2010

010040144 Yekta İPEK

020990088 Bertan KOYUNCU

[TASARIM SÜRECI]
MIM332 YAPIM YÖNETİM VE EKONOMİSİ DERSİ ::
PROF.DR. ATİLLA DİKBAŞ, DOÇ.DR. MURAT ÇIRACI, ARAŞ.GÖR. BAHRİYE İLHAN
 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

1) GELENEKSEL YAPIM SİSTEMLERİ

-TASARIM & PLANLAMA-
• Ön karar evresinde seçilen alternatifin mimar koordinasyonunda ayrı meslek
grupları tarafından gelistirilmesi, geleneksel anlayısın yanısıra, yeni
arayıslara da yer verilmesi,
• Tasarımda yarı mamul ürünlerin kullanılması,
• Tasıyıcı sistem genellikle betonarme,
• Tasarımın tamamen bitirilmesi,
• Yapım ve islem birimlerinin miktarları, yapım süresi ve yapım kalitesini
belirleyen proje, metraj, kesif ve sartnamelerden olusan bir ihale dosyasının
hazırlanması,

2) GELİŞMİŞ GELENEKSEL YAPIM SİSTEMLERİ

-TASARIM & PLANLAMA-
• Yapım süresini kısaltmak, hızı artırmak için kalıp sistemlerinin
rasyonalizasyonu söz konusu olduğundan, bunların tasarım ve gerçeklestirme
asamaları üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerinini arastırılması, süre ve
maliyete yansımalarının belirlenmesi
• Kullanılacak kalıp teknolojisinin; tasıyıcı sistem özellikleri, boyutsal özellikler
ve detay gelistirme açısından sınırlamalarının
dikkate alınması,
• Tasıyıcı sistem; betonarme iskelet veya monoblok (prefabrike
| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 2
 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

veya önyapım bilesenler)

• Kalıp malzemesi; ahsap, metal, plastik vb.
• Süre önemli olduğu için tasarım da hızlı gerçeklesmeli,
• İhale ve yapım asaması tasarımın bitmesini beklemeyebilir.
• Tasarım bitmeden yüklenicinin belirlenmesi,
• İhale asamasının tasarım asamasının önüne geçmesi,
• Tasarım devam ederken yapımın başlayabilmesi,
• Modüler çelik veya ahsap konstrüksiyonlu kalıp sistemi,

3) ENDÜSTRİLEŞMİŞ YAPIM SİSTEMLERİ

-TASARIM & PLANLAMA-
• Üretimle bütünlesmis arastırma ve deney organizasyonu,
• Standart birlesim noktası detayları,
• Bilesenler modüler ve boyutsal koordinasyon ilkesine uygun,
• Bu sınırlamaları dikkate alarak tasarım yapabileceği gibi, hazırlanan avan
projenin sistemi üreten kurulus uzmanlarınca gelistirilmesi söz konusu,
• Tasarım- Yapım bütünlesmesi söz konusu, tasarım devam ederken yapımın
baslayabilmesi , kullanılacak kalıp sistemi önceden belirlendiği için binayı
gerçeklestirecek firmanın da önceden belirlenmesi,

4) Mimari tasarım kavramına bakış;

Mimari tasarım, gereksinimleri karşılamak üzere saptanan işlevleri yerine
getirecek olan yapı bütününün, onun kurgusunda yer alan tüm öğelerin ve
çevresinin kavramsal, işlevsel, biçimsel, strüktürel ve eylemsel özelliklerinin ve
niteliklerinin yorumlanması, belirlenmesi ve belgelenmesidir.
| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 3
 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

Mimari tasarım problemleri kompleks problemlerdir. Tipik bir tasarım problemi

için olası çözüm, bir talepler grubunu ve bu talepler arasındaki mevcut
etkileşimleri sağlamak zorundadır. Bununla birlikte, bir tasarım probleminin
çözümü ile ilgili enformasyon miktarı çok fazladır ve genellikle birçok disiplinle
ilgilidir. Bu nedenle günümüzde genelde bina tasarımında kararlar ekip
çalışmasına dayanır ve konunun uzmanı kişilerin bilgi ve önerileri ciddi birer
ihtiyaçtır.

