KAZALARI

Kaza Kavram : Genel olarak kaza kavram, kast sz konusu olmakszn meydana gelen, beklenmedik ve sonucu istenmeyen bir olay belirtmektedir. Kaza, dtan ve ani bir etkiyle meydana gelen ve kiilere zarar veren istenmeyen bir olaydr. Kazann oluumunu inceleyen aratrmaclarn, ilgin bir aklama rnei olarak dik duran domino talar modelini kullandklar grlmektedir. Bu modele gre, kaza zinciri faktrleri yle sralanmaktadr: 1. Doa koullar (doal yap) 2. Kiisel eksiklikler 3. Gvensiz durum ve davranlar 4. Kaza 5. Zarar (lm veya yaralanma)

Kazas : 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 13. maddesine gre, i kazas; a) Sigortalnn iyerinde bulunduu srada, b) veren tarafndan yrtlmekte olan i nedeniyle veya grevi nedeniyle, sigortal kendi adna ve hesabna bamsz alyorsa yrtmekte olduu i veya alma konusu nedeniyle iyeri dnda, c) Bir iverene bal olarak alan sigortalnn, grevli olarak iyeri dnda baka bir yere gnderilmesi nedeniyle asl iini yapmakszn geen zamanlarda, d) Emziren kadn sigortalnn, ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda, e) Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere gidi gelii srasnda, meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen zre uratan olaydr. Meslek Hastal : 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 14. maddesine gre, meslek hastal, sigortalnn alt veya yapt iin niteliinden dolay tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, bedensel veya ruhsal zrllk halleridir.

 kazas ya da meslek hastal sonucunda, meslekte kazanma gc kaybnn oran ne olursa olsun, beden tamlnn korunmas ilkesi nedeniyle, sigortalnn ivereni hakknda maddi ve manevi tazminat davas amas hakk mevcuttur. Alacak davann, Borlar Kanunu hkmlerine gre, akde muhalefetten doan davalarda olduu gibi, 10 yllk zaman am sresi iinde, Mahkemelerine bavurularak almas gerekmektedir. Bundan baka, iveren hakknda, iinin tazminat davas ama hakk mevcut olduu gibi, Manevi Tazminat : inin, iverenden isteyebilecei manevi tazminat, 818 sayl Borlar Kanununun 47. maddesine gre, cismani zarara urayan kiiye veya bu nedenle vefat eden kiinin ailesine, ekilen ac, elem ve straplar hafifletmek amacyla, hakimin takdir edecei uygun bir miktar paradan ibaret olup, matematiksel ynden herhangi bir hesab gerektirmemektedir. Maddi Tazminat : inin, iverenden isteyebilecei maddi tazminat ise, daima matematiksel ynden hesaplamay gerektiren ve zararn gerek miktarn bulmaya ve karlamaya ynelik bir tazminat eididir. Maddi tazminat eittir: 1- Rcu Tazminat : Sosyal Gvenlik Kurumunun da, iveren ve nc ahslar hakknda, 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 21. ve 23. maddelerine gre rcu tazminat davas ama hakk bulunmaktadr. 2- Gremezlik Tazminat : Bu tazminat, Borlar Kanununun 46. maddesi ile tanmlanmtr. Buna gre, cismani bir zarara urayan kimsenin, i gremezlii lsnde almasnn aksayaca ve bu nedenle maruz kalaca zarar ve ziyann, kendisini altrandan isteyebilecei prensip olarak kabul edilmitir. Buna gre, i kazas veya meslek hastal sonucunda, meslekte kazanma gcn az veya ok kaybeden bir iinin, kayb ile ilgili gerek zararn, kendisinin olayda tam kusurlu olmas dnda, iverenden talep etmeye hakk bulunmaktadr. 3- Destekten Yoksunluk Tazminat : Bu tazminat, i kazas veya meslek hastal sonucu lmlerde, len kimsenin destek olduu kiiler tarafndan iverenden istenebilecek bir tazminat trdr. Bu kiiler tarafndan, iverenden tazminat istenebilmesi iin, destek durumundaki iinin lm ile yardm gren kiilerin para ile llebilecek bir zarara uram olmalar gerekmektedir. Bu durum, Borlar Kanununun 45. maddesinin 2. fkrasndaki, lm neticesi olarak, dier kimseler mteveffann yardmndan mahrum kaldklar takdirde, onlarn bu zararn da tazmin etmek lazm gelir hkm ile dzenlenmitir.

 Kazas statistikleri

Ulusal mevzuatlardaki farkllklar nedeniyle, lkeden lkeye hatta bir ajanstan dierine endstriyel kazalar hakkndaki istatistiklerin hazrlanmasnda kullanlan metodlar ok geni apta deiiklik gsterebilmektedir. Endstriyel kazalarla ilgili istatistik bilgilerini derleyen kaynaklar aada gsterildii gibidir: 1-Ulusal istatistik ofisleri 2-Tazminat ajanslar 3-Ulusal sigorta veya sosyal sigorta ajanslar 4- Tefti Kurullar 5-Kaza nleme ajanslar 1998 ylnda Cenevrede gerekletirilen 16. Uluslararas alma statistikileri Konferansnda (ICLS) alnan ilke kararnda (Resolution) aadaki istatistik terimlerinin gz nne alnmas kararlatrlmtr: 1-Mesleki kaza 2-Mesleki yaralanma 3- gremezlik Sz konusu konferansta alnan ilke kararna gre, toplanan veriler, istihdamdaki statlerine baklmakszn lke apnda ekonominin tm dallarndaki ve sektrlerindeki ii, iveren ve kendi adna alanlar olmak zere alanlarn tamamn kapsayacaktr. gn kaybna neden olan mesleki yaralanma olaylar aadaki hususlar iin dikkate alnacaktr: 1-Toplam olay says 2-lml olaylar says 3-lml olmayan olaylar says 4-Geici i gremezlik olaylar says Meslek hastal olaylar, kaza istatistikleri kapsam dnda tutulmaktadr. kazas istatistiklerinin oluturulmasnda kullanlan saysal deerler arasndaki farkllklar, karlatrmal lm deerlerinin dikkate alnmasyla anlaml hale

