- Smjetaj u drugu porodicu
- Smjetaj u ustanovu socijalne zatite
- Usluge socijalnog i drugog strunog rada
- Kuna njega i pomo u kui
45.Ustanove socijalne zatite se osnivaju radi zbrinjavanja odreenih
kategorija korisnika socijalne zatite i obavljanja strunih i drugih poslova
socijalne zatite.
46.Ustanove socijalne zatite su:
- Centri za socijalni rad
- Ustanove za djecu: bez roditeljskog staranja, odgojno zanemarenu i
zaputenu djecu, za djecu ometenu u fizikom i psihikom razvoju
- Ustanove za odrasle i stare osobe
4

Ustanove za socijalno-zdravstveno zbrinjavanje zbrinjavanje invalidnih i

drugih osoba
- Ustanove za dnevni boravak korisnika socijalne zatite
47.Pod pojmom ivotnog standarda su najee obuhvaeni elementi line
potronje: ishrana, obua, odjea, stan, higijena, kulturni ivot, odmor i
razonoda.
48.U socijalnoj politici, teoriji i praksi, pod pojmom socijalna potreba
podrazumjevaju se ona stanja i okolnosti usljed kojih pojedinac, porodica
ili drutvena grupa nisu u mogunosti da sami zadovolje osnovne
egzistencijalne potrebepa im je zbog toga neophodna stalna ili privremena
pomo drutva.
49.Prva drava koja je zakonom regulisala socijalnu pomo, odnosno
sistemsku politiku prema siromanima bila je Velika Britanija.
50.Socijalna pomo se definie kao skup usluga i naknada koje trebaju
garantovati egzistencijalni minimum osobama u oskudici, pri tom polazei
od provjere resursa.
51.Za razliku od socijalnog osiguranja, socijalna pomo ne pokriva odreene
rizike , ve je orjentisana na zadovoljenje potreba bez obzira na uzroke koji
su doveli do nemogunosti njihovog zadovoljenja.
52.Socijalne prestacije (prestatio, lat.-davanje, snabdijevanje) su davanje i
injenje onima koji se nalaze u stanju socijalne potrebe. One su
instrument socijalne politike u rijeavanju problema prouzrokovanih
socijalnim sluajem.
53.Cilj socijalnih prestacija je da ljudima koji se nalaze u stanju socijalne
potrebe obezbijede sredstva za egzistenciju, da smanje tekoe u
kojima se nalaze i da im vrate anse za napredovanje u ivotu
54.Socijalne prestacije mogu biti u obliku:
1) davanja u novcu ili u naturi
2) injenja usluge javnih slubi
3) kombinovane - davanje i injenje
55.Visina socijalne prestacije zavisi od:
1) materijalnih mogunosti drutva
2) naina raspodjele nacionalnog dohotka
3) ciljeva socijalne politike
4) ukupne veliine materijalnih sredstava namjenjenih za socijalne
prestacije
56.Prema vremenu trajanja socijalne prestacije mogu biti:
1) trajne
2) povremene (bolest)
3) privremene (dijeiji dodatak, invalidnina za sluaj privremene
invalidnosti)
4) jednokratne (pogoeni socijalnim sluajem ije se ponavljanje
ne oekuje)
57.
58.Oblici socijalne pomoi:
- Pomo u novcu je danas najee primjenjivani oblik socijalne pomoi u
modernim sistemima socijalne politike
- Socijalna pomo u vidu konkretnih materijalnih dobara

