Professional Documents
Culture Documents
October 2010
October 2010
FOSS User
M A G A Z I N
First Magazine For Free and Open Source Software, In Sri Lanka
E
www.fossuser.lk
ISSN 2010-7650
October, 2010 Release 1
Contribute Us
info@fossuser.lk
Feel free to write about anything related with Free and Open Source
Software in English or in Sinhalese
Very first event to celebrate SFD 2010 in Sri Page 9 Contributed to October
Lanka Release – Page 26-27
න ස් සමග ෙන දය Page 14
FOSS Uesr Magazine Society, Edited and Published Free of Charge by the FOSS User
East Park, Magazine Society, Sri Lanka.
Victoreen, Koswadiya,
Mahawewa 61220, FOSS User Magazine Society Sri Lanka, reserves the
Sri Lanka. rights of all the published content. It is free to extract
the content as long as the detail of the contributor is
[T] (+94) 71 787 7294 mentioned along with the content. Please contact FOSS
[F] (+1) 206 337 5363 User Magazine inquiries if you are not clarify about the
[E] info@fossuser.lk commitment.
[W] http://fossuser.lk
The Editorial board of the magazine consists of
individuals who are working towards the betterment of
Metro Outlet the FOSS future. Please contribute the magazine to
make the effort easy.
107/E, Negombo Rd,
Katunayake 11440,
Sri Lanka.
It is simply a group of females who are In achieving its objectives, Ubuntu women
willing to contribute to the Linux world by have a mentoring program, a mailing list and a
helping to improve Ubuntu. They encourage separate IRC channel (#ubuntu-women and
women to use Ubuntu and contribute to its #ubuntu-women-project at irc.freenode.net
Reference : http://ubuntu-women.org/
By Kalpa Pathum
By Kalpa Pathum
info@fossuser.lk
ඒ මාස 11 ප ව නැවත 1990 ආර භ කල අධ න 2005 – the best manager (Business Week Magazine )
කට ගටම කරෙගන ෙ ය.ඔ ෙ Msc උපා ය සඳහා කල
2005 – Vollum Award (Reed Collage)
බ දනෙ නම සදහ ෙ Linux : A Portable Operating
System ෙලස . 2006 – Named as Revolutionary Hero (Time/Europe Mag)
ම ඔ ස ෙ ෙක මෙඩ අ 20 2010 – Names as one of the “The 100 Most Influential
ප ගණකය .ප ව ෙලයා ව ගෙ ප ගනකය ලට Inventors Of All Time ”
ග ඔ එ ම ෙ ඛණය කෙ ඇෙස ප ගනක භාෂාව
ෙය දාෙගන .ඒ වෙ ම ප ව ලට ග අ එ ප ගනකය අ ලබන කලාපෙය න ස් ඉ හාසෙය තව මං
උපෙය ඉ කරෙගන ප ගනක ඩාවල රත ම කල ඔ එම ස ය ෙවත එල බල .
ප ගණක ය ය උපෙය කරෙගන ස් වලද ප ෂණ
කට කෙ ය.
අ ශය ෙ ගව ප ඝනක නද මෘ කාංග
ෙෂ ය ඊට සමගා ෙලස ව ධනය ෙන ම
ෙඩ ස් ෙමෙහ ප ධ භා තා කර න හට
ෙග ආධාරෙය පද ප ඝනක වැඩ සටහ යා මක
මට තවම හැ යාව ෙන මැත. ග ආයතනය
ෙඩ ස් උෙදසා ස පාදකය (Compiler) පදවා ෙන ම
ට ෙහ ෙ . පහත සදහ ෙමෙහ ප ධ උෙදසා ස පාදක
ලබා ගත හැක FreeBSD, Linux, Native Client, and OS X.
පව න උසස් ත වෙ මෙ ඛන භාෂා (High Level
Programming Languages) ද වා ප ඝනක භාෂා කාශනය ෙ වන ට ස්ෙ ඡාෙව ඉ ප න ස ෙ
ඇ අතර ෙමම ය ණ අවධානය ෙය කර ෙ ස බ ධෙය කට කරන බව ග සං ධානය දැ
ෙමව උසස් ත වෙ ප ඝනක භාෂා ගණයට අය වන ග ඇ අතර ෙමම කට ත බඳ වැ ස්තර ඔබට පහත ෙව
ආයතනය ප ය වසෙ ෙන වැ බ මාසෙ හ වා ෙව ලබා ගත හැක.
