ΠΩ΢ Ζ ΑΝΑΚΤΚΛΩ΢Ζ ΓΗΝΔΗ ΝΔΑ ΕΩΖ

΢ΣΑ ΢ΥΟΛΗΚΑ ΒΗΒΛΗΑ ΚΑΗ ΠΟΛΛΑΠΛΖ ΤΠΔΡΑΞΗΑ

΢ΣΖ ΓΖΜΟ΢ΗΑ ΓΩΡΔΑΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤ΢Ζ
Βιώζιμε ποιοηική σπήζε - Παπάηαζε δωήρ και μακποδωία
ηων βιβλίων με ηεν πολλαπλή και πολςεηή επανασπεζιμοποίεζε –
Ποληοποίεζε και παπαγωγή νέος σαπηοποληού

Σί είλαη ε Αλαθχθισζε θαη πψο εθαξκφδεηαη ζηα ζχγρξνλα Δθπαηδεπηηθά

΢πζηήκαηα; Ζ αλαθχθισζε ησλ ζρνιηθψλ βηβιίσλ κπνξεί θαη πξέπεη λα γίλεηαη κε
ην θηιφ, φπσο ησλ εθεκεξίδσλ ή άιισλ εηδψλ ραξηηνχ; «΢εβφκαζηε ην πεξηβάιινλ,
κεηψλνπκε ηα ζθνππίδηα» πξαγκαηηθά, φπσο δηαβεβαηψλεη ε ππνπξγηθή εγθχθιηνο κε
ηνλ ραξαθηεξηζηηθφ ηίηιν «Το Φαρηί ηοσ Μέιιοληός κας– Αλαθύθιωζε βηβιίωλ θαη
ταρηηού ζηα Στοιεία» (MyFutureMyPaper); Δίλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη ηα
ζρνιηθά βηβιία, φπσο ηα πιαζηηθά θαη νη ραξηνπεηζέηεο, κφλν γηα κηα ρξήζε;
Αξρηθά αλαθχθισζε ζήκαηλε κφλν ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε κηαο πξψηεο χιεο,
ε νπνία πξνέξρεηαη απφ άρξεζηα πιηθά. Όκσο, ην πεξηερφκελν ηεο έλλνηαο, φπσο θαη
ησλ άιισλ ελλνηψλ, κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ δηαθνξνπνηείηαη ή εκπινπηίδεηαη κε
λέεο ζεκαζίεο θπξίσο κε ηε ζπκβνιή ηεο εθπαίδεπζεο. Αλαθχθισζε ζήκεξα
ζεκαίλεη ηελ κεγαιχηεξε δηάξθεηα δσήο, καθξνδσία, δηαηεξεζηκφηεηα θαη
βησζηκφηεηα ηεο αμίαο θαη πξαθηηθήο ρξεζηκφηεηαο ησλ βηνκεραληθψλ πξντφλησλ
κε ζηφρνπο ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ξχπαλζεο κε ιηγφηεξα ζθνππίδηα, ηελ
εμνηθνλφκεζε πξψησλ πιψλ θαη ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. ΢πγθεθξηκέλα, ζηε
ζχγρξνλε επνρή ζηφρνο ηεο νηθνλνκηθήο θαη πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο είλαη λα
αλαθπθιψλνληαη, δειαδή λα επαλαρξεζηκνπνηνχληαη, γηα πνιιαπιή πνηνηηθή ρξήζε
φρη κφλν άρξεζηα αιιά θπξίσο ρξήζηκα βηνκεραληθά πξντφληα: βηβιία, απηνθίλεηα,
κπαηαξίεο, ξνχρα, ππνδήκαηα θ.ά.
Δίλαη θαλεξφ φηη γηα λα κελ αρξεζηεχεηαη, λα παξακέλεη ρξήζηκν θαη λα
δηαηεξείηαη ζην κέιινλ ε αμία θάπνηνπ ηερλνινγηθνχ πξντφληνο, γηα παξάδεηγκα
βηβιίνπ ή απηνθηλήηνπ, πξέπεη λα δηαηεξείηαη ζε άξηζηε θαηάζηαζε κε πνηνηηθή θαη
φρη απαμησηηθή ρξήζε. Δηδηθά ην βηβιίν ζην ζρνιείν, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη
νξζνινγηθά θαη πνηνηηθά, φπσο ζηηο άιιεο ρψξεο, κε ηνλ ηξφπν ηεο νξγαλσκέλεο
παηδαγσγηθήο θαη πεξηβαιινληηθήο ζρνιηθήο Λνγηθήο, αιιά θαη κε ηνλ ηξφπν ηεο
θαξδηάο, δειαδή κε αγάπε, ζηνξγή, θξνληίδα θαη θηιηθή πξνζηαζία, γηα λα
παξακέλεη θαζαξφ θαη ρξήζηκν, πξνθχπηνπλ πνιιαπιά νθέιε, νηθνλνκηθά,
παηδαγσγηθά, πεξηβαιινληηθά: κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ
ζπζηήκαηνο θαη ζηαζεξέο πξννπηηθέο βειηίσζεο ησλ παξερνκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ
ππεξεζηψλ(θαιχηεξα βηβιία, ιεηηνπξγία ΢ρνιηθήο Βηβιηνζήθεο θ.ά.), ρσξίο
επηπξφζζεηε θνξνινγία.
