Web Program Lama Rehberi-2

>> ‹çindekiler
CHIP Workshop Klasörü

CHIP Workshop
Kesin, biriktirin, Klasörü’nü
kendi arflivinizi ayraçlar›yla
birlikte siparifl
oluflturun edebilir ve
CHIP WORKSHOP’da BU AY kendi arflivinizi
Web Programc›l›¤›
oluflturabilirsiniz.
<IFRAME> Tak›s› ve web sitenizde
iframe’lerden faydalanman›n yollar›
Fiyat: 9.000.000 TL
(KDV ve gönderim ücreti dahil)
Excel Serisi
Excel’i do¤ru tan›mlamak
Siparifl için:
http://abone.vogel.com.tr
Photoshop Serisi
Herkes ‹çin Photoshop
<<
<IFRAME> Tak›s› ve web sitenizde

iframe’lerden faydalanman›n yollar›
Frame’lerin kullan›fll› bir türevi olan iframe’lerle web sitenize kullan›fll› özellikler katabilirsiniz.
G
eçen say›m›zdaki frame’ler konusundan sonra bu ay da if-
rame’leri ele alal›m istedik. Zira iframe’ler deneyimsiz web
tasar›mc› ve gelifltiricilerinin en çok sorduklar› konular›n
bafl›nda geliyor. Geçti¤imiz say›da da üzerinde durdu¤umuz üzere
frame’lerden sadece ekran› farkl› sayfalara bölen bir tak› olarak fay-
dalanmaktan öte, JavaScript yard›m›yla birbirleriyle etkileflime ge-
çebilen sayfalar oluflturmakta ve bunlar› kontrol etmekte faydalan-
m›flt›k. Iframe’ler için de durum farkl› de¤il asl›nda. Bu atölyemizde
hem iframe’leri kullanmay› ö¤renecek hem de sadece <IFRAME> ta-
k›s›n› kullanmaktan öte bu elemanlardan nas›l faydalanabilece¤i-
mizin imkanlar›na göz ataca¤›z.
Iframe’leri temelde frame’ler gibi düflünebiliriz. Fark flu: Fra-
me’ler farkl› sayfalar› göstermek için penceremizi yatay ve dikey çiz-
gilerle bölerken, iframe’ler farkl› sayfalar›, dikdörtgenle çevrelenen ‹kinci sayfam›z birincinin içindeki iframe’de görünüyor
bir kutu içinde gösterirler. Boyutlar›n› ve farkl› özelliklerini kontrol
edebilece¤imiz bir dikdörtgen içerisinde farkl› bir sayfa içeri¤i gös-
terebilmeyi, iframe’leri hiç kullanmam›fl olanlar bile ilgiyle karfl›la- <body leftmargin="0" topmargin="0" marginheight="0" p
yacaklard›r san›r›m. marginwidth="0" bgcolor="#cccccc">
Gelelim iframe’i sayfam›zda nas›l oluflturaca¤›m›za. Bunun için
<IFRAME> tak›s›n› kullan›yoruz. Tak›n›n kullan›m› çok basit. Gere- Normal sayfam›z...
ken ayarlar› ise tak›n›n sahip oldu¤u özniteliklerle yap›yorsunuz. <br><br>
Afla¤›daki örnek, basit bir iframe uygulamas›n› gösteriyor.
<iframe align="center" frameborder="1" height="200" width="450"
Iframe kullanan sayfa scrolling="Auto" src="harici.html"></iframe>
Sayfa.html
<html> </body>
<head> </html>
<title></title>
</head> Iframe’de görünecek sayfa
Harici.html
<html>
<head>
<title></title>
</head>
<body leftmargin="0" topmargin="0" marginheight="0" p

marginwidth="0" bgcolor="#ffffff">
✂
110• CHIP Workshop >>

>> Web Programc›l›¤›
CHIP’in web sayfas› kendi sayfam›z içindeki iframe’de görünüyor

frameBorder 0, scrolling ise No olarak tan›ml›
Harici içerik height Iframe’in yüksekli¤i

</body> id Scriptte kullanmak için iframe’in referans ad›
</html> marginHeight Iframe içindeki sayfan›n içeri¤inin iframe’in üst ve alt
çizgisine olan uzakl›¤›n› kontrol eder (Ancak bunun için sayfan›n
Dilerseniz harici içerik olarak göstermek istedi¤iniz sayfay› <body> tak›s›nda margin ile ilgili verilmifl bir de¤er olmamas› gerekir).
web’deki herhangi bir sayfadan da seçebilirsiniz. Bunun için src (so- marginWidth Iframe içindeki sayfan›n içeri¤inin iframe’in sa¤ ve sol
urce = kaynak) özniteli¤inin de¤eri olarak o sayfan›n URL adresini çizgisine olan uzakl›¤›n› kontrol eder (Ancak bunun için sayfan›n
yazman›z yeterli olacakt›r. <body> tak›s›nda margin ile ilgili verilmifl bir de¤er olmamas› gerekir).
name Script’te kullanmak için iframe’in referans ad›.
<iframe align="center" frameborder="1" height="200" width="450" scrolling Iframe içindeki içeri¤in, iframe boyutundan daha büyük ol-
scrolling="Auto" src="http://www.chip.com.tr"></iframe> mas› durumunda kayd›rma çubuklar›n›n olup olmayaca¤›n› kontrol
eder. De¤erler: Yes, No, Auto
Böylelikle, baflka birisine ait herhangi bir sayfay› kendi sayfan›z src Iframe içinde görünecek sayfan›n ismini (ve gerekiyorsa yol ad-
içinde görüntüleyebilirsiniz. resini) belirtmekte kullan›l›r.
Dilerseniz biraz da <iframe> tak›s›yla kullanabilece¤imiz öznite- width Iframe’in geniflli¤i
liklerden bahsedelim. Afla¤›daki tablo bu özniteliklerden standart
olanlar› ve ifllevlerini gösteriyor. Iframe’imi sayfan›n diledi¤im noktas›nda nas›l gösterebilirim?
<IFRAME> tak›s›n›n align özniteli¤inin sabit de¤erleriyle iframe’inizi
Öznitelik ‹fllevi sayfan›z›n diledi¤iniz noktas›nda gösteremiyor musunuz? CSS ve
align Iframe’i sayfada hizalamak için kullan›l›yor. Standart olarak DHTML’i kullanarak diledi¤iniz her HTML elementini sayfan›z›n di-
seçebilece¤iniz seçenekler flunlar: ledi¤iniz noktas›nda gösterebilece¤iniz gibi iframe’lerinizin pozis-
absbottom / absmiddle / baseline / bottom / center / left / yonunu da bu yöntemi kullanarak ayarlaman›z mümkün. Afla¤›daki
middle / right / texttop / top kodlar iframe’inizi sayfan›z›n üstten 100 piksel soldan ise 50 piksel
class CSS stil tan›m› için s›n›f ad› içeride gösterecek.
frameBorder Iframe’i bar›nd›ran sayfayla iframe aras›nda bir s›n›r
çizgisi olup olmayaca¤›n› kontrol ediyor. De¤erler 0 ve 1 pozisyon.html
<html>
<head>
<title></title>
</head>

marginwidth="10" bgcolor="#cccccc">
Normal sayfam›z...
<div id="ayframe" style="position:absolute; top:50; left:100; p
width:0; height:0; visibility:visible; z-index:0;">
<iframe align="center" frameborder="0" height="200" p
width="450" scrolling="Auto" src="harici.html"></iframe>
</div>
marginHeight ve marginWidth 30 olarak tan›ml›. Bu yüzden iframe

içindeki içerik s›n›r çizgilerine bu marjin mesafesinde. </body>
<< CHIP Workshop • 111

<<
Normal sayfam›z...
<br><br>
<a href="javascript:gorun('ayframe')">gorun</a><br>
<a href="javascript:kaybol('ayframe')">kaybol</a><br>
<div id="ayframe" style="position:absolute; top:50; left:100; p

width:0; height:0; visibility:visible; z-index:0;">
<iframe align="center" frameborder="0" height="200" p
width="450" scrolling="Auto" src="harici.html"></iframe>
</div>
</body>
</html>
</html> Harici içerik eklemede iframe’ler

