Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
AYDINLATMA PROJELER
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR .............................................................................................................. iii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET-1 .................................................................................................3 1. AYDINLATMA HESABI................................................................................................3 1.1. Aydnlatma Tanm ...................................................................................................3 1.1.1. Aydnlatmann Trleri........................................................................................3 1.1.2. Ik ve Ik Kaynaklar .......................................................................................4 1.2. yi Bir Aydnlatmann Salayaca Faydalar..............................................................5 1.3. Ik Aks Tanm ......................................................................................................5 1.4. Aydnlk iddeti Tanm ............................................................................................5 1.5. Aydnlatma Hesab....................................................................................................5 1.5.1. nemli Maddelerin Yanstma Katsaylar ...........................................................6 1.5.2. En az Aydnlatma iddeti Tablosu......................................................................6 1.5.3. Oda Aydnlatma Verimi Tablosu ........................................................................7 1.5.4. Kirlenme (Bakm) Faktr Tablosu ....................................................................7 1.5.5. eitli Lambalarn G ve Ik Aklar Tablosu ..................................................8 1.5.6. Aydnlatma Hesab Formlleri ...........................................................................8 1.6. Elektrik Tesisleri Ynetmelii .............................................................................10 1.7. Aydnlatma Hesab Yapan Bilgisayar Programnn ncelenmesi...............................11 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................12 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................13 RENME FAALYET-2 ...............................................................................................14 2. PROJE ZME ..............................................................................................................14 2.1. Aydnlatma, Priz, Zayf Akm Sembolleri izimi ....................................................14 2.2. izilmi Bir Projenin ncelenmesi ...........................................................................15 2.2.1. Bodrum Kat Plan.............................................................................................15 2.2.2. Zemin Kat Plan ...............................................................................................15 2.2.3. Normal Kat Plan .............................................................................................16 2.3. Mimar Plan zellikleri ve Proje lekleri ..............................................................16 2.4. Proje Kapa izimi ................................................................................................17 2.5. Vaziyet Plan zellikleri ve izimi .........................................................................18 2.6. Proje iziminde Uyulacak Kurallar .........................................................................19 2.7. Elektrik projeleri uygulama standartlar...................................................................19 2.8. Mimari Plan zerinde .............................................................................................20 2.8.1. Anahtar, Priz, Armatrlerin, Tablonun Uygun Yere izimi ..............................20 2.8.2. Kolon Hattnn izimi ......................................................................................21 2.8.3. Priz Linyelerinin izimi ...................................................................................23 2.8.4. Aydnlatma Linyelerinin izimi .......................................................................24 2.8.5. Priz ve Aydnlatma Sortilerinin izimi .............................................................25 2.8.6. Zayf Akm Hatlarnn izimi...........................................................................25 2.8.7. Projedeki Gerekli Yazlarn Yazlmas..............................................................25 2.9. Elektrik Tesisleri Ynetmelii .............................................................................25 2.10. Bayndrlk Bakanl Elektrik Tesisat Genel Teknik artnamesi ..........................26 2.11. Fen Adamlar Ynetmelii ....................................................................................26 2.11.1. Fen Adamlarnn Gruplandrlmas .................................................................26 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................27 i
PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................28 RENME FAALYET-3 ...............................................................................................29 3. KOLON EMASI ..........................................................................................................29 3.1. Kolon emas..........................................................................................................29 3.1.1. Tanm .............................................................................................................29 3.1.2. Kolon emas izimi .......................................................................................29 3.2. Tablo Ykleme ve Faz Datm Cetvelini Hazrlamak .............................................33 3.3. Gerilim Dm ve Akm Kontrol.........................................................................34 3.3.1. Gerilim Dm Yaplacak Hat Seimi ............................................................34 3.3.2. Gerilim Dmnde Kullanlan Formller........................................................34 3.3.3. Gerilim Dm Snrlar .................................................................................35 3.3.4. Kablolarn Tayaca Akm Kapasite Tablolar................................................35 3.3.5. Akm Kontrol Hesab .....................................................................................36 3.3.6. Seilen Kablonun Uygunluunun Kontrol ......................................................37 3.4. Maliyet Hesab (Keif zeti Yapma) .......................................................................37 3.5. Formlar ve artnameleri Hazrlama ........................................................................38 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................39 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................40 RENME FAALYET-4 ...............................................................................................41 4. AYDINLATMA TABLOLARI ......................................................................................41 4.1. Aydnlatma Tablolar ..............................................................................................41 4.1.1. Tanm .............................................................................................................41 4.1.2. izilmi Tablolarn ncelenmesi .......................................................................41 4.1.3. Tablo iziminde Dikkat Edilecek Hususlar ......................................................41 4.1.4. Kat Tablosu izimi ..........................................................................................41 4.1.5. Saya Tablosu izimi.......................................................................................42 4.1.6. Tablolarla lgili Ynetmelik ve artnameler .....................................................42 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................43 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................44 MODL DEERLENDRME...........................................................................................45 NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................53 KAYNAKA ....................................................................................................................54
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Aydnlatma projelerini izmek. Genel Ama Bu modl ile uygun snf ortam ve aydnlatma projesi izimi ara gereleri salandnda aydnlatma projelerini okuyabilecek, standartlar kavrayabilecek, bir mekann aydnlatma projesi iin aydnlatma hesab yapabilecek ve standartlara uygun aydnlatma projeleri izimi yapabileceksiniz. Amalar 1. 2. 3. 4. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME Aydnlatma hesabn yapabileceksiniz. Aydnlatma, priz ve zayf akm tesisat projesini izebileceksiniz. Kolon emasn izebilecek ve gerilim dm ve maliyet hesabn yapabileceksiniz. Aydnlatma tablolar izimini yapabileceksiniz. 522EE0075 Elektrik Elektronik Teknolojisi Elektrik Tesisat ve Pano Montrl Aydnlatma Projeleri Elektrik aydnlatma proje izimi konularn ieren renme materyalidir. 40/32
MODLN AMACI
Resimhaneler, internet.