ෙදන ලද ෙග (GO) ප ගනක මෙ ඛන භාෂාව බදව FOSS
සඟරාෙ පාඨක ඔබ දැ ව ම . http://code.google.com/p/go/wiki/WindowsPort
ෙත ර ෙල ක ව ා ත ෙව (www) ඇ .
තව partition එක වද එක ම ෙව
ලැෙබ ෙ ෙමය ලටමය. network එෙ තව
ප ගනකයක hard disk එක උන ෙ ක ඇ ලට mount
කර න ව . දැනටම ෙ සටහන ග වැ සා Linux
file hierarchy එක ගැන ෙවනම ය කතා කර .
Swap Partition
Root Partition
Swap Partition
ෙම ඔබට එ අන ඇග ම කල . ෙම
ම ප ධ ය Load නාට ප ව Terminal එක ව ණ ග වා ඇ ෙක ටස් හැ ෙක ට ෙමම ෙග ෙ
open කරග න. ෙ සදහා Desktop එක මත Right Click ෙවන ෙක ටස් ෙවනස් මට උ සාහ ග න එපා.
කර ස්වන ෙම ෙව Terminal ෙත රාගැ ම කල හැ . එෙස ෙවනස් වෙහ ඔෙ ප ගණකය නැවත
අන ව එ su ෙලස ෙය දා Enter කර න.(su ය super පණගැ මට ෙන හැ මට ව . ෙමම සටහනට
user ය නට ෙක ෙය ම ). අන ව ප ධ ය ඉ ලන බය ෙව න එපා. උ සාහ කරල බල න. ෙබ ෙහ ම
රහස් පදය ඇ ල කර න. සරල ෙදය කර න ෙය ෙ . වර න යන ඉඩ
ෙග ඩ ම අ .
ෙ ෙවනස් මට උ සාහ කර ෙ ෙමෙහ
ප ධ ෙ යාකා වයට සෘ වම බලපාන ෙග ව . ම "i" key එක press ෙක ට ෙග ව edit
LINUX වල ඇ ආර ෂක යවර ෙලස ෙමවැ ෙග කලහැ ත වයට ප කරග න. ඉ ප පහත ර
ඕනෑම ෙකෙන ට ෙවනස් මට ඉඩ ලබා ෙද ෙ නෑ. ව ණෙය දැ ෙවන තැ ෙවනස් කර න.
ෙ සදහා ඔබ Super User (Administrator) ෙලස ප ධ යට
log ය . ඒ සදහා තම අ Terminal එෙ ම su
යන ධානය ලබා ෙ .
වා ජ යමය වන මෘ කාංග වල ය ෙද ශ ස ත ත වය
By Dhamith Lahiru ෙහ දැනට භා තා කරන ෙමෙහ ප ධ යට ෙන ගැල
ස්වාභාවය ඇ ෙන ෙහ දෘඩාංග වලට සහය ෙන දැ ව
දහස් මෘ කාංග ය ෙම නවාද? වෙහ , එය රාකරනය කරගැ මට අදාල සමාගෙ එම
ෙද ශය බඳව ඇ අවධානය ෙබ ෙහ ට අ ත වයක
පව . එෙස වෙහ එ අ ෙව ම වන
දහස් මෘ කංග ය , ෙන ලෙ ෙබදාහැෙරන
බලා මට ෙ .
