BAKIM - ONARIM LERNDE GVENLK

Ama Bakm-onarm ilerinde ortaya kan riskleri ve alnmas gereken nlemleri renmek. renim hedefleri 9 Bina, tesis ve makine bakmnda ortaya kabilecek tehlikeler, 9 lgili mevzuat hakknda bilgi sahibi olmak. Alt balklar 9 Makina, Elektrik, Bina ve Tesisler 9 Bakm onarm ilerinde dikkat edilecek hususlar Bakm-onarm ncesi Bakm-onarm srasnda Bakm-onarm sonras 9 lgili mevzuat GR Gnmz alanlarnn en nemli sorunlarnn banda Sal ve Gvenliinin geldii konusunda hi kuku bulunmamaktadr. Sanayi toplumlarnda toplam nfusun te ikisinin sanayide alt gz nne alnrsa Sal ve Gvenlii sorununun toplumun temel sorunlarnn banda yer almas doal bir sonutur. te yandan sanayilemenin temelinde makinalama vardr. Her geen gn de yeni ve daha komplike makinalar bu oluumda yer almaktadr. Sal ve Gvenlii sorunun zmnde makinalarla-insan ilikilerinin dzenlenmesi, bu ilikilerin belirli kurallara balanmas ve standartlatrlmas bir zorunluluk olmaktadr. Yaplan istatistikler gstermektedir ki, i kazalar sebeplerine gre snrlandrldklarnda makine kazalar nc sray almaktadr. Ayrca kazalardan meydana gelen lmler ve maluliyetler incelenecek olursa mekanik sebeplerinin drdnc srada olduu, daimi, ksmi maluliyet kazalarna gre ise makine kazalarnn batan birinci sray tekil ettii grlr. Bakm-onarm (maintanence) hizmetleri, makine, tezgah ve tesislerin daha uzun srelerle, arzasz ve problemsiz olarak almasn; beklenmedik arzalar sebebiyle tehlikeli durumlarn ortaya kmamas; istenmeyen olaylara, kazalara, yaralanmalara, malzeme hasarlarna, zaman kaybna sebep olmamas iin yaplan planl ve dzenli almalardr. Periyodik bakmlar, makine ve tesislerin mrnn uzamasna katkda bulunur. Ayrca, beklenmedik arzalar sebebiyle kazalara sebebiyet verilmesini nler ve can gvenliini salar. Bakm-onarm eitleri unlardr: 1- Arza vuku bulduka (problem ortaya ktka) yaplan bakm-onarm (tamirat), 2- Problem ortaya kmadan yaplan (programl) bakm-onarm, 9 Para deiiklii yapmadan bakm, 9 mr bitmi paralar deitirilerek yaplan bakm, Bakm-onarm almalarnda, nceden planlanmam, beklenmedik bir zamanda meydana gelen bir arzay giderirken, kaza riski daha fazladr. nk ani durumlarda, gerekli malzemeler temin edilememekte, uygun olmayan malzeme ile allmas, zorunluluu ortaya kabilmekte ve dolaysyla kazalara zemin hazrlanm olmaktadr. Kazalar, makina-insan ilikileri ynnden incelendiinde en tehlikeli kazalarn, yani lmcl ve sakatlk brakan kazalarn byk bir ksmnn, makinalarda yaplan BakmOnarm srasnda meydana geldii grlmektedir. Sal ve Gvenlii ynnden Bakm-onarmda yaplan hatalar iyerinde alan dier personeli de tehlikeye sokmaktadr.
1

Bakm-onarmda Gvenlii kurallar koymu ve bu kurallar standarda balam olan iyerleri ve iletmelerde i kazalar, sadece bakm-onarm servislerinde deil, iletmenin dier nitelerinde de byk oranda azalmaktadr. Bu bakmdan bakm-onarmda i gvenlii, Gvenliliginin en nemli halkalarndan birini tekil etmektedir. Ancak yaplan istatistikler, ve edinilen tecrbeler, tamir, bakm-onarm almalar esnasnda ok fazla sayda kazalarn meydana geldiini gstermektedir. Bu kazalar, tamir ve bakm almalarnn yeterli emniyet tedbiri alnmadan yaplm olmasndan kaynaklanmaktadr. Bu sebeple, bakm-onarm faaliyetlerinin planl, programl olarak yaplmas gerekmektedir. Bakm-onarm ilerinde gvenlik tedbirleri Bakm-onarm ilerinin yaplmasnda hedef: 1- Sistemin dzgn almasn salamak, 2- Tesisin mrn uzatmak, 3- Arza ve kaza olmadan, tespit yapp tedbir almak zere younlamtr. letmeler, bakm-onarm almalarna izin verilmesi hususunda bir sistem kurulmaldr. Bu sistemde; yneticilerin, iilerin, mteahhitlerin ve dier ahslarn uymalar gerekli tedbirler ve artlar ak ve net bir ekilde belirlenmelidir. Bu sistemde; 9 Yaplacak i, 9 i kimin denetleyecei, 9 Alnacak gvenlik tedbirleri, 9 e balamadan nce alanlar tarafndan alnacak gerekli tedbirler,(rnein; fiziksel kilitleme aygtlarnn taklmas, tehlike uyar levhalarnn aslmas gibi) 9 alma alannn gvenli olup olmadnn tespiti ve gvenli hale getirilmesi, 9 alma izninin kaldrlmasndan nce yaplmas gerekli ilemlerin belirtilmesi, bu ilemlerin kimler tarafndan yaplacann ak olarak yazlmas, belge sisteminin yerletirilmesi, gerekmektedir. Bu 9 9 9 9 9 ekilde uygun bir sistemle, planl ve programl yaplan almalarda: veriminin artmas salanr; Malzeme kayplar en aza indirilir, sraf nlenir, Her eyin en iyi ekilde ve en verimli ekilde kullanlmas salanr, alanlarn gveni kazanlm olur.

