BASINLI KAPLARDA GVENLK

Basnl kap eitleri ve snflandrlmas Tanmlar : Kap: ine akkan doldurmak iin tasarlanm ve imal edilmi hazneye denir. Bir kap birden fazla hazneden oluabilir. Basnl kap : basnc 0.5 bardan byk olan kap ve ekipmanlara denir. Basnl ekipman : Her trl basnl kap ile bunlar ile balantl boru donanm, emniyet donanmlar ve basnl aksesuarlar anlamna gelmektedir. Eer; varsa basnl ekipman zerindeki flan, nozul, kaplin, destekler, kaldrma mapas vb. basnl ksmlara bal elemanlar da buna tanma dahildir. Emniyet aksesuarlar : Basnl kabn emniyetle iletilmesini salamak iin gerekli olan cihazlardr. 1-Basn drme cihazlar zin verilen limit aldnda devreye girerek basnc tamamen veya limit iinde kalacak ekilde dren cihazlardr. rnek : Emniyet valfleri, Patlama diski, Bel verme ubuklar, Kontroll basn drme sistemleri, gibi

2- Otomatik sistemler: Ayarlanan limit aldnda devreye girerek hata dzeltme imkanlarn faaliyete geiren, tesisi ksmen veya tamamen kapatan ya da durduran sistemlerdir. rnek: Basn ve scaklk alterleri, Akkan seviye swileri Emniyetle ilgili her trl lme kontrol ve dzenleme cihazlar.

II. Basnl kap eitleri Kazanlar,

Gaz tpleri, Hava tanklar, Lpg tanklar, Kompresrler, Boru hatlar, Sna gaz tanklar, Kriojenik tanklar, Otoklavlar, Hidrolik akkan devreleri, pnomatik akkan devreleri, Soutma niteleri,

Hidrofor vb. i Sal ve Gvenlii Tznde ad geen emniyet cihazlar Sra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cinsi Basn gstergesi Scaklk gstergesi, Besi pomp./seviye gst Basn emniyeti Boaltma sistemi Blf donanm Gaz ykt yangn em.sist. Gaz patlama emniyeti Su sl genleme emny. Ad Manometre/presostad Termomtr/termo kupl Tadiye cihaz Em.valfi arlkl/yayl Tahliye vanas Blf valfi Sulu emniyet kab Patlama kapa Nefeslik/genle. Valfi Madde nu 204/1 204/2 204/3 205 215 211 216 217/1 218/2

Basnl kaplardan kaynaklanan SG Tehlikeleri 1. nfilak Tehlikesi 2. Paralanma Tehlikesi 3. Boulma zehirlenme

4. Yangn patlama 5. Kimyevi ve termal yanklar 1. nfilak Tehlikesinden Korunma Tedbirleri Tasarm ve imalat yetkili teknik elemanlarca yaplmaldr. Tasarm ve imalatta gerekli tedbirler alnmaldr. Kaplar gerekli emniyet cihazlar ile donatlmaldr. Uygun yerleimi salanmaldr. Ehliyetli elemanlarca iletme ve bakm salanmaldr. Periyodik bakm ve deneyleri yaplarak belgelendirilmelidir. Maruziyet alan belirlenmeli ve ilgisizlerin girmesi nlenmelidir. almalar en az elemanla yrtlmelidir. Dzenli olarak sicil kaytlar tutulmaldr. letme -bakm talimatlar hazrlanmaldr. Elektrik tesisat exproof olmal ve paratoner bulundurulmaldr. Tasarmda para frlama risk azaltc tedbirler alnmaldr. mal usullerinde uygun teknikler seilmelidir. Basnl kabn yer seiminde dikkatli olunmaldr. Gerekli hallerde stre yaplarak para yaylm nlenmelidir. Periyodik basn testleri yaplarak rapora balanmaldr. Tehlikeli alanlara giri klar kontrol altna alnmaldr. Bakmlar ehliyetli elemanlarca yaplp belge ve kaytlar uygun tutulmaldr. malatta ve yer seiminde allan maddeler dikkate alnmaldr. Genel veya mevzi havalandrma tesis edilmelidir. Gaz dedektr ve alarm cihazlar bulundurulmaldr. alanlar eitilerek dosyalarna belge konulmaldr. Kiisel koruyucu donanmlar temin edilerek kullanm salanmaldr. Riskli alanlarda en az eleman ile allmaldr. Gerekli yerlere ikaz levhalar aslmaldr. Yanc ve patlayc ortamlarda scak iler zel izinle yrtlmelidir.

2. Paralanma Tehlikesinden Korunma Tedbirleri (arapnel etkisi)

3. Boulma ve Zehirlenme Tehlikesinden Korunma Tedbirleri

4- Yangn ve Patlama Tehlikesinden Korunma Tedbirleri

Bu blmlerde alanlar ve bakm onarmclar yangn konusunda eitilmelidir. Ge tutuan yanc maddeler yaknnda scak alma sonras yeterli bir sre yangn kontrolleri srdrlmelidir. Yakt deposu vb. parlayc madde bulaklar bulunan kaplarda kaynak almas yapmaktan mmkn olduunca kanlmaldr. Kimyevi ve termal yanklara sebep olan maddeler bunlardan korunma ve ilk yardm konusunda alanlar eitilmelidir. bitiminde son kontrol ve testler yaplmaldr. Termal yanklar iin; maske, bot, tozluk, i elbisesi, deri nlk vb. kiisel koruyucu donanmlar kullanlmaldr. Bu ilerde almalar zel izinle, yetkililer nezaretinde yaplmaldr.

5. Kimyevi ve termal yanklar

Tehlikeleri nlenme ve kazalardan korunma metodu (6. Henrich prensibi) 1. Mhendislik ve revizyon, 2. kna ve tevik, 3. Ergonomi kurallarndan yararlanma, 4. Disiplin tedbirlerini uygulama, alma hayatnda tehlikelerin nlenmesi ancak tehlikeli durumlarn nlenmesi ve tehlikeli davranlarn nlenmesi ile mmkndr. I. Tehlikeli durumlarn nlenmesi 1. Gvenli teknoloji seimi, Kurulu aamasnda gvenli teknolojinin seilmesi ve gelimelerin srekli izlenmesi gvenli alma ortamnn ilk artdr. 2. organizasyonu : Uygun Hiyerarik yap kurularak alanlar, almalar ve iyeri srekli olarak, gzetim, denetim ve kontrol altnda tutulmaldr. 3. kame : Tehlikelilerin yerine tehlikesizler yada daha az tehlikeliler kullanlmaldr. (deitirme) 4. Tecrit : Tehlike kaynaklar uygun blmlere alnarak alanlardan ayrlmaldr. (ayrma) 5. rtme : Hareketli paralar uygun koruyucular ile kapatlmaldr. (kapatma) 6. Havalandrma : a) genel havalandrma b) lokal havalandrma

yeri havasnn alanlar iin tehlikeli hal almamas iin genel olarak havalandrlmal ve gaz, koku duman vb. kaynandan emilerek dar atlmaldr. 7. Maruziyet sresini azaltma : Tehlikeli ilerde alanlar uygun deiim ve snrlama teknikleri ile maruziyetten korunmaldr. (snrlama) II. Tehlikeli davranlarn nlenmesi 1.Eitim ve retim almalar: Eitim ynetmelii gerei alanlar ie girilerde, i deiimlerinde ve periyodik olarak eitilerek doru davran gstermeleri salanmaldr. 2.kna ve tevik uygulamalar: alanlar uygun ekilde motive edilmelidir. 3. - ii (alan) aras uyumun salanmas : in alana uygun hale getirilmesi iin gerekli almalar yrtlmelidir. 4.Vardiya deiimi : Vardiya deiim sreleri, ekip oluumu ve uyumu dikkate alnmaldr. 5.Monoton i yknn irdelenmesi : Gerekli dzenlemeler yaplarak monoton i yknn alan zerindeki olumsuz etkileri azaltlmaldr. 6.Kiisel koruyucu : ett edilerek i ekipman ihtiyac belirlenmeli ve uygun kiisel koruyucu donanm temin edilerek kullanm salanmaldr. 7.Disiplin uygulanmas : letmede gerekli i disiplini salanmaldr. KAZANLAR Kazanlarn Snflandrlmas Kazanlarla ilgili olarak tanmlama kadar g konulardan birisi de kazanlarn snflandrlmasdr. Buradaki glk literatrde snflandrmalarn ok deiik amalar iin yaplm olmasndan kaynaklanmaktadr. Konuyu ele al tarz ve amac ne kadar farkl ise o kadar farkl tr ve sayda snflandrma karmza kmaktadr. Ancak muhtemelen konunun yenilii sebebi ile bugne kadar kazanlar konusunda i gvenlii ynnden yaplm bir tasnife rastlanmamtr. Bizim konuya yaklammz, ele al tarzmz ve amacmz dersin adndan da anlalaca zere i sal ve gvenlii ynnden olduundan snflandrma iin dikkate alacamz kriterlerde bu dorultuda olmaldr. Kazanlar genel olarak; a) Scak su kazanlar 1. 90/70 Kalorifer kazanlar, 2. Kzgn su kazanlar, 3. Is deitiriciler (Eanjrler, Boylerler) 4. Otoklavlar, (Eritme, Piirme, Buharlatrma Ekipmanlar) b) Buhar kazanlar c) Kzgn ya kazanlar eklinde snflandrmak mmkndr.

Kazanlarn malat Kazanlarla almalarda salk ve gvenlik konusu ele alndnda ele alnacak ilk konunun kazan imalatnda gvenlik olmaldr. Bu gerek dikkate alnarak 1475 sayl eski Kanununa gre kartlan Sal ve Gvenlii Tznn Kazanlar ve Basnl Kaplarla ilgili blmnn ilk maddesinde bu konuya yer verilmi ve konu; Her eit buhar ve scak su kazanlar ile bunlarn malzeme ve tehizat, fennin, tekniin ve kullanlaca iin gereklerine uygun bir ekilde yaplm olacaktr. .S..G.T. Md:202 eklinde dzenlenmitir. Burada kazanlarn fennin ve tekniin gereklerine uygun olarak yetkili kii ve kurulular tarafndan imal edilecei hususu dzenlenirken, devamnda ise kazanlarn imalatlar tarafndan uygun ekilde etiketlenmesi gerektiine dikkat ekilmitir. Kazanlarn grnr yerine imalatlar tarafndan aadakilerin yazl olduu bir plaka konulacaktr. malat Firma ad, Kazann seri numaras, mal Yl, En yksek alma basnc, .S..G.Tz.Md:203 Kazan Dairesinin Yaps Kazanlarla almalarda salk ve gvenlik asndan nemli konulardan birisi de kazan dairelerinin yer seimi, inas ve yerleimi konularnn ele alnmasdr. Kazan dairelerinin zellikleri konusu .S..G.Tz. Md:213te dzenlenmitir. yerinde kullanlan btn kazanlar, yangna ve patlamaya kar dayankl ayr bir blmede veya binada olacak ve kazan dairesinin stndeki katta, ii almayacaktr. Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle alan iyerlerindeki kazan dairelerinin dier atlyelere alan pencere ve kaplar bulunmayacaktr. Kazan dairelerinin tavan gerektiinde kazan zerinde almay kolaylatracak ykseklikte olacak ve kazan daireleri srekli havalandrlacaktr. Tabii havalandrmann yeterli olmad hallerde uygun aspirasyon tesisat yaplacaktr. Kazan daireleri ile ilgili konulara ileriki konularda daha geni yer verilmitir. Endstriyel alanda kullanlan kazanlarla almalarda salk ve gvenlik olduka geni bir konu olup bu dersin kapsamnda genel balklar altnda zetle ele alnmtr.

BUHAR KAZANLARI LE ALIMALARDA GVENLK Giri Buhar Kazanlarn Snflandrlmas: Buhar kazanlar; yukarda bahsedildii gibi, imal usulleri, iletme artlar, alma teknikleri, konstrksiyon tarzlar gibi eitli zellikleri dikkate alnarak tasniflere tabi tutulmaktadrlar. Ancak muhtemelen konunun yenilii sebebi ile bugne kadar buhar kazanlar konusunda i gvenlii ynnden bir tasnife rastlanmamtr. Buhar kazanlarnn i gvenlii ynnden tasnifinin basn zellii dikkate alnarak yaplmas kanaatimizce uygun olacaktr. Bu snflandrma tekniine dolayl olarak ksmen i sal ve Gvenlii Tznde de iaret edilmektedir. Madde 218de kazanlar dorudan tasnif edilmemekle birlikte madde metinlerinin iinde alak basnl ve yksek basnl kazanlar kavramlarna yer verilmi ve tedbirler saylmtr.

Bu adan buhar kazanlar; a) Alak basnl buhar kazanlar: . . . . b) Orta basnl buhar kazanlar: . . . . 1.05- 2.0 kg/cm2 2.01- 6.0 kg/cm2

c) Yksek basnl buhar kazanlar: . . 6.01- zeri kg/cm2 eklinde snflandrlabilir.

