Mustafa Ha Polat im

Bir dilin mant n renmek, o dilin yar n s halletmektir.

 NDEK LER NDEK TABLOSU LER L NGZCE NDEKS G Kafam Windows R zdaki 1.BLM Kelimeler lkesine Ho geldiniz! 2.BLM Memduh Pa lu Kimdir? ao 3.BLM ekoslavakyal t lara.... 4.BLM Olmak yada Yapmak Btn Mesele! te 5.BLM Bu pl Horozu n 6.BLM Zaman Zaman Zamanlara Bakal m 7.BLM stisnalar ve El Kaide 8.BLM Sevmi ve lm em em 9.BLM Mlum The u 10.BLM Karadenizde 11.BLM Furdi Furuldi 12.BLM Kald r ndirimin Nesi Olur? m 13.BLM Fazla Mal Gz r! kar 14.BLM that ki ... u 15.BLM Haberler 16.BLM Fiil A ac 17.BLM -ard Yard Fiil mc mc EKLER Zamanlarve kiplerin tek tek KEL a n ME klamas Yard fiillerin tedrici s mc ralamas (Azar 89. sayfadan ileri) Kaynaka

 L NGZCE NDEKS TENSES PERFECT TENSE ARTICLES PREPOSITIONS PASSIVE ACTIVE GERUND INFINITIVE ADJECTIVE / RELATIVE CLAUSES NOUN CLAUSES REPORTED SPEECH AUXILARY VERBS WOULD, USED TO THAT SO THAT ............ L NGZCE NDEKS

Kafam zdaki Windows

Mantve Nutuk k
Mant kelimesi Arapa kkenli bir kelimedir. Nutuk (konu k ma) da yle. nl edip Feridddin Attar gnmz Trkesine KuDili n ad evrilen me eserinin asad yla hur l Mant Tayrd(yani Ku ku-t r Mant). te yandan, dilimize de gemibiology jeology gibi Latince kelimelerdeki -log eki, logic kelimesiyle ifade edilen mant ak k, l anlamlar ta Dialog, monolog gibi yine ayn n r. dilden dilimize gemi olan baz kelimelerde ise bu ek, konu anlam gelmektedir. ma na Do unun ve batn kltrel temellerini olu n turan bu iki dilde de kelimelerin ve kavramlarizini srenler, hep ayn n noktaya varacaklard r: D nmenin ve konu n birbirinden ayr man lamaz bir btn olu turdu anlamak. unu Modern bilimin bulgular izleyenler de ayn noktaya n varacaklard Son yzy yap pekok ararma ve deneyden de r: lda lan t anla r ki dil, zeka ve d t lm nme aras son derece yak bir ili nda n ki vardHatta insanlar, de konu r. il urken d nrken bile fark olmadan nda dillerini krdatmaktad p rlar. A , demek istiyoruz ki bir dil sadece o dili konu kcas an insanlar klar n kard seslerden ya da yazd yaz klar lardan ibaret basit bir semboller btn de fakat ayn il, zamanda o dili konu insanlar an n d nce sistemini ekillendiren temel unsurdur.

G R

Konu uyorum o halde var m!

Varlm srdrebilmek iin d z nmek ve mant mlar k kar yapmak zorunday r. D zd nmeyen ki var olamaz. Varln i ortaya koyamaz ve srdremez.

Peki d nme nas l gerekle ir? Dil denilen uzvumuzu kullanmadan evvel, d nme sistemimizin merkezi olan beynimizde, kelimeleri ve kavramlar kullanarak mant k nermeler olu tururuz. Bu nermelerden hareketle bir tak sonulara m var Yani d dedi sre, kelimeleri ve kavramlar r z. nce imiz kullanarak olu turdu umuz nermelerden meydana gelir. nk d nd mz her bizim iin bir ad da tan vardAnne, mama, cici, kaka, eyin, , ya m r. kedi, kpek, ku hindi gibi adland , rmalar duyar ve bunlararka n plan ndaki tan mlamalar reniriz. Bu adlar ve tan akl z erip de mlar, m d nmeye ba z ilk andan itibaren ana dilimizi ve kltrmz ladm aldm ortamdan bilinalt za yerle Hayat z daha sonraki z m ir. mn evrelerinde ba diller ve ba kelimeler ka ka renirken, bilinalt za daha m nce yerle miolan bu adlardan ve tan mlamalardan zde olarak d nemeyiz. Zaten bir dili renen insanlar ayn n zamanda o dili konu anlar da tan maya ba klarve kltr dedi lad imiz toplumsal duyuve d n ekillerini de rendikleri bilinen bir gerektir. Kendi ana dilini ve kltrn unutacak kadar uzun bir sre yabanc kltrlerle hemhl olan ve yabanc toplumun dilini konu bir maya ba layan insanlar hayat tarz n, da demektedir. Nitekim, bir toplumun d i nce sistemi / mant, o insanlaretnik kkenlerine ya da genetik yap n gre de konu n lar il, tuklar dile gre tesbit edilebilir. Amerika, ok kark etnik kkenlerden gelen insanlar olu n turdu bir toplumdur. u spanyol, ngiliz, Arap, inli veya Trk ailelerden gelen milyonlarca insan, Amerikan ngilizcesi ve Amerikan hayat tarz olu ortak bir kltrn potas erimi Amerikal ndan an nda ve olmu r. lard Zihnimizden geen kelimeler ve cmleler, belki a m ses z zdan olarak dklme f bulamayacak olsa bile, bizi dilimizi kullanmak rsat zorunda b r. Yani, d rak nce yolculu umuz s nda dilimizdeki ras kelimelere basarak yrrz, cmlelere tutunarak ilerleriz ve kavramlardan olu i an aretleri izleyerek gzergh ztayin ederiz. m Trke konu anlar Trke, ngilizce konu anlar ngilizce, Arapa konu Arapa d anlar nrler.

Bu durum, bilgisayar sistemlerinde Windows temelli program kullan na benzetilebilir. m Bilgisayar kullananlar bilirler, ki bilgisayar (PC) dedi ev isel imiz ve bro tipi bilgisayarlarWindows markalbir program de ik , n i srmlerini kullanarak al r Windows olarak bilinen bu program, r t z. adeta tm bilgisayar i lemlerinin temelidir. nternete ba lanmaktan, yazy rmaya, bilgisayarda film izlemekten, virs taramas c al t yapmaya kadar varan her trl i bilgisayarzdaki Windows program uyarl lem, n na olmak zorundad Ayrayrfirmalar retti bilgisayar programlar r. n i , bilgisayarzda al n abilsin diye Windows temelli haz r. Yani rlan Windows program yla al r lmak zere tasarlan t r. yet bilgisayarzdaki Windows program sorunlar varsa, di programlar n nda er al rmakta da zorlan n yle ki, neredeyse Windows olmadan t rsz. bilgisayarz ramazsz bile. n al t n t pkyeni al bir bilgisayara Windows programn te nan n kurulmas annesinden konu gibi, ma renen bir bebe beynine de ana in dil dedi bir d imiz nme programkurulmaktad ocu beynine r. un yerle kelimelerden ve kavramlardan olu bu d en an nme program , sadece konu mada de hayat tmn alg p beyne yerle il, n lay tirmede temel bir program olarak kullan lmaktad Yabanc dil r. bir renirken de ana dil dedi bu d imiz nme programzerinden mant yrtrz. k K sacas , yabanc dil renenler, kafalar ndaki Windows program yani n ana dillerini- kullanmak zorundad Kendi ana dilini iyi bilmeyen kimse, rlar. yabanc dil renirken de zorlanAr Windows program al bir r. zal yla an bilgisayar ba programlar rmakta zorlanmasgibi snt n, ka al t k lar ya r. an Yabanc dil retmenlerinin o u, rencilerine kendi dilinizin mantyla d nmeyin, yabanc dil renirken o dilin mantyla d nn! derler. Bu tavsiye k smen do olsa da o ru unlukla yanl anla lmakta veya yanl anlat lmaktad Yabancdil r. renirken sadece kendi dilinizin mantyla d nmeyin, renmeye al z tn dilin mantn dikkate al denmesi, daha do olacakt Aksi da n! ru r. takdirde, kendi dilinizin mantyla d nmeyin eklindeki telkinler, bir anlamda d nmeyin! demeye gelecektir. nk ana dilimizle

d nme al z kanlm terketmek iin, zihnimizi tamamen bo altmam z gerekir. Oysa bu mmkn de Beynimizi s ildir. f rlamak iin bir bilgisayar n tamamen formatlan(silinip yeniden p ekillendirilerek) ba bir programla ka al r lmasgibi imkanlara sahip de t iliz. nsano mrnde bir kez lu bebek olur ve hayatn ilerleyen dnemlerinde, n renmeye tekrar s f rdan ba imkan lama bulamaz. Sz gelimi, top dedi imiz nesneyi ilk grd mzde gzlerimizle foto n raf ekerek beynimize yerle tiririz. Daha sonra ona top dendi ini reniriz. Fakat top kelimesiyle beynimize kodladmo z yuvarlak nesneyi beynimizden silip, bu nesneyi ngilizcedeki ad olan ball kelimesiyle birlikte yeniden beynimize kodlayamay O yuvarlak z. nesneyi her grd mzde, akl za gelen top kelimesi olacakt m ey r. Ball kelimesi de E il. er ngilizce konu mak istersek nce top kelimesini d np, ngilizcedeki kar bulaca ve bylece ball ln z kelimesini kullanm olaca Bir ba ifadeyle, top kelimesiyle z. ka yuvarlak nesne alg lamas birbirinden ayr bir btn halinde lmaz beynimize i tir. Hatta bu yzden, top kelimesinin lemi ngilizcede st, zirve anlam kullan nda ldn rendikten sonra bile bu kelimeyi grd mzde akl za yine o yuvarlak nesne gelecektir. Fakat belki bu m kelimeyle ngilizce bir metin iinde yada bir yabanc arkn szleri n aras kar tm bu gibi sorunlar azalacakt ve o kelimeyi nda zda, la r ngilizcedeki anlam alg yla lamam kolayla z acakt Bu da demektir ki r. ancak yabancbir lkede ya ve srekli olarak yabancdil yor konu uyorsak, bu sorunu byk lde a abiliriz. Yine de akl za m Trkedeki anlamlarla ilgili gelmeye devam edecektir. eyler Mesela pezevenk kelimesi, Orta Asya Trk halklar ndan taraf yi anlam kullan Orta Asya Trk halklarn dilini it nda l r. n renen ve orada ya amaya ba layan Trk vatanda , bu kelimenin yi anlam lar it na geldi ini renmelerine ra men kendilerine pezevenk denmesini istememektedirler. Karikatr: Analar ne pezevenkler do urmu denilerek ... s s rt vazlanan adam, akt rmamaya al da iten ie sa kyor ve Tbe tbe! diyor. z

nk pezevenk kelimesini, bir kere olumsuz anlamda renmi lerdir ve beyinlerini s f rlayarak pezevenk kelimesinin olumsuz anlam silemezler. Bu kelimeye ancak ikinci ve garip bir n anlam olarak yi anlam ekleyebilirler. it n Benzer bir ba kelime de bu duruma rnek olabilir. ka rendi ilk kelimelerden biri de anne kelimesidir. Ama bu kelime imiz ngilizcede bir bayan ismi olarak kar za bu durumu tuhaf m ktnda kar z. lar Yada muz kelimesinin ngilizcedeki kar olan bananay l ele alal Trke konu m. an ngilizce rencileri andan bu kelime, ilk s zamanlar bana ne kelimesinin komik bir versiyonu gibi grnmektedir. Kafam zdaki bana ne kelimesini unutarak bu kelimeyi herhangi bir yabanc kelime yerine koyamay Apple ve apricot kelimeleri de z. meyve ismidir. Ama bize garip gelmemektedir. En az banana gibi ndan komik bir a yapmamaktad rm r. Ayr ok somut bir rnek oldu iin hindi kelimesine ca u de inmeden gemeyelim. Ana dili Trke olan (annnesinden ilk dil olarak Trke renmeye ba layan) bir bebek, byyp gn gelince Hindistan diye bir lke ismini duydu unda, hemen yan ayn nda kelimeyi duyan bir ngiliz ocu ayn eyleri hissetmez. Bir uyla ngiliz ocu Turkeyland kelimesiyle kar neler hissediyorsa u nca la Hindistan kelimesini ilk duyan Trk ocu da ayneyleri hisseder. u Turkey ngilizcede hindi demektir. Land kelimesi de Trkedeki ....istan ekinin yerini tutan bir kelimedir. England, anglistan yani Angllerin lkesi anlam gelir. Netherland na (Hollanda), ukuristan anlam gelir. (Deniz seviyesinden bir ka na metre alakta kalan bu lke, genel olarak alak dzlklerden olu u iin tu bu ad r.) alm t Glistan kelimesi naski bizim dilimizde gller lkesi l anlam geliyorsa, Hindistan kelimesi de pek o na umuz iin ilk duyu ta hindiler lkesi a n rm yapm r. Yani Turkeyland... 1[1] t
1[1]

(Bilindigibi bir asncesine kadar, lkemizin ad i r Trkiye de Trklerin ildi. ya yer anlam Trkistan kelimesi kullan . Turkey kelimesi, baz ad nda l rd arkeolojik

Uzun szn k , insano sas lunun ana dili, onun mantyrterek k beynini kullanmas temel te eden bir d iin kil nme aracr. Beynin d alg di bilgiler gibi yabanc bilgisi de ki ana dili ile alg r. lad er dil inin lan Dolayyla s rencinin ana dilini dikkate almayan dil e sistemleri, itim renme srecinde ciddi verimlilik sorunlar neden olabilir. En az na ndan, rencilerin ana dili dikkate al narak haz rlanan yabancdil e itim programlar daha ba l arolma potansiyeline sahiptirler. Bu ba lamda, ana dilini iyi bilen rencilerin yabanc dilleri daha iyi rendikleri hat rlanmal ve ana dil e itimine byk zen gsterilmelidir. Nitekim biz de konular al ilk nce Trkenin mantn ele rken hat rlatarak i ba e lamayuygun gryoruz. Zira elinizdeki al ma, Trklere (= Trke konu anlara) ngilizce retmeye ynelik bir al ma olarak haz rlanm r. Her ne kadar Trkenin t ngilizceyle benze pek en ok yan bulunsa da bu dili renen Trkler andan temel sorun, bu dilin s Trkeyle uyu mayan taraflar anlamland da ya n rma anmaktad Yani r. ngilizceyle Trke aras ndaki farkl l klara zellikle de inilmesi gerekmektedir. Dolayyla s ngilizcenin hangi ynlerden Trkeye benzer ve hangi ynlerden Trkeden farkl oldu kavramak, gerekten de unu ngilizce renme srecinin yarn s tamamlamak anlam gelecektir. na

SakHa Ders al n n! may

ngilizcenin yarnhalletmi olmak, pek ok s renci iin ula lmas grnen bir a zor ama. Tabii ki biz de inan bir h kilo lmaz zla verdirmeyi vaadeden zay flama ay pazarlamac gibi garip bir duruma lar d iin bu kitap rlamad Ltfen bu kitab ders kitab mek haz k. bir olarak alg lamay Kitab z bir ders kitab ildir ve ders al mantyla n. m de ma okunmamalr. d
ararmalar sonucu ortaya bir kelimeydi ve bu kelimeyi Trkler dede Tklerle t kan il kom olan yabanc u topluluklar kullanm . Fakat biz bu kelimeyi Trkiye t eklinde detirerek lkemize isim yapmz.) i

Sadece Tanyoruz
Bu kitabsize gitti lkeyi tan bir gezi rehberi olarak , iniz tan d nebilirsiniz. Ya da tan z birinin hayat anlatan bir biyo madn n rafi gibi. Belki de ba l i ar bir adam olman yollar n n reten bir ki isel geli kitab nk bu tarz eserler, ders kitaplar ezberlemeye im gibi. ndan alp da ezberleyemedi ynla bilgiyi bize fark ettirmeden imiz retirler veya ders kitaplar olmayan baz bilgileri sunarak ve altkurallar nda zl n reterek yolumuza k tutarlar. Biz de size ngilizceyi tan t yoruz. ngilizce renme srecinizin pek ok a amas ufkunuzu nda aacak genel bir ereve iinde ipular veriyor ve i kolaylar inizi t yoruz. Ders kitaplarzda cevab n nbulamadn z, ngilizceyi anla lmaz bulman neden olan sorunlu noktalara temas ediyoruz. nk ki za i bilmedi d d Cevapskalan sorular, i eyin manr. z rencinin zihnine bir k k gibi tak kalmakta ve ym l p renme evkini yaralanmaktad Dil r. renme sreci ise ancak sab ve rla evkle devam ettirilebilir. Bu kitaptaki cevaplarzihninize kaz ve mak ngilizcenizi ak chale getirmek iin istikrarl al program ihtiyacz oldu unutmay bir ma na n unu n. Yabancdil renmek, sadece o dilin teknik zelliklerini renmekle de ayn il, zamanda o dili ya amakla mmkndr. Okuyup yazdn dinleyip konu unuz lde dili ya z, tu yorsunuz demektir. Bu arada kafan tak sorular za lan hocalarza ve bu dili bilen ki yada o n ilere dille ilgili eserlere ba vurarak zmeniz gerekecektir. Elinizdeki kitaba da bu ihtiyacz n kar layacak bir eser olarak bakz: n ngilizce renme srecinde kullan temel kaynalara ve yntemlere destek sa lan layan, bu kaynaklarda cevaplanmayan sorulara cevap sunan kendine zg bir eser. Dolayyla, ders kitaplarz da di e s n ya er itim retim gerelerinizi de kullanmaya devam etmelisiniz. ngilizcenin di er yarn o kaynaklardan s da reneceksiniz.

Pasla n!
Yabanc dil renmede en yararl kaynak, o dilin konu u bir uldu ortamd Ancak ne bu ortam iinde bulmak ve o ortamda srekli r. yurt bulunmak, ne de yurt dna gitmek ve belirli bir sre orada kalmak herkesin gerekle tirebilecebir hedeftir. i Bu hedefe ula amayanlar iin bizim tavsiyemiz udur: Yabanc dil konusunda sizinle pasla abilecek bir muhatap bularak kendi konu ma ortamz turun. Sadece okula yada kursa gitmekle veya zel ders n olu almakla yetinmeyin. ngilizceyi hayatziine sokun. nn Elbette ki Trkeyi kullandn her yerde z ngilizceyi kullanamazsz. Mesela ok dertli oldu n unuz birgn, ngilizce cmlelerle sylene sylene a layamazsz. Ama bugn can ok s n demeyi n m kk pek l renebilir ve bu cmleyi arada bir kullanabilirsiniz. Bir ba ifadeyle, evde karde ka inizle yada arkada zla, i n yerinde bir meslekta zla, az ok demeden n ngilizce pasla malar yapmaln Bazan bir cmle sylemekle yetinirsiniz. Bazen kitaptan sz. seti k bir paragraf okursunuz. Kimi zaman iniz sa ona ngilizce bir f kray anlamak iin be dakikan payla n on z z. rs nemli olan, o dili en do al ekilde (konu arak, dinleyerek, yazarak ve okuyarak) renmenizdir. Bu da sizin abalarza ba. n l

1.Blm
Kelimeler lkesine Ho geldiniz!
Her dil, bir kelimeler lkesidir. Yeryznde, kelimelerden olu an bir sr lke vardTrke, r. ngilizce, Arapa, ince vs. Bu lkelerde ya ayan kelimeler, o lkelerin vatandagibidirler. Baz birden fazla lkenin vatanda rlar. ifte vatandak sahibi lar d l olanlar oktur. Hatta kelimelerin byk bir k , ifte vatanda de onlarca sm l il, k vatandak sahibidir. l Onlarkimi zaman Trkede kimi zaman Frans zcada, Arapada, kimi zaman aklza bile gelmeyecek uzak bir dil lkesinde n bulabilirsiniz. Mesela EKER kelimesini her yerde grebilirsiniz. ok tatl bir eyler ardndan mr bilinmez, bir sr dil r t d onu bana basar ve sahiplenir. r Trkede EKER Arapada SUKKAR ngilizcede SUGAR Almancada ZUCKER Frans zcada SUCRE Farsada EKER

ANLAMLI BBERABERL R K
Kelimeler, bulunduklar lkesinin kurallar gre ya dil na arlar. Bazen birka kelime, o dilin kurallar gre bir araya gelip, birlikte bir na eyler olu turabilir. T pkinsanlar bir araya gelip n irket kurmalar aile , olu turmalar yada sf, cemaat gibi birlikleri meydana getirmeleri gibi... n Kelimeler de bir araya gelip, birlik olu turabilirler. Ama bu birlikteliklerinin bir anlam olmalr. Yoksa birden fazla d kelimenin yan yana gelmesi hibir anlam ta yorsa, orada bir birlik m oldu sylenemez. Anlams yan yana bulunan iki kelime, durakta u zca tesadfen yan yana duran ve ayr ayr otobsleri bekleyen bir bay ve bayan gibidir. Bunlar beraberli n inden bahsedilemez. Ama ayn durakta bekleyen kar -koca iki ki birlikte olu n bir anlam r. Onlar inin larn vard n birlikteli anlam ba dYani aile diyebilece anlaml inin aile larr. imiz bir birliktelik olu turmaktad rlar. Kelimelerin olu turdu anlamlberaberli de CMLE u e diyoruz. Her cmlenin bir anlam r. Her cmle bir hkm belirtir, bir vard ifade eder. Her cmlede bir anlam ykldr. Bu yk, kelimeler ey aras paylar. nda l CMLE kelimesinin anlam beraberlik, birliktelik da demektir. Mesela CMLE ALEM DUYSUN! dedi imizde, Btn lem B KTE hepsi duysun! RL demi oluruz. CMLETEN ALLAHAISMARLADIK! deyince, Herkesi BERABERCE Allaha emanet ediyorum! diyerek oradaki herkesle vedala moluruz.

EN BABA KEL ME

Evet. Dedik ki Her cmlede bir anlam ykldr. Bu yk, kelimeler aras payla r. Ama bu payla e bir payla de Baz nda l m, it m ildir. kelimeler, cmledeki anlam ykn tek ba na ta baz da ok lar rlar, lar kk bir k n sm stlenirler. rne be ki olu bir ailede bile, in, alt iden an

evin nerdeyse btn ykn baba ta Anne ve ocuklar da ailenin r. ykn k smen stlenirler. kelimelerin bir araya gelip olu te turdu u cmlelerde de baz kelimeler baba konumundad Ve cmlenin anlam r. ykn yklenirler. bu baba kelimelere YKLEM denir. te

S nda evi ta kocas penereden bakan rt yan na ocuklar ve anneleri. Anne: Baba adams bey! n

BABA YANLIZ KALABR L

HAVA SO UK cmlesi, iki kelimenin bir araya gelerek olu turdu bir birliktir. u Bu birlik, bir anlam ifade etmektedir: havan so oldu n uk u anlam bu iki cmlenin birliktelisayesinde anlayabiliyoruz. n i Ama bu cmlede ykl olan anlam, en ok SO kelimesinde UK hissediliyor. Yani cmledeki anlam yknn a kl sm ikinci kelime k n rl ta yor. Hatta bazen birinci kelime kendi ykn de ikinci kelimeye ykleyip tatile yor. Btn anlam ikinci kelimenin snda kal k rt yor. Byle durumlarda sadece SO kelimesi bile, havanso UK n uk oldu anlam ta u n yabiliyor. Karn s memlekete tatile gnderen bir kocan tek ba aileyi temsil etmeye devam etmesi ve ailece davet n, na edildikleri bir d nde aileyi temsilen misafir olmas gibi.

K sacas cmle olu , bir turabilmek iin en az iki kelimenin bir araya gelmesi gerekir. Bu kelimelerden birisi, cmledeki anlam yknn o unu ta yklemdir. Bazen di kelime, geici olarak cmleden ayr ve yan er l r az da olsa ta o anlam ykn bile ykleme b r. Btn anlam d rak yknn ykleme kalmas durumunda, tek kelimelik bir cmle ortaya kmolur. HAVA SO yerine, SO UK UK. Bu kelime tek ba olmas na na ra men, havanso oldu anlam ta n uk u n yabilir. K bir CMLE sa hlindedir.

ANNELER OLMASA...(?)
Cmledeki anlam ykn o unlukla o ta iin, ykleme en d baba kelime demi nk babalar olmasa aileler kolayca yl tik. k veya r da r. Babalar evlerin dire l idirler. Ama annelerin hakk yemeyelim. n Yuvay i ku di yapar demi ler! Her ne kadar biz ku il insan olsak da, gereteslim etmek de u i gerek: Anneler olmadan aileler kurulamaz. nk babayla birlikte aile olu turmaya raz olan ve ocuklar urup byten anneler olmasayd do , babalar kime babalyapabilirlerdi ki? k Annesiz aile olmayaca bu kadar aAncak anneler, lm veya , k. ayr gibi nedenlerle sonradan aileden ayr klar annesiz aileler l k ld nda olu abilir. Anne ya br dnyada yada bu dnyan bir ba k n ka esinde oldu iin, onu gremiyor olabiliriz. Ama unutmayal ki bir zamanlar o u m vard babayla birlikte aileyi olu ve turdular. biz i imdi imize bakal ve kelimelerin olu m turdu aileye dnelim. u Yani cmleye bakal m.

Nas aileler bir anneyle bir babadan olu l ki uyorsa, cmleler de bir yklem ve bir zneden olu urlar. K sacasannesiz aile kurulamayaca , gibi znesiz cmle de kurulamaz. Ama zne, sonradan cmleden ayr labilir. lm veya ayr gibi nedenlerle sonradan aileden ayr l k lan anneler gibi... HAVA SO cmlesindeki HAVA kelimesi, znedir. ZNE UK cmle kurulurken var oldu halde, sonradan cmleden ayr demi u labilir tik. Bu durumda HAVA SO UK yerine, SO cmlesi ortaya UK HAVA kelimesini grmedi iin, artona ZNE de G kar. imiz k il ZL ZNE deriz. ZNE cmlede belirtilen iyapan ba oyuncusudur. Ykleme i rol baktm yap i ne oldu grrz. o iyapan varl zda, lan in unu te i gsteren kelimeye de ZNE denir. znenin ne oldu daha iyi anlamak iin bir ka rnek cmleye unu bakal m: Hava so Ben uk. yorum. Sen arabay arpm n. s Herkes suskun. HAVA SO UK. Bu cmleden ilk nce anladm so olma z ey uk durumudur. Cmlede ykl olan anlam budur. nk hava kelimesini atsak da cmlenin anlam byk lde dememektedir; ancak so kelimesini attm i uk zda, cmlenin anlam byk lde eksilmektedir. Hava ........

 n Eee... Ne olmu nsan havaya? diyesi geliyor. Hava kelimesi, det havada kalmgibi. Bu da gsteriyor ki cmlede ykl olan anlam, so uk olma durumudur. Cmlenin anlam ykn ta yan kelime (yani yklem) de so kelimesidir. uk So olan nedir? dersek, zne uk ey kar kar za. So olma i yapan, havadO halde m uk ini r. zne, havad r. BEN YORUM. Bu cmleden ilk nce anladm z ey me durumudur. Cmlede ykl olan anlam budur. nk ben kelimesini atsak da cmlenin anlam byk lde dememektedir; ancak i yorum kelimesini attm cmlenin anlam zda, byk lde eksilmektedir. Ben ............ Bu da gstermektedir ki cmlede ykl olan anlam, me durumudur. Cmlenin anlam ykn ta yan kelime (yani yklem) de yorum kelimesidir. yen nedir, kimdir? dersek, zne kar za. kar m me i yapan, benim. O halde zne, benim. ini SEN ARABAYI ARPMI SIN. Bu cmleden ilk nce anladm arpma z ey durumudur. Cmlede ykl olan anlam budur. nk sen ve arabay kelimelerini atsak da cmlenin anlam byk lde dememektedir; ancak arpm n i s

kelimesini attm cmlenin anlam zda, byk lde eksilmektedir. Sen arabay ........... Bu da gstermektedir ki cmlede ykl olan anlam, arpma durumudur. Cmlenin anlam ykn ta yan kelime (yani yklem) de arpm n kelimesidir. s arpan nedir, kimdir? dersek, zne kar za. kar m arpma i yapan, Sensin. O halde zne, sensin. ini HERKES SUSKUN Bu cmleden ilk nce anladm suskunluk z ey durumudur. Cmlede ykl olan anlam budur. nk herkes kelimesini atsak da cmlenin anlam byk lde dememektedir; ancak suskun kelimesini i attm cmlenin anlam zda, byk lde eksilmektedir. Herkes .......... Bu da gstermektedir ki cmlede ykl olan anlam, suskunluk durumudur. Cmlenin anlam ykn ta kelime (yani yklem) de suskun kelimesidir. yan Suskun olan nedir, kimdir? dersek, zne kar kar za. Suskun olma i yapan, herkesdir. O halde m ini zne, herkesdir.

Tm bu rneklerde grd mz u: Cmlede ykl olan anlam hemen dikkat ekiyor. Bu yk ta yklem dedi kelime, cmledeki i yada olu yan imiz i u belirtiyor. Cmlede belirtilen iyapan varl ZNE dedi kelimeyle i k imiz gsteriliyor. So olma i yapan varl iin HAVA kelimesini uk ini k kullan yoruz. me i yapan varliin BEN kelimesini; ini k suskun olma i yapan varl iin HERKES kelimesini ini k kullan yoruz. Tm bu rneklerden vardmsonu z udur: Her cmlede yapmak yada olmak anlam bir nda i ten, bir eylemden bahsedilir. Ykleme bakar ve z yap i ne oldu buluruz. O iyapan varl da lan in unu i a zne deriz. zne, cmlede belirtilen i yapan barol i oyuncusudur. zne ve yklem, cmlenin temel eleridir.

CMLELER TMLEYEL M
Buraya kadar rendi bilgiler imiz nda, HAVA SO UK cmlesinin bir zne ve bir de yklemden olu unu biliyoruz. BEN tu YORUM cmlesi de yle... Ancak, SEN ARABAYI ARPMI SIN cmlesinde bir zne (SEN) ve bir yklem (ARPMI ile yetinmemi Bir de ARABA SIN) iz. kelimesini koymu Bu ARABA kelimesi, cmlede ykl olan anlam uz. tamaml yor.