Bakm-onarm ilerinin yaplmas belli bir izin prosedrne balanmaldr. almaya izin artlarnn tasarm, belirlenmesi, riskin trne ve derecesine, iin karmaklna ve ilgili endstri koluna gre yaplmaldr. Bakm-onarm ekibine; 9 Makinelerin korunmas ilkeleri, 9 Elektrik ve mekanik gvenlik, 9 Bakm ilerinde alma izni hususlarnda yeterli eitim verilmelidir. Eitimle yetinmemeli, mutlaka etkili bir denetim sistemi kurulmaldr. Otokontrol mekanizmalar gelitirilmelidir. nk insanlar sadece bilmedikleri iin hata yapmazlar. Daha ok bildikleri konularda, yanl ve hatal olduklarn bile bile hata yaparlar, yanl yaparlar. Bu tr yanllarn yaplmamas iin de uygun denetim mekanizmalarnn gelitirilmesi, kurulmas, altrlmas gereklidir. Bir dier saknca da, uygun ve yeterli eitimi olan ekiplerin oluturulamamasdr. Uygun ekiplerin oluturulamamas yine kazalara davetiye karmaktadr. Plansz olarak yaplan bakm-onarm almalarnn bir dier mahsuru ise yaplan almalar esnasnda uygun izin prosedrnn uygulanmam, olmas, yetkililerin haberdar edilememi

olmas, dolaysyla yetkili teknik eleman nezaretinin mevcut olmamas ve gerekli emniyet tedbirlerinin alnamam olmas sebebiyle kazalara sebep olunmasdr. Bu sebeple bakm-onarm almalarnn planl ve programl olarak yaplmasna gayret gsterilmelidir. Planl ve programl bakm-onarm almalarnn dzgn olarak yaplmas durumunda, beklenmedik arzalar en aza indirilmi olacaktr. Her eye ramen ortaya kabilecek, arzalar tahmin edilerek, bu durumlarda yaplacak ilemler nceden planlanmal, ekstra durumlar karsnda yaplacak ilemler nceden tasarlanmal, gerekli malzeme ve personelin nasl tedarik edilecei planlanmaldr. Bakm-onarm ilerindeki kazalar genellikle ie balamadan nce ve iin bitiminde meydana gelmektedir. Bu sebeple bakm-onarm ilerine balamadan nce gerekli tedbirlerin alnmas, tehlikelerin gzlenmesi, ie apar topar (alelacele) dalnmamas gerekmektedir. in bitiminde ise, yine gerekli kontrollerin yaplmas, sklm veya bozulmu koruyucu sistemlerin yerine yerletirilmesi, dzeltilmesi, btn bu tedbirlerde sonra almaya balanlmas gereklidir. Kazalarn bir ksm da, bakm-onarm sonras, yaplan normal almalarda meydana gelmektedir. Bakm-onarm esnasnda yaplm olan deiikliklerden operatrn haberdar edilmemesi bu tr kazalara sebebiyet vermektedir. Bakm-onarmlarda tespit edilen nemli hususlarn kontrollerde bu kaytlara dikkat edilmesi gereklidir. kayda alnmas, daha sonraki

Etkili kontrol, yazl bir sistemle salanmaldr. Ancak yazl bir ynergenin tek bana kazalar nleyemeyecei hususuna dikkat edilmelidir. Ynergelerin yannda eitim ve denetim hizmetleri asla gz ard edilmemelidir. Makine tezgah ve tesislerde normal almalar esnasnda grlen deiik durumlar, arzalar, kayda alnmal, byk revizyon ve bakm almalar esnasnda bu kaytlardan istifade edilmelidir. yerinde bu tr kayt sisteminin oluturulmamas, letmeleri ve idarecileri ahslarn hafzalarna baml klar. Halbuki letmelerin, ahslara ve ahslarn hafzalarna gvenerek almas doru deildir. ahslarn hafzalar yanlabilir, ahslar fanidir, her zaman iyerinde mevcut olmayabilir. Fakat iyerinin srekli veya uzun mrl olmas isteniyorsa kayt sistemi yerletirilmelidir. Bu kayt sistemi yeterli seviyede olmaldr. Brokrasiyi ok fazla artrmamal, buna mukabil baz bilgilerin unutulup kaybolmasna sebep olmamaldr. yerinde uygun bir kayt sisteminin, belge sisteminin kurulmas, bilgi aknn gvenli ve srekli bir ekilde salanm olmas, messese olmann artdr. Aksi halde, iler, el yordam ile, kiilerin ahsi gayretleri ile, omuz gc ile yrtlyor demektir ki, bu yrmenin ve yrtmenin srekli olmas mmkn deildir. nk kiilere bamldr. Kiiler ise fanidir. Bakm-onarmlar, uzman (ehliyetli) kiilerce yaplmaldr. Makine bakm-onarm ilerinde grevli olan kiilerin, makine yapmclarnn nerileri hakknda yeterli bilgilerinin bulunmas gerekmektedir. Makine yapmclar tarafndan tavsiye edilen yalama programlarna zen gsterilmelidir. Kullanlan yalar, yapmcnn tavsiye ettii nitelikte olmaldr. Muayene veya bakm srasnda, koruyucularn kaldrlmas gerektiinde, g kesilmeli, alter kilitlenmelidir.