Dilerseniz iframe’inizi script yard›m›yla görünmez/görünür de HTML sayfan›zda iframe’inizde görünecek sayfan›n ad›n› bir defa
yapabilirsiniz. yazars›n›z ama bu, sayfa yüklü oldu¤u sürece bu de¤eri de¤ifltire-
meyece¤iniz anlam›na gelmez. Bir script yard›m›yla iframe’inizde
pozisyon.html görünmesini istedi¤iniz sayfa ismini (ya da adresini) de¤ifltirmeniz
<html> mümkün. fiimdiki örne¤imiz bu konuyla ilgili.
<head> Sayfalar›n›za harici içerik eklemenin belki de en kolay yolu ifra-
<title></title> me kullanmaktan geçiyor. Harici içerik ekleme imkan› bize daha az
<script language="JavaScript"> say›da sayfa yazarak daha çok say›da içerik kombinasyonu göster-
function kaybol(katman) { memizi sa¤layaca¤› gibi sitelerimizi kontrol edebilmeyi de kolaylafl-
if (document.all) {document.all[katman].style.visibility="hidden";} t›r›r. fiöyle ki, sayfalar›n›z›n üst, alt ve yan k›s›mlar›ndaki yap›lar hep
else if (document.layers) {document.layers[katman]. p ayn›yken sadece içerikler de¤ifliklik gösteriyorsa ayn› yap›lar› her bir
visibility="hide";} sayfaya kopyalamak yerine tek bir sayfada tutabilir, içerik sayfalar›-
else {document.getElementById(katman).style.visibility="hidden";} n›z› da iframe içinde gösterebilirsiniz. Bu durumda güncelleme ihti-
} yac› hissetti¤iniz anlarda her bir sayfada yer alan benzer yap›lar› te-
ker teker de¤ifltirmek yerine sadece bir sayfay› de¤ifltirmeniz yeterli
function gorun(katman) { olacakt›r.
if (document.all) { document.all[katman].style. p Iframe’lerden faydalanan bir site yapal›m. Iframe kullanan say-
visibility="visible";} fam›z ile iframe’de görünecek içerik sayfalar›m›z ayn› fon rengini
else if (document.layers) { document.layers[katman]. p kullanacaklar›ndan ve iframe s›n›r çizgisini 0 olarak belirleyece¤i-
visibility="show";} mizden kullan›c›lar sayfada görünen içeri¤in farkl› harici bir içerik-
else {document.getElementById(katman).style.visibility="visible";} ten geldi¤ini anlamayacaklard›r. Böylece ziyaretçiniz linklere bast›-
} ¤›nda sadece ilgili içerik yüklenmeye bafllayacak, gereksiz sayfalar›n
</script> da yüklenmesi gerekmeyecektir. Üstelik içerikte bir de¤ifliklik yap-
</head> man›z gerekti¤inde, çok kompleks olabilecek anasayfan›zda hiç bir
de¤ifliklik yapman›z gerekmeyecektir.
<body leftmargin="10" topmargin="10" marginheight="10" p Dört adet içerik sayfas› yarat›n. Afla¤›dakine benzer olarak ana-
marginwidth="10" bgcolor="#cccccc"> sayfan›z› oluflturun ve script’te yer alan dosya isimlerini kendi içerik
sayfalar›n›z›n isimleriyle de¤ifltirin.
Yandaki linklere bast›kça iframe’iniz bir görünür bir görünmez olacakt›r. nav.html
<html>
<head>
<title></title>
</head>

marginwidth="0" bgcolor="#ffffff">
<table width="150" height="300" border="0" cellpadding="20" p

cellspacing="0">
<tr>
<td valign="top" bgcolor="#f5deb3">
✂

<div align="center">© 2004 - StudioWeb</div>
</body>
</html>
Sisteminizi test edebilirsiniz. Yandaki linklere her bast›¤›n›zda

sayfan›zdaki içeri¤in de¤iflti¤ini görebilirsiniz.
Peki sistemimiz nas›l çal›fl›yor? Düzene¤imiz linklere ekli küçük
birer script parças›yla ifl görüyor. Bu script parçalar›n›n gördü¤ü ifl
ise aynen geçen say›m›zdaki frame’ler konusunda inceledi¤imiz
üzere DOM element tablosunu kullanarak ilgili nesnenin ilgili özelli-
¤ini de¤ifltirmek. Nesnemiz ayframe ismi verdi¤imiz iframe elemen-
tinin location nesnesi iken de¤ifltirece¤imiz özellik href property’si.
<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href='dhtml.html'"> p

<font face="Verdana" style="text-decoration:none;" size="2" p
color="#800000"><b>DHTML</b></font></a><br>
Burada script’in nas›l önce bir üst obje olan top nesnesine yani
frame yap›s›na ve oradan da ilgili nesneler üzerinden gereken özelli-
¤e ulaflt›¤›n› inceleyin.
top.ayframe.location.href='dhtml.html'
Bu örnekte de gördü¤ümüz üzere, iframe’lerde kullanaca¤›m›z
script’leri yazarken, aynen frame’lerde oldu¤u gibi davran›yoruz.
Bu ay görece¤imiz son örnek ise yine iframe’leri kullanarak sayfa-
lar›n›z için bir önyükleme oluflturmak.
HTML sayfan›z için önyükleme (Preloader)

Ço¤u geliflmifl web sitesinde, özellikle içeri¤i tamamen Flash ile
<br> oluflturulmufl sitelerde sayfa içeri¤ini görebilmek için içeri¤in bir k›s-
m›n›n ya da tamam›n›n ziyaretçi bilgisayar›na yüklenmesi gerekir.
Bu durumda yükleme ifllemi sürerken ziyaretçiyi hem bilgilendire-
<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href='java.html'"> p cek hem de oyalayacak küçük içeri¤e (ki genelde bu bir animasyon-
<font face="Verdana" style="text-decoration:none;" size="2" p dur) ihtiyaç duyulur. Bu iflleme önyükleme (preloading) ad› verilir.
color="#800000"><b>Java</b></font></a><br> Normal HTML sayfalar›n›z için gerçek anlamda bir önyükleme
yapmak imkans›z olmasa da hiç pratik de¤ildir. Ancak en az›ndan
<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href='dhtml.html'"> p benzer bir etkiyi uyand›racak yöntemler yok de¤ildir. Bunlardan biri
<font face="Verdana" style="text-decoration:none;" size="2" p de frame’lerden ya da iframe’lerden faydalanarak yap›lan›d›r. ‹çeri¤i
color="#800000"><b>DHTML</b></font></a><br> basit olsun kompleks olsun, web sayfan›z›n önyükleme sahnesinden
sonra görünmesini istiyorsan›z, flimdi görece¤imiz script’i kullanabi-
<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href='jsp.html'"> p lirsiniz.
<font face="Verdana" style="text-decoration:none;" size="2" p Diyelim ki önyükleme ifllemini uygulayaca¤›m›z sayfa ana sayfa-
color="#800000"><b>JSP</b></font></a><br>
<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href= p

'javascript.html'"><font face="Verdana" style="text-decoration: p
none;" size="2" color="#800000"><b>JavaScript</b></font></a><br>
</td>
</tr>
</table>
<div style="position:absolute; top:20; left:180; width:0; height: p

0; visibility:visible; z-index:0;">
<iframe id="ayframe" align="center" frameborder="0" p
height="400" width="450" scrolling="Auto" src="java.html"></iframe>
</div>
Sayfan›z›n tamam› yüklenene kadar ekranda görünecek içerik

<<
m›z olsun. Bu durumda ana sayfan›zda görünmesini istedi¤iniz her
fleyi anasayfa.html isimli bir sayfaya koyun. Ziyaretçimizi önce ön- <body bgcolor="#F1533D" onload="yeniAdres()">
yükleme iflleminin yap›laca¤› farkl› bir sayfada karfl›laman›z gerekir.
Bu sayfam›z index.html olsun. Yapaca¤›m›z ifllem flu olacak: In- Elde edece¤imiz script’imizin son hali flu flekilde olmal›
dex.html sayfas›nda bir yandan ziyaretçimizin asl›nda görmek iste-
di¤i ana sayfam›z› yüklerken bir yandan da ona bir animasyon gös- index.html
terece¤iz. Bu ifllem için öncelikle sayfam›z yüklenene kadar ekranda
görünecek olan içeri¤e karar vermemiz gerekir. Bu, basit ve hafif <html>
olan bir Flash ya da GIF animasyonundan ibaret olabilir. Ben bunun <head>
için yükleme ifllemini temsil eden bir çubuk (process bar) ve basit bir <title>Önyükleme</title>
yaz› kullanaca¤›m.
<script language="JavaScript">
<font face="Verdana" size="3" color="#FFFFFF">Sayfa yükleniyor..</font>
<br><br> var adres = "anasayfa.html";
<img src="bar.gif" width="200" height="3" border="0" alt="">
<br><br> function yeniAdres(){
location.href=adres;
Bundan sonra ise yine sayfam›z›n herhangi bir noktas›na, terci- }
hen sonuna afla¤›daki gibi görünmeyen bir iframe ilavesi yapmam›z </script>
gerekir. Iframe’imizi burada sayfaya bir script yazd›r›yor. Script ile
yazd›rman›n iki avantaj›ndan birincisi uygulamam›zda çok az fleyi </head>
de¤ifltirerek kendi sistemimize uyarlayabilmemize imkan tan›rken
bir di¤er avantaj› ise eski Netscape 4 taray›c›lar› için, desteklemedik- <body bgcolor="#F1533D" onload="yeniAdres()">
leri iframe’ler yerine ilayer tak›lar›n› kullanmas›. Bunu dilerseniz sa-
dece HTML kodlar›ndan oluflacak flekilde de yazabilirsiniz.
<table width="100%" height="100%" border="0" cellpadding= p
<script language="JavaScript"> "0" cellspacing="0">
<tr>
if (document.layers){ <td align="center" valign="middle">
document.write('<layer src="' + adres + '" visibility="hide"><\/layer>'); <font face="Verdana" size="3" p
} color="#FFFFFF">Sayfa yükleniyor..</font>
else if (document.all || document.getElementById){ <br><br>
document.write('<iframe src="' + adres + '" style="visibility: p <img src="bar.gif" width="200" p
hidden;"><\/iframe>'); height="3" border="0" alt="">
} <br><br>
<script language="JavaScript">
else location.href = url; if (document.layers){
document.write p
</script> ('<layer src="' + adres + '" visibility="hide"><\/layer>');
}
Iframe’imizin görünmez olmas›n›n sebebi gayet aç›k asl›nda. else if (document.all p
Yükleme ifllemi tamamlanana kadar yüklenen içeri¤i kullan›c›ya || document.getElementById){
göstermemek. document.write p
Daha sonra yapmam›z gereken yüklemesi yap›lacak ana sayfa- ('<iframe src="' + adres + '" style="visibility: hidden;"><\/iframe>');
m›z›n ad›n› belirtece¤imiz script parças›n› <head> tak›lar› aras›na }
yerlefltirmek olacak. else location.href = url;
</script>
<script language="JavaScript"> </td>
var adres = "anasayfa.html"; </tr>
</table>
function yeniAdres(){
location.href=adres; </body>
} </html>
</script> Önyüklemesi yap›lacak sayfa olan anasayfa.html sayfas›n› da
oluflturun ve içine diledi¤iniz gibi bir içerik koyun. Ben yükleme iflle-
Sayfam›z yüklenir yüklenmez yeniAdres() fonksiyonunun ça¤r›l- minin uzun sürmesi ve daha belirgin olarak gözlemlenebilmesi için
mas› gerekir. Bunun için de <body> tak›s›na flu flekilde bir ifade yaz- web üzerinde büyükçe bir resim koydum.
mam›z gerekir:
114 • CHIP Workshop >>