Pruanje socijalne pomoi u vidu pruanja odreenih usluga, vezano je

za institucije
- Savjeti i struna pomo
59.Socijalna pomo moe biti:
- Trajna
- Privremena
- Povremena
- Jednokratna
60.Minimum egzistencije podrazumjeva zadovoljenje osnovnih ivotnih
potreba neophodnih za odravanje i reprodukciju pojedinaca ili porodica.
61.Po Stuparu, socijalni sluaj se odnosi na budui i neizvjestan dogaaj koji
ne zavisi od volje pojedinca (Stupar, 1963).
62.U staroj Grkoj, osnovni nosilac socijalne politike, tj. zatite siromanih je
bila drava.
63.Socijalno zatitna funkcija u feudalno doba je bila preputena crkvi i
njenim institucijama.
64.Glavna karakteristika Drave Blagostanja , zajednika za veinu
indistrijskih zemalja, je socijalno osiguranje koje se preteno finansira iz
obaveznih izdataka sa namjerom da se pojedincima i porodicama
obezbjede beneficijeu periodima njihove najvee potrebe za pruanjem
pomoi.
65.Maral, jedan od najznaajnijih teoretiara socijalne politike u 20.v. ,
smatra da je osnovni pokreta socijalnog blagostanja u najrazvijenijim
dravama progresivni razvoj graanskih prava koji se dogodio uporedo sa
razvojem industrijskog drutva.
66.Siromatvo je stanje u kojem pojedinci ili kuanstva nemaju materijalnih
sredstava za podmirenje osnovnih ivotnih potreba ili za sudjelovanje u
drutveno prihvatljivom ivotnom standardu.
67.Apsolutno siromatvo odnosi se na situacije kada pojedinci nisu u
mogunosti zadovoljiti osnovne potrebe nune za odranje zdravlja i radne
sposobnosti, odn. za fiziki opstanak (prehrana, odijevanje, stanovanje,
kretanje).
68. Relativno siromatvo odreuje se u odnosu na standard ivota koji se u
odreenom drutvu i vremenskom razdoblju smatra prihvatljivim.
69.Najei oblik mjerenja siromatva jeste primjena tzv. budetskih
standarda, putem izraunavanja cijene osnovnih ivotnih potreba koje se
smatraju neophodne za ivotnu egzistenciju.
70.Subjektivno mjerenje siromatva, polazi od toga da se umjesto statistikih
podataka o prihodima predlae mjerenje siromatva na osnovu linih
shvatanja ljudi.
71.Penzijski sistem ini skup zakonskih normi ije je provoenje,
administrativnim putem, uslovljeno koliinom financijskih sredstava
namjenski izdvojenih za sticanje jednog od osnovnih socijalnih prava i
socijalnog obezbjeenja graana, ostvarivanje starosne i invalidske
penzije, te socijalne sigurnosti lanova porodice u sluajevima smrti
hranioca.
72.Socijalno-integrativna funkcija penzija znai da se putem penzijskog
sistema vri, u pravilu, vertikalna redistribucija od bogatih prema
siromanim kategorijama drutva i tako se smanjuje nejednakost u
drutvu.
6

73.Horizontalna redistribucija se pojavljuje izmeu penzionera iste kategorije

u korist onih koji imaju dodatne potrebe ili poveane trokove, pa su im
potrebne i vee penzije (npr. Naknade za izdravanje lanova porodice).
74.Dva osnovna modela penzijskog osiguranja su:
- Model osiguranja penzija; vezan je iskljuivo za primanja, odnosno
doprinose koje osiguranici uplauju za vrijeme trajanja radnog odnosa.
- Model univerzalnih penzija polazi od graanskog statusa a ne od
primanja i uplata doprinosa od strane korisnika. Ovaj oblik penzija mogu
ostvariti osobe iznad odreene ivotne dobi ili osobe sa invaliditetom
iako nisu u radnom odnosu. Ovaj oblik penzija se obino finansira iz
poreza
75.Na osnovu naina prikupljanja i raspodjele sredstava u praksi postoje
sljedea dva oblika:
- Kapitalizacijski fondovi
- Tekua raspodjela penzija iz plata zaposlenih na osnovu
meugeneracijske solidarnosti (generacije zaposlenih svojim
doprinosima plaaju generacijama zaposlenika)
76.Prvi zakon o zdravstvenom osiguranju radnika donesen je u Njemakoj,
1883. godine u okviru Bizmarkovih socijalnih zakona
77.Pretee uvoenja sistema socijalnog osiguranja:
- Sidni i Beatrisa Veb, iz kruga Fabijanskog pokreta u Velikoj Britaniji,
- Radovi Marksa i Engelsa,
- Organizovan radniki pokret i njegova borba za socijalna prava
radnika.
78.Razvoju sistema socijalnog osiguranja u XX vijeku doprineli su i
humanistiki orijentisani pojedinci:
- Gunar i Alva Mirdal u vedskoj,
- lord Beverid i Kejns u Velikoj Britaniji,
- Pjer Larku u Francuskoj itd.
79.''Socijalno osiguranje je dio socijalnog prava koji ima za cilj zatitu
osiguranih lica od socijalnih rizika kada nastupi osigurani sluaj''
(Mirjani, Savi)
80.D. Lakievi smatra da bi opta definicija mogla da glasi: ''Socijalno
osiguranje je oblast socijalne politike kojom se radnicima i lanovima
njihovih porodica garantuje materijalno obezbeenje i zdravstvena
zatita.''
81.Korisnici sistema socijalnog osiguranja su osiguranici zaposleni i lanovi
njihovih porodica. Osiguranici osiguravaju sebe i lanove svojih porodica od
odreenih socijalnih sluajeva, plaanjem doprinosa za svoje osiguranje
82.4 stuba sigurnosti za svakog od nas su:
1) Zdravstveno osiguranje
2) Penzijsko osiguranje
3) Invalidsko osiguranje
4) Osiguranje za sluaj nezaposlenosti
83.Socijalno osiguranje moe biti obavezno i dobrovoljno
84. Sa stanovita obima socijalno osiguranje se dijeli na:
- potpuno,