Makinelerde herhangi bir bakm-onarm ilemi yapldktan sonra koruyucu dzenlerin yerlerine dzgn olarak taklmasna dikkat edilmelidir. Bu hususta gerekli kontroller yaplmaldr. yerlerinde, makine tezgh ve tesisler zerinde yaplan tamir ve bakmlar esnasnda karlm olan makine koruyucu sistemlerin yerlerine yerletirilmeden, makineyi, tezgh, tesisi altrdklar, koruyucularn kenarda kede tozlanmaya terk edildikleri ok sk rastlanan hatal hareketlerdendir. Bu hatal davranlar birok kazann sebebini tekil etmektedir. nleyici bakm sistemlerinde koruyucularn dzgn denetimlerinin yaplmas (gevek vidalar, anm yataklar, kusurlu kablolar, pimlerin kaybolmas ve benzeri durumlarda olduu gibi) herhangi bir sorun kmadan nce, kusurlarn ve noksanlarn dzeltilmesini salar. Kilitlemeli koruyucular ve makinelerin kk paralarnda operatr korumak iin bulundurulan gvenlik aygtlar ayn zamanda bakmcy da korurlar. Ancak byk aptaki makinelerde ve tesislerde, tehlikeli alana giren ve tesisat altrldnda gzden uzak olduu iin grlemeyen bakmclarn korunmas iin zel tedbirler alnmaldr. Her makine ve tesis iin bakm, onarm ve kontrol talimatlar hazrlanmaldr. Bu talimatlarda hangi periyotlara hangi tr bakmlarn yaplaca belirtilmeli, deitirilmesi gerekli paralar tespit edilmeli, bu paralarn hangi srelerde veya hangi seviyedeki anmalarda veya hangi durumlarda deitirileceinin ak olarak belirlenmesi gerekmektedir. Szl talimatlar, yanl duymalara ve yanl anlalmalara sebep olabileceinden dolay, insan hayatnn sz konusu olduu durumlarda gvenilir deildir. Bakm-onarm ilerinde iyi malzemenin kullanlmas gereklidir. Malzemenin kt olmas bakm kt hale getirir, kt bakm arzalara ve kazalara davetiye karr. yerinde alanlar; binalarda, inaatta, makinede, tesisatta grecei noksan veya tehlikeli durumlar, amirine veya bakm-onarm ilerinde grevli olanlara hemen bildirmesi, verenin de bu arzalar en ksa zamanda, en uygun ekilde gidermesi gereklidir. Bakm-onarm ilerinde uygun ve yeterli aydnlatma salanmaldr. Rutubetli ve iletken ortamlarda dk gerilimli (24 volt) aydnlatma cihazlar kullanlmaldr. Bakm-onarm ilerinde grevlendirilecek iilerin btn malzemelerini koyabilecei ve kolaylkla tayabilecei takm antalar veya kutular verilecektir. Bu ilerde kullanlan byk aletlerin tanmas iin el arabalar bulundurulacaktr. Bina ve tesisatta yaplacak bakm-onarm ilerinde, geici olarak uygun ve gvenli sabit merdivenlerle platformlar, geit ve iskeleler yaplacaktr. Bakm-onarm ileri almalar durdurulmadan yapld durumlarda, gerekli gvenlik tedbirleri alnacaktr. Zararl, zehirli gazlarn bulunduu, havalandrmann yeterli olmad yerlerde (Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebilecei tank veya depolarda) yaplan almalarda, gerekli kiisel koruyucu malzemeler verilmelidir. Bu gibi yerlerde tecrbeli ve usta iiler altrlmal, kiisel koruyucular kullanmalar temin edilmeli, bir veya birka kii gzlemci olarak grevlendirilmelidir. Muhtemel bir zehirlenme durumunda ilk yardm yapacak malzeme ve kiiler hazr bulundurulmaldr. Hendek, ukur ve dier kaz ilerinin yapld durumlarda, uygun ekilde payandalar ve korkuluklar yaplacak ve buralar geceleri klandrlacaktr. Basnl kazanlar ve kaplar basn altnda iken onarlmamaldr. Onarlacak tank veya depolarn dier tank veya depolarla olan balantlar kesilmelidir.