Anasayfa
<font color="#C0C0C0" face="Verdana" size="2">Anasayfa</font> Yükleme ifllemini görmek için dilerseniz

<br><br> document.write('<iframe src="' + adres + p
<img src="http://www.turkscript.com/simplicity/simp2/images p '" style="visibility: hidden;"><\/iframe>');
/simplicity.jpg" border="0" alt=""> sat›r›n›
Script nas›l çal›fl›yor? document.write('<iframe src="' + adres + p

Gelelim önyükleme iflleminin nas›l gerçekleflti¤ine. Diyelim ki ifra- '" style="visibility: visible;"><\/iframe>');
me tak›s›ndan anlayan bir taray›c› ile ziyaretçiniz index.html sayfa- sat›r›yla de¤ifltirerek iframe’inizi görünür hale getirebilirsiniz.
n›za geldi. Bu durumda ziyaretçinizin ilk görece¤i fley önyükleme ya- Numan Pekgöz
z›s› ve küçük animasyon olacak. Ayn› anda script, sayfaya numanpekgoz@chip.com.tr
<iframe src="anasayfa.html" style="visibility: hidden;"><\/iframe>

fleklinde bir ifade yazd›racak. Bu da anasayfa.html sayfas›n› ek-
randa olan ama görünmeyen bir iframe içine yüklemeye bafllayacak
» eCHIP StudioWeb+’da bu ay:
anlam›na geliyor. Anasayfa.html sayfas›ndaki tüm dosyalar ziyaret-
çi bilgisayar›n›n cache haf›zas›na yüklendi¤inde, yani yükleme iflle-
<IFRAME> TAKISI
mi bitti¤inde ise tetiklenen yeniAdres() fonksiyonu ziyaretçiyi ana- Bu ayki atölyemizde yer alan tüm uygulamalar›n çal›flmaya haz›r
sayfa.html sayfas›na gönderecek. Zaten önceden cache haf›zas›na birer kopyas›n› dergimizin CD’sindeki StudioWeb+ bölümünde
yüklü olan sayfa içeri¤i böylece hemen ekrana gelecek. bulabilirsiniz.

Excel Serisi
<<
EXCEL’‹ DO⁄RU TANIMLAMAK

Y›llard›r kulland›¤›m›z Excel hakk›nda ne kadar do¤ru bilgilere sahibiz?
Çevremizdeki ilgili ya da ilgisiz kifliler Excel'i ne kadar tan›yor?
Excel konuflulurken ne kadar do¤ru tespitler yap›l›yor?
Excel terimlerinden bahsedilirken kullan›lan dil ne kadar do¤ru?
xcel kullanmaya yeni bafllad›ysan›z, cellence; “üstünlük”, Excellent; “mükem- luluk sa¤lamaktad›r.
E bu makalemiz tamamen size hitap

ediyor demektir. E¤er y›llard›r Excel
kullan›yorsan›z bu makalede anlatt›klar›m›-
mel, çok iyi” anlamlar›n› göz önünde bulun-
durabiliriz. Her ne kadar Microsoft firmas›-
n›n Excel ismini koymas›ndaki manay› bile-
Terim olarak Excel, Microsoft firmas›n›n
Office paketi içeri-sinde bulunan ve Elektro-
nik Hesap Tablosu ifllerini gören bir prog-
z› yak›n çevrenize de okutman›z› istirham mesek de, ‹ngilizce kelime karfl›l›¤› ile programd›r. Bu k›sa tarifi birazdan detay› ile
ediyoruz. Çünkü bu makalede Excel’in nas›l ram mükemmel (Excel, Excellent) bir uyum- aç›klayaca¤›z.
kullan›ld›¤›n› anlatmayaca¤›z. Excel’deki bir
komutun ne ifle yarad›¤›n› anlatan cümleler fiekil-1: Excel Uygulamas›
de bulamayacaks›n›z. Excel’in ne oldu¤unu
ve ne olmad›¤›n› anlatan bir içerik bulacak-
s›n›z.
Y›llard›r Excel kullan›yorsunuz. Excel’in
gücünü biliyorsunuz. Neler yapabilece¤ini
uygulamalar ile idrak etmiflsiniz. Art›k bilgi-
sayar›n›z›n Excel’siz olamayaca¤›n›, çünkü
Excel’in hayat›n›z›n bir parças› oldu¤unu
düflünüyorsunuz. Buna ra¤men çevrenizde
bulunan birçok bilgisayar kullan›c›s›n›n si-
zin bu yaflad›klar›n›za olan duyars›zl›¤› gari-
binize gidiyor. Hatta ço¤u zaman da kendi
kendinize bu ilgisizli¤e isyan etmek geliyor
içinizden. Bunu yapam›yorsunuz. Yapm›-
yorsunuz. Yanl›fl anlafl›laca¤›n›z› düflünü-
yorsunuz.
Yanl›fl düflünüyorsunuz. Art›k çevrenizin
bu duyars›zl›¤›na isyan etmenizin zaman›
geldi. E¤er bugüne kadar çevrenizdekileri na-
s›l ikna edece¤inizi bilemediyseniz, iflte size
bu konu hakk›nda teferruatl› bir makale.
Kelime olarak Excel; “geçmek, üstün ol-
mak, ileride olmak” manalar›na geliyor. Ex-
✂