Sadece SEN ARPMI dedi SIN imizde, muhatap ki bir inin eyi arptn belirtmi oluruz. arp (arpma i lan ey inden etkilenen nedir? ey) Ne zaman arp r? lm t Nerede arp r? lm t Nas durumda) arp r? l (ne lm t Dolayl olsa arpma i da inden etkilenen ba varl var ka klar mr? d Bu konularda bilgi eksiklivar. i Bu eksikligiderip cmleyi tamamlamak, tmlemek gerekebilir. i Mesela arp ne oldu belirtirsek, cmleyi biraz lan eyin unu tamamlam tmlemi , oluruz. SEN ARABAYI ARPMI SIN arpma i ne zaman yap belirtirsek, cmleyi biraz daha inin ldn tamamlam tmlemi , oluruz. SEN ARABAYI SABAHLEY ARPMI N SIN arpma i nerede yap belirtirsek, cmleyi biraz daha inin ldn tamamlam tmlemi , oluruz. SEN ARABAYI SABAHLEY OTOBANDA ARPMI N SIN

arpma i nas durumda) yap belirtirsek, cmleyi inin l (ne ldn daha fazla tamamlam tmlemi , oluruz.
SEN ARABAYI SABAHLEY OTOBANDA DALGINLIKLA ARPMI N SIN

arpma i inden dolayl olarak etkilenen ba varl ka klarda varsa, onlar belirtmemiz de cmleyi tamamlamam tmlememizi sa z lar.
SEN ARABAYI SABAHLEYOTOBANDA DALGINLIKLA D E ARPMI N RE SIN

cmleyi tamamlamaya, tmlemeye yarayan bu gibi te kelimelere tmle denir. zne ve yklemin, cmlenin temel eleri oldu belirtmi Tmleler de cmlenin yard unu tik. mc eleridir. e tmle vard it r: 1- Dz tmle (Nesne) : Yap i DO lan ten RUDAN (DZ) etkilenen varl belirten kelime. Cmlede ismin -i haliyle yada yalolarak n bulunur. 2- Dolayl tmle : Yap i DOLAYLI OLARAK etkilenen lan ten varl belirten kelime. Dolayl etkilenme ynelme , bulunma yada ayr lma eklinde olabilir. * Eve girdim cmlesinde girmek fiilini eve ynelik yaptm iin, ev bu i ynelme anlam z ten nda etkilenmektedir. Ynelme anlam ismin -e hali nda kullan lmaktad(Ev-e girdim) r. * Evde oturdum cmlesinde oturmak fiilini evde bulunarak yaptm iin, ev bu i bulunma z ten anlam etkilenmektedir. Bulunma anlam ismin nda nda -de hali kullan lmaktad(Ev-de oturdum) r. * Evden m cmlesinde fiilini evden ayr kt kmak lma eklinde yaptmiin, ev bu i ayr anlam z ten lma nda

etkilenmektedir. Ayr anlam ismin -den hali lma nda kullan lmaktad(Ev-den m) r. kt 3- Zarf tmleci : Yap i ne zaman ve nas durumda) lan in l (ne yap belirten kelime. (Zarf, bir iine alarak onu ieren ldn eyi ey demektir. Mektubu iine alan bu yzden zarf denir. Yap bir eye lan iiine alan zaman, yada durum da zarf olarak adland r. i r l rnek cmlemizde arpma i iine alan zaman, SABAH; ini arpma i iine alan durum ise DALGINLIKtSABAHiinde, ini r. n DALGINLIK iinde ARPMI SIN.) Aptal ofrn yapt kazankarikatr n

SEN ARABAYI SABAHLEYOTOBANDA DALGINLIKLA D E ARPMI N RE SIN. . Yap i lan : ARPMA (Yklem konumunda) Yapan ki i : SEN (zne konumunda) Yap i do lan e rudan konu olan : ARABA ey (Dz tmle/Nesne konumunda) Yap i dolayl lan e olarak konu olan D ey: REK (Dolayl tmle konumunda) Yap i dolayl lan e olarak konu olan OTOBAN (Dolayl ey: tmle konumunda) Yap i yap zaman lan in ld : SABAH (Zarf tmleci konumunda) Yap i yap durum lan in ld : DALGINLIK (Zarf tmleci konumunda) . . . . . . . .

Bu blm k zetleyebiliriz: saca yle Her cmlede bir anlam ykldr. Yapmak yada olmak anlam bir i bir eylemden bahsedilmektedir. Cmledeki anlam nda ten, yknn o yklem ta Ykleme bakarve yap i ne unu r. z lan in oldu buluruz. O iyapan varl da zne deriz. zne, cmlede unu i a belirtilen iyapan ba oyuncusudur. zne ve yklem, cmlenin i rol temel eleridir. Ama cmledeki anlame ek bilgilerle itli tamamlamak ve bylece cmleyi tmlemek iin tmlelere ihtiya vard Tmleler, yap i nasnerede, ne zaman yap ve r. lan in l ldn bu i do ten rudan ve dolayl olarak etkilenen eylerin ne oldu unu anlat Bylece cmledeki anlam rlar. tmlemi olurlar.

2.Blm
Memduh Pa lu Kimdir? ao
1959 y l Sinop da do 2[2] Kk ya nda du. lardan itibaren babasn n irketinde al ve ticar hayatla tan .Ayn t t zamanda ve iir edebiyatla da ilgilendi. Bu ilgisi, ocukluk dneminden ba layarak iirler ve hikayeler yazmas neden oldu. na ve orta lk renimini stanbulda tamamlad sonra, Gazi ktan niversitesi Edebiyat Fakltesinde lisans ve yksek lisans e itimi alarak renim hayat da edebiyatla ili nda kisini srdrd. iirleri ve hikayeleri e dergilerde yay itli nland . Bir yandan eserler verirken di yandan aile er irketindeki grevine devam ederek ticar faaliyetlerden de kopmad . Osmanl Devletinin son dnemlerindeki me devlet adamlar hur ndan biri olan byk dedesi Munb Vasfi Pa n izgisini izleyerek siyasete girdi ve bir dnem an stanbul milletvekilli olarak grev yapt . Hlen stanbulda ikamet eden Memduh Pa lu, 1997de ao stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesinde doktoras tamamlad n ve ayn fakltede Trk Edebiyat Tarihi dersleri vermektedir. 1998de, airler ve Edebiyat Vakf n genel ba lar n kanlna seilen Pa lu, evli ve drt ocuk babasr. ao d TEKRAR SORALIM: MD K R BU MEMDUH PA LU? MD AO
Memduh Pa lu, hayl bir ki benzerli olabilecek herhangi bir ao idir. sim i gerek ki alakas iyle bulunmamaktad r.
2[2]

Bir kere en ba R. ta: A Ve ayn zamanda YAZAR. Bu ikisini birle tirirsek: EDEB YATI. ocuklu undan beri ticar hayatiinde olmuTCCAR, ADAMI n : Siyasetin iinde olan bir aileden geliyor ve kendisi de milletvekili olmu : S YASET . Doktora derecesinde akademik e alm itim ve niversitede hocal k yap AKADEM yor: SYEN, BM ADAMI L Tm bunlar stne, bir sivil toplum rgtnde st dzey ynetici: n GENEL BA KAN K sacasMEMDUH PA LU K R? sorusunun cevab , AO MD biraz uzunca... Ama bu soruyu Memduh Pa lunun 9 ya ao ndaki kk kna z soracak olursan tek kelimelik k bir cevap al n BABAM z, sa rsz. Ve Memduh Pa lunun ede KOCAM diyerek ba ao i layacaktbu r soruyu cevaplamaya. Pa lunun ya ao lannesi, titrek sesiyle yle cevap verecektir: O LUM. Mahalle sakinlerine uzatal mikrofonu: KOM m UMUZ, MEMDUH AB Onu tan mayan birine uzaktan gsterip sorsan ADAMIN B z: R Siyasi rakiplerinden birine sorsan z: EREFSN B Z R Onun dersinden zay bir f alan rencisi ne der sizce?: KIL HER F! Toplumda her insanfarkl n rolleri vardHerkes e konumlarda r. itli bulunur. De ik insanlar gznde, farkl mlarla tan r. Birine i n tan mlan ders retiyorsa, HOCA konumunu kazan birine ive maa r, veriyorsa PATRON konumuna gelir. ocuklarn gznde e bir n siz konumu vardBABA. r: Kelimeler de byledir. Bir metin ierisinde trl trl konumlarda bulunabilirler.

Bir kelime, di kelimeyi niteliyorsa (onun nas oldu er l unu a yorsa) SIFAT; kl Ayn kelime, bir adland eyi rmaya yar M; yorsa S Yada o kelime, bir yap ifade etti F konumunu eyin ldn inde L kazanabilir. Mesel YAZAR kelimesi, KASA kelimesini niteledi zaman i (kasannas kasa oldu a zaman), SIFAT konumuna n l bir unu klad gelir. YAZAR KASA Aynkelimeyi, yazyazma i meslek edinen bir ki ini iyi adland iin kullan M konumunda grebiliriz. rmak rsak, S YAZAR, BU K TABINDA YEN R TARZ DENEM. B Yada bu kelime, yazma i inin yap belirtmek iin ldn kullan labilir, yani F konumunda kullan L labilir. BU ARKADA SOL EL DE YAZAR. IM YLE YAZAR kelimesi, yap i hangi durumda (nasyap lan in l) ldn belirtiyorsa ZARF konumuna gelmi olur. EL KALEM NE ALAN HERKES YAZARCA D NMYOR K (Grld gibi, yazarca kelimesi bu cmlede d nme i inin yazar durumunda, yazar olarak yap lmadnbelirtti iin zarf i konumuna sahiptir.) Ayr isimlerin yerine geen o, bu, gibi bir tak kelimeler ca u m de vard bunlara ZAM denilmektedir. r ki R Bir kelimenin cmle iindeki grevine gre deik konumlar i da olabilir. Mesela ikinci rnekte kullandm M konumundaki z, S

YAZAR kelimesini ele alal Bu kelimeyi bir cmle iinde de ik m. i grevlerde kullanal m. BU YAZAR, YAZARLARI SEVMEYEN B YAZAR. R Buradaki her YAZAR kelimesi de yazyazan kimselere verilen M anlam r. Ama bu cmle iinde, S ndad Birinci YAZAR kelimesi, ZNE yani iyapan ki i i; YAZAR kelimesi NESNE yani yap i etkilenen kinci lan ten ki i; nc YAZAR kelimesi de YKLEM yani yap iolunan lan , anlam r. ey ndad Tm bunlardan sonra, ne demek istedi imizi zetle ifade yle edebiliriz: Naski rnek verdi l imiz Memduh Bey, yapt ler ve i kurdu ili u kiler dolayyla hayat de ik alanlar e s n i nda itli konumlar elde etmive de ik nvanlar alm kelimeler de i sa, yapt grevlere ve iinde bulunduklar kilere gre kendi klar ili dnyalar e konumlar elde eder ve de ik isimler al nda itli i rlar. Bir kelime, di kelimelerle kurdu ili er u kilere ve yapt grevlere gre M, F SIFAT ZAM veya ZARF S L, R konumunda bulunabilir. Yine bir kelime, cmlede ifade ettti anlama gre ZNE, i YKLEM, ZARF TMLEC , DOLAYLI TMLE veya DZ TMLE (NESNE) konumunda olabilir. Her cmlede en az ndan bir yklem ve bir zne bulunmak zorundad Ancak bazen znenin cmlede lafzen grnmedive gizli r. i zne olarak arka planda var oldu durumlar olu Bu durumda, u ur.

cmlemiz tek kelimelik bir cmle haline gelmi ve sadece yklemi tir grrz. zne ve yklem, cmlenin temel eleridir. Tmleler ise yard mc elerdir. Bu zet bilginin ard ndan, belirtmemiz gereken bir ba nemli ka husus daha var: Cmledeki her zaman sadece bir kelimeden olu eler mak zorunda de ildirler; birden fazla kelimeden de olu abilirler. Bir ba ka ifadeyle, iki yada daha fazla kelimeden olu bir kelime grubu da an zne, yklem yada tmle olabilir. sterseniz bu durumu bir ka rnekle a klayal m:
BM SALAK Z OFR ZNE BM SALAK Z OFR ZNE BM SALAK Z OFR ZNE ARABAYI TMLE ARPMI . YKLEM ARPMI . YKLEM ARPMIBULUNUYOR. YKLEM

ABS FRENL ARABAYI TMLE ABS FRENL ARABAYI TMLE

Bu rnek cmlelerde de grld zere, zne, yklem yada tmle tek bir kelime olabilecegibi, birden fazla kelimeden olu bir i an kelime grubundan da meydana gelebilir. Hatta bazen zne, yklem yada tmlecin bir veya birka cmleden meydana gelmesi de mmkndr. Bu duruma da birka rnek verelim:

BM SALAK Z OFRN ABS FRENL ARABAYI ARPMI BULUNDU UNU BEN SYLED M.

ZNE

DZ TMLE (NESNE) YKLEM Cmle iindeki alt cmle DZ TMLE (NESNE) Ana cmle

. ZNE YKLEM

Bu rnekte, ana cmlenin yklemi SYLEMEK fiilidir. Syleme i yapan, yani ana cmlenin znesi olan da BENim. ini Benim yaptm syleme i konu olan ise BM SALAK ine ey Z OFRN, ABS FRENL ARABAYI ARPMIBULUNDU Udur. Yani dz tmle (nesne) dedi bir cmle ieriyor. imiz e, Bu cmlenin de kendi iinde znesi, yklemi ve tmleci var. Bir ba rne daha bakal ka e m:
BEN G B S N BYLE GZEL BCMLE KURMASI, ONU IRTMI M B RN R A TI.
. ZNE DZ TMLE (NESNE) Cmle iindeki alt cmle
.

YKLEM

ZNE

Ana cmle

DZ TMLE (NESNE) YKLEM

Bu rnekte de, ana cmlenin yklemi IRTMAK fiilidir. A fiiline konu olan kiise Odur. a rtma i i yapan, yani ana cmlenin znesi olan da BEN a rtma ini M G B S N BYLE GZEL B CMLE KURMASId Yani ana B RN R r. cmlenin znesi, bir cmleden olu uyor. Bu cmlenin de kendi iinde znesi, yklemi ve tmleci var. Bazen birden fazla cmle bile, bir enin yerine geebilir. A rnekte, ana cmlede zne grevi yapan iki ayr a daki cmle greceksiniz.

KARDE N ODAMDA GRLT YAPMASI VE BABAMIN B KIZMASI, BENZM M ZE T.

ZNE Z. TMLEC NESNE YKLEM ZNE NESNE YKLEM

Cmle iindeki 1. alt cmle

Cmle iindeki 2. alt cmle

Cmle iindeki alt cmleler

ZNE

DZ TMLE (NESNE) YKLEM

Ana cmle

Ltfen bu i ie gemi cmleleri bir kez daha dikkatlice inceleyiniz. nk bu tarz cmle yap , yabanc lar dil renenlerin en stkezledikleri k noktalardan biridir. Yukar cmlelerde, bir ana cmlenin iinde alt cmleler daki bulunabilece grdk. Bu alt cmlelerin, ana cmlenin ini elerini yada elerinin paralar olu n turabilece grdk. ini de cmlenin imdi elerine gre de de kelimelerin cinslerine il gre (isim, s fiil vb.) alt cmleleri irdeleyelim. fat,

Bir alt cmle, bir ismin yerine kullan labilir.

Ltfen cmleye bakz: u n ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARINI HERKES BYOR. LER U L ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARIna ne denir, LER U ne denilmektedir? ZULM VAH ET KATL AM ERMEN ZULM ERMEN MEZAL M

Evet! ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARIna bir isim LER U koymak gerekirse, bu kelimeleri kullanabiliriz. Zaten kullanmaktayda... z Bu kelimeler, birer isim yada isim tamlamasr. d Yani ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARI LER U ifadesi, isim yerine gemektedir. ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARINI HERKES BYOR. LER U L ERMEN ZULMN HERKES BYOR. L ZULM HERKES BYOR. L yerine geen cmle sim Tamlamas sim sim

Bu cmlede k ZULM HERKES BYOR diyebilirdik. Ama saca L bu zulm kim nerede ne zaman yapm eklinde sorulara da cevap ? ieren bir cmleyi ZULM kelimesinin yerine kullanmay tercih ettik. yerine geen cmlecik, ana cmlenin bir parasr. Bir alt sim d cmledir. Ana cmlede tmle grevindedir. Ayn zamanda kendi znesi yklemi ve tmleci de vard r. M YER GEEN CMLEC S NE K ERMEN N DO ANADOLUDA YAPTIKLARINI HERKES BYOR. LER U L ZNE TMLE YKLEM
. Cmle iindeki alt cmle .

DZ TMLE (NESNE) Ana cmle

ZNE

YKLEM

Alt cmleler, s yerine de kullan fat labilir.

DO ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMEN KYLER U LER, YAKTI. DO ANADOLUDA ZULM YAPAN ifadesi, ERMEN U LER kelimesini niteliyor. Yani ERMEN N s olarak grev yap LER fat yor. Bunun yerine, ZAL kelimesini de kullanabilirdik. M DO ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMEN KYLER U LER, YAKTI. ZAL ERMEN KYLER M LER, YAKTI. S yerine geen cmle fat S fat

S yerine geen DO ANADOLUDA ZULM YAPAN fat U ifadesi, bir alt cmlenin parasr. O alt cmle de iinde bulundu ana d u cmlenin bir parasr. Yani s yerine geen bu cmlecik, ana d fat cmlede znenin bir paras grevindedir. Ayn zamanda kendi znesi yklemi ve tmleci de vard r. SIFAT YER GEEN CMLE NE DO ANADOLUDA ZULM YAPAN ERMEN KYLER U LER, YAKTI. G ZNE(O) TMLE YKLEM ZL
. Cmle iindeki alt cmle
ZNE

.
DZ TMLE (NESNE) YKLEM

Ana cmle

Alt cmleler, zarf yerine de kullan labilir.

ZARF YER GEEN CMLE NE RUSLAR DO U LLER GAL ED ERMEN KYLER N NCE, LER YAKTI.
.
ZNE

Cmle iindeki alt cmle

ZARF TMLEC

TMLE

YKLEM

.
ZNE NESNE YKLEM

Ana cmle

Yabanc dil renirken bu gibi i ie cmlelerle sskar k k l la r. Koskoca bir cmlenin, isim, s yada zarf yerine kullan yla olu fat lmas an uzun cmleler kafa kar r r. t nk bir cmlenin iinde kelimeler yerine cmlecikler kullan r ve her cmleci kendine gre bir yklemi ve znesi lm t in bulunmaktad Birden fazla yklem ve zne varken, cmlede neden r. bahsedildi ve hangi ikimin yaptn ini i anlamak zor olur. Bu yzden, bir ana cmlede alt cmle olarak yer alan cmlecikleri fark etmek ve ve bu cmleciklerin ana cmlede hangi grevi yaptn anlayabilmek ok faydal olmaktad r. Bu blm k zetleye biliriz: saca yle Cmleleri olu turan kelimeler, yapt grevlere ve iinde klar bulunduklar kilere gre e konumlar elde eder ve de ik ili itli i isimler al Bir kelime, cmlede ifade ettti anlama gre rlar. i ZNE, YKLEM, ZARF TMLEC, DOLAYLI TMLE veya DZ TMLE (NESNE) konumunda olabilece gibi; di i er kelimelerle kurdu ili u kilere ve yapt grevlere gre M, S F SIFAT ZAM veya ZARF konumunda bulunabilir. L, R

Kelimelerin ald bu grevleri ve konumlar , kelime gruplar yada cmleler de alabilir. Bu gibi cmleler, ana cmle iinde alt cmle yada cmlecik olarak adlandlabilirler. Yabanc r dil renenlerin bu gibi cmle yap n bilmeleri gerekir. lar iyi

Are you not of that group of persons that we were said to be unable to Czechoslovakiaise?

3.Blm
ekoslavakyal t la ramad m klar zdan m n? s z
Bu bir rekor!
Guinness Rekorlar Kitab tlar gre Trke, en uzun kay na kelime sayna sahip diller aras dnyada nc. Bu s bize s nda fat kazand ise o me kelime: ran ey hur ekoslavakyal t laramad m klar zdanmn sz? Karikatr: Trkiye formal adama ndan n z kelimeyi uzmanlar metreyle lyor. kan

 ngilizce bu s ralamada en sonlarda. Neden acaba? Bu sorunun cevab bulmak iin elimizdeki kelimeye bakal n m. Galiba biz biraz fazla ek kullan yoruz. ekoslavakya kelimesinin sonuna eklenen onca hece ve harf ne i yar sizce? Yada bu ekler olmasayd yapard e yor ne k? Mesela -leki olmasayd ekoslavakyadan gelenlere ya da orda ya ayanlardan nasisim verebilirdik? Ya da -lar eki olmadan l nas ul yapabilirdik? Ya da -dan -mak gibi ekler olmaksn ka l o z kelime konu abiliriz? Evet. Btn dillerde kelimelere yeni bir anlam vermemizi veya kelimelerin zaman, mekan v.s. a lardan istedi imiz ynde ekillenmelerini sa layan yntemlere ihtiya duyulur. rne biz in Trkede gel kkne ecek eki takarak gelecek zaman anlam veriyoruz ve bunu yaparken ecek ekini kullanmak zorunday Kimin z. gelece belirtmek iin de -im, -sin gibi ekleri kullanarak ini gelece geleceksin kelimelerini olu im, turuyoruz. Peki ya ngilizler bu anlamlar vermek iin ne yaparlar? Araplar, Hintliler, inliler ve di erleri? Btn dillerde bizdeki gibi, kelimelerin sonuna eklenen heceler ya da harfler yard yla kelime m ekillendirilmez. Kimi dillerde kelimelerin sonuna deba eklemeler yap il na l r. Di baz er dillerde ise ekler hi kullan ya da nadiren lmaz kullan Kelimelere ek takmaktansa, yard fiil grevi yapan baz l r. mc kelimeler cmle iinde bir yere getirilerek di kelimeler er ekillendirilir. rne ben yine gelecek diyen turist, gelecek kelimesinin sonuna in im ekini neden koymamaktad nk byk bir ihtimalle onun r? anadilinde byle bir ek kullan yordur ve cmlenin ba lm ben nda demi olmas yeterli geliyordur.

 tam da bu noktada yeniden Trkeye dnecek olursak, te herhalde ekoslavakyal t laramad m klar zdanmn kelimesinin sz neden bu kadar uzun oldu unu anlar Trkede kelimeleri z: ekillendirirken genelde ekleri kullan yoruz ve ek bak ndan olduka m zengin bir dilimiz var. Dolayyla, ekleri kullanarak kelimeleri rahata s ekillendirmek veya kelimelere bamba anlamlar kazand ka rmak mmkn. Bildi gibi kelimeler kk veya gvde halindedirler. Mesela ba imiz kelimesi kktr. Ama ba ba gibi kelimeler bu kk zerine yap la, kan m eklerinin eklenmesiyle olu turulmu gvdedirler. Birka rnek daha birer verelim: Gz Gz-lk Gz-lk- Gz-lk--lk K sacas halindeki kelimelere eklenen yap ekleri , kk m arac bu kelimelerin anlamlar i lyla de tirilmekte ve retilen yeni kelimelere gvde denmektedir. Daha sonra istenirse bu kelimeler ekim ekleri kullan larak tekrar ekimlenmektedir. Ancak bu sefer yeni bir gvde olu mamakta, yani ekim ekleri bu kelimelerin anlamlar de tirmemektedir. n i Mesela kk halinden ba layarak yap ekiyle tretilen bir m gvdeye ekim ekleri koyal Anlamde medi grece Ka m. n i ini iz. tane ek eklersek ekleyelim her defas da yine o grmemizi sa nda layan aletten yani gzlkten bahsetti anlayor: imiz l Grld gibi, eklenen her yeni hece sayesinde, farkl anlamda yeni bir kelime daha yap lmaktad r.

Gz-lk-dr Gz-lk-ler-den-se Gz-lk-sz-m Gz-lk-nz-den-di

Bu rneklerde gz : kk, gzlk : gvde, di heceler er ise ekim ekleridir. Gvdeye eklenen ekim ekleri, kelimeye ba bir anlam vermemekte ka ve sadece o ulluk, zaman, mekan, iyelik, v.s. a lardan eldeki kelimeyi ekillendirmektedir.

Pek o umuzun ilkokul s ndan ba ralar layarak tekrar tekrar kar tmbu bilgileri k hat z la saca rlatmamn sebebi, hem Trke z konu urken fark olmadan ve sskullandmyap ve ekim nda k k z m eklerinin nemini hissettirmek, hem de yeni bir dili renirken kendi dilini iyi bilen birinin avantajl konumuna ula z lamakt man sa r.

ngilizler Rekor k ramaz!

Bu a amadan sonra konunun ba sordu nda umuz bir soruyu cevaplama zamann geldi syleyebiliriz. n ini Gu nness Rekorlar Kitab tlar gre Trke, kay na ekoslavakyal t laramad m klar zdanmn kelimesiyle, en uzun sz? kelime sayna sahip diller aras dnyada nc olurken s nda ngilizce neden bu s ralama da yok?

Cevap, yine bildi bir sakl iniz eyde . What is your name ? cmlesinin, ngilizcenin sz konusu oldu her ortamda her nne gelenin yerli yersiz kullanaca kadar u orta mal oldu biliyoruz. Ayr bir reklam filminde geen What is unu ca, this? This is a bank cmleleri, ngilizceyi hi bilmeyen pek ok ki diline pelesenk olmu inin tu. Tm bunlar hafife al cmleler elbette. Oysa i pf noktas nan in burada. Haydi ba m. layal What is your name ? Ne My dir senin ad? n name is Mustafa. dMustafa. : Benim ad Mustafad r m r. : Senin adnedir? n

Benim ad m

What is this ? Ne dir bu ? a bank. : Bu bir bankad r. : Bu nedir? / Nedir bu?

This is Bu

d bir banka. r

Karikatr: Tahtada is : -d yaz r yor renci retmene soruyor: retmenim biz ok konu anlara d r etme diyoruz ya, rd ngilizler de isis etme mi diyorlar?

Bu cmleler, Trkiyede ya ayanlar iin hi de yabanc say lmaz. O halde ezberlenecek bir kal olarak vermedi herkes p imizi anlam r. Bu cmlelerde dikkat edilmesi gereken nokta t u: 1. -d eki ayr lmaktad r yaz r. 2. Kelimelerin dizili ras s Trkeden farklr. d Buradan nereye mi var yoruz? D nsenize -d ekininin bile r ayr ld bir dilin rekor k yaz racak kadar uzun kelimeleri olabilir mi? Elbette hay diyorsunuz. O halde yava yava r ngilizceyle tanyorsunuz demektir. sterseniz daha ba cmlelere de bakal ka m: I am a teacher. : Ben bir retmenim.

Ben -im bir retmen. You are a student.

Sen -sin bir renci. He is a O -dur bir doctor. doktor.

: Sen bir rencisin. : O bir doktordur. : ngilizce kolayd r.

English is easy. ngilizce -d kolay. r

Yok can Bu m! ngilizler tuhaf adamlar! dedi duyar gibi inizi oluyoruz. En sonda olmas gereken -im -sin -deklerini ikinci s r raya koymalar garibinize gitmi olmal Hakln buradan (yani . sz, Trkiyeden) bak yle grnyor. Ancak bu onlar dili ve biz de nca n maalesef onlardilini n renmeye mecburuz.

Trk Ailesi ve ngiliz Ailesi Aras ndaki Fark

Ba bakanlar, sosyolojik tahlillere giri imizi sanmas l a ece nlar ltfen. Bu kmda aileden bahsedece Ama bu aile, ilk blmdeki s iz. Trke dersinde geen kelime ailesi. Yani: cmle. Hat rlarsan ilk blmde bu konuyu ayr l z nt ekilde ele alm k. t Cmlenin olan kelimelerin, bir anlam ifade edecek esi ekilde bir araya gelmesiyle anlamlbir beraberlik kuruldu gsteren unu rnekler sunmu Bu anlaml tuk. beraberliklere cmle ad vermi n tik. T e sorumluluk ve grevleri payla bir araya gelen pk itli arak anne, baba ve ocuklar anlaml beraberlik ifade eden aile n, bir kurumunu olu turmas kelimelerin de cmle iinde e grevler gibi, itli almakla cmleyi olu turduklar sylemi n tik. Cmlenin anlam ykn stlenen en baba kelimenin yklem oldu diku unu; i olmadan yuva yap lmayacagibi, zne olmaksn z da cmlenin kurulamayaca ; bir aileyi sa n lamlaran ocuklar gibi, t tmlelerin de cmlenin anlam ntmleyen konumda olduklar n belirtmi tik. Verdi rnekler, Trke cmle yapn imiz s gsteren rneklerdi.

 dilerseniz imdi ngilizce cmle yapn s gsteren rneklerle bu konuyu ngilizceyle ba l lantolarak ele alal m. Herkesin bildibir cmleden ba i l yoruz:

I love you.
Bilindigibi bu cmle, seni seviyorum anlam Daha i nda. do ben seni seviyorum anlam rusu nda.

I
ZNE

love
YKLEM

you.
DZ TMLE (NESNE)

Ben seviyorum seni.

Dikkat ederseniz, biz Trkede seni kelimesini seviyorum kelimesinden nce kullan yoruz. Yani tmleleri yklemin nne koyuyoruz. ngilizler ise, tmleleri yklemin arkas yerle na tiriyorlar. Yani cmledeki elerin yeri deiyor. i Bu fark, ngilizce konu maya al Trklerin acemilik an hatalarn en nemlilerinden birine neden oluyor. Bir ba deyi n ka le, Trkedeki cmle yapyla s ngilizce cmle kurmaya al gibi bir mak yan sz konusu. Pek ok ki yan ya d bu nemli lg inin lg t ayr y lda tutmaniin, size iki aile foto sunaca nt ak z raf z.

zneyi anneye, yklemi babaya ve tmleleri de ocuklara benzetti hat n. Bir de Trke ve imizi rlay ngilizce rnek cmleleri hat rlayarak her iki dildeki cmle elerinin s d ralann nn. Trke cmle yapnda: s

Ben seni seviyorum. ZNE+TMLE+YKLEM Anne + ocuk + Baba

ngilizce cmle yapnda: s

I love you. ZNE + YKLEM + TMLE Anne + Baba + ocuk

Bu iki foto iyi bak rafa n. ngilizce cmle kurarken: I you love dememek iin. Yada bir turistin neden Ben seviyor seni eklinde konu unu tu anlamak iin... Bu blmde ngilizce kelime ve cmle yapna ili ipular s kin vermeye al k. t Baz eklerin ayr kelime olarak yaz ve kelimelerin bir ldna cmledeki yerinin Trkedeki s ralamadan farkl oldu dikkatinizi una ektik. Bu durumda unutmamamgereken AltKural z n u: Bizim, Trkede kelimelerin sonuna harf veya hece ekleyerek verdi anlamlar imiz ngilizler cmlede farkl yntemlerle sayorlar. Baz l ekler, ek olarak de de ayr il birer kelime olarak cmlenin de ik yerlerine konuyor. Baz i ekler ise hi kullan yor. Kelimelerin cmledeki yerleri de Trke lm cmlelerdekinden daha farkl oluyor. Bu bizim 1. AltKural z n m

4.Blm
Olmak yada yapmak... te Btn Mesele!
simler ve Olu lar...
D ndnz m acaba bir ocuk konu maya ba larken ilk nce hangi kelimeleri ? renir Bu da sorulur mu ? Tabii ki anne, baba gibi kelimeleri imdi renir! dediniz herhalde... Evet ama bizim istedi biraz daha teknik bir cevap: imiz Bir bebek, konu maya isimleri renerek ba Anne, baba, lar. mama, atta, gibi kelimelerin ortak zelliher birinin birer isim olmasr. i d Bir yabanc yeni dili renen biri de genelde evvela isimleri renir. Etrafza bakarsz ve o kez insanlardan ba n n u layarak isimleri renirsiniz. T konu pk maya yeni ba layan bir bebe yapt in gibi. nsanlar ana dillerini renirken tabii ki her do seyrinde ey al cereyan eder ve isim, fiil, gibi teknik sfland n rmalar bilinli olarak yap lmaz. Fakat bu do al renme sreci iinde herkes su ile susamak, retmen ile retmek aras ndaki farkay rd etmektedir.