Buhar kazanlarnn bu tasnifinden sonra kazanlarla ilgili i gvenlii risk unsurlarndan ksaca bahsetmek yerinde olacaktr. Bu noktadan hareketle, kazan dairelerinin allan blmlerden tamamen ayr, tek katl, yeterli ykseklikte ve havadar olmas gerektii anlalmakta ise de: baz hususlarn daha almas ve dzenlenmesi gerei de ortaya kmaktadr. Kazan Dairelerinin zellikleri: Bu zellikleri yle bir sistematik iinde ele almak uygun olacaktr. 1. Yer seimi, 2. na tarz, a. Bina boyutlar, b. Drenaj sistemi, c. Havalandrma, d. Baca,

3. Su tasfiye, 4. Yakt depolar, 5. Elektrik tesisat. 1. Yer Seimi: Kazan dairesinin iyerinin dier blmlerinden tamamen ayr ve yeterli uzaklkta, bir alana yerletirilmesi en uygun zm yoludur. Ancak mevcut alann buna frsat vermemesi durumunda giri, klar ayr olan dier blmlerden yangna ve patlamalara kar dayankl, (dier blmlere alan kaps penceresi olmayan ) duvarlar ile ayrlm blmlerin kullanlmas yoluna gidilmelidir. Bu yerin seiminde kot olarak yksek, hava ihtiyacnn kolay salanabilecei, grlt, toz, gaz, duman vb. zararllar ile hkim rzgrn baca gazlarn rahata atabilecei ynlerin dikkate alnd kriterlere nem verilmelidir.

2. na Tarz: Kazan dairesi tasarmnda; - Yangn ve patlamalara dayankl malzemeler ile mmknse elik konstrksiyon yap tarznn seilmesi, - Ses ve s yaltm tekniklerinin uygulanmas, (Gerekli durumlarda operatrler iin tecritli blm uygulamasna gidilmesi) - Kap ve pencerelerin dar alacak ekilde yaplmas, - Tavann hafif malzemeden yaplmas ve tabii havalandrmaya msait olmas, Gibi hususlar dikkate alnmaldr.

a) Bina Boyutlar: Kazanlarn yerletirildii binalarn boyutlandrlmas yaplrken kazann nnde operatrlerin kullanaca yeterli genilik, pompalarn, su tasfiye sistemi ve dier gerekli tesisat ve tertibatlar iin, ileride olabilecek gelime ve deimelerde dikkate alnarak yeterli boluklar braklmaldr.

b) Drenaj Sistemi: Kazan dairelerinde bol miktarda su kullanm, toz, is, vb. oluumu ve buna bal olarak husule gelen temizlik ihtiyac gibi hususlar dikkate alnarak atk sulara kar uygun ekil ve boyutlarda drenaj sistemi tasarm ve tesisi yoluna gidilmelidir.

Ayrca sv yakt kullanm yakt sznt ve kaaklarnn ve bunlarla kirlenmi sularn toplanaca ikinci bir drenaj sistemi dnlmelidir. Kazan dairesi zemin kotunun uygun olmad durumlarda, yeterli ebatlarda toplama ukuru ve terfi pompaj sistemine yer verilmelidir.

c) Havalandrma: Kazan dairelerinde alma ortam havasn kirletebilecek toz, gaz ve dumanlarn dar atlmasn salayacak ve alma ortam havasnn kirlenmesini nleyecek, mmknse tabii, mmkn olmad durumlarda cebri ekili genel havalandrma sistemi oluturulmaldr. Ayrca yksek s kapasiteli kazan dairelerinde yanma havasnn alma ortam dndan emilmesi salanmaldr. d) Baca: Kazan dairelerinin en yksek noktasn oluturan bu elemann mukavemeti, eki gc, ykseklii, ap temizlii ve yldrma kar korunmas dikkat edilmesi gerekli hususlardr.

3. Su Tasfiye Sistemi: Tabiattan salanan sular hemen hibir zaman kazanlarda dorudan kullanm iin uygun deildir. Tasfiye ilemine tabi tutulmadan kullanlan sular, kazanlarda eitli trlerde amur ve ta oluumlarna sebep olduundan, sularn, kazanlarda tasfiye edilerek kullanm gereklidir. Tasfiye ilemi iin birka teknik gelitirilmi bulunmaktadr. Sularn, eitli reine ve kum katmanlarndan geirilmesi, kimyevi maddeler ile iyon deitirilmesi, manyetik alanlardan faydalanlmas ve ar su kullanlmas gibi teknikler en ok kullanlanlardr. Kazan dairesi kurulurken, kullanlmas dnlen suyun kimyevi ve fiziki zellikleri incelenip en uygun tasfiye sistemi seilerek, boyutlar dikkate alnmal, tesisat ve stok tanklar iin yeterli genilikte uygun yer ayrlmaldr.

4. Yakt Depolar: Kazanlarda kullanlacak yaktlar (doal gaz vb. hari) uygun yer ve artlarda depolanmaldr. Sv yaktlarn depolanmasnda standartlara uygun yatay ya da dikey silindirik ve 7kg/cm2 lik i basnca dayanacak tanklar tercih edilmelidir. Bu tanklarn yerletirilecei blmler kazan dairelerinden yanmalara ve patlamalara kar dayankl duvarlar ile ayrlm olmaldr. Bu tecrid hadisesinde, iki ynl etki dikkate alnmaldr. Sv yakt tanklarnda seviye gstergesi, havalandrma bacas, temizleme delii, tama ve kaaklar nleyici stre, havuz,

kanal ve toplama ukurlarndan oluan drenaj sistemi, donmalar nleyici yaltm ve stma sistemi, dip boaltma ve su alma az, bulunmaldr.

5. Elektrik Tesisat: Kazan dairelerinde, parlayc-patlayc gaz, toz, duman ve benzerlerinin her an oluaca dikkate alnarak elektrik tesisatnn, toz almaz ve kvlcm karmaz zelliklerde yaplmas salanmaldr. Ana datm ve tevzi panolar mmkn olduunca tehlike blgesi dna yerletirilmelidir. Elektrik tesisat, gaz yakan kazan dairelerinde tamamen eksproof olmal ve gaz alarm tesisat tesis edilmelidir. Aydnlatma yeterli olmal ve etan elemanlardan olumaldr. Kazan dairelerinde yanc malzemeler ile alld ve ortamn slak olmas dikkate alnarak iyi bir topraklama ve paratoner tesisat yaplmaldr.

KAZANIN LETLMES Kazan operatr: Kazanlar ehliyeti hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir. ( .S..G. Tz. Md:210) Kazann iletmesi ile grevlendirilecek personel, ortaya kabilecek ivedi duruma mdahaleden sorumludur. Bunun iinde personel her eyden nce 1. Btn donanmn grevlerini, 2. Kullanmn ve iletme zelliklerini, 3. Sistemin; alma basn ve scakl ile ak miktarlarn, 4. Btn kontrol devreleri ve l aletlerinin takibini, 5. Elektrik tesisat ve koruma donanmnn grev ve almasn, iyi bilmeli, kazan, btn tertibat ve tesisat zerinde tam bir bilgi ve tecrbe sahibi olmaldr. Operatrler, gerekli durumlarda periyodik olarak meslek ii eitimlere tabi tutulmaldr. Yaktn otomatik beslendii kazanlarda, otomatik sistemlerde bir arza belirmesi halinde, kazanclar kazan gerektiinde el ile de gvenle altracak ekilde eitilmeli, otomatik alma, kazanclar tarafndan srekli olarak izlenmeli, olaan st durumlarda kontrol sistemi derhal el ile alma durumuna alnmal ve kazan yapmcsnn verecei, letme Talimatlarna uygun olarak hareket edilmelidir. III. Kazan Ykama Ve Temizlii :

Kazan, i ve d yzeyleri ve kazan donanmnn saylan kontrol muayene ve testleri yapldktan sonra, kazan i blmlerinin temizlii ve ykamas TSE 2025 / 1.4.1 - 1.3.3.3 ve 1.3.4.6. uyarnca yaplmaldr. IV. Hidrostatik Test Ve Deneyler: Buhar kazan ykama ve temizliinden sonra kazan teste yetkili teknik elemanlar gzetiminde hidrostatik test iin hazrlanmaldr. Bunun iin: 1. Kazann btn giri ve klar kapatlp gerektiinde flanlarla krlenmeli, 2. Gerekli her trl salk ve gvenlik tedbirleri alnmal, 3. Kalibre edilmi manometre kazann uygun yerine monte edilmeli, 4. Kazan 20 0C su ile doldurulmal, 5. Su cenderesi vb. test aletlerinden faydalanlarak kazan en yksek iletme basncnn 1,5 kat basnca hidrostatik olarak karlmal, 6. Kazann su depolama kapasitesine bal olarak yeterli bir sre ( 2 12 saat) bekletilmeli, 7. Basn dmesi olup olmad gzlenmeli, 8. Basn dmesi tespit edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaak, sznt, terleme ve deformasyon olup olmad gzle ve lmleme ile dikkatlice kontrol ve tesbit edilmeli, 9. Basn dmesi ve dier uygunsuzluklarn bulunmad durumda kazan boaltlarak iletme iin gerekli hazrlklar tamamlamaldr. 10. Test raporlarna geirmek iin gerekli deerler kayda alnarak hazrlanmaldr. V. Kayt Ve Deerlendirme: Kazann, i - d yzeylerinin temizlik bakm ve muayeneleri, kazan donanmlarnn kontrol ve hidrostatik testten sonra, gerekletirilen bakm ve onarmlar, grlen iletme hatalar, deitirilen paralar ve gelitirilen neriler bir teknik rapor haline getirilip onaylanarak dosyalanmal, tefti ve kontrole yetkili elemanlara ibraz edilmek ve sonraki test, muayene ve bakm almalarnda faydalanlmak zere saklanmaldr. yerinde, kazanlar ile ilgili u belge ve kaytlar dzenlenerek hazr bulundurulmaldr.

I. II. III. IV.

Kazan letme Defteri, Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve kaytlar, Kazan Sicil Kaytlar, Kazan letme Talimatlar,

V. Su, elektrik iletkenlik, ( Ph) deer tesbiti, buhar, kazan ta, amur vb. analiz raporlar, VI. VII. Operatr Ehliyeti ve Meslek ii eitim belgeleri, malatdan alnan kazan karakteristik deerleri ve malat yeterlilik belgeleri.

I. Kazan letme Defteri: Kazanlarda daha ok vardiyal almalar yaplmas halinde nem kazanan bu defter kazan operatrleri tarafndan doldurulur. Defterin tutuluu ve Kapsam: 1. Bu defterde yer alacak konular, nceden iveren yetkililerince belirlenmeli, operatrlerin iin icab olarak dikkatle kontrol edecei, bir sonraki vardiyada alanlara ve ksm amirlerine duyuraca yer verilmi olmaldr. 2. Defter vardiyay devreden ve devralan operatrler tarafndan karlkl imzalanmal ve ksm amirinin defteri en az 24 saat ya da vardiyada bir kez grp onaylamas salanmaldr. 3. Kullanma balamadan evvel, defter, iveren yetkililerince her sahifesi numaralanp mhrlenerek hazrlanmal, kullanlp sahifeleri dolan defterler iyerinde muhafaza edilmelidir. 4. Yetkililerin gerekli grd durumlarda kazan besleme suyu, buhar k, ocak hava ve yakt giri deerleri, n stc ve baca gaz basn, scaklk vb. deerleri, ilave olarak dzenlenen izelgelerle izlenip kayda alnmaldr. II. Kazan Tpk( Teknik Periyodik Kontrol) Kayt Ve Raporlar: Bu husus yukarda detayl olarak aklanmtr. III. Kazan Sicil Kaytlar: Her iveren iyerindeki kazanlar iin birer sicil kart veya defteri tutacak, bunlara kazanlar zerinde yaplan onarn, bakm ve deneyleri gn gnne ileyecektir.

Kazanlar zerinde yaplan esasa mteallik byk tamir, bakm, onarm, sistem deiiklii, ayar ve para deiiklii, boru yenilenmesi ve krlenmesi, vb. hususlar gn gnne bu deftere, kazann iletilmesi ve bakmndan (yetkili) sorumlu teknik elemanlar tarafndan ilenerek onaylanacaktr IV. Kazan letme Talimatlar: veren veya vekilleri, iyerinde bulunan kazanlar iin gvenli ve verimli iletme tekniklerini ve bu i iin uyulacak kurallar belirten, imalatlarn tavsiyelerini de dikkate alarak , letme Talimatlarn hazrlayp operatrlere retmek ve kazan dairelerinin uygun yerlerinde ilan ederek uygulanmalarn salamakla ykmldr. V. Kazan Tahlil Raporlar: Buhar kazanlarnn iletilmesi esnasnda yaplmas gerekli, besleme suyu, buhar, kazan ta, amur, elektriki iletkenlik, Ph deeri tayini vb. tahlil raporlar, zerlerinde gerekli deerlendirmeler yapldktan sonra iyerinde zel dosyalarnda saklanacaktr. VI. Operatr Ehliyetleri Ve Meslek i Eitim Sertifikalar: Buhar kazan operatrlerinin ehliyetleri ve meslek ii eitim sertifikalar iilerin ahsi sicil dosyalarnn eitim ile ilgili blmnde saklanacaktr.

VII. malat le lgili Belgeler: Her imalat firma kazana ait btn karakteristik deerleri belirtir belge ile malat Yeterlilik ve standart uygunluk belgelerini alcya verecek ve alc bu belgeleri iyerinde bulunduracaktr.

