Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua

Biãøn

CHÆÅNG IV
SINH HOÜC VAÌ KYÎ THUÁÛT SAÍN XUÁÚT GIÄÚNG CUA
BIÃØN

I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HOÜC SINH SAÍN CUÍA CUA BIÃØN

1.1. Phán loaûi cua biãøn

Cua biãøn Scylla sp , coìn goüi laì cua xanh, laì loaìi phán bäú räüng raîi åí vuìng
ÁÚn âäü-Thaïi Bçnh Dæång. Tuy nhiãn, do sæû khaïc nhau vãö maìu sàõc vaì kêch cåî
vaì mäüt säú âàûc âiãøm khaïc nãn cua biãøn coï nhiãöu daûng khaïc nhau. Estampador
(1949) chia giäúng Scylla de Hann thaình mäüt säú loaìi, trong âoï coï loaìi Scylla serrata
(Forskal), loaìi phuû nhæ Scylla serrata paramanosain Estampador, loaìi Scylla
eceanica (Dana) vaì Scylla transquebaria (Faricius). Serene (1952) khi nghiãn cæïu vãö
caïc daûng cua biãøn åí Viãût Nam, màûc duì âäöng yï våïi Estampador chia bäún daûng
cua thaình hai nhoïm âaïnh dáúu vaì khäng coï dáúu, nhæng äng cho ràòng chè coï loaìi
Scylla oceanica vaì loaìi Scylla serrata. Theo baïo caïo cuía Ong (1964), coï 4 daûng cua
biãøn åí Malaysia, nhæng äng cho ràòng chè coï mäüt loaìi laì Scylla serrata (Forskal).
Donal (1981) cuîng xaïc âënh ràòng: Scylla serrata laì loaìi duy nháút thuäüc giäúng
Scylla hiãûn diãûn åí Malaysia. Tuy nhiãn theo nghiãn cæïu sáu nháút måïi âáy cuía
Keenan (1997), åí vuìng Âäng Nam AÏ coï 4 loaìi cua biãøn laì Scylla serrata, Scylla
paramamorsain, S. olivecae vaì S. transquesparica. Loaìi cua biãøn åí næåïc ta theo
Keenan (1998) vaì Macintosh (1998) laì S. paramamosain (Cua sen) vaì S. olivacea (Cua
læía).

Hãû thäúng phán loaûi cuía cua biãøn nhæ sau:

Ngaình: Arthropoda
Låïp: Crustacea
Bäü: Decapoda
Hoü: Portunidae
Giäúng: Scylla

1
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Hçnh 20. Hçnh daûng 4 loaìi cua biãøn giäúng Scylla

1.2. Voìng âåìi cuía cua biãøn

Ong (1964) láön âáöu tiãn âaî mä taí caïc giai âoaûn cuía áúu truìng cua. Áúu
truìng sau khi nåí laì Zoea 1, traíi qua 5 láön läüt xaïc tråí thaình Zoea 5 trong khoaíng 17-
20 ngaìy. Zoea5 biãún thaïi thaình Megalop vaì giai âoaûn naìy keïo daìi 8-11 ngaìy, sau
âoï áúu truìng tråí thaình cua con. Cua con traíi qua 16-18 láön läüt xaïc næîa træåïc khi

2
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

thaình thuûc, thåìi gian naìy êt nháút khoaíng 338-523 ngaìy. Nhçn chung, chu kyì säúng
cuía cua âæåüc chia laìm 4 giai âoaûn chênh: giai âoaûn áúu truìng, giai âoaûn cua con
(CW: 20-80 mm), giai âoaûn tiãön træåíng thaình (CW: 75-150 mm) vaì giai âoaûn
træåíng thaình (CW:  150 mm. Theo Ong (1966) vaì Van Engel (1965): cua caïi thuäüc
hoü Portunidae coï thãø laì nhoïm giaïp xaïc duy nháút hoaìn táút quaï trçnh sinh træåíng
khi chuïng thaình thuûc, do âoï con caïi thaình thuûc coï cåî khaïc nhau laì do pháön tràm
tàng troüng sau mäùi láön läüt xaïc khaïc nhau.

Trong quaï trçnh phaït triãøn, cuìng våïi sæû läüt xaïc, caïc loaìi cua noïi chung
coï khaí nàng taïi sinh nhæîng pháön âaî bë máút cuía cå thãø.

1.3. Phán biãût âæûc caïi

Cua âæûc vaì cua caïi coï thãø phán biãût âæåüc dæûa vaìo hçnh daûng cuía yãúm
cua. ÅÍ con caïi, yãúm cua coï 6 âäút phán biãût roî raìng vaì caïc khåïp cæí âäüng bçnh
thæåìng. Træåïc thåìi kyì thaình thuûc, yãúm coï hçnh håi vuäng, khi thaình thuûc, yãúm
tråí nãn nåí räüng, troìn, maìu sáùm.

ÅÍ con âæûc, yãúm coï hçnh chæî V, chè coï caïc âäút 1, 2 vaì 6 laì tháúy roî vaì
cæí âäüng bçnh thæåìng, caïc âätú 3, 4 va 5 liãn kãút våïi nhau thaình âäút liãn håüp,
khäng cæí âäüng âæåüc giæîa caïc khåïp.

Cå quan sinh duûc trong cuía cua caïi gäöm coï 2 noaîn saìo nàòm læåün khuïc
trãn gan tuûy voìng qua hai bãn mang tháût. Hai äúng dáùn træïng to vaì thàóng âäø ra
hai läù sinh duûc nàòm dæåïi âäi chán thæï 3.

Cå quan sinh duûc trong cuía cua âæûc coï hai dëch hoaìn tràõng vaì daìi, näúi
tiãúp theo bàòng 2 äúng dáùn tinh cuäün khuïc nàòm giæîa 2 cå âuìi âäø ra läù sinh duûc
åí dæåïi chán ngæûc 5, tæì âáy coï cå quan giao cáúu ngàõn.

3
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Hçnh 21: Cå quan sinh duûc cuía cua biãøn

1.4. Sæû thaình thuûc cuía cua biãøn

Trong tæû nhiãn, cua biãøn thaình thuûc åí âäü tuäøi 1-1,5 nàm, våïi CW tháúp
nháút laì 83-144 mm. Prasad (1989) nháûn tháúy: cua tham gia sinh saín chè khi CW âaût
tæì 120-180 mm, hån næîa, khäng nhæ con âæûc, cua caïi khäng bao giåì âaût âãún 100%
âäü thaình thuûc åí báút cæï kêch cåî naìo. Thãm vaìo âoï, Sombat (1991) cuîng tçm
tháúy táút caí cua caïi âãöu thaình thuûc khi chuïng âaût giaï trë chè säú thaình thuûc con
caïi (FMI: Female Mature Index) laì 0.88-1. Sæû thaình thuûc cuía buäöng træïng con
caïi coìn biãøu hiãûn biãøu hiãûn qua chè säú thaình thuûc tuyãún sinh duûc GSI vaì traíi
qua 4 giai âoaûn phaït triãøn. Nhçn chung, sæû thaình thuûc cuía cua chëu sæû âiãöu
khiãøn cuía hormon cå quan X vaì Y (Warner, 1977).