Ben retmenim derken ne oldu umuzu ifade ederiz. Ben ngilizce retirim dedi imizde ise yapm isylemi z i oluruz. Su hayatt derken de suyun ne oldu sylemi r unu oluruz. Bu s cakta tuzlu yersem susar derken ise, suya ihtiya m duydu umuzda yaptm ifade ederiz. z eyi Kpek: Tembel kedi noolucak i gcn te! in soban yan yan gelip yatmak! Bugn ne n nda yapt n? Kedi: Oooo! Terledim . Susad S ld m. k m. Uyudum. Soora bissr rya grdm...

Trke dilbilgisi esaslar gre, bu iki ifade tr aras bir na nda fark vard r: -Bir ne oldu bildiren cmlelere isim cmlesi denir. eyin unu -Ne yap , ne edildi anlatan ifadelere de fiil cmlesi ldn ini denir. Yani bir tarafta olmak varken, di tarafta yapmak var... er Olmak ile yapmak aras da fark... nda Bunu asla unutmamamgerek. nk ok i z imize yarayacak. isim cmlesi nedir? sorusuna biraz daha zaman ay m. imdi ral

Benim ne oldu ifade eden Ben Mustafay umu m,Ben retmenim cmleleri, birer isim cmlesidir. Yani beni isimlendirmektedir. te yandan baz cmleleri, bir ne oldu isim eyin unu belirtmeseler ya da bir isim vermeseler bile, bir ne eye eyin durumda oldu / nas unu l oldu ifade ederler. Mesela ben unu iyiyim , annemiz bi tanedir ve bu adam yaralcmlelerinde oldu gibi. u Baz cmleleri de bir nerede oldu ifade ederler. isim eyin unu Babam Hindistanda, o evdedir ve ben okulday gibi. imdi m Bu durum biraz kafa kar r gibi grndyse, daha kolay bir c t syleyelim: ey Olmak fiilini, anahtar kelime kabul edebiliriz. Zaten, isim cmleleri bir olu ifade ederler. Ben Mustafay m,Ben retmenim cmleleri, benim ne oldu ifade eder. umu Ben aresizim , Ben fakirim cmleleri ise benim nas l oldu ifade eder. umu Ben okulday , Ben uzaklarday cmleleri de benim m m nerede oldu ifade eder. umu Bo dememi una Sheakspeare: Olmak yada olmamak. te btn mesele! Ama biz diyoruz ki btn mesele, olmak yada yapmak aras ndaki fark anlamak.

Vat iz yor neym? Vat iz dis?

Konunun ba demi ki: Bir yabanci dili yeni nda tik renen biri de genelde nce isimleri renir. Etrafza bakarsz ve o kez n n u insanlardan ba layarak isimleri renirsiniz. T pkkonu maya yeni ba layan bir bebe yapt gibi. in Gerekten de ngilizce renenlerin ilk i isim sormak ve i sylemek olmuyor mu? What is your name ? What is this ? This is a bank cmlelerini orta mal lan da bu de mi zaten? Bir k il nceki konuda farkl ba bir lamda ele aldmbu rneklere gelin tekrar z bakal m. What is your name ? Ne My dir senin ad? n name is Mustafa. dMustafa. : Benim ad Mustafad r m r. : Senin adnedir? n

Benim ad m

What is this ? Ne dir bu ? a bank. : Bu bir bankad r. : Bu nedir? / Nedir bu?

This is Bu

d bir banka. r

Bu cmleleri ezberlenecek bir kalolarak vermedi tekrar p imizi hat rlatarak diyoruz ki bu cmlelerden yola karak ngilizcedeki isim cmlesi yapntan m. Daha do s yal rusu hat m. nk bu rlayal cmleleri herkes biliyor. Siz de biliyorsunuz! Bu cmleler birer isim cmlesidir ve bu cmlelerde bir ne eyin oldu sorulmakta ve cevaplanmaktad u r: ne? Bu nedir? Bu smin smim u. udur. Bu gibi cmleleri yani isim cmlelerini di cmlelerden er ay etmemiz r. (Di cmleler derken fiil cmlelerini rd artt er kastediyoruz.) nk isim cmleleri ile fiil cmleleri aras nda sadece anlam de yap il olarak da ciddi farkl l vard Bu klar r. farkl Trkede de grmekteyiz. nceki rneklerle a l klar klayal m: Ben - men - im ret Ben - ir - im ret Sen - ci - sin ren Sen - ir - sin ren

Grld gibi, 2. sat cmleler, fiil cmleleridir ve bu rdaki cmlelerde fiil kknn sonuna, farkl ek gelmektedir. Bu ek, ren bir renmenin zaman vermektedir. Bu ek sayesinde n renme i inin genizamanda yap anlar Deik zaman kal yla farkl ldn z. i plar anlamlar verelim: Ben - ir - im ret Ben - ecek - im ret Ben - iyor - um ret

I love you !
Bu a amadan sonra ngilizedeki fiil cmlesi isim cmlesi ayr na geelim. m cmlelerinin nasoldu This is a bank ve My sim l unu name is ........ gibi bilinen cmleler yard yla kolayca anlam k. m t Peki ngilizcede fiil cmleleri nas l kuruluyor? derseniz, deriz ki onu da biliyorsunuz. I love you cmlesini biliyorsunuz. Evet, I love you bir fiil cmlesidir ve ne oldu umuzu de ne yaptm ifade eder: il z Seni seviyorum. Bu cmlenin asl I do love you eklindedir.3[3] I do love you sev seni : Ben seni sever Ben seni severim / Seni seviyorum4[4]

Ben -er

Bu konu bir sonraki bak alt ayr l l nda ntolarak ele al nacakt r. mantnda sevmek (to love) , arzulamak (to want), sahip olmak (to have) ngiliz gibi bazller, anldeuzun srede yap fii k il lan eylerdir. Daha abir ifadeyle sevmek k geni zamanda yap bir fiildir. Dolayyla lan s imdiki zaman -yor eki alamaz. Yani I love you cmlesi, geni zaman kalyla kurulmu b olmakla birlikte, imdiki zaman anlam da ta Bu durum, Trkede de baz iin geerlidir. Sahip olmak fiilini r. fiiller imdiki zaman kalyla kullanmay Bir arabaya sahibim dersiniz. Bu cmle geni b z. zaman kalyla b kurulmu da olsa imdiki zaman anlam ta Bu yzden bir arabaya sahip oluyorum da r. denmez. Daha do denemez. rusu,
3[3] 4[4]

Grld gibi Trkede -er ekiyle sa lanan anlam, ngilizcede do kelimesiyle sa yor. Do, cmleye genizaman lan anlam katan bir yard fiildir. Bu yard fiilin yerine ba bir mc mc ka yard mc fiil koyarak cmlenin zaman ya da anlam n n detirebilirsiniz. 5[5] T Trkede -er - i pk r ur eklindeki geni zaman eklerini -ecek -di gibi ba eklerle detirip cmlemizin zaman ka i n detirdi gibi: i imiz I do love you sev seni : Ben seni sever Ben seni severim / Seni seviyorum I will love you : Ben seni sevecek Ben seni sevece im I did love you sev seni : Ben seni sevdi Ben seni sevdim

Ben -er

Ben -ecek sev seni

Ben -di

ve fiil cmlelerinin zamanlara gre ekimlenme mantna daha sonra ayr l sim nt olarak de inilecektir. Bu kmda sadece isim cmlesi fiil cmlesi ayr n s m hissettirecek kadar bilgi verilmektedir.
5[5]

Yine de yerine oturmayan bir var: eyler Yukar daki ngilizce cmlelerde, -im ekinin kar ln gremiyoruz. Evet ama, ekoslavakyal t laramad m bahsederken klar zdan bu konuya ili olarak sylediklerimizi hat kin rlarsak sorun kalmayacak:
Btn dillerde, bizdeki gibi, kelimelerin sonuna eklenen heceler yada harfler yard yla kelime m ekillendirilmez. Kimi dillerde kelimelerin sonuna de ba eklemeler yap Di il na l er r. baz dillerde ise ekler hi kullan ya da nadiren kullan lmaz l r. Kelimelere ek takmaktansa, yard fiil grevi yapan baz mc kelimeler cmle iinde bir yere getirilerek di kelimeler er ekillendirilir. rne ben yine gelecek diyen turist, gelecek in kelimesinin sonuna im ekini neden koymaz? nk byk bir ihtimalle onun anadilinde byle bir ek kullan yordur ve lm cmlenin ba ben demi nda olmas yeterli geliyordur.

sterseniz bu tahminimizi test edelim. Acaba bizim turist ngiliz mi? Veya yap olarak ngilizceye benzeyen bir dili mi konu uyor? Bakal m: I will come again. gel yine. : Ben yine gelecek. Ben yine gelece im. I did love Turkiye sev Turkiye. : Ben Trkiye sevdi Ben Trkiyeyi sevdim.

Ben ecek

Ben -di

Herhalde yan lmamz. Baksan cmleler tam na ayn za tam . K sacasngilizcedeki fiil cmleleri Trkeyle tam , uyu muyor. cmlelerini Trkeye evirdi sim imizde sadece s ralama de iyordu. Oysa fiil cmlelerinde baz i ekler hi kullan yor. lm ilk konunun sonunda verdi 1. AltKural bu a te imiz n amada tekrar hat rlanmal . nk 2. AltKural zla yak ilgili. 1. Alt n m ndan n Kural: Bizim, Trkede kelimelerin sonuna harf veya hece ekleyerek verdi anlamlar imiz ngilizler cmlede farkl yntemlerle sayorlar. Kelimelerin cmlelerdeki yerleri Trke l cmlelerdekinden daha farkl oluyor. Baz ekler ek olarak de de il ayr kelime olarak cmlenin de ik yerlerine konuyor. Baz birer i ekler ise hi kullan yor. lm 2. AltKural : cmlelerini fiil cmlelerinden ay te n sim rd etmemiz r. nk artt ngilizcede isim cmleleri ile fiil cmleleri aras sadece anlam bak ndan de yap nda m il olarak da baz farkl vardFiil cmlelerinde s ekleri kullan l klar r. ah lmayabilir.

5.Blm
Bu pl Horozu n
Her pl bir horozu vard n r. O civarda i oldu onu dikkate almazledemezsiniz. iniz unda k Bu durum pek ok yerde yledir. Dilde de. ngilizcede cmlenin en yetkili ve etkili unsuru yard fiillerdir. mc Ama biro umuz yard fiilerin bu zelli mc inden haberdar olmaksn z ngilizceyi skmeye alr Oysa i pf noktas bilmek, cmleyi z. in n sizin iin anla olmaktan lmaz karacak ve neyin nas l oldu unu kolayca anlaman yard olacaktYani gerekten yard za mc r. mc fiillerdir bunlar. Btn i lemler onlar arac yap lyla l r. Diyelim cmleyi soru cmlesi haline sokmak istiyorsunuz. Yard fiili cmlenin ba getirmeden mmkn m? mc na Cmleyi olumsuz mu yapacaksz? n Olumsuzluk ekini yard fiilin yan ili mc na tirmeden zor. En nemlisi de cmlenin zaman ya da anlam detirmek n n i istedi inizde yard fiili de tirmek zorunda kaln r. mc i zd Bakbildi yerden ba m. n imiz layal nce isim cmleleri. cmlelerindeki yard fiileri daha nce tan k: sim mc m t am ,is, are

This is a bank. Bu d bir banka. r I am a teacher. Ben -im bir retmen. You are a student. Sen -sin bir renci. He is a O -dur bir doctor. doktor.

: Bu bir bankad r.

: Ben bir retmenim.

: Sen bir rencisin.

: O bir doktordur.

English is easy. ngilizce -d kolay. r

: ngilizce kolayd r.

Bu cmleleri s olumsuz cmle, soru cmlesi ve rayla olumsuz soru cmlesi kal na sokal Yani, Bu bir banka plar m. de ildir , Bu bir banka mr? ve Bu bir banka de midir? d il diyelim. Mesela evinizdeki telefonun bir banka olmadn sylemek isterseniz ne yapacaksz? n Elimizdeki cmleleri olumsuz cmle haline sokmak istersek, de anlam not kelimesini cmleye eklememiz gerekir. il ndaki Ama dikkat! Kelimemizi, yard fiilin hemen arkas mc na koymak zorunday z.

This is not a bank. Bu -dir de bir banka. il I am not a teacher. Ben -im de bir il retmen. You are not a student. Sen -sin de bir il renci. He is not a doctor. O -dir de bir doktor. il English is not easy. ngilizce -dir de kolay. il

: Bu bir banka de ildir.

: Ben bir retmen de ilim.

: Sen bir renci de ilsin.

: O bir doktor de ildir.

: ngilizce kolay de ildir.

Bir ngilize telefonu gsterip Bu bir bankaddedi r inizde ne yapar acaba? Muhtemelen ve hayretler iinde sorar: a r r Bu bir banka mr? Tabi Trke bilmiyorsa d ngilizceyle soracakt r sorusunu. Elimizdeki cmleleri soru cmlesi yapmak istersek ne yapmam z laz gelir? m

Bak o da yard fiille mmkn olan bir i n, mc lem: Yard fiili alcmlenin en ba koymanyeterli. Bir mc p na z yard fiil cmlenin ba gelince msoru ekini kendili mc na inden kazanmolur. Bu i a cmlelere uygulan lem a daki rsa, -danlam is kelimesi, -mr anlam r ndaki d kazan r; -im anlam am kelimesi, -miyim anlam ndaki kazan r; -sin anlam are kelimesi, -mn anlam ndaki s kazan r. Is this a bank? -mr bu bir banka? d Am I a teacher? -miyim ben bir retmen Are you a student? -misin sen bir renci? Is he -mudur o a bir doctor? doktor? easy? kolay?

: Bu bir banka mr? d

: Ben bir retmen miyim?

: Sen bir renci misin?

: O bir doktor mudur?

Is English -mr d ngilizce

: ngilizce kolay mr? d

Telefona banka gzyle bakman turistin Bu bir za a ngiliz ran banka mr? diye sormak istedi ne diyece anlamolduk. d inde ini Peki kar zdaki turiste ne cahil adam dercesine bir bak n yle p Bu bir banka de midir? demek isterseniz ne yapacaksz? il n Yard olal efenim. Yard fiili ve yan kesinlikle mc m mc ndan ayr lmamas gereken not kelimesini birlikte al cmlenin ba p, na koymaln Bak sz. n, yle: Is not this a bank? -midir de bu bir banka? il Are not I a teacher? -miyim de ben bir il retmen? Are not you a student? -misin de sen bir il renci? Is not he -midir de o il a bir doctor? doktor? easy? kolay?

: Bu bir banka demidir? il

: Ben bir retmen demiyim? il

: Sen bir demisin? renci il

: O bir doktor de midir? il

Is not English -midir de il ngilizce

: ngilizce kolay de midir? il

 cmlelerinin alt stne getirdik say sim n l r. Say diyoruz nk meselenin henz de l r inmedi imiz nemli bir boyutu daha var: cmlelerinin zamanlara gre nas i ini ele alm sim l deti de Konunun bu boyutu, ba ba ayr konu olarak ele iliz. l na bir al nmas gereken derinliktedir. Nitekim biz de bu konuyu ileriki a amalarda ele almay nyoruz. d Dolayyla s fiil cmlelerine gelmi s ra bulunuyor. Fiil cmlelerinde de isim cmlelerinde yaptmgibi, z zaman ekimlemelerine de inmeden, sadece cmlelerin olumsuz cmle, soru cmlesi ve olumsuz soru cmlesi kal na dn nde yard fiillerin roln ele alarak plar mc konuyu kapataca z. Yine bildi cmlelerden ba m. imiz layal Daha nce I love you cmlesini ele alm k. t Bu cmlenin asl I do love you nda eklinde oldu unu ve bu cmledeki do kelimesinin yard fiil konumunda mc bulundu belirtmi Hatta, cmlemizin zaman detiren unu tik. n i will ve did gibi yard fiilleri bile kullanm k. mc t Zaman ekimlemelerini, daha nce de belirtti gibi ayr imiz bir konu olarak ele alaca zdan, yanl do yard fiilini m zca mc esas alarak rnek olu turaca z:

I do Ben -er I do Ben -ir I do Ben -ir

love you sev seni : Ben seni sever. Ben seni severim / Seni seviyorum teach English ret ngilizce : Ben retir ngilizce. Ben ngilizce retirim come again gel yine : Ben gelir yine. Ben yine gelirim.

Karikatr: Urfa kebap salonunun kapndan s karken yana yan sylenen turist: Yine gelmeyecek ben!

Bu cmlelerin nas l olumsuz yap san kolayca tahmin laca n r m etmi sinizdir. Tabii ki d nd nz gibi isim cmlelerinde izledi imiz yntemin ayn: s Yine yard fiilden sonra not kelimesini koyarak cmleyi mc olumsuz cmle kalna sokaca b z. I do not love you Ben -mem sev seni : Ben seni sevmem / Seni sevmiyorum. I do not teach English Ben -mem ret ngilizce : Ben ngilizce retmem. I do not come again Ben -mem gel yine : Ben yine gelmem. Cmlelerimizi soru cmlesine evirmek istedi imizde yine cmledeki yard fiili emellerimize alet etmek zorunday mc z. Yard fiilimizi cmlemizin ba koymam bu fiilin mc na z, -m soru ekinin anlam da sahip olmas temin edecektir. na n Do kelimesinin yard fiil olarak dz cmledeki anlam mc -er ya da -ar ise, yard fiil olarak ba konmas -er mi?, -ar mc a da m anlamlar kazanmas sa ? n n lar. Do -er mi I love you? Ben sev seni? : Ben seni sever mi? Seni severmiyim / seviyor muyum?

Do I teach English? -ir mi Ben ret ngilizce? : Ben mi retir ngilizce? Ben ngilizce miyim? retir Do I come again? -ir mi Ben gel yine? : Ben gelir mi yine? Ben yine gelir miyim? Ve nihayet s geldi seni sevmez miyim? demeye. ra Bu cmleyi kurmano kadar da zor olmadn k rahatl n art kla syleyebiliriz. Yard fiilimizi ve hemen ard not kelimesini mc ndaki birbirlerinden ay rmaksn cmlenin ba koymami bile de z na z ten il. Do not I love you ? -mem mi ben sev seni? : Ben seni sevmem mi? Ben seni sevmez miyim / sevmiyor muyum? Do not I teach English? -mem mi ben ret ngilizce? : Ben ngilizce retmem mi? Ben ngilizce retmez miyim? Do not I come again? -mem mi ben gel yine? : Ben yine gelmem mi / gelmez miyim? 3. AltKural : n ngilizce cmle yapnda yard fiiller ok s mc nemli bir yere sahiptirler. Nas Trkede cmleler ekler l ki yard yla m ekilleniyorsa ngilizcede de cmleler yard fiiller mc ekseninde geli i en lemlerle ekillendirilmektedir. Bir cmleyi olu tururken, dn trrken ve anlamland r bu noktaya dikkat rken edilmesi olduka faydal olacakt r.

6.Blm
Zaman Zaman Zamanlara Bakal m...
Dil renenler iin zamanlar konusu her zaman dert olmu tur. Ama inan n, ngilizce renenler iin bu konuyu sorun olmaktan yoruz. kar 3. AltKural z rlay n m hat n! 3. AltKural : n ngilizce cmle yapnda yard fiiller ok s mc nemli bir yere sahiptirler. Nas Trkede cmleler ekler l ki yard yla m ekilleniyorsa ngilizcede de cmleler, yard fiiller mc ekseninde geli i en lemlerle ekillendirilmektedir. Bir cmleyi olu tururken, dn trrken ve anlamland r bu noktaya rken dikkat edilmesi olduka faydal olacakt r. ngilizcedeki zamanlar aynekilde yard fiiller belirliyor. da mc nanmazsan a tabloya bak z a daki n. Yine, bildi bir kelimeyi kulland Stop! iniz k:

Ayn cmleyi, nerdeyse ngilizcedeki btn zamanlara ve kiplere gre ekimledik. Ama deen sadece yard fiiller. i ey, mc I do stop : I do stop Ben -ur dur : Ben dururum. I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben did (doed) -du will -acak can -abilir could -abilirdi would -urdu should -mal have -mu had (haved) -mu tu am -um stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur : : : : : : : : : : : : I did stop. Ben durdum. I will stop. Ben duraca m. I can stop. Ben durabilirim. I could stop. Ben durabilirdim. I would stop. Ben dururdum. I should stop. Ben durmalm. y I have stopped. Ben durmu um(dur). I had stopped. Ben durmu tum. I am stopping. Ben duruyorum.

stopped : dur : stopped : dur : stopping : dur-u-yor :

I Ben

was -dum

stopping : dur-u-yor :

I was stopping. Ben duruyordum.

Ltfen bu tabloyu 3. AltKural nerek dikkatlice inceleyin. n d Unutmayki her kuralistisnas n n olabilir. Fakat istisnalar kaideyi bozmaz. Yani s durumlar, kurallarvarln rad n ortadan kald rmaz. Mesela tablonun son drt cmlesinde sadece yard fiillerde de mc il, fiillerde de de iklik olmuBu s durum, bizim kural z i . rad m bozmuyor. Have ve had yard mcfiillerinden sonra gelen normal (dzenli) fiiller, -ed eki al rlar. Tabloda kulland z stop fiili m de bu yzden -ed eki almt r. Ama bundan sonraki tabloda yer alan be fiili, dzensiz bir fiildir. Dzensiz fiiller ek almazlar. Bu fiillerin farkl hali vard r. Yerine gre bu sabit hallerden biri kullanr. l Have ve had yard mc fiilleriyle kullan klarzaman, dzensiz fiilerin 3. ld halleri kullanr. (Bu dzensiz fiiller l szlklerin i kapaklar verilmektedir.) nda Be fiilinin 3. hali, beendir. Tabloda da have ve had yard mc fiilleriyle bu fiilin been hali kullan r. lmt

Karikatr: Trafik kontrol noktas ndaki polisin k a n bak aras t basa dolu otobsn lar nda, ka ofr duraklamadan geiyor ve otobsn n cam ndaki kocaman levhay polise gsteriyor: Durak harici durmaz!

Stop levhas

Stop kelimesi, bildi gibi dur demek. imiz Durmak da bir yapmaktBir eylemdir, bir fiildir. ey r. Ne yapt dendi Durdum diyebiliriz. n? inde Yani bu cmlede, yaptmbir z eyden (durmaktan) bahsetmi oluruz. yleyse, bu bir fiil cmlesidir. Olmaktan bahsetseydik, isim cmlesi kurard k. 2. AltKural z rlay n m hat n. 2. AltKural : cmlelerini fiil cmlelerinden ay n sim rd etmemiz r. nk isim cmleleri ile fiil cmleleri aras artt nda sadece anlam de yap il olarak da baz l vard farkl klar r. Gelin olmaktan bahsedelim! imdi Baz kk farklar olaca grelim. n Her stop (dur) kelimesinin yerine be (ol) kelimesi koyarak tabloya bir daha bakal m:

I do Ben -ur I did (doed) Ben -du I will Ben -acak I can Ben -abilir I could Ben -abilirdi I would Ben -urdum I should Ben -mal I have Ben -mu I had Ben -mu tu I am Ben um I was Ben dum

be ol be ol be ol be ol be ol be ol be ol

........ : ( I do be .....) = I am ...... ........ : (Ben .... olurum) = Ben ..... im. ........ : ( I did be ....) = I was ...... ........ : (Ben .... oldum) = Ben ...... idim. ........ : I will be ....... ........ : Ben ........ olaca m. ........ : I can be ....... ........ : Ben ........ olabilirim. ........ : I could be ....... ........ : Ben ........ olabilirdim. ........ : I would be ....... ........ : Ben ........ olurdum. ........ : I should be ....... ........ : Ben ........ olmalm. y

been ........ : I have been ...... ol ........ : Ben ........ olmu um(dur). been ........ : I had been ....... ol ........ : Ben ........ olmu tum. being ........ : I am being ....... oluyor ........ : Ben ........ oluyorum. being ........ : I was being ....... oluyor ........: Ben ........ oluyordum.

Trkede Ben onun babas olurum demek yerine, Ben onun babasm demeyi tercih ederiz. y Yani, olmak fiilini imek fiiline dn trrz. Bu durum, gemi zamanda da geerlidir. Gemi konumumuzu belirtmek iin, idi kelimesini kullan teki r z. Mesela Sen benim her eyim oldun demek yerine, daha ok Sen benim her eyim(i)din deriz. ngilizcede de buna benzer bir durum vard r. I do be (olurum) de il, I am... ( Ben ...-im) derler. I did be (oldum) de il, I was ... (Ben ..... idim) kal n b kullan rlar. ngilizcede, I do be yada I did be eklindeki cmle kal plar u anda kullan yor. Kullan z, yanl yapm olursunuz Bu lm rsan kal plar, eskiden kullan . Mesela Sheakspeare eserlerine l rd n bak labilir. (Ama Trkede yerine gre bu iki kalda hl kullan p l yor. o unlukla, Ben onun babasm demeyi tercih etsek bile, Ben onun y babas olurum cmlesini syledi inizde yanlyapmolmazsz.) n K sacas tablodaki do be ve did be kal n bu plar, rencilerin konuyu daha rahat anlamas sa iin tarafta parantez iinde yazd Bu k. kal yerine anda I am ve I was kal kullan plar u plar l yor.

Demek ki 2. Alt Kuralda bahsetti gib, fiil cmlesi - isim n imiz cmlesi aras baz nda kk farklar var. Ve bu kk farklar, baz ciddi deiklikler olu i turuyorlar. Fakat unutmamalz ki 3. Alt Kuralda y n belirtildi gibi, hem isim cmlelerinde hem de fiil cmlelerinde her i ey yard fiile ba. Yard fiil deince, cmlenin zaman i mc l mc i de mi oluyor. 10 15 yard fiili mc renmekle ngilizcedeki btn zaman kal nkullanabilirsiniz. Bu konuda birka istisna kural plar nak lda tutmanyeterli. Zamanlar renmek de bu kadar basit!.. z

7.Blm
stisnalar ve El Kaide
El Kaide kelimesini duyunca aklza ne gelir? n Tabbi ki, sme Bin Ladinin kurdu gizli rgt. u Yani, Amerikan Kulelerini y sylenen me ete. n kiz kt u hur Ama El Kaide de de kaide kelimesini duysan ne il z d nrsnz? Baz gen okurlar z, Trkedeki me sz duymam m u hur olabilirler: stisnalar kaideyi bozmaz. Evet! Kaide: kural, belirleyici esas anlam bir kelime. nda stisna da kurald durum yani kurallara ayk olarak nadiren r rastlanan durum demek. (Mesel, gnevarken ya ya mur maz. Bu bir kurald Ama bazen gne ya r. li murlara rastlar Bu da, istisna bir z. durumdur. Gneya li murlarolmas kural n , bu bozmaz.) Biz de size bol bol kaide (kural) verece ve bu kaidelerin iz istisnalar (kurald durumlar n ) syleyece Bylece, iz. ngilizceye hkim olman sa z layaca Bir nceki sayfada da istisnalardan ve kaidelerden z. bahsettik. Dedik ki:

3. Alt Kural n unutmay Ama da unutmay ki n. unu n her kural istisnas n olabilir. Fakat istisnalar kaideyi bozmaz. Yani s durumlar, kurallar varln rad n ortadan kald rmaz. Mesela a tablonun son drt cmlesinde sadece yard fiillerde a daki mc de fiillerde de de iklik olmu Ama bu s durum, bizim il, i . rad kural z m bozmuyor.

I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I Ben I

do -ur did (doed) -du will -acak can -abilir could -abilirdi would -urdu should -mal have -mu had (haved)

stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur

: : : : : : : : : : : : : :

I do stop. Ben dururum. I did stop. Ben durdum. I will stop. Ben duraca m. I can stop. Ben durabilirim. I should stop. Ben durabilirdim. I would stop. Ben dururdum. I should stop. Ben durmalm. y I have stopped. Ben durmu um(dur). I had stopped.

stopped : dur : stopped :

Ben I Ben I Ben

-mu tu am -yor was -yordu

dur

Ben durmu tum. I am stopping. Ben duruyorum. I was stopping. Ben duruyordum.

stopping : dur : stopping : dur :

Bu durum, 3. AltKuralbirinci istisnas . Sondaki drt n n yd cmlede sadece yard fiiller de fiiller de deiyordu. mc il, i gelelim 3. AltKuralikinci istisnas imdi n n na. istisna da Zamanlar kinci u: ekimlerken verdi tablonun ilk iki imiz cmlesi, asl daha farkl l nda yaz r. .... I do stop I do stop yerine I stop
Ben -ur dur I did (doed) stop Ben -du dur I will Ben -acak I can Ben -abilir I could Ben -abilirdi I would Ben -urdu I should Ben -mal stop dur stop dur stop dur stop dur stop dur

I did stop yerine I stopped. Dikkat ederseniz her iki cmledeki yard fiili (doyu) att mc k. kinci cmledeki did kelimesinin ieri do + ed vardYani inde r. did kelimesinde var olan do at geri kalan -ed ekini de l nca, stopun sonuna eklemek gerekmektedir. Stop kelimesine ed harfleri eklenince de, telaffuzu kolaylarmak iin, p harfi ikiye t lmaktad kar r.

Daha nce verdi ba bir rne hat m:I love you imiz ka i rlayal kelimesini rnek vermi ve demi ki: tik tik Bu cmlenin asl do love you I eklindedir. de diyoruz ki bu cmlenin asl do love you imdi te I eklinde olmas ra na men, artbu k ekilde kullan yor. lm I do love you yerine I love you I did love you yerine I loved you deniyor. Bu cmlelerdeki do yard fiili, eski mc ngilizcede kullan l yormuAma daha . sonra kullan olmu lmaz . u anda sadece elbette anlam vurgu yapmak nda amac kullan yla l yor. Bakolay kolay bir n daha ekilde anlatal m: Vurgu amac do yard yla mc fiilinin kullan nen gzel lmasn rneklerinden birisi de Be careful! (Dikkatli ol!) nlem cmlesinin Do be careful! eklinde kullan daha ldnda da vurgulu bir anlam kazanarak, heyecan ikaz ve daha fazla hissettirmesi.