>> Excel Serisi
Kelime anlam› ile Terim anlam›n› birlefl- li ya da ücreti di¤erlerinden daha fazla oldu- gisayar sistemleri revaçta olmadan önce
tirmek her kelime için do¤ru olmasa da Ex- ¤u için dezavantajl› olarak de¤erlendiril- bütün hesaplar ve kontroller manuel olarak
cel için bu iki anlam› birlefltirdi¤imizde orta- mektedir. Bu konu hakk›ndaki fikirleri ise yi- yap›lmaktayd›. Esas olan kalem ka¤›t ve he-
ya flu tarifi ç›kartabiliriz. Excel, “Mükemmel ne makalenin içerisinde bulman›z mümkün sap makinesiydi. ‹fl yerinde bir ifl yeri sahibi
bir Elektronik Hesap Tablosu”dur. olacakt›r. ve bir ya da birkaç yönetici (üst düzey perso-
Elbetteki tek elektronik hesap tablosu E¤er bir firma sahibi iseniz ya da bir fir- nel) ve di¤er personeller bulunuyor. ‹fl yeri
Excel de¤ildir. Excel’den önce de elektronik ma ad›na bilgisayar ile çal›fl›yorsan›z size bir sahibinin tahsili ne olursa olsun onun için
hesap tablolar› vard›. Excel ile birlikte ça¤- sorumuz var. “Firman›z› insanlar›n m›, yok- önem arz eden fley iflinin büyümesi ve gelifl-
dafl hesap tablolar› da bulunmaktad›r. An- sa bilgisayarlar›n m› yönetmesini istersi- mesidir. Bilgisayarl› sisteme geçilmeye çal›-
cak Excel bunlar›n içerisinde en Excellent niz?” fl›ld›¤›nda da durum de¤iflmiyor. Bu defa
olan›d›r. fiimdi bu k›yaslamaya ve tarihçeye Teknolojiyi gelifltirmek ve kullanmak her bilgisayardan anlayan bir eleman gündeme
girmeyece¤iz. Dergimizin ilerleyen say›la- ne kadar çok iyi sonuçlar verse de, kararlar› giriyor. ‹fl yeri sahibi bu konuyla kesinlikle il-
r›nda di¤er hesap tablolar› ve Excel aras›n- verenin ‹NSAN oldu¤unu unutmamak gere- gilenmiyor. Olay›n mant›¤›n› bile anlama
daki farkl›l›klar› gösteren bir raporu genifl kir. Okul y›llar›nda ö¤rendi¤imiz bir cümleyi gayretinde bulunmuyor. Onun için önemli
olarak sunaca¤›z. sürekli hat›rlamak gerekir. “Bilgisayar h›zl› olan yap›lan ifl ve kazan›lan para. ‹flte bura-
Ancak “Neden Excel?” sorusuna ciddi bir çal›fl›r fakat APTAL’d›r.” Evet, bilgisayar için da kesin bir hata ile karfl›lafl›l›yor. Hatan›n
cevap vermeliyiz. Konu hakk›nda kesin bir söylenen bu cümleyi BÜTÜN TEKNOLOJ‹ için as›l kayna¤› ‹fl yeri sahibinin kendisi oldu¤u
karara varabilmek için baz› ön flartlar gere- söylemek mümkündür. Teknoloji ne kadar halde, bu hiç önemsenmiyor. Fatura hep
kiyor. Bunlardan en önemli iki tanesi, prog- ilerlerse ilerlesin, karar verme mekanizmas› baflka yer ya da kiflilere ç›kart›l›yor.
ram›n tam ifllevinin bilinmesi, di¤eri ise fi- her zaman insan olacakt›r. ‹nsan karar vere-
yat›d›r. Elbetteki daha birçok flart saymak ce¤ine göre ASIL olan da ‹NSAN olmal›d›r. Nedir bu hata?
mümkündür. Ancak bu iki flart kullan›c›y› ilk Teknoloji kesinlikle hayat›n HIZINI ve RAHA- Firma bilgisayarl› yönetim sistemine geç-
etapta etkileyen en önemli flartlard›r. TINI art›rmak için varolmal›d›r. E¤er insanla- mek istiyor. Bunun için bilgisayar almak
r›n kendilerinin gelifltirdikleri teknoloji bir yetmiyor. Bir de bu yönetimi sa¤layacak
Program›n Bilinmesi: ARAÇ de¤il de AMAÇ olursa hayat ‹NSAN PROGRAM aran›yor. Yani çözüm programda
Elektronik Hesap Tablosu olarak Excel di¤er, için çekilmez bir hale gelir. Bu söyledikleri- aran›yor. Koskocaman fabrikalar›n yöneti-
hesap tablosu programlar›yla k›yaslanma- mizi hemen hemen hepiniz biliyor ya da mi karar verme özelli¤ine sahip olmayan
yacak üstünlüklere sahiptir. Günlük hayatta tahmin ediyorsunuzdur. Ancak uygulamaya PROGRAMLARA terk edilmeye çal›fl›l›yor. ‹fl-
ihtiyac›n›z olan bilgisayar kullan›m›n›n he- gelince olay›n mant›¤›n› anlamam›fl gibi lem %90 fiyasko ile sonuçlan›yor. Di¤er
men hemen büyük k›sm›n› karfl›layacak ni- davranarak bütün ifli teknolojiye b›rakt›¤›- %10’luk k›sma büyük firmalar› soktu¤umuz
telikte gelifltirilmeye devam etmektedir. m›z gibi neredeyse karar verme yetkisini de ve bu firmalar›n›n sorunlar›n› dinleyemedi-
Çok yayg›n bir kullan›m alan›na sahip oldu- teknolojiye b›rakmaktay›z. ¤imiz için bir fley söylemek mümkün olmu-
¤u için, kaynak bulmak kolayd›r. Program› Sorumuzu unutmayal›m. Ülkenin flartla- yor. Ancak o firmalar›n da hata ile karfl›lafl-
gelifltiren firma programa önem verdi¤i r›n› düflünerek sorumuza cevap arayal›m. mama durumlar› varsa bizim sunaca¤›m›z
için, program› destekleyici birçok etkinlikte Ülkenin flartlar› dedi¤imizde flunu kastedi- çözünme yak›n çözümler ürettiklerindendir.
bulunmaktad›r. yoruz: ‹fl yerinizin hangi kategoriye dahil ol- Firman›z› yönetecek ve sorunlar›n›z› hal-
du¤unu iyi tespit etmelisiniz. Ülkede genel ledecek bir program yazd›rmak için YAZILIM
Fiyat›: iflyerleri yani firmalar küçük ve orta ölçekli- firmas›na baflvuruldu¤unda, yaz›l›m firmas›
Di¤er hesap tablolar›n›n aksine, Excel ücret- dir. Bu firmalar›n bir iflleyifli bulunuyor. Bil- ihtiyaca binaen ya bir programc› eleman ve-
ya bir ekip tahsis edecektir. Bu eleman/ekip
fiekil-2: Excel’e ait baz› dosya türleri firman›n istedi¤i program› haz›rlayabilmesi
için firman›n yapt›¤› ifli iyi hazmetmifl olma-
s› gerekir. Çünkü %70-80 ihtimalle progra-
m› yapt›rmak isteyen firma programc›l›k alt
yap›s›n› bilmez ve program› yapan prog-
ramc› da firman›n yapt›¤› ifli bilmez. E¤er
programc› eleman/ekip uzun bir müddet
iflin ne oldu¤unu izlemez ve ö¤renmez ise,
firma ile yaz›l›mc› aras›nda uyuflmazl›k gün-
deme girer. Bu da program›n yap›m süresini
uzat›r.
Firma yöneticisi ya da sahibi bilgisayar
teknolojisine uzak oldu¤u için her iste¤inin
hemen yap›labilece¤ini zanneder. Bir istek-
te bulunur. Programc› bu iste¤i yerine getir-
meye çal›fl›r. Bunun için epey ter döker. Ni-
hayet istek hallolmufltur. Ancak bu istekte
atlan›lan baz› noktalar olmufltur.

Excel Serisi
<<
Firma bunlar› da 5 dakikada eklemesini
ister. Art›k programc› isyan etmek üzeredir.
Çünkü istekler yap›lanlar› s›f›rlar ve sil bafl-
tan yeni bir program yap›lmas›n› gerektirir.
Oysa firmaya göre bu 5 dakikal›k bir ifl ola-
rak de¤erlendirilir.
Burada da bir bak›fl hatas› vard›r. Firma
ifli bilgisayar›n yapt›¤›n› düflünür. Oysa ifli
yapan ‹NSAN’d›r. Bir programlama yap›l-
maktad›r. Bunun bir ak›fl flemas›-algoritma-
s› vard›r. Bu algoritma afl›l›r, yani neredeyse
iflin mant›k k›sm› biter sonra kodlamaya ge-
çilir. Kodlama esnas›nda karfl›lafl›lan zorluk-
lar ise tamamen programc›n›n becerisi ile
alakal›d›r. Malumdur ki herkes mesle¤inde
mükemmel (Excel-Excellent) de¤ildir. ‹fli ya-
pan›n insan olmas›n›n bir önemi olmad›¤›n›
düflünen firman›n isteklerinin sonu gelmez.
Çünkü istekler yerine geldikçe teknolojinin
keyfi ç›kart›lmaya bafllan›r. Daha fazla keyif
alabilmek ve iflleri daha iyi yürütebilmek
için istekler pefli pefline s›ralan›r. ‹steklerin
asla ard› arkas› kesilmeyecektir. Bu cümleyi fiekil-3: Excel’e Çal›flma Kitab› Görüntüsü
tekrarl›yoruz. ‹STEKLER‹N ASLA SONU GEL-
MEYECEKT‹R. n›zda asl›nda YET‹fiM‹fi ‹NSAN ar›yorsunuz. lerindeki bilgisayarda yüklü olan Office
Firman›n istedi¤i program› yazan bir in- Ancak firma arad›¤›n›n ne oldu¤unu bilme- program›yla hemen hemen bütün sorunlar›
san, istenilen program›n yaz›ld›¤› program- di¤i için, olay›n çözümünü de bulmakta zor- aflacakt›r.
lama dili de bir program ve o da bir insan ta- lan›yor.
raf›ndan yaz›lm›flt›r. Bütün bu yaz›l›mlar da Kesinlikle ifade ediyoruz ki, bir program- F‹RMA TAM OLARAK NE YAPMALI?
firmalar›n/kiflilerin ifllerini daha kolaylaflt›r- c›ya ya da programc› ekibe yazd›r›lan prog- Hemen hemen hiçbir bilgisayar›n vazgeçil-
s›n diye yap›lmaktad›r ve bütün bunlar›n ramlarla firman›z›n iflleri çözülmez. Bir nok- mez program› olan Office program›n› bilgi-
memba›nda ‹NSAN vard›r. tada t›kanacakt›r. Sonuçta haz›rlanan prog- sayar›nda bulundurmal›. Office içerisinde
Firman›n istedi¤i ya da istedi¤ine yak›n ram› da e¤itimini alm›fl elemana/elemanla- bulunan Excel program›n› iyi düzeyde bilen
bir program yaz›ld›¤›n› farz edelim. ‹fl bitti ra ihtiyaç vard›r. Hiçbir flekilde insandan bir eleman almal› ve ya yetifltirmeli. Bu ele-
mi? Kesinlikle hay›r. Bu firma büyüyecek ve kurtulam›yorsak neden ifllerinizi çözen man ile afla¤›daki maddeler iliflkilendiril-
yeni isteklere ihtiyaç duyacak. Bu belki 1 se- programdan ziyade ‹NSAN / ‹NSANLAR ara- meli.
ne, belki de 10 sene sonra gerçekleflecek. m›yorsunuz?
Programa baz› eklemeler yap›lmas› istene- Evet, insan ile u¤raflmak zordur. Ancak 1) Excel’i en ileri derece ö¤renmesi için bu
cek ya da revize edilecek. O zaman ayn› fir- Ülkede yetiflmifl vas›fl› insanlara de¤eri ve- eleman teflvik edilmeli. Buradan Excel’in
man›n ayn› eleman›na ya da ekibine ihtiyaç rildi¤i sürece sorun olmayacakt›r. fiimdi ge- neredeyse %100 kullan›m›ndan bahsediyo-
olacak; %99.9 ihtimalle ne baflka bir eleman lelim firmaya sunaca¤›m›z çözüme. ruz. Her ne kadar ilk etapta zor olsa da gö-
ne de baflka bir ekip bu yeni ek ifline girme- Sizin firma olarak bir programa de¤il ele- rev ve gerekli imkanlar sa¤land›¤›nda bu
yecektir. Çünkü her kodlama kifliye mahsus- manlara ihtiyac›n›z vard›r. ‹leri düzey bilgi- gerçekleflecektir.
tur. Bir baflkas›n›n kodunu çözmeye çal›fl- sayar kullanabilen, bilgisayarda birkaç
maktansa devasa program› tekrar bafltan program› uzmanl›k derecesinde kullanabi- 2) Firman›n varsa bilgi ifllem merkezindeki
yazmak daha kolayd›r. O halde firma yazd›r- len ve di¤er ifllerini görecek programlar› da kiflilere de bu eleman programl› bir flekilde
d›¤› program›n paras›n› ya yeniden ödeye- k›y›s›ndan köflesinden bilen vas›fl› eleman- bu bilgileri aktarmal›. Organize bir aktar›m-
cektir veya bu ifli yapt›rmayacak, elindekine lara ihtiyac›n›z var. Ya da firman›zdaki vas›f- la firmadaki Excel bilgi seviyesi oldukça yük-
raz› olacakt›r. Çok düflük bir ihtimalle ilk l› birkaç elaman›n baz› kurslar› ileri düzeyde selecektir.
programlamadaki ayn› kifli ya da ekibi tek- sürekli alarak yetifltirmeye ihtiyac›n›z var.
rar bulacak ve iflini hallettirmeye çal›flacak- K›saca söylemek gerekirse firman›z›n içeri- 3) Muhasebe ve di¤er ilgili departmanlarda-
t›r. sinde bir Bilgi ‹fllem bulunmal›. Ancak bu ki elemanlara da organize bir flekilde bu bil-
Yukar›da anlat›lanlar %100 bu flekilde, sözde kalan bir bilgi ifllem de¤il. Gerçekten giler aktar›lmal›. Bilgisayarla iliflkili olan he-
geliflme de buna çok yak›nd›r. Burada sürek- bir bilgi ifllem. Kendisine gelen bilgileri men hemen bütün personel bu program›n
li dikkat çekti¤imiz nokta hep ‹NSAN oldu. an›nda iflleyebilecek bir bilgi ifllem. ‹ddia dahilinde tutulmal›.
Sizin firman›z› bir program idare ediyor. ediyoruz ki bu tür bir bilgi ifllem için prog-
Program› da bir ‹nsan yap›yor. O halde siz ram yazd›rmaya gerek yoktur. E¤er orada 4) En iyi eleman ayar›nda birkaç eleman›, bu
bir yaz›l›mc› (program yapan) firma arad›¤›- bulunan elemanlar gerçekten vas›fl› ise ön- eleman›n yetifltirmesi sa¤lanmal›.
✂