Onarlan tank veya depolarn iinde mekanik kartrma tertibat bulunduu durumlarda, onarma balanmadan nce kartrma tertibatnn g kayna ile irtibat kesilmeli ve kartrc uygun ekilde takozlanmal, desteklenecek veya balanmaldr. inde parlayc, patlayc maddelerin bulunduu kaplarn kaynakla tamir bakmnn yapld durumlarda, bu depolar tamamen temizlenmeli, buharla temizlenmeli, daha sonra iine su doldurulduktan(Azot veya karbondioksit gibi asal gazlar ile veya benzeri ile doldurulacak) sonra, yetkili teknik elemanlarn nezaretinde en usta kiilere bu kaynak ileri yaptrlmaldr. Bu depolar, buharla ykanabilecek ve iine su doldurulabilecek durumda deilse, ok zel olarak temizlenecek, raspalanacak, 24 saat su verilmek suretiyle kartrlacak, en az iki saat havalandrlacak, ilgililerce kontrol edilecek, deponun uygun ekilde temizlenmedii kanaatine varlrsa, su veya buharla temizlemeye ve havalandrma ilemine devam edilecektir. Yksek yerlerde yaplan almalarda, emniyet kemeri, baret, balama ipleri gibi kiisel korunma aralar verilecek ve bunlarn kullanlmas salanacaktr. Bakm-onarm ilerinde sk rastlanan kaza trleri: 1. Elektrie arplma: 9 Sistemin enerjisinin kesilmemi olmasndan, 9 Ortamn ok iletken bir ortam olmasndan, 9 Kullanlan seyyar elektrikli cihazlarn izolasyonunun 9 uygun olmamasndan, aydnlatma lambalarnn dk gerilimli(24 Volt) olmamasndan 9 Seyyar kaynaklanmaktadr. 2. Hareketli ksmlarda yaralanma (Kay-kasnak sistemleri, dili, kapln, operasyon noktalarnda yaralanma eklinde). Bu tr kazalar makine veya tezgh durdurulmadan tamir bakm yaplyor olmasndan dolay meydana gelmektedir. 3. Zararl zehirli gaz, toz ve sisler dolaysyla zehirlenme ve boulmalarn meydana gelmesi; Bu tr kazalarn meydana gelmemesi iin ncelikle uygun havalandrma yaplmal, yeterli olmaz ise uygun koruyucu maskeler kullanlmaldr. 4. Parlama, patlama, yanma eklinde meydana gelen kazalar. Parlama patlama yanma ihtimali bulunan iyerlerinde almaya balamadan nce, parlama ve patlamaya kar tedbir alnmas nemlidir. Bu sebeple bu tr yerlerde izin belgesi uygulamasna azami dikkat gsterilmelidir. 5. Dme eklindeki kazalar. Dme eklindeki kazalar, yksekte almalarda uygun iskele ve platformlarn olmamasndan, korkuluk olmamasndan, ve emniyet kemeri kullanlmam olmasndan kaynaklanmaktadr. 6. Kiisel koruyucu malzemelerin (baret, eldiven, emniyet ayakkabs gibi) kullanlmamasndan meydana gelen kazalar. Tamir bakm ilerinin yapld yerler, ou zaman alanlarn ok ana olmadklar, artlar ok iyi bilmedikleri veya ortam artlarn bilseler dahi bir an nce ii yapma gayreti iinde ortam artlarna fazla dikkat etmemeleri sebebiyle, kafalarn bir yerlere arpmalar, ayaklarna malzeme drmeleri, tuttuklar malzemelerden ellerinin kesilmesi eklinde kazalar meydana gelmektedir. Bakm-onarm ilerinde yaanan kazalarn dier kazalardan farkl klan sebepleri: 9 almalarn aceleye getirilmesi, planl yaplmamas, 9 Gerekli yerlerden izin alnmamas, izin veren makamlarn gerekli tedbiri almamas, 9 Uzman kiilerin veya ekiplerin (Ani durumlarda bulunamamas ve kim bulunursa onla alma yaplmas) bulunamamas, veya ekiplerin noksan oluu, 9 alma ortamnn uygun aydnlatlmam olmas, 9 Bakm-onarm ncesinde, ie balamadan nce gerekli tedbirlerin alnmam olmas, ie apartopar balanmas, 9 alma esnasnda uygun tedbirlerin alnmam olmas, 9 in bitiminde, daha nce sklm olan emniyet tedbirlerinin tekrar yerletirilmemi olmas,

9 9

Bakm-onarm esnasnda tesiste meydana getirilen deiiklikler var ise bu deiikliklerin operatre izah edilmemi olmas, Malzemelerin uygun kullanlmamas (Emniyet kemerinin iskele gibi kullanlmas gibi)

Btn bu olumsuzluklar, bakm-onarm ilerinde kazalarn ok olmasna sebep olmaktadr. BAKIM-ONARIMDA GENEL SG NLEMLER 1. Atelyelerin alma koullarnn daha gvenli ve daha verimli olmas iin yerini tezgahn temiz tut. 2. e balamadan ve i bitiminde daire yetkilisine kesinlikle haber ver. 3. Cihaz bakimi veya kazanlarn veya tesisatn almasna engel olmayacak grlebilir yerlere gerekli ikaz levhalarn asmadan ie balama. 4. Daima ie uygun salam avadanlk (yedek para) kullan. 5. Kriko veya kaldra ile alrken dayanma noktasnn salam olmasna dikkat et. 6. Zmpara ta, seyyar talama ve keski kullanrken kesinlikle gzlk tak. 7. Talama tezgahlarn yan ve n korkuluksuz kesinlikle kullanma. 8. Zmpara talarn, teknisyen veya usta bana sormadan deitirme. 9. Kordon ve fileri salam olmayan elektrikli el aletlerini kullanma. Onarlmas iin yetkililere ikazda bulun. 10. Matkap, freze, torna tezgahlarndan kan talalar, el ile temizleme. Bu i iin uygun fra veya aparatlar kullan. 11. Dnen paralar kesinlikle stp ve bez ile silme elle frenleme yapma, san ve giysilerini kaptrmaktan koru. 12. Tezgahndan kan talan bakasna zarar vermemesi iin paravan kullan. 13. Torna tezgahn altrmadan ne mutlaka ayna anahtarn kar. 14. Tazyikli hava ile temizlik yaparken kesinlikle gzlk kullan. Yakn evrende bir bakasnn bulunmamasna dikkat et. 15. Tornada uzun para ilerken knt yapan ksmn kimseye zarar vermemesine dikkat et. 16. Uzun paralar fabrika iinde veya dnda tarken gerekli iaretlemeyi yap. 17. Kaldrma makinalarna (Vin, jaraskal, trifor, asansr ve forklift v.s) zerinde yazl tonajdan fazla yk ykleme. 18. Kaldrma makinalarnda anormal bir durma grrsen kullanma. Hemen amirine haber ver. 19. Yk kaldrma ve indirmesinde, ykn altnda kesinlikle durma. 20. Kazan veya kaplarda alacan zaman scaklk emniyet snrlarna dmeden ieri girme. 21. Bakm-onarm personeli olarak, yalnz bu emniyet kaidelerinden baka, fabrikann dier ksmlarnn emniyet nlemlerini ren. 22. Matkapla alrken, delecein paray matkap masasna (veya mengenesine) iyice tuttur, sonra delik del, matkab durdurmadan, paraya veya matkaba hi bir ilemde bulunma. 23. Arkadann eki veya ar bir eyle zerine vurduu aleti elle tutma, uygun bir pens, kska gibi aletler kullan. 24. Besleme ve kaynak kablolarn, zerinden araba, tat gemesi halinde zedelenmeyecek ve bozulmayacak ekilde de ve emniyete al. 25. Yksek yerlerde alrken mutlaka emniyet kemeri kullan. Kemerin ipini salam yere bala. 26. skele kullanman gereken yerde mutlaka iskele kullan. 27. skele zerindeki gezinti tahtalarn her iki ucundan iskeleye salamca bala / ak. 28. ekil vermek iin stlm borularn kimseye zarar vermemesi iin tebeir ile iaret et. 29. Istlarak ve kum doldurularak boru bkerken temiz ve kuru kum kullan. 30. Istlmakta olan bir borunun ucunda durma. 31. aplar dar veya ileri yal maddelerle kirli borular strken tedbirli ol. 32. Asetilen ve oksijen tplerini frlatmak, yuvarlamak, zedemelere ve iddetli sarsntlara sebebiyet verecek ekilde brakmak tehlikeli ve yasaktr. 33. Asetilen ve oksijen tplerini kullanrken, depolarken, dorudan doruya gne klarnn altnda ve ar soukta brakma.