Diyelim ki bir ngilize a oldunuz. k Onu sevdi nas inizi l sylersiniz? I love you! Diyelim ki size inanmad sordu: Do you love me? ve Siz de bu sefer demelisiniz: yle I do love you! (Seni elbette seviyorum.) Karikatr: Valla, billa, Ekmek arps ki n Yani demek istiyom ki I do love you! I love you!

Daha inand olmak iin dil dkmeye devam edebilirsiniz: r c I loved you at first sight! (Seni ilk gr sevdim.) te Diyelim kar taraf size yine inanmad dedi ki gr ve lk te sevmiolsayd hemen yan gelip tan n, ma maya alrd Bence n! sen beni sonradan, zengin oldu umu renince sevdin! cevap vermenizi tavsiye ederiz: yle I did love you at first sight! (Seni kesinlikle ilk gr te sevdim.) Bu kadar inat birinden vazgeseniz daha iyi edersiniz. Ama ngilizceyi renmeniz iin, bu sinir bozucu sevda hikayesini uydurmak zorundayd k. Kusura bakmay n. ngilizceyi renmeye bak n! Bu arada sylemeyi de unutmayal unu m: Bu zamanlardaki do yard fiili, sadece olumlu cmlelerde mc kald Yani basit geni r . lm zaman ve basit gemi zaman kal n plarn olumsuz cmlelerinde ve soru cmlelerinde 3. Alt Kural z hala n m geerli. Zamanlar tablosunda sadece olumlu cmlelerden rnek vermi tik. isterseniz, Olumlu ( + ), Olumsuz ( - ), Olumlu Soru ( +? ) ve imdi Olumsuz Soru ( - ? ) cmle kal n bir arada tekrar hat plarn rlayarak bu durumu daha net grelim: ( + ) I do love you : Ben seni severim / Seni seviyorum

( - ) I do not love you : Ben seni sevmem / Seni sevmiyorum (+?) Do I love you? : Ben seni sever miyim / seviyor muyum? ( -?) Do not I love you ? : Ben seni sevmez miyim / sevmiyor muyum? Grld gibi, sadece olumlu cmle kalndaki alt (k z b izili rm) do yard fiili at mc lacaktBasit geni r. zamandi cmle kal nda n er plar ise, yard fiillerin belirleyici rol devam etmektedir. Bu durum basit mc gemi zaman kal iin de geerli demi nceki konularda verdi b tik. imiz zamanlar tablosunun ikinci sat yer alan gemi r nda zaman kalna da b bakal isterseniz. m (+) (-) (+?) ( -?) I did (doed) love you : Ben seni sevdim. I did not love you : Ben seni sevmedim. Did I love you? : Ben seni sevdim mi? Did not I love you ? : Ben seni sevmedim mi?

Basit gemizaman da sadece olumlu cmle kalnda do n b yard fiili at mc lmaktad Daha nce de belirtti gibi did yard r. imiz mc fiilinin ieri do + ed vard do at inde r. l biti olan ed eki, fiile nca, ik eklenecek ve I loved you cmlesi olu acakt r.

I did (doed) love you I loved you

K zetlemek gerekirse, 3. Alt Kural ikinci istisnasudur: saca n n Sadece basit genizaman (Simple Present Tense) ile basit gemi zaman (Simple Past Tense) ve yine sadece olumlu cmle kal nda n plar yard fiil kullan mc lmamaktad r.

 3. AltKuralnc ve son istisnas geelim: imdi n n na 3. Altkural3. istisnas tekil slarla ilgili: ( 333 ) n n 3. ah Do ve have yard fiilleri 3. tekil slarla birlikte kullan mc ah ldnda -es ekini alarak does ve (haves)has haline gelmektedir. Daha a bir ifadeyle sylemek gerekirse, ben seni seviyorum k yerine o seni seviyor demek istedi imizde sadece I (ben) kelimesini he (o) yapmam yetmeyecektir. Cmledeki do kelimesine -es z takn s ekleyerek does yard fiilini olu mc turmamgerekecektir. z (+) (-) (+?) ( -?) He does love you : O seni sever / Seni seviyor He does not love you : O seni sevmez / Seni sevmiyor Does he love you? : O seni sever mi / seviyor mu? Does not he love you ? : O seni sevmez mi / sevmiyor mu?

Olumlu cmlelerde doyu attm hat m. z rlayal Yani does kelimesini sadece soru cmlesi ve olumsuz cmle kal nda kullanaca z plar bilelim. m He does love you cmlesinde doyu at yorsak, akla yeni bir soru gelebilir: O halde olumlu cmle kal nda doyu attm -es takn plar zda, s ne yap yoruz? Cevap gayet basit:

Gemizaman olumlu cmle kalnda did" (do + ed) n b kelimesindeki doyu at -ed ekini nereye koyuyorduysak, nca -es takn oraya ekleyece Yani, fiile. s da iz.

I did (doed) love you. I loved you. He does love you. He loves you.

Have yard fiilinde zaten dolardaki gibi at lma gibi bir mc lma, kar durum yok. Bu kelime, yard fiil greviyle 3. tekil slarda kullan mc ah ld srece has halini al r. Tm bu istisnalardan sonra biraz kafankar z olabilir. m Endi etmeyin!Sadece bu kitab okuyarak e ngilizce renmeye al z srece, herhangi bir sorun ya madn amayacaksz. nk n ngilizce renmek iin asders aralarzve e programz l n itim n uygulamaya devam ederek zamanla bu gibi istisna durumlara al acaksz. n Giri blmnde, bu kitab iniz lkeyi tan bir kitap gibi okuyun gitti tan demi E o lkeyi yeterince tan istiyorsan bu rehberi elinize tik. er mak z, alyollara d sokaklara dalmal binalariine girmelisiniz. p meli, ve n Ben oralar bilirim demek iin bunu yapman iyi z art... Kaybolmamak iin yada kayboldu unuzda yolu bulmaniin elinizde iyi z bir rehber kitap olmal ona tekrar tekrar bakmaya ve enmemelisiniz. Hele bir de byk bir lkeye gidiyorsan z...

K yollariyi sa renmeli, sizin dilinizden iyi anlayan birini rehber edinmelisiniz. Fakat bu yolculu asla bir ile olarak d u nmeyin. O ehirlerde, yollarda yada binalarda ya ayan binlerce kelimeyle tan acak, baz yla ssgr lar k k eceksiniz. Bazen ok gzel anlatacaklar size. eyler diyarlar ke lgin fedeceksizin... Her lkede, grlmeye de bir yerler vard er r mutlaka. Bu kitap size iyi bir yol arkadaolabilirse ne l... Uzakta bir do giden ehre ru rencinin elinde okudu kitap, yol kenar u nda ngilizce yazan ok eklinde levha.

8.Blm
Sevmi ve lm em em
Urfal ezelden yam Yar sevmi gzelden em Sevmi ve lm em em... tez elden... Sizce, Urfal li gemizamanla m -mi konu uyor. Sevdas bitmi yani? mi Yoksa hl seviyor mu? A m ? k Hi pheniz olmas Bu o s klam a n! lan r ls k! Sevgisini zirveye ularm seven adam olmu t , o... Yanm trk yakm , Anlamamz. Efsane okuyor, masal anlat sanmz... yor nk bize -mi gemi li zamanmasallardan bahsetti n ini rettiler sadece. Bir de kmseme anlam kullan nda ldn rendik. Urfal n mi szlerini nas n li l anlayal ki? m

O, sevmi diyor. Sevdim, seviyorum, sevmeye devam em ediyorum anlam sylyor bunu... nda Sevmi demek, Ben a demektir... em m Ben a yada ben a m de kmm kt il! Sevmi Sever oldum ve hla yleyim demektir. em: Ama mektepte yle retmediler bize... miise, bitmi dediler. Masaldefsanedir, rivayettir dediler. tir r, Urfal ayoluyor... ya p Ve bir de zor oluyor ngilizce renmek. nk Urfal anlamayan, sevmi bilmeyen, I have loved y emi nedir anlayam yor. I have loved diyor ngiliz, sevmi anlam em nda... Biz masal anlattn , gemi bahsetti san ten ini yoruz. O, uzun uzun izah ediyor gemi ba p da bitmeyen ve te lay bugne kadar uzanan ve halen var olan diyor. Bunun zaman ey olmaz diyor. Biz anlam yoruz. Anlayamay z tabii! renemeyiz kolay kolay! Urfal n mi n ini renmeden, ngilizin haveini renemeyiz! Havei renmemizi ne temin eder acaba? Cevap kolay: Have kendisi temin eder. Have temin etmek, sahip olmak demektir. Havein kelime anlam bilmemiz, n renmemizi temin eder.

I have loved Sevmi olmay temin ettim, sevme durumuna sahibim, artben seven biriyim gibi bir k eydir. K sacas halkas ve sevmi demektir I have loved. em renmekten bahsetmi ya, tik renmek learn kelimesiyle ifade edilir. I learned ben rendim demektir. I have learned ne demektir o halde? renmeyi temin ettim, artben k renmi biriyim k sacas halkas renmi demektir. ve em Have yard fiiliyle kurulan cmleler, Perfect Tense olarak mc bilinen zaman kalna gre kurulmu r. Have kelimesinin b lard anlam yola p konuyu anlamaya al z gibi, Perfect ndan k tm kelimesinin szlk anlam ndan yola karak da bu konuyu anlayabiliriz. Perfect mkemmel demektir. Mkemmel kelimesini mkemmelce anlamak iin, bu kelimeyle akraba olan birka kelimeyi daha hat m isterseniz. rlayal kmal kelimesini, yak ikmali yapmak t eklinde s s k k duyar z. Yakikmali demek yak tamamlamas yada biten yak t t t yerine yeni yak narak yak tam olarak var olmasn sa t al t n n lanmas demektir. Yani ikmal, tamamlamak veya tam hale getirmek demektir. Tekmil kelimesini de askerlik hat nanlatanlardan ralar duydu umuz tekmil vermek teriminden hat z. rlar

Tekmil vermenin anlam her eyin tam ve tamam oldu unu komutana bildirmek yada tam bir bilgi vermek eklinde a klanabilir. Yani tekmil, tam veya tamam anlam r. ndad A kas r larak selam akan yzba a bir kara z , k ve avaz kt kadar ba rarak albaya tekmil veriyor: 2. Blk, 2 subay, astsubay ve 50 erle emir ve gr lerinize haz r komutan rd m!

Bir de 32 km tekmili birden diye bir deyim vard 32 km s r. s tamam arada bir eklinde anlayabiliriz bu deyimi. gelelim mkemmelin anlam imdi na. Mkemmel kelimesini, bir eyin eksiksiz, kusursuz yani tam oldu zamanlarda kullanz. Olmas u r gereken her yap ey lm sa veya olmu Mkemmel! deriz hayranliinde. sa k Perfect Tense kalnda kurulan I have loved I have learned gibi b cmleler de bir tamamlanmoldu eyin unu belirtir. Bu tamamlanm kelimesini bitirilmi eklinde anlamayz n ltfen!

Tam olarak yap lm eklinde anlayz! Yani I have loved n I have learned gibi cmleler, bir tam olarak yap ve istenen eyin ldn noktaya gelindi ifade eder. ini Daha net anlamak iin rneklere bakal m: Mesela I have learned diyen ki i, renme i tamamladn ini belirtir. Arto, istenen noktaya gelmihedefe ula k , mve renme i ini tamamlam r. O t renmi bir ki art idir k. I have loved diyen, sevme i tam hale getirmi(yani tam ini olarak sevmi O art sevmi seven bir ki tir). k, ve idir. I have loved (sevmi em) derken de size bunu sylemeye al maktad anda seven bir ki oldu belirmektedir. r. u i unu Gemi de bugnden, ten il imdiki zamandan bahsetmektedir. Evet, syledi gemi de alakas r. i eyin le vard Gnn birinde sevmeye ba sever olmu lamve tur. Fakat size assylemek istedi gemi bu hadisenin l i, teki sonucu olarak anda geldinoktad u i r. Mesela, I have learned English diyen birisi, gemi belirli bir te sre ngilizce al ve m ngilizceyi renmi Fakat bu cmleyi tir. kurarken size sylemek istedi Ben i ey, ngilizceyi biliyorum demekten teye gitmez. Daha do geriye, -gemi gitmez. rusu eGemikar rmak iin Ne zaman i t rendin? diye sorarsan z, I have learned English in 1993 diyemez. nk o zaman Ben ngilizceyi biliyorum 1993te gibi sama bir anlam kar.

Gemi bahsedip bir tarih vermek iin, Basit Gemi ten Zaman (Simple Past Tense) kaln b kullanarak I learned English in 1993 ( ngilizceyi 1993te rendim) diyebilir. Yada Perfect Tensein gemi bahseden Past Perfect ten Tense kaln b kullanarak I had learned English in 1993 ( ngilizceyi 1993te renmi diyebilir. Fakat bu kal da genellikle sonraki bir tim) p olaydan sz edildi inde kullan I learned French in 1994 (1994te l r. Frans zca rendim) I had learned English in 1993 ( ngilizceyi 1993te renmi gibi. tim) Bu szleri syleyen ki bu iki dili de bildi i ini, ngilizce ve Frans zca renmibirisi oldu unu ifade etmek iin I have learned English and French diyebilir. Bu cmleyi ngilizce ve Frans zcay renmi em eklinde tercme edersek, stanbul Trkesine uymaz. renmi emin sonunu de tirip i renmi yapsak nas im l olur? Asl bakarsan na z, stanbul Trkesi dedi kitb Trkede imiz byle bir kullan tarz m zaten var. Mesel birka rnek verelim: Ben ngilizce ve Frans zcay renmi adam neden Rusa im, renmedin? diyor! Y llarca vli olarak halka hizmet etmi aldm emekli im, maa bak! na Ben ki onlarca insanhayat kurtarmm. n n Ben zaten lm m... Evet! Tm bu rnekler de gsteriyor ki -miekini sadece, gemi zaman anlat rken, birinden aktar lan eyleri rivayet ederken veya kmseme

amac kullanm yla yoruz. Bazen, imdiki durumumuzdan bahsetmek iin de kullan yoruz. Verdi rneklerde iki dil bilen adam oldu imiz umuzu, vlilik yapmbir insan oldu umuzu, onlarca insan kurtars n c oldu umuzu yada anda l oldu u umuzu belirtmek iin -miekini kulland k. Ancak bu eki her ko kullanamayaca z da a ulda m k. Mesel alt madalya almbir sporcu oldu n umuzu belirtmek iin alt madalya almm yerine alt madalya ald n n m diyoruz. Bu da gemizamanda yaptm bir anlatmak iin mi z eyi yoksa anki durumumuzu belirtmek iin mi konu umuzu tam u tu olarak belirtemememize neden oluyor. Peki ne yapmamgerekiyor o halde? z Bu sorunun da cevab asl basit nda. - mi bulunmak veya -mi durumda olmak eklinde iki ifade kalmvar. b z ngilizce ve Frans zcay renmi diyemedi durumlarda, im imiz ngilizce ve Frans zcay renmi bulunuyorum yada ngilizce ve Frans zcay renmi durumday diyebiliriz. m Yada altmadalya almm yerine n altmadalya almbulunuyorum veya n altmadalya almdurumday diyebiliriz. n m Bu Perfect Tense konusunu noktalamadan nce, son bir noktaya daha de inelim:

Ben zaten lm m!
Yukar verdi rneklerde ben zaten lm da imiz m cmlesi vard Bu cmlenin, ben anda lym anlam kullan . u nda ldna dikkatinizi ekmi Fakat bu cmlede geen zaten kelimesi de dikkate tik. de bir ayr y er nt temsil ediyor: ngilizcede have ile kurulan Perfect Tense cmlelerinin nemli bir k nda da zaten anlam already kelimesi yer al sm ndaki r.

I have already learned English

Ben zaten ngilizceyi renmi im. Ben zaten ngilizceyi renmi durumday m. Ben zaten ngilizceyi renmi bulunuyorum. Fakat bu cmlenin olumsuz halinde zaten anlam ndaki already kelimesi de henz, hl anlam yet kelimesi kullan il, ndaki l r:

I havent learned English yet.

Trkesi: Ben henz ngilizceyi renmi ilim. de Ben henz ngilizceyi renememi durumday m. Ben henz ngilizceyi renememi bulunuyorum.

Tm bunlardan sonra I havent learned Perfect Tense yet demeyece umarak bu konuyu noktal inizi yoruz. 4. AltKural: n Perfect Tense kalnda have yard b mcfiiliyle kurulan cmleler, bir eyin tam olarak yap ldnve belirli noktaya gelindi ifade eder. nemli olan ve belirtilmek istenen de bu ini gelinen noktad Gemi de bugnden, r. ten il imdiki zamandan bahsedilmektedir. Sylenen gemi de alakas r. Fakat eyin le vard as l sylenmek istenen, gemi bu hadisenin sonucu olarak teki u anda belirli bir noktaya gelinmioldu udur. Bu yzden Present Perfect Tense kalnda belirli bir tarih verilmez. Gemi b ten bahsedip bir tarih vermek iin, Basit GemiZaman (Simple Past Tense) kal yada Perfect Tensein gemi bahseden Past b ten Perfect Tense kal kullan b labilir.

9.Blm
Mlum The u
Polisin telsiz konu malar s kullan bir kelime vard nda k lan r. Mlum..... Mlum s henz bulunamad ah . Mlum mevkiye intikal etmi bulunuyoruz. Neden Ahmeto Mehmet bulunamad lu eklinde a kimlik k ve isim vermezler de mlum s bulunamad tarz ah nda ifreli konu urlar. Herhalde telsizlerin dinlenebilece ihtimaline kar i byle bir tedbire ba vuruyorlar. yle ya... Bu i lerde gizlilik esast Bilgi verilen r. mir, zaten hangi ki takip edildi veya arandn inin ini bilmektedir. rife trif gerekmez. Mlum s dendi ah inde bildi iniz ki anlam isim i yla, verilmeden o ki bahsedilmi iden olacakt Hem zaten, mlumu lam r. etmeye (bilinen bir yeniden bildirmeye) ne lzum var. O halde bu eyi tarz resmi konu malaryap , bir gereklilikdir. n lmas Fakat ayn adam mafyan da takip etti d n ini nelim. Mafya mensuplar gizlili dikkat ederek birbirleriyle haberle Fakat da e irler.

telefonda bilgi verirken, polisler gibi Mlum s bulunamad nda ah tarz resm konu malar yapmad mlum. klar Onlar da derler Adam yle bulamad Herifi ar k. yoruz. Telefonun kartaraf ndaki kide hangi adamdan bahsedildi i ini anlar. nk bilgiyi veren ki adam kelimesinin sonuna sesini i, eklemi Adam bulamad deseydi, gittikleri yerde herhangi bir tir. k adam bulamad anla klar labilirdi. Ama adam kelimesinin sonuna eklenen harfi, adam mlum adam, bilinen adam olarak n anla n lamoldu. lmas sa Trkede bir ismin sonuna harfi ekleyerek sa lam oldu umuz bu anlam, ngilizcede de isimlerin ba getirilen the na kelimesiyle sa r. lan Bir ba deyi mafyas isim vermek istemedi ka le, ngiliz da inde man (adam) kelimesini the man eklinde kullanacakt Elbette ki r. bu kal sadece mafya mensuplar b kullanm yor. Bizler de konu urken ve yazarken kelimelerin sonuna , i gibi harfleri ekleyerek mlum anlam m etmiyor muyuz? ey n sterseniz bu malum yani bilinen ifadesini biraz ey ey irdeleyelim: Trkede sadece ve i gibi ekleri alan kelimeler mi mlum anlam ta r? Yoksa o adam, adam, bu adam veya benim adam, u senin adam, adam z, demekle de adam kelimesini mlum m adam haline getirmek mmkn mdr? Evet . Tam stne bast k.

nne bu, yada benim, senin gibi s getirerek yada u fatlar sonuna ve i gibi harfler ekleyerek bir ismi mlum duruma getirebiliriz. Peki mlum durumunda olmayan isimlerin zellikleri neler? Tek ba olmas na : adam Belirsizlik s n fatlar almas : herhangi bir adam, baz adamlar Asl bakarsan Trkede isimlerin mlum durumunda olup na z, olmamas nemli de ok il. Ancak, article dedi the gibi baz lar imiz tak isimlerle birlikte kullanman mecburi oldu dillerde bu konu olduka nem n u kazanmaktad r. ngilizcede isimler mlum durumunda olup olmama bak ndan m e ayr l r. a) Mlum durumunda olanlar b) Mlum durumunda olmayanlar c) Mlum bir trden bahseden cins isimleri bunlar tek ele al konuyu toparlayal imdi tek p, m: a) Mlum durumunda olanlar nne, bildi gibi the n iniz kelimesi konmaktad This, that (bu, gibi i s r. u) aret fatlar veya my, your (benim, senin) gibi iyelik s alan isimler de bu gruba girebilir. fat nk bu s onlar mlayarak mlum hale getirmektedir. fatlar tan

b) Mlum durumunda olmayanlar ise, nne getirildi isme i herhangi bir ...... anlam katan a kelimesini al A man (herhangi rlar. bir adam, adambirisi) gibi. Some (baz tak a lot of (birok) n , bir m), gibi Trkede Belgisiz S dedi s fat imiz fatlar da bir ismin nne geldiklerinde onu belirsiz hale sokarlar, mlum olmas nlerler. n c) Mlum bir trden bahseden cins isimler: Bildi gibi, cins isimler belirli bir cinse ait olan iniz eylerin ortak ismidirler. Yani o cins eylerin tmn temsil ederler. Y so lan, uk hayvand dendi y kelimesi btn y r inde, lan lanlar temsil eder. Muz sard dendi r inde btn muzlar; renci sayg olmaldendi l inde btn renciler; st sd dendi btn stler kastedilir. nk vr inde bu cmlelerde muz kelimesini duydu umuzda muz diye bildi imiz eylerden veya st kelimesini duydu umuzda mlum, bildi imiz normal stten bahsedildi anlar ini z. bu gibi isimlerin sadece te tekil hallerinde a kelimesi kullan O da sadece l r. say labilen isimlerde. Say lmayan isimlerde ne a ne de the kullan l r. Banana (muz) kelimesini cins isim anlam kullanarak nda bir rnek yapal m: Muz sarr cmlesinin d ngilizce kar muz lnda SAYILAMAYAN MLER S Bir st, iki st eklinde sayamadmancak e z, i veya deste gibi bir l birimiyle belirtebildi imiz isimler, say lamayan isimlerdir. Bu isimleri cins isim olarak kullandm nne a veya zda the gibi kelimeler eklenmez. St sd cmlesinde, vr say lamayan bir isim olan st kelimesinin nne the koyamay z. The milk is liquid dersek, yanlyapmoluruz. Milk is liquid dememiz gerekir. nk bu cmlede st cins isim olarak kullanmaktay z.

kelimesinin nne a (bir) kelimesini koymak zorunday z. A banana is yellow. Ama Muzlar sarr d cmlesinin ngilizce kar Muzlar lnda kelimesinin nne a veya the koymamak zorunday z. The bananas are yellow. (YANLI ) Bananas are yellow. (DO RU) A bananas are yellow. (YANLI ) kz: Naber? Bugn ka st yapt n? Nas nek: sayiym lan kz! St sa r, say l lmaz! Hem sen ka ot yedin? kz: (D nce) H Dilbilgisi h renmi i ! nek te!

K sacas , cins isimlerle ilgili kural udur: St gibi say lamayan cins isimler ve muzlar gibi say labilen o cins isimler a veya the almazlar. ul

Muz gibi say labilen tekil cins isimler ise, a al 6[6] rlar. The konusunu kapatmadan nce iki zel bir duruma parmak basmamgerekiyor. z 1) Mlum olsalar da olmasalar da baz isimlerle the cins kullan Bunlar lmaz. kolayca renebilirsiniz. Yemek nleri: Breakfast (kahvaltlunch ( yeme dinner (ak yeme ), le i), am i). Baz mekanlar: Home (ev), school (okul), college (kolej), church (kilise). 2) Baz isimlerle birlikte mutlaka the kullan Baz yla ise zel l r. lar asla kullan Bunlar kolayca hat lmaz. da rlayabilece iniz ekilde gruplayal m. a)Say gre: ya -Gl isimleri :Tek bir gln ismi ise the almaz, birden ok ise al r. Lake Van (Van Gl) The Seven Lakes (Yedi Gller) -Da isimleri :Tek bir da ismi ise the almaz, birden ok ise al n r. Mount A (A Da The Toros Mountains (Toros Da ) r r ) lar

Bu kural genelde btn say labilen cins isimler iin geerlidir. Sadece hayvanlar n veya mzik aletlerinin cins isimlerinde yada icatlardan bahsedilirken a yerine the kelimesi kullan rne Penguen bir hayvan trnn ismidir. Penguen bir ku l r. in tur cmlesinin ngilizce kar penguen kelimesinin nne a de the konur: lnda il The penguin is a bird. Piyano bir mzik aleti cinsinin ortak adr. Piyano alar cmlesinin d m ngilizce kar piyano kelimesinin nne a de the koymamgerekir: lnda il z I play the piano.
6[6]

-lke isimleri :Tek kelimeli bir isimse the almaz, birden oksa al r Turkey, The United States of America b)S gre: raya -Say fat isim : S sonraysa the almaz, nceyse al s almbir fat r. Unit One (Blm Bir), The First Unit (Birinci nite) -Okul, niversite gibi isimlerde: Bu kelimeler sondaysa the almaz, ndeyse al Ankara University, The University of Florida r. c) Bilmem ki neye gre: -Okyanus, deniz, krfez ve nehir isimleri mutlaka the ile ba lar. The Indian Ocean (Hint Okyanusu), The Arabian Gulf (Arap Krfezi) -Etnik gruplarisimleri mutlaka the ile ba n lar. The Indians, (Hintliler) The Arabs (Araplar) -Spor ve bilim dallarn isimleri ve soyut isimler the almaz. n Football, mathematics, love (a sevgi) k, Size tavsiyemiz, bu zel durumlar kafaya takmay fazla n. ngilizlerin bile bu konuda mkemmel olmad n klar syleyebiliriz. Siz en iyisi mlum olup olmama durumuna gre the nas l kullan onu l r, renin. 5. AltKural z imdi n m syleyebiliriz.

5. AltKural: n ngilizcede isimlerin mlum olup olmamasolduka nemlidir. Bu durumlar gre isimlerin nne a, the gibi na tak lardan yada this, that my, your, .... gibi i veya iyelik aret s fatlar ndan uygun olan birinin konmas zorunludur. Bu kural sadece o veya say ul lamayan cins isimlerde geerli de ildir. The ile ilgili baz uygulamalar ise, herhangi bir mant a kl klama yap lmaksn kullan gre z ma ekillendirilmi tir.

10.Blm
Karadenizde
Ba bak aklza iki gelmi l a nca, n ey olabilir: - Temel fikralar - Karadenizdeki gemilerin son durumuna ili o me soru: kin hur Karadenizde gemilerin mi batt ? Biz ikinci ilgilenece Ama belki bu arada birinciye de kla iz. hafife dokunabiliriz. ngilizcede edatlar konusunu al pek ok ki i iinden an i, in kamamakta ve e dostun Karadenizdeki gemilerle ilgili sorular in n cevaplamak zorunda kalmaktad r. Bu meseleye el atman vatana millete faydasolaca n n d ndk. Karadenizden ba imdi layarak edatlar konusuna girelim. Hikaye bayor: l Hikayenin getiyer: Karadeniz i Kahramanlar z: Bir adet Temel, bir adet bir adet denizalt m dris, (submarine), bir adet kay(boat), bir adet uak (airplane). k Hikayemiz yle pek de e lenceli de il. Sc k, basit ve k bir hikaye. sa Temel ve kay denize a r. dris kla lm t O s Karadeniz zerinden geen byk bir uak grrler. rada

 hemen at Ha u um ua bak ne kadar buyuk oyle! dris l r a a Pahse girerim ki pa pakanun ua idur! Temel hemen itiraz eder Te uldur! Nerden biliysun? der dris. Pa pakanun ua olsayd i nnde ve arkas motosikletli nda yunus polisleri olurdu taa! sesini dris karmaz. Arkada n bilmi ine canslm r. Biraz yzmek iin n li k t soyunup denize atlar. ok gemeden heyecanla yzeye ve Ula kar Temel! der, Tam altumuzdan bir tenuzaltu keeyr! Teminki uak kadar buyuk de ama, yuzde yuz pa il pakanun tenuzaltusudur bu! nk nnde ve arkas bir suru yunus dolanayur! nda Temel is on the sea. Temel denizde. is in the sea. dris denizde. dris The submarine is under the sea. Denizalt deniz alt nda. The plane is over the sea. Uak denizin zerinde. Motorcyclist policeman is in front of the plane. Motosikletli polis ua nnde. n Motorcyclist policeman is after the plane. Motosikletli polis ua arkas n nda. The cloud is below the plane. Bulut uaktan alakta. The plane is above the cloud. Uak buluttan yksekte. The sun is behind the cloud.

Gne bulutun arkas nda. The dolphins are around the submarine. Yunuslar denizaltn etraf n nda.

Karikatr: havada boing tipi bir uak, Ua nnde ve arkas motosikletli polisler, n nda ua seviyesinden biraz alakta bulut, n bulutun arkas gne nda , kay temel, kta kay tutunur vaziyette denizde yzeye a kmkonu ve an denizalt gsteren idris, y Denizin alt bir denizalt etraf yzen yunuslar nda ve nda

 i hikaye k n rak hikayenin resmine iyice bakal Bu imdi in sm b p, m. resimde baz edatlarvermeye al k. Fakat bunlar, t ngilizcedeki edatlar sadece bir k . Ve konunun assorun olu n sm l turan blm, benzer anlam ta edatlarbirbirleriyle kar r . yan n lmas t Gerekten de ngilizce renenlerin en fazla zorland konulardan biri de hangi edat nerede kullan meselesidir. n laca zellikle de Trkede -de, -da eklerinin at, on, in gibi ngilizce edatlar hepsinin tek kar olarak kullan , kafa n l lmas kar rmaktad t r. rne resimde de Temel de denizdedir. Ama denizde in dris kelimesindeki -de ekinin kar olarak bir cmlede on edat, bir l n cmlede de in edat kulland n k. Diyeceksiniz ki niye? eyle! te ngilizce bilenlere sordu unuzda genellikle bu cevab rsz. al n yle! te ngilizler yle demi kere! bir Vall ben de anlamad m! Do sylemek gerekirse, tm dillerde, mant bir a ruyu kl klamas olmayan baz konular bulundu kabullenmeliyiz. unu Ancak, mant bir a kl klamas oldu halde byle bir a u klama yap iin iinden lamaz hale gelmi lmad k konular da var. ngilizce edatlar iinde en skar r at, in ve on edatlar k lan t da o zaman byle bir ihmal yznden anla u kalmaya mahkum lmaz oluyor. sterseniz bu edatlarkullan na ili baz imdi n m kin mant ksal ipular bulmaya al m. al

Lamba Nerede?
Lambalar nerede olur? o unlukla tavanda... Tavanneresinde peki? n zerinde mi? Yan mYoksa alt m nda ? nda ? Bu sorudan ba bir soruya geelim: ka ngilizceyle tavanda demek isterseniz, ne dersiniz? Tavan ceiling demektir. In the ceiling mi dersiniz? On the ceiling mi? Yoksa at the ceiling mi? nce ikinci sorunun cevab verelim: n On the ceiling. Neden peki? zleyin! Lamba tavan

Birinci soruya ve cevab dnyoruz: na Lambalar tavanneresinde olur? n Cevap: zerinde de il! Yan hi de nda il! Alt tabii ki! diyenler ikinci sorunun cevab hat n ltfen! nda n rlas ngilizceyle tavanda demek isterseniz, on the ceiling dersiniz.