Her faaliyet sonrasnda o faliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (uygulama, sorucevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
GR
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Elektrik aydnlatma projeleri konut ve i yerlerine ait tm elektriki teknik bilgileri ieren, belirli ulusal ve uluslararas standartlara gre izimi yaplan, tesisat uygulayclarna rehber projelerdir. Resmi dairelerce geerlilii ve uygulanabilirlii vardr. Elektrik aydnlatma projeleri ve izimlerinin standartlara uygun olmas gerekir. Standart, zellikleri ayn olan anlamna gelir. lkemizde standartlar, Trk Standartlar Enstits (TSE), uluslararas ise International Standart Organisation (ISO) belirler. izim kurallar ve standartlar basittir, sadedir ve kolay renilir. Btn lkelerin teknik elemanlar, aydnlatma projelerini bilir ve izilmi aydnlatma projelerini okurlar. Bu modl ile gelecein teknik eleman olan sizler de aydnlatma projesi izim kurallarn renecek ve standartlar bilen teknik eleman olarak proje izimleri yapabileceksiniz. Ancak, izeceiniz projelerde snrl kurulu g vardr. rnein; bu eitimi bitirdiinizde ilgili odalara ye olarak 16 kw kurulu gc olan projelere kanunlar erevesinde imza atabileceksiniz. Ltfen bu konuyu retmeninizle tartnz. Kanunen fen adamlar statleri iin kurulu g snrlamas vardr, ama elektrik mhendisleri iin bir snrlama yoktur. Elektrik projesi ile ilgili izim standartlarn iyi renmeniz ve uygulamanz, izimlerinizde sizi baarya ulatracaktr. Mezuniyeti dlediiniz bu ylda unutmayn ki gnceli aratran, yeniliklere ak olan, yasa, ynetmelikleri ve standartlar bilen, meslek odalar ile diyalogda olan, kendini gelitiren kiiler meslek yaamlarnda aranan eleman olmaktadr.
ARATIRMA
Yaadmz evrede, okulunuzda ve evinizde doru aydnlatma yaplm m? Yaplmam ise nedenlerini gerekelerle ders ortamna taynz. Arkadalarnzla paylanz.
1. AYDINLATMA HESABI
1.1. Aydnlatma Tanm
Ik hayattr. Yaammzn her ksmnda k vardr. Ik temel gereksinmelerimizden biridir. evremizi dier duyularmzla da alglayabilir, tanmlayabiliriz kukusuz; ama gzmz ile bu alglama ve tanmlama, ok daha kolay ve ayrnt dzeyinde kesin olabilmektedir. Ancak, grebilmek iin ncelikle k ve onun yansyabildii yzeylerin olmas arttr. Gnlk yaammzda, herhangi bir eylemi gerekletirmek iin k yayan, yanstan ya da geiren bir nesnenin varl ounlukla yeterli olmamaktadr. Ksaca, bir mekan herhangi bir kaynakla klandrmak, aydnlatma olmamakta; sadece insann saa sola arpmamas ya da ou kez, bir grsel eylemi byk bir rahatszlk duyumu iinde ve yalnzca ksa bir sre iin gerekletirmesine olanak vermektedir. Ama, aydnlatma biliminin temel ilkeleri gz nne alnarak dzenlenmi bir evrede, kullancnn- ki ounlukla insandr- grsel konfor gereksinmeleri yerine getirilmitir. Bir evrenin doru aydnlatlmas ile fizyolojik ve psikolojik alardan grsel konfor koullarna ulatrlmas nemlidir.
Btnleik Aydnlatma: Grsel konfor gereksinmelerini karlamada, gn nn yetersiz kald durumlarda takviye edici olarak yapma n kullanld aydnlatma sistemi olarak tanmlanabilmektedir. Aydnlatlan yere gre snflandrmada ise, aydnlatmann iki trde ele alndn gryoruz ki bu konuda yazlm birok kaynakta bu snflandrmay grmemiz olasdr. Aydnlatma: eitli yapsal elerle d evreden ayrlm, i mekanlarn aydnlatma sistemini konu alr. D Aydnlatma: Bina d eitli lekteki yapma evrenin aydnlatma sistemini konu alr.
1.1.2. Ik ve Ik Kaynaklar
Bilindii gibi k, gzmz etkilemekle grme duyumunu douran bir enerji eklidir. Bu enerji, her biri bamsz iki anlayn gelitirdii teorilerle tanmlanmaktadr. Ik kaynaklar, eitli yaynlarda farkl sistemlerde snflandrlmaktadr. Ik retimleri asndan k kaynaklar unlardr. Birincil k kaynaklar; kendi kendilerine k yayabilen nesnelerdir, (gne, mum, akkor telli lamba, vb.) kincil k kaynaklar; birincil k kaynaklarndan aldklar yanstarak ya da geirerek k yayan nesnelerdir, (ay, atmosfer, pencere, duvar yzeyi, vb.) Bir dier snflandrma, k kaynaklarnn geometrik biimlerine gre yaplmaktadr; Noktasal k kaynaklar, izgisel k kaynaklar, Yzeysel k kaynaklar olarak sralanmaktadr. In kkenine gre k kaynaklar snflandrldnda; Doal k kaynaklar, gne, gkyz, pencere, v.b., Yapma (yapay) k kaynaklar, mum, akkor telli lamba v.b.olarak iki ana grupta toplandn grmekteyiz. James Clark Maxwellin konuyla ilgili almasn aratrnz. 4
Resim 1.2: rnek aydnlatma
Gzn grme yetenei artar ( gr keskinlii, grme hz artar). Gz sal korunur, grme bozukluklar nlenmi olur. Grsel performans artacandan, yaplan iin verimi artar bylece ekonomik yarar salanr. Psikolojik adan da grsel konfor salanr. Yararlanc iinde bulunduu ortamda kendini daha mutlu hisseder. yi grememe ya da grme yanlglarndan doabilecek kazalar azalr. Gvenlik duygusu salanr.
Yukardaki tabloda baz malzemelerin renk durumlarna gre yansma katsaylar verilmitir. Bu katsaylar hesaplamalarda kullanabilirsiniz.