34. Asetilen ve oksijen tplerini ate bulunan yerler civarna koyma ve yanma tehlikesi olan maddelerle birlikte depolama. 35. Dik duran tpleri (ember veya uygun bir eyle) dmeye kar emniyete al. 36. Oksijen tplerini, ventil gibi aksamn yal maddelerle temas ettirme. 37. Katiyyen yal ellerle yal stp veya bezlerle oksijen tplerinin ventillerini ama. 38. Asetilen, oksijen tpleri gibi yksek basnl tplerin armatr ve balantlarnda conta olarak ksele kullanma. Yalnz bu i iin hazrlanm hususi contalar kullan aksi taktirde ventil yanmalar meydana gelebilir. Paslanan ventil ve aksam tel fralarla temizlenir. 39. Tp ventillerini sk kapat, nce ventili az olarak a, bylece pas ve pislikleri azndan uzaklatr. Sonrada basn drme manometresini tak. 40. Basn drme manometresi balangta yava alr, eer hzl alrsa, yksek basnla gelen oksijen ierde kalan hava ve gaz starak sktrma salamastralar veya burada bulunan tozlarnn testil ile tutuur ve dolaysyla manometrenin yanmasna sebep olur. 41. Donan ventilleri (oksijen veya asetilen) scak su veya scak havlu ile z. Bu i iin asla ak alev veya ate kullanma. 42. Asetilen ve oksijen tplerinin ventillerini yava yava a, genel olarak bu ventillerin V olanlarn 1/4 veya 1/2 defa dndrmek kafidir. 43. Kaynak ilerini bitirir bitirmez, tplerin ventillerini kapat ve basn drme manometresini gevet. 44. Oksijen ve asetilen tplerini, yatay olarak bulundurmak isteniyorsa, ba ksmnn altna bir altlk koyarak yukar kaldr ve manometreyi st ksmda brak. Ad geen tplerin balk ksmn hi bir ekilde aada bulunacak ekilde kullanma. 45. Boalan asetilen ve oksijen tplerinin ventillerini kapat, muhafazasn tak. Dolu tpler gibi muhafaza et. 46. Asetilen ve oksijen tplerinin ventillerini kapat, bu i iin herhangi bir alet kullanma. 47. Asetilen ve oksijen tplerinin ventil millerinin szdrp szdrmazhn kontrol etmek iin sabunlu ve ventilleri tplere takmadan szdrma olup olmadn iyice kontrol et. 48. Oksijen ve asetilen tplerini manyetik krenlerle nakletme. 49. Asetilen ve oksijen tplerini yatay olarak istif etmek istersen, istif yksekliini 4 tpen fazla yapma ve alt sraya tpleri yerletir. Yanlarda iyice takozla. 50. Oksijen tplerini hi bir zaman asetilen tpleri ile birlikte depolama. 51. Yanar haldeki flecleri tplerin stne asma. 52. Oksijen tplerini destek olarak kullanp, zerinde kaynak yapma. 53. Kaynaktan sonra flece ait paralar tekrar kutusuna veya duvardaki asksna koy hi bir zaman frlatp atma. 54. Kaynak iin kullanlan oksijen ve asetilen hortumlarn szdrmazlk durumlarn sk sk kontrol et ve daima hortum kelepeleri kullan. 55. Kaynak flelerinin az beklerini ap kapamak iin daima kendilerine mahsus zel anahtarlarn kullan. Kaynak flecini soutmak istediin zaman, yanc gaz kapat, oksijeni a ve fleci temiz su iine daldr. 56. Kaynak esnasnda alev geriteperse hemen kapat ve tplerin snp, snmadn kontrol et. Isnma var ise derhal ilk amirine haber ver. 57. Kaynak flecinin aznn tkamas halinde her iki gaz kapat ve zel az raybalar ile flecin azn temizle. 58. Kaynak esnasnda yanar haldeki fleci devirilerek herhangi bir tehlikeye meydan vermeyecek ekilde kaynak masasnn zerindeki hususi fle asksna as. 59. Asetilen tplerinde hortum balants olarak bakr boru kullanma. 60. Kaynak ileri bittikten sonra, fleci yerine kaldrmadan evvel iyice temizle ve iinde gaz brakma, aksi taktirde artk gazlar yaylarak patlayc gaz karm hasl edilebilir. 61. Elektrik ark kayna yaparken kuru eldiven kullan ve penselerinin, kablolarnn tamamen izole edilmi olduunu kontrol et. 62. Elektrik ark kayna yaparken kaynak aralarnda, yani makina bota alrken elektrod pensesini koltuunun altnda tutma, izole edilmi bir para zerine (mesela bir tahta paras gibi) brak. 63. Elektrik ark kaynak kablosunu takarken veya kutuplar deitirirken makinay bota altrma. Yani bu ileri makinada cereyan yokken yap. 64. Elektrik ark kaynan kapal kab, kazan depo v.s gibi dar yerlerde yapyor isen yalnz doru akm, bota alma gerilimini snrlayan koruyucu ler ve kendini metal ksmlarla temasn kesecek lastik veya tahta altlk, ayakkab vs. kullan.

