Ücra 34
Ýki Aylýk Þiir Dergisi
Megalomanýn Üstüngörü Teknikleri
sokçýkarcýlýðýn uzatýldýðý uslu büyüklük
kompleksinde de aðsal temelde
kablolarýn ucundaki soketten çok
kiþinin kendisinden kaçýþ ve
beðenmeyiþi vardýr,
[ermeye erimeye buzul]
cýzýrtý teknik ön kabul mü?
kiþi kendisinden rahatsýzlýk duymaktadýr,
vejetaryen-paranoya rahatsýzlýðý bastýrmaksa
bitkisel týnýdýr
kendisini olmak için istediði baklagiller,
adýyla bir tutulan
þekilde görür ad olmayan.
bkz. her þey. size karþý ve çevresine
modem uyanýklýðýnda "bu konumdan seslenir"
sübyana yaslý ölüm. ölün. ölü.
çok konuþabilir, yalanlar
modern diyemiyorum demeyene
dahi kararsýz hata, söyleyebilir
sadece boþluðu, erdemliði, dürüstlüðü,
fill in the bilenk imse
iþaretli sevgisinin ucube aðýndan
insanlýðýn ne kadar yüce büklüm
olduðunu anlatmaya çalýþýr bükülü
anadolu seyredilirken
ekran karýncalarý gür ruhu
buðu tipler için kafa yorup
þeyhin kerameti göz kurup
- kendinden menkul denli eðri
deðildi, derler psikolojide çok
aletleri kullandýkça
temel bir kuraldýr kol bir insan,
hep dölüm azýmsýyor uzuvlarýn sokçýkarýný,
hep ben iyiyim, doðruyum, dürüstüm,
maddeye uzanmak yetmiyor
büyük insaným diyorsa toz
yutan, olmanýn ayrý acýlýðý
-tersini algýlayýn
psikoloji bilen kolbüken eðiyor doksasýný
- insanlar bu noksanýný
keyfekeder demiyor; üstünleniyor
Mart - Nisan 2010
ISSN: 1309-145X
insanlarýn nasýl görü körüne
yakayý ele verdiklerini arýza
- zevkle izlerler!
balýk eti der narsist insanlar da herkese,
burnu büyük zayýfýna çalý çýrpýp
herkesi eleþtiren zaafla.
o halde beðenmeyen büyüklük denmeli
o kompleksinde olan hâlde katýlarýn sývýþmasý
sývýlar da insanlardýr sýyrýlmalý dört koldan
halbuki bunlarýn derinlik hesabýnýn bir çoðu
temeldeki hayatý kollamadan
yetersiz hal bu ki:
kiþiliklerin verdiði buðuyu
dert eden acýyý
terli terane tatmamak için, Çok
çalýþmaya alýþmaya,
baþarýlý
bir pozitif olmaya çalýþýrlar,
kusurumu kustum
böð ile oldu sür ekli
böðürürken baþkalarýný kýstým
ardýþýk sýralarla titre eþikleri
her eksik týkýmý kusurlu gördüler,
spazm sandýlar tekno-iyi diþler
her aþýrý þekilci, protokolcü týkýrtýya
sarýldým sapa
çok kibarca sallanan sopa,
davranýþlar üstünde aba, küs oldum
kompleks kökün aþýrý karesi
hikmetin alt katý þüphecilik
kuþkuculuk altýna kara karýþýk,
alýnganlýk parabolün yazgýsý
davranýþlarý da kudreti kadar
konuþtukça uçuklaþýyor kök
ben diyene kiþinin temeldeki
meramýnýn karesi yapýþýyor
emilip yetersiz meramýnýn
arkasýnda güvensiz yaþýyor
bolluk devrindeyiz boðuk
cebelli kiþiliði ele verir týnýlar.
Murat ÜSTÜBAL
 ÞÝÝR DÝLÝNÝN BÝLEÞENLERÝ (II)
Ücra'nýn 32. sayýsýnda, þiir dilinin bileþenleri olarak görsellik,
devinim, zaman-öte'lik, ritim ve boþluk'tan sözetmiþ ve
bunlarýn ilk dördüne, gelecek yazýlarda sürdürülüp-
geliþtirilmek üzere birer girizgâhta bulunmuþtum. Bu sayýda
ise, “boþluk” için birkaç fragman halinde bir baþlangýç
yapýyorum.
Boþluk
Boþ küme, sýnýrsýz olasýlýklar küme'sidir.
Boþluk, belirginleþtikçe kendisini önemsetir. Boþlukta
sýnýrsýzca olasýlýk kýmýldanmakta, fakat hiçbiri
seçilememekte ve adlandýrýlamamaktadýr. Dolu olan ise,
doldurulamayandýr; mevcut bulunana dahil ve akla içrektir.
Boþluk ile karþýlaþtýðýnda akýl þaþýrýr ve boþluðu doldurma
gereksinimi ile tutuþur. Çünkü ilksel dünyadan bu yana
temel itkiler kendilerini daim kýlmak adýna bilinmezi bilinire
çevirmenin kýþkýrtýcýsý olmuþlar ve geliþtirdikleri insiyak,
tasarým gücünü ve hakikati arama yeteneðini beslemiþtir.
Bilmek-anlamak-tutum geliþtirmek adýna yürütülen hakikat
arayýþý rasyonel düþüncenin kanallarýný aça aça ilerler;
tasarlamak ise ayartýlma ve arzu ile donanmýþtýr ve
imgelemin cangýlýnda malzemelerini aramaya koyulur,
imgelerle ve fantazmalarla beslenir. Çünkü nesnelerle
konuþa konuþa geliþen akýl dili, boþlukla iletiþim
kuramadýðýnda ona yalnýzca imgelemin dili el verebilir:
boþluðun dilini, yalnýz kendi kendisiyle konuþabilen bir dil
anlayabilir. Rasyonel aklýn dili, aklýn sýnýrlarýndan
sözederken imgelem, edinilmiþ tüm bir hazineyi kendi
yapýlanmasýnýn iþliðinde iþleyerek kendi dilini üretir, sýnýr-
öte'ye taþar ve taþýrýr. Þiirin metafiziði de buradan köklenir.
Boþluk, olasýlýk çoðulluðunun anlamlandýrma çoðulluðuna
dönüþtüðü, içerisi ve dýþarýsý ayrýmýnýn aþýldýðý, imgelemin
dilince örgülenen bir sarmalda zaptedilir. Öyleyse þiirdeki
boþluklar, gidimli dilin parçalanmasý ve onda gedikler
açýlmasý gibi güdülmüþ bir amaç nedeniyle deðildir.
Ýmgelemin dili kendini, ardýþýk dilin malzemeleri arasýndan
ancak böyle gösterebildiði, boþluðu dolayýmlayarak kendini
yine boþluktan gösterebildiði içindir. Baþka bir anlatýmla,
þiirin sözcük aralarýnda nefes alabiliyor olmasý, onun
“boþluk kuruculuðu” deðil, kendisini ifade ediþinin (kendi
varlýðýný duyuran kendi dilinin), varlýk fosilleri taþýyan zihnin
kendi malzemelerine otonomi bahþetmesinin zorunlu
kaosundan bir takýmyýldýz kurabilmesi, kendi kendisine að
savurarak boþluktan kendisini çekip-çýkartmasýdýr.
* uzamsallýktýr. Katedilecek'tir, çünkü boþluk Blanchot'nun
Boþluk, mevcudun sýnýrýnda açýlan bir gediktir.
Rasyonel aklýn dili ile, nesnelerin dili arasýndaki boþluk,
logos'ta bedenlenen boþluktur. Logos bu boþluðu kendi
yöntemleri ve kendi tanýdýk malzemeleri ile kapatmaya,
Ranciére'nin sözcükleri ile “hiçbir ölü zaman, hiçbir boþ
mekân” býrakmamaya, gidimli ve iktidarsal dilin yolunu
düzlemeye çalýþýr. Anlamlandýrma süreci, anlamanýn ipini
logosun kendi limanýna baðlayývermenin telaþlý rutinine
teslim edilir. Bu durumda 'ufka kaçan' ile 'baðlanan', bir
nedensellik totolojisinde patinaj yapmaya koyulurlar; anlam
Ýsmail Mert BAÞAT
arayýþý ile anlamsýzlýk yargýsý birbirine dolanmaktadýr.
Çünkü rasyonel akýl anlam kuruluþunu bir anlam
baðýþlamaya ve onu sabitlemeye, bir tanýma nesnesi
kýlmaya, bir “adlandýrmaya” indirgediðinde, logos bunu
ancak ölçümlemeler, benzeþtirmeler, sýnýflandýrmalar,
çýkarsamalar ve atfetmeler yoluyla, ne varsa o olan
stokunun ardýþýklýk ve hiyerarþilerine dayanarak yapmaya
çalýþýr. Aradýðý düz anlam beliremediðinde ve adlandýrmada
bulunamadýðýnda ise onu ya “absurd”ün torbasýna, ya da
“metafizik” dünyaya süpürerek, ondan kurtulur.
Nesneler anlam içermezler; anlam, toplumsallýk içinde
örgülenen, kendiliðimiz içinde ideolojik, duyusal ve
düþünsel kýrýnýmlara uðrayarak içrekleþen baðlamlar içinde
ve ancak beynin diyalektik bütünlüðünün süreçlerinden
geçerken kurulabilir. Bu diyalektik bütünlük adýna logos'a
itirazý, imgelem üstlenir. Ýmgelem, boþluðu kapatmak
yerine, döküntülerden de temizleyerek onu açar; çünkü
imgelemin sardýðý boþluk, ayný zamanda olduðu-kadar-
olanýn (görünür-olanýn) da geri-çaðýrýldýðý boþluktur. Anlam,
Bachelard'ýn anlatýmýyla, “gerçeklik üç boyutlu bir uzamda
bulunduðundan, elbette üç boyutlu bir uzamda yeniden
üretilerek” kurulacaktýr; boþluk, imgelemin çok boyutlu
dilinin katdeceði ve gösterilen'in (henüz) bulunmadýðý
boþluktur. Nesnelerin, logosun tek boyutlu dili tarafýndan