BROLAR mimari prj.izimi dekoratif izimler hesap,yaz konferans salonu dosyalama ynetici odas bekleme odas BOYA FABRKASI genel aydnlatma renk ayrm yeri HASTANELER muayenehane ameliyathane mutfak rntgen odas laboratuar di muayene tuvalet doum odas 100-400 500 250 0-50 300 250-5000 50 250-5000 150 500 750 500 500 200 100 250 150
OKULLAR ana snf ilkretim snf teneffs ortam lise snf laboratuar teknik okul snf proje izim snf teknik okul atelyesi MATBAA bask yeri renk ayrm MAKNA ATELYES kaba ileme ince ileme parlatma ok ince ileme MZELER genel aydnlatma tablolarn zeri ayd. heykel vb. aydnlatma
100 200 100-200 250 300 250 400 250 250 1000 250 400 2500 150 200 400
Tabloda baz mekanlarda kullanlmas istenen asgari aydnlatma iddetleri verilmitir. Tabloda gnmzde kullanlan her mekana yer verilmemitir. Hesaplamalarda karnza kacak baka mekanlar iin tablonun detayn aratrnz. Aydnlatma hesab yaplrken, aydnlatma projesi izilecek mekanlarn zellikleri dikkate alnmaldr.
0.24 0.23 0.18 0.18 0.20 0.19 0.15 0.15 0.12 0.15 0.31 0.29 0.24 0.23 0.25 0.24 0.20 0.19 0.16 0.17 0.36 0.33 0.29 0.28 0.29 0.28 0.24 0.23 0.20 0.20 0.41 0.38 0.34 0.32 0.33 0.31 0.28 0.27 0.24 0.24 0.45 0.41 0.38 0.36 0.36 0.34 0.32 0.30 0.27 0.26 0.51 0.46 0.45 0.41 0.41 0.38 0.37 0.35 0.31 0.30 0.56 0.49 0.50 0.45 0.45 0.41 0.41 0.38 0.35 0.34 0.59 0.52 0.54 0.48 0.47 0.43 0.43 0.40 0.38 0.36 0.63 0.55 0.58 0.51 0.50 0.46 0.47 0.44 0.41 0.39 0.66 0.57 0.62 0.54 0.53 0.48 0.50 0.46 0.44 0.40 Tablo 1.3: k deerlerine gre oda aydnlatma verimi
k =
a .b H .( a + b )
k = oda indeksi a = odann ksa kenar uzunluu b = odann uzun kenar uzunluu H = armatrle, alma yzeyi arasndaki ykseklik
1.5.6.2. Armatrn alma Dzlemine Uzakl Her armatr yerine monte edildiinde lamba genellikle tavandan 20 ile 60 cm aadadr. B tipi glop armatrlerde mesafe alnmaz, ama rnein avizeler iin tij boyu 60 cm alnabilir. alma dzlemi de genellikle masa boyu olan yerden 70- 80 cm olarak dnlr. Oturma dzleminde de 50 60 cm dnlebilir.
h2
h1
H = h ( h1 + h2 )
1.5.6.3. Gerekli Toplam Ik Aks
d .E . A T =
1.5.6.4. Ampul Says
T= toplam k aks: lmen d = tesisin kirlenme faktr Tablo 1.4 den A= odann alan ( a * b ) m2 E= oda aydnlatma iddeti:Tablo 1.2 den = oda aydnlatma verimi Tablo 1.3 den
Ampul says, gerekli toplam k aksnn lambann k aksna oran olarak tanmlanabilir.
Z= T
1.5.6.5. Armatr Saysnn Belirlenmesi Daha nce oda indeksi k deerini hesaplamtk, bilinen deerler yardm ile kullanlacak armatr says (n) hesaplanr.
d .E. A n= .
n = Kullanlacak armatr says d = tesisin kirlenme faktr A= odann alan ( a * b ) E= oda aydnlatma iddeti: lx = k aks: lmen = oda aydnlatma verimi
= oda aydnlatma verimini temsil eder. Bykl tavann, duvarn, zeminin yanstma faktrne ve oda indeksinin deeri ile doru orantl olarak deiir. deeri de oda aydnlatma verimi tablosundan ( Tablo 1.3) seilir. = oda iin seilen, aydnlatma malzemesinin yapsna ve gcne bal olarak deien k aksdr. Ik aks birimi lmendir. Hesapladmz k deerine gre, tablodan deeri belirlenir. Aydnlatma iddetleri tablosundan, aydnlanacak oda iin gerekli olan E (aydnlatma iddeti : Lks ) deeri seilir. Aydnlatma iin kullanlacak malzeme seildikten sonra, seilen malzemenin cinsine ve gcne gre deien k aks tablodan belirlenir. Bilinen bu deerlere gre odann yeterli iddetle aydnlatlmas iin gereken lamba says hesaplanr. 1.5.6.6. Oluan Aydnlk iddeti Oluan aydnlk iddeti, ampul says belli olduktan sonra ka lks bir dzey elde ettiimizin hesaplanmasdr.
E=
.Z . d.A
10
11
lem Basamaklar
Aydnlatlacak yerin boyutlarn seiniz. Tavann yanstma faktrn seiniz. Duvarlarn yanstma faktrn seiniz. Zeminin yanstma faktrn seiniz. Aydnlatlacak yerin, en az aydnlatma iddetini seiniz. Oda aydnlatma verimini seiniz. Lambalarn k aklarn seiniz. Kirlenme(bakm) faktrn seiniz.
neriler
Hesab yaplacak mekann boyutlarn aadaki rnekten alabilirsiniz. lgili tablodan yararlannz
lgili tablodan yararlannz lgili tablodan yararlannz lgili tablodan yararlannz lgili tablodan yararlannz Planl ol Dzenli ol Sabrl ol Titiz ol Meslei ile ilgili etik deerlere sahip ol
3m
4.35m 7.7m ekil 1.2: Aydnlatma hesab yaplacak rnek oda lleri
DEERLENDRME
Performans testi sonucu evet, hayr cevaplarnz deerlendiriniz. Eksiklerinizi faaliyete dnerek tekrarlaynz. Tamam evet ise dier renme faaliyetine geiniz.
12
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirmeyi cevap anahtar ile karlatrarak sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
13
ARATIRMA
Aydnlatma projeleri izerken yaplabilecek olas hatalar nelerdir? tesisat ve proje ynetmeliklerini tarayarak arkadalarnzla paylanz. Tartnz. Bu faaliyet srasnda piyasada izim yapan bir izim brosunu geziniz.
2. PROJE ZME
2.1. Aydnlatma, Priz, Zayf Akm Sembolleri izimi
Projelerde EMO tarafndan belirlenen semboller kullanlacaktr. Liste d sembol kullanldnda mutlaka aklama listesi verilecektir. Modlnz sonunda bu sembollerden bazlar tablo halinde verilmitir.