BUHAR KAZANLARININ TEKNK PERYODK KONTROL RAPORU

Rapor Tanzim TPK TPK

Tarihi

: :

Uygulama Tarihi steyen

Kurulu :

TPK UYGULANAN yerinin nvan : : : TPK Uygulama Sebebi TPK Geerlilik Sresi

TPK UYGULAYAN YETKL ELEMANLAR Ad Soyad : : Numaras Numaras : : : :

Grev nvan Diploma Oda Sicil

Yetki Belgesi Numaras Yardmc Elemanlar

TEKNK ZELLKLER malat Seri Cinsi Test Basnc Firma Numaras : : : : : mal Tipi Yl : :

Isl Kapasitesi : Test Cihazlar : Istma Yzeyi :

Kalibrasyon Tarihi

Kalibrasyon Geerlilik Sresi :

BUHAR KAZANLARININ TPKSINDA ARANACAK HUSUSLAR I . MUAYENE VE BAKIM HAZIRLII Buhar kazanlar devre d edilirken aadaki hususlara dikkat edilerek olumlu cevap aranmaldr.

Sra

ncelenecek Hususlar

lgili Mevzuat * TS 2025 1.1.11 SG 489

Evet

Hayr

Kazan tekniine uygun olarak devre d edilip soutulmu mudur ?

2 3 4

lgili yerlere kaz Levhalar aslm m ? Yakt Besleme vanalar kapatlm m ? Ocak i ve baca kanallarnn havalandrlmas salanm m ? Elektrik alterleri kapatlp kilitlenerek emniyete

alnm m? 6 Kazan iinde bakmc varken darda bir gzlemci bulunmakta mdr? Kazan ii seyyar aydnlatmada kk gerilim kullanlmakta mdr ? Kazan iinde Elektrikli el aletleri altrldnda topraklama yaplmakta mdr? Kazan iinde elektrik kayna yaplrken doru akm kullanlmakta mdr?

I . A . KAZAN YZEYLERNN MUAYENE VE BAKIMI Kazan i yzeyleri btn ile temizlenip kontrol edilerek aadaki hususlara olumlu cevap aranmaldr. Sra ncelenecek Hususlar lgili Mevzuat * Evet Hayr 1 Kazan ii zellikle s gei yzeyleri tekniine uygun olarak kurum, kire, amur, ta vb. temizlenmi midir ? Temizlenen i ksmlarn iletmeye elverili olup olmad kontrol edilmi mi ? Domlarn i yzeyleri , buhar seperatrlerinin elek ekilli ksmlarnn keltiler ile dolup dolmad, kontrol edilmi mi ? ksmlarda ki balantlar kontrol edilerek sktrlm m ? Domlarda ki btn giri- k azlarnn tkal olup olmad kontrol edilmi mi ? Alev borulu kazanlarda boru i temizlii ve gz kontrol yaplm m ? TS 2025 1.4.1 SG

Ocak ii tula vb. atee maruz kalan ksmlarda ki refrakter malzemeler kontrol edilerek atlama dklme olup olmadna bakld m? Ocak taban kontrol edildi mi ? Btn almalardan sonra kazan i temizlii ve ykamas yaplm m ? Kimyevi temizlik srasnda alanlar ve evre iin gerekli salk ve gvenlik tedbirleri alnd m? Kimyevi temizlik sonras kan atk sular uygun drenajla artmaya gnderilmi mi ?

8 9

10 11

I . B . KAZAN DI YZEYLER ve DER KISIMLARIN MUAYENE VE BAKIMI Kazan d yzeyleri btn ile temizlenip kontrol edilerek (TSE :2025 / 1.3.4) aadaki hususlara olumlu cevap aranmaldr. lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Kazan dtan muayene edilerek herhangi bir yerinde sl - genleme sonucu kopma, paralanma, deformasyon, kaynak atmas, vb. olup olmad kontrol edildi mi ? Kazanda kot kayb var mdr? Kazann yataylnda bozulma var mdr? Varsa genleme krkleri gzden geirilip iine dolan amur vb. temizlendi mi? Kazan ve kazan donanm zerindeki vanalar, borular, boru balant elemanlar, ile d borularn kazan balantlarnn szdrp- szdrmadklar kontrol edildi mi ? El ve adam delikleri kontrol edilip szdrmazlklar saland m ? Baca konstrksiyonu ve temizlii kontrol edilip uygunluu saland m ? Btn boru destek ve ask ksmlarnn salaml kontrol edildi mi ? Bakm ve muayene esnasnda kazan ve evresi yakt ve her trl pisliklerden arndrld m ? D tula ksmlar kontrol edilerek gerekli onarm ve iyiletirmeler yapld m ? Kazan d izolasyonlar btn ile kontrol edilerek kzgn ve kararm yerler sebepleri ile incelenerek TS 2025 1.3.4

2 3 4

SG

10 11

gerekli tamirat yaplm mdr ? II . KAZAN DONANIMLARININ KONTROL: A.BASIN GSTERGELER : ( Manometreler) Basn gstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.1.1. maddeleri uyarnca ) tek tek kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Manometre kazann nnden veya yanndan normal alma durumunda rahata grlmekte midir? Manometrenin iaretleri kazann boyunun 1,5 kat uzaklktan rahata okunabilecek byklkte midir? Manometre kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek taksimatta mdr? Manometre zerinde en yksek alma basncn gsteren taksimat krmz izgi ile iaretlenmi midir ? Manometre giriinde kazan basncna uygun vana var mdr ? Manometrenin temizlii ve doru gsterdii ylda bir kontrol edilmekte midir? ( TSE: 2025 / 1.2.1.1) Manometrenin civar iyi aydnlatlm mdr? Manometre hava artlarnn kt etkilerinden korunmu mudur ? TS 2025 1.2.1.1 SG

7 8

B. SICAKLIK GSTERGELER : ( Termometreler) Scaklk gstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.1.2. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Scaklk gstergelerinin temizlii ve doru gsterdii ylda bir kontrol edilmekte midir? ( TSE: 2025 / 1.2.1.2) Scaklk gstergelerinin takld ksmlar iyi aydnlatlm mdr ? Scaklk gstergeleri hava artlarnn kt etkilerinden korunmu mudur ? Termometre zerinde en yksek alma basncn gsteren taksimat krmz izgi ile iaretlenmi midir ? Termometre giriinde kazan basncna uygun vana var mdr ? TS 2025 1.2.1.2 SG

C. SEVYE GSTERGELER : Seviye gstergeleri (TSE : 2025/ 1.2.4. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Kazanlarda birbirinden ayr iki seviye gstergesi var mdr ? Bunlardan biri camdan yaplm ve muhafaza iine alnm m ? Temizlii yaplm bakml ve iyi durumda mdr? Balantlarnda kaak var mdr ? Blf yapldnda ak grlebilmekte midir ? Blf ak drenaja uygun ekilde balanm mdr ? Seviye gstergeleri hava artlarnn kt etkilerinden korunmu mudur ? Seviye gstergesi balant borusu ap uygun mudur ? Balants doru yaplm m ? Giri k balantlar zerinde uygun vana musluk var mdr? Seviye gstergeleri zerinde, azami ve asgari seviyeler iaretlenmi midir ? Her vardiyada en az bir kez seviye gstergesi blf edilmekte midir ? TS 2025 1.2.4 SG

3 4 5 6 7

10

11

Seviye gstergeleri civar iyi aydnlatlm mdr?

D. BLF DONANIMI : Blf Donanm (TSE : 2025/ 1. 2.5 1. 1. 10 . 6. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Kazanda uygun blf sistemi var mdr ? TS 2025 1.2.5 2 Kazan operatr blf ilemi ile ilgili yeterli bilgi sahibi midir ? Blf boru ve donanmlarnda kaak var mdr ? Blf borular azlar kaaklar gzleyecek ekilde yaplm mdr ? SG

Gnde en az bir kez blf yaplmakta mdr ?

E. KURUM FLEYCLER : Kurum fleyicileri TSE 2025/ 1. 2 . 6. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Kurum fleyicilerin almas kontrol edilmi ve iyi alr durumda mdr ? Kurum fleyicilerin altrma ekli sre ve aralklar Kazan letme Talimatlarnda belirlenmi midir ? Kazan operatr kurum fleyiciler ile ilgili yeterli bilgi sahibi midir ? flenen buharn kuru olmas salanmakta mdr? Kurum fleme srasnda baca k gzlenmekte midir ? Kurum fleme annda kazan el kumandasna alnmakta mdr ? TS 2025 1.2.5 SG

4 5

F. YAKIT YAKMA DONANIMI : Yakt yakma donanm (TSE : 2025/ 1.2.7- 1.1.2- 1.1.7.maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Yakt yakma donanmnda otomatik ve el ile kumanda seenekleri bulunmakta mdr? Yapmcdan alnm ve/veya yetkililerce hazrlanm Kazan letme Talimat var mdr ? Yakt yakma donanmnda ilk yak yada alev sndnde yanc gaz karmlarnn atlmas iin n sprme yaplmakta mdr ? Kazan imalatsnn verdii asgari ve azami yk deerlerine uygun allmakta mdr? lk atelenmenin (L.P.G.) ile yaplmas durumunda ana yakt yandnda, boru iinde kalan gazn d havaya verilmesi salanmakta mdr ? Yakt yakma donanmnda alevin snmesi durumunda yakt otomatik olarak kesen dzenek var ve dzgn almakta mdr ? Brlr alevi dzgn ve kararl mdr ? Brlr alev boyutlar ocak boyutlarna uygun mudur ? Operatr brlr iletme ayar ve arzalar konusunda eitilmi midir ? Yakt hazrlama sistemi btn ile kontrol edilmi midir ? 1.1.2.2. TS 2025 1.1. 2.

1.1.2.3.

1.1.2.5.

7 8

10

G. EMNYET VALFLER : Emniyet valfleri (TSE : 494, 2736, 2025/ 1.2.8. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Buhar kazanlarnda en az iki adet uygun yerletirilmi ve yeterli kapasitede emniyet valfi bulunmakta mdr? Bunlar en yksek iletme basncnn 1,1 katnda amakta mdr ? Kzdrc zerinde emniyet valfi var mdr ? Emniyet valfi tahliye borusu uygun denmi ve k ucu alanlara zarar vermeyecek ekilde yaplm ve salam desteklenmi midir ? Emniyet valfleri ylda en az bir kez scak deneyden geirilerek ama ve kapama basnlarnn etiket deerlerine uygunluu kontrol edilmekte midir ? 1..2.8. TSE 2736 TS 2025 1.2. 8.

3 4

1.2.8.

H. YANMA HAVASI HAZIRLAMA DEVRES : Vantilatrler (TSE : 2025/ 1. 2. 9 . maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Vantilatrler altrlmadan evvel el ile evrilerek rahat ve srtnmesiz dnd kontrol edilmekte midir ? Ya seviyesi ve yataklar kontrol edilmi midir ? Yatak soutma sistemi (varsa) kontrol edilerek uygun almas salanm m ? Bakm sonu ilk almada pervane dn yn kontrol edilmi midir? Klepeler kontrol edilerek rahat almas salanm mdr ? Otomatik kontrol (varsa) kontrol edilerek uygunluu salanm mdr ? Balans bozukluu ( varsa) ayarlanm mdr ? Motorlar ve kavramalarn periyodik kontrolleri yaplm mdr ? 1..2.9. TS 2025 1.2. 9.

2 3

TSE

1.2.9.

7. 8.

I. EKONOMZRLER : Ekonomizrler (TSE : 2025/ 1. 2 . 10. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr: lgili Mevzuat * TS 2025 1.2. 10.

NCELENECEK HUSUSLAR Sra 1 Ekonomizr borular kurum temizlii yaplm mdr ? Borularn gzle fiziki kontrol yaplm mdr ? Kurum fleyicilerin ayar yaplm mdr ? Borularn szdrmazlk kontrol yaplm mdr ? Ekonomizr zerindeki kapaklarn iyi kapanm ve szdrmaz olduu kontrol edilmi midir ? Ekonomizr borular i korozyon kontrol yaplm mdr ?

Evet

Hayr

2 3 4 5

1..2.10. TSE 1.2.10.

J. YANMA HAVASI N ISITICILARI : Yanma havas n stclar (TSE : 2025/ 1.2.11. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Yanma havas n stclar genel temizlii yaplm mdr? Yatak yalamalar ve ya seviyesi kontrol edilmi midir ? Bakm sonu ilk almada pervane dn yn kontrol edilmi midir? Damperler kontrol edilerek rahat almas salanm mdr ? Otomatik kontrol varsa uygunluu kontrol edilmi midir ? Operatrler hava stcs yada gaz kanallarnda alevlenme durumunda yaplacaklar konusunda eitilmi midir ? 1.2.11. 1..2.11. TS 2025 1.2. 11.

K. BESLEME POMPALARI : Besleme pompalar (TSE : 2025/ 1.2.12. maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili Mevzuat * TS 2025 1.2. 12.

NCELENECEK HUSUSLAR Sra 1 Besleme pompalar ve civarnn genel temizlii yaplm mdr? Pompa ve motor yataklar kontrol edilmi midir? Pompa dn yn ve emme-basma basnlar kontrol edilmi midir? Pompa, motor - tribn, kavrama, tesbit, yataylk konumlar kontrol edilerek uygunluu salanm mdr ? Otomatik kontrol varsa uygunluu kontrol edilmi midir ? Operatrler besleme pompalar iletme ve arzalar konusunda eitilmi midir ? En az iki adet besleme pompas var mdr ? Bunlardan biri buhar tribnl mdr ?