getirilmektedir. Bu lm deerleri, kaza sklk oran, kaza arlk oran ve kaza olabilirlik orandr. 16. Uluslararas alma statistikileri Konferansnda, aadaki i kazas oranlarnn hesaplanmas karara balanmtr:

1-Kaza Sklk Oran (Accident Frequency Rate) : Takvim yl ierisindeki lml ve/veya lml olmayan mesleki yaralanmalarn toplam saysnn, ayn yl ierisinde referans grupta yer alan iilerin alma saatlerinin toplamna blnmesiyle elde edilen deerin 1.000.000 katsayl ile arplmasyla hesaplanr. Kaza sklk oran, aadaki formle gre hesaplanr: Kaza Sklk Oran = Toplam Kaza Says x 1.000.000/Toplam nsan-Saat alma Sresi Bununla ilgili bir rnek aada gsterildii gibidir: 850 iinin alt bir iletmede, bir yl ierisinde toplam 100 adet i kazasnn meydana geldii ve kaybedilen i gn toplamnn (yllk izin+ie gelmeme+hastalk+ i kazas) 40.000 olduu varsaylsn. (Bir yl ierisinde 300 i gnnn bulunduu ve bir i gnnde 7.5 saat alld kabul edilmektedir.) Bu durumda, kaza sklk oran; KSO = 100 x 1.000.000 /(850x300x7.5)-(40.000x7.5) = 62.01 Bu deer, sz konusu iletmede, 300 i gnnde beher milyon insan-saat alma sresi bana, 62 adet kaza meydana geldiini gsterir. 2-Kaza Arlk Oran (Accident Severity Rate) : Takvim yl ierisindeki lml ve/veya lml olmayan mesleki yaralanmalardan dolay toplam kayp gn saysnn, ayn yl ierisinde referans grupta yer alan iilerin alma saatlerinin toplamna blnmesiyle elde edilen deerin 1000 katsays ile arplmasyla hesaplanr. Kaza arlk oran, aadaki formle gre hesaplanr: Kaza Arlk Oran = Kazalardan Dolay Toplam Kayp Gn Says/Toplam nsan-Saat alma Sresi x 1000 Yukarda, kaza sklk orannn hesaplanmasnda verilen rnek, bu defa, kaza arlk oran iin aadaki ekilde hesaplanacaktr. (Yalnzca kazalardan dolay kaybedilen gn saysnn ise 3000 olduu varsaylsn): KAO = 3000 x 1000/(850x300x7.5)-(40.000x7.5) = 1.86 Bu deer, sz konusu iletmede, 300 i gnnde beher 1000 insan-saat alma sresi bana, 1.86 gn kazalardan dolay kaybedildiini gsterir. Bu orann hesaplanmas srasnda, eer lml i kazas veya srekli i gremezlik durumu mevcutsa, kazalardan dolay toplam kayp gn saysna, her lml veya srekli i gremezlik olay iin, ayr ayr 7500 gn eklenmesi gerekmektedir. Geici i gremezlik olaylarnda ise, tbbi ilemlerin 1 gnden daha az srmesi durumlar dikkate alnmamaktadr.

3-Kaza Olabilirlik Oran (Accident Insidence Rate) : Takvim yl ierisindeki lml ve/veya lml olmayan mesleki yaralanmalarn toplam saysnn, ayn yl ierisinde referans grupta yer alan iilerin toplam saysna blnmesiyle elde edilen deerin 100.000 katsays ile arplmasyla hesaplanr. Bu oran, istatistik verilerinin elde edilmesi ve deerlendirilmesi asndan daha basit ve sade bir oran temsil etmektedir. Oran tipleri, eitli lkelerde, istihdam edilen her 100.000 ii, her 100.000 alan veya her 100.000 sigortal ii olarak dikkate alnmaktadr. Uluslararas alma rgt (ILO) istatistiklerinde, Trkiye iin, her 100.000 sigortal ii saysna gre deerlendirme yaplmaktadr. Buna gre, yukarda, kaza sklk orannn hesaplanmasnda verilen rnek, kaza olabilirlik oran iin aadaki ekilde hesaplanacaktr: Kaza Olabilirlik Oran = Toplam Kazas Says x 100.000/Toplam i Says KOO = 100 x 100.000/850 = 11.764 Bu deer, sz konusu iletmede, bir ylda, beher 100.000 ii bana 11.764 adet i kazas meydana gelebileceini gstermektedir. SSK istatistiklerine gre, 1980 ylndan itibaren meydana gelen i kazas ile ilgili deerler aada verildii gibidir:

KAZASI STATSTKLER

Kaza Sklk Yl Sigortal Says Kazas Says Kaza Sklk Oran 1980 1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2.204.807 2.607.865 3.446.502 4.163.880 5.224.125 4.886.881 5.223.283 5.615.238 6.181.251 6.918.605 159.600 148.027 155.857 87.960 74.847 72.367 72.344 76.668 83.830 73.923 7.22 5.67 4.50 2.14 1.41 1.48 1.38 1.36 1.24 Hz (100.000 Sigortal in) 7.227 5676 4.505 2.146 1.417 1.480 1.385 1.365 1.356 1.068