වා ජ යමය මෘ කාංගයක සැහැ සංස්කරණය (light
version of a premium software) ෙහ අ හදාබැ දහස් මෘ කාංග භා තෙ ය ගැට ස ත
සංස්කරණය ද (Trial version)? නැ න ඔබ ධ ම ම ත වය ඇ වෙහ ඊට අ ත ජාලෙය ෙබ ෙහ
බෙල දහස් කරග වා ජ යමය මෘ කාංගද? ෙබ ෙහ ෙදනා ලබා ගැ මට ෙ . එම මෘ කාංගය ෙබදාහ න සමාගෙ ෙව
තා ෙ ඔය ආකාරයට . ඔ ට ෙහ ඇයට එම මෘ කාංගය ෙ ෙහ ඊට ආදාලව ඇ ෙෆ ර ආ ෙය ෙබ ෙහ ගැට
ෙන ලෙ ලැ ෙ න ඔ ට/ඇයට එය දහස් මෘ කාංගය . වලට ෙස යා ගත හැක. එය දහස් මෘ කාංග
ඇ තටම එය එෙසමද? භා තෙ තව වා ය .
ෙමතැන වරද ෙබ ෙ ‘free’ ය ෙන ෙමතැන ඔබ...?
යෙවන යම අ ථය ෙ ෙන ගැ ම . කාට කටට
'ෙන ලෙ ' ය න ෙක ම ෙමතැන ෙය දා ග . ‘Free’
ය ෙන එකම අ ථය එය ෙන ෙ . ස්වා න, දහස්, ය 100 , 200 ෙහ 500 ෙහ ඔබ ල
ෙන ලෙ , යම න ආ වශෙය ද අ ථ පව . ග නා මෘ කාංග ටප ත ා ල යැ ත න එපා. ඒ
ෙමතැන ෙය දාගැෙන ෙ " දහස්" ය න . දහස් මෘ කාංග ය ල ෙහ ර ටප ෙ . ෙබ ෙහ වා ජ ය මෘ කාංග එවැ
හ ව ෙ ‘FOSS’ (Free and Open Source Software) ෙහව පහ ල පැ ෙණ ෙ නැත. ඒවා ල ගැ ෙම ඔබ
‘ දහස් සහ වෘත ෙ ත මෘ කාංග’ ය ෙව . “මෘ කාංගය, දැ ව ව ෙහ ෙන දැ ව වම මෘ කාංග ෙස රකමට සහය
ෙන ලෙ ලබාගැ මට, ටප මට, ෙන ලෙ ෙ ෙද ෙන ෙ (අ ත ජාලෙය බාග නා ෙහ ර ටප
ෙබදාහැ මට, ල-ෙ තය (source-codes) ලබා ගැ මට, අවැ වලට ෙමය අදාල ).
ෙලස ෙවනස් ම, ආ ෙ ට එම මෘ කාංගය දහස් ෙ ”.
වා ජ ය මෘ කාංග හා දහස් මෘ කාංග අතර ධානතම ෙවනස ඔබ ප ගණකය ඔබෙ ග ක කට වලට
ඇ ෙ ෙමතැන . පමණ භා කර ෙන න , මඳකට තා බල න ඔබ
දැනටම වා ජ ය මෘ කාංගවල ෙහ ර ටප ය භා ත
දහස් මෘ කාංග භා තෙ වැදග කම. කර ෙ ද යා. Windows ෙමෙහ ප ධ ෙ ට Nero,
Adobe products, Microsoft Office packages, Multimedia
Converters ද වා ය න ඔබ බා ත කර ෙ ද? එවැ
ඔබ දහස් මෘ කාංගය භා ත කරනවාන , එය ඔබ මෘ කාංග වලට ක ප ෙලස දහස් මෘ කාංග පය ම
අතට ලැෙබ ෙ ද වැ කර න ෙ (Developers) ෙස යා ගත හැක. ඔබට ෙබ ෙ එවැ ක ප බඳ
අ අත ෙග . ම ද දැ ම හා පළ ද ඇ ඕනැම ෙස යා බලා, ඔබට ගැලෙපන මෘ කාංගය ස්තාපනය
ෙකෙන ට මෘ කාංගය ෙවනස් කල හැ බැ . උදාහරනයකට කරගැ ම . න ඔබ ඔබෙ යාවට ඉහත සඳහ කළ
ඔබ 'හ තාන Linux' , 'LankaNet' ෙහ ‘Format Factory’ ංහල වා ජ ය මෘ කාංග භා තා කර ෙන න , ෙහ ර ටපත