Evet

Hayr

2 3

1..2.12.

1.2.11.

SGT:

L. KAZAN ASPRATRLER: Aspiratrler (TSE : 2025/ 1. 2. 13 . maddeleri uyarnca ) kontrol edilerek aadaki sorulara olumlu cevaplar alnmaldr : lgili NCELENECEK HUSUSLAR Mevzuat * Sra Evet Hayr 1 Aspiratrler altrlmadan evvel el ile evrilerek rahat ve srtnmesiz dnd kontrol edilmi midir ? Ya seviyesi ve yataklar kontrol edilmi midir ? Yatak soutma sistemi (varsa) kontrol edilerek uygun almas salanm m ? Bakm sonu ilk almada pervane dn yn kontrol edilmi midir? Klepeler kontrol edilerek rahat almas salanm mdr ? Otomatik kontrol (varsa) kontrol edilerek uygunluu salanm mdr ? Balans bozukluu ( varsa) ayarlanm mdr ? Motorlar ve kavramalarn periyodik kontrolleri yaplm mdr ? Ocak ii basnc llerek uygun deerde olmas salanm mdr ? 1..2.9. TS 2025 1.2. 9.

2 3

TSE

1.2.9.

7 8

III. KAZAN YIKAMA VE TEMZL:

Kazan, i ve d yzeyleri ve kazan donanmnn saylan kontrol muayene ve testleri yapldktan sonra, kazan i blmlerinin temizlii ve ykamas TSE 2025 / 1.4.1 - 1.3.3.3 ve 1.3.4.6. uyarnca yaplmaldr. IV. HDROSTATK TEST VE DENEYLER : Buhar kazan ykama ve temizliinden sonra kazan teste yetkili teknik elemanlar gzetiminde hidrostatik test iin hazrlanmaldr. Bunun iin: 1. Kazann btn giri ve klar kapatlp gerektiinde flanlarla krlenmeli, 2. Gerekli her trl salk ve gvenlik tedbirleri alnmal, 3. Kalibre edilmi manometre kazann uygun yerine monte edilmeli, 4. Kazan 20 0C su ile doldurulmal, 5. Su cenderesi vb. test aletlerinden faydalanlarak kazan en yksek iletme basncnn 1,5 kat basnca hidrostatik olarak karlmal, 6. Kazann su depolama kapasitesine bal olarak yeterli bir sre ( 2 12 iki saat) bekletilmeli, 7. Basn dmesi olup olmad gzlenmeli, 8. Basn dmesi tesbit edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaak, sznt, terleme, ve deformasyon olup olmad gzle ve lmleme ile dikkatlice kontrol ve tesbit edilmeli, 9. Basn dmesi ve dier uygunsuzluklarn bulunmad durumda kazan boaltlarak iletme iin gerekli hazrlklar tamamlamaldr. 10. Test raporlarna geirmek iin gerekli deerler kayda alnarak hazrlanmaldr.

V. KAYIT VE DEERLENDRME: Kazann, i - d yzeylerinin temizlik bakm ve muayeneleri, kazan donanmlarnn kontrol ve hidrostatik testten sonra, gerekletirilen bakm ve onarmlar, grlen iletme hatalar, deitirilen paralar ve gelitirilen neriler bir teknik rapor haline getirilip onaylanarak dosyalanmal, tefti ve kontrole yetkili elemanlara ibraz edilmek ve sonraki test, muayene ve bakm almalarnda faydalanlmak zere saklanmaldr.

yerinde, kazanlar ile ilgili u belge ve kaytlar dzenlenerek hazr bulundurulmaldr. I. II. III. IV. Kazan letme Defteri, Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve kaytlar, Kazan Sicil Kaytlar, Kazan letme Talimatlar,

V. Su, elektrik iletkenlik, ( Ph) deer tesbiti, buhar, kazan ta, amur vb. ana liz raporlar, VI. VII. Operatr Ehliyeti ve Meslek ii eitim belgeleri, malatdan alnan kazan karakteristik deerleri ve malat yeterlilik belgeleri .

I. KAZAN LETME DEFTER : Kazanlarda daha ok vardiyal almalar yaplmas halinde nem kazanan bu defter kazan operatrleri tarafndan doldurulur.

Defterin tutuluu ve Kapsam : 5. Bu defterde yer alacak konular, nceden iveren yetkililerince belirlenmeli , operatrlerin iin icab olarak dikkatle kontrol edecei, bir sonraki vardiyada alanlara ve ksm amirlerine duyuraca yer verilmi olmaldr. 6. Defter vardiyay devreden ve devralan operatrler tarafndan karlkl imzalanmal ve ksm amirinin defteri en az 24 saat yada vardiyada bir kez grp onaylamas salanmaldr.

7. Kullanma balamadan evvel, defter, iveren yetkililerince her sahifesi numaralanp mhrlenerek hazrlanmal, kullanlp sahifeleri dolan defterler iyerinde muhafaza edilmelidir. 8. Yetkililerin gerekli grd durumlarda kazan besleme suyu, buhar k, ocak hava ve yakt giri deerleri, n stc ve baca gaz basn, scaklk vb. deerleri, ilave olarak dzenlenen izelgelerle izlenip kayda alnmaldr.

II. KAZAN TPK KAYIT VE RAPORLARI : Bu husus yukarda detayl olarak aklanmtr.

III. KAZAN SCL KAYITLARI :

Her iveren iyerindeki kazanlar iin birer sicil kart veya defteri tutacak, bunlara kazanlar zerinde yaplan onarn, bakm ve deneyleri gn gnne ileyecektir. Kazanlar zerinde yaplan esasa mteallik byk tamir, bakm, onarm, sistem deiiklii, ayar ve para deiiklii, boru yenilenmesi ve krlenmesi, vb. hususlar gn gnne bu deftere, kazann iletilmesi ve bakmndan (yetkili) sorumlu teknik elemanlar tarafndan ilenerek onaylanacaktr

IV. KAZAN LETME TALMATLARI :

veren veya vekilleri, iyerinde bulunan kazanlar iin gvenli ve verimli iletme tekniklerini ve bu i iin uyulacak kurallar belirten, imalatlarn tavsiyelerini de dikkate alarak , letme Talimatlarn hazrlayp operatrlere retmek ve kazan dairelerinin uygun yerlerinde ilan ederek uygulanmalarn salamakla ykmldr.

V. KAZAN TAHLL RAPORLARI :

Buhar kazanlarnn iletilmesi esnasnda yaplmas gerekli, besleme suyu, buhar, kazan ta, amur, elektriki iletkenlik, Ph deeri tayini vb. tahlil raporlar, zerlerinde gerekli deerlendirmeler yapldktan sonra iyerinde zel dosyalarnda saklanacaktr.

VI. OPERATR EHLYETLER VE MESLEK ETM SERTFKALARI:

Buhar kazan operatrlerinin ehliyetleri ve meslek ii eitim sertifikalar iilerin ahsi sicil dosyalarnn eitim ile ilgili blmnde saklanacaktr.

VII. MALAT LE LGL BELGELER : Her imalat firma kazana ait btn karakteristik deerleri belirtir belge ile malat Yeterlilik ve standart uygunluk belgelerini alcya verecek ve alc bu belgeleri iyerinde bulunduracaktr. Kompresrlerde Gvenlik

Endstrinin hemen her dalnda kullanlan makinelerin banda kompresrler gelir. Kompresrler gerek teknik zellikleri gerek kullanm younluu asndan SG ynnden yksek riskler tarlar. Tanm ve snflandrma: Kompresrler ile literatr incelendiinde ok farkl tanmlarn ve snflamalarn yapld grlmektedir. zerinde uzlalan en basit tanm aaya alnmtr. Ancak kompresrler ile ilgili olarak bu tanmn kapsamad hususlarn da bulunduu unutulmamaldr. Kompresrler: Mekanik enerjiyi basn enerjisine eviren makinelerdir. Kompresrlerin snflandrmasn deiik kriterlere gre yapmak mmkndr. Buna rnek olarak aadaki balklar saylabilir.

alma prensibine gre snflandrma, malat tarzna gre snflandrma, Sktrlan gazn cinsine gre snflandrma, Tahrik ekline gre snflandrma, Kullanm ekline gre snflandrma, Basnlandrma tarzna gre snflandrma, Vb. gibi

Aada ekil 1de bir snflandrma emas verilmitir.

Kompresrler

Dinamik

II. Pozitif yer deitirmeli Dner Elemanl

Ejektr Tipi

Pistonlu

Sanrtifj

Paletli

Biyel Kollu

Aksiyal

Su Halkal

Krosedli

Vidal

Serbest Pistonlu

Roots

Labirent

Diyaframl
ekil : 1 -Kompresrlerin Snflandrmas (TS 9934e gre)

Bunun dnda, Kullanlan gaz cinsine gre ; Hava Kompresr Amonyak kompresrleri, Freon kompresrleri, Hidrojen kompresrleri

Vb. gibi,

alma Tarzna gre; Pistonlu Kompresr

a) Tek Kademeli, b) ok Kademeli Turbo kompresrler; Vidal Kompresrler, Paletli Kompresr, Diyaframl Kompresr Vb. gibi,

ok eitli ekillerde snflandrma yapmak mmkndr. Kompresrlerde ok farkl gazlar ile almalar yaplmaktadr. En ok kullanlan gazlar hava, azot, argon, amonyak, hidrojen, karbondioksit, freon gibi gazlardr.

BASINLI HAVA DEVRES ELEMANLARI Bir basnl hava sisteminde, retilen havann istenilen deerleri tamas iin aadaki elemanlardan olumas salanmaldr. Bu elemanlar, Kompresr, basnl hava deposu filtreler ve kurutucudan olumaktadr. Bu elemanlar ekil -2 de grld gibi monte edilmelidir. Donanmda gsterilen ksa devreler, (by-pass), filtre ve kurutucudan birinin arzalanmas halinde, basnl havann sisteme verilebilmesini salamak iin konulmutur.
Basnl Hava Tank Kompresr Filtr Kurutucu

Filtr

ekil -2 Basnl hava devresi elemanlar emas Basnl hava devrelerinde kullanlan balca elemanlar unlardr: I. Basnl hava kompresr, II. Basnl hava tank, III. k filtresi, IV. Hava artlandrc, (Kurutucu) V. Son Filtre (hassas filtre) I. Hava Kompresrleri: Gnmzde ucuzluk kullanm kolayl, gvenli olmas, ok deiik amalar iin uygun olmas, gibi pek ok sebepten dolay basnl hava endstride ve gnlk hayatmzn ok eitli alanlarnda kullanlmaktadr. Saha en ok karlalan kompresrler, hava kompresrleridir. Bunlarda genellikle atmosferik basntaki hava emilerek kullanm basncna kartlr. Bazen de atmosferik basn zerinde belirli seviyede bulunan havann basncn artrmakta da kullanlrlar. Havann basnlandrlmasnda en ok pistonlu, vidal ve trbo kompresrler kullanlmaktadr. Trbo kompresrler, bata metalrji sektr olmak zere ok byk kapasitelerde hava ihtiyac olan sanayi tesislerinde ve son zamanlarda otomotiv sanayiinde kullanlmaktadr.

Basnl hava ihtiyac olan hemen her yerde ise gemiten gnmze kadar pistonlu kompresrler kullanlrken son zamanlarda pistonlu kompresrler yerini sratle vidal kompresrlere brakmaktadr. Bu deiimi daha iyi anlaya bilmek iin bu iki cins kompresrlerin zelliklerine bakmak gerekmektedir.