2006 2007

7.818.642 8.505.390

79.027 80.602

0.91 0.81

1.010 947

2006 Yl SSK statistikleri

1000000 781911 813010 836447 753275 723503 727409 777177 850.928

1.036.328 944984

800000

600000

400000

200000

0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

yeri Saylar

70 00000
6.191.309

60 00000
5015106

5260302 4927085 4226793 3914137 4448499 4176551

5486494

50 00000

4567456

40 00000

30 00000

20 00000
499289 1027332 543476 571913 1432111 972744 1046732 1166739 1254166

1.627.333

10 00000

0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Kadn

Erkek

i Saylar

120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 98318 91895 77955 83830 74847 72367 72344 76668 73923 79.027

Kazas Saylar

1600 1400 1400 1200 1000 803 800 601 600 400 200 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 440 384 519 574 1055 1025 883

Meslek Hastalklar Saylar

Meslek Hastal Saylar

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

1473 1252 1333 1173 1008 878 811 843 1096

1601

Kazas ve Meslek Hastalklar Sonucu lm Saylar

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Kazas ve Meslek Hastalklar Sonucu lm Saylar

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200

6 6 6 1 2 731 1282 1165 1094 1002 872 810 841 1072

1592

191 158 168 24 9

0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

lmlerin lm Sebebine Gre Dalm

2400000 2200000 2000000 1800000 1600000 1400000 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0

1992476 2030186 1893436 1697695

2111432 1852502 1831252

1983410 1797917 1.895.235

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Kazas ve Meslek Hastalklar Sonucu Kaybedilen Gn Saylar

30 25 25 21 20 15 10 5 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 19 20 17 14 14 14 16 20

Kazas Sonucu lm Hzlar (100.000 iide)

2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1997

1940 1653 1336 1424 1480 1385 1365 1356 1068 1011

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Kazas Sklk Hzlar (100.000 iide)

2006 Yl SSK statistiklerine Gre Kazalarnn Kaza Tiplerine Gre Dalm *

Vcudun doal boluklarna yabanc bir cisim kamas %1.5

Vcudun zorlanmasndan ileri gelen incinmeler %3.2 Normal snrlar dndaki slara maruz kalmak veya temas etmek Bir veya birden fazla cismin %2.3 sktrmas, ezmesi, batmas, kesmesi % 36

Dier nedenler %5.6 Tat kazalar % 3.9

Dmeler %11.3

Makinelerin sebep ol. Kaza %12.1

Den cisimlerin arpp devirmesi %21.1

* Says 1000in altnda olan kaza tipleri dahil edilmemitir.

2006 Yl SSK statistiklerine Gre Kazalarnn Sektrlere Gre Dalm

Toptan ve Par. Tic. 3.3% Gda Maddeleri 3%

ahsi Hizmetler 2.8% Metalden Eya mali 14%

Nakliyat 5.6%

Makine m. Ve Tamirat 6.7%

Ta, Toprak, Kil Kum vs. mali 6.7%

naat 9%

Metal Mtea.Esas.End. 7% Nakil Aralar mali 7%

Dokuma Sanayii 6.5%

Kmr Madencilii 8.5%

2006 SSK istatistiklerine gre i kazas sonucu lmlerin sektrlere gre dalm

10% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2%1% 25% naat

4%

10% Nakliyat 2% Kmr Madencilii

Nakliyat Bilinmeyen Ta, Toprak, Kil Kum vs. mali ahsi Hizmetler Metalden Eya m. Hukuk, Tic. Ve Teknik Ta, Kil ve Kum Ocaklar

32% Bilinmeyen
naat Kmr madencilii Toptan ve Parakende Tic. Gda Maddeleri San. Dokuma San. Makine m. Ve Tam. Nakil Aralar m. 20 den az lml i kazas olan sektrler

2006 SSK istatistiklerine gre i kazas sonucu srekli i gremezliklerin sektrlere gre dalm

22%

50%

10%

7% 5%
naat Nakliyat Kmr Madencilii

6%
Metalden Eya m.(Mak. Hari) Dokuma San. 100 den az i gremezlik olan sektrler

Gelien teknoloji ve alnan nlemlerin artmas sayesinde, yukardaki tablodaki deerlerde, yava da olsa, oransal bir iyilemenin meydana geldiini grmek memnuniyet vericidir. Ancak, sz konusu oranlar, gelimi lkelerdekinin ve Avrupa Birlii deerlerinin ok zerindedir. Bu bakmdan, i sal ve gvenlii alannda, daha yaplacak ok fazla iin bulunduu hususu ak bir gerek olarak ortaya kmaktadr.