>> Excel Serisi
firmalar için sonucu düflünmeyi size b›rak›-

yoruz.
Bu Önerinin Önündeki
Engeller Nelerdir?
Öncelikle belirtmeliyiz ki, yukar›da bahsetti-
¤imiz düflüncelerin önünde engel olan baz›
yanl›fl anlay›fllar ve yönlendirmeler vard›r.
Bunlar afl›ld›¤›nda sorun kalmayacakt›r.
Sorun 1: Programc›lar›n Office Pake-

ti’ni hafife almalar›.
Çok enteresand›r. Nerede bir program ya-

zan arkadaflla karfl›laflt›ysak Excel gibi prog-
ramlar› hafife alarak konufltuklar›na flahit
olduk. Kendilerine birkaç soru sordu¤umuz-
da ise ne Excel ne de Office paketi içerisin-
deki di¤er programlar hakk›nda yüzeysel
birkaç bilgiden baflkas›na sahip olmad›klar›-
n› gördük. Buna ra¤men neden bu flekilde
davrand›klar›n› sordu¤umuzda ise hiçbir
tatmin edici cevap verememifllerdir. Ancak
fiekil-4: Excel’e Çal›flma Sayfas› Görüntüsü yine de buna ra¤men hafife alan bu tav›rla-
r›n› devam ettirmifllerdir.
Durum böyle olunca firmalar taraf›ndan
de). Bunda da hakl›. Mesela en iyimser ola- sürekli uzman(!) görülen bu flah›slara itibar
Olay› anlamakta güçlük çeken baz› okur- rak programc›¤› size Visual Basic’de haz›rla- oldu¤undan firma sahipleri ya da yetkilileri
lar›m›z bu cümlelere gülüp geçebilirler. An- d›¤›n› söyleyecek ve bunun için bu progra- meseleye onlar›n bak›fl aç›s›ndan bakmakta-
cak biz bu konuda ciddiyiz. fiimdi, bir firma m›n yüklenmifl olmas› gerekti¤ini söyleye- d›rlar. Oysa yukar›daki iddiam›z› ispatlamak
eleman› olarak sizden flunu yapman›z› isti- cek. Ve size Visual Basic program›n› ö¤ren- için giriflimde bulunursan›z programc› arka-
yoruz. menizi tavsiye edecek. Dedi¤imiz gibi Visual dafllar›n ne kadar yan›ld›¤›n› göreceksiniz.
Firman›za bir bak›n. Size en fazla o an la- Basic’i en iyimser olarak kabul ettik. Aksi
z›m olan bir dökümü raporlayarak alman›z takdirde Delphi ya da C gibi diller ö¤renme- Sorun 2: Programc›lar›n “Excel bir veri-
gereken konuyu belirleyin. Konusunda iyi niz gerekecek. taban› de¤il ki?” diyerek kestirip at-
oldu¤unuzu düflündü¤ünüz bir programc›- fiimdi, bahsetti¤imiz gibi Excel’i iyi dere- malar›.
ya gidin ve veritaban›n›zda bulunan bu veri- cede bilen bir arkadafl›n›za ayn› soruyu so-
leri raporlayacak bir çal›flmay› do¤ru sonuç run. En kötümser olarak programc› arkada- Do¤ru bir ifade yanl›fl bir anlam için kulla-
vermesi kayd› ile ne kadar süre içerisinde fl›n›z›n verdi¤i sürenin onda biri kadar bir n›l›nca büyük hatalar oluyor. Hiç kimse Ex-
yapabilece¤ini sorun. Ancak bunu bir prog- süre verecektir. E¤er programc› arkadafl›n›z cel’in bir veritaban› yönetim program› oldu-
ramlama dilinde yapacak yani uzman oldu- size 1 gün süre vermifl ise böyledir. K›saca ¤unu iddia etmemektedir. Programc› arka-
¤u programlama dilinde yapmal›. Size ne söylemek gerekirse en iddial› raporun 3 sa- dafllar›n ço¤u ise program yapmay› sadece
kadar süre verdi? atten fazla sürmeyece¤ini ifade edebiliriz. “Veritaban› tutmakla” özdefllefltirmifllerdir.
E¤er 1 aydan fazla süre verdiyse bir daha Hatta size de bu raporu kesinlikle özellefltir- Her nedense bu büyük yan›lg› hemen hemen
o arkadafl›n›zla programc›l›k hususunda gö- me imkan› tan›yacakt›r. herkeste bulunuyor (Bunun neden bir yan›lg›
rüflmeyin bile. Yok e¤er 1 hafta süre verdiy- Böyle bir iddiada bulunman›n cesaret is- oldu¤u konusu ise ayr› bir makale konusu-
se, bu arkadafl›n›zla ara s›ra görüflebilirsiniz teyece¤ini söyleyen baz› okurlar›m›z› duyar dur. Burada bu konuya girmeyece¤iz).
ama yine de program hususunda ona iflini- gibi oluyoruz. Ancak flunu hemen ifade ede- Excel çok geliflmifl bir hesap tablosudur.
zin düflmemesinde fayda var. Yok e¤er 1 lim ki, söylediklerimizin hiçbirisi afaki de¤il- On binlerce verinizi hem görsel olarak görür
gün süre verdiyse güzel. Ama siz yine de o dir. Yine bu yaz›y› okuyan onlarca ileri düzey hem de diledi¤iniz gibi yönetebilirsiniz. Hiç-
süreye inanmay›n ve yapmas›n› isteyin. Excel bilen okuyucumuz söylediklerimizi bir programda veriler ile oynamak bu kadar
Program› bir günde bitirip size getirdi¤inde hiçbir flaflk›nl›k belirtisi göstermeden onay- kolay de¤ildir. Verilere istedi¤inizi yapabilir-
ise o program› asla de¤ifltiremeyece¤inizi l›yordur. siniz. Baflka veritabanlar›ndaki verileri de
ve özellefltiremeyece¤inizi göreceksiniz. Ta- fiu ana kadar firmalardan bize ulaflan Excel’e aktar›p diledi¤iniz flekilde raporlar
mam, bu normal. Ama “bunu nas›l özelleflti- binlerce dosyay› bu flekilde çözüp firma ilgi- alabilirsiniz. Birkaç t›klama ile de bu rapor-
rebilirim?” sorusunu sordu¤unuzda, prog- lisine gönderdik. Ülkemizdeki hat›r› say›l›r lara ait özetleri ç›kartabilir ve grafikleri dü-
ramc› arkadafl›n›z dudaklar›n› bükecek ve büyük firmalar›n sorunlar›n› da Excel ile zenleyebilirsiniz.
olumsuz ve isteksiz cevap verecektir (genel- çözdük dedi¤imizde küçük ve orta ölçekli Di¤er programlar›n kulland›¤› veritaban-