Baíng 8: Caïc giai âoaûn thaình thuûc cuía cua caïi

Giai âoaûn thaình thuûc Âàûc âiãøm

4
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Giai âoaûn I Chæa thaình thuûc, tuyãún sinh duûc moíng vaì trong suäút,
buûng coï håi daûng tam giaïc. Âæåìng kênh træïng 0.01-
0.06mm. GSI tháúp vaì dæåïi 0.5%

Giai âoaûn II Tuyãún sinh duûc âang phaït triãøn, noaîn saìo coï maìu
tràõng kem hay vaìng. Chiãúm 1/4 diãûn têch gan tuûy.
Âæåìng kênh træïng 0.10-0.30mm. GSI dao âäüng 0.5-1.5%

Giai âoaûn III Cua âang thaình thuûc. Noaîn saìo nåí räüng, chiãúm khoaíng
1/2-3/4 diãûn têch gan tuûy. Noaîn saìo coï maìu cam. Âæåìng
kênh træïng 0.40-0.90mm. GSI tæì 2.5-8.0%

Giai âoaûn IV Tuïi chæïa tinh läöi lãn. Noaîn saìo maìu cam hay âoí, nåí
räüng chiãúm hãút diãûn têch gan tuûy vaì caí khoan ruäüt. Coï
thãø nhçn tháúy maìu vaìng tæì phêa sau giæîa giaïp dáöu
ngæûc vaì yãúm. Âæåìng kênh træïng 0.70-1.30mm. GSI âaût
15.85%. Cua sàôn saìng âeí træïng.

Chè säú thaình thuûc cuía con caïi (FMI)

Âäü räüng nåi låïn nháút cuía âäút buûng thæï 5
FMI = -------------------------------------------------------------------
Âäü räüng nåi låïn nháút cuía táúm ngæûc
giæîa gäúc cuía âäi chán ngæûc 5

Chè säú thaình thuûc tuyãún sinh duûc (GSI)

Troüng læåüng buäöng træïng
GSI = --------------------------------------------------- x 100%
Troüng læåüng cå thãø

1.5. Di cæ sinh saín:

Trong suäút quaï trçnh thaình thuûc, cua di cæ ra ngoaìi cæía biãøn. Qua phán
têch tè lãû giåïi tênh cuía cua åí vuìng næåïc låü vaì næåïc ngoüt, Prasad (1987) tháúy
ràòng: pháön tràn con âæûc vaì caïi tæång âæång nhau åí caí hai vuìng næåïc. Äng cuîng
nãu lãn ràòng, tè lãû con caïi, âàûc biãût laì con caïi træåíng thaình, giaím âaïng kãø åí
vuìng næåïc låü taûi thåìi âiãøm âènh cao cuía muìa sinh saín vaì tàng lãn trong caïc
quáön thãø cua åí næåïc ngoüt, vaì cua coï træïng chè âæåüc tçm tháúy åí vuìng næåïc
biãøn cuía ÁÚn âäü. Hiãûn tæåüng naìy cuîng âæåüc Arriola (1940) ghi nháûn: åí
Philippines, cua caïi di cæ ra biãøn âãø âeí; theo Ong (1966), cua caïi coï gaûch âæåüc
tçm tháúy åí ngoaìi biãøn, khäng tháúy xuáút hiãûn åí vuìng næåïc låü åí Malaysia.
Tæång tæû, sæû di cæ naìy cuîng âæåüc Brick (1974) vaì Hill (1975) âãö càûp âãún.
Theo Hill (1975), sæû di cæ sinh saín cuía cua thæåìng theo chu kyì ám lëch vaì sæû thay
âäøi cuía âäü màûn.

5
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Hill (975) cho ràòng: såí dé cua buäüc phaíi di cæ tæì vuìng cæía säng ra biãøn laì
do yãu cáöu vãö âiãöu kiãûn mäi træåìng cuía giai âoaûn âáöu tiãn cuía áúu truìng Zoea.
Chandran (1968) vaì Prasad (1989) giaí thuyãút ràòng: âäü màûn,, nhiãût âäü vaì khaí
nàng cung cáúp thæïc àn laì nhæîng nhán täú quan troüng kêch thêch cå chãú âeí træïng.
Theo Prasad (1989), âäü màûn vaì nhiãût âäü khäng cao cuîng khäng tháúp vaìo muìa
sinh saín räü dæåìng nhæ ráút lyï tæåíng cho quaï trçnh áúp vaì phaït triãøn cuía áúu
truìng. Âoaûn âæåìng di cæ sinh saín cuía cua caïi coï thãø tæì 4-6 km, coï khi âãún 65
km (Hyland; Hill vaì Lee, 1984). Hill vaì ctv (1982) baïo caïo: qua mäüt âãm cua caïi coï
thãø di chuyãøn âæåüc 600 m. Nhæîng con cua giaì våïi CW  190 mm, hoaût âäüng sinh
saín cuía chuïng cuîng giaím âi.

1.6. Táûp tênh bàõt càûp, âeí træïng vaì áúp træïng

ÅÍ vuìng nhiãût âåïi, cua âeí quanh nàm. ÅÍ vé âäü caìng tháúp, muìa vuû sinh
saín caìng daìi. Tuy nhiãn, tuìy thuäüc vaìo âiãöu kiãûn tæû nhiãn cuía mäùi næåïc maì
âènh cao cuía muìa sinh saín khaïc nhau giæîa nåi naìy våïi nåi khaïc. Vê duû: ÅÍ ÁÚn
âäü muìa sinh saín laì thaïng 4-6 vaì thaïng 9-2 (Marichamy vaì ctv., 1991); åí Sri Lanka:
thaïng 4-5 vaì thaïng 8-9 (Jayamanne, 1991); åí Philippines: thaïng 6-9 (Arriola, 1940);
Thaïi Lan: thaïng 10-2 (Sombat, 1991); vaì åí Viãût Nam: thaïng 12-2 (Âaût, 1991).

Træåïc khi âeí træïng, cua âæûc vaì cua caïi bàõt càûp våïi nhau. Hill (1975)
tháúy ràòng khi giao vé, cua âæûc thæåìng låïn hån cua caïi. Tuy nhiãn, Ong (1966) âaî
thaình cäng trong viãûc cho cua âæûc vaì caïi coï cuìng kêch cåî bàõt càûp våïi nhau.
Hiãûn tæåüng bàõt càûp khäng coï liãn quan gç âãún giai âoaûn phaït triãøn cuía buäöng
træïng (Tadashi, 1966) vaì noï xaíy ra sau khi con caïi läüt xaïc tiãön giao vyî, chuïng thu
huït con âæûc bàòng caïch tiãút ra pheromone. Træåïc khi giao vé, cua bàõt càûp 3-4
ngaìy, sau âoï cua caïi läüt xaïc vaì cua bàõt âáöu giao vé. Quaï trçnh naìy diãùn ra vaì
keïo daìi âãún 7-12 giåì sau.