Bu arada, i kazalar ve meslek hastalklarnn kayd ve bildirimi ile ilgili olarak, 2002 ylnda yaplan 90. Uluslararas alma rgt (ILO) Konferansnda, 155 sayl i Sal ve Gvenlii Szlemesine Ekli Protokol kabul edilmitir. Bu protokolde, 1981 tarihli ve 155 sayl i Sal ve Gvenlii Szlemesinin 11. maddesine atfta bulunularak, i kazalar ve meslek hastalklarnn nedenlerinin belirlenmesi ve koruyucu nlemlerin alnmas ile kayt ve bildirim sistemlerinde uyumun gelitirilmesi amacyla, i kazalar ve meslek hastalklarnn kayd ve bildirimi ilemlerinin glendirilmesine duyulan gereksinim hakknda hkmler bulunmaktadr. Protokol kapsamnda, i kazas, meslek hastal, tehlikeli olay ve ie gidip gelirken meydana gelen kaza deyimleri tanmlanm olup, i kazalarnn ve meslek hastalklarnn kaytlarnn tutulmas ve bildirimlerinin yaplmas, bununla ilgili gerekli koullar ve prosedrlerin belirlenmesi, bildirimlerin ihtiva edecei bilgilerin neler olduu ve yllk istatistiklerin ve bunlarn analizlerinin yaynlanmas hususlarna yer verilmitir: Kazalarnn Kayd ve Bildirimi ve Meslek Hastalklar Listesi le lgili 194 Sayl Tavsiye Kararnn Metninde ise aadaki hususlara yer verilmitir: 1. kazalar ve meslek hastalklarnn kayt ve bildirim sistemlerinin uygulanmas ve gzden geirilmesi tesis edildiinde, yetkili otorite, i kazalar ve meslek hastalklarnn kayd ve bildirimi hakkndaki 1996 tarihli uygulama kodunu ve dier uygulama kodlarn veya Uluslararas alma rgt tarafndan gelecekte onaylanacak bu konuyla ilgili rehberleri dikkate almaldr. 2. nlem alma, kaydetme, bildirimde bulunma ve eer uygulanabilirse tazmin etme amalar iin meslek hastalklarnn ulusal bir listesi, yetkili otorite tarafndan, en ok temsilcisi bulunan iveren ve ii sendikalarnn danmanlnda, ulusal koullar ve uygulamalara uygun metodlar ve gerektiinde aamalar vastasyla tesis edilmelidir. Bu liste; a) nlem alma, kaydetme, bildirimde bulunma ve tazmin etme amalar iin, en azndan, 1980 tarihinde tadil edilmi olan 1964 tarihli Kazas Yardmlar Szlemesinin I sayl cetvelinde belirtilmi olan hastalklar kapsamaldr. b) Bu Tavsiye Kararna ekli meslek hastalklar listesinde ierilen dier hastalklar mmkn mertebede kapsamaldr. c) Meslek Hastalklar pheleri balkl bir blm mmkn mertebede kapsamaldr. 3. Bu Tavsiye Kararna ekli bir liste, dzenli olarak Uluslar aras alma Ofisinin Ynetim Kurulu tarafndan toplantya arlan uzmanlarn l katlm vastasyla gzden

geirilmeli ve gncelletirilmelidir. Tesis edilmi olan byle bir yeni liste, onay alnmak zere Ynetim Kuruluna sunulacak ve onay zerine daha nceki listenin yerini alacak ve Uluslararas alma rgtnn yelerine gnderilecektir. 4. Meslek hastalklarnn ulusal listesi, yukardaki 3. paragraf gereince, gnn koullarna en uygun ekilde tesis edilmi olan listeyi dikkate alarak gzden geirilmeli ve gncelletirilmelidir. 5. Her ye, bu Tavsiye Kararna ekli meslek hastalklar listesini dzenli olarak gzden geirmeyi ve gncelletirmeyi kolaylatrmak maksadyla, meslek hastalklar ulusal listesini tesis eder etmez veya deitirir deitirmez Uluslararas alma Ofisine gndermelidir. 6. Her ye, i kazalar, meslek hastalklar, tehlikeli olaylar ve ie gidip gelirken meydana gelen kazalar hakkndaki kapsaml istatistikleri, bu istatistiklerin uluslararas teatisini ve karlatrmasn kolaylatrmak maksadyla, yllk olarak Uluslararas alma Ofisine gndermelidir. Kazas Kayt ve Bildirimleri : 4857 sayl Kanununun 77. maddesine gre, iverenler, iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile Blge Mdrlne bildirmek zorundadr. Bundan baka, Kanununun 81 inci maddesi ile 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayl alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun 2. maddesinin (r) bendi ve 12. maddesinin (k) ve (l) bentlerine dayanlarak hazrlanan yeri Salk ve Gvenlik Birimleri le Ortak Salk ve Gvenlik Birimleri Hakknda Ynetmelikin 23. maddesinde de kayt ve istatistik ile ilgili hususlar, aadaki ekilde dzenlenmitir: Kayt ve istatistik MADDE 23 (1) ilerin salk gzetimine ve alma ortamnn gzetimine ait btn bilgiler, iyeri salk ve gvenlik birimi veya ortak salk ve gvenlik birimince kayt altna alnr ve belgeler 10 yl sreyle saklanr. (2) ilerin salnn alma artlarndan etkilenip etkilenmediinin belirlenmesinde; ie giri ve periyodik salk kontrolleri, hastalk ve salk sorunlar ile ilgili yaplan bavurularn gnlk ve aylk kaytlar ile i kazalar ve meslek hastalklar, ie devamszlk, zararl ve tehlikeli madde kaytlar kullanlr. (3) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimleri, iilerin salk bilgileri, yaptklar iler ve altklar ortamdaki maruziyet bilgileri ile bu maruziyetlerin deerlendirme sonularnn, iyerindeki kiisel salk dosyalarnda, gizlilik ilkesine uyularak saklanmasn salar.