Vidal ve Pistonlu Tip Kompresrlerin Karlatrlmas Vidal Kompresrlerin zellikleri : 1. Helisel vidalar srtnmesiz altndan anma asgariye indirilmitir. Sadece dner paralarn rulmanlarnda anmalar oluur. 2. Bakm gerektirmez diyebilecek kadar bakm ihtiyac azaltlmtr. Ya ve filtre deiiminden baka herhangi bir bakm gerekli deildir. 3. Basnl hava k scakl dktr. Soutma ihtiyac olduka dk ya da gereksizdir ve nem youmas dktr. 4. Darbe ve titreim seviyesi dk olduundan zel bina ve salam temele ihtiya yoktur. 5. Grlt seviyesi dktr. zolasyona ihtiya yoktur. 6. Dnel hareketi teleme hareketine dntren krank mekanizmas olmadndan verimi yksektir. 7. kan basnl havann basn ve debisinde dalgalanma olmadndan hava deposuz kullanm mmkndr. Pistonlu kompresrlerin zellikleri 1. Silindir, piston ve segman mekanizmas srtnmeli altndan anma fazladr. 2. Anmann yksek olduundan srekli bakm, onarm ve yenileme ihtiyac gsterir ve iletme maliyeti yksektir. 3. Hareketli paralar fazla olduundan yedek para says fazladr. 4. Basnl havann k scakl yksektir ve k soutucusu kullanma ihtiyac vardr. 5. Darbe ve titreim seviyesi yksektir. zel bina ve salam temel gerektirir. 6. Grlt seviyesi yksektir. zolasyona ihtiya gsterir. 7. Dnel hareket teleme hareketine dntren krank mekanizmas kullanldndan verimi dktr. 8. Krank-piston mekanizmasnn zellii sebebi ile k havasnn hz ve debisi deiim gsterdiinden hava depolama tank kullanm gereklidir. Emme filtreleri Kompresrlerin anmalardan korunmas iin temiz hava ile beslenmeleri salanmaldr. Bunun iin emi azlarna filtreler yerletirilir. Bu filtre veya filtreler adndan da anlalaca

gibi kompresrn hava emi hattnda olur. Grevi ortamdaki havada bulunan paracklarn tutulmasdr. Emme az ucunda ve birinci kademenin giriinde olmak zere iki adet veya baz kompresrlerde sadece bir adet de olabilir. Bu filtrelerin gerekli zamanlarda bakm ve temizlikleri yaplmal ve belirli srelerde yenilenmelidir. II. Basnl hava tank : Basnl hava tanklar kompresrn hemen kna yerletirilir. Sistemin nemli ve SG asndan dikkat edilmesi gereken elemandr. Kresel yada silindirik olarak yaplrlar. Depolama hacmi kullanm miktarna baldr. Genellikle dakikalk kullanmn %10 -15i kadar seilir. Tketimin fazla olduu nitelerde ikinci bir depo kullanlabilir. Basnl hava tank balca elemanlar 1. Emniyet valfi: Tank basncnn belirlenen deerin zerine kmasn nlemek amac ile kullanlan bir emniyet cihazdr. Tankn en st blmne yerletirilir ve iletme basncnn 1,1 katna ayarlanr. Tank ile arasna hibir ak kesic eleman bulunmamaldr. Emniyet valfinin tahliye kapasitesi ile tankn hacmi arasnda uygunluk olmaldr. Arlkl yada yayl tipleri vardr. Belirli aralklarda yetkili elemanlarca bakm, temizlii ve ayarlar yaplmaldr. 2. Manometre: Tank ii basnc gstermesi iin kullanlr. letme basncnn iki katn gsterecek taksimat bulunmal ve kolayca grlebilecek ekilde terletirilmelidir. 3. Su tahliye sistemi: Tank iinde youan suyun tahliye edilmesi iin yerletirilir. Otomatik veya el ile kumanda edilen eitleri vardr. Basnl hava devresinde kompresrden veya dier elemanlardan kaynaklanan debi ve basn dalgalanmalarn yutmak ve kompresrn devreye giri ve k skln nlemek, havay soutmak, nemi souturmak ve youan suyu tutmak gibi grevleri vardr. Basnl hava tanklarnn kullanm amalar : 1. Basn dalgalanmalarn nlemek, 2. Kompresr hava k scakln drmek, 3. Havann nemini youturmak ve suyu tutmak, 4. Havay depolayarak kompresrn sk devreye girip, kmasn nlemek, Dier, III- k Filtresi Btn basnl hava devrelerinde sistem elemanlarn korumak iin filtreler kullanlr. Bu dk basnlarda alan sanayi kompresrlerinde de geerlidir. Basnl hava tank ile kurutucu arasna yerletirilir. Havann iindeki su, ya gibi yabanc maddeleri ayrtrmaya yarayan bir paradr. Kurutucu :

Havada bulunan su buhar basnl hava iinde youarak birikir ve hava devre elemanlarna ve prosese zarar verebilir. Suyun karm kompresr yan bozar, tank ve dier elemanlar korozyon ve tkanmalara sebep olur. Hava ile alan aletlerde anmaya neden olur. Bu sebeple basnl hava devrelerinde k havasnda havann nemini tutan kurutucu elemanlara ihtiya vardr. V. Hassas filtre : Kompresrdeki nihai filtredir. Basnl hava sisteminde hava kurutucudan sonra gelir. Sisteme gnderilecek havadan fiziksel paralar ile su ve ya buharnn tamamn tutacak nitelikte yaplmlardr. Filtre kartuunun ka iletim saati sonunda deitirilecei kompresr el kitabndan renilmeli ve zamannda deitirilmelidir. KOMPRESRLERN YERLETRLMES 1. Kompresrler patlamalara kar dayankl dier blmlerden ayr uygun bir blme yerletirilmelidir. 2. Kompresr dairesi uygun ve yeterli ekilde havalandrlmaldr. 3. Kompresr dairesi giri havas temiz olmal, maddeler iermemelidir. toz, parlayc, patlayc ve korozif

4. Kompresrler s kaynaklarndan ve dorudan gne ndan korunmaldr. 5. Kompresr dairesinin zemini dz, toz tutmayacak ekilde olmal, Kompresr bir kaide zerine monte edilmeli, ayaklar yere dzgn bir ekilde basmaldr. 6. Kompresr kurutucu, tank, filtre sistemiyle paket bir nite olarak kullanlacaksa uygun ekilde tasarmlanarak yerletirilmelidir. Kompresr Elektrik Tesisatna balanmas: 1. 2. Kompresr dairesinin enerji besleme hatlar yetkili elektrikiler tarafndan yaplmal ve test ve kontrol edilerek devreye alnmaldr. malatlarn talimatlarna uygun panolar ve koruma tesisat hazrlanmaldr. 3. Kompresr uygun topraklama balants yapldktan sonra elektrik tesisatna balanmaldr. Ntr hatlar dnda gvde koruma balants topraklama hatt kullanlmaldr. Kumanda panosu tehlike blgesinin dna yerletirilmelidir. lgili mevzuatn gerektirdii dier kurallara da uyulmaldr.

3. 4.

Montaj sonras testler ve lk altrma: Kompresrn montajnn tamamlanmas ve gerekli kontrollerin yaplmasndan sonra yetkili elemanlarca montaj sonras testlerinin yaplmas ve rapor dzenlenmesi gereklidir. letme ve Bakm Talimat

Kompresrler iin imalatlarn klavuzlarnda belirtilen ve operatrleri ynlendiren gerekli hususlar dzenleyen letme ve Bakm Talimatlar hazrlanmaldr. Basnl kaplar (Tank ve Tpler ) 1.0 AMA Aadakilerle snrl olmamakla birlikte bu talimatn amac; Basnl gaz tpleri ile ilgili gvenlik nlemlerini belirlemek. Tm personelin basnl gaz tplerinin ve ilgili ekipmanlarn tanmas, depolanmas ve kullanlmasyla ilgili potansiyel risklerden haberdar olmasn salamak. alma alannda ileri nedeniyle basnl gaz tplerini kullanacak personelin ilgili gvenlik dzenlemelerini anlamalarn ve tam anlamyla uygulamalarn salamak

2.0 UYGULAMA ALANI Tm Set ve taeron personeli 3.0 SORUMLULUKLAR Bu talimatn uygulanmasndan Tesis/Atlye efi sorumludur Tm alanlar basnl gaz tpleri ile ilgili gvenlik nlemlerine uymakla ykmldr.

4.0 UYGULAMA 4.1 Yaygn Olarak Kullanlan Endstriyel Gazlar - Basnl Tp ve Valf Standartlar
Gaz Cinsi Renk Basn 230 Bar (AT) Vana/Ventil Pirin 3/4" D, Sa Di Pirin /elik 5/8" Konik Sa di Koku nsan ve Ortama Etkisi Yanma ve Patlamay hzlandrr.

Oksijen (O2)

Koyu Mavi

Kokusuz

Azot (N2)

Yeil

230 Bar (AT)

Kokusuz

Boucudur. Yanmaz Boucudur. Yangn ve patlama tehlikesi, hava ile %2,5 - 9,5 arasndaki karm patlayc 2,5 Bar (AT) fazla sktrlamaz. Patlama Tehlikesi. Hava ile %2,3-100 arasndaki karm patlayc Yangn ve Patlama Tehlikesi. Hava ile %4-75 arasndaki karm patlayc

LPG (Aygaz/pragaz)

Gri

Mavi

17,5 Bar (AT)

Pirin zel valf

zel kokulu

Asetilen

Sar

Turuncu 15 Bar (AT)

Pirin /elik kelepeli balant Pirin W21,8x1/14 Ters Dili Sol

Sarmsak kokulu

Hidrojen (H2)

Krmz

200 Bar (AT)

Kokusuz

Karbondioksit (CO2)

Siyah

Pirin W21,8x1/14 50 Bar (AT) Dz Dili Sa Pirin 5/8" konik, sa di Pirin 5/8" Dz Dili Sa Pirin 5/8" konik, Sa di

Kokusuz

Boucudur. Yanmaz

Argon (Ar)

Ak Mavi

230 Bar (AT) 200 Bar (AT) 230 Bar (AT)

Kokusuz

Boucudur. Yanmaz

Helyum (He)

Kahverengi

Kokusuz

Boucudur. Yanmaz

Helyum+Argon

Kahverengi

Kokusuz

Boucudur. Yanmaz

4.2 Genel Gereklilikler Lastik hortumlarn zerinde kesik, atlak, yank ve anm yzey olup olmad srekli olarak kontrol edilecektir, kullanrken ve depolarken keskin kenar ve kelerden, zerine debilecek ar cisimlerden, kvlcm ve ateten korunacaktr. Hortumlarn zerinden ara gemesi engellenecektir. Krmz renkteki hortum asetilen ve dier yanc gazlar iin kullanlacaktr. Hortumlar yeterli ve eit uzunlukta olacak, gereinden uzun hortum kullanlmas engellenecek ve hortumlar reglatr ve tplerin zerine sarlmayacaktr. Bakr ve bakr alaml malzemenin asetilen tplerinde KULLANILMASI YASAKTIR. alomenin yaklmas ve kullanlmas retici firmann kullanm talimatlarna uygun olarak yaplacaktr. alomenin vanasn atktan sonra bir mddet beklenilecek, iindeki hava tamamyla kmadan ve gaz basnc normale dnmeden kesinlikle yaklmayacaktr. Gaz tpleri kesinlikle kompresre yakn bir yerde braklmayacak ve kullanlmayacaktr. 4.3 Tama Tama esnasnda tm tplerin vana koruyucu kapaklar zerlerinde olacaktr. Tpler, reglatr ve hortumlar zerindeyken tanacaksa, tayc arabalar kullanlacak ve tama esnasnda vanalar mutlaka kapatlacaktr. Tpler kesinlikle yuvarlanarak tanmayacak, aratan indirilirken yksekten dmesine izin verilmeyecek, kontrollu bir ekilde indirilecektir. Oksijen tpleri dier yanc gazlarla birlikte tanmayacaktr. 4.4 Depolama Basnl Gaz tplerinin depolama alanna depolanan gazlarn isimleri kolaylkla okunacak ekilde yazlacaktr. Gaz tpleri daima dik pozisyonda tutulacak, Dmeye kar zincirle balanacak ve koruyucu kapaklar zerinde olacak ekilde depolanacaktr. Birden fazla trde basnl gaz tp depolanyorsa trlerine gre gruplanacak, yanc ve yakc gazlar zellikle ayr (min 6 m) tutulacaktr. Bo ve dolu tpler ayr ayr depolanacak ve zerlerine BO, DOLU etiketleri aslacaktr. Depo alan iyi havalandrlacak, basnl gaz tpleri direkt gne na maruz braklmayacak, korozyona neden olabilecek artlardan korunacaktr. Depo alanndaki aydnlatma ve elektrik sistemi gvenli trde olacaktr. Depo alan dier yanc ve patlayc maddelerin kullanld ya da depoland alanlara uzak olacaktr.(20 m) Tplerin depoland alana Sigara ilmez, Yangn Tehlikesi, Yanc ve Patlayc Madde iaretleri aslacaktr.

Depo alannn dna yeterli sayda ve uygun tipte yangn sndrcler yerle tirilecek ve yerleri levhalarla belirtilecektir.

4.5 Kullanm Basnl Gaz Tpleri daima dolu olarak dnlecek ve kullanlrken gerekli zen gsterilecektir. ekilleri ve arlklar dolaysyla elle tanmalar gtr, dip taraflar zerinde yuvarlanabilirler ancak kesinlikle yere yatrarak tanmayacaktr. Kesinlikle bir destek veya kaldrma malzemesi olarak kullanlmayacaktr. Oksijen tplerinin yal el, eldiven ya da bez paralaryla tutulmas kesinlikle yasaktr. Tplerin vana ve dier aksam temiz tutulacaktr. Kullanlmayan tllerin vanalar kapatlacaktr. Kullanm ve depolama esnasnda s kaynaklarndan, kaynak ve kesim ilerinden srayan kvlcmlardan uzak tutulacaktr. Gaz kaaklarnn kontrol kesinlikle ATELE yaplmayacak, sabun kp kullanlacaktr. Eer herhangi bir sebeple asetilen ya da propan tp ar derecede sndysa aadaki gibi davranlacaktr.

Reglatr ve dier ekipmanlar kartn Gaz tpn ak havaya aln Souk suya daldrn veya zerine souk su tutun Vanay an ve tp boalncaya souk su uygulamaya devam edin.