- nepotpuno i
- proireno osiguranje
85.Socijalno osiguranje se ustanovljava i sprovodi za unaprijed predviene
socijalne sluajeve bolest, invalidnost, starost, smrt i nezaposlenost.
86.Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima u lanu 25. kae da :Svaki
pojedinac ima pravo na takav standard ivota koji obezbjeuje zdravlje za
njega i njegovu porodicu, to ukljuuje hranu, odjevanje, stanovanje,
zdravstvenu zatitu i neophodne socijalne usluge. (1948)
87.Pravo na zdravlje se prvi put definie u preambuli Ustava WHO (Svjetske
zdravstvene organizacije) kao stanje potpunog fizikog, mentalnog i
socijalnog blagostanja, a ne samo odsustvo bolesti i nesposobnosti.
88.Nastanak, razvoj i funkcionisanje savremenih sistema zdravstva uslovljen
je razliitim faktorima od kojih su, pored nasljednih okolnosti, najbitniji:
- Ekonomski
- Demografsko-epidemioloki
- Drutveni
- Organizacioni
89.Modeli zdravstvenih sistema:
- Model nacionalnog zdravstva
- Model zdravstvenog osiguranja
- Liberarno-trini model
90.Organizacija zdravstvene zatite u BiH je u nadlenosti entiteta
91.U FBiH, zdravstvena zatita je podjeljena izmeu federalnih i kantonalnih
vlasti, ime je zdravstveni sistem decentralizovan, iako Federacija ima
gotovo iskljuivu koordinirajuu ulogu
92.U RS, zdravstvena zatita je podjeljena na regione , ali bez podjeljene
odgovornosti
93.Sredstva obaveznog zdravstvenog osiguranja se prikupljaju u zavodima
zdravstvenog osiguranja kantona FBiH, odnosno, u Fondu zdravstvene
zatitie u RS-u.
94.Po Giddensu, pod porodicom podrazumjevamo grupu osoba koje su
srodniki povezane, pri emu odrasli lanovi brinu o djeci .
95.Srodnika povezanost ili srodstvo predstavlja uspostavljanje veza meu
pojedincima koje nastaju putem braka ili kroz nizove potomaka koji
povezuju srodnike (majka, otac, brat, sestra itd.).
96.Brak predstavlja drutveno priznatu i dozvoljenu vezu izmeu dvije odrasle
osobe suprotnog spola.
97.Nuklearna porodica se sastoji od mua i ene sa svojom ili usvojenom
djecom
98.Proirena porodica pored branog para i njihove djece podrazumjeva i
bliske roake (Babe, djedove, brau i njihove ene, sestre i njihovi muevi i
sl.) koji ive u istom domainstvu ili u bliskom i neprekidnom uzajamnom
odnosu
99.Rekonstruisana porodica je porodica u kojoj jedan od partnera ima djecu iz
prethodnog braka ili odnosa.
100.
Porodinu politiku je mogue definisati kao skup razliitih mjera koje
poduzimaju drutvene zajednice s ciljem zatite, posebno porodice sa
djecom. Te mjere, tj. njihova konkretna primjena, pomau porodici da lake