(4) veren, iiler ve temsilcileri ile varsa i sal ve gvenlii kurulunun, i sal ve gvenlii ile ilgili kayt ve istatistiklere ulaabilmesini salar. (5) yeri salk ve gvenlik birimi ile ortak salk ve gvenlik birimleri, iyerinde meydana gelen btn i kazalarn ve meslek hastalklarn kaydeder ve bunlarla ilgili rapor hazrlar, i kazalar ve meslek hastalklar ile ilgili kayt ve takip ilemlerinde aada belirtilen rnek formlar kullanr, i kazalar ve meslek hastalklarnn kaytlarn deerlendirerek kaynaklarn belirler ve bunlara ynelik tedbirleri gelitirir.

EK-2 KAZASI VE MESLEK HASTALII BLDRM FORMU Dzenlenme tarihi........................... Unvan yerinin :

SGK/Blge Mdrl Sicil No : Adresi : Tel No. ve E-mail : i Says : Erkek Toplam Kaza Tarihi : ................. Kaza Gnnde ba Saati : ............... Kazann olduu saat : ................ Kadn Gen ocuk zrl

2 Kazann Meydana Geldii Blm : Kazada Yaralanan Uzuv ve Yaralanma ekli : inin 1. derece yaknnn Ad ve Soyad : Ak adresi : Meslek Hastal Tans veya phesi Tarihi : Meslek Hastal Tans veya phesi le Sevk Edilenin alt Blm / : Meslek Hastal Tans veya phesinin Tr : Meslek Hastalnn Tespit Edilme ekli: Periyodik st Kurum Meslek Hast. Muayene ile Sevki ile Hastanesinde Kazaze de veya Kazazedel Ad ve Soyad T.C. Kimlik No. Sigorta Sicil No : : : Cinsiyeti : E: 4 3

Dier K:

Doum Tarihi e Giri Tarihi Esas i (Meslei)

: : :

Medeni Hali : renim Durumu : lkretim Ort.r. Doktora Kaza Annda Yapt :

Evli n Lisans .

Bekar Lisans

Dul Y. Lisans

Kaza sonucu l ve yaral says : l Kaza sonucu yaralanan iilerden istirahat alanlarn says :1 Gn Kazay Gren ahitlerin Ad-Soyad ahitlerin mzas ahitlerin Adresi 6

Ar Yaral

Uzuv Kayb

Hafif Yaral 3 gnden fazla veya ak istirahat

2 Gn : Var : : :

3 Gn Yok

Kazann Sebebi ve Olu ekli (Aklaynz) :

7 veren veya Vekilinin Ad ve Soyad mzas

Not: 1- verenler iyerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili Blge Mdrlne bildirmek zorundadr. (4857 sayl Kanunu Md. 77) Bu bildirimi zamannda yapmayan iverenlere, ayn kanunun 105 inci Maddesi uyarnca idari para cezas uygulanr. 2- 1, 3, 5 ve 7. blmler hem kaza, hem de meslek hastal bildirimi durumunda, 2 ve 6. blmler sadece kaza bildirimi durumunda, 4. blm ise sadece meslek hastal bildirimi durumunda doldurulacaktr.

Kaza incelemesi niin yaplr? Kaza incelemesi; Kazann nedenini, nasl olduunu tespit etmek ve tekrarn nleyici tedbirler gelitirmek, Gvenlik kurallarnn ne dzeyde uygulandn belirlemek, Kazann verdii zarar tespit etmek, amacyla yaplmaktadr. yerinde kaza incelemesi yaplrken inceleme prosedrnn uygulanmasndan ok, kazann gerek nedenlerini bulmak iin aba sarfedilmelidir. kazas nerelere bildirilir? kazas bildirimi, kaza meydana geldiinde, vakit geirmeden, iki i gn iinde derhal en yakn mlki amirlie (polis veya jandarma karakoluna), bal bulunulan alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Blge Mdrlne ve SGK l Mdrlne, Kazas ve Meslek Hastal Bildirim Formu ile yaplr. kazalarn kim / kimler incelemelidir? veren veya vekili, resmi makamlara bildirimde bulunmak ve kazalar inceleyip i kazas raporu hazrlamaktan sorumludur. deal olan, kaza incelemesinin iyeri ortamn ve endstriyel ilikileri, i ak emalarn, retim prosedrlerini iyi bilen, inceleme teknikleri konusunda deneyimli, kaza nedenlerini aratrmada uzman bir kii tarafndan yaplmasdr. Ancak, kk ve orta lekli iletmelerde kaza incelemesi, yaplmaldr. iveren veya i sal ve gvenlii uzmanlar tarafndan

kazas olduunda izlenecek prosedr nedir? kazas incelemesi; Kazann iletme iinde ilgili kiiye bildirilmesi, Yaral kii ya da kiilere tbbi bakm ve ilk yardm salanmas, Kazann incelenmesi, Bulgularn rapor edilmesi, Kazann tekrarn nleyici tedbirleri ieren bir plan gelitirilmesi,

Bu plann uygulanmas, Kazann tekrarn nleyici tedbirlerin alnmas, Srekli iyiletirmenin salanmas, admlarndan olumaldr. kazas olduunda neler yaplr? Kazazedenin tbbi tedavisi ve olay yeri gvenlii salanr. Mmknse kaza yeri snrlandrlmal, tehlike yoksa aratrma sona erene kadar muhafaza edilir. Mmknse fotoraf ekilir, olay yeri ve olayla ilgili her eyin kroki ile gsterimi yaplr. Kazazede, ahitler ve olaylar hakknda bilgi sahibi olan herkesin grleri yazl veya mmknse teyple kayt ederek alnmaldr. Kaza nedenleri neler olabilir? Kazalar aadaki faktrlerden kaynaklanabilir;