kucaklanamayan o çok boyutlu dilleri, imgelemin çok
boyutlu görsel dili tarafýndan bu boþlukta karþýlanacaktýr:
Yeni, görülmedik, bilinmedik olana yer açma. Doðuma ve
ikizlenmelere hazýrlýk. Zamanda ve mekânda açýlan bir
yarýk ama ayný zamanda tüm zamanlarý ve mekânlarý
buluþturacak bir düðüm için açýlan vadi.
*
Rasyonel aklýn bizi uyumlu, sonuçta itaatkâr kýlmaya
koþullayýp-kandýrdýðý söylemin akan düzeninde þiir
üzerinden beliren boþluk, rasyonel düþüncenin þaþýrtýya
uðradýðý; logos'un “önermeleri tam da birbirine
baðlanacakken” ayrýþýverdiði ve birden özgür kaldýðýmýz bir
mekânsýzlýk oluþturur. Bu boþluk, Heidegger'gil bir anlatýþ
ile, bir aþkýnlýk kapýsýdýr; tarih yükünün, geleneðin,
zamansallýðýn askýya alýnýp uzaklaþtýrýldýðý bu “boþalma”,
imgelemin sakýnýmsýz, küstahça ve ýþýk hýzýnda dolanacaðý,
özgür kýlýnmýþ bir uzamdýr. Ki bu, zamansallýk kadar
mekânsallýðýn da silinip-iptal edilmesi ile bir ve ayný þey
demek olur.
*
Boþluk, “doldurulacak” olmaktan öte, “katedilecek” bir
sözcüklerini kullanacak olursak- “her þeyin-her türlü sözün-
yok olacaðý” bir saydamlýk ise ve “saydamlýk eðer her türlü
geçiþin en aþýlmazý” ise.. Hakikat, ancak bu katediþ
sürecinde belirebilir. Hakikatin (hakikat usullerinin) bir rejimi
varsa, bu ancak zihinsel çoklu diyalektiklerin akýþlarý içinde
iþlerken kurulabilen bir rejimdir; Kemal Özer'in sözcüklerini
ödünç alýrsak, “yola çýkýldýðýnda yolun da söyleyeceði
vardýr”. Hakikatin belirmesinin tek yolu, yerleþik bilgide
hakikatin açacaðý çatlaktýr, delinmedir, boþluktur. Hakikat /
þiirsel hakikat, yerleþik olaný ötelerken saðladýðý boþlukta ve
bu boþluðun saðladýðý olanakla görülebilir (ve gösterilebilir).
Boþluk, ordinal / hiyerarþik varlýklar þemasýnýn,
kutsanmýþlýklarýn, kanonik adlarýn, eklemlendirmelerin,
kiplerin, kodlarýn ve elbette dil oyunlarýnýn ve fetiþizminin-
paranteze alýndýðý, bu nedenle de varolanlarýn dýþýnda bir
var olanýn, þey'lerin dýþýnda bir þey'in, çokluk olarak bir
þey'in olabilirliðine açýlan bir olanak sunar.
Boþluk, istikrarýn istikrarsýzlaþtýrýlmasýdýr.
Þiir dilinin bileþeni olarak boþluk, bilimin (matheme /
uzamsal geometri), aþk'ýn (iki'nin ikizleniþinin) ve politik
olanýn (özgürleþmenin ve çokluðun), þiirin kimyasýna /
simyasýna dökülüp-karýþabileceði yarýklardýr. Ve ayný
yarýklar, nesnelerle olan karþýlaþmalarýmýzdan üreyip-
devþirilen o ham nesne-imge'ler ile fantazma'larýn da
birbirleri içinden geçerek ve birbirlerine sarýnarak zihinsel-
imge' lere dönüþecekleri boþluklardýr. Ki,bunlarýn
düþünceye (düþüncesini düþünen düþünceye) ve
metafiziðe (mikro ve makro kozmoslara taþmaya kalkýþan;
düþüncesi kendi nesnesi olmaktan uzak duran düþünceye)
olan dolayýmlamalarý, türevsel olarak ve yine ayný boþluk
içinde dolayýmlanmakta bulunan zihinsel/görsel dilin,
kurulmakta bulunan þiirin diline kendi kuvvet alaný ve
vektörleri ile eklentilenmesi ve þiir dilinin kuruluþuna
katýlmalarýyla sonuçlanýr. Bu sayededir ki bilim, aþk, politika,
felsefe, eleþtirel (otaya konulaný, var'ý sorgulayan) düþünce,
metafizik (“boþluða bakma cesaretini gösteren”, ona sorular
soran) düþünce, hep birlikte þiirin çok boyutlu geometrik
mimarisine, onun fonundan yansýyacak ve söylemin
düzeninden kendilerini kurtarmýþ olan fasatlarýný da
sunarlar
* etfal ile kevahil, lüpçü karmasý dahil
Þiirdeki susku'lar, boþluk yaratmaz ama boþluk, susku için
de bir olanaktýr. Susku, boþluðun saðladýðý rahim karþýsýnda
sakýnýmlý bir geri çekilme ve alýmlayýcýya sunulmuþ meraklý
bir bekleyiþ olarak görülebilir mi? Blanchot'nun
tümcelerinde, bunun yanýtý var gibi. “Boþluk olmadan dile
gelemeyen sözler”i iþaretleyen Blanchot, susku için ekliyor:
“ Sessizlik ile sessizlik arasýnda, deðiþ tokuþ edilen söz;
suçsuz mýrýldanma.”; “Sözün bocaladýðý yer: sessizliðin
rahatlamasýna baþvurmadan, dilsizlikten bize geri dönen
söz.” Jean-Luc Nancy de, boþluðun kendisi olmayan
suskuyu bir “kesinti” olarak görürsek, onu olumluyor:
“Kesinti bize bir þey býrakýr ve bizi baþka bir þey için serbest
býrakýr, ya da baþka bir þeye býrakýr.”
* kökenlerden gelen bir yazgýnýn artýk hiçbir þeyi belirlemediði
Tadýmlýk, üç kýsa alýntý:
“Peki, boþluk nedir? Hiçbir þeyin bulunmadýðý, ama bir þeyin
olmasý gerektiði ya da olabileceði yer boþtur: Demek ki,
boþluk bir kapasitenin ifadesidir.”
L. Feuerbach
“Dolu(luk) kötü bir biçimdir ve öznel olarak anýlar demektir,
nevrotik açýdan yineleme, toplumsal açýdan da
basmakalýplýk (bizimki gibi kitle kültüründe yeþerir)
demektir. Oysa, boþ(luk), bir yokluk (bedenin, þeylerin,
duygularýn, sözcüklerin yani hiçbir þey'in) görüntüsü olarak
anlaþýlmamalýdýr. Boþ(luk) daha çok yeni olandýr, yeni
olanýn geri dönüþüdür (yani yinelemenin tersi); dünyanýn
kendi-kararlýlýðýdýr.”
R. Barthes
ÞÝMDÝ AHBARLA TEFSÝR
YEÞERMÝÞ TEBEÞÝRLE
YOLUK TÝRÞEYE DAÝR
Karasý beyaz tahta, geç gösterdi ziftini
Politermik kesitlerde, yoðun sise uyumlu karaltýlar
izlendi.
«Ana yurt ablukada, gök yurdusu daraldý» diyen
mavi çocuklar, iðnenin deliðinden kýrk çemberle
geçtiler.
Yüzer gezer amfide, doðu kanadýnda çayýrýn,
manendi duyulmamýþ bir çatýþký gözlendi:
Rical’de ric’at, nisvan’da savlet!
Eril diþil dýþçýlar, Tîçýr Tom’a söz kesip
Lisans üstü menüde Ohaa! Yo! yu seçtiler
Dev çörkünün þiþinde çekile çevrile sayýldý
kanatsýzlar. Müennesle müzekker teker
teker budandý. Meþk etmeyenler yandý!
Böyle günler yaþandý mütareke sonrasý.
Çopranýn kuklasýyla çimenlerin baklasý,
otluktan kot kaldýrýp kýrk gün ders dinlediler.
Eþ güdümlü eksperler, mahmuzla þap kýrdýlar
buluþkan kumrulara. Otokton çergecinin Dev
Þapýrtý’sý dindi. Eli, dili burulmuþ bir yas
sindi otlaða.
Uzun bir hedonizmin þerrinden halâs olup
þimdi gýrtlak gýrtlaða.
Mehmet Mümtaz TUZCU
“…rasyonel olduklarý kabul edilmiþ amaçlara duyulan
akýldýþý sadakatten bizi koruyacak (Gözetim-4)'ün uç
kavrayýþlarýný daha ziyade þiir alanýnda ya da çok özel
felsefi düþünümlerde bulacaðýz. Bu kavrayýþlar, düþünen
varlýðýn birdenbire düþünmesine þaþýrdýðý boþluk
zamanlarýnda ortaya çýkar. Bu anlarda, derinliklerden artýk
hiçbir þeyin çýkmadýðý, hiçbir þeyin dürtücü olmadýðý,
izlenimi hakimdir. Öyle görünüyor ki, bir doðum öðretisi ele
alýnmalýdýr. abç-imb”
G. Bachelard
_______
_____
Kaynakça
Alain Badiou; Sonsuz Düþünce; ç. Iþýk Ergüden-Tuncay Birkan; Metis Y.; 2006
Ýst.
Bahadýr Gülmez; Roland Barthes; Kýrmýzý Y.; 2008 Ýst.
François Zourabichvili; Deleuze: Bir Olay Felsefesi; ç. Aziz Ufuk Kýlýç; Baðlam
Y.;2008 Ýst.
Gaston Bachelard; Uygulamalý Akýlcýlýk; ç. Emine Sarýkartal; Ýthaki Y.; 2009 Ýst.
Hüsamettin Çetinkaya; “Gibi”; Edebiyat ve Eleþtiri; S. 9; l995 Ýzm.
Ýsmail Mert Baþat; “Þiirin Köklerine Yolculuklar”, yazý dizisi; Akatalpa; S. 109-
120; 2009 Bursa
Jacques Ranciére; Uyuþmazlýk; ç. Hakký Hünler; Ara-lýk Y.; 2005 izm.
Jean-Luc Nancy; Özgürlük Deneyimi; ç. Aziz Ufuk Kýlýç, Ara-lýk Y.; 2006 Ýzm.
Maurice Blanchot; Öteye adým Yok ötesi; ç. Nami Baþer; Ayrýntý Y.; 2000 Ýst.
Octavia Paz; Çamurdan Doðanlar; ç. Kemal Atakay; 1996 Ýst.
MORFOGEN

