Beetden uit

het verleden

Doden in beeld
tn hetfamilíearchief van de meeste genealogen zitten wel oude portretfoto's v1n voór de Eerste Wereld-
oorlog. Soms zijn er amateurfoto's bij, maar meestal zijn ze genomen door een professíonele fotograaf-
tn de tgde eeuw gaat het don aver het carte-de-visiteformaat {ca. 7860-7914) oï zijn grotere variant de
kabinetkaart (ca. 7g66-7974). Vonaf het begin van de 2oste eeuw komen postkaart- en andereformaten
op. tn deze rubriek anolyseer en dateer ik telkens één of meer oude foto's. Aaandeweg ontdekt u trps om
met uw eigen foto's aan de slag te qaan.

Peter Eyckerman

ËI{Él NE E
- L.

\""

)
/
-'t'

:-.-
.

--
. .., 1.'.

Past mortem van een kind, licht ingekleurde daguerreotypie ca l§dS-:8§:. f§r*i:: eoltee tíe Vaigt, fruiïsiant,
Daguerreobose.org nr. D 2411)

t http://www.daguerreobase.org/nlitype/bf55939e-55ef-9982-
6886-beoa6eBe722B

vlaamsestam.jgsa' nr.3'juti-augustus-september2olS 1 257

 We l<unnen het ons niet meer voorstetten, maar voor de
komst van de fotografie was het nagenoeg onmogetijk
om een tevensecht, perfect getijkend portret te bezit-
ten. ïenzij je veel getd l<on betalen aan een goede por-
tretschilder en lang witde poseren. Een foto was sne[
én perfect natuurgetrouw. En een stul< goedkoper dan
een portretschilder. Dat is natuurtijl< een van de rede-
nen dat de fotografie zo enthousiast onthaald werd en
ze sne[ na haar introductie in 1839 a[ werd ingezet bij
de herdenl<ing van overledenen.
Post- morte mfotografi e
Van bij het begin van de fotografie werden foto's van
overtedenen gemaal<t op hun doodsbed. Het lijl<t mis-
schien vreemd en morbide, maar het was in de 19de
eeuw vaal< de enige mogeLijl<heid om een visuete herin-
nering aan een dierbare te bezitten. Niet iedereen had
aI eens een foto van zichzelf laten nemen, en dat was
zel<er het geval voor l<inderen.
Het l<ind op de daguerreotypie, op Angelsal<sische wij-
ze ingel<aderd, is heel sereen in beetd gebracht en tijkt
wel te stapen. Het gezicht en de tippen zijn licht roze
ingel<teurd. Haar pose, tiggend op bed met gevouwen
handen en gesloten, [icht ingeva[[en ogen verraadt
dat ze overleden is. Ze tigt op een bed met donl<ergrijs
of zwart uitziende [al<ens, maar waarschijnlijk waren
ze rood, oranje of zelfs groen van l<teur. Dat is hoe de
19de-eeuwse fototech niel< die l<leu ren weergaf.
Het post-mortemportret (doodsbedportret) was vooraI in
de 19de eeuw poputail maar je vindt ze ool< in de 20ste
eeuw. N egentiende-eeuwse fotografen adverteerden dat
ze aan "photographie après décès" deden, waarvoor ze
aan huis kwamen. Leba uit Brussel adverteerde er in 1853
vooI op de achterzijde van een daguerreotypie'z. Legrand,
ool< uit Brussel, adverteerde er in 1903 nog voor3.
ïegenwoordig mal<en ouders van een doodgeboren of
snel gestorven baby foto's ats herinnering. Met de at-
omtegenwoordige smartphone verschijnen er zelfs se[-
fies met overledenen. Er zijn periodes waarin het min-
der populair of taboe was, maar zo vreemd is het niet
om, ats de mogetijl<heden er zijn, foto's van een over[e-
dene te mal<en.
Bij een l<tassieke post-mortemfoto, zoats de iltustraties
bij dit artil<el, zie je zonder twijfet dat de persoon dood
is. Hij of zij Ligt in bed met gesloten of soms hatfopen
ogen, handen over de buil< gevouwen, soms met btoe-