On kelimesinin szlkteki kar zerinde, stnde l eklinde verilir. Yani bu durumda on the ceiling diyen ngilizler lamba tavanalt de stnde demi n nda il oluyorlar. Byle d nd mzde bu ngilizcede ok mant z bir dilmi ks diyebiliriz. Asl o kadar da de nda il(!) Baz konularda belirli bir mant izlendi syleyebiliriz. Bunun k ini iin de eksik ve yanl anlamalardan mmkn oldu unca sak nmak gerek. On edatn as anlamtemasta , temas halinde n l olmalr. On the ceiling cmlesinin tam kar d da tavanla l temasta yada tavanla temas halinde olmalr. d ON OFF resimleri

Lambayyakmak istedi inizde d menin zerinde On-Off yazdngrrsnz. Elektrikli devrelerin anahtar k nda A sm kKapalanlam yaz bu On-Off kelimelerinin de tam kar nda lan u l olmalr: d

Temasta-Temasta de il nk anahtar on noktas evirdi na inizde, kablo hatt temas haline gemektedir ve lamba yanmaktadYada cihaz z al r. m makta ve a konuma gemektedir. Offa geti k inizde ise temas kesmi olursunuz. Elektrik hatt temas olmamas nda , lamban yada n sz konusu cihazkapalolmas neden olacakt n na r. Zaten uaklar yerden temas kesmeleri (havalanmalarda n ) take off kelimeleriyle ifade edilir. Havalanan uak izimi

Temasta olup olmama durumu, sadece tavan yada havaalan yzeyler iin de hatlar iin de geerlidir. Dedik gibi il; ya, elektrik hatt temastaysa on; de off diyoruz. ilse Hat, ngilizcede line demektir. Hat (line) kelimesini sokak, kpr, boru ve kablo gibi gerek hatlar iin kullanabilece gibi, hava yollardeniz hattufuk imiz , , izgisi, ekvator izgisi, meridyen ve paralel gibi hayali izgileri belirtmek iin de kullanabiliriz. nternet hatt temasz varsa, online (hatta, hatla temasta) yla n demeksinizdir. (Dikkat edin, atline yada inline de Online) il! Havayollar airline derler. Turkish Airlines (Trk Havayollar na ) yazn grm s ok snzdr.

K sacason edatn kar do , n ln ru renirsek, bu edat n nerede kullan kolayl bulabiliriz: laca n kla Bu edatanlam n temasta , temas halinde oldu gre, una duvar, tavan, yer ve pist gibi yzeylerle ve elektrik hatt , internet hatt , boru hatt , hava hatt veya meridyen izgisi gibi hayal veya gerek hatlarla temas halinde olan eyler iin on edat n kullanabiliriz. Yzeyler iin rnek Sayfada demek iin on the page; Masada demek iin on the table; Duvarda demek iin on the wall; Tavanda demek iin on the ceiling; 2. katta demek iin on the 2nd floor Sahnede demek iin on the scene; TVde demek iin on TV(Televizyon ekran yzeydir); bir Hatlar iin rnek: Yolda demek iin on the way; Istanbul yolunda demek iin on the way to Istanbul Boru hatt demek iin on the pipeline; nda Telefonda / telefon hatt demek iin on the telephone / nda on the telephone line veya online; Ufukta / ufuk izgisinde demek iin on the skyline;

 anda bu noktadasz u n
Byk ehirlerde belirli baznoktalara haritalar yerle tirilir ve haritan bulundu yer de haritada byk k zbir noktayla n u rm gsterilerek anda bu noktadasz yazyla i edilir. Adres u n s aret bulmakta zorlananlar ve turistler iin faydal hizmet. bir anda bu noktadas z u n

Adres tarifinde nokta kelimesinin kullan hat ldn rlatmak iin bu bilgiyi gndeme getirdik. Gerekten de nokta kavram adres n tesbitinde veya tarifinde sskullan k k yoruz. Nokta tarifi yapmak, Havadan nokta atyla vurmak, ehrin belirli noktalar trafik lambas na koymak, Bulundu noktadan 2 km uzakta un ehirde ka tane polis kontrol noktas var? Trafi kalabaloldu noktalara bakal in k u m 39. soka ana caddeye ba noktada n land 36.paralellin 26.meridyenle kesi noktas im gibi...

 ngilizcede belirli bir noktada bulunmay ifade etmek iin at edat kullan Bu nokta, zaman veya mekan iinde bir nokta olabilir. l r. nce mekan iindeki noktalara de imiz iin, zaman iindeki indi noktalara daha sonra bakaca z. Konunun ba mekan iindeki noktalarla ilgili rnekler nda vermi rneklerde nokta kelimesini de bol bol kullanm k. tik. t Dikkatinizi ekmeye al z as tm l nokta uydu: Bir konum yada adres belirtilirken bu kelime kullan da lsa kullan lmasa da kavramsal olarak zihnimizde bir noktadan bahsedildi ini syleyebiliriz. aml caday otogarday evdeyim, okulday i m, m, m, teyim derken hep bulundu umuz noktay belirtiyoruz. Bu nokta byk bir ehir veya semt de olabilir, bir ev veya park da. Zaten evdeyim derken evin iinde olmaktan de evin bulundu noktada olmaktan il, u bahsediyoruz. O s rada evin bahesinde yada kapn nnde sn olabiliriz. teyim derken de i yerinin iinde oldu umuzu de i ilgili il le bir noktada bulundu umuzu ifade ediyoruz. iin gelen bir misafiri u urlamak iin soka cep telefonunuz alsa, i a km ken yerinde oldu unuzu sylersiniz. Bulundu unuz nokta, i yerinin bulundu u blgedir. O anda ehirde hangi noktada bulundu unuzu belirtti iin iniz at edat kullanmangerekir. n z Tiyatroya gitti inizde sahne aras soka p bir gazete nda a k alsan o s z, rada telefonla arayan ki tiyatroday dersiniz. iye m Bulundu unuz nokta, tiyatronun bulundu blgedir. u ehirin hangi noktas bulundu nda unuzu belirtti iin at edat kullanman iniz n z gerekir. I am at the theatre.

Diyelim ki anneniz tiyatroya bomba kondu duymuve sizi unu ar Net olarak yor. renmek istedi tiyatronun iinde olup i ey, olmadn olabilir. O zaman tiyatro binasn iinde olmadn z n z belirtmek iin in edat nkullanarak yeni bir cmle kurman z gerekecektir. I am not in the theatre. Bir ba rnek verelim: ka Karl Sokak No:13te bekliyoruz demek iin we are waiting at 13 KarlStreet cmlesini kurar Ama o s KarlSokaktaki 13 z. rada numaralbinan neresinde oldu n umuz nemli de O adreste ildir. kapn nnde de olabiliriz, binaniinde veya zerinde yani atnda n n s da olabiliriz. Binan iinde veya zerinde oldu n umuzu zellikle belirtmek istiyorsak bu anlamlar veren di edatlar er kullanarak bunu ifade etmemiz gerekir. at bahedeki ve penceredeki: we are at home daki

K sacasbulundu umuz adresi veya konumu tarif ederken bulundu umuz noktay belirtiyorsak at edat kullan n r z.

nceki sayfalarda on edatn kullan yerlere rnek olarak n ld Istanbul yolunda demek iin on the way to Istanbul ifadesini rnek vermi Bu da bir adres tarifi oldu gre, neden at yerine tik. una on edat kullandm n z sorulabilir. Cevap gayet basit: Istanbul yolunda (on the way to Istanbul) dedi imizde net bir nokta tarifi yapm yoruz. Kilometrelerce uzanan bir yol zerinde bir noktadan bahsetmiyoruz. Sadece o hat zerinde bir yerde olmak sz konusu. Ama Istanbul yolu 17. kilometrede deseydik, at the 17th kilometer of the way to Istanbul dememiz gerekirdi. nk bulundu umuz noktay olarak belirtmi net oluyoruz. Zaten at edat n mekanlar iin kullan temel hedefimiz, konumumuzu belirtmektir. rken stanbul yolu

At edat zamanlar iin kullan de zaman iinde belirli n rken noktalarda olmak kastedilir. sterseniz nce zaman iindeki noktalar n ne olabilece bakal ine m. Bir gn 24 saatlik bir zaman dilimidir. Ama gne do u an, in du bir noktadBat da yle... r. Gne do undan batna kadar geen sre, gndzdr ve in u bir zaman dilimidir. Gndzn ortas , yani gne tam tepeye geldi in i

an, ve bir noktad ledir r. leden nceki zaman dilimine sabah deriz. Sonrakine de leden sonra. Gne batndan vaktine kadar geen sreye gece denir. in afak Gecenin ortalar bir nokta oldu kabul edilen saat 24:00 n da nda u na gece yar denir. Gece yar da bir noktad s s r. Gnbat ndan gece yarna kadar geen zaman dilimi m s ak gece yarndan a kadarki zaman dilimi de gece olarak am; s afa adland r. Gece, an ki o da bir noktadsona erer. r l afak nda rGn iindeki bu noktalar iin at edat kullan l r.
DAWN ( AFAK) NOON ( LE) SUNSET (GN BATIMI) MIDNIGHT (GECE YARISI) DAWN ( AFAK)

MORNING
SABAH

OGLEDEN SONRA

AFTERNOON

EVENING
AK AM

NIGHT
GECE

Gndz Saatleri 24 Saatlik Gn

Gece Saatleri

Zaman dilimleri iindeki her an, belirli bir noktad r. Saatlerde de bu yzden nokta kullan l r. 16:00 bir noktad r ve saat 16:00da anlam nda at 16:00 oclock denir.

Zaman dilimleri iinde bir nokta olu turan di anlar neler er olabilir? Mesel bir matam ortas n , hakemin sar an... kart kard Bir diplomatik gr srecinin sona erme antoplantn me , n ba an,... lad 21.yzy ba y l l sonu, hafta sonu, sava bitimi, kn biti n , n i, yazba srenin sonu, vs... n , Tm bunlar, belirli bir zaman srecinin ba sonunda yada nda herhangi bir yerinde bir noktay temsil ederler ve at edat rlar. al Mekan iindeki noktalar iin rnek skdarda demek iin at skdar; Pozant demek iin at Pozant da ; Okulda demek iin at school; Evde demek iin at home; demek iin at work; te Tiyatroda demek iin at the theatre; 2. durakta demek iin at the 2nd stop Soka sonunda demek iin at the end of the street; n Zaman iindeki noktalar iin rnek: Gnbat nda demek iin at sunset; m afakta demek iin at dawn Konferanssonunda demek iin at the end of the conference; n Yazba c demek iin at the begining of summer n langnda anda demek iin at the moment; u Saat sekiz buukta demek iin at half past eight; Saat 14:52de demek iin at 14:52; Gece yarn gee demek iin at 5 past midnight; s 5

A m! Hazanday Sokaktay ktay m! m!

A m! ktay I am in love! ngilizler, a olduklar byle derler. k nda Biz de a d ka mekten, a gelmekten bahsederiz ya, yine ka de a m kelimesi kadar cuk oturmuyor bizimkiler. ktay nk a insan atan, iine alan en gl duygulardan biri k, ku olsa gerek. Ku atma, iine alma... Duygularbize yaptn n ifade etmek iin en uygun kelimeler... d mz (bazen de kapn klaya yumruklaya al ine t s t p kendimizi zorla iine soktu umuz) duygusal durumlar rlayal hat m. Nerelerde, nelerin iindeyiz: Snt Buhranda, Tela Karma Keder iinde, znt k da, ta, ada, iinde, k k iinde, Deh iinde, Sab zliinde, Huzur iinde, a nl et rs k Ne iinde, Sevin iinde, Hu iinde, Beklenti iinde, Tevekkl e iinde, aresizlik iinde, Sessizlik iinde, K skanl k inde... oldu inde umuz, sadece duygusal durumlar deasl il nda. Sak durumumuz, madd durumumuz ve toplumsal konumumuz l ve hatta meteorolojik ortam gibi di durumlar da iine al bizi: er yor Ya murda, Karda, Yoklukta, Bollukta, Ac iinde, Ate iinde, Kan ter iinde, Fakirlik iinde, Dostluk iinde, Bar iinde, stikrars k zl iinde, at iinde, Rekabet iinde... ma n iinde oldu bu durumlara, nsan u ngilizcede de benzer bir mant yaklar ve in edat kla l kullan l r. iine alan bir di de, zaman dilimleridir. nsan er ey Asymevsim, ay, hafta, yar saat, be r, l, m dakika, bir saniye... Bunlar, llen zaman dilimleri.

Bir de basonu belli olmayan zaman dilimleri var: mr, asre, sre, vde, dnem, devir... , Tm bunlarda in edat kullan l r. Gelelim meknlara. Bir iine alan boyutlu mekanlar iin de in edat eyi kullan l r. alan dedik. Apartman, spermarket, hastane, araba, yatak, ine dolap, oda, park, bahe, tnel, orman, al ma uzay, gkyz l k, ara, gibi boyutlu, derinliolan mekanlar. i Mesel sokak insan al ? iine r m Evet. Sokak insan al iine r. Soka sokak yapan eyleri (evleri, dkkanlar ,sokak sakinlerini) d nn... Greceksiniz ki soka da sizi iine alan bir derinli var. n i Sokak, sadece stnde yrd mz bir yzey de ki on edat il als Bir nokta da de sokak. Yani, at edat alamaz. n. il da Karl Sokak No:13te (at 13 Karl Street) eklinde bir rnek vermi nceki sayfalarda. Orada da soka iindeydik. Ama soka tik n n iinde belirli bir noktada (No:13te) bulundu umuzdan, at edat n kulland Sadece Karl k. Sokakta bulunmaktan bahsetmi olsayd in k, Karl Sokak dememiz gerekirdi. K sacasbir durumun, bir zaman diliminin veya bir mekan , n iinde olmaktan bahsediyorsak in edat nkullanmam gerekir. z Yukar baunutmay daki l n. A m! Hazanday Sokaktay ktay m! m! Bir durum : A k Bir zaman dilimi : Hazan mevsimi Bir mekan : Sokak.

Durumlar iin rnek: Snt demek iin in trouble; k da Tela demek iin in a hurry; ta Her ko ulda demek iin in all conditions; Ya murda demek iin in the rain; Dzensizlik iinde demek iin in a mess; Zaman dilimleri iin rnek: 19. Yzy demek iin in 19th Century; lda 1997de demek iin in 1997; ubatta demek iin in February Baharda demek iin in Spring; Yar saatte demek iin in half an hour m Be dakikada demek iin in five minutes; Bu devirde demek iin in that era; Hayat mda demek iin in my life; K bir srede demek iin in a short period; sa Ak amda/ak amleyin demek iin in the evening; Sabahleyin demek iin in the morning; leden sonra demek iin in the afternoon; boyutlu mekanlar iin rnek Sokakta demek iin in the street; Bahede demek iin in the garden; Hastanede demek iin in hospital; Odada demek iin in the room; Yatakta demek iin in the bed; Arabada demek iin in the car; Ormanda demek iin in the forest Gkyznde demek iin in the sky;

 stisnalar kaideyi bozmaz demi ya ... tik

On edat ilgili istisna durum: yla Hatlarda on edatn kullan belirtmi Bir tr hat olarak n ldn tik. alg lanabilecek sokak (street) kelimesi, ngilizcede izgisel bir hat olarak de de boyutlu bir mekan olarak alg il lanmakta ve in edat kullan yla lmaktad r. At edat ilgili istisna durum: yla Konum belirtilirken at edatn kullan belirtmi Ancak n ldn tik. baz mekanlarda konum belirtilirken at dein edat il kullan lmaktad r: Hastanede (in hospital) Hapiste (in prison) Kilisede (in church) (Bu mekanlar insan atan ve iine alan bir havas n, ku oldu unu d nerek bu istisnalara da mant bir a kl klama yap labilir. Mesela hapishanenin bahesinde bile olsan mahkum olarak orada z, bulunuyorsan hapishane sizi ku p iine alan bir mekand z, at r.) In edat ilgili istisna durumlar: yla 1) Zaman dilimlerinin iinde olmaktan bahsederken in edatn n kullan belirtmi Ancak gece anlam ldn tik. ndaki night kelimesi, bir zaman dilimi olmas ra at edat na men almaktad r.

2) Ramazan BayramNoel Tatili ve haftasonu gibi birka , gnlk tatil ifade eden zaman dilimleriyle de in de at edat il kullan lmaktad r. 3) Gn de bir zaman dilimi olmas ra in de on na men il edat almaktad ar n r. amba, ayson per kmaz n embesi, 12 Aral k 1973, Ramazan bayramn ilk gn, y son gn gibi 24 saatlik n lba en , bir zaman dilimini ifade eden kelimelerle on edat kullan l r. Fakat 24 saatlik bir zaman dilimini ifade etmekle birlikte, nceki gn, dn, yar ertesi gn kelimeleriyle herhangi bir edat n, kullan lmaz. (Trkede de yledir: Yar okula gidece denmez, nda im Yarokula gidece denir.) n im 4) Bir gnn iindeki sabah, ak ve am leden sonra gibi zaman dilimlerinin in edat sylemi Ancak bu zaman aldn tik. dilimlerini tan mlayarak belirli hale getirirsek on edat yla kullanmamgerekir. On Tuesday evening(Sal am z ak ) gibi. Edatlarla ilgili genel istisna: Next (gelecek), last (son), one (bir), each (her bir), any (herhangi bir) every (her), all (tm) some (bazgibi s ) fatlarla ba layan zaman ifadeleri, herhangi bir edat almazlar. In next year (gelecek y lda), On one day (bir gnde) At every night (her gecede)

(Bu kural k de olsa Trke iin de geerlidir. Bir gn yolda smen giderken.... deriz ama bir gnde yolda giderken... demeyiz. Benzer ekilde, gelecek y l okulu bitiriyorum deriz; gelecek y bitiriyorum lda demeyiz. Bununla birlikte, gelecek y llarda, baz mevsimlerde deriz.) 6. AltKural: n Yzeyler ve hatlarla temas halinde olan eyler iin on edat; belirli bir noktada bulunmay n ifade eden eyler iin at edat; bir iinde (bir zaman diliminin, bir mekan yada bir n eyin n durumun iinde) bulunmay ifade eden eyler iin in edat n kullanz. r

11.Blm
Furdi furuldi
nceki blmde bir Temel f anlatm k. kras t Ama imdiye kadar onun tesiri gemi tir. Hem zaten her dersten nce a karn (afedersiniz, a beynine) na bir adet Temel f almak, doktor tavsiyesidir. kras ... ve umar bu f dinlememi m kray sinizdir. Temel, kye ziyarete gelen askerlik arkada evreyi na tan tmaktad Mezarln yan geerlerken, kaybetti yak n r. ndan i nlarn mezarlar da tek tek gsterir: n Ha pu emicemin o Furuldi. li. Ha bu emicemtir. Pir adami furdi, sonra furuldi. Ha pu ta dedemtur. Furdi furdi furdi furdi, furuldi. Ha pu rahmetlu a abeyum. Furdi furdi, furuldi. Ha pu ta halamun kocasi. Ne furdi ne furuldi, pisipisine ldi. hayat byle! te Ya vuran yada vurulan olmak zorundasz. n Efendi efendi ya p lrseniz, pisipisine lm l n ay say z. rs bir yana, yeryznn baz rafyalar bu gerekten aka co nda byledir. lmemek iin ldrrler insanlar birbirlerini.

Ama gelin bu vurmak meselesini farkl yorumlayal m. Vurmak yerine yapmak, etmek diyelim mesela. O zaman rahatl syleyebiliriz: kla unu hayat byle! te Ya bir yapan olmaln ey sz yada kendisine bir yap olursunuz. ey lan Ya yard eden ya yard edilen... m m Ya ynlendiren ya ynlendirilen... Ya srkleyen ya srklenen... Ya inceleyen ya incelenen... Ya affeden ya affedilen... Ya etken ya edilgen... Etken - etkin olmak iyi de, edilgen olmaya ne demeli? Edilgen olmak kt grlr genelde... Anneler babalar ocuklar nasihat ederken, edilgen olma na evlad etken/etkin ol! derler. m, Baz , larngilizce kelimeleri kullan Pasif olma, aktif ol! rlar Fakat edilgen olmak her zaman kt de ildir. Sevilmek, say ve gvenilmek iyidir mesela... lmak Ayr hem etken hem edilgen olmak da mmkn: ca Seven ve sevilen biri olursunuz mesela... Sayan ve say gvenen ve gvenilen... lan, Sz konusu olan sevmek, saymak olunca, hem etken hem edilgen olmak en iyisi galiba.

Sevilen ve say birisi misiniz? lan Ben sevilen, say birisiyim diyorsan gelin bu cmleyi lan z, ngilizceye evirelim ve etken-edilgen (pasif-aktif) cmle yap n lar ak bir yolla ip renelim. demesini biliyoruz. yiyim How are you? (Nas n?) ls I am fine! ( yiyim!) Daha nce de kurmu Hat n: tuk. rlay retmen-im, renci-sin vs. cmleler

I am a teacher. Ben -im bir retmen. You are a student. Sen -sin bir renci. He is a O -dur bir doctor. doktor.

: Ben bir retmenim. : Sen bir rencisin. : O bir doktordur. : ngilizce kolayd r.

English is easy. ngilizce -d kolay. r

te imdi sevilenim say m demek iin, iyi, lan retmen ve renci gibi kelimelerin yerine sevilen say lan kelimelerini koymamiz yeterli olacak:

Sevilen, loved demek. Say da respected demek. lan I am respected. Ben - say m lan. : Ben say m : Ben say m. lan l r I am loved. Ben - sevilen. m : Ben sevilenim : Ben sevilirim

Bu cmleler, birer isim cmlesi. cmlelerinin genel yapn sim s gemi konularda verdi bir tabloyla tek bir sayfada zetlemi imiz tik. O tablodaki cmlelerin sonuna loved kelimesini ekledi imizde, edilgen cmleleri tm zamanlara ve kiplere gre ekimlemi olaca z.

I love, Ben severim demektir. I loved, Ben sevdim demektir. I am loving Ben seviyorum demektir. I am love Ben sevgiyim demektir.
I am loved Ben sevilenim yani Ben sevilirim anlam r. (Edilgen) ndad I was loved Ben sevilendim yani Ben sevildim anlam r. (Edilgen) ndad

Edilgen cmlelerdeki -ed ekinin gemi zaman anlam yoktur. Edilgen cmleler isim cmlesi kalndad ve b r cmlenin zaman yard fiile gre belirlenir. da mc

I do be loved : (I do be loved) = I am loved. Ben -ur ol sevilen : (Ben sevilen olurum) Sevilirim. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I did be loved : (I did be loved) = I was loved. Ben -du ol sevilen : (Ben sevilen oldum) Sevildim. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I will be loved : I will be loved. Ben -acak ol sevilen : Ben sevilen olaca m.Sevilece im. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I can be loved : I can be loved. Ben -abilir ol sevilen : Ben sevilen olabilirim.Sevilebilirim. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I may be loved : I may be loved. Ben - abilir ol sevilen : Ben sevilen olabilirim.Sevilebilirim. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I must be loved : I must be loved. Ben -mal ol sevilen :Ben sevilen olmalm.Sevilmeliyim. y ----------------------------------------------------------------------------------------------------I should be loved : I should be loved. Ben -mal ol sevilen :Ben sevilen olmalm.Sevilmeliyim. y ----------------------------------------------------------------------------------------------------I have been loved : I have been loved. Ben -mu ol sevilen : Ben sevilen olmu um(dur).Sevilmi im. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I had been loved : I had been loved. Ben -mu tu ol sevilen : Ben sevilen olmu Sevilmi tum. tim. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I am being loved : I am being loved. Ben -yor ol sevilen : Ben sevilen oluyorum. Seviliyorum. ----------------------------------------------------------------------------------------------------I was being loved : I was being loved. Ben -yordu ol sevilen : Ben sevilen oluyordum. Seviliyordum.

K sacasedilgen (Passive) cmle yap pek de karma , lar k de Altkural z ildir. n m syleyelim. 7. AltKural: n ngilizcede edilgen cmleler, daha nce rendi imiz isim cmlesi kalna gre kurulmaktad Cmlenin yklemi b r. konumunda, be (ol) fiil kknden sonra bir fiilin edilgen hali kullan lmaktad (Bir fiilin edilgen hali, o fiilin sonuna -ed eki r. getirilerek yap lmaktad Dzensiz fiillerin ise 3. hali r. kullan lmaktad r.)

The floor was so cunningly laid that no matter where you stood, it was always under your feet.

12.Blm
Kald m r ndirimin Nesi Olur?
Szlk kullanma al z var m kanln ? Szlk kullanmak, sab zen isteyen bir i r ve tir. Szlk kullantarzz, dil n reniminizi etkiler. Szlk kullanma ... Szlk kullanmak ... Szlk kullan... Ne i ? Bu konuya biraz sonra girelim. imdi ngilizce szlk kullanmaktan bahsediyoruz. Yabanc dil renme srecinin en nemli ayaklar birini de ndan szlk kullanma al olu kanl turur. Ancak szlk kullan s nda kar birok sorun vard m ras lan la r. ngilizce rencileri de bu sorunlarla sskar maktad k k la rlar.

Bu konuda en temel sorun, szlkte buldu umuz kar cmle l, iinde naskullanaca z l bilemememizdir. Bu, k m smen rencilere szlk kullan n mn retilmiyor olu undan, k smen de szlklerdeki eksikliklerden kaynaklan yor. Bu yzden, kelimelerin cmle iinde kullan gsteren, rnekli ln szlkler tercih edilmeli ve szlkteki i aretlerin anlam enilmelidir. Aksi takdirde szlkte yaz bilgileri kullan ok komik duruma l rken d de sz konusu olabilir. mek Mesela Trke renen bir yabanc , szlkte indirim kelimesini incelerken indir fiil kkne -im ekinin eklendi ini renebilir. ndir kelimesinin z olarak kald kelimesini de dd r renmi olabilir. Buradan yola karak indirim kelimesindeki -im ekini kald fiil kkne r ekledi kald kelimesini elde edecektir. Bu kelimeyi indirim inde r m kelimesinin z ddolarak d np kullandnda ok komik bir ey yapmolacakt r. Ma azada fiyatlara zam yap sylemek iin: Siz kald ldn r m yapm n bana biraz indirim yap demek gibi... z, s n Oysa tm ekler, tm kelimeler iin geerli de ildir. Yada ayn anlamda kullan lmamaktad r. Kaldkelimesine ekledi -a ekiyle kald aletinin ismini r imiz rma tretebiliriz. Kald ra. Ama ayn lemi indir kelimesine uygulayarak indirme aletinin i ismini bulamay z: ndire ngilizce renenler de bu noktaya dikkat etmelidirler.

Szlkte buldu unuz kelimelerin, eklerin ve kal n nerede ne plar anlamda kullan teyid etmeniz gerekmektedir. ldn Yoksa kald indirimin z sanabilirsiniz. r m dd Benzer bir durum, e anlaml kelimeler iin de geerlidir. Glmek, glmsemek, kahkaha atmak, s r tmak ve kikirdemek birbirlerine yakanlamlardad n rlar. Trkeyi yeni yeni renen bir yabancn glmseyi n inize hayran demek isterken, bugn de farkl kelime kullanay da m! bir m Trkeyi iyi bildi fark etsinler d imi ncesiyle, s r za hayran tman m! dedi hayal edin. ini Siz de ngilizce konu urken yada yazarken szl baktn e zda, bir kelimenin pek ok kar bulacaksz. Bunlardan hangisinin tam ln n olarak sizin kasdetti anlam iniz ifade etti bilebilmek iin titizlik ini gstermedi inizde komik duruma d ebilirsiniz Ama bu dediklerimiz yanlanla lmamal ! Komik olmaktan korkun demiyoruz. Komik duruma d mekten korkarsandil z, renemezsiniz. Fakat iyi kaynaklar seer ve bu kaynaklar kullan z, komik iyi rsan duruma d meden de pek ok ey renebilirsiniz. bu yzden, kelimelerin cmle iinde kullan veren rnekli te ln szlkler kullanman zve bol bol okuyup ve dinlemenizi tavsiye ediyoruz. gelelim szlklerdeki eksiklik konusuna. imdi ngilizce-Trke szlklerde en yayg sorun, fiillerin kar n l verilirken sz konusu olmaktad r.

rne stop kelimesinin kar durmak yazar. Asl in lnda nda bu, yanc kar kt lt bir r. l Stop kelimesinin tam kardur olmalr. l d Bu kelimenin durmak anlam kazanmas -mak eki almas iin, gerekmektedir. -mak ekinin ngilizcedeki kar to kelimesidir. Bu kelime, l Trkedeki -mak eki gibi cmlenin arkas de nne na il gelmektedir. Biti de ayr lmaktad ik il, yaz r.

to stop mak Dur

Durmak : to stop

Love kelimesinin kar da sevmek yazar. Bu da lnda yanc karktLove kelimesinin tam kar sev olmalr. It bir r. l l d

to love
Sevmek : to love

mek Sev

Trkede fiillerin kkleri emir halidir. Git, gel, dur, al, sev gibi emir bildiren fiil kklerine -er, -ecek, -di, -mi-yor gibi zaman ekleri getirilerek fiiller ekimlenir. , Ama bu kklere -mek, -mak, -me, -ma, - i gibi ekler , getirilirse, bu fiillerin mastar olmas lan sa r. Mastar, fiilin ismidir. Mastara bu yzden isim-fiil de denir. Mastarlar, nceki sat rlarda da de imiz gibi, fiil kklerine indi -mek, -mak, -me, -ma, - i gibi ekler getirilerek yap , l r. Bu da 3 e mastar it eklinin var olmas demektir. Ko -mak, ko ko -ma, -u ren-mek, ren-me, ren-i Bil-mek, bil-me, bil-i Gl-mek, gl-me, gl- Dur-mak, dur-ma, dur-u Trkede bu mastar e itlerinin hangisinin nerede hangi fiille kullan lacakonusunda genel bir kural bulunmamaktadBu konu, dilin r. yzy llardan beri iinde ak geldi kltrel kal ve konu p i, plar ma al klar gre belirlenmi ve belirlenmektedir. kanl na tir

Arama yapt deriz. k Ama aramak yapt yada arayyapt demeyiz. k k Kalkyapt deriz. k Ama kalkma yapt yada kalkmak yapt demeyiz. k k Bu rneklerde yapmak kelimesi bir fiilde - ekiyle tretilmi masdar kabul etmezken, di erinde edebiliyor. Karikatr: Polis taraf zeri aranan turist ndan starak soruyor Siz neden arayyapmak? r Polis ciddi bir yzle cevap veriyor: Var turist terrist olmak!