Mimari tasarım süreci üzerine

Mimari tasarım sureci; okuma, zihinde oluşturma ve anlatım olarak ele

alınabilir. Ancak bu ayrım, birbirini takip eden sıra düzensel bir ilişkinin
aşamaları olarak değil birbirinin icinde eriyen ve birbirini etkileyen durumları
ifade etmek icin kullanılmaktadır. Mimari tasarım süreci herşeyden önce
zihinsel bir süreçtir ve bu süreç karmaşık bir yapıdadır. Bu sürecin mimarlık
düşüncesinden beslendiği açıktır. Mimarlık düşüncesinin oluşturduğu alan ise
hem birbirine karşıtlık oluşturan hem de birbirinden beslenen iki paradigmanın
kontrolündedir; birincisi; mimarlık bilgisi; ikincisi; yaşantı, imgelem,sezgi ve
deneyimdir.

Mimari tasarım sürecinde yaşanan en temel sorun estetik ve kurgu arasındaki

çatışmadır. Kurgu tümüyle bilimsel kıstaslar, projenin hedefleri ve mekanla ilgili
sınırlamalar, finansal olanaklarla sınırlanırken, estetik tasarım kimi zaman
kurguyu belirleyen bu kıstasların sınırlarına takılır.

Mimari tasarım sürecinin tarihsel gelişimine kısa bir bakış...

17. yüzyıldan önceki dönemlerde, mimari tasarım yapanlar zanaatkar olarak,

mimarlık, mühendislik ve yapı imalatı denetimi görevlerini üstlerinde
toplamışlardır. Ancak; 18. ve 19. yüzyıllarda endüstrileşme ile, Fransa'da
Colbertin evrensel fabrika gibi eğitim kurummları ile mimarlık ve mühendislik
dalları ayrılmıştır. Günümüzde ise yapı tasarımı, inşaat, Makine, elektrik,
elektronik mühendislikleri, peyzaj mimarlığı, iç mimarlık, yapı üretimi
yüklenicisi, yapı denetimi gibi çeşitli bilgi alanlarının mimari tasarımcı ile birlikte
çalıştığı bir süreç haline gelmiştir.

Tasarım sürecinde yapılması gerekenler...

Proje yönetiminde tasarım süreci iki ana başlık altında ele alınır. Ön tasarım
süreci ve tasarım süreci.

| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 4

 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

Ön tasarım süreci:

Ön tasarım sürecinde proje yöneticisi projenin yerini görür ve yapım

maliyetlerini etkileyecek öğeleri titiz bir biçimde inceler. Ayrıca, yerel piyasa
araştırması yaparak bölgede mevcut işgücü, malzeme, ekipman ve tesislerin
kapasite ve maliyetlerini, iklim koşullarını ve diğer öğeleri değerlendirir. Benzer
tür projeler için bir inşaat maliyeti veri tabanı yaratabilir. Böylece proje
yöneticisi, yeni bir projenin de yer ve süresine göre, bu veri tabanına dayalı
projeksiyon ve eskalasyon yapabilir.Böylece malsahibinin kıstasları merkeze
konularak toplam bir proje keşfi hazırlanır. Ve bu veriler İnşaat Proje Yönetim
Planına yazılır. Bu aşamadaki keşif genel düzeyde olduğundan, tasarım riski
veriye bağlı olarak %15 –25 arası kabul edilmeli ve inşaatın toplam keşfine
eklenmelidir. Yönetici, mal sahibine projenin gerçek maliyetinin, tanımlanacak
sistemlerin büyüklük ve kalitesine bağlı olduğunu, o anda geçerli keşfin elde var
olan bilgilere dayandığını hatırlatmalıdır. Yapım ve proje keşifleri, projenin tüm
bileşenlerinden meydana gelen iş bölümlerinin yapısına uygun biçimde, proje
ekibinin kabul ettiği bir sistem ile yapım ve proje bütçelerine dönüştürülmelidir.
İnşaat proje yöneticisi bütçeleri kapsam, gerçeklik ve malsahibinin mali
sınırlarına uygunluk açısından inceler; bulgularını tasarımcı ve malsahibi ile
gözden geçirip gerekli düzeltme ve düzenlemeleri yapar. Bu konuda, proje ve
yapım bütçelerinin hazırlanması sırasında yapılan kabuller ve dışlanan
kalemlerin listelenmesi büyük önem taşımaktadır.