65. erisine alkol, benzin, aseton, benzol, katran ve ya gibi ate ile temas halinde tehlike arz eden kat, sv ve gazlar bulunan veya daha evvel bu maddeleri ihtiva edip de bo olan f, bidon, varil vs. kaplarn kaynak, tamirat ve vs. ilemleri iin aadaki hususlara uy. 9 Kullanlm bu kaplarn almas, tamiri, kontrol ve temizlenmesi iin yetkililerden izin al. 9 Bu kaplar zerinde bulunan civata, perin, kaynak, skma emberi gibi ksmlarn skmas veya bozulmas halinde kvlcm husule getirmeyen zel takmlar kullan, bu iler iin hi bir surette kaynak alevi gibi ak alev veya tavla demir kullanma. 9 Bu kaplarn iini aydnlatmak istediin taktirde, en fazla 42 volt ile alan lamba kullan, hi bir surette bu i iin ak alev bulundurma. 9 Ad geen bu kaplarn temizlenmesi iin izin aldktan sonra, temizleme usuln semek iin daha evvel bu kabn nerede kullanldn ren, buna gre temizle. Ancak temizleme usuln bilmiyorsan ren. 9 Temizlenmi kaplarn henz temizlenmemi kaplarla karmamas iin zerlerini iaretle ve ayr bir yerde muhafaza et. 66. Tamir bakm iinin planl yaplmas, beklenmedik arzalar iin de B Plan yaplmas, 67. Gerekli yerlerden izin alnmas (zinlerin yazl belgeye dayandrlmas) 68. zin veren makamlarn gerekli tedbirleri alp izin vermesi 69. Bakm onarm ekibinin ie balamadan nce gerekli tedbirleri almas, 70. Onarm sresince tedbirli almas, 71. in sonunda gerekli tedbirleri almas, 72. Yaplan bakm-onarmn, grlen arzalarn kayda alnmas, bilgi aknn muntazaman salanmas, 73. Uzman kiilerin altrlmas, 74. Makine yapmclarnn tavsiyelerine dikkat edilmesi, 75. Denetim hizmetinin aksatlmamas, 76. Uygun takm antalar verilmesi, 77. Zararl, zehirli, Parlayc, patlayc gazlara kar tedbir alnmas(Havalandrma salanmas, maske kullandrlmas, yangna kar tedbir alnmas) 78. Tank ve depo iinde mekanik kartrclar varsa bunlarn durdurulup takozlanmas, 79. Parlayc, Patlayc maddeler bulunan tanklarn, veya bu maddelerle kirlenmi tanklarn, varillerin, kaynakla tamiri yaplmadan nce gerekli ekilde temizlenmesi, iine su veya asal gaz doldurulmas. MAKNA BAKIMLARINDA GVENL Makina bakmlarnda uyulmas gerekli SG kurallarna yle sralamak mmkndr: 1. alan makina zerinde hi bir surette bakm yaplmamaldr. Makina tamamen durduktan sonra bakm, temizlik ve yalama gibi ilemler yaplmaldr. 2. Bakma alnan makinann elektrik devresinin akm kesilmeli ve kilitlenmeli, kilitleme tertibat yok ise sigorta alnmaldr ve zerine ikaz levhas (kart) aslmaldr. 3. nitedeki makina ve donanmlarnda yaplacak bakmlarda, iin yaplma ekli ve zaman iin iin sahibi olan ksmla anlama salanmal ve gerekli hallerde zehirli, zararl ve yanc maddelerin olup-olmad konusunda GVENL servisine kontrol ettirilip alma izni alnmaldr. Gvenlii yetkililerin (SGB veya OSGB) ngrd nlemler alnmadan almaya balanmamaldr.