men of a[ in een l<ist. Na overlijden drogen de ogen uit,
worden troebeI en vatlen in.4 Dat l<an je vaal< ool< zien
op de foto.
2 Directory of Betgian Photographers: Leba, B. https://fomu.atomis.
be/in dex.php/l.eba-b
a Directory of Belgian Photographers: Legrand, Pierre. https:/i
Íomu.atomis.be/index.php/tegrand-pierre
4 Wot gebeurt er met de ogen na de dood?
http://debeLgischeoptiekgids.be/PAGESIP_optiekwetenschap/
ogen_en_sterven.htm
252 Vlaamse Stam . jg 54 . nr. ] . juti-augustus-september
Post mortem mythess
op internet circuteren heeI wat artil(e[s met vermeende
post-mortemfoto's. de ene aI vreemder dan de andere.
Foto's van mensen die, zelfs met wijdopen ogen, een
beetje vreemd op een stoel zitten of zetfs rechtstaan,
voor zich uit staren of tegen iemand aanleunen worden
a[ snel ats "post mortem" bestempeld. Dat er in de Ver-
enigde Staten hee[ vee[ getd voor betaatd wordt door
verzamelaars zaI er zel<er mee te mal<en hebben. ]e
moet heel kritisch zijn bij aanbiedingen en lijstjes van
zogenaamde post-mortemfoto's op internet.
Foto's die duidetijl< in een goed met daglicht verlichte
fotostudio genornen zijn, met de typische geschitder-
de achtergronden en specifiel< meubilair (zie de foto-
rubriel< in Vtaamse Stam nr. 2 van 2Ot7), zijn normaal
gezien geen post-mortemfoto's. Fotografen l<wamen
daarvoor logischerwijze aan huis, zoats ool< uit adver-
tenties bLijl<t.
Post-mortemfoto's l<onden in huis, in een wat minder
verlichte l<amer, gemaal<t worden omdat een heel lange
betichtingstijd natuurtijl< geen probleem was. Zo'n bin-
nenhuisscène kan dus, afhanl<etijl< van andere elemen-
ten, een aanwijzing zijn voor een echte post-mortemfo-
to. Bij het bidprentje van Barbe Vanderborght uit L865
is aan de schaduw van de neus bijvoorbeel.d duidetijl< te
zien aan wetl<e l<ant het slaapl<amerraam was.
I
rEtEt ?0!a !t nÉP0s 0t L llt
BARBE VANDERBORCET
f la .|&!far afdri&d.{.1 I &, rDi.
4!!.fr, l. t. Uiq.
:
i
.lt.ot ra.u dre h .t.irk d. Di.u .lL :
.ffBi q p.it. Jor. lL l.
b rieill* d u.o .ouro& d'f,onor ,
loralu.llc. tdurc dur lr vok rlc h jow-
P.ov. ct. ll.
, SouÍaoet-rou. dc oo,. tour ru noior qur
' 4,i.,.- o.,.. Ec í1. r. 0.
,fl.tl,
!
8n,r.ll., rhD r.tv. ak l!nr,.
Post-mortemfoto op een bidprentje van carte-de-visite-
formoat, door Géruzet. Barbe VANDERBOROHT
7783-7865. (olbuminedruk, collectíe vqn de auteur)
Een van de l<[assiel<e rnythes is dat een overtedene recht-
opstaand l<on gehouden worden met de poseerhulp of
hoofdsteun die fotografen gebruikten om hun klanten
te helpen stilstaan gedurende de tange betichtingstijd.
Vaal< is de gietijzeren voet van die steun nog te zien ach-
ter de r/oeten van de gefotografeerde. wat dan a[s be-
wijs moet getden dat die persoon eigentijk dood is. Dat
5 CLINï Edward, Myths of Victorian Post-M ortem Photography. 2A16.
https:/lwww.skepticin k.com/i ncred u [ous/2076 I O6 I 79 I myth-
victoria n-post-mo rtem-photogra phy/
2018
is onzin, het was een normaal gebruilí en je l<an met zo'n
poseerhulp, zetfs een stevige met een zware voet, onmo-
gelijl< zomaar een dood [ichaam staande houden.
Hee[ sorns zie je een overledene, meestal een l<ind, on-
deruitgezal<t in een stoel of zete[, of met hun hoofd op
de schoot van hun moeder. Maar er zijn ook veel foto's