Arriola (1940) cho ràòng con caïi seî chãút sau khi âeí, nhæng yï kiãún naìy bë
baïc boí båíi mäüt säú taïc giaí. Theo Ong (1966), Scylla serrata coï thãø sinh saín laûi
maì khäng cáön giao vé, nhæng säú træïng cuía caïc láön sinh saín thæï hai, thæï ba bë
giaím. Qua giao véî, tuïi tinh cuía con âæûc seî âæåüc chuyãøn vaìo vaì giæî laûi åí tuïi
chæïa tinh cuía con caïi vaì noï coï thãø thuû tinh cho hai láön âeí tråí lãn træåïc khi con
caïi läüt xaïc laûi. Sau khi âeí, træïng âæåüc chuyãøn xuäúng buûng cuía con caïi vaì áúp
åí âoï. Tuìy vaìo kêch cåî cua caïi mang træïng maì sæïc sinh saín cuía chuïng khaïc
nhau, tæì 300.000-4.000.000 træïng. Trong quaï trçnh phaït triãøn phäi, træïng thuû tinh
seî thay âäøi maìu, tæì maìu cam sang maìu xaïm âãún âen náu, luïc âoï noaîn hoaìng
âæåüc sæí duûng vaì phäi coï thãø nhçn tháúy âæåüc.

1.7. Phaït triãøn cuía caïc giai âoaûn áúu truìng

Caïc giai âoaûn áúu truìng cua biãøn (Scylla sp.) coï thãø âæåüc phán biãût bàòng
nhæîng âàûc âiãøm cå baín sau:

6
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Baíng 9. Caïc giai âoaûn áúu truìng cua biãøn (Scylla sp.)

Giai âoaûn Thåìi gian Kêch cåî Âàûc âiãøm phán biãût quan troüng
sau khi nåí (mm)
(ngaìy)
Zoae 1 0-3 1.65 Màõt chæa coï cuäúng. Chán haìm I vaì II âãöu
mang 4 läng lå trãn nhaïnh ngoaìi. Coï 5 âäút
buûng

Zoae 2 3-6 2.18 Màõt coï cuäúng. Nhaïnh ngoaìi cuía chán haìm
I vaì II mang 6 läng tå. Coï 5 âäú buûng

Zoae 3 6-8 2.70 Nhaïnh ngoaìi cuía chán haìm I mang 8 läng tå,
chán haìm II mang 9 läng tå. Coï 6 âäút buûng.
Gai bãn cuía âäút buûng 3-5 daìi hån

Zoae 4 8-11 3.54 Nhaïnh ngoaìi cuía chán haìm I mang 10 läng
tå, cuía chán haìm II mang 10 läng daìi, 1-2
läng ngàõn. Máöm chán buûng xuáút hiãûn trãn
caïc âäút buûng 2-6

Zoae 5 10-16 4.50 Nhaïnh ngoaìi cuía chán haìm I mang 11 läng
daìi, 1-4 läng ngàõn, nhaïnh ngoaìi cuía chán
haìm II mang 12 läng daìi vaì 2-3 läng ngàõn.
Chán buûng trãn âäút buûng 2-6 ráút phaït
triãøn, nhaïnh ngoaìi cuía chán buûng coï thãø
mang 1-2 läng tå.

Megalopa 15-23 4.01 Máút gai læng. Gai traïn ráút ngàõn. Màõt to.
Telson khäng coìn cheí 2 maì daûng báöu vaì
coï nhiãöu läng trãn chán âuäi. Chán buûng ráút
phaït triãøn vaì coï nhiãöu läng trãn caïc
nhaïnh. ÁÚu truìng mang 2 caìng.

Cua con C1 23-30 2-3 CW Cua coï hçnh daûng nhæ cua træåíng thaình,
màûc duì carapace håi troìn.

7
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Hçnh 22. Cua biãøn mang træïng vaì træïng cua

8
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Hçnh 23. Caïc giai âoaûn cuía áúu truìng cua biãøn
1.8. Khaí nàng chëu âæûng caïc yãúu täú mäi træåìng cuía cua biãøn

Trong tæû nhiãn cuîng nhæ trong âiãöu kiãûn nuäi, nhiãût âäü, âäü màûn, thæïc
àn coï sàôn laì ba yãúu täú mäi træåìng aính hæåíng âãún tuäøi thoü, sinh træåíng, läüt
xaïc vaì tè lãû säúng cuía áúu truìng. Âäi khi thåìi kyì áúu truìng keïo daìi laì do sæû keïo
daìi cuía giai âoaûn Zoea vaì ngay caí giai âoaûn Magalope.

Trong thê nghiãûm âaïnh giaï vãö aính hæåíng cuía nhiãût âäü vaì âäü màûn âãún
áúu truìng Zoea âáöu tiãn, Hill (1974) tháúy ràòng áúu truìng Zoea säúng trong âiãöu
kiãûn nhiãût âäü trãn 25OC hoàûc âäü màûn dæåïi 17.5 ppt bë tæí vong âaïng kãø vaì äng
cho ràòng áúu truìng Zoea khäng thêch håüp våïi âiãöu kiãûn mäi træåìng vuìng cæía
säng. Cuîng theo äng, áúu truìng coï thãø chëu âæûng âæåüc nhiãût âäü dæåïi 5 OC,
nhæng chuïng seî tråí nãn báút âäüng åí dæåïi 10 OC. Äng coìn cho ràòng cua caïi seî
khäng di cæ ra vuìng biãøn coï nhiãût âäü dæåïi 12 OC âãø âeí træïng. Tuy nhiãn,
Heasman vaì ctv. (1983) laûi nháûn tháúy: táön säú bàõt mäöi cuía áúu truìng cua tàng
lãn khi nhiãût âäü tàng trãn khoaíng 20-27 OC vaì cháûm laûi khi nhiãût âäü tháúp dæåïi
20 OC. Theo taïc giaí, trong thê nghiãûm cuía Hill, tè lãû säúng cuía cua åí 12-25 OC cao
hån so våïi åí 25-35 OC båíi vç Hill âaî khäng cho áúu truìng cua àn vaì viãûc gia tàng
nhiãût âäü âaî laìm tàng cæåìng âäü trao âäøi cháút dáùn âãún tè lãû tæí vong cao. Mäüt
säú thê nghiãûm khaïc cuîng cho tháúy æång áúu truìng cua âaût kãút quaí täút hån åí
nhiãût âäü 27-30 OC vaì âäü màûn khoaíng 35 ppt so våïi caïc âiãöu kiãûn nhiãût âäü vaì
âäü màûn khaïc (Marichamy vaì Rajackiam, 1991).