14
15
hazrlanr. Ancak, lek proje dzenlemesine uygun deilse bytlebilir veya aklayc detaylar verilebilir. Mimari planlar 0.2 mm rapido kalem ile 1:50 lekte izilir. Projelerde aadaki lekler uygulanr. a) Vaziyet Planlar : 1/1000 b) Kat Planlar : 1/50 c) Ayrntlar : 1/20 Ancak, oturma alan yani kullanm alan 250 m2 den byk olan projelerde mimari lee uyum serbesttir.
Ad Soyad
Oda No
SMM.no
BT no
Vergi D.
Vergi Sicil no
Sorumluluk mzas
Pafta no
Ada no
Parsel no
Yapnn Snf
Toplam alan m2
Eski toplam g W
Yeni eklenen g W
Toplam kurulu g W
izen
izim tarihi
lek
Proje no
17
Projenin ilk banda yer alan proje kapanda, projenin ierii ile ilgili bilgiler yer alr. Bunlardan balcalar; Proje izen bro ile ilgili bilgiler, Proje sorumlusu ile ilgili bilgiler, Projeyi onaylayacak resmi kurumlar,( TEDA, EMO, TELEKOM, BELEDYE vb..) Projeyi kimin yaptrd ile ilgili bilgiler, Projesi izilen yap sahibine ait bilgiler, Projesi izilen mekann adresi, Projeyi izen olarak adlandrlabilir.
25m
TEDA
eme sokak
5m
Bina ana beslenme hattnn kesiti ve cinsi, yaklak uzunluu, beslenecei direk numaras gibi bilgiler projede belirtilecektir.
18
19
Prizleri en ok beyaz eya, televizyon ve mutfak eyas diye adlandrdmz elektrikli ev gereleri iin kullanrz. Priz yerlerini tespit ederken bir ev yaantsn gz nnde bulundurmalsnz. Prizler, gleri itibar ile mutfak blgelerinde daha fazla sayda kullanlrlar. tesisat ynetmeliinde belirtildii gibi, amar makinesi, buzdolab ve bulak makinesi gibi ev aletlerine ayr prizler koymalsnz.
ANTRE
DARE
20
Datm tablosunun mekan giriine konduu dikkatinizi ekecektir. Bunun nedeni kolon hatlarnn ve sayacn bina girilerinde olmasndandr.
21
Kolon hatlar, dier izimler gibi proje uygulaycsna nemli bilgiler sunmaktadr. Bu bilgilerden bazlar: Kolon hattnda kullanlan iletkenin zellikleri, Kolon hattnda kullanlan kolon sigortasnn zellikleri, Saya hakknda bilgiler, Koruma rleleri hakknda bilgi, Topraklama hatt ve levhas hakknda bilgiler olarak sralayabiliriz.
Aada rnek olarak bir katl mstakil bir daireli tek fazdan beslenen bir evin kolon emas verildi. Bu rnekte verilen bilgileri baka izimlerinizde farkl verilerle yorumlayabilirsiniz. rnek izimdeki verilerin hangi durumlarda deimeleri gerektiini tartnz.
ANA KOLON
Ana Kolon
ekil 2.9: Bir katl, bir fazdan beslenen bir dairenin kolon hatt emas
22
23
24
Muayene ve kabul ileri Tesislerin bakm, muayene, balant ve kabul iin gerekli iler.
26
lem Basamaklar
Aydnlatma, priz, zayf akm sembollerini iziniz. Proje kapan iziniz. Vaziyet plann iziniz. Elektrik i tesisleri ynetmeliinin bu faaliyetle ilgili maddelerini inceleyiniz. Mimari plan zerinde tablo, anahtar,priz,ev aletleri ve aydnlatma armatr yerlerini iaretleyiniz.
neriler
Modl sonundaki inceleyiniz. sembolleri
Planl olunuz. Dzenli olunuz. Sabrl olunuz. Titiz olunuz. Meslei ile ilgili etik deerlere sahip olunuz.
akm
Kolon hattn iziniz. Linye hatlarn iziniz. Sorti hatlarn iziniz. Zayf akm hatlarn iziniz. Proje zerindeki gerekli yazlar yaznz.
27
DEERLENDRME LTLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Gerekli sembollerin anlamlarn biliyorum ve izebiliyorum. Bir aydnlatma projesini okuyabiliyorum. Proje kapanda hangi bilgilerin olmas gerektiini biliyorum. lek kavramn anladm. Projelerde kullanacam lekleri biliyorum. Projede geen ksaltmalarn anlamlarn biliyorum. Kolon,linye ve sorti hatlarna yazlacak iletken kesitlerini biliyorum. Rapido kalemlerin nasl temizleneceini biliyorum. Rapido kalemlerin zelliklerini ve nasl kullanacam, hangi izimde hangi kalemi kullanacam biliyorum. Projede slak alanlar, kolonlar ve bacalar tespit edebiliyorum. Bu durumda nelere dikkat edeceimi biliyorum. Aydnlatma armatrlerinin nerelere konacan biliyorum. Bir mekann priz ihtiyalarn ve prizlerin nerelere konulacan biliyorum. Bu renme faaliyeti ile ilgili i tesisat ynetmeliini inceledim. lgili maddeleri biliyorum. Kurulu g ve talep g kavramlarn biliyorum. Fen adam olarak kendi yetki ve sorumluluklarmn ne olacan biliyorum. Meslek rgtleri hakknda bilgim var.
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz. 28
ARATIRMA
Gerilim dm, bu faaliyette verilen deerler snrn am olsa ne gibi etkileri olurdu ? Aratrnz.
3. KOLON EMASI
3.1. Kolon emas
3.1.1. Tanm
Aydnlatma projelerinde bina balant kutusu ile dairelerdeki ikincil tablolara ( sigorta kutusu) kadar olan tm devre elemanlarn izildii emadr. Bu emada saya, sigorta, kaak akm rlesi, koruma rlesi, pako alter gibi devre elemanlarnn akmlar belirtilir. Ana kolon, kolon hatt kesitleri, gerilim dm hesaplarndan sonra ema zerine yazlr. Ayrca topraklama hatt ve levhasnn zellikleri de bu emada gsterilir.