ekil. Bakm onarm srasnda kullanlan kilitleme kartlar

4. Basnl kaplar ve kazanlar basn altna iken bakm-onarm yaplmamaldr. 5. Zorunlu olmadka zehirli ve tehlikeli iler hava kararmaya baladktan sonra yaplmamaldr. 6. Bakm-onarm iinin yaplmas iin koruyucu aksamn karlmas durumlarnda, bakm ii bittikten sonra koruyucu tekrar yerine taklmaldr. Koruyucu aksam taklmadan makina altrlmamaldr. 7. Asit, kostik gibi korozif maddeler ile parlayc ve zehirli maddelerin tand borularn manon ve flanlarnn sklmesi gerektiinde, nce flanlarn alt ksmlarndaki somunlar sznt balayncaya dek gevetilmeli, sznt bittikten sonra flanlar tamamen almaldr. Birbirine kaynam olan flanlar uygun bir aletle sznt alttan olacak ekilde almaldr. 8. almada saknca grlen, koruyucusu olmayan veya yetersiz olan makinalar devreye alnmamal, alyor ise hemen durdurulmal, makinann altrma butonu yanna lehva aslmal ve ilgililere haber verilmelidir. 9. Makinann dnen ksmlarna el srlmemelidir. Kaylar dnerken ya, raine vb. maddeler srlmemelidir. 10. lenecek paralar tezgahlara salam olarak balanmaldr. kan talalar elle temizlenmemelidir. ELEKTRK BAKIM-ONARIM LERNDE GVENLK TEDBRLER Elektrik tesisatnn, cihazlarnn veya plak iletkenlerinin daima gerilim altnda bulunduu kabul edilmeli ve teknik bir zorunluluk olmadka gerilim altnda elektrik onarm yaplmamaldr. Elektrik tesisat veya tehizatnn bakm-onarmnda bunlar devreden karacak bir devre kesme tertibat bulunmal, devreden karldktan sonra bunlarn toprakl olmas hali devam etmelidir. Alak gerilimli tesislerde yaplacak ilere giriilmeden nce gerilim kesilmelidir. Ancak zorunluluk hallerinde, alma msaadesi veya hizmet talimatnda saylan artlar dahilinde ve aadaki hususlara uyularak alma yaplmas gerekir. a-Platformu olmayan bir diree klmasn icap ettiren bir ilem bahis konusu olmadka yaltkan bir eya zerinde durulmal, (pat tipi emniyet kemeri) b-yi durumda bulunan yaltkan eldivenler ve sap yaltkan aletler kullanlmal, c-plak iletkenler civarnda alrken baret, yaltkan altlkl i ayakkabs ve i elbisesi giyilmeli, d-Ntr teli dahil iyerine yakn olan gerilim altndaki dier iletkenlerden alann kendisini nceden izole etmesi salanmaldr. e-Gerilim altndaki elektrik devrelerinin, elektrik makinelerinin veya cihazlarnn bakmonarm, bu ile grevlendirilen yetkili ve ehliyetli teknik elemanlar tarafndan veya bunlarn gzetimi ve sorumluluu altnda dier ahslar tarafndan yaplmaldr. Alak gerilim iin (AG Eldiveni), yksek gerilim iin (YG Eldiveni) kullanlr. Yer alt kablolarnda yaplacak bir ilemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra kapasitif boalmay temin iin, zerinde allmas gereken kablolarn btn iletkenleri ksa devre edilmeli ve topraklanmaldr. Ksa devre ve topraklama ilemi alma yerinin en yakn ksmlar zerinde ve bu yerin her iki ucunda yaplmaldr (topraklama stanka). Yeniden gerilim altna girme tehlikesini nlemek iin, fazlarn tayini, deney vs. iin topraklama kaldrld taktirde gerilim vermeye elverili bulunan btn ayrclar ak durumda kilitlenmi olmaldr. Elektrik tesislerinin tesis, iletme bakm iinde grevlendirilen kimselere iletme sorumlular tarafndan iin sresi, yeri, cinsi ve nemi ve uyulacak kurallara ilikin yazl grev talimat verilmelidir. Szl olarak telefon veya telsizle verilen talimatlar tekrar ettirilmeli, yanl anlamalara ve hatal manevra yaplmasna meydan verilmemelidir.

Yksek gerilim tesislerine ayrlan ve iletilen yerlere, kk boyutlu elektrik gerelerinden baka eya konulmamal, buralar, baka iler iin kullanlmamal, kaplar kilitli tutulmal ve ilgisiz kiilerin girmeleri nlenmelidir. Bu yerlerin kapsna giri yasan bildiren ikaz levhas aslmaldr. Elektrik ilerinde kullanlan manevra ubuklar, neon lambal stankalar, sigorta pensleri, kauuk eldivenler, yaltkan sehpalar, yangn sndrme cihazlar gibi alet ve aralar periyodik olarak denetlenmeli, her zaman ie uygun ve salam durumda olmalar salanmaldr. Yksek gerilim tesislerinde bulunan hcreler, klar, kesici ve ayrclarn nerelere ait olduunu gsterir yazl levhalar, uzaktan okunabilecek ekilde tehizatn uygun yerlerine aslmal, ayrca hat ba direkleri zerine ait olduu fiderin ismini belirten levha aslmaldr. Ak hava elektrik tesisleri en az 180 santimetre ykseklikteki duvar veya tel kafes itle evrilmi olmal, ikaz levhalar taklmal, giri kaplar kilitli olmaldr. Tesislerin ii ve etraf kuru ottan arndrlm olmaldr. Kesicilerle kendi ayrclar arasnda kilitleme dzeni bulunmal, kesici almadan ayrc alp kapatlamayacak ekilde olmaldr. Ayrca hcrede, gerilim olduunda kaps almayacak ekilde otomatik kilitleme tertibat bulunmaldr. Yksek gerilim tesislerinde ve havai hatlardaki almalar, biri i gvenlii tedbirlerini aldrmak ve izlemekle grevli olan, en az iki kiiden oluan ekip tarafndan yaplmaldr. Yksek gerilim tesislerinde bakm onarma balamadan nce aadaki tedbirler alnmaldr: 9 e balamadan Grev Emri ve alma Msaadesi Formu dzenlenmeli, alma yaplacak tesisin zelikleri bildirilmelidir. Yksek gerilim tesislerinde enerji kesme ve yeniden enerji verme ilemleri bir tutanakla kayt altna alnmal, bu tutanak iyerinde bulundurulmaldr. 9 zerinde alma yaplacak tehizat gerilimsiz brakmak iin kesiciler ve ayrclar almaldr. Birden fazla kaynaktan beslenen elektrik tesisatnda, kablo veya hava hatlar zerinde onarma giriilmeden nce akm her ynden kesilmelidir 9 Elektrik ebekelerinin bakm, onarm, yenileme ilerine balamadan nce, bu ebekelerden beslenen tketicilerde jeneratr bal olup olmad aratrlmal, ters besleme olup olmad tespit edilmelidir. Ayrca bu jeneratrlerde enversr alter (indirmeli-kaldrmal alter) bulunmaldr. 9 Kesici ve ayrcnn her faznn ak olduu gzle ve ara ile teker teker kontrol edilmelidir. 9 Kesici ve ayrclar ak durumda kilitlenmelidir. 9 Kesme cihazlar ve kumanda tertibat zerine ikaz levhas aslmaldr. 9 Kilitleme tertibat mevcut deilse, kesici ve ayrcnn yannda bir nbeti (gzlemci, nezareti) bulunmaldr. 9 alma yerinde gerilim yokluu kontrol edilmelidir. 9 Bir enerji hattnda bakm-onarm almas yaplacanda, bu hatt kesen baka bir enerji hatt bulunup bulunmad aratrlp tespit edilmelidir. Mevcut olduu taktirde alma yaplan hatt etkileyip gerilim altnda brakma tehlikesine kar gerekli tedbirler alndktan sonra almaya balanmaldr. 9 Onarlacak hava hatlarnn her iki taraf devreden karldktan sonra alma yerinde gerilim yokluu tespit edilmeli, gerilim yokluu tespit edildikten sonra alma yerinin yaknnda ve alma yerini besleyebilen btn kollar zerinde topraklama ve ksa devre ilemleri yaplmaldr. alma sresince ksa devre ve topraklama tedbiri kaldrlmamaldr. 9 Topraklama ve ksa devre ilerinde yaltkan eldiven, baret, yaltkan ayakkab, yaltkan hal veya tabure ile yaltkan stankalar kullanlmaldr. 9 alma yeri, gerektiinde levha, bayrak, flama ve bariyerler gibi iaretlerle snrlandrlmaldr.