ülkemiz granitli tümsekler üzerinde uzanýr mý

kelime tekrarlarýmda da kapsamlar ormanlar alýrdým
yaygýn elim kadar yalýn toplu renkli bir zamir olacaðým
aruz misyonerlerine insaný açýklatamadým
ordu dinamiðinizi fonksiyon hükümetinizi yörünge açýklar
ilkmadde sýkýntýsý çekeceksiniz
yetkin varlýk genellikle yevmi þemsi yer öðle yemeðinde
yetimane bir halim vardýr
birine kýzgýnlýkla söylenen sözleri birisi unutmaz
üreme evresine ulaþtýk
ne var ki insan ruhunda bu bölmelere tekabül eden salçalar yoktur
henüz bunlarýn düzeyine ulaþamamýþtýk
jnana karman hatha darsana yoga sutra
gözümün iç açýsý hizasýnda açýlacaksýn
yastýk taþýmý ýslak tut ýslatan üst dýþ kiþilerdensin
iki küçük delik yaþýmý toplar
toynaklýlarýn medeniyetinde ballýbabagiller varmýþ
beni dini ilkelerle baðdaþtýrma denemelerine lütfen giriþmeyin
müstahkem köyün ilkel halklar müzesinde halýyým ben
bu yeni devlete hemen inandýlar
yazdýðým lirik þiirlerden bugüne ancak ender bölümler kalacak
öldürülmemek için haklarýmý ona devrettiðim sýrada öldürüldüm
tahtadan velodromlarý yalamayý severim
yargýlarýmýn gerçek deðeri konusunda þüphem yok
çünkü üzerimde yaþadýnýz
hükümet merkezinden alýndýðýnýzý bildiren kaynaklar var
depolara baskýnlar yaparak müsebbib olamazdým
imza atamam parmak basamam kýrmýzý renkli maddemi akýtabilirim
ses yeteneðinden baþka zekan ve güzelliðin ile
çaðýnýn en büyüleyici perde sýkýþtýrýcýlarýndan idin
halifelikle saltanatý birleþtirmek amacýyla hademeyle ittifak kurdum
muasýr deðil aradýðým kelime muasere mi olabilirdi ama deðil
muasat evet muasat yani isyan yani baþkaldýrma
içmeye baþladým kendimi teorilerden vazgeçmeye adadým
orada gizli bir muhalefet hareketi kurdum
iç ve dýþ düþmanlarla sarsýlan devlet sikimde de deðildi
adý geçen musa mucizelerin benzerlerini bisikletle yolladý
931 sayýlý iþ kanununun sülüs ve nesih yazýlarýnda usta olacaðým
þu halde ayný gecenin belirtilerinin basit listesini yapmaktan çok
tek temel biçim benimseyerek kurallar aracýlýðýyla onun öbür
biçimlerini türetme yoluna da gidebilirim
bu temel biçim ya gecelerden birinin içinde mevcut olanlardan biridir
veya daha soyut bir biçim olabilir
hatta bu temel biçim bazen hiç söylenmemiþ parçalarý da kapsayabilir
böylece bu unsurlarýn temel biçimde bulunduðunu varsayarak
gramere birlik ve yalýnlýk kazandýrmýþ oluyorum
gerçekten ben titreme düzeyimden baðýmsýz
bu düzeyle gece arasýnda yer alan ayrý bir gece görüþünün
savunulmasý gerektiðini gösterdim

Nazmi Cihan BEKEN

Ebrar

1/

geçmiþi elemiþ, kurallarýný kaldýrýp duvara asmýþ

yaþlý iskele, sýrlarýný tahtalarýn arasýndan
suya atmýþ: sessizliðin güvenli ritmi inip kalkýyor
göðsünde ahbap dalgalarýn;

--önce s e s s i z lik vardýr. adýmdan önce, yola çýkmaktan,

varmaktan, yolda olmaktan önce; harften, dilden, sesten,
(KÜN! = OM!)'dan önce, insandan önce sessizlik vardýr.
hak'lýdýr; tamýn yar'ýsý: ortaya yakýn, uca uzak. algýdan hýzlý
giderse, anlamý algýya baðlar. akson aðýnda beyinden
harfe, harften sözcüðe, sözcükten düþe, düþten imgeye
sýçrar;

:S E S S Ý Z L Ý K Ý Z B I R A K M A Z--

ÝKÝ ÞÝÝR Mitat

2/

neredeyse ay doðacak; mehtap uzun, kadife

eteklerini savurarak soðuk sularda salýnacak:
beklentileri ertelenmekten önemini yitirmiþ
kýrýk yýllýk aþk!!!

--yaþamdan çýkarýlan kalýn algýlarýn ve tine iz düþen

inceliðin karekökü b e k l e n t i: zihnin sirküler
hareketleri, aklýn, düþüncenin, egonun, süperegonun
kýlavuz kargalýðýnda, saðdan sola, soldan saða sirkadyen
ritm! geçmiþ ve geleceðin hamaðýnda sallanýrken aldýrmaz
ne yola, ne yolcuya…

:B E K L E N T Ý B A Ð L A N M A Z--

3/

üþüdü mü, lodostan mý, iliklerine dek ürperdi

yumuk ayaklar yürürken belkemiðinde;
teslimiyet mi, huzur mu, ne bu arzusuz
dikkat, habibi hiç kirpiksiz izleyen?

--dikkat görür nesneleri: henüz yüzünü yýkamadan dolanýr

kaldýrýmlarý, topraðý, aðaç kabuklarýný, bulutlarý yerli
yerine koyar: b a k ý l a n deðil, g ö r ü l e n var olur!!!
çiçekle renginin, denizle serinliðin, beyinle zihnin, iki
düþünce dalgasý arasýndaki kutsal boþluk! bilincin
týrmandýðý son basamak! düþünce esaretinden sýyrýlmýþ
farkýndalýk! saf dikkat!!!

:D Ý K K A T T A N R I D I R--

Hilal KARAHAN
 SEMPTOMATÝK ÞÝÝR
Murat ÜSTÜBAL

Esse= percipi 'den esse= non-percipi'ye dönüþlü olarak etkilenebilir bir þey gelenek. Etkilenebilir
ve üretilebilir bir þey. Her tarihsel kopuþ yeni bir
Tarih öznelerin belli bir dönemde ve atmosferde
gösterenin kuruluþuyla geri dönüþlü olarak geleneði
ürettikleri deðerler yekününün bileþkesidir demeyi çok
etkileyip deðiþtirir, geçmiþin anlatýmýný yeniden
isterdik ama tam olarak öyle deðil. Tarih kimi kez
þekillendirir. Sözgelimi biz Ýkinci Yeni'yi aþtýðýmýzý
özneler yumaðýndan bir saçak-deðerin baskýnlaþýp o
söylediðimizde, bugünün deðerleriyle oluþmuþ yeni bir
saçak-deðer tarafýndan oluþturulan da bir mefhum.
gösteren üzerinden Ýkinci Yeni'yi aþtýðýmýzý
Artýk biliyoruz ki tarihin bir semboller evreni var hakim
söylüyoruzdur. Bugünün deðerlerini oluþturan þey ise
özneler (ya da bir bileþke) tarafýndan deðer üretimiyle
semptomlardýr Lacan'ýn deyiþiyle. Semptom, bir
oluþturulmuþ. Tarihin ilerlemesi dediðimiz hadise de bu
hastalýðýn belirtileridir. Sadece o hastaya ve hastalýða
semboller evreninin ilerleyiþidir. Toplumsal bilinçaltýnda
özgü olan. Bunu kendi alanýmýza uyarlayacak olursak,
gömülü olan bu semboller öznelerin kendi
her öznenin kendi biricikliði kendi semptomlarýný üretir.
bilinçaltlarýnda yeniden otantik bir þekilde üretilirler.
Özneleri birbirlerinden ayrýþtýran nedir peki?
Özne varlýðý duyumsayýþ þeklini yeniden gözden
geçirir, fantazi üretir. Bu fantazilerin gerçekliðe katkýsý Özne davranýþlarýnýn homojenleþmesini engelleyen
nedir diye sorduðumuzda fantazinin içeriðini öznenin önündeki malzemeyi yorumlayýþýdýr. Öznenin
ilgilendiren bir süreçtir bu demek lazým. yorumu aslýnda bir yanlýþ-tanýmadýr diyor Lacan. Her
özne yanlýþ-tanýma üzerinden kendi gerçekliðini üretir
Aslýnda, temelde modernizm kendi özne
ya da yaratýr. Yanlýþ-tanýmayý oluþturan þey, öznenin
konumlanmalarýný ürettiðinden beri o konumlanýþlarýn
varlýðý gözden kaçýrýþý; önünde duran herhangi bir tür
bir hakimiyet alaný oluþturmalarýný da engelleyemedi.
varlýðý eksik algýlayýþýdýr. Varlýk, algýlanmýþ bir þey
Hakim alanlar belli bir dizge etrafýnda örülü mantýk
olmaktan algýlanamaz bir þeye doðru hareket eder
sistemlerini oluþturdu. O mantýk sistemleri de olay
özne halleri tarafýndan. Varlýk algýlanabilirliðin söz
örüntülerini kendi anlayýþlarý etrafýnda yorumlayýp
konusu olmadýðý yani esse=non-percipi durumunda
kodladý. Ýþte tarih ve etik dediðimiz hadise de böyle
kaldýðýnda bilinçaltý tarafýndan üretilen fantazi,
oluþtu farklý bir okumayý izlediðimizde. Postmodernizm
yorumlanma ediminden uzak durur. Semptom ise
tam da bu noktada modern humanistik özneye karþý
yorumlananýn öncülüdür ve fantaziyi aþýrýlaþtýrmadan
çýktý, humanistik özneye ait deðer ve mantýk
dizgenin dünyasýnda tutar. Þiir de semptomlarýn bir
sistemlerinin ürettiði her türlü kültürel dizgeyi deforme
aktivasyonudur, sahip olduðu tüm belirtileri, iþaretleri,
etmeye soyundu. Soyundu derken soyut bir özneden
izleri fantaziyi bir þekilde bir konumda durdurmak için
veya varlýktan bahsetmiyoruz, tam da humanistik
kullanýr. Ýþte, semptomlarýn belli bir niyet ve keyfiyetle
öznenin içinden çýkan öznelerin hamleleriyle oluþtu bu;
oluþturduklarý belli bir anlamdýrma alanýna sinthome
kimileri bunu yapýbozum üzerinden yaptýlar, kimileri ise
demiþ Lacan. Þiir semptomlarla kurulurken
bunu humanizmanýn bilgi biçimlerine saldýrarak
sinthome'un alanýna dönüþür. Elimizdeki semptomlarla
yaptýlar. Ama postmodernizmin serpildiði sancýlý
oluþturduðumuz her þiir ya da þiirsel, yorumlanabilir
dönemlerin hemen baþýnda hiç de postmodern gibi
olmasýyla sinthome'un alanýný oluþturur. Dolayýsýyla
görünmeyen ama bu özne konumlarýný tartýþan önemli
keyfiyetin oluþturduðu her iz bir anlamda yorumlanabilir
düþünceler ortaya atýldý; bunlardan biri Lacan'a ait.
olandýr. Her þiirsel yapý yorumlanmanýn alanýna
Lacan temelde Freud'un genel psikanaliz nosyonuna
sinthome alanýna aittir. Þiir yazmamýzýn nedeni
karþý çýktý, rüyalarýn ve bilinçaltýnýn ortak deðerlerinin
keyfiyetin aþkýnlaþmasýný ve Lacan'ýn artý-deðer gibi
yerine her öznenin otantik bir þekilde fantazi ürettiðini
gördüðü artý-keyif'in fetiþ oluþturma yoluyla tahakküm
iddia etti. Toplumsal bilinçaltýnýn ise bu fantazilerden
kurmasýný önlemektir. Þiir, tüketim fazlasýnýn ve haz
güç ve enerji aldýðýný savundu. Bu fantezilerin
adýna oluþan tüketim fazlasýnýn týpký faþizmlerdeki gibi
toplumsallýða etkisi nasýl olmaktadýr peki? Toplumsal
sapkýn bir keyif olarak ortaya çýkmasýný engeller. Fakat
gerçeðe veya hemen ardýndaki büyük-anlatýya?
þiirin statikleþen bir biçimi de artý- keyfin birikmesine yol
açar, artýk fetiþ þiir deriz biz buna. Fetiþ þiirden
Biz gelenek dediðimiz þeyi yekpare olarak algýlarýz;
vazgeçmemizin nedeni keyfin yaratým yoluyla
oysa gelenek bir çok küçük-anlatý'dan oluþmuþ
tüketilmesinin imkansýzlaþmasýnýn semptomlarýyla
kozmopolit bir yapý. Üstelik, retrospektif yani geri
karþý karþýya kalmamýzdýr. Semptomlarýn akýþkan bir DOLAN IR DOLAN
yaratým yoluyla yeniden keyfiyet hali içinde üretilebilir
olmasý semptom'un sinthome'a dönüþtürülmesi Þiirle iþlenmiþ mabetlerin
anlamýna gelir. Sinthome hali hemen þiirsel Mihrabýdýr yalnýzlýk
anlamlandýrma süreçlerini de eþzamanlý harekete Kaybolmayayým diye tutunduðum
geçirir. Sinthome'un gösteren evreninin oluþmasý ve Ýpin ucundan baþlar uzak
diðer sinthome gösterenleri ile baðlamsallaþarak Dibe çöken ne varsa
bütünlenmesi ile meydana gelen büyük-gösteren, geri- Çalkalayan bizi
dönüþlerle etkide bulunduðu geleneði geri dönüþsüz Dibe çöken ne varsa
olarak deðiþtirmiþ olur. Adýný bilmediðimiz oyuncak
Ýçli bir tenhalýða çaðýrýr
Sözgelimi, görsel þiir de artý-keyif'in tüketilememesinin
ve geleneksel dizeli sesli þiirsellerin fetiþleþmesinin bir Nelerse tortusu
Dünyadan vareste mezarlýklarýn
tepkisi olarak okunabilir. Bu anlamda, görsel þiir bu
Akustik sükunetlerin
konvansiyona karþý elindeki görsel semptomlarý
Umacý kuytularýn
fantazinin derin kuyusunda anlamlandýrmaya çalýþýr ve
Eðilip bakacaklar yüzümüze
sinthome alanlarýný oluþturur. Fantazinin dizgesiz ve
Gün eðilip bakacak
anlamsýz evreninde elimizdeki görsel (veya deðil) iz ve Sahi
belirtilerin etkileþmesi bir yandan, diðer yandan ise o Bu eller 'bende' mi kalacak
yoðunluktan anlamlý sinthomik yapýlarýn ortaya çýkýþý Ödüllü kýsa bir film gibi bu isimler
görsel þiirin macerasý olmuþtur. Bu etkinliðin Gibi yaþamak
doðurduðu sonuç þiir geleneðinde nasýl bir deðiþime Gibi dokunduðum kuklalardan sonra
neden olmuþtur? Henüz çok berrak deðil ama bu
gösteren statik imgeyi imaja ve ikonik görüntüye Tarihi bir kapýdan girer 'gibi'
indirgeyerek yok etti. Böyle bir iþlevi oldu en azýndan Eðilerek ve saygýyla
görsel þiirin. Alnýmýza payanda ettiðimiz secdeler
Uladýk uladýk da dualarý göðe
Þurasý bir gerçek ki, semptomlarýn peþindeki þiir, Bulamadýk, nerede
semptomlarýn gösterdiði, gizli gizli dile getirdiði Elimiz deðdi
geleceðin þiirinin geçmiþ þiire etkileri üzerine olan Kor…
muhtemel bazý kehanetleri de barýndýrýr özünde.
Kýsaca yarýn artýk bugün deðil dündür þeklinde O gece: tedirginlik
açýklayabileceðimiz bir durum bu. Biz, þiirin sunduðu O gece, yüksek sorulardan sarktý diye
Zarflarý, mektuplarý
semptomlara bakarak yarýnýn geçmiþ þiir üzerine olan
Kesilirken bir çocuk
dönüþtürücü iþlevlerini bilme konusunda da mesafe kat
-Göðekesilirken-
edebiliriz anlamýna gelir bu söylediklerimiz.
Dolanýr avuçlarýmda akýþ,
kan,
Yine, ayný zamanda, tüm bu yazdýklarýmýzýn peþine
yüzüm…
takýldýðýmýzda gördüðümüz, iki bin sonrasý þiirde
Yetiþ
yeniliðin söylenilenin tam tersine yeniliði fetiþleþtirmek O, Geceye Tecrit Yüzüyle Dolan…
adýna deðil, hali hazýrda varolan geleneksel
konvansiyonel þiirsel yapýlarýn oluþturmaya Ir doluyor uzaklýðýma
baþladýklarý keyif'in tüketilememesi sonucu ortaya Þimdi nerden bir yol bulsam yalnýzlýða.
çýkan artý-keyif'i tüketme çabalarýdýr. Bu amaçla, Arazbar biraz
fantazi ve semptom rekabete girerler. Fantazi bizi Ýnce, mutlu-serin
susmaya ve içe çekilmeye, semptom ise þifreli de olsa Kutsal eðriliði bir annenin.
dýþa vurmaya sevk etmeye çalýþýr. Þiir, semptomlarýn
fantazi'yi kat ederek yorumlanmasýdýr ki bu yorum Ýnsanýn
keyfiyet yaratýr çünkü anlam kazanarak sinthome'laþýr. Ezberlenilmez zikridir bu,
Ýþte, sinthome'lardaki keyfiliðin süreðenleþmesi artý- Hüzün:
keyif olarak bulunur bulunmaz þiirin de göçebeliði Baran biraz…
baþlayacaktýr.
Aysel BAL
 TARÝFSEL VE MÝTOLOJÝK DÝPLER
1. Koro kantin'inde varoluþulmuyor artýk. Yasak! ve bulan.
STALÝNÝZMÝN ÖLÜMÜ FÝLMÝNDEN Kiþi asýl kedisi olurmuþ, niçeleri bunu öyle bilmiþ. Ve
BÝR SAHNE Hayde þimdi ger, okulda samanlar ol belimle. Çünkü
içli ve varlý köfte döþemiþler kamüsal alanlara.
Liman MEHMETCÝHAT Sahi homo n'ecce bir bayram?