29
30
3.1.2.4. Telefon Kolon emas Telefon kolon hatt izimi yaplrken yerel TELEKOM Standartlarna uyulmaldr.
31
32
TABL O ADI
LNYE NO
T RST
TABLO GC
33
Tablo 3.1de ii tam olarak doldurulmam bir ykleme cetveli verilmitir. 7 linyeli bu KT1A tablosunda nelerin yazlaca aka bellidir. Hangi linyede ka priz, ka k sortisi, bu k ve priz linyelerine kullanlacak sigorta zellikleri, hangi faza balanaca ve linye ile beslenen alc zellikleri belirtilmelidir. rnek tablomuzda 4 ve 5. linyeleri okuyalm. 4 numaral linyede 4 adet k sortisi bulunuyor ve 10 amperlik anahtarl otomatik sigorta kullanlm, bu sortiler salon ve hol aydnlatmasn salamakta ve S fazndan besleniyor. 5 numaral linyemizde de 1 adet priz linyesi, 16 amperlik anahtarl otomatik sigorta ile korunmu ve amar makinesi iin kullanlyor ve S fazndan besleniyor diyebiliriz. Faz gleri toplanarak tablo gc hanesine yazlacaktr.
ekil.3.7: Gerilim dm ve akm kontrol iin kullanlacak rnek tek hat emas
34
% e1 + % e2 + % e3 + ..... + % en =
200 .L.P k .S .U 2
100.L.P k .S .U 2
200 .L.P
%e1 = 100*15*10072 / (56*6*3802) = 0.3 < 3 olduundan kullanlan kesit uygundur. %e2 + %e3 = 200*6*5436 / (56*6*2202) + 200*2500*8 / (56*2.5*2202) = 0.4+0.6=1 1< 1.5 olduundan kullanlan kesit uygundur.
35
Kesit S= mm2 0,75 1 1,5 2,5 4 6 10 16 25 35 50 70 95 120 150 185 240 300 400 500
2.Grup 3.Grup A A 13 16 20 27 36 47 65 87 115 143 178 220 265 310 355 405 480 555 16 20 25 34 45 57 78 104 137 168 210 260 310 365 415 475 560 645 770 880
1.GRUP: Boru iinde ekilmi bir yada birden fazla damarl iletken. 2. GRUP: Termoplastik klfl, borulu, plastik yaltkanl yass ve hareket ettirilebilen gibi ok damarl iletkenler. 3.GRUP: Havada ak olarak kullanlan, balama tesisleri ve datm tablolarnda kullanlan bir damarl iletkenler.
Tablo 3.2: Yaltlm bakr iletkenlerin 25 oC ye kadar ortam scaklklarnda srekli tayabilecekleri yk akmlar.
I=
P 3.U .Cos
I =
P U
ekil 3.8: Gerilim dm ve akm kontrol iin kullanlacak rnek tek hat emas
36
ekil 3.8 deki verileri kullanrsak; AT Akm kontrol (3 faz ): 10072 / (1.73*380*0.8) = 19A KT1A Akm kontrol (2 faz): 5436 / 220 = 24.7A
37
in yapmnda uyulmas gereken kurallarn, zelliklerin yazl bildirimi artnamedir. artnameler teknik ve zel olarak iki biimde hazrlanr. Teknik artname Tesisat Ynetmelii erevesinde yazlr. rnein Buatlarda drtden fazla boru girii olmayacaktr gibi. zel artnamede ii yapan ile i veren arasnda yaplan yazl belgedir. in sresi, demelerin zaman, zel tesisat veya aydnlatma istekleri bu artnameye yazlr. zel artnamelerde daha nelerin alabileceini derste tartnz.
38
lem Basamaklar
Kuvvetli akm kolon emasn iziniz. Tek hat emasn iziniz. Merdiven otomatii kolon emasn iziniz. Telefon kolon emasn iziniz. Televizyon anteni kolon emasn iziniz. Zayf akm kolon emasn iziniz. Gerilim dm ve akm kontrol hesabn yapnz.
neriler
alma ortamnz gzden geiriniz
Planl olunuz. Dzenli olunuz. Sabrl olunuz. Titiz olma Meslei ile ilgili etik deerlere sahip olunuz.
Ykleme cetvelini hazrlaynz. Malzeme listesini oluturunuz. zel artname hazrlaynz. Gerekli formlarn nasl doldurulacan reniniz. Maliyet hesabn hazrlaynz.
39
DEERLENDRME LTLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Sigorta anma deerlerini biliyorum Kablo eitlerini ve sembollerini biliyorum. NYY, NYA, NV-b, NYM ne anlama geliyor? Biliyorum. Regleti nereye koyacam biliyorum. TV kablosunun koaksial olmas gerekiyor. Faz datmnn nemini anlatabiliyorum. Priz linyelerine en fazla 7 priz balanabilir. Gerilim dm hesab iin kolon hattn ve en uzun en ykl linyeyi seebiliyorum. Gerilim dm kontrol ayn zamanda kullanlan kablonun kesitinin uygunluunun kontroldr. Maliyet hesab yaparken Bayndrlk Bakanlnn hazrlad poz numaralarn anlayp rneklendirebiliyorum. Malzeme listesini karabiliyorum. Projemdeki poz numaralarnn dkmn yapabiliyorum Projemdeki poz numaralarnn maliyetini karabiliyorum Telefon hatt iin yerel kurallar aratrdm.
Evet Hayr
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
40
ARATIRMA
Aydnlatma Aratrnz. tablolar izimi yaplrken olabilecekler hatalar nelerdir?
4. AYDINLATMA TABLOLARI
4.1. Aydnlatma Tablolar
4.1.1. Tanm
Aydnlatmada kullanlan sigorta, alter, saya, zil gibi kontrol ve kumanda cihazlarnn toz, nem ve mekanik zorlamalardan korunmas iin tasarlanan panolardr.
41
42
lem Basamaklar
tesisler ynetmeliinde tablolarla ilgili maddeleri inceleyiniz.
neriler
Planl olunuz. Dzenli olunuz. Sabrl olunuz. Titiz olunuz. Meslei ile ilgili etik deerlere sahip olunuz.
43
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz faaliyeti tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizle iletiime geerek tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise modl deerlendirmeye geiniz.
44
Evet
Hayr
Yaplan deerlendirme sonunda hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Hayr cevaplarnz ounlukta ise modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz evet ise modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr.