prevlada razliita nepovoljna socijalna, ekonomska, zdravstvena, stambena

i druga pitanja.
101.
Tri osnovna instrumenta na osnovu kojih svaka savremena drava
djeluje na podruju socijalne politike su:
- Novac; tj. razliite naknade koje drava daje porodici
- Usluge; koje porodicaili neki njeni lanovi ostvaruju u specijalizovanim
ustanovama
- Vrijeme; odnosno, plaena odsustva kojaroditelji, najee majke
dobijaju po osnovu brige o djeci
102.
Nain rjeavanja stambenog pitanja, trokovi stanovanja, povrina
koritenja stambenog prostora u odnosu na lanove domainstva i sl. su
osnovna pitanja koja pripadaju segmentu stambene politike.
103.
Pod drutvenom integracijom se podrazumijeva povezivanje ljudi,
grupa odnosno dijelova drutva u jednu funkcionalnu celinu.
104.
Cilj drutvene integracije je ublaavanje drutvenih konflikata i
postizanje konsenzusa oko temeljnih vrijednosti i ciljeva, kako bi drutvo
moglo nesmetano da funkcionie i napreduje.
105.
Integrisano drutvo podrazumijeva solidarnu zajednicu sainjenu od
slobodnih individua koje demokratskim sredstvima ostvaruju zajedniki
postavljene ciljeve
106.
Pretpostavka drutvene integracije je postizanje jednakosti ljudi kao
kljunog naela uz istovremeno priznavanje i posredovanje razliitosti u
drutvu ("razliiti, ali jednaki").
107.
Stambenu politku u modernim dravama mogue je podijeliti na:
- Opsenu stambenu politiku; koja preuzima obavezu podmirivanja
stambenih potreba cjelokupnog stanovnitva putem usmjeravanja
nacionalnih resursa u oblasti stanovanja
- Dodatnu stambenu politiku; koja ini ogranien djelokrug aktivnosti
vlade usmjeren na podmirivanjeposebnih potreba i rjeavanje
specifinih problema. To je npr. gradnja veeg broja manjih stanova u
dravnom vlanitvu za iznajmljivanje socijalno ugroenim porodicama
108.
Prema definiciji meunarodne organizacije rada, nezaposleni su oni
pojedinci koji nemaju posao, koji su u stanju da stupe na novo radno
mjesto u roku od dvije nedjelje, koji su prethodnog mjeseca pokuali da
nau posao.
109.
Sisteme osiguranja nezaposlenih mogue je razlikovati na osnovu
sljedee etiri karakteristike:
- Izdanost osiguranja; odnosi se na visinu naknade koju nezaposleni
dobija u odnosu na raniju platu osiguranika. Trajanje naknade je
najee ogranieno na nekoliko sedmica ili mjeseci.
- Kontrola nezapolsenih; ostvaruje se putem definisanja uslova primanja
naknade, duine ekanja primanja naknade itd.
- Uticaj drave, odreen je tipom osiguranja nezaposlenih. Npr. obavezno
osiguranje , za razliku dobrovoljnog osiguranja, podrazumjeva znaajnu
intervenciju drave
- Redistribucija naknada nezaposlenih obzirom na njihov status odnosno
na platu koju su primali kao zaposleni. Tako je mogue razlikovati tri
osnovna naina odreivanja doprinosa i naknada: postotak plate,
jednaki iznosi naknade i obrnuti postotak s obzirom na platu
9