Σν Τπνπξγείν Παηδείαο, Έξεπλαο θαη Θξεζθεπκάησλ (ΤΠ.Π.Δ.Θ.) ζε ζπλεξγαζία
κε ην ΗΣΤΔ «Γηφθαληνο», αληί λα αλαηξέμνπλ ζηε δηεζλή πξαθηηθή θαη ζηηο
ειιεληθέο εκπεηξίεο απφ ηελ πεηξακαηηθή πξαθηηθή ηεο δηαηήξεζεο ησλ βηβιίσλ ζε
άξηζηε θαηάζηαζε γηα πνηνηηθή αλαθχθισζε, εθαξκφδνπλ Πξφγξακκα αλαθχθισζεο
βηβιίσλ θαη ραξηηνχ ζηα ζρνιεία ηεο ρψξαο κε ηίηιν «Το ταρηί ηοσ κέιιοληος κας»
(Αρ. Πρωη.41368/10-03-2017). Όκσο ε εθαξκνζκέλε πξαθηηθή αλαθχθισζε ζηα
Δθπαηδεπηηθά ΢πζηήκαηα φρη κφλν αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ, αιιά θαη γεηηνληθψλ, φπσο
ε Αιβαλία, Βνπιγαξία, ζηεξίδεηαη ζηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη φρη ηελ κεηαηξνπή
ησλ βηβιίσλ ζε ζθνππίδηα κε ζηφρν ηελ πψιεζή ηνπο κε ην θηιφ γηα πνιηνπνίεζε,
φπσο πξνβιέπεη ε ζρεηηθή ππνπξγηθή εγθχθιηνο!
Σξεηο ραξαθηεξηζηηθέο επηζεκάλζεηο γηα ηε δηαδηθαζία απηή, ε νπνία ζπκίδεη ηηο
αγξνηηθέο επηδνηήζεηο, «όια ηα θηιά, όια ηα ιεθηά»:
Ππώηον: Σν θπβεξλεηηθφ φξακα γηα ην κέιινλ ηεο παηδείαο επί ΢ΤΡΗΕΑ θαη ηεο
πνιηηηθήο αληίιεςεο γηα ην ζρνιηθφ βηβιίν, φπσο απνηππψλεηαη ζηελ ππνπξγηθή
εγθχθιην ηνπ 2017, είλαη ην… ραξηί θαη φρη ην βηβιίν ηνπ κέιινληνο καο. Αληί λα
πξνζηαηεχεη ηα βηβιία θαη ζπλαθφινπζα λα ζέβεηαη ην πεξηβάιινλ, νπζηαζηηθά
παξαθηλεί ηνπο καζεηέο λα κεηαηξέπνπλ ηα βηβιία ζε ζθνππίδηα, γηα λα ηα πνπιήζνπλ
κε ην θηιφ ζε εμεπηειηζηηθή θαη κεδακηλή αμία πέληε(5) ιεπηψλ.