45
PERFORMANS DEERLENDRME
Elektrik aydnlatma projesi modl, faaliyetleri ve aratrma almalar sonunda kazandnz bilgi ve becerilerin llmesi ve deerlendirilmesi iin kendinizi deerlendirmek iin retmeninizin uygulayaca lei doldurunuz. Deerlendirme ltlerini retmeniniz belirleyecektir. Bu deerlendirme sonucuna gre bir sonraki modle geebilirsiniz. Balama saati : . : Bitirme saati : . Sre : ... dk
AIKLAMA: Aada listelenen ilem basamaklarndaki davranlar rencide gzlemlediyseniz EVET stununa, gzlemleyemediyseniz HAYIR ksmna X iareti koyun
DEERLENDRME LTLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Evet
Hayr
ayet btn sorulara doru cevap verdiyseniz modl tamamladnz, tebrik ederiz. Bir sonraki modle geiniz.
46
EK-1.TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI ELEKTRK, ELEKTRONK VE BLGSAYAR PROJELER UYGULAMA STANDARTLARI
1. Elektrik ve elektronik i tesisat uygulama projeleri, yrrlkte bulunan kanun, ynetmelik ve EMO proje standartlarna uygun olarak hazrlanacaktr. 2. Projelerde kullanlacak tm malzemelerin zorunlu standartlara uygun olaca ve uygulama projelerinin yapmnda; a) Bayndrlk ve skan Bakanl Mimarlk ve Mhendislik Hizmetleri artnamesi, b) Elektrik Tesisleri Ynetmelii, c) Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii, d) Asansr Ynetmelii, e) Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmelii, f) Bayndrlk ve skan Bakanl Elektrik Mhendislii Proje Dzenleme Esaslar, g) TEDA Elektrik Enerji Tesisleri Proje Ynetmelii, h) EMO Transformatr Merkezleri Yapmnda Dikkat Edilecek Esaslar, i) Anma Gerilimleri 1 kV.'un zerinde Olan Kuvvetli Akm Tesislerinin Kurulmas iin Ynetmelik, j) Elektrik Datm Tesisleri Genel Teknik artnamesi, k) Elektrik Tesisleri Kabul Ynetmelii, l) Elektrik Tesislerinde Emniyet Ynetmelii, m) TSE Paratoner Ynetmelii, n) TSE Yangn Ynetmelii, o) EMO Yksek Yaplar Ynetmelii, p) EMO Ortak Anten TV / R ve Kablo TV / R Datm Tesisat Ynetmelii, q) Trk Telekom A.. Bina i Telefon Tesisat Teknik artnamesi, r) Dier zel Sistemlere ilikin ulusal ve uluslararas standartlara uyulacaktr. 3. Projeler, imar ynetmeliine uygun onaya sunulacak, mimari proje leklerinde hazrlanacak, lek proje dzenlemesine uygun deilse bytlebilecek veya aklayc detaylar verilecektir. 4. Proje lekleri, mimari planlara uygun olacak ve en azndan aadaki leklere uyulacaktr. a) Vaziyet Planlar : 1/1000 b) Kat Planlar : 1/50 c) Ayrntlar : 1/20 5. Projelerde EMO tarafndan belirlenen semboller kullanlacaktr. Liste d sembol kullanldnda mutlaka aklama listesi verilecektir. 6. Projelerde mimari planlar 0.2 mm, kuvvetli akm kolon hatlar 0.6 mm, linyeler 0.4 - 0.5 mm, zayf akm hatlar 0.2 - 0.3 mm, kalnlkta izgi ile izilecek, eer autocad ile izim yaplmam ise btn yazlarda ablon kullanlacaktr. 7. Kat planlarnda, birbirinin ayn olan katlar iin tek plan verilebilecektir. Ancak normal kat giri katn ayn olsa bile ayr izilecektir. Simetrik blmler tam olarak gsterilecektir. 8. Kat planlar zerinde iletken kesitleri ve saylar ile boru aplar belirtilecektir. Aklamalar ksmnda standart boru aplar ve iinden geebilecek iletken kesitlerinin belirtilmesi durumunda, ayrca boru aplarnn belirtilmesine gerek yoktur. 9. Betonarme kirilerin yanna zorunlu kalnmadka buat ve ek kutusu konulmayacaktr. 47
10. zellikle baca, kolon, aft ve klk gibi mimari ayrntlar projede belirtilecek, baca ve baca evresinden tesisat geirilmeyecektir. Banyo ve mutfak gibi blmlerdeki yerleim kat planlarnda gsterilmeli ve slak hacimlerde kullanlacak buat ve anahtarlar slak hacim dnda olmaldr. Zorunlu durumlarda, zel szdrmazl salanm buat ve ek kutular kullanlacaktr. 11. Bir buata en ok 4 balant ucu gelebilecek, bu say aldnda kare buat veya ek kutusu konulacaktr. 12. Projelerde kullanlan tm elemanlarn yerleri tam olarak belirtilecek ve en azndan aadaki standartlara uyulacaktr; a) Anahtarlar, 110 cm. yukarda, b) Prizler, zeminden 40 cm. yukarda, c) Aplikler, zeminden 190 cm. yukarda, d) Tablolar, zeminden 200 cm. yukarda, e) Buatlar, zeminden 220 cm. yukarda, f) Yukardaki elemanlar, kaplardan 30 cm, duvar birleim noktalarndan ve pencerelerden 50 cm uzakta olacaktr. 13. Projelerde kullanlan tm pano ve datm kutular, zel harf ve yazlarla kodlandrlacaktr. 14. Projelerde, yatay planlar yannda her sistem iin ayr ayr tek hat emalar verilecektir. 15. Projeler hazrlanrken, i mimari tasarma ve mekanik tesisat yerleimine dikkat edilecektir. 16. Tesisatn ne ekilde yaplaca, mahallin zelliine uygun bir koruma snfnda yaplacaktr. 17. Konut projelerinde, kuvvetli ve zayf akm ayn pafta zerinde gsterilebilir. Ancak kapsaml yaplarda zayf akm ve kuvvetli akm projeleri ayr paftalara izilecektir. 