Asetilen, baz metaller ve bileikleriyle, zellikle bakr ve gm, temas ettiinde patlayc madde zellii gsterebilir. Bu nedenle asetilenin bakr veya %70 den fazla bakr ieren bileiklerle temasna engel olunacaktr. Kapal bir ortamdaki az miktarda Asetilen, Oksijen veya Propan herhangi bir kvlcm vastasyla patlamayla sonulanan tehlikeli durumlara neden olabilir. Oksijen kokusuzdur ve yanmaz ancak yanmay kolaylatrr ve hzlandrr. Bu nedenle yanc maddelerin bulunduu ortamlarda saklanmayacaktr. Vanalar daima yava alacaktr. Gaz kesmek iin vanalar yeteri kadar sklacaktr, haddinden fazla g harcanarak sklmaya allmayacaktr. Reglatrler yada vanalar donmu ise, zmek iin scak su kullanlmayacaktr. Ate kullanlmas kesinlikle yasaktr.

Kesme veya kaynak aparatlar, basn ayarlayc reglatrler ve geri tepme valfleri olmadan kullanlmayacaktr. Hortumlar kaliteli ve ilgili standartlara uygun olacak ve balantlar uygun kelepelerle yaplacaktr. Balantlar iin kesinlikle tel, ip vb. gibi geici zmler kullanlmas yasaktr. Yakma ilemi iin aadaki sra takip edilecektir. - Reglatrleri gerekli basnca ayarlayn - alomenin ucunu ierdeki gaz serbeste kana kadar herhangi bir ate kaynandan uzak tutun. - alomeyi yakmak iin kvlcm karan trde akmak kullann. - Eer yanma esnasnda ate ieri doru hareketleniyorsa bunun nedeni; regltrlerin doru basnca ayarlanmamas ve/veya yakma ileminin, yakc gaz yeteri kadar ve serbeste dar gelmeden balatlm olmasdr. - Eer alevde kesiklikler ve patlama oluyorsa; - Regulatr basnc ve/veya gaz ak doru deildir, ok yksek ya da ok alak olabilir. - alome de tkanklk olabilir. - alomenin ucu allan yzeye ok yakn tutulmaktadr.

- alome ar snmtr. Bu durumda alomenin vanas kapatlmal ve soutulmaldr. - Tekrar almaya balamadan nce alomenin yeteri kadar souduundan emin olunmal ve reglatr basnc ve dier ekipman kontrol edilmeli ve yukarda tarif edilen ekliyle yeniden yaklmaldr. Tplerin kullanld ortamda fazla duman birikimine msaade edilmeyecektir. Kurun, inko, kadmiyum kapl malzemelerin kaynanda pozitif tazyikli toz maskesi kullanlmaldr. retici/tedariki firmadan tplerin ilgili standartlara uygunluk ve kalite belgeleri ile periyodik kontrolleri ve test sonular ile ilgili raporlar alnacak, tp gvdesi iindeki gaz tanmlayacak renkte boyanm olacaktr. Tp zerinde herhangi bir darbe, anma, izi olmayacaktr. Tm tplerin st tarafnda retici ismi, seri numaras, bo/dolu arla ek olarak, - Maksimum basn - Gazn ismi

- Tp zerinde yaplm test tarihi yer alacaktr.

Yanc gazlardan kaynaklanan yangnlarda kesinlikle su kullanlmayacaktr.

5.0 ETM Bu talimatla ilgili olarak tesislerde ayda bir eitim verilecektir.

BASINLI KAPLARIN PERYODK KONTROLLER VE TEST TEKNKLER Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce, kazanlarda yaplan deiiklik veya onarm veya revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir.

Madde 208 - Her iveren, iyerlerindeki kazanlar iin bir sicil kart veya defteri tutacak, bunlara, yaplan onarm, bakm ve deneyleri, gn gnne ileyecektir.

Madde 209 - Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn en ok 1, 5 kat ile yaplacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk salanncaya kadar kullanlmayacaktr.

Madde 223 - Basnl kaplarn kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanlmaya balanmadan nce veya yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra, en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya balanmadan nce ve herhalde periyodik olarak ylda bir yaplr. Kontrol ve deney sonular, dzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar iyerlerinde saklanr.

Madde 244 - Kompresrlerin gvenlikle almalarn salamak zere; kompresrlerin montajndan sonra ve altrlmasndan nce, kompresrler zerinde yaplacak deiiklik ve byk onarmlardan sonra, periyodik olarak ylda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular, sicil kartna veya defterine ilenecektir. Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, o kademede msaade edilen en yksek basncnn 1, 5 kat ile yaplacaktr.

I. Zorlayc testler (deformatif) : Basnl kap zerinde bulunan her noktann belirli bir kuvvetle zorlanmasdr. II. Zorlayc olmayan testler (non deformatif): Basnl kabn hassas yerlerinin zel yntemlerle incelenmesidir.

I. Zorlayc test teknikleri a) Hidrolik test : Basnl kabn tamam veya bir ksmnn uygun artlarda bir sv ile doldurulup basnlandrlmas, izlenmesi ve boaltlarak sonularnn irdelenmesi tekniidir. b) Pnmatik test : Basnl kabn tamam veya bir ksmnn uygun artlarda bir gaz ile doldurulup sktrlmas, izlenmesi ve boaltlarak sonularnn irdelenmesi tekniidir.

II. Zorlayc olmayan test teknikleri (non deformatif) : Basnl kaba zorlayc test tekniklerinin uygulanmasnda saknca grlmesi halinde uygulanrlar. 1. Gzle muayene testi 2. Sv szdrma testi (Penetrasyon testi) 3. Manyetik partikler testi 3.a. Islak floor testi 4. Radyografi testi (gamma ve x-ray) 5. Ultrasonik test 1. Gzle muayene testi : Malzeme zerindeki sreksizlik muayenesinin gzle yaplmas ilemidir.

Uygulanmas: 1. nce yzey temizlii yaplr. 2. Yzeyler koordinatlara ayrlr. 3. Uzmanlarca plak gzle veya mercek altnda gz muayeneleri yaplr. 4. Hassas noktalar ve riskli blgeler tekrar muayene edilir. Not : Zorlayc testlerden sonra bu test tekrar uygulanmaldr.

2. Sv szdrma testi : zel hazrlanm bir svnn muayene yzeyine srlmesi ve siyah (uv) n altnda yzeyin incelenmesi tekniidir. Uygulanmas: 1. nce yzey belirlenir ve temizlii yaplr. 2. Yzeye penetrasyon svs srlr. 3. Sonra yzey temizlenerek normal veya siyah UV n altnda gz muayeneleri yaplr. Not : Bu teknik sreksizliin yzeyde ve ak olmas halinde iyi netice verir.

3. Manyetik partikl testi 3. a)Islak flor m. P. T. Bu metod sreksizliklerin manyetik kuvvet izgilerini bozmas esas zerine kurulmutur. Uygulanmas: 1. 2. 3. 4. 5. Kabaca yzey temizlii yaplr. Problarla manyetik alan oluturulur. Alana manyetik tozlar dklr. Manyetik ak izgilerinde sapmalar gzlenir. Manyetik alann yn deitirilerek test tekrarlanr.

Not : 1. Bu test yalnzca manyetik malzemelere uygulanabilir. 2. Kelerde ve kaynak yerlerinde yanltc netice verebilir.

4. Radyografi testi Bu metot; x nlarnn, malzemede ki sreksizlik durumunda film negatifleri zerinde daha koyu alanlar oluturmas tekniine dayanlarak gelitirilmitir.

Uygulanmas: 1. Test yaplacak alanda gerekli radyasyon gvenlik nlemleri alnmaldr. 2. Uygulama uzman elemanlarca yaplmaldr. 3. Kalnlk deiim yerlerinde olan sreksizliklerde tesbit zorluu vardr. 4. Sreksizlik derinliinin belirlenmesi gtr. 5. Skca kapal sreksizliklerin belirlenmesi uzmanlk gerektirir.

5. Ultrasonik test: Malzeme zerine ynlendirilen ( ultrasonik ) ses dalgalarnn, malzemedeki sreksizliklerden farkl yansmas temeli zerine kurulmutur. paradan oluur : 1. Elektronik sinyal reteci 2. Sinyalleri mekanik titreimlere dntrme sistemi 3. Geri dn sinyallerini alglayp gelitiren ve grntleyen sistem

MALATININ MAKNALARDA GVENLK LE LGL SORUMLULUKLARI VII. malat le lgili Belgeler: Her imalat firma kazana ait btn karakteristik deerleri belirtir belge ile malat Yeterlilik ve standart uygunluk belgelerini alcya verecek ve alc bu belgeleri iyerinde bulunduracaktr.

a) Bakiye Riskler Hakknda kaz : Tasarm ve imalat aamasnda alnan btn tedbirlere ramen, bakiye risklerin olduu durumlarda retici gereken ikazlar salamaldr. b) aretleme (Etiketleme): Btn makinalar, aka ve en az aadaki bilgileri ihtiva edecek ekilde iaretlenmelidir; reticinin ad ve adresi, CE iareti ve imal yl Serisinin veya tipinin ksa gsterilii, Gerekirse, seri numaras, Yapm yl. Ayrca, reticisinin makinay potansiyel patlayc ortamda kullanlmasnn amaland durumlarda, bu durum, makina zerinde mutlaka belirtilmelidir.

* Makinalar, ayrca tipine ait ve emniyetli kullanlmas iin esas olan bilgileri (mesela, baz dnen paralarn en yksek devir hzlar, balanan aletlerin en byk aplar, ktle vb.) tamaldr. * Bir makinann, kaldrma makinalar kullanlarak tanmasnn gerektii durumlarda, makinann ktlesi aka okunur ve bir yanl anlamaya mahal vermeyecek ekilde belirtilmelidir. * Bu Ynetmeliin 4 nc maddesinin (f) bendinde atf yaplan deitirilebilir paralar ayn bilgiyi tamaldr. c) letme Talimatlar: Her makinada en azndan aadaki bilgileri ihtiva eden iletme talimat bulundurulmaldr; Makinann bakm imkanlarna (ithal edicisinin adresi, tamircisi vb. ) ait uygun ilave bilgiler ile beraber makina zerinde iaretlenmi bilgilerin tekrar;

Makinann nceden belirtilen ekilde kullanlmas, Operatrler tarafndan kullanlabilecek alma yerleri, Gvenlii salamak amacyla aadaki talimatlar bulundurulmaldr; letmeye alma, Kullanma, Makinann ve ayr ayr tanacak eitli paralarnn ktlesinin verilmesiyle elle tama, Takma ve skme, Ayar, dame ettirme, bakm (servis ve onarm), Gerekli olduu yerlerde, eitim talimatlar, Gerekli olduu durumlarda makinaya balanabilen takmlarn temel karakteristikleri. Gerekli olduu durumlarda, talimatlar makinann kullanma glklerine de dikkati ekmelidir. ........ Btn makinalar, servise alndklarnda, orijinal dilindeki bir talimat veya bu talimatn makinann kullanlaca lkenin dili veya dillerindeki bir tercmesi ile verilmelidir. Bu talimatlar, retici tarafndan mahalli dile tercme edilmelidir. Talimatlar, hizmeti alma, bakm, muayene, dzgn alp almadnn kontrol ve uygun olduu durumlarda, makinann onarm ile ilgili teknik resimleri ve diyagramlar ve zelikle gvenlikle ilgili olan faydal talimatlar ihtiva etmelidir. Makinay tarif eden herhangi bir dokman, gvenlik bakmndan, talimatlarla ters dmemelidir.

Teknik dokmanlar, bu maddenin ..grlt emisyonlarna ve ... titreimle ilgili bilgiler vermelidir. Gerekli durumlarda talimat, titreim ve grlty azaltmak iin gereken tesisat ve montajla ilgili kurallar salamaldr . retici, makineyi muhtemel patlayc ortamda kullanlmasn amalad durumlarda, talimatlarda gerekli bilgiler verilmelidir. Makinalarn meslekten olmayan kiilerce kullanlmasnn tahmin edildii durumlarda, talimatlarn yerletirilmesi ve ifade edilmesinde ifade eklinin seilmesi bu gibi operatrlerden beklenen makul anlama ve genel eitim seviyesi dikkate alnmaldr.