1. Yaplan ile ilgili faktrler 2. Kullanlan makine /ekipman/malzeme ile ilgili faktrler 3. evresel faktrler 4. Kiisel faktrler 5. Ynetim ile ilgili faktrler. Kaza nedenini aratrlmasnda bu model kullanldnda, her gruptaki muhtemel nedenler aratrlmaldr. Yaplan i nedir? Kaza annda ne i yapld ve iin yapl ekli anlalmaya allr. Kaza inceleme ekibi veya kazay inceleyen kii u sorulara cevap arayacaktr. Gvenli alma prosedr kullanlyor muydu? artlarn deimesi mi, normal prosedr gvensiz hale getirdi ? Uygun makine ekipman ve/ veya malzeme kullanma hazr myd? Bunlar kullanlyor muydu? Gvenlik donanmlar tam olarak alyor muydu?

Bu tarz sorularn ouna eer yle deilse, niin? sorusu ilave edilmelidir.

Kullanlan makine, ekipman ve/veya malzemeler nelerdir? Kullanlan makineler, ekipman ve/veya malzemelerden kaynaklanabilecek muhtemel nedenler aratrlmaldr. Kazay inceleyen kii u sorular sorabilir; Kullanlan makine, ekipman ve/veya malzemelerde bir aksaklk var myd? Bu aksakla ne neden oldu? Makine tasarm m ktyd? Tehlikeli maddeler var myd? Aka tanmlanmlar myd? Daha az tehlikeli olan alternatif madde kullanlmas mmkn myd ve elde mevcut muydu? Hammaddenin standard dk myd? KKD kullanlmal myd? KKD kullanld m?

Yine cevaplar gvenli olmayan koullarn varln doruluyorsa, kazay inceleyen kii, bu aksakln olumasna niin izin verildiini sormaldr.

evre ve alma ortam koullar nasldr? Fiziksel evre ve zellikle iyeri ortam koullarndaki ani deiikliklerin tanmlanmas gereklidir. Kazay inceleyen kii iin genel olarak ortamn nasl olduu deil, kazann olduu andaki durum nemlidir ve u hususlar bilmek isteyebilir; Hava koullar nasld? yerindeki dzenin (housekeeping) iyi olmamas bir problem yaratyor muydu? ok scak ya da ok souk muydu? Grlt bir problem miydi? Aydnlatma yeterli miydi? Zehirli ve tehlikeli gazlar, tozlar ve duman mevcut muydu?

Kiisel nedenler nelerdir? Dorudan olayn iinde yer alan kiilerin fiziksel ve ruhsal durumlar anlalmaya allmaldr. Kaza incelemesinde ama, kii veya kiileri sulamak deildir.Grmeler kiilerin karakter zellikleri dikkate alnarak yaplmaldr. Bu zelliklerin bazlar gnden gne deiebilirken, baz faktrler deimeden kalacaktr: ilerin yaplan ite tecrbeleri var myd?

Yeterli eitim almlar myd? Fiziksel olarak bu ii yapabilecek durumdalar myd? Salk durumlar nasld? Yorgunluk durumu mevcut muydu? Stres altndalar myd ?

Ynetim faktrnn rol nedir? Yasal olarak iyeri gvenliinden ynetim sorumludur. Bu nedenle i gvenlii uzman ve daha st dzey ynetimin rol kaza incelemesinde her zaman dikkate alnmaldr. Ynetime sorulacak sorular; Gvenlik kurallar btn iilere iletilmi, anlalmas salanm myd? Nasl uygulanacana ilikin yazl metin elde mevcut muydu? Tatbik edilmesi salanm myd? Yeterli gzetim yaplyor muydu? in nasl yapld konusunda iiler eitilmi miydi? Tehlikeler daha nce tanmlanm myd? Tehlikeleri yok etmek iin bir prosedr ( plan) gelitirilmi miydi? Gvenli olmayan koullar dzeltilmi miydi? Makine ve tehizatn bakmlar dzenli olarak yaplm myd? Gvenlik teftileri yaplyor muydu?

Byle bir kaza inceleme modeli, gereklere tek ynden bakma ihtimalini azaltarak kaza incelemesi yapan kiiye muhtemel tm kaza nedenlerini ortaya karan bir yol gsterici olur. Yine de sorular tam bir kontrol listesi oluturmayp sadece rnek olarak verilmitir.

Bilgi nasl toplanr? Bir i kazasnn incelenmesinde yaplacak iler basittir: Kazay inceleyen kiiler bilgileri toplar, analiz eder, sonular kartr ve nerilerde bulunurlar. Prosedr basit ve anlalmas kolay gibi grnse de her bir admda glkler ve hata yaplabilecek noktalar bulunmaktadr. Bir kaza incelemesinde ak fikirli olmak gereklidir. nyargl dnceler yanl yollarn izlenmesine neden olup baz gereklerin ortaya kmasna engel olabilmektedir. Btn muhtemel kaza nedenleri dikkate alnmaldr. Ortaya ktnda btn fikirleri yazmak ve btn bilgiler toplandktan sonra sonulandrmak ve karara varmak nerilen yntemdir.

Yaralanm iiler kimlerdir? En nemli i, kurtarma operasyonlar, yaralnn tbbi tedavisi ve dier yaralanmalarn nlenmesidir. Grevlilerin haricinde, dierleri bu ilere karmamaldrlar. Herey kontrol altna alndnda, kaza incelemesi yapan kiiler grevlerine balayabilir.