ෙබදාහැ ම වැ ධාන ෙබදාහැ ම ෙවනස් කර ෙබදාහැෙරන ව ඉ මට ඔබට ෙන හැ ව ඇත. ම ද ෙකෙස ව
මෘ කාංග දැක ෙහ බා ත කර ඇ න ඔබ දැක ඇ රධාන දහස් මෘ කාංග වලට ෙබ ෙහ වා ජ ය මෘ කාංගවල තැන
ෙබදා හැ ෙ ඒ ෙවනස් කළ ෙබදාහැ ෙ ෙවනස. ෙමවැ ගත ෙන හැ සා. ෙකෙස ෙවත ‘Open Office’ පැෙ ජය
පහ ක සා අදාල මෘ කාංගය ධ ම, ධ භාශාව ට වැ දහස් මෘ කාංග, ඊට අදාල දහස් මෘ කාංග වල
ෙප ය (translations) හැ සා ඉ ම එ කා යය ත වයටම පැ ණ ෙ . න සාමන ය ප ගණක
ප පා යට අ ගත ම, ක ෙව ම/ෙබදාහැ ම භා ත මට ප ලකය තම සාමාන ය වැඩ කට සඳහා ෙබ ෙහ
ය බාධාව ඇ න එය අවම මට හැ ම හා ධානතම ළා ක මෘ කාංග (ෙහ එ ෙහ ර ටප ) භා ත මට
වශෙය එම මෘ කාංගෙ ය ෙද ශ ස ත ත වය ෙ න ෙය ෙන , ඊට ක ප ෙලස පව න දහස් මෘ කාංග
එය ඉ ම යථා ත වයට ප කර ගැ මට හැ ම ආ ද භා තයට ෙය ෙව ෙ න එය දහස් අනාගතය ෙදසට
වා , එම මෘ කාංගය භා තා කර නාට , මාපකය ට , ෙයෙදන ෙහ ඳ යවර ව ඇත. ය වා ජ ය
ෙබදාහ න ට අය ෙ . ෙවන වා ජ යමය මෘ කාංග මෘ කාංගයකට ක පය ඔබ ෙස ය ෙ න ඔබ කළ ව
ෙම ෙන ව, ෙමම ෙහ ව සා දහස් මෘ කාංග වලට තරම ෙබ ෙ අ ත ජාලය ම පම . ඉ ඔබ දහස්
අ අංෙග පාංග, ෙද ශ වැර , යාව කා න ෙක මෘ කාංග භා ත කර ෙන ද...?
ෙ .
ඊළඟ අ යෙ අ බලාෙප ෙර ෙවනවා multi ෙ ව ාපෘ ෙය දායක (contributors) ගැන කතා කෙල ?
casting ෙව වට distributed hash tables යන එක භා තා
කර න, ෙම කද multi casting එෙ ෙයනව ය ය පට ග යා මා තව ෙද ෙන ,
limitations. එක තම ඔයාෙග infrastructure එක multi ව සහ ශ්ශංඛ. අ ට ICTA එෙ e-society grant යටෙත
casting වලට support කර න ඕන. ඒ ය ෙන switch එක තම funding හ ෙ . ඒ fund එෙක තම අ පට
හ අදාළ ෙවන device එක ෙහ ඳට multi casting perform ග ෙත. එෙත ෙදෙන ල ය 2009 අ ද
කර න න , support කර න ඕන. ඒක යදම යන ෙදය ෙවනක . ඊට පස්ෙස 2009 පස්ෙස 2010 මම සහ ව
ෙනෙ සාමාන ෙය switch එකක ග ෙත ඒක ෙයනව. වැඩ කරා තව මාස 6 . ඊට පස්ෙස තව අ ට එක ණා
adhoc networking වල mesh networking ඒ හැම එකකම interns ෙද ෙන UCSC එෙ . එෙහම ග තම ඔ ෙක ම
wireless technologies වල support කරනව. හැබැ එක developers දැනට committers යට ඉ නව පස් ෙදෙන .