18. Projelerde iletken renk kodlar aadaki ekilde belirtilmek zorundadr; a) fazl sistemlerde; Koruma iletkeni yeil bantl - sar, ntr iletkeni ak mavi, faz iletkenleri TSE Standartlarna uygun olarak R - gri, S - siyah, T - kahverengi seilecektir. b) fazl sistemin devam durumundaki bir fazl sistemde, faz iletkeni gri veya kahverengi seilecektir. c) zel durumlarda ise, kullanlan iletken renkleri tanmlanacaktr. 19. Basit yaplar dndaki 200 m2 den byk yaplarda, yangn ihbar sistemi projelendirilecektir. 20. Kat tablolar giriinde, 30 mA. eik korumal kaak akm koruma rlesi kullanlacaktr. Ana tabloda ise 300 mA. eik korumal kaak akm koruma rlesi kullanlacaktr. Kesme kapasitesi imalat snrn at durumlarda, ana tablo ykleri blnerek 300 mA. eik korumal kaak akm koruma rlesi kullanlacaktr. 21. Saya tablolar, katlarda ayn mahalde ve bir arada olacaktr. Bina genel kullanmna ynelik ayr bir saya ve saya tablosu olacak, ortak amal kullanlan tm tesisat bu tablodan beslenecektir. Projelerde saya panosu detay verilecektir. 22. Bina ana beslenme hattnn kesiti ve cinsi, yaklak uzunluu, beslenecei direk numaras gibi bilgiler projede belirtilecektir. 23. Ortak atl ve birden fazla girii olan binalar bir noktadan beslenecektir. 24. Yap balant hatt kesiti, gerilim dm ve akm younluu kontrol yaplarak tespit edilecektir. Ancak, konutlar iin bu kesit bakr iletken olmas durumunda en az 6 mm2, alminyum iletken olmas durumunda ise en az 10 mm2 olmaldr. 48
25. Aydnlatma ve priz linyeleri ayr ayr olacaktr. Kolon linye hatlar, tablolardan k srasna uygun olarak numaralandrlacak ve uzun hatlarda linye numaralar yanna beslendikleri tablo kodu da yazlacaktr. 26. Aydnlatma ve priz linyeleri ile priz sortileri en az 2.5 mm kesitinde bakr iletkenle tesis edilecektir. Btn prizler, toprak hatl olacaktr. Banyolarda en az iki (amar makinesi ve elektrikli ofben gcne uygun), mutfakta ise en az bamsz priz linyesi (bulak makinas, elektrikli frn ve elektrikli su stcs gcne uygun) olacaktr. Prizlerin kullanma amac ve gleri belirtilecek, kullanma amac belli olmayan priz gleri bir fazl priz iin en az 300 watt, fazl priz iin en az 600 watt kabul edilecektir. Priz linyelerine en ok yedi priz balanabilecek, ancak priz gleri toplam 2000 VA.'y geemeyecektir. 27. Projelerde, Proje ve Teknik Uygulama Sorumlusu ve yap ile dier bilgilerin bulunduu kapak, vaziyet plan, semboller listesi, aklamalar, tablo ykleme cetvelleri, gerilim dm-akm ynnden kesitlerin incelenmesi veya aydnlatma hesaplar, tablo almlar, kolon emalar, saya panosu detay, keifler ve gereke raporunu kapsayacaktr. 28. yerleri ve atlyelerde, aydnlatma iin birden fazla floresan kullanlan blmlerde, kamama olaynn en az dzeye indirilmesi iin fazl besleme yaplmaldr. 29. Kompanzasyon yaplmayan tesislerde, gaz dearjl lambalarn (floresan, sodyum ve civa buharl v.b.) kullanlmas durumunda, ampul bana gerekli kapasitede kondansatr paralel balanacak veya kondansatrl balast kullanlacaktr. 30. Lambadan lambaya gei yaplmas durumunda, gerekesi belirtilecek ve uygun klemensle balant salanacaktr. 31. Tablolarn ykleme cetvelleri, yklerin zelliklerini, sorti cins ve saylarn, linye glerini, sigorta cins ve kesme kapasitelerini ve gerekli dier bilgileri kapsayacaktr. 32. Projelerde, ana besleme, kolon, en uzun ve en ykl linye hatt iin gerilim dm hesab yaplacaktr. letken kesitleri, ayrca akma gre kontrol edilecektir. Ana besleme hatt ve kolon hatlar iin, talep faktrleri dikkate alnacak ve gerilim dm talep faktrne gre hesaplanacaktr. 33. Blmlerin zelliklerine ve kullanm amalarna gre aydnlatma hesab yaplacak, enerji tasarrufu asndan da deerlendirilerek armatrlerin cins ve gleri seilerek kat planlar zerinde gsterilecektir. Basit yaplar iin, aydnlatmada en az 12 watt/m esas alnacaktr. 34. Kolon hatlarnn katlar arasndaki ini ve k noktalar, ak olarak belirtilecektir. 35. Kolon emas, mimari kat saysna uygun olarak izilecek; tablolarn isimleri, gleri, sigorta ve alter anma deerleri, ana tablodan itibaren kolon hatt uzunluu, kesiti ve cinsi ile ana tabloda hangi faza bal olduu ve saya anma akmlar belirtilecektir. 36. Tablolarn giri ve klarnda yk ak ynne gre nce alter, sonra sigorta kullanlacaktr. a) alterlerin hareketli kontaklar, ak durumda ve enerjisiz olacaktr. b) Kat tablolar ana kesicisi, faz - ntr kesmeli olacaktr. c) Kalorifer dairesinde aydnlatma ve kuvvet tesisat tam olarak gsterilecektir. d) Hidrofor motoru, anma gc ve kumanda ekli projede gsterilecektir. 37. Asansr projeleri, Asansr Ynetmeliine uygun olarak hazrlanacaktr. Ancak, kuvvetli akm projelerinde asansrler ve asansr makine daireleri ile ilgili aadaki noktalara dikkat edilecektir; a) Asansr tablosu detay, besleme hatt ve makine dairesi ile kuyu aydnlatmas projede gsterilecektir. b) Makine dairesinde en az bir k sortisi ve bir toprakl priz bulunacak ve bu sortiler mterek tablodan bamsz ekilecek bir linyeden beslenecektir. Asansr besleme hatt 49