2. Olayýn mahal'linden tacarken ben sarýklar

Bir edi gömdüm sanki büdün þýhlara dolgun
Çarpýmý ticariyeme cihanladým, araplar harboldu
Yýrtýlan köpek fesiyle!

3. O dönemde Ýsrail'de kural toktu, ve sonra son sam dovdu

Her keþ kýraldýðýný lahit yapýyordu, ve delila kapý yordu
Bir gümeþi usturlappýdý gipti saþlarýna, ve muson delilölüdü.

4. Tevir attý elçilliðe kýrçýl kaset deniz'den,

Kallevili bir maþa çýkardý sumaktan monþer.

5. Kelilelerin dimnediði ir'an buandýr. ve Hindiler ileri!

6. Tek serbes saz cumhuruyet teraki fýrka-i þerefe!

7. “Battaniyemin altý felsefe kulübü!”

Aðustos-Eylül '09

Uður EYMÝRLÝ

Hemgizli
olanlar:
-insanýn bir son verme isteði bitmiyor
-en mülayiminiz dahi aleni
-kýçýný bir kez kaldýranlar þair oluyor katil

olagelenler:
-insan kendi küpüne zarar
-dedem kendini yaþlý gösteriyor
-zýtlýklar el pençe divan

olakiler:
-en baþta kendim iyi hoþ olsam
-sonra bir de azbuçuk alsam etsem
-aslýna bakarsan çok mu þey bunlar be güzel abicim

olasýlýklar:
-tansýk, hafifsemekle insaf etmediðim
düðün dernek loca kaçkýný optimist
þairlerin önüne geçemedikleri en bir
elzem tutmakla çoluðuna karýsýna
anasýna bacýsýna tadilatçýsýna deðin
dolaylý yoldan yemiþ saðladýðý
taammüden sözcüktür..
-meseleyi bir kez ortaya koyduktan
sonra hitaba ilk giriþenler rimbaud'
un gençliðine versinler..
-insaný kurtaracaksa ekolojik bir sitem
kurtaracak, þu tansýðý laciverde boyayýn
artýk!

Öktem TEPE
bir az Neden kimseye hediye almam
bana bir anýt verdiler bir anýt bana da ve -GÝRÝÞ
sicimle evet sicimdi hýrpalýyor boynumu sicim Aldýðým son
bazý adamlar þimdi acýlarýný halkýn bir halka olarak mý hediye bir müzik
adamlarýn bazýlarý halkayý bir tasma yaparak mý acýsýnda kutusuydu. Vermek için
kimi kadýnlarýn aðlarken kimi baðladýðý Duma'yý Duma'ya baðlayan
gece,
dün bir köke yalnýz, sarýldým toprak bir kendi ellerimle kýrmak zorunda kaldýðým.
az; ama, bir dað idim yalnýzca ah Kimsenin kalbini kýrmamak için
bir daha hediye anlamadým.
baðlayýp evet sicimdi bir isyaný anýt boynuma
attýlar bir kuyuya bir kuyu gömdüler isyanýmý da -GÜLÜÞME
sarartýp ipekle evet ipeklerle ipekten bir isyaný aðlatýp sicim Yalnýz bir anneme
mi lan bu?! yüzümün artýk bulutlarý ellerimi acýtýyor yaðmaz tek papatya.
ellerim eriyor bulutlarýn yüzünde yaðmur yað Kendime bir tek.
Bir de otobüs
bir mezar bugün boylu boyunca bir
koltuðu en nedensiz
upuzun ses dipten dip uzun ses bir
uçaktansa hep korkarým.
iþitilince onlar oluyor mu ip
Çocuklar da sevmiyorlar karýsýný
ipekten?!
totalitarizmi o öldürdü diye
bana da herkesin lâyýðý herkesin lâyýðý bir ölüm bana verdiler ve yüreklen diremedim.
bir halkanýn sýkmasýyla sýkýlmasýyla acýsýnýn bir halkýn boynunda ve Hep bir yýldýz
bazý adamlarýn kimisi bir bulut hayalin hayal bir bulutunu bilmiyor kaymak istedim.
bilinmiyor aðlarken bazý kimi bir tarihin acýsý mý halk, hariç!
-SONUÇ
oldum. birkaç kuru dal ve sicimle herkes yaþamýþtý oysa kin,
bir anýt, bir anýt oldum iþte orta þiddette deprem
sallandým biraz sicim ve gölge, ve don.
ipeksiz! En tehlikeli don.
Ýlkbaharýn don.
Meydana geliþlerine göre don.
Kasým '06 / bohemya Lar üçe ayrýlýr: Ýlkbahar, Sonbahar, Kýþ.