අවා ය එක තම ඔයාෙග network එෙ nodes ගාන වැ ෙ ෙ න ගටම අ paid developers ල ෙය ෙම කද
ෙව look-up protocol එෙක එන overhead එක සා funding බා ඉ ං අ ඒක සා pay කරල යාග ත
network එක congest ෙව න ව . ඒ ය ෙන ෙග ඩ අය developers ල ෙය. දැ ස පයකට ඉස්ෙස ලා releases
එක සැෙ multi cast කරනෙක ට congest ෙව න ව . දැනට ෙදක කරා version 1.1.1.0 සහ 1.1.1.1. ඊට පස්ෙස KDE
අ ය ෙන nodes 50ක තර LAN එකකට ඒ ය ෙන multi වලට interface එක ෙවනම හදල interface එක තර
casting domain එෙ maximum size එක 50 . අ ඇ තටම release කරා. දැනට Ubuntu 9.10, 10.04 වලට releases
50කට install කරල test කරල නෑ. Simulations ව test කරල ෙයනව. අ ට ක හ ඉ නවන ෙහ ඳ rpm build
ෙය ෙන, ෙ සඳහා Network Simulator (NS) යන open කර න ව ෙකෙන එතෙක ට windows වලට ෙහ ඳට C
source product එක තම භා තා කර ෙන. ඒෙක සාමාන ෙය code කර න ව අය. එෙහම ක ය ඉ නවන දැ ෙ
න well know protocols implement කරල ෙය ෙන. ෙ ෙක ෙහට අ දා කරග න ෙයන වැඩ ක අ ට ඉවරකර න
protocol එක නැ සා ෙ ෙක protocol එෙ behavior එක ව . ඉස්සරහට අ බලාෙප ෙර ෙවනවා තව ක ය
එ යල.
Editorial Board
Ramindu Deshapriya
A student at the Faculty of Information Technology, University of Moratuwa.
Enjoys working on Joomla development, swimming and reading.
Email: rdeshapriya@fossuser.lk
Blog: http://lmakuthan.blogspot.com http://consumedbyandura.blogspot.com
Maxtina Fernando
Undergraduate of the Faculty of Science, University of Kaleniya Following
Computer Science as a major. Contributing FOSS projects as a Technical Writer,
Fworking toward to promot FOSS around Sri Lanka.
Email: maxtinafernando@fossuser.lk
Kasun Indika
Student at Lalith Athulathmudali Vocational Training Center, Ratmalana. Work for
a private company as a System administrator. Interested in Linux base
networking and a FOSS Lover.
E-mail : kasunindika@fossuser.lk
blog : http://www.kasunonline.info
Sasith Nuwantha
2012 A/L student at Sivali Central College, Ratnapura. Engage in Open Source web
developing and love to promote FOSS in Sri Lanka.
Email: sasith@fossuser.lk
Blog : http://blog.sithiwili.co.cc
Hasitha Jayasooriya
A Student of Ananda College and FOSS lover. Interested in Networking and Coding
EMail: hasitha.ac@gmail.com
Blog: http://hasithablog.co.cc
Indeewari Fernando
Graduated from the Faculty of Arts of the University of Kelaniya and promoting
FOSS.
Email : indeewarifernando@gmail.com
Buddhika Wimalasena
I am reading for a computer science degree in Uva Wellassa University and
currently in 3rd year.
Email : mailto:rcboy2005@gmail.com
Blog : http://pandaslif.blogspot.com/
Udaya Shamendra
Final Year Undergraduate (BCSc) at UCSC. Interesting in web services, Image
processing & Multimedia technologies. A Manager of Adobe- Sri Lanka User Group
(A-SLUG) & Mozilla Firefox Campus Rep program and GTUG (Google Technology
User Group). Senior member of Genius Rocket Community & FOSS enthusiast.
EMail: ududsha@gmail.com
Blog: http://techtubewikia.blogspot.com http://udsha.blogspot.com
Deepika Priyadharshani
An undergraduate of Faculty of Arts, University of Peradeniya, focuses on
Management in the university and blogs on almost all the subjects in both English
and Sinhala under the name "deeps".
Blog : http://myworldmywaysmyideas.blogspot.com
Twitter: @deepsishere
Dhamith Lahiru
A/L (2012) Student of Nalanda College Colombo, Who like to be a Programmer
future. Currently interested in studying about FOSS related subjects.
E-mail : hewamullage123@gmail.com
Blog : sin.dhamith.cz.cc