van springlevende kinderen in die positie, die toevatlig
hun ogen stoten op het moment van de foto.
Links: Poseerh ulp (catalogus
McCollin, USA, 1876)
Boven: Zichtbare voet van
poseerhulp
Er is een uitzondering waarbij
doden wel rechtopstaand of zit-
tend gefotografeerd werden. Dat
gebeurde niet bij gewone studio-
fotografen die rouwportretten
Prtented, Oci
maal<ten. We[ in de forensische
I
fotografie om identificatie gemal<l<elijl<er te mal<en. Een
anoniem Lijl< werd dan rechtop gezet en geprepareerd
om er zo levend en herl<enbaar mogetijl< uit te zien, zo-
ats in het werl< van Minovici6. Dat zijn ze[dzame geva[[en
die duidetijl< herl<enbaar zijn omdat de [ichamen bijvoor-
beeld met riemen werden vastgebonden op een stoel
of een rechtop gel<antetde tafel. Die foto's zien er zel<er
niet uit ats een famitiefoto bij de pl.aatselijke fotograaf.
6angbare oogretouches bij levende personen.
6 MINOVICI Nicotas, Nouveaux Procédés de Photographie des
cadavres. ln Archives d'anthropologíe crimínelle, de criminologie et
de psychotogie normale et pathologique.Vol. 19, 79o4. pp 842-862.
https://archive.orglstream/AdetAC 1904*tpage I n833 I mode I zup /
Geretoucheerde ogen zijn een andere post mortem
mythe. De gesloten ogen van de overtedene zouden
worden ingetel<end op de foto om hem levend te doen
Lijl<en. ln feite waren retouches aan de ogen heetgebrui-
keLijl<:inl<teuren van de pupit, reflecties wegwerl<en, de
iris duidetijl<er aflijnen, ... maar nooit een voLLedig oog.
De blauwgevoelige fotografische emulsies van die tijd
gaven blauwe l<teurtinten heeI ticht weer. Bij mensen
met blauwe ogen l<on het oog dan te licht uitva[en, met
een mogelijk griezelig effect. Op het origineet was de
inl<[euring haast niet zichtbaar, maar door de ouder-
domsverblel<ing van de fotografische afdrul< wordt de
retouche weI overduidelijl< zichtbaar.
Er zijn heeI zetdzame uitzonderingen, waarbij inder-
daad volledige open ogen werden getel<end op geslo-
ten oogteden. Maar dan bLijkt wel heel duidel.ijk uit de
rest van de foto dat het om echte overtedenen gaat. De
forensische fotografie is een andere uitzondering waar-
bij soms ogen opgeschitderd of geplaatst werden.
Het rozig inl<leuren van de wangen is een andere vee[-
voorl<omende retouche die als "bewijs" wordt aange-
grepen om een foto ats post mortem te ctassificeren,
omdat zo de persoon er "tevender" uitziet. Het was in-
derdaad de bedoeling van zo'n inkleuring om er gezon-
der en levensechter uit te zien. En het werd ool< gedaan
op post-mortemfoto's, maar a[s bewijs voor post-mor-
temfotografie is het een grote stap te ver.
Er zullenwe[icht de vreemdste foto's gemaal<t zijn van
overledenen, maar die zijn heet zetdzaam en vergen
nauw!<eurig onderzoel<. ln het algemeen geldt dat je het
niet onnodig ingewil<l<etd, spectacutair of morbide moet
mal<en als een eenvoudiger optossing attes verl<[aart,7
Post-mortemfoto ca. 7887-789o, door Charles De Trez
& Cie. "Oncle Gustave" uit Brugge. Volgens analyse van
het album geboren in de joren 786o. (olbuminedruk,
collectie van de auteur)
7 Ockham's scheermes. Wil<ipedia: https://n[.wil<ipedia.orglwiki/
Oc kha m s-sch ee rm es
vlèamsë Sram . jg 54 . nr 3 . juti-èugustus-september 2018 I ZSZ
 rn.,,..1r.1.§i,. rr\.,,.-a(l
+t
l.rligr I'trlarlttnrr
. ,r\ , i
*1,rri,r (rnrtalrtitr
- txïtlil§L -