Þakir ÖZÜDOÐRU Denge ESENTÜRK

DOUBLE RECOMMANDÉ

1.
Elindeki paketin þüphe çekmesinden çek çekiver çeki çeki ver kuyruðunu bak týkalý halat
Bir bombaymýþ patlayacak olan saatleri ayarlamýþlar ayarsýzlar patlatacaklarmýþ adres: Balat!
Kopya çekerkenki fiyaskosu boyu posu eni topu topu kaç Türk lirasý eder haberler Dede çýktý
Daha demin gözlerimle gördüm inanma sen aldý Baretta'yý o kadar aynasýzýn içerisinde gömleðine týktý!
Týký týký týktý taktik tik tak sanýrdýk oysaki biz yýllardýr tik tak tik dön arkaný iyi bak taktik tik tak
Tik tak only bir taktikmiþ be aslaným aslan da bir taktikti esasýnda taký tik tiki tak ve tik tak!
Müselles ne demek bilmez o New kafalar Galata' da çay içmek ne demek bilmez esasýnda hiç biri
Ýkisiyle de sokaðýn giriþinde karþýlaþmýþtým birbirimizi tanýmýyorduk biri köylüydü piç biri!
Hazar þehirlerinde ticaret nasýl yapýlýr neden yapýlýr hiçbir zaman hiçbiri düþünmeye eriþemedi
Yýllardýr kanýmý emdiler kovaladýlar atmadýklarý çamur kalmadý ama en babalarý bile benle yeriþemedi!
Kütüphanesinde Naima'dan tutta en baba çizgi kahramanlar elan vital babuþka Ruslar defolup gitsinler
Bir hüda bir nabit gibi birleþip en onulmadýk zamanda ve yerde imdadýmýza yetiþip yanýmýzda bitsinler!
Beni görevlere beni sýnavlara beni savaþlara yalnýzlýklara yapayalnýzlýklara parasýzlýklara sürükleyen den den ler
Merak etme babalýk orada çevirdiðimiz basit bir tiyatroydu o kan da Hilal-ý Ahmer'den parasý ödenmiþtir arkadaþlar
bendenler!

Murat SOLGUN
 OKU OKU OKU
OSMAN ÖZBAHÇE VE DÝRENEN KRAL
' koltuðuma oturdum, etrafýma bakýndým/ hayatý
geçersizleþtiren bir þey vardý oturuþumda'
Osman Özbahçe'nin kral (ebabil yay.2008) adlý kitabýnda
kral adlý þiiri (shf.40) anlatýmýyla günümüzün modern
kahramanýný arayan fakat bu kahramaný hayatla
cebelleþen ve bunu belirginleþtirmeyen bir anlatýmla
bütünlemeye çalýþan, daha doðrusu modern zamanlarýn
anadolu insanýný efsanelere bulaþtýrarak sýradanlýðýn
içinde deðerlendirerek modernliðin içine Türklük duygularý
ve müslümanlýk duygularýndan da bir nebze katan bir
arayýþýn belki de bir direniþin veya mücadelenin þiiridir.
Kahramaný vatandaþta ideal bir þekilde bütünlemeyen,
vatandaþ kahramanlýðýnýn ne olduðunu, ne olabileceðini
anlatmaya çalýþan bir þiir, bir direniþ þiiri fazlasýyla.
Bir kahraman direnir günümüzde olsa da, modernde yani
pastoral bir dünyanýn çok ötesinde bir kahraman neye
direnir en çok, neyle çatýþýr, bir kahraman kral mýdýr,
modern kurallarla bakýldýðýnda hiç deðil. Bu þiiri okurken,
modern kurallar, hayatý tasnif eden hem de acýmadan
hayatý baþ tacý kýlan her çözümü hayata sunduðunu
düþünen, modern þehirleri kuran ve þehir dýþýný
geçersizleþtiren tamamen modern, boþluðu olmayan.
Osman Özbahçe iþte buradan çýkarak karþýsýna
karakteristik bir modern epik þiir çýkarýyor, yazýyor fakat
modern dünyadan hiçbir þeyi saymadan, bir þiir yazýyor.
Saymak istemiyor da diyebiliriz, bunun manidar bir anlamý
var elbette.
Kahramana günümüzde inanmýyorum daha doðrusu
modern ve modern sonrasý zamanlarda geçerli olan
kahraman tarifinin geçersizleþtiðini düþünüyorum. Ya
herkes kahraman ya da herkesin kahraman olduðu yerde
kahraman tarifi deðiþmeli. Kahraman tarifi deðiþirse
kahraman olgusunun tükeneceðini düþünüyorum .Osman
Özbahçe de kahramana modern bir taným vermek
istemiyor .Açýkçasý sýradan bir kahraman bekleniyor ya da
þair bunu arzuluyor ama modern zamanda olmadýðýmýz
için gelen herkes kahraman pozunda ve herkese
kahramanlýk bulaþmýþ oluyor.
Sýradanlýðýn kahraman olduðu, sýradan iþlerin
kahramanlar yarattýðý ve ayný hýzla tükettiði bir çaðdayýz.
Naif veya sert mizaçta olsak da kahramanýn öncü
olamayacaðý ve bilginin öncülüðünün de yitirildiði bir
çaðdayýz. Bilgi nasýl kahramanlar yaratabilirdi, belki de
doðru soru bu. Þiirden çýkarak belki de þiir dýþý
düþünmemiz gereken þey bu. Geçtiðimiz yüzyýl bilginin
çaðýydý fakat bilginin de insanoðlunun açlýðýný gidermediði
görüldü, yeni yüzyýla girerken. Bilgi de yetmedi bilgisayar
vb. de yetmeyecek. Bilgisayarýn olanaklarý da ilerleyen
zamanda bilgi kirlenmesi ve yýðýlmasý nedeniyle modern
10
Bülent KEÇELÝ
planlara yetmeyecek. Düþmanýn belli olduðu düþünülebilir
fakat iktidar araçlarý, iktidara geliþ biçimleri, dünyanýn
global hale getirilme! denemesi bir kahraman
gereksinimini ortaya çýkaracak mý, ben çýkarmayacaðý
görüþündeyim.
Osman Özbahce günümüze modern bir kahraman
yaratma edasýyla konuþmaya çabalýyor, anlatýyor.
Anlatýrken deli dumrul tavrý takýnýyor. 'damarlarýnda bir
aðacýn kuvveti akmaya baþlardý' buna çok yerinde bir
örnektir. 'atlarýmý kýlýçlarýmý kalkanlarýmý adamlarýmý
saymak' gibi saydýðý savaþ araçlarýnýn günümüze göre
ilkel sayýlacaðý bir dünya. Belki de modern dünyaya karþý
koyuþ modern dünyanýn karþýsýna eski çaðlarýn kahraman
edasýyla çýkmak ama bir kahraman gibi deðil daha
doðrusu günümüzün koþullarýnda esamesi
okunmayacak, sayýlmayacak bir kahraman gibi deðil.
Düþman evet hep ayný düþman buna kaniyim. Ölümün
belki de kahramanlýðýn eski çaðlarýn kahramanlýðýnýn
sonunu getirdiði bir dünya. Yine de düþman belliyse
kahraman da yeni veya donanýmlý olmalý diye de
düþünmüyor deðilim.
'koltuðuma oturdum etrafýma bakýndým / oturuþumda
hayatý geçersizleþtiren bir þey vardý/ ben oysa hayatý
sayarým' saydýðý günümüzün modern dünyasý,
kahramana yer býrakmamýþtýr artýk kahramaný modernin
içinde sayamaz. Modern kavramý kahramaný absorbe
etmiþtir. Geçersizleþtirdiði hayat içinde saydýðý yalnýzca
kahraman vardýr. Kahraman aslýnda modern dünyanýn
karþýsýndadýr. Kahraman modern dünyanýn araçlarýndan
biri haline gelmiþ, modern dünyaya bir karþý koyuþun
öncüsü, akýncýsý olmamýþtýr. Kendinin kahraman olduðu
fakat geçersizleþen hayatý sayabilir, hayat yine de
geçersizdir.
Geçersizleþen hayatý sayýyor, olumsuzlanmýþ bir hayat
daha içkin kýlýnarak sayýlabilir. Saymadýðýmýz hayatýn
içinde kullar atlar ve avratlar elbet olmadan sayýlacak fakat
bunlar bir savaþýn içinde daha anlam kazanarak
sayýlacak, savaþ geleneksel bir savaþsa eðer. Savaþ ne
yazýk ki geleneksel anlamda bir savaþ deðildir. O yüzden
þairin saydýklarý modern karþýlýklarý olmayan göstergeler
veya yetersizliði günümüze göre bilinerek sýralanan
göstergeler.
Geçtiðim yerlere / bir kahramanlýk bulaþtýrarak geçerim
ben
Kahramanlýk bulaþarak geçen ama kahramanlýðý tam
býrakmayan yine kendinden menkul bir kahramanlýk.
Kahramanlýðýn tüm halka sirayet etmesi ne kadar
imkansýzsa geleneksel tanýmdaki bir kahramanýn da
günümüze yakýþmayacaðý ortadadýr.Osman Özbahçe
kahramaný tekilleþtirerek aslýnda baþlangýç denilen
mefhumun müsebbibi olarak gösteriyor yine modernin
karþýsýnda moderne direnen gerçeklik karþýsýnda
düþünmemizi zorlaþtýran bir kahraman. Tekil bir kahraman.
Osman Özbahçe'nin kahramaný, dünyasýný arayan fakat
dünyasýný günümüz dünyasýnda aramayan daha çok
þairin kendi dünyasýndan çýkarak bir ortam oluþturma
denemesi de denebilir. Kendi dünyasý içinde çok saðlam
bir yaný olduðunu düþünüyorum fakat ikibinli yýllarýn
dünyasýnýn bu kahramaný bir þekilde etkisizleþtireceðini
de düþünüyorum, direnen bu kralý.
NÝLAY ÖZER VE OL'AN ÞEY
Nilay Özer'in ol kitabý (komþu yay. 2005) içindeki ol þiiri
(shf. 63) bir geceye dahil düþler veya rüyalarýn anti-
güzellemesi, gece ortaya çýkan ve olan, sembolleri
kuvvetli ve sýký imgelerle örülmüþ, geniþ fakat zaman
zaman klasikten kurtulamayan yapýsýnda bilindik imgelere
de rastlanan, geleneksel yapýlý bir þiir fakat imge gücü
yadsýnmayacak, imge gücüyle öne çýkan bir þiir. Ýmgeye
bu sadakati görünce insanýn aklýna ister istemez imgeye
yeni bir bakýþ açýsý saðlayan ikinci yeni þiiri geliyor. Ýkinci
yeninin bu çýkýþý Nilay Özer þiirinin içinde pek görülmeyen
bir þey olmasýna raðmen insan, imge avcýlýðý son derece
yetkin bu þairin bir aþama kaydetmesini en azýndan ikinci
yeni ayarýnda bir aþamayý görmek istiyor. Bunun içinde
tabi sentaks ve anlamla haþýr neþir olmak geçiyor. Bunun
denemelerinin daha cesur olmasýný bekliyorsunuz, bunu
þairin denememesinin sebebi içkin dünyasýnýn þifrelerinin
buna izin vermemesi diyebilir miyiz? Ya da Cemal
Süreya'nýn dediði gibi þiir kelimeye dayanmadý mý Nilay
Özer'de.
Nilay Özer'in gecesinde olan þeylere kulak kabartalým
veya göz gezdirelim. Þair, kendindeki (içsel dünyasýndaki)
sýký veya sýkýlan gece görüþünü ortaya çýkarmak istiyor,
bir sýr ifþasý da denebilir, bir içe dönüþ halinin sonrasý gece
içsel kýldýklarýný açýklamak istiyor da diyebiliriz, bunu biz
ne kadar ne derece anlayabiliriz bu ayrý bir durum tabi.
Gece olan þeyler travmatik yanlar da barýndýrýr ama gece
yazan ve yaþayanlar için kalýcý, kýlýcý þeyler de meydana
getirebilir. 'darlýktý göðsüme iliklenen tek milat/ gözlerimin
uykuda açtýðý gediklere basarak/ rüyaya týrmanýrdým
görklü tavus kuþlarý' diyerek insandaki uyku anýný rüyaya
aktarmaya ve rüyanýn ambiyansýyla bütünlemeye
çalýþýyor. Bu dünya kadýn dünyasýna mý yakýn diye
sorabiliriz fakat betimlenen dünya kimsenin bilemeyeceði
ve hissedemeyeceði bir dünya. Þahsi bir dünya açýkçasý.
Yaþanmýþlýklarýn ardýndan sýðýnmalýk diyebiliriz. benim
için bu dünyaya giriþ nedeni daha önemli, yani bir hayattan
kaçýþ düþüncesi mi yukarýda deðindiðim gibi sýðýnma
gereksinimi nedeniyle alýþýlan bir yer yaratma giriþimi mi.
'gece geçtim dünyadan' diyerek sonralara dahil olan
geceyi yaratmak isterken asýl dünyanýn kendisi için orasý
olduðunu mu anlatmaya çalýþýyor. Bence bu son düþünce
daha geçerli. Bu yer yaratma giriþimi artýk içine attýklarýnýn
aðýrlýðý diyebiliriz. Bu aðýrlýktan bir þekilde kurtulmak
gerekiyor. Gece içindeki sýrlarý atmak ve þairin kendisiyle
konuþmak için birebir bir mekan.
Gece dünyasýnýn bütün verilerini gündüz dünyasý verir
bize, kabusumuz veya rüyamýz hep gündüz dünyasýnda
gizlidir. Gece bir dinginlik gibi görünse de asýl hesaplaþma
gece kendi kendine verilir. 'geçtim sabrýn sýnavýný iyice
hafifledim' dizesi gündüzün þifrelerini çözmeye çalýþýlan
ve hep gece içinde bulunulan hayattýr. Þair kendi sýrlarýný
ortaya çýkarýrken gündüzün sýrlarýný kendi adýna
çözümlemek istiyor. Bu çözülmeye uðraþýlan þifre
kökensel bir uðraþtýr ve insanýn kendisiyle yani sosyolojik,
psikolojik, siyasal yanýyla birebir alakalýdýr. Burada 'bunca
bilgelikte aþk yok hayret yok' çýkýþý oldukça bilindik çýkýþ
gibi dururken bu anlamda bir þerhe ihtiyaç duymuyor;
fakat altýndaki dize 'bir aðacý þaþýrtan üç þey söyleyin'
dizesi þerh konulmayý gerektiriyor. Çýkýþý geri çekiyor þair
ve bir aðaç halinin rüyasal anatomisini de çýkarabiliriz
buradan. Rüya gören insan bir cezanýn içindedir þaire
göre. Ceza insaný nesneleþtiren, nesneleþen bir yan da
taþýr. Rüyayý bu halde bir insana dönüþtürüyor ve kendini
rüyasal bir nesne kýlýyor þair fakat bu deðiþim, baþkalaþým
'baþkalarýndaki ben'i' istemeye itiyor onu. Þairin þiirin
buralarýnda kendisiyle bu kadar cebelleþmesi bir direniþi
deðil de kendi iç kodlarýný çözme isteðinin bir kriz anýný
yansýtmasý olarak görülebilir. 'nefes almak bir tören
gerektirir' dizesinde olduðu gibi. Aslýnda günümüz
insanýnýn psikolojik yanýný, modern insanýn açmazlarýnýn
yansýmasýný da algýlayabiliriz. Ýkinci yeni iþte tam burada
insana yeni bir açýlým sunmuþtu. Þair de bunun ayrýmýna
varmalýydý diyebiliriz. Ýkinci yeni bu psikolojinin de
karþýsýndaydý. Ýnsanýn kýstýrýlmýþlýðýný kabul etmeyen
bunun þiirini de yazmaya çalýþan bir þiirdi ikinci yeni.
'sýrsýz kalana kadarmýþ vefa' þair iç dünyasýný açmayý bu
kadar isterken aslýnda sýrlarýn da dünyasýndan verdiðini
düþünüyor. Ýmgeyle bu kadar oynayýnca ucu bucaðý belli
olmayan sýrlar þairin bünyesinde barýndýrdýðý kadarla
kalmýyor, çýktýkça çýkýyor. Bu ister yalnýz ister çoðul olsun
sýr açýklanacak, yüzölçümü belirsiz þeylerdir. Ýmgenin
yanýnda þifre belirsiz, tarifsel bir yan barýndýrsa da, sýr
önünde sonunda açýklanacak bir þeydir. Þairin içsel
dünyasýnýn doðal yalnýzlýðýnýn bir göstergesidir. Þairi
burada kurtaran yön imgenin giriftliðinden doðan
yapýlardýr. Bu yapýlar içsel dünyanýn karmaþýklýðýndan ileri
gelen ve okuyana sadece imgeleri aktaran da bir yapýdýr.
Böyle olunca açýklanan sýrlar yine sýr olarak kalmaya
devam ediyorlar. Þairin rüyayla giriþtiði bir oyunun
neticesidir de diyebiliriz buna.
Þair bu kadar sýrrýn ifþasýndan yorulunca 'iþ ki ömrün bir
ders çýkarsýn bundan/ bilinmeze tedbir ölmüþe çare/
olacaðý olduran endiþeye pes' deyiveriyor. Tekrar
isteyerek rüyalara belki de kabuslara dalýveriyor. Aslýnda
þiirin ana damarýný da orda yakalayýveriyor. 'sanýlmasýn ki
sözümün zýrhý rahat' fakat hep bir eþikte yine de geçmiyor
kendi gecesinden hatta kendinden geçiyor da þiirin
gecesinde geçmiyor, geçmek istemiyor. Kendi kendine
sýrlarýndan kurtuluyor onlarý ifþa ederek ama þiirin sýrlarýna
ermek istemiyor. Yokluk imlayý asýl burada bulur.
'tek celsede ayrýlýrým cismimden / kime kalýr odalar dolusu
saf sýkýntý'
pearl jam Mükemmel Alýþveriþ Listesi