Ba yasak deriz. rmak Ama ba yasak yada ba rma yasak demeyiz. r Girmek yasak yada giri yasak deriz. Ama girme yasak demeyiz. Dikkat ettiyseniz, yasak kelimesi bir fiilde - ekiyle yap lm mastar kabul etmezken, di erinde edebiliyor. Okuma program deriz. Ama okumak program yada okuyu program demeyiz. te yandan, uma program yada uu program deriz. Ama umak program demeyiz. Bu rneklerde de program kelimesi bir fiilde - ekiyle yap lm masdar kabul etmezken, di erinde edebiliyor. Glmeni isterim deriz. Ama glmekini isterim yada gl isterim demeyiz. n Ko may zledim deriz. Ama ko mak zledim yada ko u zledim demeyiz. u Kaplan yada kama plan deriz. Ama Kamak plan demeyiz.

Sevmek zordur deriz. Ama sevme zordur yada sevi zordur demeyiz. Bu rnekler, Trkeyi renen yabanc ileden lar karmaya yetecek kadar ok. Ne var ki bu gibi kullan farkl n m l klar kolayca renmek iin, mant bir a kl klama yok. Ayn durum ngilizce iin de geerli. ngilizcede de Trkedeki gibi, fiillerin kkleri emir halidir. Go, come, stop, take, love gibi emir bildiren fiil kklerinin nne do, did, will, can gibi ekim ekleri getirilerek fiiller ekimlenir. Ama bu kklerin nne to konur veya arkas -ing na eklenirse, bu fiillerin mastar olmas lan sa r. Bazen bu fiil kklerinin hibir ek almaksn da mastar yerine z kullan grlr. Ama bu, istisna bir durumdur. bu yzden ld te diyoruz ki szlklerde fiil kklerinin kar -mak, -mek takyla lnda s biten szckler verilmesi yanc lt olabilmektedir. Bu istisn durumu genel kurala eklesek bile en fazla 3 e it mastar eklinin var oldu sylenebilir. u to go to come to stop to meet to learn go come stop meet learn going coming stopping meeting learning

Bu mastar e itlerinden to ile ba layan mastarlara infinitive; -ing eki alarak olu mastarlara da gerund denmektedir. an Kk halinde olanlara ise bare infinitive denir.

 ngilizede bu mastar e itlerinin hangisinin nerede hangi fiille kullan konusunda genel bir kural bulunmamaktad Sadece, laca r. konu al klar gre belirlenmi ma kanl na baz yerle kullan ik m ekilleri vard r. I am pleased to meet you denir. Ama I am pleased meeting you yada I am pleased meet you denmez. I am ready to go denir. Ama I am ready going yada I am ready go denmez. I like to read yada I like reading denir. Ama I like read denmez. I started to learn yada I started learning denir. Ama I started learn denmez. I dislike cooking denir. Ama I dislike to cook yada I dislike cook denmez. I finished studying denir. Ama I finished to study yada I finish study denmez. I will watch them run yada I will watch them running denir. Ama I will watch them to run denmez. I see the sun rise yada I see the sun rising denir. Ama I see the sun to rise denmez.

I let you go denir. Ama I let you going yada I let you to go denmez. Bu rnekleri, ezberlenmek zere vermedik elbette. Merak edenler, ngilizce dilbilgisi ve al rma kitaplar bu konuda genilisteler t nda bulabilirler. Yaygolarak kullan kal al n lan plara yeterli olacakt mak r. Yani, bunlarhepsini mkemmel bir n ekilde bilmek zorunda de ilsiniz. Fakat bilmek ve unutmamak zorunda oldu umuz bir var: Bu ey kullan m ekillerini ancak dili ya ayarak (okuyarak, yazarak, dinleyerek ve konu arak) zmseyebilirsiniz. Biz sadece byle bir durumun varlndan haberdar olman sa z lamolduk. 8. AltKural n Szlk kullan rken, kelimelerin yada eklerin kelime anlamlar nalmakla yetinmeyiniz. O kelimelerin yada eklerin nerelerde ve nas l kullan da tesbit etmeye aln zellikle ldn z. fiillerin cmle iinde mastar ekliyle kullan lmasgerekti inde, allagelmi baz kullan zel m ekilleri oldu hat tutunuz. unu rda zellikle de yaygbiimde kullan baz n lan fiillerin, farkl mastar eklinden (to go, go, going) hangisiyle cmlede yer alaca n bilmelisiniz.

To conserve energy we should march lying down and only stand up to sleep!

13.Blm
Fazla mal gz r! kar
Her ne kadar atalar z fazla mal gz m karmaz demi lerse de tarih bu sz do rulam yor. Zenginle para h yla dolan ve gz paradan ba bir tike rs ka ey grmeyecek kadar krelen o kadar ok kimse var ki... Asl birok fazlas nda eyin , gz karmaktad Mesela kelimelerin r. fazlas gze batmakta hem de kulat , hem rmalamaktad r. Kakofoni dedi imiz eyden bahsediyoruz. Kakofoni, ayn harflerin ve kelimelerin ok fazla tekrar edilmesiyle ortaya rahatsedici seslerden do kan z ar. Diyelim ki haberleri dinliyorsunuz. Ba bakandan sz ediliyor: Ba bakan dn ehrimize geldi. Ba bakanvali kar . lad Ba bakan ehri gezdi. Ba bakan baza lar yapt Ba l . bakan konu yapt ma .

Eee yeter art G geldi ba k! na bakandan. Bu durumda ne yap l r? Daha do ne yap rusu lmaktad r?

GMEL M!
Bu durumda yap (Daha do yap u l r rusu lmaktad r): Cmlelerden di cmleninin iine gmlerek birle er tirilmekte ve ba bakan kelimesinin daha az kullan sa lmas lanmaktad r. Medya mensuplar iustal yaparlar: bu i kla Dn ehrimize gelen Ba bakan kar . gezen vali lad ehri ve baz l yapan Ba a lar bakan, bir de konu yapt ma . Karikatr: manglada kl b rakmadan esip grleyen politikac

Ohh be! Dnya varm ! Ba bakandan % 60 oran kurtulduk. nda Afedersiniz! Yanl oldu. Kulak t rmalayacak ve gze batacak kadar tekrar edilen Ba bakan kelimesinden kurtulduk. Bu kurtar yntem, c ngilizcede de var. Baz cmleleri di erlerinin iine gmerek birle tiriyorsunuz ve iki cmlede de yer alan mkerrer (tekrar edilmi kelimelerin kakofoni ) olu turmas nlemek iin kk bir de iklik yap n i yorsunuz: Tekrar edilen isimlerin yerine geecek ba bir kelime (yani bir zamir) ka koyuyorsunuz.

Basit bir rnekle ba m: layal The penguin is a bird. (Penguen, bir ku tur.) The penguin cant fly. (Penguen, uamaz.) Bu cmlelerde the penguin kelimesi mkerrerdir (tekrar edilmi tir). Bu iki cmleyi, birini di erinin iine gmerek birle tirelim. Mkerrer kelimeler pe e gelmek zorunda. Yani iki the penguin yan yana pe gelmeli.

The penguin is a bird.

The penguin cant fly.

The penguin The penguin is a bird cant fly.

Penguen Penguen bir ku tur uamaz. bu kakofoniyi ortadan kald iin, ayn imdi rmak olan kelimelerden ikinci The penguin kelimesinin yerine bir ba zamiri koyaca nt z. Bildi gibi zamir, isimlerin yerine geen kelimelere denir. Biz de burada iniz Penguen isminin yerine ki o anlam veren which ba zamirini nt koyaca z.

The penguin which is a bird cant fly.

Penguen ki o bir ku tur uamaz. Ki ba yla birle lac tirilen bu tarz cmleler, gnmz Trkesinde ok yayg olarak kullan yor. n lm imdi bu cmlenin gnmzde kullan lan eklini kural m:

Bir ku olan penguen, uamaz.

Bir ba rnek: ka Ali is a hardworking boy. (Ali al bir ocuktur.) kan Ali is my close friend. (Ali benim yakarkada r.) n md Bu cmlelerde Ali kelimesi mkerrerdir (tekrar edilmi tir). Bu iki cmleyi, birini di erinin iine gmerek birle tirelim. Mkerrer kelimeler pe e gelmek zorunda. Yani iki Ali yan yana gelmeli. pe

Ali is a hardworking boy. Ali is my close friend.

Ali Ali is a hardworking boy is my close friend.

Ali Ali al bir kan ocuktur

benim yakarkada r. n md

bu kakofoniyi ortadan kald iin, ayn kelimelerden imdi rmak olan ikinci Ali kelimesinin yerine bir ba zamiri koyal Ama bu sefer, nt m. ki o anlam veren bir ba zamiri - who zamirini - koyaca ka z.

Ali who is a hardworking boy is my close friend.

Ali ki o al bir ocuktur kan

benim yakarkada r. n md

Ki ba yla birle lac tirilen bu tarz cmleler, gnmz Trkesinde ok yayg olarak kullan yor demi n lm tik. imdi bu cmlenin de gnmzde kullan lan eklini kural m:

al kan bir arkada r. md

ocuk

olan

Ali,

benim

yak n

nc bir rnekle konuyu peki tirelim: The city has a terrestrial climate. ( karasal bir iklime sahiptir.) ehir The city is very hot in in summer. ( yazok s r.) ehir, n cakt Bu cmlelerde The city kelimesi mkerrerdir (tekrar edilmi tir). Bu iki cmleyi, birini di erinin iine gmerek birle tirelim. Mkerrer kelimeler pe e gelmek zorunda. Yani iki The city yan yana gelmeli. pe

The city has a terrestrial climate. The city is very hot in summer.
The city The city has a terrestrial climate is very hot in summer. ehir karasal bir iklime sahiptir yazok s r. ehir n cakt Ayn kelimelerden ikinci kelimesinin yerine bir ba olan ehir nt zamiri koyal Bu sefer de ki o veya ki anlam m. veren nc bir zamiri - that zamirini - koyaca z. The city that has a terrestrial climate is very hot in summer. ki o karasal bir iklime sahiptir yazok s r. ehir n cakt Cmlemizi yine gnmz Trkesinin daha yayg kullan n lan kalna uyarlayal b m:

Karasal bir iklime sahip olan ehir, yaz ok n s r. cakt

 rnek inceledik. nde de ba zamiri 7[7] olarak farkl kelime kulland nt bir k. Amac z bu farkl m zamiri de size tan . tmakt Which kelimesi hangi anlam soru s nda fatolarak da kullan labilen bir ba zamiridir. nt Who kelimesi de kim anlam r ve whiche benzer ndad ekilde, ba ntzamiri olman dnda soru s n fatolarak da kullan labilen bir kelimedir. That kelimesi anlam i s veya i zamiri u nda aret fat aret olarak da kullan labilen bir ba zamiridir. nt Ama unutmayal ki rneklerdeki gibi ba zamiri olarak m nt kullan klar bu kelime de ayn ld nda anlam o anlam-ki n kazanmaktad r. Bununla birlikte, bu kelimeden which ve that ile who aras baz nda farklar bulunmaktad r. Hat rlarsanbu kelimeleri cmle iinde mkerrer olan Penguen, z Ali ve ehir isimlerinin yerine kulland k. simlerin yerine kullan kelimelere zamir ad lan verildi zaten ini, ilk rneverdi blmde hat k. i imiz rlatm t Who zamiri sadece insan isimlerinin yerine kullan l r. Which zamiri sadece insan d varl n isimlerinin yerine klar kullan l r. That zamiri ise her tr ismin yerine kullan l r.
Trkede ba zamiri olarak bilinen bir zamir tr bulunmamaktadAncak, nt r. ngilizcede relative pronouns ad verilen bu zamirlere, ba zamiri yada at nt f zamiri diyebiliriz.
7[7]

 nceledi her rnekte, bir cmleyi di imiz erinin iine gmerek tek cmle elde ettik. Dikkat ettiyseniz, her rnekte de mkerrer kelimeler cmlelerin ba ndayd . The penguin is a bird. The penguin cant fly. Ali is a hardworking boy. Ali is my close friend. The city has a terrestrial climate. The city is very cold in summer. Gmd mz cmleleri en ba kelimesinden tutup ikinci taki cmlenin iine yerle tirdik. Bunu yaparken de mkerrer kelimelerin yanyana gelmesine zen gsterdik. Mkerrer kelime, gmd mz cmlenin ba olmasayd nda , i biraz daha zor olacakt imiz . Deneyelim isterseniz. iki rnek cmle: te I went to Ankara. (Ben Ankaraya gittim.) Ankara is at the center of Anatolia.(Ankara Anadolunun ortas r.) ndad Bu cmlelerde Ankara kelimesi mkerrerdir (tekrar edilmi tir). Ancak bu kelime, gmlecek cmlenin ba de nda ildir.

Gmece cmleyi, di imiz erinin iine yerle tirmeye al zda tm mkerrer kelimelerin pe e gelmek zorunda oldu unutmay pe unu n. Yani iki Ankara yan yana gelmeli.

I went to Ankara. Ankara is at the center of Anatolia.

Nas l olacak bu i Ankara yan yana gelmiyor.8[8] ? ki Asl tela gerek yok. zm gayet basit: nda a nce bir d nelim, Ankara cmlenin ba yerini terk ederek t ndaki sonlara gitmi bunun ne anlam se olabilir?

I went to Ankara (Ben Ankaraa gittim) cmlesinde Ankara kelimesinin cmlenin ba olmamas neyi ifade ediyor? nda size Kitab z ba mn ndaki konularda verdi imiz aile foto raflar n hat n. rlay ngilizcede zneler kural olarak cmlenin ba olurdu ve nda tmleler de sonda yer al . rd Bu cmlede en sondaki kelime Ankara oldu gre, byk bir una ihtimalle Ankara znelib p tmle olmu i rak . I went to Ankara. (Ben Ankaraya gittim.) Ankara is at the center of Anatolia.(Ankara Anadolunun ortas r.) ndad

Dikkat ederseniz, e I went to Ankara cmlesini de de Ankara kelimesiyle er il ba layan ikinci cmleyi di cmleye gmmek isteseydik, herhangi bir sorun er ya amayacakt k.
8[8]

Evet evet! Aynen yle. Gmmek istedi cmle olan I went to Ankara (Ben imiz Ankaraya gittim) cmlesinde I (Ben) zne, Ankara de tmle konumunda. cmledeki Ankara ise, cmlenin ba kinci zne nda koltu oturmaya devam ediyor. unda Yani gmece imiz cmledeki mkerrer kelime tmle grevinde. Ne olmutmle grevinde olduysa? diyorsan do z, ru noktadasz. Bu sorunun cevab hedefe ular n , bizi t r: Bir kelime tmle konumunda olunca, 1) Cmlenin ba olamaz nda 2) nne baz edatlar gelebilir. Bu da demektir ki gmece cmledeki mkerrer kelime, imiz tmle grevinde ise bir iki ek i daha yapmamgerekecektir: lem z 1) Gmece imiz cmledeki mkerrer kelimeyi cmlenin ba al r na z.

2) O mkerrer kelime herhangi bir edat alm bu sa, edat onunla beraber ba ta z. da a r rne imize bakal m:

I went to Ankara. (Ben Ankaraya gittim.) Ankara is at the center of Anatolia. (Ankara Anadolunun ortas r.) ndad Mkerrer isim, Ankara. Gmece cmlede tmle grevinde. imiz Bu yzden cmlenin ba de ve nnde de to edat nda il var. Ankaray a almamgerekiyor. ba z Hem de nndeki to edat birlikte. yla

to Ankara I went to Ankara

cmlemizi ba imdi tutup gmebiliriz ndan

to Ankara I went Ankara is at the center of Anatolia.

Ankara to Ankara I went is at the center of Anatolia. Ankara Ankaraya gittim Anadolunun ortas r. ndad Aynolan kelimelerden ikinci Ankara kelimesinin yerine bir ba ntzamiri koyal ki o anlamveren which zamirini m. koyuyoruz. Ama burada dikkat etmemiz gereken bir deiklik var: i which zamirinin nne -a, -e anlam to edat nda geldi inde bu zamirin anlam ona olmaktad , ki r.

Ankara to which I went is at the center of Anatolia. Ankara ki ona gittim Anadolunun ortas r. ndad Cmlemizi yine gnmz Trkesinin daha yayg kullan n lan kalna uyarlayal b m:

Gitti Ankara, Anadolunun ortas r. im ndad

Mkerrer kelimesi tmle konumunda olan bir cmle daha gmelim: We live in Ankara (Ankarada ya yoruz.) Ankara has a terrestrial climate. (Ankara karasal bir iklime sahiptir.) Bu cmlelerde Ankara kelimesi mkerrerdir (tekrar edilmi tir). Ancak bu kelime, gmlecek cmlede ba de nk tmle ta ildir. grevindedir. Ayr -da, de anlam in edat alm r. ca nda da t nce mkerrer kelimeyi (nndeki in edat birlikte) cmlenin yla ba getiriyoruz. na

in Ankara We live in Ankara

cmlemizi ba imdi tutup gmebiliriz. Mkerrer kelimelerin ndan pe e gelmek zorunda oldu unutmay Yani iki Ankara yan pe unu n. yana gelmeli.

in Ankara we live Ankara has a terrestrial climate.

Ankara in Ankara we live has a terrestrial climate. Ankara Ankarada ya yoruz karasal bir iklime sahiptir. Aynolan kelimelerden ikinci Ankara kelimesinin yerine bir ba zamiri koyal ki o anlam nt m. veren - which zamirini koyuyoruz. Ama burada dikkat etmemiz gereken bir deiklik var: i which zamirinin nne -da, -de anlam in edat nda geldi inde bu zamirin anlam onda olmaktad , ki r. Ankara in which we live has a terrestrial climate. Ankara ki onda ya yoruz karasal bir iklime sahiptir. Cmlemizi yine gnmz Trkesinin daha yayg kullan n lan kalna uyarlayal b m:

inde ya z Ankara, karasal bir iklime adm sahiptir.

Bu iki rnekte de edat alan ve tmle konumunda olan mkerrer isimlerin ba ntzamiri dedi imiz kelimelerle yer detirmesini i inceledik.

Which zamirinin, nne bir edat geldi inde farkl anlamlar kazandn grdk. Tek ba nayken ki o anlam verdi which zamirinin imiz anlam , nne -da, -de anlam in edat nda geldi inde, ki onda olmaktayd-a, -e anlam to edat . nda geldi inde bu zamirin anlam ona olmaktayd , ki . Hangi edatlarne anlam verdi zaten o edatlaranlamlar n ini, n n ki o ibaresine ekleyerek de bulmak mmkn. Ama baz ba nt zamirleri baz edatlarla birle yeni bir kelimeye de dn ince ebiliyorlar. Bu yzden edatlarla birle ba zamirlerine topluca bir gz en nt atmakta fayda var. which : ki o, ki onu to which : ki ona, ki onu in which / at which / on which : ki onda from which : ki ondan of which : ki onun for which : ki onun iin about which : ki onun hakk nda by which : ki onun taraf ndan E mkerrer isim, bir mekan ismiyse, yerine geen which er n zamirinin nne in, on, at edatlar biri geldi where ndan inde kelimesine dn ebilir. Bu durumda, in which / at which / on which = where diyebiliriz. E mkerrer isim, bir zaman diliminin ismiyse, yerine geen er which zamirinin nne in, on, at edatlar biri geldi ndan inde when kelimesine dn ebilir. Bu durumda in which / at which / on which = when diyebiliriz.

who : ki o whom: ki onu whose: ki onun of whom : ki onun to whom : ki ona from whom : ki ondan for whom : ki onun iin by whom : ki onun taraf ndan about whom : ki onun hakk nda

(Who zamiri, tmle grevi yapan bir ismin yerine geti m inde harfi alarak whom haline gelebilir. Ancak bu, genelde tercih edilmeyen iste ba e l bir durumdur.)

E mkerrer isim, bir tamlayan9[9] isimse, ya nne of alm r er t yada sonuna biti olarak s harfi eklenmi ik tir.

of Ali: Alinin Alis: Alinin

Car of Ali: Alinin arabas Alis car: Alinin arabas

Bu ikisinin de anlam n dAralar tek fark, ofun nde -n r. ndaki olmas s harfinin ise kelimenin sonunda biti (ama st virglle , ik ayr ekilde) yer almasr. Bir de who zamiriyle kullan klar lm d ld nda of whom ve whose eklini al Yine de ortak bir anlam ta rlar. maya devam ederler: her ikisinin de anlam onun olur. ki

of Ali: Alinin of whom: ki onun Alis: Alinin whose: ki onun

9[9]

whose: of whom: ki onun

Whose genelde of whom ibaresinin yerine kullan da lsa bazen of which yerine de kullan labilir.

Tamlayanlarla ilgili ayr l ntbilgiyi ikinci blmn sonunda bulabilirsiniz.

Yukar geen iki rnekte tmle konumundaki mkerrer da kelimeleri cmlenin ba ta na rken, nlerindeki edatlar onlarla da beraber nakletmi tik. Bu yaptm kurallara en uygun i z, lemdi. Ancak, resmi olmayan yaz ve konu ma malarda bu edatlar genellikle yerlerinde b lmaktad Yani which , who ve that rak r. zamirlerinin nne herhangi bir edat ta nmad iin, in which, to which, for whom gibi ibareler sz konusu olmamaktad r. Bu durumu, ele aldmrnekler zerindeki i z lemleri hat rlayarak grelim. 4 hamlelik i lemler yapm k. hamlede mkerrer kelime olan lk t Ankara ile beraber in edat da cmlenin ba ta k. Bylece n na t m en sonda elde etti birle imiz tirilmi cmlede, in which eklinde bir ibare olu tu. mu

1 2 3 4

in Ankara We live in Ankara

in Ankara We live Ankara has a terrestrial climate.

Ankara in Ankara we live has a terrestrial climate. Ankara Ankarada ya yoruz karasal bir iklime sahiptir. Ankara in which we live has a terrestrial climate. Ankara ki onda ya yoruz karasal bir iklime sahiptir.

Ama 4 hamlelik i srecinin ilk hamlesinde mkerrer imdi lem kelime olan Ankara ile beraber in edat da cmlenin ba n na ta mayaca Sadece mkerrer kelimeyi (Ankaray cmlenin z. ) ba ta na Bylece en sonda elde edece birle yaca z. imiz tirilmi cmlede, in which eklinde bir ibare olu mamolacak.

1 2 3 4

Ankara We live in Ankara

Ankara we live in Ankara has a terrestrial climate.

Ankara Ankara we live in has a terrestrial climate. Ankara Ankarada ya yoruz karasal bir iklime sahiptir.

Ankara which we live in has a terrestrial climate. Ankara ki onda ya yoruz karasal bir iklime sahiptir.

Drt hamlelik i lemleri iki defa yapt k. kinci seferde yaptmdrt hamlelik i ilkinden daha z lem, basitti. nk ikinci drt hamlelik i lemde edatlarla u mad ra k. Sadece gmd mz cmledeki mkerrer kelimeyi, cmlenin ba ta k ve yerine uygun bir zamir koyduk. Bu basit i na d lem tr, ngilizcenin gayr resmi ekillerde kullan gnlk ld konu ve yaz dilinde daha yayg r. ma ma nd stelik bu i lem trnde, zamirleri tamamen atmak da mmkndr. Yani 5. bir hamle daha yaparak, elimizdeki cmleyi daha da k saltabiliriz.

Ankara which we live in has a terrestrial climate.

yaptm4 a lk z amal lem sadece which ve who i ekli, zamirleriyle uygulanabilir. that zamiriyle uygulanamaz. That zamiri iin, ilk yaptmi de de bu ikinci z lem ekli il 4 hamlelik i geerlidir. Yani nne edat gelmiisimlerin lem ekli yerine ba zamiri olarak that getirildi nt inde, edatlar cmlenin ba ta na nmamakta; in that, to that veya of that gibi ibareler olu turulmamaktad Zaten istendi r. inde that zamiri bile cmleden at lmaktad r. Son olarak which that ve who zamirleri aras ndaki di bir er farka e ilelim:

Konunun ba ndan beri bir cmlenin bir ba cmle iine ka 10[10] durumunda, o cmlenin bir paras gmlmesi oldu grdk. unu Daha do bir ifadeyle sylemek gerekirse, gmd ru mz cmle 11[11] bir artba z bir cmle olmaktan k ms karak ana cmlenin esi (znenin yada tmlecin bir paras ) haline gelmektedir.12[12] Fakat ayn zamanda kendi znesi, yklemi (ve varsa tmleci) ile bir cmle niteli kalmaya devam etmektedir. inde Bu gibi cmlelere alt cmle 13[13] yada cmlecik14[14] denilmektedir. Bu blmde, alt cmlelerin bir trn inceledik. Who, which gibi ba zamirleriyle ana cmleye ba nt lanan bu tr alt cmlelere Ba lCmlecik (Relative Clause) yada S Cmleci nt fat i (Adjective Clause) denmektedir. nk bu cmlecikler, cmle iindeki bir isme ba lrlar ve o ismin niteliklerini belirten bir s d nt fat konumundad rlar. rne hat n: imizi rlay

Gmmek kelimesini zellikle kullan yoruz. ngilizce dilbilgisi kitaplar bu gibi nda cmle yap iin Embedded (gmlmkelimesi kullan lar ) lmaktad r. 11[11] ngilizcede main clause (ana cmle) yada independent clause (ba z cmle) ms olarak adland r. r l 12[12] Bu konuda ayr l iin ltfen ilk iki blme bakz. ntbilgi n 13[13] ngilizcede subordinate clause(alt cmle) yada dependent clause (ba ml cmle) olarak adland r. r l 14[14] ngilizcede sentence (cmle) ve clause(cmlecik) eklinde iki ayr isimlendirme yap lmaktadAlt cmle konumundaki cmleler iin, daha ok clause kelimesi r. kullan lmaktad r.
10[10]

al bir ocuk olan Ali ... derken, Alinin niteli belirtmi kan ini oluyoruz: al Yani, Alinin s olan al kan. fat k durumunu, ana kanl cmleye eklemi oldu umuz bu alt cmleyle ifade ediyoruz. bu tr te alt cmlelere s cmleci denmesinin nedeni budur. fat i Fakat bu noktada as l nemli olan udur: Alinin niteli belirten bu s cmleci ana cmle iin nemi ini fat inin nedir? Bu cmleciana cmleye koymasak ne olurdu? i Yada bu cmleciatsak ne olur? i E bu cmleci ana cmleden zda, Alinin kim er i kardm oldu anla u hale gelecekse, onu atamay lmaz z. Yok e bu cmlecik Alinin kimli tespit etmemize yarayan bir er ini s cmleci de de sadece onun hakk bize ek bilgi veren bir fat i il nda s cmleci o zaman bu cmleciana cmleden atmam bir fat iyse, i zda sak bulunmamaktad nca r. Cmlede Ali ismi geti gre, kimlik tespiti diye bir sorun yok. ine Yani, s cmleci sadece ek bir bilgi vermek iin ana cmleye fat ini gmm Yada onun al z. kanlnzaten bilen birisine tekrar hat rlatarak vurgulamak iin yapmz bunu. Sf zda iki Ali bulunsaydve biz de al n m kan Aliyi kasdetti imizi belirtmek iin al olan Ali benim arkada r kan md deseydik, o zaman s cmleci (al olan Ali) atamazd fat ini kan k. nk bu durumda hangi Aliden bahsetti imiz anla lamayabilirdi. Tembel Aliyle arkadak yaptmd l z nlerek ay planabilir; yok yere erefimizi be paraletmi k olurduk(!).

Karikatr: al kan renci tipinde Ali, har l l har dev yaparken; onun omuzuna elini atmvaziyette bilmi bilmi rp gz k st rpan renci.

Tm bu rneklerle anlatmak istedi bir s cmlesini di imiz, fat er bir cmleye gmerken farkl amalar ta nabilece idir. Gmlen s cmlesi, ana cmledeki bir kelimeyle ba lr fat d nt (Ali) ve o kelimenin niteliklerini belirtmektedir. (al kan) E o kelimeyi nitelerken sadece ek bilgi yada ek vurgu er kat yorsa, bu cmleye ek bilgi veren s cmleci diyebiliriz. Bu gibi fat i s cmleciklerinin cmleden at nda herhangi bir sak yoktur. fat lmas nca E gmlen cmle, ana cmledeki bir kelimenin ay er rdedici niteli belirtiyor ve bylece onun belirsizli kald ieri tespit ini ini r p ini ediyorsa, bu cmleye tespit amal fat cmleci diyebiliriz. Bu gibi s i s cmleciklerinin cmleden at , anlam eksiklido fat lmas i uracaiin sak d ncalr. Bu farkl amal kullan mlar birbirinden ay rdetmek iin baz yntemler uygulanabilir. Trkede byle bir ayr gidildi sylemek zordur. Ancak ma ini ngilizcede, ek bilgi veren s cmlecikleriyle tespit amal fat fat s

cmlecikleri aras nda ayr yapmak iin a bir kural m k 15[15] bulunmaktad r. Bu cmlelerle kullan who, which ve that ba zamirleri lan nt aras bir di fark da bu noktada ortaya ndaki er kmaktad r. Hat rlarsanbu zamirler aras birinci fark z ndaki uydu:
Who zamiri sadece insan isimlerinin yerine kullan l r. Which zamiri sadece insan d varl n isimlerinin klar yerine kullan l r. That zamiri ise her tr ismin yerine kullan l r.