a
t,r
( lt.nl. r§{ otAt]RT
ril.§1: §ÍíOt§IÍrrn.

I
?, ->.rj?
'W?*-,?l
n M a ri s Co n sta nti a lt EY N D R t {.1{X
Bi d p r e ntj e v a
7797-186V. {steendruk F. Van Lao, callectie van de
auteur)

De (foto)lithografie bleef heel de 19de eeuw populair

d p rentjesportretten. Ee bela n grij l<ste prod uce nt
voo r bi
Dominicus Aysen f 717L Putte-Stabroek, familíecollectie was Florimond Van Loo (FVL] uit Cent, die vanaf 1853
Filip Raes. actief was. Zijn portretten vind je op bidprentjes uit
heet België.

Srdpr*ncjes íïet pfirtr eL ln de jaren '70 pr.rbticeerde Fitip Lemmens in Vlaamse

Ais we het hebben over herdenl<ing van overledenen,
dan l<unnen we niet naast het portretbidprentje l<ijken.
Buiten enltele koninl<[ijl<e, adetLijke en l<[eril<a[e tiit-
zonderingen dateren de vnoegste portretbidprentjes
van de jaren 1850. Ze werden gemaal<t met steendrul<
{l"ithografie, voor het eerst in BeLgië geïntroduceerd in
18188), naar een gravure of foto. Met de uitvinding van
de directe fototithografie {:.855), kon een steendrui<
rechtstreel<s van een fotografisch negatief gemaal<t
worden. Dat zorgde voor een doorbraal<, het was veel"
sneLter en gemal<l<etijl<er dan een l<lassiel<e handmatige
steendruk.
Stan-r een Repertaríum von XlXde-eeuwse bídprentjespor-
tretten in 74 de[en (in totaa[ 1961 beschreven prentjes].
l-'let bevat voornarnelijl< de prentjes irr de cottectie van
de Universiteitsbibtiotheel< van Gent, door Van Loo en
Hernelsoet. Het is een betangrijl<e bron voor geïdentifi-
ceerde portretten uit de negentiende eeuw. lnteressant
om onbel<enden op foto's mee te identificeren.
Zodra de fotografie op papier was ingeburgerd ivanaf
ca. 1860) verschenen aI snel de eerste bidprentjes met
een echte foto gel<leefd op l<arton. Meestal zijn het ge-
wone cartes-de-visite, met op de achterzijde de rouw-
gegevens in plaats van rectame van de fotograaf.

+I
ilil ..\,.,,i1
rrrr;rr '"iLi

THE0§oRUS YtRt',illtlÉ
IY'!.
,\ \ ! I illlllllnl.\ \.\1 l:lll, \ilill
l.Ë
,;.[ ..,, ,. .)d -,, ,,. ,,, ,; dd"C. '
fi\l i(r :[(.r. iirií .n .'i(rfr-.r
ri-,{,-.-.n:; .r. ri",,,*',r"
i,f, i;,..L" :1.,. ,i.;r:" t,.,i
:8lJr., "-. ln .'.. !.?f,ir d'i.
e.'trJ.il dctr'r+ \ri.ilb.! \l
|} ,r rr ir rrrrl rrLsl

Bi d p rentj e va n Bu rg em eester Th eod a ru s V E Í1 M El RE Bidprentje met foto van industrieel touwslager Pierre
78A7-786A. (steendruk toegescl'rreven aan F. Van Loa, Benoit VAN HAVER 7V93-7866. f{elemaal in de stijt
collectie van de auteur) v a n h et lith o E r ofi s ch p o rtretbi d p r e ntj e. ( a lb u m i n e d r u k,

callectie van de auteur)