NC BLM Kazanlarda, Basnl Kaplarda ve Kompresrlerde Alnacak Gvenlik Tedbirleri : Madde 202-Her eit buhar ve scak su kazanlar ile bunlarn malzeme ve tehizat, fennin ve tekniin ve kullanlaca iin gereklerine uygun bir ekilde yaplm ve kazanlar, salam bir taban zerine uygun bir ekilde monte edilmi olacaktr. Madde 203-Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadaki bilgiler yazl bir plaka konulacaktr: 1) malat firmann ad, 2) Kazann numaras, 3) mal edildii sene, 4) En yksek alma basnc. Madde 204-Kazanlarda basnc, scakl ve su seviyesini gsteren aadaki l cihazlar bulunacaktr: 1) Kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek ekilde taksimatl manometresi olacak ve bunun en yksek alma basncn gsteren rakam, krmz izgi ile iaretlenmi bulunacaktr. Manometrenin iaretleri, kazan boyunun bir buuk kat uzaklktan rahata okunabilecek byklkte olacaktr. 2) Scak su kazanlarnda bir termometre bulunacaktr. 3) Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesi bulunacaktr. Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve krlmamas iin mahfaza iine alnacaktr. Gstergenin balant borusunun ap, stma yzeyi 25 metrekareye kadar olanlarda 25 milimetreden, 25 metrekareden byk stma yzeyi olan kazanlarda 45 milimetreden az olmayacaktr. Su gstergeleri, dorudan doruya kazana bal olacak en ok ve en az su seviyelerini gsterecek ekilde iaretlenmi bulunacaktr. Su gstergesinin kaza nla olan balants, en az su seviyesinin 15 santimetre altnda ve amur seviyesinden 45 santimetre yukarda olan bir yerde bulunacaktr. Btn gstergelerin giri ve klarna, kazan basncna uygun birer adet vana veya musluk konacaktr. Balant borusu zerinde, baka bir delik alm olmayacak bunlar dorudan doruya kazana balanacaktr. Btn gstergeler, kazann nnden veya yanndan, normal alma durumunda grlebilecek ekilde yerletirilmi olacaktr. Madde 205-Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunacak ve bunlar, dorudan doruya kazanla balantl olacak kazanla emniyet supaplar arasnda balant borusu zerinde, hi bir ekilde buharn gemesini engelleyecek bir valf veya baka bir engel bulunmayacaktr. Emniyet supaplar, kazann alma basncna gre ayarlanacak ve hi bir zaman tutukluk yapmayacak ekilde paslanmaz malzemeden yaplm olacaktr. Emniyet supaplar, titreim yapmadan ayarlanabilecek ve ehliyetsiz kimselerin, ayar bozmasn nleyecek ekilde kapatlm veya mhrlenmi olacaktr. Emniyet supaplar, fazla basntan dolay, kan buhar dar atarken, alanlara zarar vermeyecek ekilde tehiz edilmi

olacaktr. Arlkl emniyet supaplarna gelen buhar basnc, 600 kilogram/santimetrekareyi gemeyecek ve arlk yekpare olarak yaplacaktr. Madde 206-Her imalat firma, kazann btn teknik karakteristiini gsteren ve muayenesinin Hkmet veya mahalli idarenin kabul ettii teknik elamanlar tarafndan yapldn belirten bir belgeyi, alcya verecek, iveren de bu belgeyi istenildiinde ilgililere gsterecektir. Madde 207-Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilip kullanlmaya balamadan nce, kazanlarda yaplan deiiklik veya onarm veya revizyonlardan sonra, ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir. Madde 208-Her iveren, iyerlerindeki kazanlar iin bir sicil kart veya defteri tutacak, bunlara, yaplan onarm, bakm ve deneyleri, gn gnne ileyecektir. Madde 209-Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn en ok 1, 5 kat ile yaplacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk salanncaya kadar kullanlmayacaktr. Madde 210-Kazanlar ehliyeti Hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir. Madde 211-Kazanlarn giri ve k borular zerine, birer adet ana stop valf konulacak, bunlar abuk ve kolay kapanacak ekilde olacak ve buhar younlamas halinde kullanlmak zere, kazanlarda blf tertibat yaplacaktr. Birlikte alan kazanlarn her birinde ayr ayr stop valf bulunacaktr. Madde 212-Yaktlar otomatik olarak verilen kazanlardaki yakt besleyicilerinin alma basncna veya scaklna uygun olarak ayarlanabilen bir tertibat bulunacaktr. Madde 213-yerinde kullanlan btn kazanlar, yangna ve patlamaya kar dayankl ayr bir blmede veya binada olacak ve kazan dairesinin stndeki katta, ii altrlmayacaktr. Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle allan iyerlerindeki kazan dairelerinin dier atelyelere alan pencere ve kaplar bulunmayacaktr. Kazan dairelerinin tavan, gerektiinde kazan zerine almaya kolaylatracak ykseklikte olacaktr. Kazan daireleri srekli olarak havalandrlacaktr, Tabii havalandrmann yeterli olmad hallerde, uygun aspirasyon tesisat yaplacaktr. Madde 214-Buhar ve scak su kazanlarnda onarm, bakm ve temizlikte, kazan iine veya baca kanalna girmek iin, yeteri kadar uygun ekil ve byklkte kap veya kapak bulunacaktr.

Madde 215-Kazanlarda suyun veya amurun boaltlmas iin, kazann alt ksmnda yeteri kadar boaltma valf veya musluu bulunacak, su veya amur bir boruyla kanala veya darya aktlacaktr. Madde 216-Kazanlarda yakt olarak havagaz ve benzerleri kullanld hallerde, gaz besleme borular zerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyet kaplar bulunacaktr. Madde 217-Yksek ve orta basnl kazanlarla yaplan almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr 1) Yksek ve orta basnl kazanlarda; akaryakt, kmr tozu veya gaz yakld hallerde, Cehennemliklerin en yksek noktasnda bir veya daha fazla sayda patlama kapaklar bulunacaktr. Yerden 2 metre ykseklie kadar olan patlama kapaklarnn nne, yeteri salamlkta koruyucu bir siper konacaktr. 2) Kazandan ayr bulunan buhar kzdrclarnn buhar k yerleri ile n stclarn zerine en az birer adet emniyet supab konacaktr. 3) Her kazanda, deney basncn gsteren manometrenin balanmas iin, valf bir az bulunacaktr. 4) Ar su kullanlmayan kazanlarda, kazanta oluumunu nlemek iin tasfiye edilerek yumuatlm su kullanlacaktr. 5) Her kazann besleme suyu borusu zerinde, stop vanas ile geri tepme klepesi (ek valf) bulunacak ve bu boru, atein en scak blgesinden gemeyecektir. 6) Besleme suyunun kazana n stclardan geirilerek verildii hallerde, bunlarda da stop valf ve geri tepme klepesi bulunacaktr. 7) Paralel alan kazanlarn buhar klarna, stop valf ile geri tepme klepesi konacaktr. 8) 25 metrekare veya daha fazla stma yzeyi olan buhar kazanlar, ayr sist emde alan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektr tipi veya buhar trbinli pompa olacaktr. Istma yzeyi 25 metrekareden az olan kazanlar, teknie uygun ekilde beslenecektir. 9) Buhar kazanlarnn n stclarnda; bir emniyet supab, su giri ve k scakln gsteren termometreler, n stclarla kazan arasnda, iyi kapanan damperler ve i ksmda biriken tortu ve amuru temizlemek iin, tapa veya kapaklar bulunacaktr. Madde 218-Alak basnl buhar kazanlar veya scak su kazanlar ile yaplan almalarda aadaki tedbirler alnacaktr: 1)Alak basnl buhar ve scak su kazanlarnda, basn 0, 5 at ve scaklk ise 110C gemeyecektir. 2) Her scak su kazanna bir adet genileme kab ve borusu (nefeslik) konacak, bunun bulunmad kapal sistemlerde, genileme valf bulunacaktr. Genileme valf, alma basncna gre ayarlanabilecek ve fazla basnc nleyecek ekilde yaplm olacaktr. 3) Genileme borusu ile genileme valfndan kacak scak sular, alanlara zarar vermeyecek ekilde dar atlacaktr. 4) Her alak basnl buhar kazan ile scak su kazannn besleme suyu borular zerine, en az birer adet stop valf ve geri tepme klepesi konacaktr.

5) Paralel alan alak basnl buhar kazanyla scak su kazanlarnn klarna, stop valf ve geri tepme klepesi konacaktr. 6) Alak basnl buhar kazan ile scak su kazanlarna otomatik yakt verildii hallerde, kazan basncnn 1 kilogram/santimetrekarenin (bir atmosferin) zerine kmasn nleyecek ve yakt kesecek bir tertibat bulunacaktr. 7) Gaz, kmr tozu ve akaryaktla otomatik alan scak su kazanlarnda scakln 120C nin stne kmasn nleyecek bir termostat bulunacaktr. 8) Alak basnl buhar kazanlarnda besleme suyu, ocaktaki atein karsna gelen kazan kesimine verilecektir. 9) Scak su kazanlarna verilen besleme suyunun basnc, bir atmosferin zerinde ise, kazana dorudan doruya verilmeyi boru tesisatna balanacaktr. Madde 219-Kazanlarn iletilmesi ile ilgili almalarda, aadaki tedbirler alnacaktr : 1) Kazan dairelerine sorumlu, ilgili ve yetkililerden baka kimse girmeyecektir. 2) Kazanlar yaklmadan nce, kazanc tarafndan tm vanalarn, klepelerin, kapaklarn, emniyet supaplarnn durumu, yakt ve su miktarlar ve iletme ile ilgili btn hususlar gzden geirilecek ve kontrol edilecektir. 3) Kazanlar, ilk atelemede scakln birden ykselmesine engel olacak ekilde ve yava yava yaklacaktr. 4) Yakt olarak sv veya gaz maddeler kullanlan kazanlarn yaklmasndan nce, ocan iinde, beklerin aznda veya yaknnda ve kazann etrafnda dklm yakt bulunmayacak ve ocan ii, hava, gaz veya akaryaktn patlayc karmlar bulunmayacak ekilde iyice havalandrlm olacaktr. 5) Kazanlarn devreye girmesinde; ana k vanas almadan nce, emniyet ventili kontrol edilecek, boru tesisat zerindeki hava k vanalar, hava boaltlncaya kadar ak tutulacak ve kazan, gerekli basn ve scakla ulatktan sonra, ana k stop valf, yava yava alacaktr. 6) Kmrle stlan kazanlarda, snglemek, cruf ve kl almak iin, gerekli aralar bulunacak ve sngleme srasnda hava verme durdurulacak ve baca kapa alm olacaktr. 7) Kazann emniyet supaplar, vardiye deiiminde kontrol edilecektir. 8) Yakt olarak kmr kullanlan kazanlarn sndrlmesinde, ate dar ekilmeyecek, btn delik ve kapaklar kapandktan sonra kendi kendine snmeye terk edilecektir. Ocaktaki ate, ancak tehlike annda ekilecek ve atein alnmasndan nce, emniyet supab alarak stop valflar kapatlacak ve gerektiinde ate snnceye kadar, kazana besleme suyu verilecektir. 9) Sndrlen kazan, scaklk ve basn normale dnnceye kadar boaltlmayacak ve kazanc kontrole devam edecektir. Madde 220-Kazanlarda bir arza nedeniyle tehlike belirmesi halinde, aadaki tedbirler alnacaktr. 1) Basn derhal drlecek, yakt sevki derhal kesilecek, hava verilmesi durdurulacak, kazan ierisinde hava akmn nlemek iin baca damperleri ile kazan n kapaklar kapatlacaktr. Kmr yaklan kazanlarda ate ekilecek paralel alan kazanlarda balant derhal kesilecek, bu ilemlerden sonra kazan devreden kartlacaktr.

2) Scak su kazanlarnda kaynama ve kprme olduu hallerde, kazan stop valf kapatlacak, ocaktaki ate bastrlacak ve mmkn olduunda su yzeyinden blf yaplacak, su miktar normal ise ksmi blf yaplarak tekrar beslenecektir. Bu tedbirlere ramen kazanda kaynama ve kprme devam ederse, kazan devreden kartlacaktr. 3) Kazan suyunda ya belirtisi grld hallerde; yzey blf yaplacak, bu ilem fayda vermediinde kazan devreden kartlacak ve ya giderici maddelerle ykanarak temizlenecektir. 4) Ksmi blf yaplrken su miktar hi bir zaman, en az su seviyesinin altna drlmeyecektir. 5) Klleri otomatik tesisatla veya suyla tanan kazanlarn zgaralarnda tkanma olduu hallerde, tkanan zgaray amak zere en az iki ii grevlendirilecek bir tanesi ierde alan iiyi dardan gzetleyecek ve tehlike annda derhal yardmna koacaktr. Izgaralardaki tkankl gidermeye alan iinin zerine, scak kllerin dklmesini nleyecek bir siper konacaktr. Madde 221-Kazanlarn bakm ve onarmyla ilgili almalardan aadaki tedbirler alnacaktr: 1) Buhar basnc altnda bulunan kazanlarn basnla ilgili ksmlarnda onarm yaplmayacaktr. 2) Sndrlen bir kazann iine basn ve s normale dnmedike bakm ve onarm iin kimse sokulmayacaktr. 3) Paralel alan kazanlarn birbirleri ile olan balantlar kesildikten sonra, kr tapa ile kapatlacak ve vanalarn zerine uyarma levhalar konacaktr. 4) Kazann iinde yaplacak temizlik, bakm ve onarm iin, iinin kazan iine girmesinden nce blf, besleme suyu, buhar ve scak su k stop valflar ile dier btn vanalar kapatlacak ve zerlerine uyarma levhalar konacaktr. 5) Bakm ve onarm iin kazana girmi olan bir iiyi gzetleyecek ve gerektiinde ona yardm edecek dier bir ii kazan kapaklar banda bekletilecektir. 6) Ocak, ierisine ii girmeden nce, tehlikeli gazlara kar havalandrlm olacak ve onarm srasnda ve zellikle rutubetli gnlerde, vantilatr ve aspiratr altrlarak baca gazlarnn ve duman kazana dolmas nlenecektir. 7) Kazan ierisinde gerekli tedbirler alnmadka, oksi-asetilen kayna yaplmayacaktr. 8) Kazann temizliinde ve onarmnda, mekanik aletlerle allmas gerektii hallerde, bu aletleri altran basnl hava kompresrleri veya dier tahrik makineleri, kazann dnda bulunacak, bunlarn kazan iindeki cihazlarla balantlar salam olacak ve elektrik kablolar, almaya balamadan nce kontrol edilecektir. Madde 222-Ocaksz buhar ve scak su kaplar ile basnl hava depolar, gaz tpleri ve depolar gibi basnl kaplar ve bunlarn balantlar, tehizat ve malzemesi teknie uygun olacaktr. Basnl kaplarn grnr yerlerine imalat firma tarafndan aadaki bilgilerin yazl olduu bir plaka, konacaktr. 1) Kap hacmi (litre) 2) letme basnc (kilogram/santimetrekare), 3) Deneme basnc (kilogram/santimetrekare),