Bir ba ifadeyle, insan isimlerinin yerine who veya that; insan ka d varl n isimleri yerine ise which veya that konabilir. klar fark da bununla ba l kinci lant : d varl n isimleri yerine nsan klar -Ek bilgi veren s cmleciklerinde, sadece which kullan fat l r. -Tespit amal fat cmleciklerinde ise, sadece that kullan s l r. isimlerinin yerine hem who hem de that kullan ama nsan labilir -Ek bilgi veren s cmlecikleri iki virgl aras kullan fat nda l r. Bu cmlelerde who zamiri yerine gre whom olabilir. -Tespit amal fat cmlecikleri ise virglsz kullan Who s l r. zamirinin bu gibi cmlelerde whoma dn trlmesi pek adet de ildir.
ngilizcede bu ayr Identifying Relative Clauses ve Non-Identifying Relative m, Clauses isimlendirmesiyle yap lmaktad r.
15[15]

Zaten ek bilgi veren s cmlecikleri szl ileti fat imden ok, yaz l ileti imde tercih edilen bir trdr. Bu konuda ngilizceyle Trkenin benze ini syleyebiliriz. ti Szl ileti tarz z farklr. imde m d Bu arkada za ki hepimiz onu ok severiz- te m ekkr ediyoruz! veya ok sevdi bu arkada za te imiz m ekkr ediyoruz! eklinde tek para uzun cmleler kullanmay z. Onun yerine, Bu arkada zhepimiz ok severiz. Ona m te ekkr ediyoruz! gibi k ve ayrcmlerle konu sa maytercih etmekteyiz. Ayn tercihi ngilizler de yapmaktad r. O halde asnemli olan, tespit amal fat cmleciklerini iyi l s kavramak ve kullanmak olmalr. nk daha nce de belirtti gibi, d imiz bu cmlelerin ana cmleden at lmalar durumunda, bir belirsizlik ortaya kmakta ve cmlede which, who gibi ba zamirlerinden nce gelen nt kelimede neyin kastedilditam olarak anla i lmamaktad r. Nihayet, bu konunun da sonuna gelmi bulunuyoruz. ie gemi cmlelerin karma yapn k s olabildi basit bir ince dille anlatmaya al k. t

Bu arada, s cmlecikleri dnda ba alt cmle trleri de fat ka bulundu ve bir sonraki blmde alt cmlelerin di trlerine de unu er de inece hat m. imizi rlatal altkural zaman imdi n ! 9. AltKural n Bazen bir ka cmleyi bir cmle haline getirmek gerekebilir. Bu durumda bir cmleyi bir ba cmlenin iine gmerek o ka cmlenin bir paras haline getirebiliriz. Her iki cmlede de yer alan ortak bir kelime varsa, yerle tirme i s nda bu kelimelerin lemi ras pe e gelmesi temin edilmelidir. Pe e gelen kelimelerden pe pe ikincisi, who, which, that gibi ba zamirleriyle nt de tirildi i inde, gmlen cmle di cmlenin alt cmlesi haline er gelir. Bazalt cmleler ana cmledeki bir belirsizli ortadan i kald bir tespit ifade ederler. Bu cmlelere tespit amal fat ran s cmlecikleri diyebiliriz. As nemli olan, tespit amals l fat cmleciklerini iyi kavramak ve kullanmak olmalr. d

14.Blm
that ki u
that ki u Kimsede yok ondaki yetki Bu bozuntusunu aklzdan iir n karmay n! nk neredeyse tm konunun zeti bu. Bu sn iirin rr, konuyu kavrad daha iyi anlayacaksz. ka n ngilizcede that kelimesinin kullan , nemli bir yer tutar. m Yayg olarak kullan bu kelimenin temel zelli i ie gemiuzun n lan i, cmle yap n lar birbirine ba lamada kullan d Bu yzden de pek lmasr. ok rencinin gznde that cmleleri dert cmleleridir. Peki bu derde derman yok mu? Var! ncelikle, bu kitab ilk blmlerinde yer alan Trkeyle ilgili n bilgileri hat rlaman ve i ie gemicmle yap n z lar tekrar gzden geirmenizi tavsiye deriz. Ard bu sayfanba ndan n m ndaki u sralar ezberleyiniz:

 that ki u Kimsede yok ondaki yetki

Bu sama sn klayal iirin rr a m: That kelimesinin geti yerlere veya ki kelimelerini i u yerle tirmeniz durumunda, sorununuz byk lde zlecektir. rneklerle birlikte daha ayr l ntinceleyerek bu konuyu peki tirelim isterseniz. That kelimesi, bazen anlam i zamiri yada i u nda aret aret s olarak kullan fat lmaktad r.16[16]

Dont do that! (Yapma unu!) That man can be dangerous. ( adam tehlikeli olabilir.) u That bike is faster than this car. ( bisiklet bu arabadan daha h d u zlr.)

16[16]

Trkede nadiren o anlam da tekabl eder. After that .... (Ondan sonra .... ) na Bazen bu anlam da kullan nda labilir. That is a big problem! (Bu byk bir sorun!)

Taht bir ana cmlenin iine gmlm alt cmlenin ilk olan kelimesi oldu unda ki anlam kazanmaktad r: Birka rnek yapal m:

I believe that I can fly. (Ben inan yorum ki ben uabilirim.)

.Cmle iindeki alt cmle.

Ana cmle

You think that I am crazy. (Sen d nyorsun ki ben n lgm.)

.Cmle iindeki alt cmle.

Ana cmle

It is obvious that you cant fly. ( a r ki sen uamazs u kt n.)

. Cmle iindeki alt cmle .

It is a fact that you are crazy. ( bir gerektir ki sen ns u lg n.)

.Cmle iindeki alt cmle.

Ana cmle

Ana cmle

Grld gibi, that kelimesinin yerine ki kar koyarak ln cmleyi tercme etti imizde, herhangi bir sorun kalmamaktad r. That kelimesini bir nceki blmde who ve which kelimeleriyle birlikte zamir olarak grm O blmde de bu kelimeyi ki ve ki o tk. eklinde tercme etmi Fakat hemen ard da belirtmi ki tik. ndan unu tik gnmz Trkesinde kili cmlelerden daha fazla kullan bir lan kalbulunmaktad ie gemi p r. cmlelerde bazen ki kelimesini de kullanmakla birlikte, daha ok demeyi tercih ediyoruz: yle

Ben inan yorum ki ben uabilirim => Ben uabilece inan ime yorum. Sen d nyorsun ki ben n lgm. => Sen benim n oldu d lg umu nyorsun. a r ki sen uamazs u kt n. => Senin uamayaca a r. kt n bir gerektir ki sen ns u lg n. => Senin n oldu gerektir. lg un
Dikkat ederseniz, yeni cmlelerde ki kelimesinin bo unu baz lu eklerle doldurduk. Bu ekler, -ca , -ce -dn -du gibi n im, , un eklerdir ve kiden sonraki cmlenin fiiline eklenmektedir. Bu ekler, cmledeki konumlar gre ( -ca -ceklerini, -du na , u, -diklerini, eklinde ) deiklik gstermekte ve hangi fiile ekleniyorlarsa i onun ses durumuna gre incelip kal maktad nla rlar.

Konunun ba bir bozuntusu vermi bu m nda iir ve sralarsn n rr, konuyu kavrad daha iyi anlayacaksz demi ka n tik.

that ki u Kimsede yok ondaki yetki

Herhalde ilk m n sn sran rr anlamdurumdasz. n That kelimesinin iki anlam m bu srada: ve ki. u s geldi ikinci m n sna: imdi ra sran rr efendim olay bildi gibi de imdi iniz il! Bu that kelimesi, ba buyruk bir kelime. Ondaki yetki kimsede na yok. i zaman i gelir, istedizaman gezmeye stedi e i kar. A gibi bir ... Ve bu a n keyfinin khyas a ey! an yok. Bir bakarsz ki that, cmledeki grevini b p gitmi n rak . Bildi gibi onun grevi, alt cmlenin ba bulunup, onunla iniz nda ana cmle aras ndaki ba y lamakt lant sa r. Ama grevi b p gitme yetkisi oldu rak undan, o unlukla yerinde bulamazsz. Cmleyi bedefa okursunuz ama anlamazsz. n n Cmleler, kelimeler, birbirine karr... (Hat rlarsan bundan nceki z konuda that kelimesinin who ve which zamirleriyle birlikte ba nt zamiri olarak grev yapt cmleleri incelemi That, o cmlelerdeki tik. ba grevini de s k terk etmekteydi.) lant k s Thate muhta olmadan cmledeki ba y lant zebilme yetene i kazanmad bu snt ekersiniz. Byle bir yetenek kazanmak iin de ka k y bol bol rnek zmeli ve metin okumaln Okuyun, yazve zn ki sz. n onu cmlede grememeye aln. Ne yapal a i m a te... Kimsede yok ondaki yetki...

YETK ETK KAYBED NCE

Kimsede yok ondaki yetki dedik ama, bu yetkinin etki kaybetti i yerler de yok de il. Yani that kelimesinin cmlede alt cmlenin ba mutlaka ndabulunmas gereken durumlar var. Geti sayfalarda that kelimesinin ki anlam kullan imiz nda lna ili rnekler vermi Dikkat ettiyseniz, bu drt rnek cmleden ilk ikisi kin tik. ile son ikisi farkl . iki cmlede, that cmlesi (yani that ile ba ydlk layan alt cmle), tmle konumundayd .

I believe that I can fly. (Ben inan yorum ki ben uabilirim.)

ZNE YKLEM .Cmle iindeki alt cmle. ZNE YKLEM DZ TMLE (NESNE)

Ana cmle

You think that I am crazy. (Sen d nyorsun ki ben n lgm.)

ZNE YKLEM .Cmle iindeki alt cmle. ZNE YKLEM DZ TMLE (NESNE)

Ana cmle

Di iki cmlede ise, that cmleleri zne konumundad er r.

It is obvious that you cant fly. ( a r ki sen uamazs u kt n.)

ZNE YKLEM . Cmle iindeki alt cmle . ZNE YKLEM ZNE

Ana cmle

It is a fact that you are crazy. ( bir gerektir ki sen ns u lg n.)

ZNE YKLEM .Cmle iindeki alt cmle. ZNE YKLEM ZNE

Ana cmle rnek cmlelerde iki zne var. Bu durum sizi a rtmas n. Trkede de byle cmleler vard Mesel sa duran, yar r. u, da kazanacak cmlesinde hem hem de sa duran kelimesi znedir. u da Ana cmlenin znesi olan that cmleleri de buna benzer. It kelimesi bildi gibi, bir zamirdir. (It zamirinin as iniz l kar l o olmakla birlikte bazen Trkedeki kelimesine de kar k olabilir. u l

inceledi rneklerde bu durum geerlidir.) Bu kelimenin zamir olmas imiz , bir ismin yerine kullan demektir. lmas That ile ba layan alt cmleler de bir ismin yerini doldurmaktad Ana cmlenin iinde yer ald nda, bir ismin yerine rlar. klar gemektedirler.17[17] Mesela rnek cmlelerde that you are crazy ifadesi, bir durumdur: benim n olma durumum. Cmle iinde bu durumun lg ad nl yerine, durumu a olan lg k klayan bir cmle kullan r. lm t

It is a fact that you are crazy. ( bir gerektir ki sen ns u lg n.) nln bir gerektir. lg
Yani that ile ba layan alt cmle, benim durumumun ismi yerine kullan r. Bu yzden lm t ngilizcede that kelimesiyle ba layan alt cmleler, Noun Clauses ( Cmlecikleri) olarak adland rlar. sim r l rnek cmlelerin ba ndaki it zamiri de that ile ba layan alt cmlenin yerine geebilecek bir kelimedir. That cmlesiyle it, ayn anlamdad Fakat onun anlam a r. n klayan bilgiler that cmlesinde gelmektedir. Yani aralar s bir ba vardBu yzden that ile nda k lant r. ba layan alt cmle, ana cmlede zne grevinde oldu zaman u that kelimesi de cmelde yer almak zorundad r.
17[17]

Bu kitabilk blmlerinde i ie gemi n cmle yap n lar incelerken, isim yerine geen alt cmlelere de tik. inmi

That cmlesiyle it, ayn anlamdaddedik. r O halde it zamiri yerine bu cmleyi koyabiliriz.

It is a fact that you are crazy That you are crazy is a fact. Senin n oldu bir gerektir. lg un

It is obvious

that you cant fly.

That you cant fly is obvious. Senin uamayaca a r. kt n

That cmleciklerinin zne konumunda oldu bu tarz u cmlelerde taht in kar olarak ki yerine -ca , -ce l n im, dn -du gibi ekleri kullanmaya mecburuz. nmzdeki , un blmde Reported Speech konusunda da that kelimesini ki olarak de de -ca , -ce -dn -du anlam il n im, , un nda kullanaca . Bu ekleri that ile ba z layan alt cmlenin fiiline ekledi imize dikkat ediniz.

SEN ADIN NE M N ACABA?

Baktaki bu cmleyi, Trkeyi yeni l renen birisi kullanm . t ngilizceyi sonradan renenler de s kla byle bir hataya kl d yorlar. Buradaki hata nereden kaynaklanmaktad r? soru vurgusunun pe e gelmesinden. ki pe Ne kelimesi zaten cmleye soru anlam katarken, ayr mi ca kelimesiyle de cmleye soru anlam lm kat . Trkede neresi, ne, kim gibi soru zamirleri ile yap lmbir soru cmlesinde, mi eki kullan lmaz.

Senin adne? denir. n Senin adne mi? denmez. n Oras neresi? denir. Oras neresi mi? denmez. Kim benimle gelecek? denir. Kim benimle gelecek mi? denmez.
ngilizcede ise bunun tam tersi geerlidir.

Senin adne mi? denir. n Senin adne? denmez. n

Oras neresi mi? denir. Oras neresi ? denmez. Kim benimle gelecek mi? denir. Kim benimle gelecek? denmez.
Bu arada hat m: unu rlatal ngilizcede mi eki yoktur, mi etkisi vard r. Daha asylemek gerekirse, Trkede bir cmleyi soru cmlesi k yapmak iin mi szc kullan n r ngilizcede ise byle bir ek z. kullan lmaz. Ama bu ekin olu turdu etkiyi, yard u mcfiiller yapar. Yard fiili cmlenin ba getirdi mc na inizde, o cmle soru cmlesine dn (Hat r. rlarsan Bu pl Horozu bakl z, n l blmde bu konuyu i tik.) lemi O halde nemli olan, mi kelimesinin olup olmamasde il cmlenin soru cmlesi kalnda olmasr. b d Soru cmlesi kalndaki bir cmleye what, where gibi soru b zamirlerini ekleyebilirsiniz. Daha do rusu, eklemek zorundasz. Bu kelimelerle soru n soracaksan cmlenizin soru cmlesi kalnda olmasgerekir. z, b Trkedeki gibi d np normal cmle kalna what, where ekleyerek b konu amazsz. nk n ngilizcede senin adne? denmez, senin ad n n ne mi? denir. Benim ad ne? denmez, benim ad ne mi? denir. m m

What is your name? denir. What your name is? denmez.

What is my name? denir. What my name is? denmez.

Normal cmle kal your name is, my name is b eklindedir. Yard fiil (is) ba de mc ta ildir. Soru cmlesi kal bise, is your name?, is my name? eklindedir. Yard fiil (is) ba r. mc tad Normal cmle kalna what kelimesini ekleyerek soru cmlesi b kurarsanyanlolur: z

What your name is?

Peki alt cmleler konusunu i lerken, soru cmlelerine nereden tak k? diye bir soru cmlesi varsa kafan hakln ld zda, sz! Cevap: nk soru cmleleri de alt cmle olarak bir ba ka cmlenin iinde yer alabilir. As l nemli olan da Soru cmleleri bir alt u: cmle olarak ba bir cmlenin iinde kullan klar ka ld nda, ngilizcedeki durum Trkedeki duruma dn mektedir. Yani bu sefer ngilizlere gre tam tersi olmakta, bize gre ise tam do yap rusu lmaktad r.

I dont know what is your name. denmez. I dont know what your name is. denir. ( Bilmiyorum senin adne mi. denmez. n Bilmiyorum senin adne. denir. ) n

Asl sz fala uzatmaya gerek yok. Soru cmleleri de alt cmle nda olarak kullan klar normal cmleler gibi kullan ld nda lmaktad Sadece r. that yerine what(kim), where (nerede) gibi kelimeler gelmektedir. ngilizce soru zamirleri Trkedeki soru zamirleriyle hemen hemen aynr. d Konuyu ba lamadan nce bir hususa daha de inmek gerek: Soru cmleleri alt cmle olarak kullan klar thatin yerine geebilen iki ld nda kelime daha vard onlardan da haberdar olmaln r ki sz. Bu kelimeler unlardwhether (acaba) ve if (e r: er). That yerine kullan klar her ikisi de mi acaba? ld nda anlamta What(kim), where (nerede) gibi soru kelimelerinin rlar. olmad soru cmlelerinde grev yaparlar. imdi, bir alt cmlede that gibi grev yapan ba lant kelimelerini topluca grelim.

I dont know that your name is Ahmet. Bilmiyorum ki senin ad-tir Ahmet n
(Bilmiyorum ki senin adAhmettir. Senin adn Ahmet oldu n n unu bilmiyorum.)

(Bilmiyorum senin adAhmet mi acaba. Senin adn Ahmet olup n n olmadn bilmiyorum.)

I dont know whether your name is Ahmet. Bilmiyorum mi acaba senin ad-tir Ahmet n I dont know if your name is Ahmet. Bilmiyorum mi acaba senin ad-tir Ahmet n

(Bilmiyorum senin adAhmet mi acaba. Senin adn Ahmet olup n n olmadn bilmiyorum.)

I dont know what your name is. Bilmiyorum ne senin ad r. nd

(Bilmiyorum senin adnedir. Senin adn ne oldu bilmiyorum) n n unu

I dont know who your father is. Bilmiyorum kim senin baband r.
(Bilmiyorum senin baban kimdir. / Senin babankim oldu bilmiyorum) n unu

I dont know where you live. Bilmiyorum nerede sen ya n. ars

(Bilmiyorum sen nerede ya n. / Senin nerede ya bilmiyorum) ars adn

I dont know why you came. Bilmiyorum neden sen geldin.

(Bilmiyorum sen neden geldin. / Senin neden geldi bilmiyorum) ini

(Bilmiyorum senin sa nas r. / Senin sa n nas ln ld ln l oldu unu bilmiyorum)

I dont know how your health is. Bilmiyorum nas l senin sa -d ln r

(Bilmiyorum senin baban hangi adamd/ Senin babanhangi adam r. n oldu bilmiyorum) unu

I dont know which man your father is. Bilmiyorum hangi adam senin baband r. I dont know whose friend you are. Bilmiyorum kimin arkadasen -s n.

(Bilmiyorum sen kimin arkada n. / Senin kimin arkadaoldu s unu bilmiyorum)

DAHA B TMED
That cmlelerinin dert cmleleri oldu sylemi unu tik. imdiye kadar verdi bilgilerle bu derdin stesinden gelebilece inan imiz inize n. Asl that cmleleriyle ilgili syleyeceklerimiz bitti. Ama that nda cmleleriyle ilgisi olmayan ki anlam ba that kullan na da nda ka mlar de inmemiz gerekiyor. nk bu thatleri, that cmleleriyle kar rmamangerekiyor. t z

1- ... so that ... ( ... yle ki ... ) ... so ... that ... (yle .... ki ...) Asl ok yeni bir nda eyler de sylemeyece Gznz iz. korkmas n! Konunun ba syledi nda imiz gibi, bazkk istisnalar n dnda, that kelimesi ya yada ki olarak kullan u l r. That, bu gibi cmlelerde de istedizaman ekip gitme yetkisini i kullan Ona gre! yor. Bu rneklerde de that kelimesini so (yle) kelimesiyle birlikte ki anlam kullan nda l greceksiniz. (Bazen ayn rken anlamdaki such kelimesiyle de kullan labilir.) That kelimesinin so ile kullan iki trldr. m -Cmle ortas birbirine biti olarak: ... so that ... nda ik -Cmle ortas birbirinden ayr nda olarak: ... so ... that ...

nce biti kullan bakal ik ma m. ... so that ... iki cmle aras sebep sonu ili kurmak nda kisi iin kullan labilir.

She was very tired so that she fell asleep on the train. ok yorgundu yle ki trende uyuyakald .
... so that ... bazen iki cmle aras ama ili kurmak iin nda kisi kullan Ama ili bildiren so that, Trkeye yle ki de de ki l r. kisi il olarak tercme edilmelidir.

We work hard so that we can pass the exam. ok alyoruz ki s geebilelim. nav

de ayr imdi kullan bakal ma m. ... so ... that ... veya ... such ... that ... de iki cmle aras nda sebep sonu ili kurmak iin kullan kisi l r.

I was so hungry that I ate all the cake. yle at ki btn keki yedim. m He found so much money that he can buy a ferrari. yle ok para buldu ki bir ferrari alabilir. It was such a hot day that we didnt go out. O kadar s bir gnd ki d k. cak kmad ar

2- That of ...... ( ...... ) nki Trkede ki kelimesinin ilgi zamiri olarak kullan biliyoruz. ldn Benim babam seninkini dver cmlesinde ki ilgi zamiri olarak baba kelimesinin yerine kullan (Seninki: senin baban) l yor. ngilizcede de that kelimesi isim tamlamalar benzer nda ekilde isimlerin yerine kullan l yor.

His head was bigger than that of a horse. Kafas at , bir nkinden daha bykt.

that of a horse

bir at- n-ki

Pages of my notebook are whiter than that of yours. Benim defterimin sayfalar seninkininkilerden beyaz.

that of yours

seninki -nin-ki

Bu blmde that kelimesiyle ba layan alt cmleleri inceledik.

ngilizce dilbilgisi kitaplar bu cmlelere That Clauses (That nda Cmleleri) denilmektedir. Soru cmlelerinin alt cmle olarak kullan durumlar ald ld ele k. Bu cmlelerde what, which gibi soru kelimeleri veya whether , if gibi ba kelimelerinin thate benzer lant ekilde kullan grdk. ldn bu blm noktal ve ...Altkural z imdi yor n m veriyoruz. 10. AltKural: n ngilizcede ok e yerlerde ve sskullan that itli k k lan kelimesi, o unlukla Trkedeki yada ki kelimelerine tekabl u etmektedir. En skullan de ki anlam bir alt cmleci k m ekli yla, i ana cmleye ba durumlardBu durumlarda bazen -ca , lad r. n -ce -dn -du gibi eklerin anlam da kazanabilir. im, , un n That bazen cmledeki yerini terk etmi olabilir. Bu gibi durumlara al n olmak gerekmektedir. k

When the wings of two seagulls touched one asked Did the sky get smaller? No said the other Our love got bigger
Ilyas Halil

15.Blm
Haberler
Haberleri dinliyorsunuz. ok uzaklardan bir aktar eyler yorlar. Falan dedi filan cevab n yle ini, n u verdi sylyorlar. ini Kimin nereye gidece kimin nereden ini, kaca ntek tek say yorlar size. Bol bol -dn-di -aca , ece duyuyorsunuz. , ini, n ini Size aktar yorlar, rivayet ediyorlar. Siz orada olsaydz ve dinleseydiniz nas n l olurdu peki? gzlerinizi kapat imdi n! Bir gazetenin Washington temsilcisisiniz. Beyaz Sarayda bastoplantndasz. n s n ABD Ba Bush, basmensuplarn sorular yantl kan n n n yor. Bir bas mensubu: Sayba Irakta sava ladndan n n kan! ba bu yana, binlerce Irakl ocuk hayat kaybetti. Sava nce de Iraka n tan uygulanan ambargo nedeniyle yetersiz beslenme ve ila sntndan k s kaynaklanan ocuk lmleri ya . Birle Devletlerin Iraktaki ocuk anm t ik lmlerini nemsemedi yada zellikle ocuklarldrmek istedi i i eklindeki sulamalara karcevabz nedir? n

Bush: Irakta ocuklarldrmyoruz, sadece direni ilerle sava baz rken istenmeyen kazalar ya yor. Bu da kalmazdBize an n r. yneltilen sulamalar, medeniyet d manlar taraf planlanmaktad ndan r. Irak halkn bat n medeniyetiyle tan n mas istemeyenlerce retilen bu yalanlara kimse inanmaz. Bir bas mensubu: Sayba Ebu Gureyb Hapisanesinde n n kan ekilen i kence foto raflar na yans. bas d kenceci askerler, kendilerine verilen emirleri yerine getirmekten ba bir yapmad n ka ey klar sylyorlar. Sizce bu ifadeler neden dikkate al yor? nm Bush: Ba soru soracak var m ka ? Bir ba bas mensubu: Guantonamo Adas ka n ndaki sava esirlerine neden yarg lanma hakk verilmiyor say ba n kan? Bu konuda dnya kamuoyunda ciddi tepkiler var. Bush: Bu gibi maksatl sorularla ne yapmak istiyorsunuz? Te ekkr ederim! Bush salonu terk ediyor. Beyaz Saraydan ayr l yorsunuz! Beyaz Saray nnde asker aileleri bas a n n klamas yor: yap SayBush buraya gelip bizimle gr dediklerini duyuyorsunuz. n meli Elinde megafonla konu ya bir adam: Ben o an l lumu Iraktaki sava kaybettim. O zamanlar sayba her yolunda oldu ta n kan, eyin unu sylyordu. Say ba yine her yolunda oldu sylyor ama n kan eyin unu ben inanm yorum. Di o er lumu da kaybetmek istemiyorum. Dnk at malarda 10 askerin daha hayat kaybetti syleniyor. Ancak bu n i konuda yetkililerden herhangi bir a klama yap . Gerekten 10 asker lmad ld m? Resmi a klama bekliyoruz. Elinizdeki ka notlar aldz. da n

 bunlar imdi haberle gazetenize yollamaln tirip sz. Haberle tirmek ne demek? Haber diliyle yazmak nas l olur? byle: te Dn Beyaz Sarayda bir bas toplant yapan ABD Ba n s kan Bush, gazetecilerin Irak konusundaki sorular cevapland . n rd ... Irakta savaba ladndan bu yana, binlerce Iraklocu un hayat kaybetti hat n ini rlatan bir basmensubu, sava nce de Iraka n tan uygulanan ambargo nedeniyle yetersiz beslenme ve ila sntndan k s kaynaklanan ocuk lmleri ya oldu de anm una inerek; Birle ik Devletlerin Iraktaki ocuk lmlerini nemsemedi yada zellikle i ocuklarldrmek istedi i eklindeki sulamalara kar Amerikan ynetimini cevabn ne oldu sordu. n unu Bush yan olarak, Irakta ocuklarldrmediklerini, sadece t direni ilerle sava baz rken istenmeyen kazalar ya , bunun da andn kalmaz oldu n unu syledi. Ba kan Bush, kendilerine yneltilen sulamalar medeniyet d n manlartaraf ndan planlandnve Irak halkn batmedeniyetiyle tan nistemeyenlerce retilmibu n mas yalanlara kimsenin inanmayaca savundu. n Bush, Ebu Gureyb Hapisanesinde ekilen i kence foto raflar yla ilgili bir soruyu cevaps b rken; Guantonamo Adas z rak ndaki sava esirlerine neden yarg lanma hakk verilmedi soran bir gazeteciyi ise, bu ini gibi maksatl sorularla ne yapmak istedi sorarak azarlad ini . te yandan sava len Amerikan askerlerinin aileleri nceki gn ta ya anan at malarda 10 askerin ldp lmedi konusunda resmi i a klama beklediklerini ilan ettiler. Beyaz Saraynnde toplanan asker n aileleri, Bushun oraya gelip kendileriyle gr gerekti savundular. mesi ini

Daha nce bir o lunu sava kaybeden bir asker babasher ta , eyin yolunda oldu iddia eden Ba Busha inanmadn unu kan belirterek, di er o da kaybetmek istemedi ifade etti. ... lunu ini Dinledi cmleleri haberle iniz tirirken, baz i de iklikler yaptz. n Kimi deiklikler, haberin okunacazamanla ilgili bir zorunluluktan i kaynakland : Dn Beyaz Sarayda ... diye ba n ladz. Bugnk olay dn diye yazdz. nk siz bu haberi bugn bir n bas toplant n syap diye yazarsan yar gazetede okuyanlar ld z, n a rabilirler. Onlar ellerine gazeteyi ald nda bu olay dnk olay haline klar geleceiin byle demek zorundaydz. i n Haberin sonunda da zamanla ilgili zorunlu bir de iklik yaptz. i n Asker aileleri dnk at malar dan bahsederken, siz nceki gn ya anan at malar dediniz. nk yargazetede haberi okuyanlar, n dnk kelimesinden bugn anlayabilirler. Kimi deiklikler, haberin okunacamekanla ilgili bir zorunluluktan i kaynakland : Beyaz Saray nnde asker aileleri bas a n n klamas yor: yap SayBush buraya gelip bizimle gr diyorlar. n meli Siz bu haberi Trkiyede okuyanlara aktar buraya kelimesini rken, detirmek zorundasz. Bu yzden Bushun oraya gelip kendileriyle i n gr gerekti savundular dediniz. mesi ini Kimi yerlerde, kk cmleleri birle tirerek k saltmangerektiiin z i deiklik yaptz: i n ... hayat kaybettisyleniyor n i ... bu konuda a klama yap lmad

... resmi a klama bekliyoruz eklindeki cmleleri, ... ldp lmedi konusunda resmi a i klama beklediklerini ilan ettiler diyerek birle tirdiniz. Asl en ok de iklik, olaync ki nda i ilere (yani orada olmayanlara) anlattniin ya . z and ki ki i konu uyordu. Bir di erine sordu: sulamalara karcevabz nedir? n Bu sorunun muhatabAmerikan ynetimini temsil eden birisiydi. , Yani soru soran ki siz derken ABD ba ntemsil ettiAmerikan i, kann i ynetimini kastediyordu. Bu yzden, cmleyi ba na aktardz: kalar yle n sulamalara karAmerikan ynetimini cevabn ne oldu sordu n unu Bir asker babas lumu Iraktaki sava kaybettim ... di o ta er o lumu da kaybetmek istemiyorum demi ti. Siz daha nce bir o lunu sava kaybeden bir asker babas... ta , di o er lunu da kaybetmek istemedi ifade etti dediniz. Cmleyi ini aktar kendi o rken lunuzdan bahseder gibi konu amazdz. o n lumu kelimesini, o lunu haline getirdiniz. Bush gazeteciye onu azarlayan bir tarzda sordu: Bu gibi maksatl sorularla ne yapmak istiyorsunuz? Siz bu olaya oldunuz. Bushun yzndeki ve sesindeki ahit azarlamay hissettiniz. Bu soruyu orada olmayan ve dolayyla da Bushun s yzndeki ve sesindeki azarlamay hissetmeyen ki aktardz: ilere yle n ... bu gibi maksatl sorularla ne yapmak istedi sorarak azarlad ini . Asker aileleri Bush bizimle gr dediler. meli

Siz Bushun kendileriyle gr gerekti savundular dediniz. mesi ini Bushun bizimle gr mesi gerekti savundular diyemezdiniz. Asker ini aileleri, Bushun Trkiyeyle gr mesini istemi gibi anlard ler . l Di de ikliklere de topluca bakal er i m: lmleri ya => lmleri ya anm t anmoldu una bu da kalmazd=> bunun da kalmaz oldu syledi n r n unu ocuklar ldrmyoruz => ocuklar ldrmediklerini taraf planlanmaktad taraf planlandn ndan r => ndan istenmeyen kazalar ya yor => istenmeyen kazalar ya an andn neden yarg lanma hakk verilmiyor => yarg lanma hakk verilmedi ini retilen bu yalanlara kimse inanmaz => retilmibu yalanlara kimsenin inanmayaca n Fiillerin sonlar eklere dikkat edin ltfen. ndaki imdiki zamanla sylenen fiilleri, gemi zamana dn trdnz. Genizamanla sylenen bazfiilleri de gemizamana dn trdnz. Genizamanla sylenen baz fiilleri ise, gelecek zamana dn trdnz. -d idi yada -midi ile biten fiilleri, ... oldu -m r, u, oldu u eklinde de tirdiniz. i Dikkat ettiyseniz, de iklikler genellikle zaman kalnbir nceki i bn kal dn (yani ba mesi imdinin gemi zamana, gemi zamandaha n da gemizamana dn mesi) eklinde oldu. nk aktarma s nda ras

belirli bir sre gemekte ve sylenen szler gemi kalmaktad Bu te r. szler aktar l de .... dedi, ....syledi gibi gemi rken zaman kalyla b kurulan aktarma fiilleri kullan lmaktad r. Daha basite sylemek gerekirse, (1) nce bir sz sylenmektedir. (Bush bir sylyor.) ey (2) O szn ard ndan k veya uzun bir sre sa getikten sonra bu sz ba na aktar kas lmaktad r. (Bushun sz bitiyor. Bir iki saniye yada bir iki saat sonra gazeteci o sz aktarmak iin, ... dedi eklinde not al yor.)