kesiti asansrn g ve kapasitesine gre hesaplanacaktr. Bu kesit en az 4 x 6 mm2 olacak ve k mterek tablodan uygun bir alter ile yaplacaktr. Asansr dairesi tesisat etanj olacaktr. Asansr topraklama hatt asansr kumanda panosuna kadar bamsz bir hat olarak ekilecektir. c) Asansr n projeleri; Asansr trafik hesab, kuyu yerleim plan, kuyu dikine kesitleri, asansr makine dairesi plan, asansr motor gc hesab, asansr makine dairesi ve kuyu ii aydnlatmalar, asansr tablosu kolon hatt hesab ile binaya gelecek statik ve dinamik yklere ilikin mukavemet hesaplarn kapsayacaktr. 38. Telefon tesisat projeleri, Trk Telekom A.. Bina i Telefon Tesisat Teknik artnamesine uygun olarak hazrlanacaktr. Bu projelerde aadaki noktalara dikkat edilecektir; 39. Bina giriine, binadaki toplam telefon sortisine yetecek kapasitede ve % 20 yedek hat balantsna uygun Bina Telefon Datm Kutusu (BTDK) konulacaktr. BTDK ile d telefon balants iin bina kna kadar iinde klavuz tel olan bo boru braklacaktr. v Konutlarda en az iki, iyerlerinde en az adet telefon sortisi olacaktr. Kat Telefon Datm Kutusu (KTDK) ile BTDK arasna ekilecek kablo, kattaki toplam telefon sortisi saysnn % 20 fazlas kapasitede olacaktr. KTDK, o kattaki toplam telefon sortisi saysndan % 20 fazla telefon sortisi balantsna uygun olacaktr. 40. Yap ii TV / R Tesisat projeleri, EMO Ortak Anten TV / R ve Kablo TV / R Tesisat Ynetmelii ne uygun olarak hazrlanacaktr. Bu projelerde aadaki noktalara dikkat edilecektir; a) Tesisat bamsz abonelendirmeye uygun olarak, her konuta bamsz hat dnlerek projelendirilecektir. Her konutta en az bir TV / R prizi olacaktr. Konut iinde birden fazla TV / R prizi olmas durumunda, konut iinde datc (tapoff) kullanlacaktr. Bina giriinde TT 'nin balant yapmas iin, Bina Kablo TV Balant Kutusu konulacaktr. Bu kutu ile d Kablo TV balants iin, bina kna kadar iinde klavuz tel olan bo boru braklacaktr. Bu kutu, binadaki toplam abonelere yetecek sayda ka ve % 20 yedek kapasiteye sahip olacaktr. b) ok aboneli ve ok katl binalarda, bina ana giriindeki datm kutusu dnda katlarda da ayn zellikte ara datm kutular kullanlacaktr. 41. Dier zayf akm projeleri yaplrken, ilgili ulusal (varsa) ve uluslararas standartlara uyulacaktr. 42. Bilgisayar ve yazlmla ilgili hizmetler, Bilgisayar Mhendisleri 'nce yrtlecektir. 43. YG projelerinde hazrlanacak dosyalar iinde, aadaki bilgi ve belgeler bulunacaktr; a) Raporlar (ana fihrist, SMM-BT Belgeleri, Enerji zin Yazs, Proje Aklama Yazs), b) Hesaplar (Trafo Gc Hesab, Kompanzasyon Hesab, Ksa Devre Hesab, Kablo ve Bara Kesit Hesab, YG Direk Seim Cetveli, AG Gerilim Dm Hesaplar ve Kablo ve Bara Kesit Hesab, Direk Vektr Diyagramlar Hesab ve/veya izimleri, zel Tip Trafo Binas ise Betonarme Statik Hesab), c) Keifler (YG Keif zeti, Trafo Postas Keif zeti, AG Keif zeti, Kompanzasyon Keif zeti), d) Planlar (Vaziyet Plan, ENH Gzergah Plan, ENH Profili ve Sehim ablonu, YG-AG Tek Hat emas ve ebeke Planlar, Trafo Binas Mimari ve Elektrik Yerleim Planlar), e) Tip Proje ve artnameler (Elektrik Datm Tesisler Genel Teknik artnamesi, Seksiyoner Direi Tip Projesi, Trafo Direi veya Binas Tip Projesi, ENH Tip Projesi, AG-YG Tip Projeleri). 50
44. Generatr Projeleri: Hazrlanacak genaratr projelerinde aadaki bilgi ve belgeler olacaktr; a) Ana fihrist, b) SMM-BT Belgeleri, c) Aklama raporu, d) Generatr g hesab, e) Keifler, f) Vaziyet plan, g) Yerleim plan, h) Kutuplu ema, i) Generatr ve generatre ait imalat firma tarafndan verilen dokmanlar, j) artnameler (Sabit Tip Dizel Alternatr Grubu Malzeme ve Montaj Teknik artnamesi). k) Generatr projeleri hazrlanrken, 02.09.1988 tarih ve 19917 sayl Resmi Gazete 'de yaynlanan "Elektrik Enerjisi mdat Gruplar ve Otoprodktr Tesisleri Ruhsat Ynetmelii" nin ilgili maddelerine uyulacaktr. 45. Projelerde "Tm malzemeler, en az TSE Belgesine sahip olacaktr" ifadesi yazlacak ve projeye aadaki Yasa ve Ynetmeliklere uyulaca ifadesi eklenecektir; a) 66 ve 85 sayl KHK ve 7303 sayl Yasa ile deiik 6235 sayl TMMOB Yasas, b) 3194 sayl mar Yasas, c) 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Yasas, d) 3458 sayl Mhendislik ve Mimarlk Hakkndaki Yasa, e) EMO Tz ve ilgili Ynetmelikler
51
52
53
KAYNAKA KAYNAKA
EB Hasan, Hasan CEYLAN, Elektrik Meslek Resmi, Yce yay,2000. EMO web sitesi http://www.emo.org.tr ZKAYA Muzaffer, Aydnlatma Teknii, Birsen Yaynevi, 8. bask, 2000. TRKOULLARI , A.Pamuku, Adm Adm Microsoft Visio Srm,, Arkada Yay. , 2002. KKDODU, M. ener. Prof. Dr.. www.bilesim.com.tr.,ayd.trk milli kom.bk. YILMAZ nsal, Hayati DURMU, Elektrik Tesisat Projesi, nkansa Mat. , 2004. Elektrik, Elektronik Bilgisayar Mhendislii Hizmetleri, EMO, 2005.
54