TÍCH LUỸ SAI SỐ

TRONG ĐƯỜNG CHUYỀN DUỖI THẲNG

PGS. TS. TRẦN ĐẮC SỬ

Bộ môn Trắc địa
Khoa Công trình
Trường Đại học Giao thông Vận tải

Tóm tắt: Bài báo giới thiệu cách tính sai số trung phương hướng dọc, hướng ngang dưới ảnh
hưởng của sai số đo góc, đo cạnh trên cơ sở đó để làm sáng tỏ tính chất tích luỹ sai số trong đường
chuyền duỗi thẳng.
Summary: The article introduces the way of calculating vertical and horizontal mean square
errors under the influence of measuring errors of angles and sides and based on that to clasify the
nature of accumulation of errors in traversed lines.

B
I. ĐẶT VẤN ĐỀ α0
Trong xây dựng công trình dạng tuyến S1 β0 S2 β2 S3 β3 Sk
(như đường ô tô) thường ứng dụng đường α0
A 1 2 3 C
chuyền duỗi thẳng cấp II làm lưới khống chế L D
cơ sở phục vụ công tác bố trí. Độ chính xác Hình 1. Sơ đồ đường chuyền duỗi thẳng
thành lập đường chuyền có ảnh hưởng rất lớn
m αk = m α2o + mβ2 .k (1)
đến độ chính xác bố trí công trình, vì vậy cần
phải có những nghiên cứu đầy đủ về tính chất Trong đó:
tích luỹ sai số trong đường chuyền nói chung
m α0 - Sai số trung phương góc định
và đường chuyền duỗi thẳng nói riêng, để trên
cơ sở đó đưa ra các khuyến nghị về yêu cầu hướng cạnh gốc.
độ chính xác đo đạc các yếu tố cần thiết. m β - Sai số trung phương đo góc đường
chuyền.
II. NỘI DUNG
k - Số cạnh đường chuyền.
1. Sai số trung phương góc định hướng
cạnh Nếu bỏ qua sai số góc định hướng cạnh
gốc thì:
Sai số trung phương góc định hướng
cạnh trong đường chuyền duỗi thẳng (hình 1) m α k = mβ . k (2)
được tính theo công thức:
Nếu điểm đầu và điểm cuối đường
chuyền được đo nối với góc định hướng gốc S - Chiều dài cạnh trung bình;
thì sai số trung phương góc định hướng của
cạnh giữa được tính theo công thức: k - Số cạnh của đường chuyền.

m1.m 2 Kết quả sẽ tính được:

mα k = (3)
2 2
m +m
2
1 2 L = k.S (5)
Trong đó:
m L - Sai số trung phương chiều dài
m1 - Sai số trung phương góc định
đường chuyền.
hướng cạnh giữa tính từ góc định hướng gốc
cạnh khởi đầu. mS - Sai số trung phương đo cạnh đường
m 2 - Sai số trung phương góc định chuyền.
hướng cạnh giữa tính từ góc định hướng gốc
Khi đó:
cạnh cuối cùng.

k 1 1 m L = mS . k (6)
m α = mβ . = mβ . k (4)
k
2 2 2
2
Sai số trung phương tương đối hướng dọc
Vì vậy trong đường chuyền duỗi thẳng 2 đường chuyền sẽ là:
đầu dựa vào góc định hướng gốc nếu bỏ qua
m L mS . k mS . k mS 1
sai số số liệu gốc sau khi bình sai góc đo thì = = = . (7)
L L k.S S k
sai số góc định hướng cạnh ở giữa đường
chuyền nhỏ hơn 2 lần sai số cạnh cuối cùng Như vậy: Sai số trung phương chiều dài
đường chuyền treo với cùng số góc đo. đường chuyền bao gồm các cạnh gần bằng

2. Sai số trung phương hướng dọc nhau tăng k lần, còn sai số trung phương

Trong đường chuyền các cạnh được đo
trực tiếp không phụ thuộc vào nhau. Sai số
trung phương các cạnh đường chuyền gần như
nhau, giá trị của chúng tính được theo kết quả
đo trực tiếp.
tương đối giảm k lần.
Nếu đường chuyền dựa vào 2 điểm gốc
thì sai số hướng dọc lớn nhất ở vị trí giữa
dường chuyền và được tính theo công thức
sau:

Sai số trung phương hướng dọc trong

k 1 1
đường chuyền có thể coi như sai số trung m L = mS . = mS k (8)
2 2 2 2
phương chiều dài đường chuyền.
Vì vậy trong đường chuyền 2 đầu dựa
Ký hiệu:
vào 2 điểm gốc. Sai số hướng dọc lớn nhất ở
L - Chiều dài đường chuyền; giữa đường chuyền sau khi bình sai sẽ giảm 2
lần. Sai số vị trí điểm trong đường chuyền
tính theo công thức:
3. Sai số trung phương hướng ngang

Sai số trung phương hướng ngang điểm M = m 2L + m 2u

cuối cùng trong đường chuyền phụ thuộc vào (14)
sai số đo các góc và được tính theo công thức
[2]: III. KẾT LUẬN

mβ (2k +1)(k +1) Trên cơ sở phân tích đánh giá sai số trung
mu = .L (9)
phương điểm yếu nhất trong đường chuyền
ρ 6k
duỗi thẳng có thể đưa ra kết luận sau:
hay:
- Đối với đường chuyền treo điểm yếu
mβ k +1,5 nhất là điểm cuối cùng đường chuyền.
mu = .L (10)
ρ 3 - Đối với đường chuyền phù hợp điểm
hoặc: yếu nhất là điểm ở giữa đường chuyền.

- Sai số vị trí điểm của đường chuyền

1 m 1 m 3
m u = . β .L. k = . β .S.k 2 (11) phụ thuộc vào độ chính xác đo góc ngoặt và
3 ρ 3 ρ
đo cạnh đường chuyền.
Sai số trung phương tương đối hướng
- Độ chính xác vị trí điểm yếu nhất của
ngang đường chuyền sẽ là:
đường chuyền phù hợp cao hơn độ chính xác
m u 1 mβ vị trí điểm yếu nhất trong đường chuyền treo
= . . k (12)
L 3 ρ có cùng số góc ngoặt và số cạnh. Vì vậy để
đảm bảo độ chính xác yêu cầu trong bố trí
Như vậy: Sai số hướng ngang càng nhỏ
khi số góc ngoặt trong đường chuyền càng ít. công trình đường ô tô nên bố trí đường
chuyền phù hợp cấp 2 có điểm đầu và điểm
Khi đường chuyền 2 đầu được nối với 2
cuối dựa vào các điểm gốc - điểm GPS của
góc định hướng gốc và nếu bỏ qua sai số số
lưới khống chế hạng IV.
liệu gốc thì sau khi bình sai sai số hướng
ngang được tính theo công thức sau:

mβ k +3
mu = .L. (13)
ρ 12
Tài liệu tham khảo
Vì vậy, sai số hướng ngang tại điểm giữa
[1]. B.X.Khêiphets. Thực tập trắc địa công trình.
của đường chuyền khi 2 đầu dựa vào các góc Matxcơva Nhedra 1979.
định hướng gốc sẽ giảm đi 4 lần so với đường
[2]. B.D.Bolsacov. Cẩm nang trắc địa. Matxcơva
chuyền treo.
Nhedra 1975♦