misafirin lastiðine tuz koyduk (misafir vardý
ayaklarýndan yalattýk keçilere /taþlara sürdük
tuzhanelerde taslaklarýný yürüttük [allahýn] gelecek
meleðinin / sigarayý boðuruyorum üç nefes öncesine /
bunlarý sinekler sarmadan çöpe )
üç kitabý yasladým ezel rafýna
keçiðler büyüdü çoban (baðýrýr)
silkinme yazgýndýr tozlarýn kangallar azgýn
mopak kaðýda kazdýðýn tünel kurda çýkar
(penselediðim çiviyle kapatýr mi deliðini)
kurtuluþum bu þarkýdadýr es rüzgar çal kamýþlar
[bin yýl kapandý] greyderler açýn idrak yollarým yemekteyiz
aðzým dolu düzine fransýzcadan
cemaat kalkar göz kaldýrýr çapaklarýný cümbüþ
þýngýrlý bozuk paralar pamuk tarlalarý
agopun küpünden üçuþlu kurdelalar fýr kepler dumrulun
dügünü
ben bu tarlalardan onüç dönüm döþekler
impuls : piyango çalar oynak erkeklik impuls:
birdirbir seksek impuls : hop pala dolmuþlar müstakil
impuls : ben de þu býyýklarýmý
cennetin kapýsýndaki incir aðacýný kim kesti hu
ha dev adam 12 havariyi biiip bimden aldýðým reçele
otobus mobil phone usb dualarým
sýnýf tekrarýnýn cinsel psikanalizine
geçmiþ çok istemeklerin bir karþýlýðý olmalý
çok istedim, o anlama gelmiyor
hayali gerçekti
aný bu þimdi, ayný daireden
“fake organýnýzým”
takma kafa, sokma akýl
kabul, her baþ kaþýma sýkýntýlý deðildir
iþlevsel eklentiler de olabilir
protez aðýz, yapma el
kader odaklý okuma demeyelim adýna
ama içimden gelen sosyal þeyler yok o tarihte
tavýr alan dünya savaþlarýna falan
ifade etmiþsem elbet benimdir
elimdeki baský imzayý geciktirebilir
dombili insanlar bunu iyi bilir
bölgedeki nöbetçi'li sýfat tamlamalarýnýn hepsi tükenik
arkadaþlar arasýnda acý çekmenin lafý mý olur
sýrayla ben
yer bilgisi, durak adlarýný akýþýna göre
lise müfredatý ineceðin yer ve bir önceki
seviþmek için gitmek lazým en baþta
senin nesnesi olabildiðinle alakasý yok
tutulmasý uzun süren vaatlerin
-vadedilmiþ beden benim
-olun
kurtarýlmýþ bir gölge bile yok
her þeyi bilmek mi gerekiyor hiçbir þey demek için
Daðlar o kadar da romantik deðil
biraz kent estetiðinde
tutuklanýp tutuklanýp da bir türlü içeri giremeyen solcu
arkadaþ
her zaman bir çýkýþ yolu vardýr
þimdi gidiyorsun
psikolojik pazara
kültürel davranýþlar ve doðala özdeþ tutumlar
en acil

Suzan SARI

Münir YENÝGÜL
palmiye uðultusu

ben saðken
önce bir rüya gördüydüm ayan beyan hatýrlarým o zaman gökyüzü (bugün olsa þaþarým)
kýzlar vardý ölü anneleri aðlardý akþamlarý onlar da
sulanan fideler domates kokusu ya da reyhan ovuþturan
þehveti düþkünlüðüydü zaman babam yaþamazdý ölmenin eþdeðerini arardým düþün
kötü
hayal benden bulamazdým bilyelerim benzetir þubatý
morazer derdim süte kesmiþ incir mavi
süt mavi mor da hayli civit mavi

büyük sofada kefenlendim aslýnda rengi sonsuz büyük uzunca bekleyene geniþ
doluþmasýdýr sarmaþýðýn dallarý

ben saðken
ne zaman öldüðümü hatýrlamazdým gidilen orasý olsa burasý arkadaþlarým
çaðýrmasa bir defa da çalgýn uyuklarým

çivitli entari asýlý yaným

Mitat ÇELÝK

yüz kör düðüm

vý.ufalýr uyurken suyun yataðýndaki yüzü

maðaraya düþen pipo dumaný

zeytin çekirdiði
tözünde uyu…

soðan atlasý

þamata dirim taþ

ah bir parçalandým dilim

ah bir parçalandým

“genzel hezl”