Excel Serisi
<<
gördü¤ü programlar›n yapabilecekleriyle E¤er bu programlar› yapan firmalar bi-
s›n›rland›rd›¤› için Microsoft Office paketi zim gibi düflünmemifl olsalard› di¤er prog-
içerisindeki programlar›n gücünü bileme- ramlarla entegrasyon sa¤larlard›. Bizim
mektedir. Bu durumda eldeki programa gö- program›m›z›n çal›flt›¤› bilgisayarlarda
re yap›labilecek pek fazla bir fley kalmam›fl mutlaka Excel olmal› mant›¤› bizce de do¤-
oluyor. Bu bilgisayar firmalar›n›n olufltur- ru bir mant›k.
du¤u olumsuz etkilerden birisi. Her birini Sadece bir ifl yapabilen program için mil-
bunu yap›yor demiyoruz, ancak birçok fir- yarlar verilebiliyorsa iflin son ve önemli olan
ma bunu yap›yor. ad›m› olan Excel’e verilecek miktar› tart›fl-
Bu bilgisayar firmalar›n›n oluflturdu¤u mamak gerekir diye düflünüyoruz. Bu tür
di¤er olumsuz etki ise, bozulan Excel dosya- örnekleri ço¤altmam›z mümkündür.
lar›na yanl›fl müdahalede bulunmalar›d›r.
Dolay›s› çok önemli bir dosyan›n yanl›fl kul- F‹RMALAR ‹Ç‹N SON SÖZ
lan›mdan dolay› bozulmas› firma aç›s›ndan ‹fllerinize verdi¤iniz ehemmiyeti bilgi ifllem
ölümcül olabilir. Bu dosya genel de kurtar›- merkezlerinin yönetimine de vermelisiniz.
labilir bir alt yap›ya sahip olabildi¤i halde Buradaki amac›m›z ise teknoloji sahas›nda
uzman olmayan bilgisayar firmas›n›n elin- vas›fl› elemanlar yetifltirmektir. Her bir ele-
de asla kurtar›lamayacak duruma düflebilir. man programc› olamaz. Ancak bilgisayar-
Oysa çok basit yöntemleri bilmemesi, Excel dan anlayan her bir eleman iyi bir Excel kul-
gibi devasa bir programa olan güvensizli¤e lan›c›s› ise hiçbir kimseye muhtaç olmadan
yol açmaktad›r. Sonuçta da kullan›lan ifa- firman›z› yönetebilirsiniz. E¤er vas›fl› ele-
de; “E¤er çok veri girerseniz Excel dosyas› man say›s›n› artt›r›rsan›z tek bir kiflinin kap-
bozulur” olmaktad›r. Bu yanl›fl ifade firma risleriyle u¤raflmak durumunda kalmaz ve
sahibine göre bir uzman (!) taraf›ndan söy- di¤er personeli de buna özendirerek kalite
lendi¤i için, firman›n Excel’e karfl› büyük bir düzeyi yüksek bir ortama sahip oluruz.
antipatisi oluflmaktad›r. Konu hakk›nda daha söylenebilecek çok
söz var ve tart›flmaya aç›k bir konu oldu¤u
Sorun 4: Di¤er ucuz ya da bedava olan için bu bahsi burada kapat›yoruz.
Office paketlerine göre Microsoft Of- fiimdi, Excel kullanmay› kabul etmifl ve
fiekil-5: Basit bir tablo görüntüsü fice’nin pahal› olmas›. bir flekilde bu sat›rlar› okuyan sizlere sesle-
niyoruz ve diyoruz ki sorunlar yaflamamak
lar›n› diledi¤iniz gibi kullanabilir veri ekle- Bu konuda söylenebilecek pek fazla bir için Excel kullan›rken Excel’e ait dili kulla-
yip, silebilirsiniz. Bunun için verilerinizin Ex- fley yok. Yap›lmak istenen ifle göre fiyat ve- nal›m.
cel’de olmas› da gerekmiyor. rilir. E¤er sadece 1 milyarl›k bir ifl yap›p on- Posta kutumuza gelen yüzlerce mesaj›
‹flin en güzel yönü programc› olan arka- dan sonra hiçbir iflinizde kullanmayacaksa- okuyoruz ve neredeyse sorular›n ya da an-
dafllar çok küçük bir gayretle baflka prog- n›z Microsoft Office’nin fiyat› gerçekten lat›lanlar›n %70’inde yanl›fl kullan›lan te-
ramlama dillerinde yapt›klar› bu ifllemleri yüksek gelecektir. Ancak hiçbir ciddi kifli ya rimler bulunmaktad›r. Dolay›s› ile soruda
Office Paketini kullanarak rahatl›kla yapa- da firma bu flekilde düflünmeyecektir. bahsedilen ile taraf›m›zdan anlafl›lanlar ay-
bilirler. Çok eski programlar›n dahi yeni sürüm- n› olmuyor. Her ne kadar zaman içerisinde
O halde flunu kolayca söyleyebiliriz ki lerinde Excel entegrasyonuna flahit olmak- ki tecrübe ile konuya vak›f olabiliyorsak da
“Veritaban› olmayan Excel, veritabanlar›n› tay›z. Neden? Çünkü Excel’siz bir çal›flma bu yanl›fl kullan›m ya sorunun cevaplanma-
da çok iyi yöneten bir tablolama program›- ortam› ve bilgisayar düflünmek mant›ks›z- mas›na ya da konu yanl›fl anlafl›ld›¤› için
d›r.” d›r. fiimdi biraz yorumlayal›m. Bu program- yanl›fl cevaplamaya neden olabiliyor. Hatta
lar neden verilerini ucuz ya da bedava olan bazen dakikalarca u¤rafl›p anlat›lmak iste-
Sorun 3: Bilgisayar firmalar›n›n da Ex- di¤er hesap tablolar›na göndermiyorlar da nen olay›n anlafl›labilmesi için kafa yorul-
cel hakk›nda gerekli bilgiye sahip ola- Excel’i tercih ediyorlar? Çünkü onlar da bili- du¤u halde verilen cevap yerini bulam›yor.
mamalar›. yorlar ki Excel bu verileri en iyi iflleyen ve or- ‹flte bu tür veya buna benzer sorunlar› orta-
ganize eden veri tablosudur. ‹flin korkunç dan kald›rabilmek için Excel’in terimlerini
Ne ac›d›r ki, teknoloji satan firmalarda yan› flu ki, bu firmalarda bu entegrasyonu do¤ru kullanmal›y›z. Birkaç örnek ile ne de-
görev yapan binlerce teknik eleman›n da yapan arkadafllar›m›z da pek fazla ileri dü- mek istedi¤imizi aç›klayal›m:
Office Paketi içerisinde bulunan program- zey Excel bilgisine sahip görünmüyorlar.
lardan yeteri kadar haberi bulunmamakta- Çünkü çok basit birkaç ifllemler Excel’e at›- “Bir Excel sayfamda bir tablom var.
d›r. birçok firma haz›rlad›klar› bilgisayarlar› lan verileri yönetecek bir birim oluflturula- Ben…”
rahatl›kla satabilmeleri için Microsoft Offi- bilirdi. Burada da kullan›lan mant›k yine ay- ‹lk etapta herhangi bir sorun yokmufl gibi
ce yerine daha farkl› ve bedava olan Office n›. Nas›l bir veriyi eski .txt ya da .dat dosya- görünen bu cümlelerden flu anlafl›l›yor. So-
paketlerini tavsiye etmektedirler. Microsoft lar›na at›yorlarsa biraz daha ileri düzey ile ru soran flahs›n bir Çal›flma Kitab› içerisinde
Office’yi kullanmam›fl bilgisayar kullan›c›s› Excel hücrelerine at›l›yor veriler (Bu da as›l bulunan bir Çal›flma Sayfas›nda oluflturdu-
Office’nin yapabileceklerini bedava pakette konumuz de¤il). ¤u bir tablo var. Ancak durum hiç de böyle
69 • CHIP Workshop >>