4) Kontrol tarihi. Madde 223-Basnl kaplarn kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanlmaya balanmadan nce, veya yaplan deiiklik ve byk onarmlardan sonra, en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya balanmadan nce ve herhalde periyodik olarak ylda bir yaplr. Kontrol ve deney sonular, dzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar iyerlerinde saklanr. Madde 224-Basnl kaplarn zerinde, gerektiinde iine girmeyi salayacak kaplar veya kapaklar bulunacak, girilemeyecek kadar kk olan basnl kaplarda, el delikleri yaplacak ve bu delikler emniyetli bir ekilde kapatlm olacaktr. Kap ve kapaklar deney basncna dayanacak salamlkta olacak, giri deliklerinin boyutlar teknie uygun olarak bir insann rahata girmesini salayacak byklkte yaplacaktr. El deliklerinin boyutlar 70x90 milimetreden kk yaplmayacak ve basnl kaplar zerinde bulunan ykama ve kontrol kr tapalar en az 25 milimetre apnda olacaktr. Madde 225-Basnl kaplar zerinde, emniyet supab, boaltma vanas, manometre ve termometre gibi kontrol cihazlar bulunacaktr. Paralel alan basnl, kaplarn, giri, k, boaltma ve blf vanalar ayr ayr iaretlenmi olacaktr. Emniyet supaplar basnl kaplarn en ok kullanma basncna gre ayarlanacak ve bu basncn onda biri orannda bir basn artnda alacak zellikte olacaktr. Madde 226-Basnl kaplarda bulunan emniyet supab, basnl kaba dorudan doruya bal olacaktr. Ancak, kabn iinde bulunan madde, emniyet supabnn taklmasn engelledii veya bozulmasna yol at hallerde, emniyet supab, basnl kaba en yakn bir tes isat zerine taklacaktr. Emniyet supab, bal olduu basnl kabn kapasitesine ve besleme borusunun apna uygun byklkte ve basnc abucak drecek ekilde yaplm olacaktr. Basnl kaplarda iki veya daha ok emniyet supab varsa, bunlardan en az bir tanesi, en ok basnca gre ayarlanm olacaktr. Emniyet supaplar, her vardiyada veya gnde en az bir defa denenecek ve kaplar iinde yanc gazlar bulunduunda, gerekli tedbir alnacaktr. Emniyet supaplarnn, younlamaya kar, blf musluklar bulunacaktr. Madde 227-Basnl kaplarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn 1, 5 kat ile yaplacaktr. Kontrol ve deney sonucu kullanlmas sakncal grlen, gvenlikle almay salayacak tehizat eksik olan ve balant paralar uygun bir ekilde balanmam bulunan basnl kaplar, eksikleri tamamlanncaya ve arzalar giderilinceye kadar kullanlmayacaktr. Madde 228-Buharla veya scak su ile stlan basnl kaplardaki basncn ana buhar hattndaki basntan dk olmas hallerin de, giri borusu zerine sra ile basn drc valf ve emniyet supab konacak ve bunlar gerekli ekilde korunacaktr. Buharla stlan basnl kaplara giren ve kan buhar veya scak su borular, kanal iine alnacak veya izole edilecektir. Buharla stlan basnl kaplarda, kapak ak iken basn artmasna ve kabn

basnc atmosfer basncna inmeden kapan almasna engel olacak bir tertibat bulunacaktr. Madde 229-Buharla stlan dner basnl kaplarn doldurulmasndan veya boaltlmasndan nce, hareket mekanizmas kapal duruma getirilecek ve stop vanalar kapatlarak kilitlenecektir. Madde 230-Otoklavlarn d gmlek etekleri, tabana kadar uzatlacak ve altndan geilmeyecek ekilde kapatlacaktr. Otoklavlarn kaplar ile varsa kar arlklar, bir kzak veya korkuluk iine alnacaktr. Ya gmlekli otoklavlarda yan stlmas, tehlikeli olmayacak ekilde otoklavdan uzak bir yerde yaplacaktr. Madde 231-Eritme kazanlarnn blf vanalar, kazandan uzak ve korunmu bir yerden idare edilecek ve bu kazanlarda, basncn artn bildiren bir uyarma tertibat bulunacaktr. Eritme kazanlarnda blf yaplmadan nce, btn iiler blf ukurundan karlacak, blf ukurlarnn kapaklar kapatlacak, kazann bulunduu yer ile blf ukuru civarnda bulunan iilere, uyarma anlar veya zilleri ile blf vanasnn alaca duyurulacaktr. Eritme kazanlarnn ierisine, s ve basn normale dnmeden ve bunlar iyice havalandrlmadan, kontrol ve onarm iin kimse sokulmayacaktr. Madde 232-Kat hamuru hazrlamak zere kullanlan kaynatma kazanlaryla benzeri kazanlar iindeki malzeme atklarnn veya tortularn, l ve emniyet cihazlarn tkamamas iin gerekli tertibat alnacaktr. Bu kazanlar iin de kimyasal reaksiyonlar ned eniyle kazan basncnn alma basnc stne kt veya emniyet supabnn arza ve tutukluk yapt hallerde; kazan korumak zere, krlabilen cinsten bir emniyet cihaz veya benzeri bir tertibat yaplacaktr. Madde 233-kertme ve ayrma veya benzerleri gibi dikey, kapal ve basnl kaplara veya tanklara malzemenin buharla verildii hallerde, depo ile tankn arasnda uygun bir uyarma tertibat bulunacak ve depo ile tank banda bulunan iiler, birbirlerinden iaret almadan besleme vanasn amayacaklardr. Madde 234-Donya eritme kazanlar ve suni gbre kurutucular gibi sabit basnl kaplarn doldurma ve boaltma kapaklar, kazan iinde oluacak basnc drmek iin, yayl olarak yaplacaktr. alma srasnda kapaklar kapatlacaktr. Madde 235-Vlkanizatr ve devlkanizatrlerin kapak balantlar, salam ve uygun aralkl yaplm olacaktr. Vlkanizatrlerle ak buharl devlkanizatrlerde blf tertibat, ayr ayr olacaktr. Boylar 7, 5 metreyi geenlerin ortasnda ayr bir blf vanas bulunacaktr. Vlkanizatrlerin otomatik veya mekanik gle alan kapaklarnda gerekli emniyet tertibat bulunacaktr. Alkali devlkanizatrlerdeki emniyet cihazlar, krlr cinsten yaplacaktr. Vlkanizatr ve devlkanizatrler, ay, gememek zere periyodik olarak ehliyeti, Hkmet veya

mahalli idarelerince kabul edilen teknik bir eleman tarafndan kontrol edilecek ve kontrol sonular, bir sicil defterine ilenecektir. Madde 236-Buhar gmlekli kazanlarda buhar gmlei, vanalar almadan nce blf edilecek ve buhar vanalar yava yava alacak ve bu durum, iilere uygun ekilde duyurulacaktr. Buhar gmlekli kola kazanlar, benmariler, yaplacak ie engel olmayacak ekilde kapaklarla rtlecek ve bunlarn etrafnda tama kanallar bulunacak ve bu kanallarn drenajla balants olacaktr. Madde 237-Basnl su ve hava tanklar ve depolar, bal bulunduu kazanlarn veya tesisatn en yksek alma basncna dayanacak salamlkta olacak veya stop vanas ile tank arasna basn drme vanas ve scak su tesislerinde genileme kab veya vanas konacak, hava basnl tanklarda ve depolarda emniyet supab bulunacaktr. Basnl hava ve su tanklar ve depolarnda kontrol manometreleri, basn drme vanas ile emniyet supab arasna konacaktr. Basnl scak su tanklarna konan kontrol ve emniyet cihazlarnda, buhar meydana gelmemesi iin gerekli tedbirler alnacak, tanklarn ve borularn dokunulabilecek yerleri izole edilecektir. Basnl su ve hava tanklarnn, belli aralklarla periyodik muayeneleri yaplacak ve sonular sicil defterine ilenecektir. Basnl souk su tank, dona kar uygun bir ekilde izole edilecektir. Ayn kompresrle beslenen basnl hava tanklarnn her birinde ayr ayr stop valf ve bunlarn nne ve tank tarafnda olmak zere birer emniyet supab bulunacaktr. Basnl hava tanknn en alak yerine konan boaltma musluu her gn alacak, ierde biriken su, ya ve pislik dar atlacaktr. Normal olarak dar atlamayan ya, karbon ve benzeri maddeler, uygun ekilde temizlenecektir. Madde 238-Basnl asit kaplarnda, asit borusuna, bir adet aside dayankl malzemeden yaplm geri tepme klapesi konacaktr. Basnl asit kaplarnn gvdesi ile ana hava borusu arasna, basn drc vana konacak, kapla basn drc vana arasna manometre ve emniyet supab veya krlabilir bir emniyet tertibat bulunacaktr. Su ile karma sonucu, s veren asitlerle alan basnl kaplarla ilgili rogar ve kanallara su karmamas iin, gerekli tedbir alnacaktr. Asit, hava ile baslmadan nce, hava borularnda birikmi olan su, uygun ekilde boaltlacaktr. Basnl asit kaplar, iindeki asit tamamen boaltlp iyice ykandktan ve havalandrldktan sonra kontrol edilecektir. Bu kontrol srasnda asit vanalar kapatlacak, kilitlenecek ve kap iinde alldn belirten levhalar, uygun yerlere konacaktr. Madde 239-Soutma tesislerinde, soutma tanklarnn kapaklar ve delikleri, soutucu gazlarn kamasn engelleyecek ekilde salam yaplacak ve bu tanklarda sv kullanld hallerde, sv ykseklii gstergesi bulunacaktr. Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreyi ve boru ap 15 santimetreyi getii hallerde, soutma tanklarnda en az iki adet basn ayar vanas bulunacak, bunlardan bir tanesi krlabilir cinsten olacaktr. Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreden az olduu hallerde, soutma tanklarnda bir basn ayar vanas veya krlabilen cinsten gvenlik tertibat bulunacaktr. Soutma tanklarndaki basn ayar aralar, tankn zerine ve soutucu svnn en yksek seviyesinin stnde uygun bir yere yerletirilecektir. Soutma tanklarna konan basn ayar aralar ile krlabilir eitten gvenlik

tertibatnn ularna, birer boru taklarak ak havaya kadar uzatlacak veya amonyak veya kkrt dioksit gibi maddelerin soutucu olarak kullanld tanklarda, bu borular kapal kaplara balanm olacaktr. Madde 240-Kompresrlerde basn, ayarlanm basnca ulatnda, kompresr motorunun otomatik olarak durmas salanacak ve motorun durmas geciktiinde, basnl havay boa verecek bir gvenlik tertibat bulunacaktr. Madde 241-Hava kompresrlerinin hz reglatr, periyodik olarak kontrol edilecek ve her zaman iyi alr durumda tutulacak ve bunlarda soutma suyunun aknn gzle izlenebilecei bir tertibat yaplacaktr. Sabit kompresrlerin temiz hava emmeleri salanacak ve patlayc, zararl ve zehirli gaz, duman ve toz emilmesi nlenecektir. Hava kompresr ile hava tanklar arasnda, ya ve nem ayrclar (seperatr) bulunacak ve bunlar hi bir ekilde karlmayacaktr. Hava kompresrlerinin k borusu zerinde stop valf bulunduunda, bu valf ile kompresr arasnda bir adet gvenlik supab konacaktr. Madde 242-Buhar ve gaz ile alan kompresrlerin k borularna, elle kumanda edilen ve yava kapanan bir valf konacaktr. Madde 243-Patlayc, parlayc ve zararl gaz kompresrlerinin yapld malzeme, sktrd gazn ve iindeki maddelerin kimyasal etkisine dayanacak nitelikte olacaktr. Madde 244-Kompresrlerin gvenlikle almalarn salamak zere; kompresrlerin montajndan sonra ve altrlmasndan nce, kompresrler zerinde yaplacak deiiklik ve byk onarmlardan sonra, periyodik olarak ylda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafndan yaplacak ve sonular, sicil kartna veya defterine ilenecektir. Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, o kademede msaade edilen en yksek basncnn 1, 5 kat ile yaplacaktr. Madde 245-Kompresrler zerine aadaki bilgiler yazl bir plaka, imalat firma tarafndan konacaktr. 1) malat firmann ad, 2) Yapld yl, 3) En yksek alma basnc, 4) Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar, Madde 246-Kompresrlerin, salanacaktr. tehlike annda, uzak bir yerden durdurulmas

Madde 247-Kompresrlerin hava depolarnda gvenlik supab bulunacak ve bu supaplarda, kan gazlara kar gerekli tedbirler alnacak ve emniyet supablarnn aldn bildiren uygun uyarma tertibat yaplacaktr. Madde 248-Kompresrlerde, her kompresre zg, zel kompresr ya kullanlacaktr.

Madde 249-Sabit kompresrlerin depolar, patlamalara kar dayankl bir blmede olacak, seyyar kompresrler, alan iilerden en az 10 metre uzaklkta veya dayankl bir blme iinde bulunacaktr.