5) yapı üretim sistemleri - tasarım süreci

Projelendirme Safhası

Vaziyet Planı - 1/500 veya 1/200

Avan Proje - 1/200 veya 1/100
Kati Proje - 1/100 veya 1/50
Tatbikat Projesi - 1/50
Detay projesi - 1/20, 1/10, 1/5, ½ , 1/1

| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 5

 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

AVAN PROJE:

Öncü projedir. Fizibilite sonrası evredir. yapilacak isin toplam

buyuklugune bagli olarak olcagi degisir, ancak genellikle 1/200 olcekte
calisilir. konsept ve yaklasim anlatir, avan proje ustunde gorusulup
kesinlestirilen tasarim, uygulama projesi asamasina tasinir. ingilizcesi
consept project, consept design ya da avant project olarak ifade edilir.

KESİN PROJE:

Ön Proje, üzerinde yapılan değerlendirme çalışmaları sonuçlanıp,

uygulanmasına karar verildikten sonra önerilen değişiklikler de dikkate
alınarak ve daha çok ayrıntı içerecek şekilde çizilmektedir. Proje
çiziminde bu aşamaya kesin proje denilmektedir. Yapının uygulama
projesinin hazırlanmasının zaman alacağı, uygulama projesi hazırlanması
sürerken inşaatın başlatılıp bazı imalatların yapılmasının mümkün olduğu
durumlarda kesin projedeki bilgilerden yararlanılmaktadır. Ayrıca, kesin
proje aşamasında çalışmalar, mimar ile mühendislerin işbirliği ile
yürütülmektedir. Böylece mimari projede öngörülen ve farklı mühendislik
alanların ilgilendiren imalat ve donanımların uygulanabilirliği gözden
geçirilerek, varsa değişiklik önerilerinin uygulama projesine yansıtılması
sağlanmaktadır. Dolayısıyla, kesin proje, ön projede ortaya konan
çözümlerin daha da somutlaştırılmasına, gözden kaçan bazı
yetersizliklerin giderilmesine olanak sağlamaktadır.

Kesin proje, durum planı, kat planları, görünüşler ve kesit paftalarından

oluşmaktadır. Genellikle 1/100 ölçeğinde çizilmektedir. Ancak, halen
uygulamada özelliği olan yapıların projeleri dışında, kesin proje
uygulamasına sık rastlanılmamaktadır.

UYGULAMA PR.:

Uygulama projesi, proje çalışmasının son aşamasıdır. Dolayısıyla

uygulama projesinde, inşa edilecek yapı ile ilgili her türlü ayrıntının,
uygulama projesine işlenmesi gerekmektedir. Yazılan her rakam ve çizilen
her çizgi kesinlik ifade eder. Bu aşamada, yapı ile ilgili beklentilerin eksik
ya da yanlış anlamaya olanak vermeyecek şekilde projeye yansıtılmış
| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 6
 [TASARIM SÜRECI] April 1, 2010

olması, imalatın denetlenmesine olanak sağlamakta ve işin tarafları

arasında çıkabilecek anlaşmazlıkları en aza indirmektedir. Uygulama
projesi, resmi işlemlerde ruhsat projesi olarak işlem görür. Bu projelerin
ölçeği 1:50 olur. Bazen büyük projelerin uygulama projesi 1:100 de
olabilir.

Bu kapsamda yapılması gerekenlerin ana başlıkları şunlardır.

 Keşifler
 Maliyet Kontrol Aşamaları
 Eskiz Tasarımda Keşif
 Ön Tasarım Keşfi
 Uygulama ve Son Tasarım Keşifleri
 Değer Analizi (Fizibilite) Çalışmaları
 Maliyet İzleme ve Raporlama
 Proje Prosedürleri
 Dokümanların Dağıtımı
 Sözleşmeler
 Genel ve Özel Şartlar
 Proje Finansmanı
 Süre Kontrol
 Sürekli Danışmanlık Çalışmaları

| 010040144 YEKTA İPEK // 020990088 BERTAN KOYUNCU 7