>> Excel Serisi
de¤il. Arkadafl›m›z flunu kastediyor. “Bir Ex- dar bu dosyalar içerisinde sayfa görüntüle- Excel fiablonu
cel sayfamda” ile kastetti¤i bir Excel Çal›fl- nemese de en az bir adet sayfa içermekte- “Excel’de haz›rlad›¤›m flablona…” gibi bir
ma kitab› yani Excel dosyas›. “Bir tablom dir. Ancak bu dosyan›n kullan›lma mant›¤› ifade de muhataba ilk etapta XLT uzant›l›
var” ifadesi ile de Çal›flma sayfas›n› kastedi- XLS dosyas› gibi de¤ildir. Ayn› flekilde XLT flablonu hat›rlatacakt›r.
yor. Durum böyle olunca ve bu arkadafl›m›z flablon dosyalar› da farkl› bir kullan›m ala- Bahsedilen örnek çal›flmalar muhatab›n
üzerinde çal›flt›¤› dosyay› göndermeyince n›na sahiptir. Yine burada baz› kullan›c›lar› önüne getirilmeden yap›lan aç›klamalar so-
ifadelerinin devam›nda bulunan soruyu uyarmak yerinde olacakt›r. “Bir Excel dos- runlara neden olacakt›r. Dolay›s› ile kullan›-
çözmek iflkence halini al›yor. Bu durumu yas›nda flablon haz›rlad›m…” cümlesinde lan terimlerin do¤rulu¤una çok dikkat edil-
yaflayanlar bilir. E¤er yaflamad›ysan›z ve geçen flablon kelimesinden anlafl›lacak melidir.
halen Excel ile ilgileniyorsan›z siz de bu so- olan XLT uzant›l› bir Excel dosyas›d›r. Ancak Ancak burada fluna da dikkat etmek ge-
runlar› yaflamaya adays›n›z demektir. kullan›c› burada genelde Çal›flma Sayfas› rekir. Konuflulan ya da aktar›lan ifadeler ba-
O halde yap›lmas› gereken fley Excel’i üzerinde haz›rlad›¤› biçimden bahsetmek- zen teknik terimleri de afl›yor. Do¤ru izah
do¤ru tan›mak. Terimlerini do¤ru kullan- tedir. Bu genelde verilerin girildi¤i veri alan› etmek pahas›na basit dille aç›klanmas› ge-
mak ve nesnelerine do¤ru ad vermek. E¤er olarak düflünülür. Bir kullan›c› ise “Bir Excel reken birçok nesne de yabanc› terimler kul-
bu ortak dil do¤ru kullan›lmaz ise Excel ile- Çal›flma Alan› oluflturdum…” deyince bura- lan›larak karmafl›k hale getiriliyor. Bundan
tiflimi de pek sa¤l›kl› olmayacakt›r. Bizim dan da anlafl›lmas› gereken iki fley olabilir. da oldukça kaç›nmak gerekiyor.
genelde üzerinde durdu¤umuz konu Excel Bu nedenle bunun belirtilmesi gerekmekte-
oldu¤u için Excel’de bunu istiyoruz. Ayn› dir. Bu kullan›c› ya XLW uzant›l› birkaç Ça- Di¤er Baz› Yanl›fll›klar
fley, muhakkak ki di¤er programlar için de l›flma Kitab›n›n birlefliminden oluflmufl dos- “Araçlar listesindeki Seçenekler menüsüne
söz konusu. yadan bahsediyor. Ya da bir Çal›flma Sayfas› t›klad›¤›mda…” cümlesinde bulunan liste
üzerinde seçti¤i alandan bahsediyor. ‹flte menü kelimeleri kesinlikle do¤ru olan› ifa-
Excel Uygulamas› (Excel Program›) bu Excel’i konuflurken bunlara da dikkat de etmemektedir. Excel ve di¤er program-
E¤er bir flekilde Excel.Exe dosyas›n› çal›flt›- edilmelidir. larda bulunan MENU çubu¤undaki menü
r›rsan›z ve varsay›lan ayarlar› de¤ifltirme- isimleri çubuk üzerinde bulunmaktad›r. Her
diyseniz Excel Uygulamas› çal›fl›r. Aç›lan Excel Çal›flma Sayfas› ne kadar bunlar aç›l›r liste kutular› gibi liste
Bofl Çal›flma Kitab›n› kapatt›¤›n›zda ise Ex- Genelde “Tablo” olarak da nitelendirilen bu olufltursalar da yap›sal ve kullan›m olarak
cel Uygulamas› halen çal›fl›yor olacakt›r. Bu nesne Almanca sürümlerde “Tabelle” ola- kesinlikle farkl›d›rlar. MENU ÇUBU⁄U üze-
flu manaya gelir ki, Excel uygulamas› içeri- rak, adland›r›lan sayfalar ‹ngilizce sürüm- rinde bulunan “Araçlar Menüsü” içerisinde-
sinde birçok nesneler bulunduran (alt bi- lerde “Sheet”, Türkçe sürümde ise “Sayfa” ki di¤er ö¤elerin de sadece menü olarak
rimler) bir paket programd›r. olarak geçmektedir. Almanlar kelime ola- isimlendirilmesi bazen yanl›fl bazen de ek-
rak sanki olaya daha çok yaklaflm›fl gibi gö- sik olmaktad›r. Bunlar için KOMUT ya da
Excel Dosyas› rünüyorlar. Çünkü dikkat ederseniz biz de ALT MENU ifadelerini kullanmak çok daha
Excel Dosyalar› da çok fazla kar›flt›r›lan bir Excel gibi programlar›n tarifini yaparken do¤ru olacakt›r. Bu ifadede “Seçenekler” bir
terimdir. E¤er Windows gezgininden ya da “Elektronik Hesap Tablosu” tarifini kullan›- KOMUT’tur. Çünkü bu ö¤enin üzerine t›k-
herhangi bir yerden .XLS uzant›l› bir dosya- yoruz. Ancak yine de biz Türkçe çal›flmalar›- land›¤›nda bir komut çal›flt›r›lmaktad›r. Yi-
n›n üzerine t›klay›p açarsan›z Excel Uygula- m›zda normal olarak “Sayfa” veya “Çal›flma ne Araçlar Menüsünde bulunan “Koruma”
mas› kapal›ysa da önce Excel Uygulamas› sayfas›” ad›n› vermek durumunday›z. Çal›fl- ö¤esi bir ALT MENU’dür. Çünkü bu ö¤e üze-
aç›l›r sonra da çal›flt›rmak istedi¤iniz dosya ma sayfalar› kendi bafllar›na kullan›lamaz- rine gelindi¤inde, ö¤eye iliflkin olarak yeni
uygulaman›n içerinde aç›l›r. Ancak burada lar. Mutlak surette bir Excel dosyas›na ihti- bir menü aç›lmaktad›r.
biz sadece .XLS uzant›l› dosyadan bahsettik. yaç duyarlar. Bir Excel Çal›flma Kitab› ya da
Bu dosya yerine .XLT yada .XLA veya XLW farkl› bir dosya uzant›s› içerisinde sa¤l›k› Mesleki Dil Kullan›m›
uzant›l› dosyalar› da açabilirsiniz. Bunlar›n olarak 255 adet Çal›flma sayfas› aç›labilir. Bu konuya son ekleyece¤imiz fley ise Mesle-
hepsi Excel ait dosyalard›r. Bu tür genel bilgileri daha sonraki aylarda ki dillerin kullan›lmamas›. Muhatab›n›za
verece¤iz. aç›klaman›z gereken ifadeler sizin meslek
Excel Çal›flma Kitab› sahan›zla ilgili olmamal›d›r. Siz muhasebeci
Excel dosyalar›ndan bir tanesi de Excel’in Excel Tablosu olabilirsiniz ancak muhatab›n›z mühendis-
çal›flma kitab›d›r ve genel olarak XLS uzan- Çal›flma Sayfas›nda bahsettiklerimiz hari- tir. Dolay›s› ile sizin mesle¤inizde bulunan
t›l› dosya türüne sahiptir. Çal›flma Kitab› cinde Excel Tablosu diye bir tabir bulunma- kavramlar muhatab›n›z›n bilgisi dahilinde
içerisinde mutlaka GÖRÜNEN bir Çal›flma maktad›r. “Excel’de bir tablo haz›rlad›m…” olmaya bilir. Oysa olay› Excel dilinde izah
Sayfas›na ihtiyaç duyar. Genelde Excel uy- ifadesinden genelde “Çal›flma sayfas› veya ederseniz daha anlafl›l›r hale gelecektir.
gulamas› çal›flt›r›ld›¤›nda varsay›lan olarak Çal›flma Kitab› anlafl›lmaktad›r. Oysa s›k Bu konu hakk›nda daha söylenecek bir-
bir Excel Çal›flma Kitab› da aç›lmaktad›r. olarak kullan›lan baz› Excel hücrelerinde çok sözümüz olsa da sayfalar›m›z›n s›n›rl›
sat›r ve sütunlardan veritaban› türünde bir olmas› bizi de s›n›rland›r›yor. Fakat yine za-
Di¤er Excel Dosyalar› alan oluflturuldu¤u belirtilmek istenir. Bah- man içerisinde bu tür konulara de¤inece-
Çal›flma Kitab›n›n XLS uzant›l› bir dosya ol- sedilen tablo aç›k olarak belirtilmedi¤i sü- ¤iz.
du¤unu belirttik. Ancak bu dosya haricinde rece muhatap neyin kastedildi¤ini tam ola-
herhangi GÖRÜNEN SAYFA ‹ÇERMEYEN rak anlayamayacakt›r. M. Temel Korkmaz
.XLA eklenti dosyalar› da vard›r. Her ne ka- temelkorkmaz@excel.gen.tr

Photoshop Serisi
<<
Herkes ‹çin Photoshop
Photoshop’un farkl› alanlardaki kullan›m flekillerini daha iyi anlayabilmek için bu sayfalarda
yer alan Photoshop derslerinde her ay; foto¤raf düzenleme, çizim ve efektler fleklinde 3 ayr›
bölüm alt›nda çeflitli örnekler yer alacak.
Gece görüfl dürbünü