( metalsiz bahçe düþünemiyorum,

Sinan ULAKCI
 Saba KIRER
KESÝTLER

Boþ Beyaz Sayfa

…boþ beyaz sayfa, binlercesi binlercesi, gökyüzünde, uçuþan,

ileriye, geriye savuþturulan fýrça darbeleriymiþ, içeriye girer gibi,
yataðýma, yatakta içimi, ciðerlerimi, kalbimi yutacakmýþçasýna, güçlü bir enerjinin
salýnýmýyla dýþarýya itilen, iteklenen, memelerimden bir yol bulmuþ da dýþarýya
çýkýyormuþçasýna, salýverilmiþçesine açýklý koyulu, daha da, daha da koyulaþan,
bir sayfa, benim tavaným!
Böcekler, saçýmýn içine, kývýrlara, usulca, gümüþî, kýyým kýyým,
kýrkayaklar, zümrüt örümcek, örümcekler, zehirli olanlarý, opal að çözülemez,
gecede, karanlýkta aký irice, belirgin, bir çift göz, bir çift gözle, göz göze
kalývermek, kene miymiþ, güveler, güveler saf keten sever, gri, bej, hepsi içime,
benim? …ben, benim! Ýri iri. Granat. Granat benim… kollarýmý ileri geri sallayýp,
hýzlanýyorum. Soluklanýyorum. Bir nefes, bir iki nefes daha. Sað ayaðým geride,
sola daha sýký basýyorum, elimde bir frizbi, Kafasýna iþaret, hizalýyorum,
uçuracakmýþým. Boþa, bir salvo! Ellerim iki yana düþüyor. Hayýr, yeniden, bir
hýnçla! Ýki elimi birleþtirip bir yumruk yapýyorum, kafamý geriye geriye enseme
yaslayabildiðimce, kollarým baþýmýn üzerinde, halka çeviriyorum. Örümcekler
sanki bir denizanasý, tavanda, tavan bir örümcek denizi.
Tramplende ayak tabanlarýndan baþlayýp parmaklarýna, parmak
uçlarýndan bileðine gerinen, gerinen çocuk, ergen çocuk, vücudunu bir lastik gibi
esneten, esneyen kollarýný, ayaklarýnýn dikine öylece suya, suya býrakan, suya
gömülen bedenini lastik sapanýn ucunda bir taþý atar gibi yukarýya doðru fýrlatan
çocuk. Örümcek denizinin içine öylece dalýyorum. Bir kulaçla dalýp çýksam, aýýð!
Örümcekler, ýþýk ýþýk, omzumdan baþlayýp kollarýmý saran bir pelerin, örümcekler,
örümcekler, kurtulamýyorum, pelerin açýlýyor, açýlýnca bir kulaç, bir kulaç daha,
daha da derinlere gömülmekten kurtulamýyorum! Çaresizce kendimi ýþýða
býrakýyorum.