Fiziksel deliller nelerdir? Kaza yerinin deiiklie uramadan ziyaret edilmesi, bilgi toplamaya balamadan nce kaza alannn hzl bir ekilde gzden geirilip incelenmesi, delillerin korunmas iin gerekli admlarn atlmas ve btn grg tanklarnn belirlenmesi nerilmektedir. Kaza yeri mmknse aratrma bitene kadar muhafaza edilmelidir. Fiziksel delil, elde bulunan en tartmasz ve phe gtrmez bilgidir. Ayni zamanda ok abuk deiebilir ve silinip yok edilmeye msaittir. Bu nedenle ncelikle fiziksel deliller kayt altna alnmaldr. Kazay inceleyen kii, i ak emas hakkndaki bilgisi dahilinde u hususlar kontrol etmek isteyebilir; Yaral ii veya iilerin pozisyonlar, Kullanlan ekipman, Kullanlan maddeler, Kullanlan gvenlik donanmlar Uygun koruyucularn pozisyonu Makine kontrollerinin yaplp yaplmad Makine ve tehizat hasar, yeri dzeni, Hava koullar, Aydnlatma dzeyleri, Grlt dzeyleri Kaza yerinde hibir eye dokunulmadan, genel olarak ya da belirli blmlerin fotorafnn ekilmesi yararl olacaktr. Daha sonra bunlarn zerinde yaplan dikkatli bir alma nceden karlm baz durumlar ve gzlemlerin ortaya kmasn salayacaktr. Kaza sahnesinin nlemler alnarak ske eklinde tatbik ettirilmesi kazann daha iyi anlalmasn salayarak, yazl raporlara aklk getirebilir. Durumun tam anlalabilmesi iin gerekirse diyagram izilebilir. Krlm alet veya makine paralar ya da madde rnekleri , analiz iin uygun uzmanlara gnderilebilir.

Grg tanklar kimlerdir? Baz durumlarda incelemeyi yapacak uzman ge haberdar edildii iin kazadan hemen sonra iyerinin incelenmesi mmkn olamamtr. Bu durumda esas bilgi kayna grg tanklar olacaktr. Kaza incelemesi yapan uzman iin en g i, grg tanklar ciddi duygusal stres altnda olabileceklerinden, onlarla karlkl grmedir. Grg tanklaryla kazadan sonra mmkn olduunca pratik bir grme yaplr. Gerein ne olduu hususunda pheler var ise ve i kazasn, olay kendi aralarnda tartma frsat bulurlarsa, kiisel alglamalar, ortak gr ynnde deiebilir. Grg tanklar ile toplu grme yaplmas yerine yalnz grme tercih edilmelidir. Grmenin kazann vuku bulduu yerde yaplmasna karar verilebilir. Bu durum kaza annda ilgili kii / kiilerin nerde olduunun, duru pozisyonlarnn ve olayn kolayca anlalmas asndan yararl olacaktr. Ya da grmenin sessiz bir ofis ortamnda yaplmas tercih edilebilir. Bu karar grg tanklarnn ruhsal durumlarna ve i kazasnn ekline bal olarak deiebilir.

Grg tan ile grme nasl yaplr? Mlakat byle ksa bir dokmanda yer verilemeyecek kadar ok incelikleri olan bir sanattr. Ancak yaplacak ve yaplmayacak davranlarn listesi verilmitir. Bu grmenin amac grg tan ile anlaabilmek ve ondan olay anlatan kendi cmlelerini almaktr. Bir grg tan ile grrken aadaki hususlara dikkat edilmelidir: zgn olan grg tann rahatlatn. Kaza incelemesinin gerek nedeninin, kaza srasnda ne olduu ve niin olduunun tespit edilmesi olduunu vurgulayn. Grg tanklarnn konumalarna izin verin ve onlar dinleyin. Yaplan aklamann doru olduundan emin olun. Grg tannn gerek duygularn hissetmeye aln. Grme srasnda, yalnzca ksa notlar aln. Grg tan ile grrken, aadaki hususlar ise yaplmamaldr: Grg tann korkutmayn. Tann szn kesmeyin. Tan kkrtmayn. Ynlendirici sorular sormayn. Kendi duygularnz belli etmeyin.

Grg tan konuurken uzun notlar almayn. Basite evet ve hayr diye cevaplanamayan ak ulu sorular sorun. Doal olarak grg

tanna sorulacak sorular her kazada deiir, ama her defasnda sorulacak baz genel sorular vardr: Kaza olduu anda neredeydiniz? O srada ne yapyordunuz? Ne grdnz ya da ne duydunuz? Kaza olduu anda evresel koullar (scaklk, k, grlt vb.) nasld? Yaralanan ii o srada ne yapyordu? Sizin dncenize gre kazann nedeni neydi? Bundan sonra benzeri kazalar nasl nlenebilir?

kazasnn vuku bulduu yerin incelenmesi mmkn olmadysa eitli sorular sormak, ne olduunu anlamann en basit yoludur. Ancak grmelerde yaplan aklamalarn gvenilirliini deerlendirmek iin ok dikkatli olunmaldr. Balangtaki bir ka sorunun cevaplar genellikle tann neler olduunu, iyi gzlemleyip gzlemlemediini gsterir. Olaylarn olu srasn belirlemek iin bazen kullanlan dier bir teknik ise grg tanklarna kaza ann canlandrmalarn istemektir. Ancak bir daha hasar ya da yaralanma olmamasna zen gsterilmelidir. Kaza geiren iiden yava hareketlerle kaza ile sonulanan hareketi tekrarlamas istenir.