9
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Ong (1964) nháûn tháúy ràòng giai âoaûn Megalope låïn nhanh hån khi âäü màûn
giaím xuäúng coìn 21-27 ppt vaì chuïng coï khuynh hæåïng di chuyãøn vaìo vuìng næåïc
låü.

Trong tæû nhiãn, tæì giai âoaûn cua con tråí âi, cua coï thãø chëu âæûng âæåüc
âäü màûn tæì 2-60 ppt. Vç váûy, chuïng coï thãø di cæ ngæåüc doìng vaìo vuìng næåïc
ngoüt âãø tçm mäi træåìng säúng vaì thæïc àn trong suäút giai âoaûn sinh træåíng cuía
chuïng.

Hill (1980) cuîng nghiãn cæïu vãö aính hæåíng cuía nhiãût âäü lãn sæû bàõt mäöi
vaì caïc hoaût âäüng khaïc cuía cua Scylla serrata, äng nháûn tháúy: mæïc âäü hoaût
âäüng vaì cæåìng âäü bàõt mäöi cuía cua åí 25 OC vaì 20 OC giäúng nhau vaì âãöu åí mæïc
cao nháút. Nhæng, khi nhiãût âäü dæåïi 12 OC, caïc chè tiãu trãn giaím âaïng kãø. ÅÍ 12
O
C, mæïc âäü di chuyãøn cuía cua chè chiãúm 33% so våïi åí 25 OC. Hill (1980) cho
ràòng: khi nhiãût âäü giaím xuäúng 20 OC, sæû bàõt mäöi vaì caïc hoaût âäüng khaïc cuía
cua giaím âi ráút nhiãöu, kãút quaí laì saín læåüng âaïnh bàõt cua tháúp; åí nhiãût âäü
dæåïi 15 OC, âaïnh bàõt cua âæåüc êt nháút, vaì åí 12 OC, säú læåüng cua âaïnh bàõt gáön
nhæ bàòng khäng vç cua ráút hiãúm khi âi bàõt mäöi màûc duì chuïng váùn coìn hoaût
âäüng chuït êt.

1.9. Táûp tênh säúng

Ong (1964) âaî mä taí chi tiãút vãö sæû båi läüi cuía áúu truìng cua trong phoìng
thê nghiãûm. Theo Warner (1977), áúu truìng cua säúng träi näøi trãn màût næåïc biãøn,
áúu truìng Megalope thæåìng säúng trãn nhæîng cháút nãön nhæ taío åí âaïy biãøn vaì
tråí thaình âäüng váût säúng âaïy sau thåìi gian båi läüi träi näøi trong næåïc.

Cua con coï táûp tênh säúng âaïy vaì thæåìng dáúu mçnh trong nhæîng chäø áøn
náúp nhæ buûi ráûm, rãù cáy hoàûc trong hang vaìo ban ngaìy, ban âãm chuïng bàõt âáöu
hoaût âäüng kiãúm mäöi. Ræìng ngáûp màûn laì mäi træåìng säúng ráút täút cho cua tæì
giai âoaûn cau con âãún cua træåíng thaình. Hill vaì ctv (1984) tháúy ràòng cua con (CW:
20-90 mm) cæ truï åí vuìng ræìng ngáûp màûn vaì læu laûi åí âoï khi triãöu tháúp; cua
sàõp træåíng thaình (CW: 100-149 mm) di cæ vaìo vuìng trung triãöu âãø kiãúm mäöi
trong luïc triãöu cao vaì tråí laûi vuìng haû triãöu khi triãöu tháúp; tuy nhiãn, cua træåíng
thaình (CW >= 150 mm) háöu nhæ chè tháúy åí vuìng haû triãöu.

Cua laì mäüt loaìi ráút nàng âäüng, chuïng hoaût âäüng trung bçnh 13 giåì/ngaìy
vaì gáön nhæ suäút âãm. Quaíng âæåìng trung bçnh maì cua di chuyãøn mäüt âãm laì 461
mm, dao âäüng tæì 219-910 m.

Theo baïo caïo cuía Hyland (1984) sæû phán bäú cuía cua trong tæû nhiãn coï liãn
quan âãún doìng chaíy, trong âoï, váûn täúc næåïc thêch håüp cho sæû phán bäú cuía
chuïng laì 0,06-1,6 m/giáy.

1.10. Táûp tênh bàõt mäöi

10
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Trong tæû nhiãn, thæïc àn æa thêch cuía áúu truìng cua laì taío khuã, áúu truìng
giaïp xaïc vaì nhuyãùn thãø, giun... Tuy nhiãn, nhæîng thäng tin chi tiãút vãö tênh àn cuía
cua trong tæû nhiãn khäng nhiãöu. Trong âiãöu kiãûn nuäi, áúu truìng cua âæåüc cho àn
våïi nhiãöu loaûi thæïc àn khaïc nhau nhæ: Chlorella, Tetraselmis, Isochrysis, Spirulina,
luán truìng, Artemia vaì thæïc àn viãn kêch thæåïc nhoí. Khaïc våïi cua låïn hoaût âäüng
nhiãöu vãö âãm, áúu truìng cua coï tênh hæåïng quang ráút maûnh vaì coï thãø duìng
aïnh saïng âãø kêch thêch chuïng àn mäöi.

Warner (1977) cho biãút: trong tæû nhiãn, tè lãû tæí vong cuía cua ráút cao vaì
xaíy ra trong suäút chu kyì säúng, cuîng giäúng nhæ caïc loaìi âäüng váût biãøn khaïc coï
áúu truìng säúng träi näøi. Tuy nhiãn, bãn caûnh nhæîng keí thuì cuía chuïng, tênh àn
nhau cuîng laì mäüt nguyãn nhán quan troüng laìm giaím âaïng kãø tè lãû säúng cuía
quáön âaìn, nháút laì trong âiãöu kiãûn nuäi .

Tæì giai âoaûn cua con tråí âi, cua laì loaìi àn taûp vaì kiãúm àn vaìo ban âãm.
Hill (1976) tháúy ràòng: thæïc àn tæû nhiãn cuía chuïng chæïa 50% laì nhuyãùn thãø,
21% giaïp xaïc, pháön coìn laûi êt khi tháúy caï coï trong äúng tiãu hoïa cuía cua. Äng
kãút luáûn: cua khäng thêch nghi täút våïi viãûc bàõt nhæîng con mäöi di âäüng. Hån
næîa, táûp tênh kiãúm àn cuía chuïng cuîng thay âäøi theo tuäøi. Cua con, CW 2-7 cm,
chuí yãúu àn giaïp xaïc, cua sàõp træåíng thaình, CW 7-13 cm, àn nhiãöu boün hai maính
voí vaì phuïc tuïc (âäüng váût chán buûng), trong khi âoï cua låïn hån thæåìng àn cua con
vaì caï (Jayamane, 1991).

