Τι είναι ένας απειροψήφιος δεκαδικός αριθμός;

1η παραδοχή: Oι αριθμοί που έχουν άπειρα δεκαδικά ψηφία θα είναι είτε ρητοί είτε
άρρητοι.

Α.Ρητοί

 Η γραφή 0,9999.... δεχόμαστε ότι παριστάνει έναν αριθμό (πραγματικό) χ

που έχει άπειρα δεκαδικά ψηφία που επαναλαμβάνονται. Αυτοί οι αριθμοί είναι
ρητοί.
 Οι αριθμοί όπως πιο πάνω ο χ λέγονται δεκαδικοί περιοδικοί.
 Περίοδος του αριθμού λέγεται το αριθμητικό τμήμα μετά την υποδιαστολή,
που επαναλαμβάνεται (εδώ η περίοδος είναι το 9).
 Άλλα παραδείγματα τέτοιων ρητών αριθμών: ω1=0,121212 … , (περίοδος το
eP ώ

12), ω2=0,456456….(περίοδος το 456), ω3=2,3333…(περίοδος το 3),

ω4=23,9874676767… (περίοδος το 67)
Γι
hy γο

Β.Άρρητοι
si ς
ρ

 Οι αριθμοί α1= 0,12345 ... , α2 = 34,00223334444…. κλπ έχουν άπειρα

cs Π

δεκαδικά ψηφία που ΔΕΝ επαναλαμβάνονται. Αυτοί οι αριθμοί είναι άρρητοι.

.g υλ

2η παραδοχή: Μπορούμε να κάνουμε τις γνωστές πράξεις (πολλαπλασιασμό,

r αρ

πρόσθεση κλπ) χρησιμοποιώντας και αυτούς τους απειροψήφιους αριθμούς, με το

γνωστό τρόπο.
3η παραδοχή: Έστω χ=0,9999... (άπειρα ψηφία μετά την υποδιαστολή).Τότε το
γινόμενο 10.χ έχει νόημα και μάλιστα 10.χ=9,999... (άπειρα ψηφία μετά την
υποδιαστολή) (1)
ιν

4η παραδοχή: 9,999... =9+ 0,9999 ... (άπειρα ψηφία μετά την υποδιαστολή) (2)
ός

Στα πιο κάτω παραδείγματα θα φανεί ο τρόπος με τον οποίο βρίσκουμε με ποιον
ρητό (κλάσμα) ισούται ένας δεκαδικός απειροψήφιος περιοδικός

Παράδειγμα 1: (Δεκαδικό μέρος 0, περίοδος ένα ψηφίο)

χ=0,9999...
10.χ=9,999... (1)
χ=9+χ (2)
Συγκρίνοντας την (1) με την (2) έχω διαδοχικά ότι
10.χ=9+χ
10.χ-χ=9
9χ=9
χ=1
0,9999... =1

Παράδειγμα 2: (Ακέραιο μέρος 0, περίοδος δύο ψηφία)

0,25252525…=?
Έστω 0,252525 … = ψ
Αλλά 100. 0,252525 … =100ψ
οπότε 25,252525… = 100ψ
Όμως και 25,252525… = 25+0,252525 …
Και έτσι 25,252525… =25+ψ
Οπότε
100ψ=25+ψ
100ψ-ψ = 25
99ψ= 25
ή ψ=25/99

Παράδειγμα 3: (Ακέραιο μέρος 3, περίοδος δύο ψηφία)

3,25252525…=?
Αλλά 3,25252525… = 3+0,252525 … = 3+ψ
Στο παράδειγμα 2 βρήκαμε ότι ψ=25/99
eP ώ

οπότε
3,25252525…= 3+0,252525 … =3+ψ = 3+ 25/99
Γι
hy γο

Κανόνας:
si ς

Αν έχουμε δεκαδικό αριθμό με άπειρα δεκαδικά ψηφία μετά την υποδιαστολή

ρ

υπάρχουν οι παρακάτω περιπτώσεις:

cs Π

α) Τα δεκαδικά ψηφία δεν παρουσιάζουν περιοδικότητα. Τότε ο αριθμός είναι

άρρητος (πχ: α=0,12345678... , β=234,121212345678… κλπ κλπ)
.g υλ

β) Τα δεκαδικά ψηφία αμέσως μετά από την υποδιαστολή παρουσιάζουν

περιοδικότητα (επαναλαμβάνονται). Τότε ο αριθμός αυτός είναι ρητός και για να
r αρ

βρούμε την κλασματική του παράσταση εφαρμόζουμε τον κανόνα που υποδηλώνει
το παράδειγμα 3. Δηλ. στον 3,252525…, η περίοδος είναι 2 (επαναλαμβάνεται το
τμήμα 25 που είναι διψήφιο).
Για να τον θέσουμε σε κλασματική μορφή γράφουμε το ακέραιο μέρος του (εδώ το 3)
και προσθέτουμε σ΄αυτό το κλάσμα που έχει αριθμητή την περίοδο (δηλ. το 25) και
ιν

παρονομαστή έναν αριθμό με τόσα εννιάρια όσα είναι τα ψηφία της περιόδου.
γ) Τα δεκαδικά ψηφία έχουν περιοδικότητα αλλά μετά από κάποια θέση (όχι αμέσως
ός

μετά από την υποδιαστολή) . Π.Χ ο αριθμός θ=2,345673673673673 … (περίοδος

το 673)
Τότε και πάλι πρόκειται για ρητό και βρίσκουμε την κλασματική μορφή του
αφού πάρουμε τον αριθμό 1000. θ=2345,673673673673 … και κάνουμε ότι
στο παράδειγμα 3. Δηλαδή πολλαπλασιάζουμε τον θ με κατάλληλο πολλαπλάσιο
του 10 έτσι ώστε αυτό που θα βρούμε να μας φέρει το επαναλαμβανόμενο τμήμα
αμέσως μετά από την υποδιαστολή:
1000. θ=2345 + 673/999.
Αν κ=2345 + 673/999 , τότε 1000. θ= κ Και τέλος
θ = κ/1000