yerindeki mevcut bilgi nasl kullanlr? Gzden kaan baz bilgiler ve ipular; eitim raporlar, kabul edilmi gvenli alma prosedrleri, gemite olan kaza raporlar, bakm onarm kaytlar, teknik bilgi formlar (cihazlarn el kitaplar vb...)gibi dokmanlar arasnda bulunabilir.

kazas analizi ve karara balanmas nasl yaplr? ncelemenin bu aamasnda ne olduuna ve nasl olduuna dair gereklerin byk bir ksm bilinmektedir. Bu ciddi bir emek ve aba gerektiren alma, kaza incelemesinin ilk yarsn oluturur. Esas nemli olan konu, kazann niin olduu, benzeri kazalarn tekrarn nlemek iin nelerin

yaplmas gerektiidir. ncelemeyi yapan uzmandan bu tip sorularn muhtemel cevaplarn bulmas beklenir. Tm olaslklarn ve ilgili durumlarn gz nnde bulundurulmas gereklidir. Kaza ile sonulanan olaylarn sralamasnda hala baz boluklar olabilir. Bilgilerdeki bu eksiklii gidermek iin baz grg tanklaryla yeniden grme yapmak gerekebilir veya varsaymda bulunmanz gerekebilir. Baz otoriteler varsaymn kaza incelemesinde yeri olmayacan iddia etmektedirler. Dier taraftan mevcut delillere dayanarak varsaymda bulunmann sorular cevapsz brakmaktan daha iyi olduu dnlmektedir. Analiz tamamlandnda, geriye dnerek kaza anndan itibaren verilen btn kararlarn adm adm gzden geirilmesi, her bir karar iin muhtemel nedenlerin listelenmesi nerilmektedir. Sonu raporunda yer alacandan bu ilem fazladan bir i gibi dnlmemelidir. Alnan her bir karar unlar grmek iin kontrol edilmelidir; Bir delil ile destekleniyor mu ? Delil, fiziksel ya da belge niteliinde mi veya grg tanklarnn ifadelerine mi dayanyor? Delil varsaymna m dayanyor ?

Hangi nerilerde bulunmak gereklidir ? Bir kaza inceleme raporunun en nemli blm, benzeri kazalarn tekrarn nlemek amacyla iyi dnlm ve hazrlanm neriler listesidir. yeri organizasyonundaki genel durum ve kullanlan i prosedrleri hakknda bilgi mevcutsa gereki, uygulanabilir nerilerde bulunmann ok zor olmayaca dnlmektedir. Zamandan kazanmak iin sadece genel nerilerde bulunma yaklamndan saknlmaldr. rnein, iyerindeki kr noktalarn kazann meydana gelmesini kolaylatrdna karar verildi ise, bu durumda sadece kr noktalar yok edin nerisi yerine; Binann kuzey bat kesine aynalar yerletirilmesi (belirli bir kazaya zel) yerinin tamamnda, gereken btn kr noktalara aynalar yerletirilmesi (genel olarak) gibi nerilerde bulunulmaldr. Hatal olabilecek kii ya da kiilerin kontrol altna alnmas ve cezalandrlmas ynnde bir tavsiyede bulunulmas nerilmemektedir. Bu durum kaza incelemesinin asl amacna uygun olmad gibi daha sonraki kaza incelemelerinde serbest bilgi akn da bozabilir.

Rapor nasl yazlr? nceden hazrlanm standart bir kaza inceleme raporu formu varsa, bu form kullanlmaldr. Ancak baz hususlara dikkat edilmesi nerilmektedir; Sorunun cevab iin kstl bir yer ayrlmsa,gerekirse formun arka sayfasn kullann uyarsna ramen genel eilim sadece ayrlan blmn kullanlmas ynnde olur. Kaza ncelemesi Raporunun Konu blmnde kazann nasl olduu anlatlrken, okuyucularn konu hakknda hibirey bilmediklerinin dikkate alnmas ve olay sralamasnn yansra konu ile ilgili detayl fotoraf ve diyagramlarn ilave edilmesi, sadece kelimelerin kullanlmasndan daha uygun olabilir. Tespit Edilen Hususlar blmnde kaza nedenleri anlatlrken esas kaza nedeni ile kazann meydana gelmesini kolaylatran faktrlerin

kartrlmamasna zen gsterilmelidir. Kaza incelemesi raporuna btn delillerin ve tanklarn ifadelerinin olduu gibi yazlmas nerilmektedir. Kararlarnzn nedenleri belirtilmeli ve bunu nerileriniz izlemelidir. Kazann tam olarak anlalmas iin gerekli olmayan materyal (fotoraf, ksa , z ve

diyagram, ifade) rapordan karlmaldr. yi bir kaza inceleme raporu anlalabilir olmaldr.

nceleme, kaza nedeninin insan hatas olduunu gsterirse ne yaplmaldr? yerinde batan sona yaplan kaza incelemesi, ynetici, formen ya da iiler arasndan bir ya da birden fazla kiinin hatal olduunu gsterirse, bu gerek, rapora yazlmaldr. Burada ama ahslar cezalandrmak deil, duruma bir zm bulmaktr. Kiinin o hatay yapmasna izin veren sistemin sorgulanmas ve daha iyi bir duruma getirilmesi, daha sonra olabilecek kazalarn nlenmesine katkda bulunacaktr. Kazaya neden olan insan hatasna dikkat ekilmesi, inceleme raporunun kalitesini azaltacak ve gerek nedenin zerinde odaklanlmad iin, ileride benzer nedenlerden dolay yeni kazalar da ortaya kabilecektir.