II. SINH SAÍN NHÁN TAÛO CUA BIÃØN

Cäng trçnh nghiãn cæïu vãö sinh saín nhán taûo cua biãøn láön âáöu tiãn âæåüc
thæûc hiãûn båíi Ong Kah Sin, nàm 1964 åí Malaysia. Cho âãún nay, nhiãöu nghiãn cæïu
vaì æïng duûng saín xuáút giäúng cua âaî âæåüc tiãún haình, tuy nhiãn, pháön låïn váùn
åí qui mä thê nghiãûm vaì kãút quaí âaût âæåüc coìn haûn chãú.

2.1. Nuäi väù cua bäú meû vaì chàm soïc cua mang træïng

2.1.1. Hãû thäúng nuäi

ÅÍ Nháût Baín, bãø nuäi cua bäú meû âæåüc æïng duûng tæì nhæîng bãø nuäi täm
Penaeus coï thãø têch 100 m3, âàût åí ngoaìi tråìi, trong khi âoï åí nhæîng næåïc khaïc
nhæ UÏïc, Âaìi Loan, ÁÚn Âäü, Malaysia, Viãût Nam, ngæåìi ta duìng nhæîng bãø 1-2
m3 âãø åí trong phoìng. Nuäi thê nghiãûm cua bäú meû cho âeí trong nhæîng caïi läöng 1-
2 m2 âàût åí trong ao cuîng âæåüc baïo caïo åí Malaysia. Cua caïi âæåüc thaí trong bãø
riãng biãût coï thuáûn låüi laì traïnh àn nhau do tênh hung hàng cuía chuïng trong suäút
thåìi gian nuäi. ÅÍ Nháût, ngæåìi ta duìng nhæîng bãø âaïy caït âãø nuäi cua bäú meû vaì
tháúy ràòng caït laì cháút nãön täút cho cua bäú meû.

2.2.2. Nuäi väù cua bäú meû

11
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Cua bäú meû coï chiãöu räüng voí âáöu ngæûc (mai) tæì 9-10 cm thæåìng duìng
âãø nuäi väù. Nãúu cua meû khäng mang træïng, con âæûc vaì caïi âæåüc thaí chung våïi
máût âäü 1-3 con/m2 cho chuïng bàõt càûp vaì âeí træïng. ÅÍ Âaìi Loan, theo baïo caïo,
cua caïi âeí khoaíng 4 thaïng sau khi giao vyî, trong khi åí ÁÚn âäü, chè 4-6 tuáön. ÅÍ
UÏc, cua âeí sau khi càõt màõt 21-32 ngaìy vaìo muìa âäng vaì 10-13 ngaìy vaìo muìa
xuán (Heasman vaì Fielder, 1983). Ngæåìi ta tin ràòng, viãûc càõt màõt seî kêch thêch
tuyãún sinh duûc phaït triãøn vaì coï thãø ruït ngàõn thåìi gian thaình thuûc xuäúng coìn
10 ngaìy. Heasman vaì ctv. (1983) cho ràòng: aïp duûng phæång phaïp càõt màõt mäüt
caïch cáøn tháûn coï thãø taûo âæåüc âaìn cua mang træïng quanh nàm. Äng âaî duìng
phæång phaïp càõt màõt hai bãn.

ÅÍ ÁÚn Âäü, ngæåìi ta che kên bãø bàòng vaíi âen trong suäút thåìi gian nuäi väù
cua, khäng cho loüt aïnh saïng vaìo âãø traïnh sæû xaïo âäüng cå hoüc. Coìn åí Nháût,
bãø cua âæåüc âàût bãn ngoaìi coï che maït âãø haûn chãú nhiãût âäü vaì sæû phaït triãøn
cuía taío. Tuy nhiãn, Heasman (1983) sæí duûng chãú âäü saïng/täúi laì 14/10 giåì trong
thê nghiãûm cuía äng.

Thæïc àn duìng trong nuäi väù cua bäú meû laì hai maính voí, täm vaì caï. ÅÍ
Nháût, ngæåìi ta thêch duìng hai maính voí tæåi säúng hån so våïi caïc loaûi thæïc àn
khaïc vç seî haûn chãú sæû nhiãùm báøn cuía mäi træåìng do thæïc àn thæìa gáy ra, hån
næîa, chuïng coìn coï vai troì loüc sinh hoüc. Thæïc àn cuîng aính hæåíng ráút nhiãöu
âãún maìu sàõc cuía træïng. Thê nghiãûm trãn loaìi cua Cnacer magister åí California
cho tháúy: cua cho àn chè coï mæûc, khäúi træïng seî coï maìu tràõng náu. Màût khaïc,
cho cua àn bäø sung coï mæûc, täm vaì soì, træïng coï maìu cam bçnh thæåìng (Paul vaì
ctv., 1983).

ÅÍ UÏc, trong suäút thåìi kyì nuäi väù cua bäú meû, næåïc biãøn âæåüc luán
chuyãøn våïi váûn täúc 500 lêt/giåì nhåì mäüt hãû thäúng loüc tuáön hoaìn. ÅÍ Nháût,
ngæåìi ta duìng phæång phaïp thay næåïc 200% mäùi ngaìy; coìn åì nhæîng nåi khaïc,
hoü aïp duûng thay næåïc khoaíng 30-75%. Næåïc biãøn tæû nhiãn âæåüc duìng âãø nuäi
väù cua bäú meû.

Theo nghiãn cæïu cuía Haíi (1997), khi nuäi väù cua càõt màõt trong bãø 1m 3, cua
coï thãø âeí trong voìng 5 ngaìy sau khi càõt màõt vaì thaí nuäi. Tuy nhiãn, cuîng coï
træåìng håüp keïo daìi âãún 111 ngaìy måïi âeí vaì mäüt säú con khäng âeí. Âeí træïng
khäng luän luän xaíy ra vaìo nhæîng ngaìy tràng keïm hay tràn ràòm maì báút kyì ngaìy
naìo trong thaïng. Cua thæåìng âeí træïng vaìo ban âãm, song cuîng coï luïc âeí vaìo
buäøi saïng hay chiãöu. Cua caïi tham gia âeí træïng thæåìng coï kêch cåî 200-300g. Cua
coï thãø âeí laûi 2-3 láön sau 20-30 ngaìy âeí træåïc âoï. Hiãûn tæåüng cua âeí træïng
chaíi thæåìng xaíy ra trong âiãöu kiãûn nuäi väù.

2.2.3. Chàm soïc cua caïi mang træïng

12
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Háöu hãút caïc nghiãn cæïu âãöu cho tháúy: sau khi cua âeí, cua âæûc phaíi
âæåüc taïch ra khoíi cua caïi âãø traïnh nguy haûi cho buäöng træïng hoàûc traïnh hiãûn
tæåüng àn nhau. Cua caïi mang træïng âæåüc læûa choün laì nhæîng con coï buäöng
træïng maìu vaìng, chàõc vaì khäng bë nhiãùm báøn båíi caïc sinh váût khaïc. Chen
(1990) quan saït tháúy täm âeí trong ao thæåìng nhiãùm nhiãöu âäüng váût nguyãn sinh
hoàûc caïc sinh váût khaïc dáùn âãún tè lãû nåí tháúp. Theo caïc baïo caïo, åí Nháût vaì
Âaìi Loan, ngæåìi ta coï thãø sæí duûng nhæîng cua caïi mang træïng coï phuû bäü bë
thæång nãúu cháút læåüng khäúi træïng cuía chuïng täút.