10

letmenin sorumlu kiileri veya i gvenlii grevlisi, i sresince alanlarn tehlike ile karlaabilecekleri hibir devre kapama ilemi yaplmamasn salamaldrlar. Topraklama ve ksa devre tedbiri, ancak btn almalar bittikten ve bunlar yapanlarn hepsine haber verildikten sonra kaldrlmaldr. Elektrik tesislerinde iletme, bakm-onarm ilerinde yaplan ie uygun olarak, alanlara, hat tfei, gerilim detektr, faz kalemi, neon lambal stanka, topraklama ve ksa devre aparat, alma gerilimine dayankl kauuk eldiven, izole tabanl ayakkab, elektriki bareti, emniyet kemeri, ayakak ve ilk yardm malzemeleri gibi teknik malzeme ve kiisel koruyucular verilmeli, bunlarn i banda kullanm salanmaldr. Hat montaj ve demontaj ilerinde kullanlan bucurgat, palanga, makara gibi alet ve edevatn periyodik kontrolleri yaplmal, arzal olanlar kullandrlmamaldr. Bu malzeme ve kiisel koruyucular periyodik olarak kontrol edilmeli, her zaman salam ve kullanmaya hazr halde bulundurulmaldr.

ELEKTRK TESSLERNDEK BAKIM-ONARIMDA SG Elektrik tesislerinin bakm-onarmnda, demontaj ve montaj ilerinde i kazalarna kar gerekli tedbirler alnmaldr. Gerilim altndaki baka hat tellerine temas tehlikesine ve indksiyon akm olumasna kar her trle nlemler alnmaldr. Bu ilerde alanlara elektriin zellikleri, tehlikeleri ve kazalardan korunma tedbirleri konusunda gerekli bilgiler verilmeli, ikazlar yaplmaldr. Arazide ve trafo merkezlerinde iletme, bakm-onarm grevi yapanlara i gvenlii ve ilk yardm eitimi verilmelidir. zerinde yksek gerilim ve alak gerilim yaplacanda, her iki gerilim de kestirilmelidir. bulunan mterek direklerde alma

Kesici ve ayrclarn yanllkla ya da yetkili olmayan kimseler tarafndan kapatlmasn nlemek iin bunlarn kumanda dzenleri kilitlenmeli, ayrca kumanda kollar zerine ikaz levhalar aslmaldr. Yksek gerilim sigortalar, ancak ayrcs alp gerilimi kesildikten ve sigortann her iki tarafnda gerilim bulunmad kontrol edildikten ve ksa devre ve topraklama tedbiri alndktan sonra deitirilmelidir. Elektrik hatlar yaknnda aalarn budanmas ve kesilmesi ileri ancak iletmeden sorumlu olan grevlilerin gzetimi altnda yaplmaldr. Hava hatlarnn bakm onarm almalarnda mmkn olduunca bomlu, izole sepetli i makineleri kullanlmaldr. Bu makineler, operatr tarafndan her kullanmdan nce kontrol edilmeli, ayrca yetkili teknik eleman tarafndan periyodik kontrolden geirilmeli ve kontrol belgesi dzenlenmelidir. Uzun boylu vinlerin, yksek damperli kamyon ve i makinelerinin, enerji hatlar altnda almasna izin verilmemelidir. Bu aralarn hat telleri yaknnda altrlmas srasnda tellere temas tehlikesine kar gerekli tedbirler alnmal, ara srcleri bu hususta bilgilendirilmeli ve uyarlmaldr. Enerji hatt tesis edilirken mmkn olduunca bir baka enerji hatt ile kesimemesi iin gerekli tedbirler alnmal, zorunluluk doarsa, kesime yerindeki direkler durdurucu tipinden seilmelidir. Hat tellerinin birbirine yaklamas ve emniyet mesafesine girmesi nlenmelidir. Hat atlatmas yaplrken mevcut hattn enerjisi kestirilmelidir. Enerji hatlarnn bakm, onarm almalarnn gndz yaplmas esastr. Gece alma yaplmas gerekiyorsa projektrler kullanlarak uygun ve yeterli aydnlatma salanmaldr.

11

Frtnal, yamurlu, ykl havalarda enerji hatlarnn bakm ve tamiri yaplacanda atmosferik boalma tehlikesine, indksiyon akmna ve izolasyon durumuna azami dikkat edilmeli, gerekli tedbirler alnmaldr. Elektrik tesislerinde uygun yerlere: 9 Elektrik akmnn neden olduu kazalarda yaplacak ilk yardm, 9 Tesisin balama emas, 9 Tesisin iletilmesi srasnda alnmas gereken zel nlemler ile ilgili ksa talimatlar aslmaldr.

12