Bülent KEÇELÝ
Murat ÜSTÜBAL
M.Ü.: Düþünsene doksanlarda önümüzde politik olarak
postmodernizmi tartýþan bir Birikim dergisi vardý. Defter dergisi
postmoderni hatta avangardý ve modern eleþtirisini dil, felsefe,
bilim ve edebiyat üzerinden tartýþmaya çalýþtý. Bu birikimler az
þey deðildi; bunun sonuçlarýný daha yeni yeni alýyoruz. O
dönemde Defter de Birikim de büyük bir yabancýlaþmayla
karþýlandýlar. Postmodern kavramý bile ne kadar
yabancýlaþmayla karþýlanmýþtýr bakýlabilir. Postmoderne
destek olarak algýlanmasýn ama postmodern kavramýnýn
tartýþýlmasý o kavramdan yola çýkarak bazý sorunsallarý ortaya
çýkardý. Aidiyet meselesini, meþrulaþmayý, kimlik meselesini,
beden meselesini vesaire… O zamana kadar insan ruhuna ve
töze yönelik yapýlan modern eleþtiri ve açýklamalarýn tümü
aslýnda bir anlamda da idealist kaldý. Beden dediðimiz kavram
doksanlarýn sonundan ikibinlere doðru yavaþ yavaþ
þekillenmeye baþladý. Beden tartýþmasý aslýnda Hüseyin
Cöntürk'ün de yer yer girdiði biçimle ilgili bir tartýþma. Bir
bakýma, kýsaca beden dediðimiz çünkü biçim dediðimiz
zaman bir forma içkin olarak algýlanýyor ama beden ayný
zamanda özü ve sözü taþýyan bir organizma da! Bir çok
parçadan oluþan, bir çok parçayý temsil eden organizmaya
verdiðimiz ad. Biçim dediðimiz hadise de bu aslýnda. Rus
biçimcileri ile karýþtýrmamak lazým; onlardaki homojenlik
burada yok! Ýþte postmodern tartýþma bize bunu öðretti
mesela. Aslýnda form olarak gördüðümüz þey kendi içinde bir
form deðil. Bir çok özü temsil eden bir þey, töze katkýsý olan bir
þey. Bir formlar birliðinin adý aslýnda beden.
Beden ayný zamanda özü ve sözü taþýyan
bir organizma da! Bir çok parçadan oluþan,
bir çok parçayý temsil eden organizmaya
verdiðimiz ad. Biçim dediðimiz hadise de
bu aslýnda.
B.K.: Þunu da öðretti aslýnda, iki binlere geldiðimizde þiirin
þairler üzerinden deðil þiir üzerinden gitmesi gerektiðini. Daha
doðrusu altmýþlarda da böyleydi, þairler üzerinden giderken
Ýkinci Yeni bunu kýrdý. Þiir üzerinden yol alýnmasýný saðladý. Ama,
Türk toplumunun yapýsý ya da bu coðrafyadaki yapý hep kiþilere
endeksli olduðu için (feodal yapýdan da kaynaklanýyor ama), bu
postmodern tartýþmasý bir anda olayý kendi boyutuna getirdi.
Modern reddiyeyi (kendi tezim de bu benim, o yüzden
kullanabilirim) anti-modern yapýyý da ortaya koydu. Modernin
aslýnda büyük boþluklar býrakarak konumlandýðýný da gösterdi.
Ýki binlerin sonunda artýk bunu daha rahat görüyoruz. Aslýnda
modernin bir anlamda kapitalizmin sistemsel yapýsý haline
geldiðini görüyoruz. Postmodern eleþtiri, postmodern adý altýnda
yapýlan eleþtiri ( bu tanýma da katýlmak zorunda deðiliz) aslýnda
modernin de eleþtirisiydi ki þiirin geçirdiði merhalelere, görsel
þiir, somut þiir ve biçimci þiir gibi tartýþmalara buradan da
bakmak lazým. Okumayý buradan gerçekleþtirdiðimizde aslýnda
çözümlenmenin nereden yapýldýðý önemli hale geliyor nasýl
yapýldýðýndan çok. Þiirden yapýlýyor ve sen bunu somut da
yapsan biçimsel de yapsan görsel de olsa yapýlan okuma da
önemli. Ben bunu bir yazýmda kahraman tarifini yaparken de
belirttim. Bugün kahramaný eski anlamýyla bulmamýz imkansýz.
Modern bir kahraman bulabiliriz gibi görünse de, modern,
kahramaný idealize edip önümüze sürer. Modernize edilmiþ
kahramanýn da bir piyon olduðu önümüze çýkar. Biz bunu
gördüðümüz anda, bir þiir ya da þair eleþtirisine giriþmemiz falso
alýr.
M.Ü.: Kahraman kavramýndan girmen çok doðru oldu; çünkü
artýk kahramanýn meþruluðu ve aidiyetleri çözümlenmeye
çalýþýlýrken, onun kendi içinde yani o kahraman bedeninin içinde
varolan baþka baþka parçalarýn hangi varoluþ noktalarýndan
ateþlendiklerini tartýþmaya açtýðýmýzda, kahramanýn kavram
olarak içinin boþ olduðunu görüyoruz. Kahramaný oluþturan
birtakým faktörler var. O faktörler o kadar daðýlmýþ durumda ki bu
faktörlerden biri baþka bir bedende olurken bir diðeri daha baþka
bir bedende bulunur. Bunlarýn hepsini idealize edip bir bedende
toplamamýz çok da gerçekçi deðil, hayalperestlik olur!
Kahraman imgesinin tek fonksiyonu tüm ezilmiþ yapýlarý ayakta
tutuyor gibi görünebilir ama bu bir anlamda gerçeði de olmayan
bir form olduðu için bir simulakrdýr. Bir simulakr kavramdýr artýk.
Benim üzerinde daha çok durduðum, kahramaný oluþturan
elementler, parçalar neyse bunlar herkeste bir ölçüde var.
Herkes mücadelenin bir þekilde içinde. Bu evrene parçalanmýþ
ve daðýlmýþ bir durumda sadece. Buradan þuraya da
geleceðim, bize bedenin içindeki ufak parçalarý gösteren
yapýsalcýlýk oldu aslýnda. Yapýsalcýlýk bize bu yapýlarýn
birbirlerine ait homojen yapýlar olmadýklarýný deðiþik parçalarýn
bir araya gelmesiyle oluþan bir kavramlar ve doxalar bütünü
olduðunu gösterdi. Þimdi biz bu doxadan artýk verim
alamýyorsak o doxayý parçalayýp zihinsel elemanlarýný baþka
yerlerde yeni örüntüler oluþturmak için kullanabiliriz. Burada
imgenin rolü ön plana çýkýyor. Ýmge bu örüntüleri oluþturmak için
ilk ateþi atan þey. Felsefeciler de bundan yararlanýyor artýk.
Postyapýsalcýlar aslýnda imgeden ve þiirden yararlandýlar.
Edebiyat içine kaçmaya baþladýlar Nietzsche'den bu yana. Son
dönem Derrida gibi felsefeciler aslýnda bunu saðladýlar. Bize
yapýlan eleþtiridir ya, postyapýsalcý bir þiir yazýyorlar derler!
Gerçekdýþý bir iddia bu. Tam tersine, þiirin kendisi
postyapýsalcýlara kapý açan bir duyusal alan yaratýyor. Gelmek
istediðim yer þu, aidiyetin ve meþruiyetin çok merkezli
tartýþýlmasý lazým. Tek merkezli tartýþýldýðýnda kahramanlaþtýrýcý
ögenin döngüsünde kalýnýyor. Bu da, daha önce de söylediðim
gibi çok idealist bir yapý, baþka bir þey deðil.
B.K.: Aidiyet ve meþruiyet üzerinden gittiðimiz anda, zaten
modern anlamda kahramandan da bahsetmemiz anlamsýzlaþýr.
Bu bir acziyet halini alýr. Þimdi bu acziyet üzerinden kahraman
tanýmlamasýna giriþemeyiz. Þiirsel yapýlara da baksak bunu
göreceðiz. Elbette ki þiir yazma malzemesi ve araçlarý çok fazla.
Hayatla ilgili bir þairanelik durumu vardýr. Hatta þairane yaþarsýn
da þiir yazmazsýn. Bunu da çok kliþe anlamýyla söyleyebiliriz.
Ama mevzu aidiyet ve parçalanmýþlýk üzerinden giderse
modernin de bir anlamý kalmaz. Bir kahraman aranacaksa
analitik bir kahraman olur ki tanýmý itibariyle bir kahraman
olmayacaðý açýktýr. Düþünsel kahramandan söz edebiliriz miyiz,
bana çok saçma geliyor! Belki farklý tezahürleri olabilir. Ben
buradan geçmiyorum, þiirin kendi tavrý olan lokal parçalanmýþ
düzeydeki yapýlarýyla hareket edilmesi gerektiðini
düþünüyorum. Bu anlamýyla ne somut þiirden ne biçimci þiirden
ne kapalý þiirden ne de görsel þiirden ayrý ayrý bahsedemeyiz
aslýnda. Onlar da kendi içinde parçalanmýþtýr. Buradan
düþünmek lazým, görsel þiire de baktýðýmýzda, bir þerh düþmeye
çalýþtýðýmýzda o þerh zaten düþülmüþtür ve gözün algýsýnda
mevcuttur bu. Bunu sadece dile getirmemiz gerekir yani bunu
þiirle yapabiliriz veya baþka bir þekilde bir yorumla yapabiliriz.
Fakat moderne ait o idealizeler yumaðý
bize imge anlayýþýnýn bittiðini söyletiyor
aslýnda. Tam tersine, modernin ifade
ettiðinin karþýsýnda kalan bir imge var.
M.Ü.: Kahramanýn bu kadar idealize bir þekilde sunulmasýnýn
altýnda tek bir amaç ve fayda var, o da halký yönlendirmek! Halka
bir yaptýrýmda bulunmak! Ama þunu sormamýz lazým kendimize
böyle bir yaptýrýmda bulunmaya hakkýmýz var mý? Bu konuda
kendi meþruiyetimizi kendimize verip halka dikte etmiþ oluyoruz.
Oysa hesaba alýnmayan nokta her meþruluðun bir
gayrimeþruluktan doðduðu. Her meþruluðun içinde farklý farklý
meþrulaþamamýþ yapýlar var. Bu yapýlarýn anormal olmasý,
kimyasýnýn bozuk olmasý yadýrgatýcý olmamalý. Bu yapýlanmalar
her anlayýþýn içinde var. Bu anlayýþlarýn meþruiyetlerini de iade
etmeniz gerekiyor o zaman. Fakat bu yapýlmadan ve onlarý da
iþlevsel olarak iþin içine katmadan kahraman üzerinden yapýlan
her meþrulaþma hareketi vizyon daraltýcý bir hamle olarak halký
etkilemeyi de imkansýzlaþtýrýyor. Fakat niye imgeyi de söylüyoruz
baþtan beri? Çünkü imge kahramanýn serbestisini de saðlýyor,
kahramana ait tüm yapýlarý harekete geçiren bir þey imge. O
yapýlarýn içinde rahatça dolaþabiliyor. Kahramanýn içindeki
iþimize yarayabilecek canlý ve yaþamsal yapýlarý alýp iþlevsel hale
getiren bir hareketlendirici imge. Ýmgenin þiir ve poetika dýþýnda
çok fazla iþlevsel olduðunu düþünmüyorum, hatta bunu da
belirtmeyi zul görüyorum ama þunu da belirtmek lazým, imge,
ayný zamanda bütün iþlevle ilgili, çýkarla ilgili ve eylemle ilgili
çabalarý boþa çýkaran, onunla ilgili tüm art niyetleri ortaya seren
bir mefhumdur da. Eðer þiir göstergelere saldýran bir þeyse,
ortaya çýkaracaðýmýz her kahraman modeli ya da düþüncesi
(epikten çýkan düþünce) de bir gösterge olmasý hasebiyle bir
tezatlýk oluþturur. Bu gösterge moderne de ait olan bir yapý.
Aslýnda þair olarak karþý çýkýyor gibi görünürken, moderne ait
projenin bir aracýsý veya oyuncaðý haline de gelebiliyor insan. Bu
anlamda, imge tüm bu hesaplarý boþa çýkaran bir unsur olarak
ortaya çýkýyor göstergeyi yýkan yanýyla. Zaten insanlarýn kabul
edemedikleri, sürekli reddettikleri de imgenin bu fonksiyonu.
Gördüklerinde absürd, soyut, anlamsýz, kapalý dedikleri þey
imgenin tam da yapmak istediði þeye tekabül ediyor.
Eðer þiir göstergelere saldýran bir þeyse,
ortaya çýkaracaðýmýz her kahraman modeli
ya da düþüncesi (epikten çýkan düþünce)
de bir gösterge olmasý hasebiyle bir tezatlýk
oluþturur.
B.K.: Ýmgenin bu boyuta gelmesiyle ilgili bu arkadaþlarýn bazý
eleþtirilerine katýlabilirim. Cumhuriyet dönemini hatta divan ve
halk þiirini de katarak bunu günümüze getirirsek bazý haklýlýklar
görüyorum, görmüyorum deðil. Ama, bence bu kaçak dövüþmeyi
gerektirmemeli. Biz burada imgenin fonksiyonunu çözmeye
çalýþmalýyýz. Tam da burada. Boþa çýktýðýný, parodik kýlýndýðýný
gördüðümüz yerde imgenin fonksiyonunun daha önemli
olduðunu gösterebiliriz. Ýþte kahraman imgesi bunun içindir. Ama
bunlarý elbette þiir yazma araçlarýnýn içinde de görebiliriz biçimci
olsun somut olsun görsel olsun. Seksenlerin ve doksanlarýn
kendine dilsel süreci aþamadýðý için hareketsizleþmiþ,
kliþeleþmiþ imge anlayýþýnýn bugün deðiþtiðini söylüyoruz.
Deðiþmesinin sebebi iki binlerde Ýkinci Yeni'yi aþarak ya da
aþýrýlaþtýrarak yaptýðýmýz ilk Ücra'da göstermeye çalýþtýðýmýz
olgusal süreç. Bu dilsel süreçle beraber imgenin de hareket
kazandýðýný, revizyona giriþtiðini ve böyle bir revizyonun da
gerekliliðini görüyoruz ki bugün yazanlarýn bir kýsmýnda iyi
imgelerin modern tanýmýný nasýl yerle bir ettiðini belirtmek lazým.
Ýþte bu göstergelere saldýrmak, bunu alaþaðý etmek! Modern
denilen tanýmlamalarý nasýl çaðdýþý kýldýðýný görmek! Diyalektiðe
çok ters bir þey söylediðimin farkýndayým. Fakat moderne ait o
idealizeler yumaðý bize imge anlayýþýnýn bittiðini söyletiyor
Sayý: 34 Mart - Nisan 2010
aslýnda. Tam tersine, modernin ifade ettiðinin karþýsýnda kalan bir
imge var.
M.Ü.: Bu göstergelere saldýrma meselesine ek yapacak olursa
aslýnda imgelere de saldýrdýðýmýza dikkat edilmeli. Hangi
imgelere saldýrýyoruz? Göstergelere teslim olmuþ imgelere. Bu
anlamda biz imgeci þiire de karþýyýz; imgeye karþýyýz anlamýna
gelmiyor bu. O anlamda durduðumuz yer Ýlhan Berk'in de
durduðu yere yakýn. Ýlhan Berk'ten farkýmýz bunu anlamsýzlýðýn
içinde tarif etmememiz. Biz bunu bir anlamýn içinde tarifliyoruz.
Ama bu anlam her daim baþka bir anlama yenilerek ilerleyen bir
anlam. Bu da anlamsýzlýk deðildir iþte. Anlamýn sürekli hareketi
ve akýþý ile ilgili bir konu daha çok. Bu anlamda, diyalektiðin
imgeye saldýrýsý ve yok saymasý da þununla ilgili: her ne kadar
diyalektiði kelime olarak ikili karþýtlýklarý temsil ediyor gibi
görünse de, ikili karþýtlýklar üzerinden düþünmememiz gereken
bir mesele bu. Diyalektik çoðul (çoklu) karþýtlýklarýn bir ifadesidir
aslýnda. Ben polilektik dedim buna, denmeyebilir de. Baþka bir
þey de denebilir! Mekanik hat ve zincir üzerindeki bir ikili yapý
deðildir diyalektik. Çoðul karþýtlýklar üzerinden kuracaðýmýz
hiçbir yapý imgeyi reddetmez. Tam tersine, imgeyi çoðul karþýtlýðý
kurmak üzere oluþturulmuþ bir gösterge yýkýcý olarak kullanmayý
öngörür.
B.K.: Ýmgeyi modern anlamýndan kurtarýrsak çözümleyici bir
yapýsý olduðunu da görürüz. Yani o yapbozyap içinde imgenin
tam bir katalizör olduðunu görürüz. Bu katalizör tavrýný
geliþtirebiliriz, imge içine girdiði yapýyý týpký bir katalizör gibi girip
deðiþtirebilir ama içeriye hiçbir þey vermeyebilir. Yaþamsal ve
politik süreci çözümlemede, yaþamsal baðlantýya geçiþte
imgenin bu revize halinin kullanýlmasý gerekiyordu. Yeni Ücra
döneminde biz bunu göstermeye çalýþacaðýz sanýrým Ücra'ya þiir
gönderen diðer þair arkadaþlarla birlikte.
Yani o yapbozyap içinde imgenin tam bir
katalizör olduðunu görürüz. Bu katalizör
tavrýný geliþtirebiliriz, imge içine girdiði yapýyý
týpký bir katalizör gibi girip deðiþtirebilir ama
içeriye hiçbir þey vermeyebilir.
M.Ü.: Ýmgenin akýcýlýðýndan bahsettik ya, bu anlamda bir
baðlamýn içine de girebilir imge. Bu dönemde yer alan þairlerin bir
kýsmý önceki dönemde yoktu Ücra'da. Fakat bu arkadaþlarýn
þiirlerini Ücra'da görmek istememizin sebeplerinden birisi,
imgenin bir þiir koluna ait olmadýðýný, kelimeye de ait olmadýðýný
bazen baðlamýn içinde de olabileceðini göstermek! Ýmgenin bir
çok yönüyle ortaya serilmesi için çalýþýlmalý mümkün olduðunca.
Yapbozyap'ýn ikinci yap kýsmýnda imgenin rolü doðrudan deðil
imgenin kýrdýðý göstergelerin açtýðý boþluk üzerinden yapýlacak
bir anlamlar hareketi bu aslýnda.
B.K.: Bu anlamda da þiirsel imgeden deðil de görsel imgeden
bahsetmek yeridir diye düþünüyorum. Görsel þiir çerçevesi içinde
görsel imgelerin de nasýl çözüleceðini zaman bize gösterecektir.
Bunun teknikle de alakasýnýn olmadýðýný göreceðiz.
No: 12 - Tel: 0.332.342 07 95 KONYA
Yeni Matbaacýlar Sitesi 1. Blok
Office Dizgi & Grafik
Erdoðdu Ofset