Trong thê nghiãûm cuía Hamasaki vaì Haitai (1993) sæí duûng formaline 25ppm
âãø khæí sæû nhiãùm náúm cuía træïng cua cho tháúy, noï gáy âäüc cho træïng mäüt
ngaìy sau khi âeí vaì âäüc våïi caí cua meû nãúu giæî cua mäüt thåìi gian láu hån. Vç
váûy, äng âãö nghë: xæí lyï nhiãùm náúm bàòng formaline åí caïc giai âoaûn âáöu cuía
áúu truìng täút hån laì åí giai âoaûn cua mang træïng.

Trong váûn chuyãøn cua caïi mang træïng, màûc duì cua meû coï thãø säúng mäüt
thåìi gian daìi trong khäng khê áøm khi ra khoíi næåïc, nhæng nhæîng træïng thuû tinh
maì cua meû âang mang bë chãút chè sau mäüt giåì tiãúp xuïc våïi khäng khê bãn ngoaìi.
Khi khäúi træïng coï maìu náu âen, cua meû âæåüc chuyãøn âãún bãø riãng cho træïng
nåí. Laìm nhæ váûy coï thãø giaím hiãûn tæåüng àn nhau cuía áúu truìng nåí tæì caïc âåüt
khaïc nhau cuía nhæîng cua meû khaïc nhau trong thåìi gian æång nuäi. Tuìy thuäüc vaìo
âãöu kiãûn mäi træåìng næåïc, âàûc biãût laì nhiãût âäü vaì âäü màûn maì thåìi gian áúp
træïng khaïc nhau, tæì 7-10 ngaìy våïi nhiãût âäü 23-25 OC vaì 34-35 ppt (Marichamy vaì
ctv., 1991), hay 16-17 ngaìy våïi nhiãût âäü 23-25 OC (Cowan, 1984). Caïc nghiãn cæïu
træåïc cuîng cho kãút quaí tæång tæû: thåìi gian nåí laì 12 ngaìy åí 24,5-31,5 OC vaì 16-17
ngaìy åí 23-25OC . Sæû nåí træïng thæåìng xaíy ra vaìo luïc 10 giåì âãm hoàûc 5-8 giåì
saïng, tuìy vaìo nhiãût âäü næåïc. Háöu hãút caïc baïo caïo âãöu cäng bäú tè lãû nåí âaût
gáön 100%.

2.2. Æång áúu truìng cua

2.2.1. Bãø æång

Ngæåìi ta âaî thæí nghiãûm æång áúu truìng cua våïi nhiãöu kêch cåî bãø æång
khaïc nhau. ÅÍ ÁÚn Âäü duìng bãø nhoí 300 lêt; åí Âaìi Loan, duìng bãø 0,5 m 3 æång
giai âoaûn Zoea vaì 1-10 m3 cho giai âoaûn Magalope; åí Viãût Nam bãø æång thæåìng
cåî 4-5 m3 hay bãø tuáön hoaìn 30-500 lêt vaì åí Malaysia 1-10 m 3. ÅÍ Nháût, ngæåìi ta
coìn duìng bãø æång ngoaìi tråìi coï thãø têch 75-300 m3, trung bçnh 100 m3.

2.2.2. Máût âäü æång

Máût âäü æång cuîng khaïc nhau åí caïc næåïc: Âaìi Loan: 10 con/lêt, ÁÚn Âäü
25-75 con/lêt, Malaysia: 25-30 con/lêt, Nháût: 10-50 con/lêt vaì åí UÏc: 30-100 con/lêt.

2.2.3. Chãú âäü cho àn

13
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Coï nhiãöu loaûi thæïc àn âæåüc thæí nghiãûm âãø æång áúu truìng cua nhæ:
Brachionus, Artemia, copepoda, Chlorella, Tetraselmis, Isochrysis, Skeletonema,
Spirulina vaì thæïc àn nhán taûo.

Ong (1964) chè duìng áúu truìng Artemia laìm nguäön cung cáúp thæïc àn cho
áúu truìng cua trong suäút thåìi gian æång vaì tháúy ràòng: áúu truìng Artemia dæåìng
nhæ quaï låïn vaì båi läüi quaï nhanh âäúi våïi áúu truìng cua nãn áúu truìng cua khoï
bàõt âæåüc mäöi.

Dominisac vaì ctv. (1974) laûi thæí æång áúu truìng cua våïi luán truìng, áúu
truìng Artemia vaì men baïnh mç åí giai âoaûn Zoea; duìng nghãu vaì Artemia cåî låïn
cho giai âoaûn Megalop.

Birck (1974), Simon (1975) vaì Chen (1980) duìng Artemia laìm thæïc àn æång
áúu truìng cua âaût kãút quaí täút.

Nghiãn cæïu vãö saín xuáút giäúng cua biãøn, Ting vaì Lin (1980) baïo caïo: hoü
âaî duìng luán truìng, Chlorella, Spirulina âãø æång áúu truìng Zoea vaì duìng áúu truìng
Artemia cho caïc giai âoaûn æång sau.

Våïi hãû thäúng æång caíi tiãún, Heasman vaì Fielder, nàm 1983 âaî thaình cäng
trong viãûc æång nuäi áúu truìng cua bàòng thæïc àn duy nháút laì áúu truìng Artemia.

Gáön âáy, åí ÁÚn Âäü, ngæåìi ta cuîng thæí nghiãûm duìng Brachionus plicatilis
cho giai âoaûn Zoea, Artemia âäng laûnh, nghãu vaì thët täm cho giai âoaûn Megalop. ÅÍ
Malaysia, taío Skeletonema hoàûc Isochrysis våïi máût âäü 5.000-8.000 tãú baìo/ml, luán
truìng 5-30 caï thãø/ml vaì áúu truìng Artemia âäng laûnh 6-20 caï thãø/ml âæåüc duìng
cho áúu truìng Zoea àn, trong khi âoï, áúu truìng Artemia 2 ngaìy tuäøi, máût âäü 10-40
caï thãø/ml âæåüc duìng cho giai âoaûn Megalop. Riãng åí Âaìi Loan, Chlorella,
Spirulina, taío khuã, luán truìng vaì tæïc àn chãú biãún âæåìng kênh 100-150 m âæåüc
duìng laìm thæïc àn cho giai âoaûn Zoea, caïc giai âoaûn sau âoï chuyãøn sang cho àn
bàòng áúu truìng Artemia. ÅÍ Nháût, giai âoaûn Zoea âáöu âæåüc cho àn áúu truìng
Artemia ráút nhoí, vãö sau cho àn Artemia tæåi säúng våïi máût âäü 30 caï thãø/ml.