8 Lithografi e, Wikipedia: https://nl..wikipedia.org/wil<i/Lithografi e

254 VLaamse Stam . jg s4 . nr. 5 " juLi-augustus-september 2018

Naast de fototithografie werd ool< de Lichtdruk gebruil<t. 0ol<
phototypie of cotl.otypie genoemd is het een fotomechanisch
drukprocedé op basis van een fotografisch negatief. ln de pe-
riode 1888-1908 drukt o.a. Heme[soet uit 6ent portretbid-
prentjes met lichtdrul<e (zie het prentje van De l(epper).
De fotografi sche afdrul<techniel<en op fotobidprentjes
evotueerden mee met de populaire techniel<en van de
tijd. le vindt albuminedrul<l<en, l<ootdrul<l<en, dag[icht-
afdrul<l<en en de l<[assiel<e zwart-wit afdrul<l<en (ontwil<-
l<elgetati nezi [verd ru l<).
At die techniel<en waren eigenLijl< maar geschil<t voor
l<teine optagen. Vaal< bestaan er dan ool< twee of meer
versies van een bidprentje, met en zonder portret. Soms
is er nog een Franstalige en een Nederlandstalige ver-
sie van etl< prentje. Het is dus opletten met "dubbets".
le zou misschien verwachten dat drul<techniel<en als
autotypie (1880) en offset (!9o4), waarmee foto's in
tijdschriften en l<ranten gedrul<t werden, ool< veet ge-
bruil<t zouden worden voor bidprentjes. Niets is min-
der waar. Vanaf de eerste weretdoorlog tot rond 1970
is een portretbidprentje zo goed al.s al"tijd voLLedig ge-
maal<t op
l<[assiel< zwart-wit-fotopapier, inc[usief de
zwarte randen, waarin vaal< verzilvering zichtbaar is.
Dat bl.ijkt uit anatyse van mijn cotlectie van meer dan
2000 bidprentjes uit Hamme (O-Vt.). Wellicht waren de
optages van bidprentjes niet hoog genoeg om de druk-
l<osten van een foto te verantwoorden.
: Od rrr, (lcl Dtrr rlj.r h.rtrs. §irm r.!.
i .J(,U t, ?t.
3.-rtcnu r
. rx,irl
'
Elirt ír.t D Jere ilr.t vor.r.
!Í'cn,lr.li{. v.rl.rt Jit 6toí:
'
'
't Z.l u írltrÍ *h@nH t@rc0
lí kt ralrg hmerhr
i

Ceef niet meteen op ats je een bidprentje zonder por-

ROOER
tsa(d. 'k ril Í.1. ,lo.i ilrt !r..ík
tl$l !nlin uli.k rÍrcir,!"irÍii.-
tret vindt, misschien bestaat er ool< eentje met portret. .
i
Ord.r( Iffi. ,ur.Íti.ÍJ. .
'r f4, e rr.btijt un Eo zI!
' tir il? lrrE 't roííra tftr
p-a ni*i iJli' Ë,i. I
zre rl'oii
trlii van hicr h.ffi
lí il. rtilla ,l@dÈnit)- .. :
I ENosL i
N(í. ddh dllr, r..r rb.Í @.í :
OodvÍuchtig Aatrdctrkcn Prtlcn in m hit!ff ron.
' En rn S{rhn a:Írtd uto6t.
vlx i Di. Rtr sdl dt iby.tr hi.
.