110.
Neprofitne organizacije su organizacije koje svoj ostvareni profit ne
koriste za uveanje kapitala nego kao sredstvo za razliite aktivnosti.
111.
Nezavisni sektor je pojam koji naglaava nezavisnost djelovanja ovih
organizacija u odnosu na vladu i trite. Financijski su esto zavisne od
dotacija, vlade, privatnog biznisa
112.
Dobrotvorni sektor je pojam kojim se istie dobijanje razliitih
donacija prvenstveno u humanitarne svrhe od privatnih osoba
113.
Nevladin sektor je pojam koji istie odvojenost ovih organizacija od
vlade i vladinog uticaja putem ostvarenja osnovnog cilja njihovog
djelovanja u rjeavanju problema koje dravne institucije uopte ne
rjeavaju ili ih rjeavaju na nain na koji graani nisu zadovoljni
114.
Trei sektor je pojam kojim se naglaava da pored drave i privatnog
sektora postoji i tree podruje koje utie na razvoj.
115.
Socijalni problemi, kao skup nepoeljnih manifestacija
po pojedinca i grupe, su kompleksni i esto dugorono destabilizujui za
drutvenu zajednicu, to zahtjeva kompleksne, sistemske i dugorone
mjere socijalne politike za njihovo prepoznavanje, prevenciju i rjeavanje.
116.
U strunoj literaturi uobiajena je klasifikacija prava na graanska,
politika i socijalna. Prvo su nastala graanska prava (18.vijek), koja
garantuju jednakost svih ljudi pred zakonom, kao i zatitu linosti i
vlasnitva. Posle toga dolazi do pojave politikih prava (19.vijek), koja
omoguavaju uee svih graana u javnim poslovima
117.
Socijalna prava definisana su pravnim aktima jedne drave kojima
ona intervenie u cilju pomoi i podrke pojedincu, porodici ili drutvenoj
grupi radi rijeavanja egzistecijalnih problema i njihove integracije u
drutvo.
118.
Subjekti socijalno-pravnog odnosa:
- fiziko lice kao titular prava (to lice je uvek odreeno, konkretno),
drutveni organ kao obavezna strana u odnosu, koji se odreuje
prema socijalnom domicilu titulara socijalnog prava.
119.
Osnovne karakteristike socijalnog prava:
1) Utvruje novu granu subjektivnih prava ovjeka socijalna prava,
afirmie ovjekovu linost, ima duboko humanu funkciju;
2) Afirmie ovjekovu volju;
3) Ima za cilj da obezbijedi egzistenciju oveka;
4) Jedino ovde nadleni organ je uvek obavezna strana;
5) U socijalnom pravu volja nadlenog drutvenog organa je slabija od volje
fizikog lica kao titulara
6) Nema sankcije prema fizikom licu moe biti prema organu i ona je
imovinske prirode;
7) Objekt odnosa je socijalna prestacija i ona se ne moe zameniti po vrsti;
8) Poseban postupak socijalno-pravni (neke zemlje uvode i socijalno
sudstvo upravni postupak i socijalni rad kao metod za ostvarivanje
prava);
9) Pokazuje veliku ekspanziju
120.

Socijalno staranje ima najee sljedea obiljeja:

ne obuhvata cjelokupnu populaciju;
10

 obuhvata samo najtee ''socijalne sluajeve'';

mjere i oblici socijalne zatite su siromani po sadraju i visini
davanja;
socijalno-pravni poloaj korisnika
je nesiguran;
socijalnim staranjem obuhvaeni su samo oni graani koji
nemaju pravo na zatitu po osnovu socijalnog osiguranja, odnosno
socijalnog obezbeenja;
121.
Socijalna zatita je, takoe, organizovan sistem raznovrsnih
usluga pojedincima i porodicama koji imaju tekoe u svakodnevnom
ivotu i ne mogu ih prevazilaziti bez organizovane pomoi privatnih,
javnih, dravnih i drugih slubi i institucija, odnosno dobrovoljnih i
humanitarnih udruenja, organizacija i samoorganizovanja graana i
lokalnih zajednica.
122.
U savremenim drutvima socijalna zatita je znaajan dio socijalne
politike i predstavlja organizovan sistem socijalne sigurnosti pojedinaca i
porodica koji nisu u stanju da sopstvenim radom obezbijede ni
minimum ivotnih uslova.
123.
Volonterizam (dobrovoljni rad) podrazumjeva one ljudske aktivnosti
kojima se trajnije i organizovano uestvuje u obavljanju odreenih poslova
koji su zasnovani na humanim pobudama, dobrovoljnosti i
neprofesionalnost.
124.
Altruizam je svjesna namjera ljudskog bia da pomogne drugom u
nevolji, uini dobro djelo po cijenu rtvovanja sopstvenih interesa, bez
oekivanja nagrade
125.
Civilno drutvo predstavljaju institucije, organizacije, socijalne
mree, pojedinci koji djeluju izmeu porodice, drave i trita. Oni se
dobrovoljno udruuju radi zagovaranja optih i specifinih interesa a
povezani su nizom civilnih pravila koja zajedno dijele
126.
Djeiji dodatak je naknada koju redovno dobija roditelj za dijete
ispod odreene starosne dobi
127.
Dohodak su novana ili nenovana (naturalna) primanja (redovna ili
povremena) koja ostvaruje domainstvo ili njegovi lanovitokom godine ili
u nekom kraem periodu
128.
Doprinosi su, pored poreza, osnovni nain finansiranja socijalne
sigurnosti.
129.
Evropski socijalni fond je fond EU iji je glavni cilj promocija
zaposlenosti, geografske i profesionalne mobilnosti radnika, odnosno
olakavanje prilagoavanja radnika na industrijske promjene, posebno
putem strunog osposobljavanja i dokolovavanja
130.
Filantropija je dobrovoljna pomo od strane bogatih prema
siromanim graanima , raspodjela dobara putem donacijama
131.
Fondovske penzije su penzije koje se osiguranicima isplauju iz
fonda osiguranja
132.
Javne penzije su penzije koje se ostvaruju u sistemu, koji je obavezan
za odreene kategorije graana, ija pravila propisuje i iju realizaciju
garantuje drava
11