Thæïc àn nhán taûo vaì thæïc àn chãú biãún khäng coï vai troì quan troüng trong
viãûc laìm tàng tyí lãû säøng cuía áúu truìng. Taío âån âäüc cuîng khäng coï taïc duûng
duy trç sæû säúng cuía áúu truìng láu hån khäng coï taío.

Theo baïo caïo, áúu truìng cua âæåüc cho àn 2-4 láön mäùi ngaìy, bàõt âáöu cho
àn tæì 4 giåì sau khi nåí nhæng täút nháút nãn cho àn tæì træåïc khi nåí.

2.3.4. Quaín lyï mäi træåìng æång

2.3.4.1. Nhiãût âäü vaì âäü màûn

14
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Nhiãöu nghiãn cæïu thæûc nghiãûm æång nuäi áúu truìng våïi caïc âiãöu kiãûn
mäi træåìng khaïc nhau: theo Ong (1964), nhiãût âäü æång áúu truìng cua laì 24,5-31,5OC
vaì âäü màûn 29-33 ppt; theo Heasman vaì Fielder (1983): 27 OC vaì 27-33 ppt; Brick
(1974): 21-23 OC vaì 33-34,5 ppt; DuPleessis 23-25 OC; Zainoddin (1991) 28,5-32 OC vaì
29-32 ppt. Tuy nhiãn, Chen vaì Jeng (1980) nháûn tháúy nhiãût âäü caìng cao thç thåìi
gian biãún thaïi caìng nhanh vaì khoaíng näöng âäü nuäúi vaì nhiãût âäü thêch håüp
nháút laì 25-30 ppt vaì 26-30 OC.

Nhiãût âäü tháúp laì yãúu täú khaï nghiãm troüng gáy ra tçnh traûng tè lãû säúng
cuía áúu truìng tháúp. Tè lãû bàõt âæåüc mäöi åí áúu truìng Zoea giaím khi nhiãût âäü
tháúp dæåïi 20 OC. Qua thê nghiãûm cuía mçnh, Heasman (1983) nháûn tháúy: åí 19,2-23
O
C, táút caí caïc áúu truìng âãöu chãút åí giai âoaûn Zoea3, chuïng säúng âæåüc 15
ngaìy . Theo kãút quaí thê nghiãûm cuía Marichamy (1991), åí 22-24 OC , áúu truìng chè
coìn säúng ráút êt sau 18 ngaìy, âãún giai âoaûn Zoea4. Nhiãût âäü khäng nhæîng aính
hæåíng âãún tè lãû säúng maì coìn aính hæåíng ráút låïn âãún thåìi gian keïo daìi cuía
caïc giai âoaûn áúu truìng. Giai âoaûn áúu truìng cua coï thãø keïo daìi 28-35 ngaìy åí
nhiãût âäü 25-27 OC, trong khi noï chè máút 26-30 ngaìy åí 28-30 OC.

Heasman (1983) tháúy ràòng khi tàng nhiãût âäü tæì 19,2-23 OC lãn 25,3-27,5 OC
cuìng våïi viãûc tàng máût âäü Artemia, tè lãû säúng cuía áúu truìng cuîng tàng âaïng
kãø. Taïc giaí naìy cuîng cho biãút: cuìng våïi hoaût âäüng cuía pháön âuäi âãø bàõt
mäöi, caïc hoaût âäüng nhaìo läün cuía áúu truìng Magalope cuîng tàng lãn khi nhiãût âäü
tàng trong khoaíng tæì 23-17 OC. Khi æång áúu truìng Magalope, Ong (1964) nháûn
tháúy, giai âoaûn naìy keïo daìi khoaíng 11-12 ngaìy åí näöng âäü muäúi 29-33 ppt,
trong khi chè coï 7-8 ngaìy åí âäü màûn 21-27 ppt. Theo Brick (1974) vaì Heasman
(1983), nãn æång áúu truìng Magalope åí âäü màûn 26-28 ppt.

Liãn quan âãún caïc yãúu täú mäi træåìng, Wormhoutdt vaì Humbert (1994) cho
ràòng quaï trçnh läüt xaïc cuía giaïp xaïc chëu aính hæåíng cuía caïc yãúu täú bãn ngoaìi
vaì bãn trong. Khi tàng nhiãût âäü âãún mæïc thêch håüp seî laìm tàng táön säú läüt xaïc.
Nhiãût âäü coìn laì nhán täú quan troüng aính hæåíng âãún hoaût âäüng trao âäøi cháút
cuía cå thãø sinh váût noïi chung vaì cuía giaïp xaïc noïi riãng.

2.3.4.2. Aïnh saïng

Theo Wormhoudt vaì Humbert (1994), âäúi våïi giaïp xaïc, mæïc âäü saïng täúi
äøn âënh, nhiãût âäü giaím vaì sæû âoïi àn âãöu laìm cháûm táön säú läüt xaïc. Ngæåüc
laûi, tàng nhiãût âäü, keïo daìi thåìi gian chiãúu saïng thêch håüp seî kêch thêch quaï
trçnh läüt xaïc. Cæåìng âäü chiãúu saïng aính hæåíng ráút låïn âãún hoaût âäüng cuía caïc
men tiãu hoïa vaì âãún sinh træåíng cuía cua.

Qua nhiãn cæïu vãö aính hæåíng cuía aïnh saïng trong æång nuäi áúu truìng cua
cho tháúy chu kyì chiãúu saïng 12 - 24 giåì/ngaìy vaì cæåìng âäü chiãúu saïng 4500 lux-
50000 lux (dæåïi maïi che trong suäút) cho kãút quaí biãún thaïi vaì tyí lãû säúng cuía

15
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

áúu truìng cua laì cao nháút (Haíi,1997). ÅÍ Malaysia, æång áúu truìng âæåüc thæûc
hiãûn trong nhaì coï maïi che trong suäút. Trong khi âoï, åí ÁÚn Âäü, caïc bãø æång
âæåüc che kên våïi vaíi âen âãø duy trç sæû phán bäú âäöng âãöu cuía áúu truìng cuîng
nhæ cuía thæïc àn trong bãø vaì låüi duûng táûp tênh hæåïng quang cuía áúu truìng cua
vaì Artemia âãø thu huït chuïng âãún vuìng coï aïnh saïng nhàòm tàng khaí nàng bàõt
mäöi cuía áúu truìng cua. Heasman vaì Fielder (1983) laûi duìng aïnh saïng tæû nhiãn
trong thê nghiãûm cuía hoü.

2.3.4.3. Thay næåïc

Trong æång nuäi áúu truìng cua, chãú âäü thay næåïc cuîng ráút khaïc nhau giæîa
caïc nåi: thay næåïc mäùi ngaìy khoaíng 75% åí ÁÚn Âäü; 10% åí Nháût; hoàûc åí UÏc,
cho næåïc chaíy liãn tuûc våïi váûn täúc 5lêt/phuït trong bãø æång 35 lêt. ÅÍ Nháût, âäi
khi trong bãø æång ngæåìi ta coìn âàût mäüt thanh khuáúy träün åí âaïy bãø âãø laìm
saûch âaïy bãø vaì giæî cho thæïc àn lå læíng trong næåïc.