Γεύηεπον: Ζ εθαξκνγή ηεο εγθπθιίνπ πξνβιέπεη κηα απίζηεπηε γξαθεηνθξαηηθή
ζρνιαζηηθή, ρξνλνβφξν θαη θαηαζηξνθηθή δηαδηθαζία κε δπγνιφγην! Απφ ηε δξάζε
ζε… επηά(7) βήκαηα αμίδεη λα ζαπκάζεη θαλείο δηαβάδνληαο ην πέκπην θαη έθην
βήκα ηεο: «5.Τελ θαζορηζκέλε κέρα θαη ώρα ότεκα ηοσ Δήκοσ παραιακβάλεη ηοσς
γεκάηοσς ζάθοσς παροσζία ηες εζειοληηθής οκάδας ηοσ ζτοιείοσ θαη ζσληάζζεηαη ζε
δύο αληίγραθα πρωηόθοιιο παράδοζες παραιαβής, ηο οποίο έτεη εθησπώζεη ο
Υπεύζσλος ηες Αλαθύθιωζες από ηο ζτεηηθό ηζηόηοπο ηοσ ΙΤΥΕ. Έλα αληίγραθο θραηά
ο κεηαθορέας ηοσ Δήκοσ θαη έλα δηαηερείηαη ζηο αρτείο ηοσ ζτοιείοσ. 6. Όηαλ
οιοθιερωζεί ε ζσιιογή ταρηηού όιωλ ηωλ ζτοιείωλ ηοσ Δήκοσ, ορίδεηαη ζσγθεθρηκέλε
εκέρα παράδοζες ηωλ ζάθωλ από ηο ζεκείο ζσγθέληρωζες ηοσ Δήκοσ. Σηε δηαδηθαζία
παράδοζες θαη παραιαβής ηοσ δσγοιόγηοσ (κέηρεζε ζσλοιηθού βάροσς ηωλ ζάθωλ
όιωλ ηωλ ζτοιείωλ ηοσ Δήκοσ) κπορούλ λα παρεσρίζθοληαη εθπρόζωποη ηωλ
ζτοιείωλ».
Σπίηον: Όρη κφλν δελ εθπιεξψλνληαη νη αξρηθνί ζηφρνη γηα ζεβαζκφ ζην
πεξηβάιινλ θαη κείσζε ησλ ζθνππηδηψλ ζηα ΢ρνιεία θαη ηνπο Γήκνπο, αιιά κε βάζε
ηα απνηειέζκαηα ζπκβαίλεη ην αληίζεην. Σν δπγνιφγην, «εηδηθφ δειηίν θαηαγξαθήο
ηνπ βάξνπο ησλ δπγηζκέλσλ πξντφλησλ», ππνβαζκίδεη, επηειίδεη θαη απαμηψλεη
παληειψο θαη ην ζρνιηθφ βηβιίν θαη ην πεξηβάιινλ θαη ηελ παηδαγσγηθή.
Αληίζεηα, ε απιή θαη βηβιηνθηιηθή, νξγαλσκέλε θαη ζπζηεκαηηθή, πνηνηηθή
ρξήζε θαη πνηνηηθή επαλαρξεζηκνπνίεζε (αλαθχθισζε) ησλ ζρνιηθψλ βηβιίσλ
εκπεδψλεη ηελ αγάπε θαη ηνλ ζεβαζκφ σο εζηθέο πλεπκαηηθέο αμίεο θαη πξαθηηθέο γηα
ζπγθεθξηκέλα πνιηηηζηηθά αγαζά, φπσο ην βηβιίν θαη ε βηβιηνζήθε, αιιά θαη γηα
θνηλσληθέο ηδέεο, φπσο βηβιηνθηιία, θηινκάζεηα θαη θηιαλαγλσζία, νη νπνίεο
απνηέιεζαλ, δηαρξνληθά θαη παγθφζκηα, θηλεηήξηνπο κνρινχο γηα ηελ πλεπκαηηθή,
νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμή ηνπ αλζξψπνπ.
Ζ δηαδηθαζία ηεο πνηνηηθήο αλαθχθισζεο ζην 65ν Γπκλάζην Αζελψλ, αληίζηνηρε
ηεο δηεζλνχο πξαθηηθήο, πινπνηήζεθε σο εθπαηδεπηηθή θαηλνηνκία ζην πιαίζην ηνπ
Πξνγξάκκαηνο ΢ΔΠΠΔ (΢ρνιεία Δθαξκνγήο Πεηξακαηηθψλ Πξνγξακκάησλ ζηελ
Δθπαίδεπζε). Μείδσλ ζηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε δηάρπζε θαη πηνζέηεζε απφ
ηνπο καζεηέο/ηξηεο ζεηηθψλ ζηάζεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ ζηα δεηήκαηα
εμνηθνλφκεζεο πιηθψλ θαη ελέξγεηαο, ζην πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο γηα ηελ
Αεηθνξία». Ζ πινπνίεζε ηνπ εζεινληηθνχ Πεξηβαιινληηθνχ Πξνγξάκκαηνο
«Βηβιηνθηιία θαη Οηθνινγία» πεξηιάκβαλε 3 ζηάδηα:
1.Βηψζηκε πνηνηηθή ρξήζε ησλ ζρνιηθψλ βηβιίσλ κε φξνπο πεξηβαιινληηθήο
αεηθνξίαο θαη θπθιηθήο νηθνλνκίαο: «΢εβφκαζηε ην πεξηβάιινλ, κεηψλνπκε ηα
ζθνππίδηα», φρη κφλν ζεσξεηηθά, αιιά θπξίσο ζηελ πξάμε, learning by doing.