133.
Karitativna aktivnost je svaki oblik aktivnosti bez oekivanja bilo
kakve nagrade
134.
Linija siromatva je nivo dohotka ispod kojeg se pojedinci (porodice)
smatraju siromanima
135.
Ljudske potrebe su procijenjeni resursi sa kojima pojedinci trebaju
raspolagati da bi preivjeli i funkcionisali u skladu sa normama drutva u
kojem ive
136.
Naknade (davanja) predstavljaju opti pojam koji obuhvata sva
novana i druga davanja, kao i usluge u okviru sistema socijalne politike
137.
Nezaposlenost je stanje u kojem se nalazi nezaposlena (radno
sposobna) osoba, koja nema nikakvog zaposlenja a koja aktivno trai posao
138.
Novane naknadesu naknade u novcu, za razliku od usluga (npr.
besplatna zdravstvena zatita)
139.
Opta socijalna pomo je namjenjena je svim lanovima drutva koji
sami, iz razliitih razloga, nisu u mogunosti zadovoljiti osnovne ivotne
potrebe , odnosno minimum egzistencije
140.
Osnovna penzija je penzija koju pojedinci dobijaju iz prvog stuba
obaveznog penzijskog sistema. To je najee poresko finansiranje penzija,
na koje imaju svi graani iznad odreene starosne dobi
141.
Penzije iz sistema su penzije (u pravilu javne) koje se neposredno
isplauju iz doprinosa zaposlenih, umjesto npr. iz kapitalizovanih penzijskih
fondova.
142.
Porodina penzija je penzija koju primaju lanovi ue porodice
umrlog osiguranika
143.
Poroajna naknada je naknada koja se redovno isplauje majkama za
vrijeme porodiljskog odsustva
144.
Ranjive grupe su grupe sa najizraenijom potrebom za socijalnom
zatitom i socijalnom pomoi
145.
Socijalna drava je drava koja preuzima odgovornost za osnovnu
materijalnu dobrobit i sigurnost svojih graana tako to ih titi od
odreenih rizika: siromatvo, invalidnost, nesrea na radu, nezaposlenost,
bolest
146.
Po Pusiu, socijalna drava je poslednja faza u razvoju drave
147.
Socijalni dijalog najee, podrazumijeva razliite vrste
komunikacija, esto suprotstavljenih grupa, radi pomoi pojedincima i
grupama ugroenih subjektivnim ili objektivnim okolnostima ivota
148.
Starosne penzije su penzije koje se, pored ostalih uslova, stiu
nakon odreene dobne granice koja je najee razliita za mukarce i
ene
149.
Vanbrana zajednica je zajednica mukarca i ene koja nije
formalizovana branom vezom. Iz ove veze mogu proizai razliite
imovinske i socijalne posljedice, posebno za djecu.
150.
Kvalitet ivota je lina percepcija sopstvenog naina ivota u
kontekstu kulture, sistema vrednosti, tenji, izgleda za budunost,
standarda i interesa;
151.
Kvalitet ivota je cjelokupno blagostanje, sastavljeno od objektivnih
parametara i subjektivnih procjena fizikog, materijalnog, drutvenog i
emocionalnog blagostanja, ukljuujui stepen linog razvoja i svrsishodnih
aktivnosti, sve ponderisano linom vanou;
12

152.
Kvalitet ivota je multidimenzionalni koncept koji obuhvata fiziko,
socijalno i mentalno zdravlje, kao i materijalni status i blagostanje
pojedinca.
153.
Socijalna kohezija podrazumjeva povezivanje i integraciju pojedinaca
i grupa unutar drutva kao cjeline.

13