Thay næåïc laì nhán täú ráút quan troüng trong æång áúu truìng. Ngoaìi taïc
duûng laìm giaím sæû têch luîy caïc saín pháøm thaíi cuía quaï trçnh trao âäøi cháút cuía
täm hoàûc caïc âäüng váût khaïc âãø caíi thiãûn âiãöu kiãûn mäi træåìng, thay næåïc coìn
giuïp loaûi boí nhæîng con Artemia dæ thæìa træåïc khi chuïng låïn quaï to khäng thãø
loaûi ra hoàûc áúu truìng cua khäng thãø àn âæåüc. Thay næåïc coìn aính hæåíng âãún
nhëp âäü läüt xaïc cuía giaïp xaïc.

2.3.4.4. Suûc khê

Táút caí caïc thê nghiãûm æång áúu truìng cua âãöu coï suûc khê. Nhæng nhæîng
thäng tin chi tiãút vãö kyî thuáût suûc khê vaì aính hæåíng cuía noï âãún áúu truìng thç
váùn coìn haûn chãú.

Heasman vaì Fielder (1983) âaî duìng hãû thäúng “kreisel” caíi tiãún cho æång
nuäi áúu truìng cua Scylla serrata. Våïi doìng chaíy lãn xuäúng liãn tuûc, áúu truìng
âæåüc phán taïn vaì vç thãú, laìm giaím hiãûn tæåüng àn nhau. Doìng chaíy âæåüc taûo
ra do mäüt sæïc thäøi khoaíng 5 lêt/phuït. Khäng sæí duûng suûc khê.

2.3.4.5. Váût baïm

Váût baïm coï vai troì ráút quan troüng, noï khäng chè laì nåi âãø cua träún âënh
haûi, taûo khäng gian cho cua hoaût âäüng maì coìn laì nåi têch tuû caïc sinh váût thæïc
àn tæû nhiãn.

Song, coï ráút êt thäng tin vãö aính hæåíng cuía váût baïm trong æång nuäi cua.
Theo mäüt säú baïo caïo, treo nhæîng chuìm dáy nylon hoàûc læåïi nhæûa âãø cho áúu
truìng Megalope baïm coï thãø laìm tàng tè lãû säúng cuía áúu truìng.

16
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

Ebert vaì ctv. (1983) âaî duìng caït vaì saìn laìm váût baïm cho áúu truìng åí giai
âoaûn Zoea, duìng saìn Nitex vaì táúm nhæûa cho áúu truìng Megalope. Kãút quaí cho
tháúy, nãön âaïy caït vaì hãû thäúng tuáön hoaìn duìng caït coï nhiãöu báút låüi. Caïc sinh
váût säúng baïm trãn caït, nhæ Nematod vaì Copepod, xaïc áúu truìng cuîng nhæ caïc
saín pháøm thaíi têch luîy trãn caït ráút khoï phaït hiãûn vaì loaûi boí. Do âoï, nhæîng
biãûn phaïp vãû sinh cáön thiãút khäng thãø thæûc hiãûn âæåüc.

Trong æång áúu truìng cua loaìi Cancer irrotatus bàòng hãû thäúng Kriesel coï
chènh âäøi, Mireille vaì ctv. (1991) âaî sæí duûng nguäön næåïc khäng loüc vaì giaím
täúc âäü doìng chaíy xuäúng coìn 1-1,5 lêt/phuït âãø taûo cháút làõng åí nãön âaïy vaì
kãút quaí âaî tàng tè lãû säúng cuía giai âoaûn Megalope.

2.3.5. Nhæîng tråí ngaûi trong æång áúu truìng cua

Trong æång nuäi áúu truìng cua, mäüt säú tråí ngaûi dáùn âãún tè lãû tæí vong
cao laì: næåïc bë nhiãùm báøn do thæïc àn dæ thæìa gáy ra; áúu truìng khäng läüt xaïc
âæåüc; áúu truìng bë nhiãùm vi khuáøn phaï huíy Chitin táún cäng låïp voí âáöu ngæûc
hay bë nhiãùm Protozoa. Ngæåìi ta cuîng âaî aïp duûng mäüt säú biãûn phaïp phoìng trë
caïc bãûnh trãn. Tuy nhiãn, mäüt váún âãö nghiãm troüng hån maì luän gàûp phaíi trong
æång áúu truìng cua laì hiãûn tæåüng àn nhau cuía áúu truìng åí háöu hãút caïc giai
âoaûn.

2.4. Nuäi cua con

Æång nuäi cua con láön âáöu tiãn âæåüc baïo caïo båíi Ong (1966). Cua con
âæåüc giæî trong nhæîng bãø chæïa nhoí vaì cho àn bàòng Artemia, täm, soì. Trong
khoaíng âäü màûn 21-31 ppt, thåìi gian giæîa caïc láön läüt xaïc ngàõn hån khi näöng âäü
muäúi tháúp.

ÅÍ Âaìi Loan cua con âæåüc æång trong bãø ximàng 15-20 m 3, âaïy bãø coï buìn,
âäü màûn mäi træåìng æång laì 10-21 ppt, mæïc næåïc trong bãø tæì 20-50 cm vaì thay
næåïc 100% mäùi ngaìy. Cua 1 thaí våïi máût âäü 2.000-3.000 con/m 2 vaì æång trong 2
tuáön âaût cåî 1 cm. Thæïc àn duìng cho cua con laì caï taûp. Tè lãû säúng sau 2 tuáön
æång âaût 50-70%.

Ngoaìi ra, Marichamy vaì ctv. (1991) cuîng baïo caïo: cua giäúng âæåüc nuäi
riãng trong nhæîng bãø chæïa nhoí coï thãø âaût troüng læåüng cå thãø 110 g.

Nghiãn cæïu aính hæåíng cuía âäü màûn lãn æång nuäi cua con (C1-C8) cho tháúy,
âäü màûn täút nháút cho quaï trçnh läüt xaïc, tàng tæåíng vaì tyí lãû säúng cuía cua trong
khoaíng 28-30ppt. Âäü màûn 6-12ppt thæåìng gáy ra hiãûn tæåüng báùy läüt xaïc vaì àn
nhau do läüt xaïc khäng âãöu. Âäü màûn 0ppt, cua coï thãø chëu âæåüc 2 ngaìy, sau âoï
chãút. Ngoaìi ra, nghiãn cæïu cuîng cho tháúy, thæïc àn viãn cäng nghiãûp cuîng coï thãø

17
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Cua
Biãøn

sæí duûng täút cho cua con bãn caûnh thæïc àn caï teïp taûp. Cua âaût troüng læåüng
0.8g vaì chiãöu räüng carapace 20mm åí giai âoaûn C7 sau 1-1.5 thaïng æång (Haíi,
1997).

18