Roger, Emmanuel, i gllir* ucopo. uiii ià iuc", :

jJ DààÍ t*í ptr&, Jàir ro tvad-

fn lutrl e. riil4h írMn
Emma, Edmond MAE§ ' l}aí.
rrt
dk gtj hi.í y8bl.
aoorlJ€ vrr Vu JrarboEil rkr fU kkÍ.
/h.otlol 6 Odilr. Yra OÍkEl. Wrhnd o E di6hÈí EÍ.
O, rr r.ehil d.lcn ÉrlÉ i
I i. : rr .r lil.,rir;Ípar.it r.l.eL Ail. tur&r van dcn Heil ]

Éirrlr rr llixrfrrd?tr { Apnl lrJa I Km.rh w.r& 't q rà àqco.

al{inr { hRl í l oraTrtdd dca a lt« 1915 Vrrld. tffi Dí 't frÍh;brí: - I
|
E.tri ,lr! ÍU wslqil
R. I, P. N{Í d.6Ln Éi v.r Ed.
. lrfof.q t-f.rÈË írDàaË.0.jl l

Bidprentje van Roger MAES 7904-7915. (opgekleefde

ro n d e f oto i n o ntw i k kelg e lati n ezí lv e r d r u k, c o lle cti e va n
de auteur)

Nórr.sij rrllèn u kÍotreil...€il d. ril{rl.n darld&,

tehbër d. ro,E,iÍL*n.'detr È, zè l! def, hcílel
"(l(tr hilhuÍ uveírepl.ril! '
I
,l
. SID VOOR DE ZIEL
Carte-de-visite als bidprentje. Dr. Louís BOSTEELS 7829-
7879. (kooldruk, collectie van de outeur) }Iaria Maigaretlra. IiERIIÀET
' dochl(rratr
- H6liodorus & Prudontla Do Clercq,
stbola t? HoilníZogÍ. dil tE htní tX):, cn
al@r Xodatuhlíg o!"rlddd
t dra fu, AuÈustLÍ 1917.
,oor,ira ron dd 1il1. So.tdd.ilen dï sa rJ.t.ieil.

7ij l:n{t n.íildcn in lijdctr d,,ur{ÈhÍrctrl, zij

lJeÍl il'eilitcu drucveo ,lcht IeleJJ,
. J,,b. \'U. L
\:!irori is hrar lijdeo 2oo lqnsdnÍig j.§c(sr cr
hrr€ k§!íl zoildcÍ tÍlD cn setreztug.
Jërem'
G(liik hil dcí tlrerhclirÍde.7oois trcl reshrcJ:
J! ilri,n des Itoa/cn zij (rheíÈdId.- .Jl,h.
t. ll.
TÍ"-si u h<I. oudeG. liÉre Proedd, rk v.,lait
A,rJJIv"il lr.'oen !@í nrrjn I.B/15.h Vrd.Ilard.
. il.'-ilr,lril rullèí sii írrlkander $cddurcil, írrl-
t)ild(Í bcrniilnÈn siliir rij h(l up a.rJè rtJdrí

ffi
Brc'ceít dní ntijne dóod Di,l. n'3nt ik IftÍ n1èt
,le,nrxsderlis drn lleDrrl,
Zo.,t hrd lrn Jlxrh *tts oriin! zxliqlcid.
.;lt, da{. ail.
'"-'-
. - ltrr:ri.jz, ri(. Jir,[ P. silrl.

Bidprentje van Maria Margaretha VERVAET 7903-7977.

(volledi g fotog rafi sche voo rzíj d e i n ontwi kkelgelati nezi l-
verdruk, collectie van de auteur).

Mijn coltectie bevat relatief weinig portretbidprentjes

Bidprentje van burgemeester Phílippe DE IGPPER
1827-1897 (lichtdruk door Hemelsoet, collectie van de
auteur)
9 LEMMENS Fitip, Repertorium van XlXde-eeuwse Bidprentjesportretten
LlX. ln V la a ms e Stom J g. XI I I (tSl I ), pp. lg t-lg 0.
uit de jaren 1970 en 1980. Het l.ijl<t dat echte drul<-
techniel<en dan wel meer opl<omen, meestal offset in
zwart-wit, waarbij het raster duideLijl< zichtbaar is. ln
de jaren 1990 zijn het meestal l<teurenfoto's op "p[as-
tic"-fotopapier (pol.yethyteen gecoat). ln het begin van
de jaren t99o zie je wel eens opgel<leefde pasfoto's,