Öncelikle üzerine efekt uygulamak istedi¤iniz res-
mi Photoshop’la aç›n. Layer penceresinde beyaz
renkli yeni bir layer oluflturun ve ön plan rengi beyaz,
arka plan rengi de siyah iken Filter / Texture menüsü al-
t›ndan Grain filtresini Intensity=55, Contrast=30 ve
Type=Horizontal ayarlar› ile uygulay›n. Bu layer’› Over-
lay moduna çevirin ve opacity de¤eri olarak da %70 ve-
rin. fiimdi beyaz renkli yeni bir katman daha oluflturun.
Filter / Texture menüsü alt›ndan Grain filtresini bu

katman için de uygulay›n. Ayarlar olarak Inten-
sity=55, Contrast=30 ve Type=Regular de¤erlerini kulla-
nabilirsiniz. Bu katman› da Overlay moduna al›n ve opa-
city de¤erini %70 yap›n. Son olarak da Filter / Render /
Lighting Effects filtresini resim katman› üzerinde uy-
gulay›n ve layer type’› da multiply yap›n. Farkl› ›fl›k
efektleri için farkl› renkler ve farkl› grain dokular› uy-
gulayabilirsiniz.
LCD ekran
Önce 500x500 pikselden küçük olmayan bir belge
aç›n. Dikdörtgen seçim arac›n› seçin (M) ve bir dik-
dörtgen oluflturun. Ard›ndan Select / Modify / Smooth
arac›n› “Sample Radius=15” de¤eri ile kullan›n. Kenar-
lar› yuvarlaklaflm›fl seçimi gri bir tonda doldurun. Bu
katmana çift t›klay›p yandaki 2. resimdeki ayarlar› uy-
gulay›n. fiimdi bunun üzerine yeni bir katmanda benzer
flekilde biraz daha küçük bir seçim daha yap›p ve içini
#DCE2C6 rengi ile doldurun. ‹çte kalan dikdörtgene 3.
resimdeki ayarlarla inner glow uygulay›n.
Ard›ndan inner shadow efektini ilk resimdeki ayar-

larla uygulayabilirsiniz. File/New seçene¤i ile 2 X 2
boyutunda yeni bir dosya oluflturun ve buna maksi-
mum de¤erde zum gerçeklefltirin. Pencil arac› [B] ile sol
üst pikseli siyah renk ile boyay›n ve yandaki resimdeki-
ne benzer bir flekil oluflturun. [Ctrl-A] ile tümünü seçip
Edit / Define Pattern seçene¤i ile bunu “pattern” olarak
belirleyin. ‹çteki dikdörtgeni, Magic Wand arac› [W] ile
seçin ve yeni bir katman daha oluflturun.
Bu katmanda seçimi, Paint Bucket arac›n› [G] kulla-

narak oluflturdu¤unuz “pattern” ile doldurun. Bu-
nun için Pattern Fill seçene¤ini kullanman›z gerekir. Bu
katman›n opacity de¤erini %50 yap›n. fiimdi Elliptical se-
çim arac›n› seçin [M]. Üstteki araç seçeneklerinden Inter-
sect With Selection’› iflaretledikten sonra seçimin üst
_’lük k›sm›n› tekrar seçin. Yeni bir katman daha olufl-
turup oluflan kesiflimi yukar›dan afla¤› degrade arac› ile
doldurun. Bu katman›n opacity de¤erini %30 yap›n.
✂

>> Photoshop Serisi
Gerçekçi balç›k
‹lk olarak 500x500 piksellik ve 72
dpi’l›k bir belge oluflturun. Ön ve arka
plan rengini aç›k ve koyu yeflil olarak belirle-
yin. Daha sonra ilk olarak Filter / Render /
Clouds filtresini ard›ndan da Filter / Render /
Difference Clouds filtresini arka arkaya 5-6
kez uygulay›n. Clouds filtresi üzerine Filter /
Distort / Wave filtresi yard›m›yla dalgal› bir
görüntü verin. Bu filtre için yanda 3. resim-
de görülen ayarlar› kullanabilirsiniz.
Bu ifllemi gerçeklefltirdikten sonra La-

yer (katman) penceresinde yer alan
Channels sekmesini aktif hale getirin. Ard›n-
dan Green kanal›n› New Channel simgesi
üzerine sürükleyerek kopyas›n› ç›kart›n. Bu
yeni kanala Light Map ad›n› verebilirsiniz.
fiimdi tekrar Layers sekmesine geri dönün.
Bu sefer de üzerine Clouds filtresi uygulad›-
¤›m›z katman› New Layer simgesi üzerine
sürükleyerek kopyas›n› ç›kart›n.
fiimdi Filter / Sketch / Plaster filtresini

düflük image balance ve yüksek smo-
othness de¤erleri kullanarak uygulay›n ve
OK tufluna t›klay›n. Daha sonra [Ctrl-Shift-
U] tufllar›na bas›n. Ard›ndan da katman›n
modunu Multiply olarak belirleyin ve opa-
city de¤erini de %70’e düflürün. E¤er görün-
tü çok karanl›k olursa [Ctrl-L] tufllar› ile Le-
vels penceresini aç›p en sa¤daki seviye çu-
bu¤unu ortaya do¤ru çekip sorunu çözebi-
lirsiniz.
fiimdi en üst katmanda iken [Ctrl-E]

tufl kombinasyonu ile katmanlar› birbi-
rine yap›flt›r›n. Filter / Artistic / Plastic Wrap
filtresini highlight strenght=12, detail=15
ve smoothness=5 de¤erleri ile uygulay›n.
Ard›ndan [Ctrl-F] tufl kombinasyonu ile bu
filtreyi bir kere daha tekrarlay›n. fiimdi Edit /
Fade Plastic Wrap menüsü alt›ndan filtrenin
blending modunu Soft Light olarak de¤iflti-
rip OK tufluna t›klay›n.
Bu ad›mda Filter / Render / Lighting Ef-

fects filtresini seçin. Aç›lan pencerede-
ki ampul simgesi yard›m›yla flekle ikinci bir
omni light daha ekleyin ve bunlar› resmin
iki köflesine yerlefltirin. Intensity de¤erini
60, Gloss de¤erini 0, Material’› 69, Ex-
posure’› 0 ve Ambiece’› da 8 olarak belir-
ledikten sonra texture channel olarak da
"Light Map"’i seçin.Burada “White as
high”›n iflaretli olmas›na dikkat edin ve
de¤er olarak da 33 girin.

Web Program Lama Rehberi-2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Web Program Lama Rehberi-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

>> ‹çindekiler

CHIP Workshop Klasörü

<IFRAME> Tak›s› ve web sitenizde

<body leftmargin="0" topmargin="0" marginheight="0" p

110• CHIP Workshop >>

CHIP’in web sayfas› kendi sayfam›z içindeki iframe’de görünüyor

Harici içerik height Iframe’in yüksekli¤i

<body leftmargin="10" topmargin="10" marginheight="10" p

marginHeight ve marginWidth 30 olarak tan›ml›. Bu yüzden iframe

<< CHIP Workshop • 111

<div id="ayframe" style="position:absolute; top:50; left:100; p

</html> Harici içerik eklemede iframe’ler

<body leftmargin="0" topmargin="0" marginheight="0" p

<table width="150" height="300" border="0" cellpadding="20" p

112• CHIP Workshop >>

<div align="center">© 2004 - StudioWeb</div>

Sisteminizi test edebilirsiniz. Yandaki linklere her bast›¤›n›zda

<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href='dhtml.html'"> p

HTML sayfan›z için önyükleme (Preloader)

<a href="#" onclick="top.ayframe.location.href= p

<div style="position:absolute; top:20; left:180; width:0; height: p

Sayfan›z›n tamam› yüklenene kadar ekranda görünecek içerik

<< CHIP Workshop • 113

114 • CHIP Workshop >>

<font color="#C0C0C0" face="Verdana" size="2">Anasayfa</font> Yükleme iﬂlemini görmek için dilerseniz

Script nas›l çal›ﬂ›yor? document.write('<iframe src="' + adres + p

<iframe src="anasayfa.html" style="visibility: hidden;"><\/iframe>

<< CHIP Workshop • 115

EXCEL’‹ DO⁄RU TANIMLAMAK

E bu makalemiz tamamen size hitap

65• CHIP Workshop >>

<< CHIP Workshop • 66

67• CHIP Workshop >>

firmalar için sonucu düﬂünmeyi size b›rak›-

Sorun 1: Programc›lar›n Office Pake-

Çok enteresand›r. Nerede bir program ya-

<< CHIP Workshop • 68

69 • CHIP Workshop >>

<< CHIP Workshop • 70

Gece görüﬂ dürbünü

Filter / Texture menüsü alt›ndan Grain filtresini bu

Ard›ndan inner shadow efektini ilk resimdeki ayar-

Bu katmanda seçimi, Paint Bucket arac›n› [G] kulla-

33• CHIP Workshop >>

Bu iﬂlemi gerçekleﬂtirdikten sonra La-

ﬁimdi Filter / Sketch / Plaster filtresini

ﬁimdi en üst katmanda iken [Ctrl-E]

Bu ad›mda Filter / Render / Lighting Ef-

<< CHIP Workshop • 34

You might also like