2.΢πκκεηνρηθή αμηνιφγεζε ηεο ρξεζηκφηεηαο ησλ βηβιίσλ θαη δηακφξθσζε
ζπλζεθψλ γηα ηελ ζεηηθή αίζζεζε θαη επράξηζηε ηθαλνπνίεζε δηδαζθφλησλ θαη
δηδαζθνκέλσλ κε ηελ δεκηνπξγηθή θαη εζεινληηθή ζπκκεηνρήο ηνπο ηφζν ζηελ
βειηίσζε ηνπ πεξηβάιινληνο φζν θαη ησλ πνηνηηθψλ ζπλζεθψλ ηεο ζρνιηθήο δσήο.
3.Απνζηνιή γηα πνιηνπνίεζε ησλ άρξεζησλ βηβιίσλ θαη κεηαηξνπή ηνπο ζε λέα
πξψηε χιε ραξηνπνιηνχ.
Με ηελ πνιιαπιή θαη πνιπεηή επαλαρξεζηκνπνίεζε επηηπγράλεηαη, εθηφο ησλ
άιισλ, αθελφο εξοικονόμεζε πολύηιμος σπόνος απφ ηελ παξάηαζε ηεο δσήο θαη
ηελ καθξνδσία ησλ βηβιίσλ θαη αθεηέξνπ εξοικονόμεζε κόζηοςρ χςνπο 40 εθαη.
επξψ εηεζίσο γηα ηελ θσηναλαηχπσζε ησλ παιαηψλ, ηα νπνία έρνπλ ζπγγξαθεί κε
γλψζεηο θαη κεζφδνπο πεξαζκέλσλ δεθαεηηψλ, θαη κεηά ηελ ελεξγνβφξν εηήζηα
δηαλνκή ηνπο γηα κία θαη κνλαδηθή ρξήζε. Ζ νξγαλσκέλε θαη ζπζηεκαηηθή πνηνηηθή
ρξήζε θαη αλαθχθισζε (επαλαρξεζηκνπνίεζε), ησλ ζρνιηθψλ βηβιίσλ ζέηεη νξηζηηθφ
ηέινο ζηελ αιφγηζηε ζπαηάιε ησλ εθπαηδεπηηθψλ δαπαλψλ.
Απαηηείηαη δηνηθεηηθή ζηξαηεγηθή γηα κεηαξξπζκηζηηθή πνηνηηθή αλαβάζκηζε
ηεο δσξεάλ εθπαίδεπζεο θαη παηδείαο, πξαγκαηηθή επαλάζηαζε! Απφ ηε ζεκεξηλή
λνζεξή λννηξνπία ηεο ζρνιηθήο αζιηφηεηαο (Γηαηί θαίηε απηά ηα βηβιία;), ε νπνία
πξέπεη λα μεξηδσζεί ζαλ εθπαηδεπηηθφ θαξθίλσκα disaster story, κπνξεί λα γίλεη ε
κεηάβαζε ζε success story πνηνηηθήο εθπαίδεπζεο με ποιοηικό εκζςγσπονιζμό ηερ
ζσολικήρ αλςζίδαρ: ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη καζεζηαθά εγρεηξίδηα,
αίζνπζεο ησλ καζεκάησλ κε επνπηηθά φξγαλα θαη βηβιηνζήθε κε αλαγλσζηήξην. Καη
ρσξίο πξφζζεηε θνξνινγία ησλ πνιηηψλ!
 Γηεζλψο, ε γισζζηθή δηδαζθαιία πξνυπνζέηεη ηελ πνηνηηθή ρξήζε πνιιψλ
δηδαθηηθψλ βηβιίσλ-εξγαιείσλ(ιεμηθψλ, video θ.ά.) κε ηνλ αλαγθαίν ηερλνινγηθφ
εμνπιηζκφ ηεο Αίζνπζαο ηνπ Μαζήκαηνο ζην πιαίζην ηεο θπθιηθήο νηθνλνκίαο.
Ζ επξσπατθή δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηεο ρξεζηηθήο πνηφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ
εγρεηξηδίσλ είλαη απιή θαη θηινπεξηβαιινληηθή: κε ηελ ζπκκεηνρηθή θαη δεκηνπξγηθή
ζπλεξγαζία δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ πξνζζέηεη ζην Δθπαηδεπηηθφ ΢χζηεκα
πνιιαπιή ππεξαμία: νηθνλνκηθή, παηδαγσγηθή, νηθνινγηθή, δεκνθξαηηθή.