Vlaamse Stam . jg 54. nr.3 . juti-augustus-september 2018 255

 maar meestal is het votledige prentje van fotopapier
gemaal<t. Vanaf ca. 2ooo zijn de meeste portretbid-
p rentjes di gitaa L gepri nt op i n l<jetp ri nters.
6rafsteenfoto's
Op al.te Betgische l<erl<hoven vind je de gekende graf-
steenfoto's in fotol<eramiel<. Ze zijn meestal gemaal<t
met een goedl<oop stuifprocedé. De basis was een wa-
tervast gebal<l<en l<tei met wit glazuur. Daarop werd een
l<leverige laag aangebracht die door betichting met een
fotografisch beetd plaatselijl< meer of minder l<leverig
werd. Dan werd er een fijn l<eramisch poeder op gebta-
zen, gezeefd of gel<wast, dat vasthechtte aan de l<teve-
rige deten. Het poeder werd ingebal<l<en en vormde een
vrij grof, onscherp bee[d met slechte toonweergave.
Vaak was het gebruil<te fotografische beeld sowieso
a[ een onscherpe vergroting van een l<lein fotootje. Er
l<wam nog een transparant glazuur overheen en het fo-
tokeramiel< was l<[aar om weer en wind te trotseren.
fr]
\íË'
§L
U
Henricus Emilius Geefs 7877-7925. Arafsteenfoto en
de originele geretoucheerde vergroting die als bron is
gebruikt {collectie van de outeur).
Er bestaan ool< ze[dzame grafsteenfoto's in emaitlefo-
tografie op plaatijzer, zoa[s de gel<ende rectameborden.
Het procedé was hetzelfde al.s bij de fotol<eramiel<. De
reclameborden werden anders gemaal<t: met steen-
dru l<-, offset- en later zeefd rul<tech n i el<en.
He16e ,o
Na overlijden werd soms een herdenl<ingsportret ge-
maal<t op basis van een bestaande foto. Het zijn meest-
at, at dan niet vergrote, reproducties. Ze zijn vaal< te her-
l<ennen aan onscherpte en uitgebreide retouches. Soms
is er een bijhorende nieuwe foto van de overtevende
partner en kan je ontdel<l<en dat beide foto's zeker niet
in dezelfde periode gemaal(t zijn. Dat is dan zel<er een
aanwijzing voor een herdenl<ingsportret.
25 6 , Vlr"rse St., , jg 54 , nr.3 . juti-èugustus-septembeÍ
Je kan. zel<er in de 20ste eeuw, foto's en atbums aan-
treffen van de opbaring, de l<erl<dienst, de begrafenis-
stoet, de grafzerl< en de l<offietafet. Voor de geneatoog
is dat een uitgelezen i<ans om de he[e fami[ie bij eikaar
te zien en te trachten mensen te identificeren.
De grote waarde van veel vormen van rouwfotografie
voor de geneatoog Ligt in de met zel<erheid geïdentifi-
ceerde portretten, die een basis zijn om andere foto's te
identificeren, en in de mogetijkheid om de stamboom te
ittustreren en aanschouwetijl< te mal<en. Een foto-l<war-
tierstaat van enl<e[e generat'ies spreel<t tenslotte veel
meer tot de verbeelding dan een zuiver tel(stue[e.
'
Rouwalbum Paula De Smet, Lier 1946. (Íamiliecollectie
Filip
trSL
Raes)
,,;
T JM.i JïII
§Ë:'
Jxl
ruffH
ftilt i,e-t'--
Rouwalbum Paula De Smet, Lier 1946. (familiecollectíe
Filip Raes)
Als je zelf een oude familiefoto bezit die in aanmerking
komt om besproken te worden in deze rubriek dan kan
je een scan van voor- en achterzijde sturen naar de re-
dactie (redactíe@fomi liel<unde-vlaanderen.be), vermeld
de nauwkeurige afmetingen en de dikte van het karton.
Vertel er ook bij wat je al dan niet weet over de foto en
eventueel de context zoals een foto vdn de volledige ab
bumpagina.
http://spoorzoel<er. pete reycl<erma n.be
2018