(3) Bazen o sz aktarmak iin kurulan cmlenin de stnden de belirli bir sre gemektedir. (Gazetecinin kurdu aktarma cmleleri haber u merkezine ula kadar belirli bir sre geiyor.) ana (4) Aktar sz, nihayet okuyucuya yada lan dinleyiciye ula maktad r. (Dnk olay bugnk gazetede yay yor. nlan stnden bir gn gemi oluyor.)

Hangi zaman kalyla konu b ursan konu z un, szleriniz ister istemez mzide kalmaktad Siz uzak bir r. gelecekten bahseden cmleler kurmuolsan bile, z

aktaran ki ....dedi i, eklinde aktarma yapmaktad r. Aktarma sresince de zaman gemektedir. ngilizcede de bir konu mayba kalar aktar na rken bu durum geerlidir. Sylenen szler gemi kalmaktad Bu szler aktar te r. l de rken said (dedi), told (syledi) gibi gemi zaman kalyla kurulan aktarma b fiilleri kullan lmaktadBu yzden, aktar kelimeler de demektedir. r. lan i Mesel rne bakal u e m:

I love Turkey. (Ben Trkiyeyi seviyorum.) He said that he loved Turkey. (O, Trkiyeyi sevdi syledi.) ini
I love Turkey szn aktar love fiilini gemizamana rken dn tryoruz ve loved eklinde aktar yoruz.

Aktar cmledeki fiillerle ilgili bu dn kural lan m , iki durumda geerli olmamaktad r: - Gnlk (resm olmayan) konu dilinde an ma nda aktarma yap l rsa. - Szleri aktarmak iin He said(dedi), He told(syledi) gibi gemizamanl fiiller de de, He says(diyor), il He tells(sylyor) yada He will say(diyecek), He will tell(syleyecek) eklinde imdiki zaman yada gelecek zaman fiilleri kullan l rsa.

A cmlelerde, cmleler aktar a daki l hangi zaman kaln rken bn hangisine dn n greceksiniz: t I learn English I am learning English I have learned English I learned English I will learn English I am going to learn English I have to learn English I must learn English I can learn English I may learn English He said that he learned English. He said that he was learning English. He said that he had learned English. He said that he had learned English. He said that he would learn English. He said that he was going to learn English He said that he had to learn English. He said that he had to learn English. He said that he could learn English. He said that he might learn English.

A tabloda, cmleler aktar a daki l hangi kelimenin hangisine rken dn n greceksiniz: t This => That These => Those Here => There Now => Then Ago => Before Today => That day Tonight => That night Yesterday => The day before Last night => The night before Tomorrow => The next day The next night => The following night The last night => The previous night

DED SYLED ? M M
Bir sz aktar sadece demek yada sylemek fiillerini mi rken kullan r z? Tabi ki hay r! Savundu, iddia etti, nerdi, hat , a , rlatt klad alt nizdi, vurgulad sordu gibi pek ok fiil bu amala , kullan lmaktad Bu gibi fiiller, aktar szn syleni r. lan eklini, amac n veya ieri de belirtmektedirler. ini Ancak aktarma cmlelerinde en ok kullan demek ve lan sylemek fiilleridir. ngilizcede de bunun byle oldu syleyebiliriz. unu Aktarma cmlelerinde en yayg biimde kullan fiiller, n lan said(dedi) ve told(syledi) fiilleridir. Birbirine ok yak anlamlarda olan bu fiiller Trkede de n ngilizcede de birbirlerinin yerine geebilmekte ve birbirlerinin anlam n kazanabilmektedirler. Bununla birlikte bu fiillerin hangisinin nerede kullan ili baz laca na kin kurallar bulundu syleyebiliriz. unu nce Trkeden rnek verelim: Nasn syledi demeyiz, ls Nasn dedi deriz. ls ok yoruldum syledi demeyiz, ok yoruldum dedi deriz. Sabah erken kalktn demeyiz, dedi Sabah erken kalktn syledi deriz.

 ngilizcede de bu gibi ayr vard ve Trkeyle benzerlik mlar r arzetmektedir. Bu ayr mlara ili iki temel kural bulunmaktad kin r: 1-) Aktar szn kime aktar belirtiliyorsa, told fiili lan ld kullan Said fiili kullan l r. lmaz. I told the teacher that I liked English. ( retmene, ngilizceyi sevdi syledim.) imi Aktar cmle: I like English! ( lan ngilizceyi severim!) Kime aktar : The teacher ( ld retmen) I said the teacher that I liked English. ( retmene, ngilizceyi sevdi dedim.) imi Aktar szn kime aktar belirtmeseydik, said fiilini lan ldn kullanabilirdik. I said that I liked English. Aktar cmle, detirilmeden ve t iinde kullan said lan i rnak l rsa, fiili kullan labilir. I said to the teacher: I like English! ( retmene, ngilizceyi seviyorum! dedim.)

2-) Emir cmleleri aktar l told fiili kullan (Aktar rken l r. lan emir cmlesinin fiili to alYani love de to love olur.) r. il Said fiili kullan lmaz. The policeman told the driver to stop. (Polis srcye, durmas syledi.) n Aktar cmle: Stop! (Dur!) lan The policeman said the driver to stop. (Polis srcye, durmas dedi.) n Aktar cmleyi t iinde ve detirmeden (fiilin ba to lan rnak i na koymadan) aktarsayd said fiilini kullanabilirdik. k, The policeman said: Stop! (Polis Dur! dedi.)

Konuyu kapatmadan evvel, that konusunda iki hat rlatma: 1) nceki blmde that kelimesini ele alm pek ok ve yerde ki anlam kullan bu kelimenin baz nda lan yerlerde -ca , n -ce im, -dn -du , un eklinde tercme edilmesi gerekti ini belirtmi Ard tik. ndan da sylemi nmzdeki blmde unu tik: Reported Speech konusunda da that kelimesini ki olarak de il

de -ca , -ce -dn -du anlam kullanaca n im, , un nda z. bu blmde Reported Speech konusunu ele al that kelimesini te rken -ca , -ce n imi, -dn -du , unu anlam kulland nda k. nceki blmde ele almoldu umuz ve bu blmdeki konuyla ilgili oldu iin tekrar hat u rlamammgereken ikinci hususa gelelim. z nceki blmde that kelimesinin yerine bazen if, whether, what, how gibi kelimelerinin kullan belirtmi ldn tik. bu blmde Reported Speech konusunu ele al bilmemiz te rken unu gerekir: E aktardmcmleler soru cmlesi olursa, if, whether, er z what, how gibi kelimeler thatin yerini alAktar soru cmlesi de r. lan olumlu cmleye dn r. 11. AltKural n Ba kalarn szlerini aktar n rken, aktardm cmlelerde z de iklik yapar Bunun nedeni o i z. unlukla, konu ve dinleyen an ki ilerin de de miolmasr. Bazen, aktarma nedeniyle olu i d an mekan veya zaman farkl l klarda aktar cmlede de ikli lan i e neden olur. Hangi kelimenin veya hangi kaln nasde ti b l i ini bilmek ve aktarma s nda dedi, syledi, a gibi ras klad fiillerden hangisini kullanaca za karar vermek zorundasz. Bu n n fiillerden sonra that kelimesi kullan Aktar cmle soru l r. lan cmlesi ise, olumlu cmleye dn that yerine if, whether r; kelimeleri veya what, where gibi soru zamirleri kullan l r.

16.Blm
Fiil A ac
Her ne kadar bu kitap bir ders kitab ilse de bu blmde de s yla Resim-i ras , Trke ve ngilizce dersi yapaca nce resim dersi. z. Gelin, harflerden bir a resmi yapal a m. 0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000
.
i II i

Basit bir a resmi oldu bu... Ama biraz daha geli bir a resmi a mi a yapabiliriz. Birinci resimde bir tek gvde vard . Gvdeye bir dal eklemeye ne dersiniz?

 sola yle do a ru lm bir dal izelim mesela. Resmimizi zenginle tirmi oluruz.

0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000

III , , V I R I i . ii .

Bu dal gvdenin sa da na ekleyebilirdik. Daha ince bir dal a ekleyip sa nas l oldu unu grelim isterseniz.

0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000

II, I , Y I Y I i . i . i

 gvdeye iki dal birden ekleyerek devam edelim. imdi Bylece basitten geli e do gidiyoruz. mi ru

0000000000000 00000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000000 0000000000000000000000 0000000000000000

, I i , i I , V I I i . i . i

Grd nz gibi, basit bir a yapmak iin bir gvde izmek a yeterliydi. Ama biz basit bir a yetinmek istemedik ve a m dal ala ac za ekledik. gelin bir fiili ekimleyelim: imdi ekimledi fiilin kk sev. Bu fiile ekler getirerek bir gvde imiz olu m. tural

Severim.

0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000

II

Bu basit bir cmle oldu. (Basit bir a resmi yapmak gibi.) Bu a cmleden sadece sevdi anla yor. Ama isterseniz ba bir anlam im l ka katarak bu cmleyi zenginle tirelim. (Basit bir a resmini dal ekleyerek a geli tirmek gibi.) Cmleye an devam etti gsteren bir anlam u imi ekleyelim.
0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000
III , , V I R I i . i . i

Seviyorum.

Bu cmlede sadece sevdi sylemekle kalmad sevme i imi m, ini srdrd yani bir sre ierisinde devam ettirdi belirterek m, imi cmleme bir anlam daha ekledim. (Dal z ac zsa ekledi m a mn na imizi varsayal m.)

Cmlemize bundan ok daha farkl anlam katabilirdik: (Dal z bir m a mn soluna da ekleyebilirdik.) ac z
0000000000000 00000000000000000 0000000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000 0000000000000
II, I , Y I Y I i . i . i

Sevmi im.

Bu cmlede de -mieki kullanarak anlama ek bir katk da bulundum. Sadece sevdi sylemi imi olmad kullandm -miekiyle, m; sevme i tamamlamoldu ini umu, (tam sevdi seven bir insan haline imi, gelmi oldu umu) da belirterek anlam zenginle tirmi oldum. Bu iki rnekte de basit bir cmleye farkl ek yaparak zenginlik birer katmolduk. Ama iki ek birden yapal (A miki dal birden imdi m. ac z eklememiz de mmkn.)
0000000000000 00000000000000000 00000000000000000000 0000000000000000000000 0000000000000000000000 00000000000000000
, I i , i I , V I I i
. i . i

Seviyormu um.

Bu cmle, anlam bak ndan daha zengin oldu. nk bu cmlede m hem -muekini kullanarak sevme i tamamlam(seven adam ini olmuoldu belirtiyorum, hem de -yor ekiyle bu seven adam olma ) umu durumunu bir sre devam ettirdi belirtiyorum. imi cmlemizde sadece sevdi syledim. lk imi cmlemizde ifadeye kinci imdiki zaman anlam katan -yor takn s ekledik. Bylece hem sevdi hem de anda bunu devam ettirdi imi u imi sylemi oldum. nc cmlemiz, ikinciye alternatif olabilecek bir cmleydi. Cmlemize imdiki zaman anlam katan -yor takn il de -mi s de takn s ekledik. Bununla da hem sevdi hem de sevme i tam imi ini olarak yaptm sylemi oldum. Drdnc cmlemizde sevmeye iki anlam birden katt k: -yor takyla, bunu anda devam ettirdi s u imi -mi takyla da sevme i tam olarak yaptm s ini syledim. Seviyormu um. Trkede e tak fiile ekleyerek anlam itli lar zengile tirmekteyiz. ngilizcede ise yard fiilleri fiilin nne getirerek bunu yapar mc z. Bunu basitten alarak a klayal m: ngilizcede de bir cmle kurmak iin Basit Zaman (Simple Tense) kal n plar kullanabilirsiniz. (Basit bir a resmi yapmak gibi.) a

Cmlenizin basit olmas istemezseniz, yani ek bir anlam katarak n cmleyi daha anlaml getirmek isterseniz, cmlenize bir yard fiil hale mc daha eklersiniz. (Basit bir a resmini dal ekleyerek geli a tirmek gibi.) Bu yard fiil have ise, cmleye tamamlanmk, tam olarak mc l yap anlam lma katar. Cmleniz TamamlanmZaman (Perfect Tense) kalb girer. (Dalz aczsa ekledi varsayal na n a nn na inizi m.) E yard fiil be ise, cmleye devam etme anlam er mc katar. Cmleniz Devam Eden Zaman (Continious Tense) kalb girer. (Dalz na n a nn soluna da ekleyebilirdiniz.) acz Hem be hem have yard fiillerini kullan z, cmleniz mc rsan TamamlanmDevam Eden Zaman (Perfect Continious Tense) kaln b olu turur. (A niki dal birden eklemeniz de mmkn.) acz ngilizcede yard fiilerin bu amala kullan konusunda kitab mc m n ba baz nda temel bilgileri sunmu daha ayr l tabloyla tuk. imdi ntbir zamanlar ve kipler konusuna her tamamen grmenizi sa eyi layaca z. Ancak bunu yapmadan nce, yard fiillerin Trkedeki mc kullan na k bir de m saca inmemiz olduka yararl olacakt r. Trkede yard fiil dendi ilk akla gelen, etmek, mc inde yapmak, k lmak, eylemek ve olmak fiilleridir. Oysa bu yard fiiller, bir isimle birle bile fiil mc erek, ik olu turmaktad Yani rlar. ngilizcedeki gibi bir fiille bir yard fiilin birlikte mc kullan sz konusu de lmas ildir. Yard etmek, ktlk yapmak, namaz k m lmak, viran eylemek ve peri olmak gibi... an

Ancak Trkede bir ba yard fiil e daha vard ka mc idi r ki ngilizcedeki yard fiilere benzer mc ekilde kullan lmaktadBu fiilleri r. anlamam z, ngilizcedeki yard fiilerin i mc levini anlamamandan z s olduka yararl olacakt r. Trkede Vermek, yazmak, gelmek, durmak, kalmak ve bilmek yard fiilleri, bir ba fille birle mc ka tiklerinde o fiile ek bir anlam katarlar. Yani ngilizcedeki yard fiiller gibi kullan mc l rlar. Fiilimiz a lamak olsun. bu fiile yukar fiilleri ekleyelim. imdi daki Fiilimizin temel anlam i de meyecektir: A lamak. Yani a lamaktan bahsetmeye devam edece Fakat bu fiile ek iz. anlamlar katmolaca z.

A verdi lay A layageldi

: Hemen kolayca a . lad : Eskiden beri a lamaya devam ediyor.

A layayazd : Nerdeyse a layacakt . A layadurdu : A lamaya ba ve bunu srdrd. lad A layakald : A lamaktan ka namad . A layabildi : A lamaya imkan buldu.

Grld gibi vermek, yazmak, gelmek, durmak, kalmak ve bilmek yard fiilleri, a mc lamak fiiline yeni birer anlam katt . (Sadece yeni bir anlam de yeni bir ek de katt na dikkat ediniz. il, klar 18[18] Bu ekleri rneklerde altlar izerek gsterdik.) n Bu rnekler gsteriyor ki Trkede baz mc unu yard fiiller, ngilizcedeki yard fiiller gibi kullan mc labilmektedir. Bazen bir fiile iki yard fiil birden eklenerek ona iki ayr mc anlam ayn katabilir: anda

A verebildi : Hemen kolayca a lay lamaya imkan buldu.

Bu rnekte a lamak fiiliyle vermek ve bilmek yard fillerini mc pe e kullanarak a verebildi pe lay eklinde bile bir fiil olu ik turduk. Ana fiilimiz olan a lamak fiiline abukluk, kolayl anlam k katma konusunda vermek fiili bize yard oldu. Bilmek fiilinden ise imkan mc bulma anlam katmak iin yard ald A rnekleri de bu m k. a daki bak mdan inceleyebiliriz.

Bakakal verdim : Bakmaktan ka namama durumuna hemen kolayca d tm.

Bu yard fiiller, ana fiile ekleniklerinde ona --a, -e, yya ve -ye gibi mc , , ekler de getirmektedirler. ngilizcede yard fiillerin ana fiile etkisi bundan ok daha mc belirgin bir ekilde hissedilmektedir. Bu konuyu Byle yard olmaz olsun alt baile m l ele alaca z.
18[18]

Uyuyakal vermiUyumaktan ka : namama durumuna hemen kolayca d . m D nedurabilsen: D nmeye ba p devam ettirmeye lay imkan bulsan
Grld gibi her bir fiile iki yard fiil eklenmekte ve o fiile iki ek mc anlam kat lmaktad r. Bazen bir fiile yard fiil bile eklenebilir. Bu durumda o fiile mc ek anlam kat lacakt r. Geceleri bir trl uyuyamayan birinin dedi d yle ini nn: Ah ben de herkes gibi televizyon seyrederken uyuyakal verebilsem!

Uyuyakal verebilsem: Uyumaktan ka namama durumuna hemen kolayca d meye imkan bulsam.
Bu rnek kelimede ka tane yard fiil var ve hangi anlamlar mc katminceleyelim: Bu rnekte uyumak fiilinden sonra kalmak, vermek ve bilmek yard fillerini pe e kullanarak uyuyakal mc pe verebildi eklinde bile bir ik fiil olu turduk.

Ana fiilimiz olan uyumak fiiline ka namama anlam katma konusunda kalmak yard fiili bize yard oldu. abukluk, kolayl mc mc k anlam katma konusunda vermek yard fiili bize yard oldu. mc mc Bilmek yard fiilinden ise imkan bulma anlam mc katmak iin yard m ald k. Uyumak fiiline gelen kalmak + vermek + bilmek, uyumaktan ka namamanhemen kolayca olabilmesine imkan bulma dile ifade n ini ediyor.

Uyuyakal verebil sem

.

Bu rnekteki durum ngilizce iin de geerlidir. Yani ngilizcede de bir fiile iki yard fiil birden anlam katabilir. mc Dikkat ettiyseniz Trkede bir fiile eklenen yard fiiller, o fiilin mc yap zaman il de yap ld de l eklini belirlemektedirler. Yani fiile katt anlam, zaman ekimlemeleriyle ilgili de klar ildir. ngilizcede ise fiillerin hem yap zaman hem de yap l n l eklini belirlemek zere yard fiiller kullan mc lmaktad r. nmzdeki sayfalarda ngilizcedeki bu gibi yap ayr l lar ntolarak inceleyece iz.

 imdi ngilizcedeki yard fiilleri tek tek ele alabiliriz. mc ngilizcedeki yard fiiller, do , be , have, will, would, mc shall, should, must, can, could, may ve might fiilleridir. Do: yapmak anlam bir fiildir. nda Yard fiil olarak btn zaman trlerinin (Simple, Continious, mc Perfect, Perfect Continious) geni gemi ve zaman kal nda a plar k veya gizli olarak yer al r. Fiile geni zaman eki olan -ar, -er tak nanlam katar. O larn n fiilin geni zamanda yap belirtir. ldn Dzensiz bir fiildir. Yani gemi zaman ekimlemesi normal yoldan -ed tak alarak yap s lamamaktadBunun yerine did olarak bilinen ve r. kullan ikinci bir kelime vard( do + ed: did ) Gemi lan r. zaman anlam katan yard fiil olarak do fiilinin bu ikinci hali kullan mc lmaktad r. nceki konulardan hat rlayaca z gibi, do ve did olumlu n cmlelerde geni zaman yada gemi zaman anlam katacak ekilde kullan lmamaktadOlumlu cmlelerde do ve did yard fiili, sadece r. mc vurgu ve kesinlik anlam katmaktad r. Be: olmak anlam bir fiildir. nda Yard fiil olarak continious (devam eden) zaman kal nda mc plar (Continious Tenses, Perfect Continious Tenses) do ve have yard mc fiiliyle birlikte kullan l r. Fiile ing eki getirir ve devam etme anlam katar. Dzensiz bir fiildir. Do yard fiiliyle kullan am veya are olur. Donun mc l nca does versiyonuyla birle is olur. Gemi ince zaman ekimlemesi de normal yoldan -ed tak alarak yap s lamamaktadDonun gemi r. zaman anlam veren did versiyonuyla kullan was veya were olur. l nca Have yard fiiliyle kullan 3. hali olan beene dn mc l nca r.

=============================== I DOED LEARN SIMPLE PAST

I LEARNED

I DO
I LEARN

LEARN LEARN

SIMPLE PRESENT

I WILL
I HAD

SIMPLE FUTURE

==========================================

I DOED HAVE LEARNED

LEARNED

PERFECT PAST

I DO
I

HAVE LEARNED

PERFECT PRESENT

HAVE LEARNED

I WILL HAVE LEARNED PERFECT FUTURE ================================ I DOED BE LEARNING CONTINIOUS PAST
I WAS LEARNING

I DO
I AM LEARNING

BE LEARNING

CONTINIOUS PRESENT

I WILL BE LEARNING

CONTINIOUS FUTURE

> Btn DOlar at lacak. Kalan ED ve ES harfleri bir sonraki kelimeye eklenecek. (Bu kural, ilk iki sat rdaki Simple Tense kal nda sadece olumlu plar cmlelerde geerlidir.) > DOED BE ler WAS veya WERE olacak. DO BE ler AM veya ARE olacak. > Btn Present Tenselerde (orta sat rlarda) zne o olursa DOlara ES eklenerek DOES yap lacak. DOESdan sonra BE geldi inde DOES BE yerine IS yaz lacak. DOEDler DID olacak. HAVE ile ED birle ince,

HAVED de HAD olacak. HAVE ile ES birle il ince, HAVES de il HAS olacak. DOED : DID DOED BE : WAS , WERE DO BE : AM , ARE DOES BE : IS HAVED : HAD DOES HAVE : HAS

Have: sahip olmak, temin etmek anlam bir fiildir. nda Yard fiil olarak perfect (tamamlanm zaman kal nda (Perfect Tenses, Perfect mc ) plar Continious Tenses) do ve be yard fiiliyle birlikte kullan mc l r. Fiile -ed eki getirir (dzensiz fiilleri 3. haline sokar) ve tamamlanma, tam olma anlam katar. Dzensiz bir fiildir. Donun does versiyonuyla birle has olur. Gemi ince zaman ekimlemesi de normal yoldan ed tak alarak yap s lamamaktadDonun gemi r. zaman anlam veren did ( do + ed ) versiyonuyla kullan didin iindeki -ed takn l nca s alarak had olur.( have + ed :had ) Will: istemek, arzulamak anlam bir fiildir. nda Yard fiil olarak btn zaman trlerinin (Simple, Continious, Perfect, Perfect Continious) gelecek mc zaman kal nda aolarak yer al plar k r. Fiile gelecek zaman, arzulama, istek, niyet, beklenti anlam katar. Dzensiz bir fiildir. hali olan would da yard fiil olarak kullan kinci mc lmaktad r. Shall ve ikinci hali olan should da will ile yakanlamlar ta Ancak aralar baz n r. nda farkl vard l klar r. Must da shoulda ok yakanlam ta bir di yard fiildir. n yan er mc Can: bilmek anlam bir fiildir. nda Yard fiil olarak basit ve devam eden zaman trlerinde (Simple, Continious) kullan Will mc l r. yard fiiliyle ayn mc kurallara tabidir. Fiile imkan, yetenek, izin anlam katar. Dzensiz bir fiildir. hali olan could da yard fiil olarak btn zaman trlerinde kinci mc kullan lmaktad r. May ve ikinci hali olan might da can ile ayn anlam Sadece baz ta r. kk farkl l klar vard r.

L YARDIM EK B

Hat rlarsan z nceki sayfalarda uyuyakal verebilsem rne vererek, hem Trkede hem de ini ngilizce de fiilin pe e gelerek drdnc bir fiile ayn pe anda ek anlam katabilece belirtmi ini tik. ngilizcedeki bu konuyla ilgili yap da ayr l lar ntolarak ele alaca z ifade etmi m tik. rencilerin ngilizcede en fazla zorland konulardan biri de bu gibi kal n anla plar ve lmas kullan d lmasr. Fakat inanki n imdiye kadar vermi oldu umuz Trke rnek ve a klamalar sayesinde bu konuyu rahatl kavrayacaksz! kla n Hatta anda bu konunun nemli bir k n u sm kavramdurumdasz. n hangi yard fiilerin hangileriyle bir araya gelebildi ele alarak bayoruz. imdi mc ini l Temel kural udur: Have ve be yard fiilleri bir araya gelerek, can ve may dndaki herhangi bir mc yard fiile ili mc ebilirler. Bylece fiile yard edecek l bir yard fiil ekibi olu olur. m mc mu May ve can de have + be ikilisine ili tirilemez. O halde, bir cmlede fiilin nnde olu abilecek l yard fiil kal nyle s mc plar ralayabiliriz:

do + have + been did + have + been will + have + been

+ + +

fiil fiil fiil

would + have + been shall + have + been should + have + been could + have + been might + have + been must + have + been

+ + + + + +

fiil fiil fiil fiil fiil fiil

Yard fiillerin olu mc turdu bu l ekiplerin fiile nas mc u l yard oldu anlamak iin birka rnek unu yapal m: Mesela learn ( renme) fiiline bu ekipler s yard etsinler. rayla m nce do + have + been grubu yard gidecek; daha sonra did + have + been, will + have + ma been ve could + have + been grubu.

Byle yard olmaz olsun! m

Bakyard gidenlerin ba ne geliyor yada yard ettikleri fiili ne hallere sokuyorlar: n ma na m Dolar at Diddeki do at (did : do + ed) -ed kal l r. l nca r. -ed havee eklenir ve onu had yapar. Have beyi 3.haline sokar, been yapar. Be fiile -ing ekler.

I DID HAVE BEEN LEARNING PAST

I HAD BEEN LEARNING

PERFECT CONTININOUS

I DO
I

HAVE BEEN LEARNING PRESENT PERFECT CONTININOUS

HAVE BEEN LEARNING

I WILL HAVE BEEN LEARNING FUTURE PERFECT CONTININOUS

Do fiile geni zaman anlam yor. Do -ed takn p did oldu kat s al unda da gemi zaman anlam yor. Cmleden at -ed takn kat l nca s kendisinden sonraki fiile aktar yor Will fiile gelecek zaman anlam yor. kat Have tam olarak yap anlam yor. (Kendisinden sonraki fiile ed eki getirir. Dzensiz lma kat fiilse 3.haline dn trr.) Be devam etme anlam yor. (Kendisinden sonraki fiile -ing eki getirir.) kat Learn fiiline gelen did + have + be, renmenin gemi zamanda devam ettirilmesinin tam olarak yap n lmas ifade ediyor.

I had been learning 19[19] : reniyor olmu tum. olmu renir tum. renmekteydim.

Learn fiiline gelen do + have + be, renmenin geni zamanda devam ettirilmesinin tam olarak yap n lmas ifade ediyor.

I have been learning 20[20]: reniyor olmu / olmu um durumday m. olmu / olmu renir um durumday m. renmekteyim
Learn fiiline gelen will + have + be, renmenin gelecek zamanda devam ettirilmesinin tam olarak yap n lmas ifade ediyor.

I will have been learning: reniyor olmu bulunaca m. olmu renir bulunaca m. renmekte olaca m.
Will iin geerli olan bu kal can ve may dndaki di yard fiiller iin de p, er mc geerlidir. Mesela could yard fiilini rnek olarak inceleyelim: mc Learn fiiline gelen could + have + be, renmenin gemi zamanda devam ettirilmesinin tam olarak yap imkan ifade ediyor. lma n

I could have been learning: reniyor olmu bulunabilirdim. renmekte olabilirdim.

19[19] 20[20]

Diddeki doyu at kalan -ed takn p, s havee ekledi ve bylece onu had yaptm hat n! imizi z rlay Doyu attm da hat n ltfen! z rlay

Konuyu kapatmadan nce son bir hususu daha gndeme getirmek gerek: Yard fiiller ayn mc zamanda normal bir fiil olarak da cmle iinde kullan labilmektedir. I do not do my homework. (devimi yap-mam.)

I do not do my homework cmlesinde ikinci do kelimesi fiil olarak yapmak anlam nda kullan r. Kendisinden nce not olumsuzluk ekiyle birlikte kullan birinci do ise yard fiil lm t lan mc grevindedir ve di doya geni er zaman anlam katarak yard olmaktad mc r. I had had a Ferrari.(Bir Ferrariye sahip ol-mu tum.)

I had had a Ferrari cmlesinde ikinci had kelimesi fiil olarak sahip olmak anlam nda kullan r. Kendisinden nceki birinci had ise yard fiil grevindedir ve di hade lm t mc er TamamlanmGemi Zaman (Past Perfect Tense) anlam katarak yard olmaktad mc r. Bu karde dayan baz rencilerin garibine gitmekte ve iki hadi bir arada grmeyi mas hazmedemeyerek ngilizcenin mant zlndan dem vurmaktad ks rlar. Yapmayarkada n lar! Ayneyi bizim mahallenin ocuklar (afedersiniz, bizim dilimizin kelimeleri) de yapm mu? yor

Verivermek (ver vere yard etmi m .) Kalakalmak (kal kala yard etmi m .) Bilebilmek (bil bile yard etmi m .)
Ne yani, doktor doktoru tedavi edemez mi? retmen retmene retemez mi? Berber berberi tra edemez mi? Neyse! Keselim trada Altkural z n m syleyelim: 12.AltKural n Her cmlede bir fiil bulunur. Baz cmlelerde fiile anlam katan bir yada daha fazla yard mc fiil de bulunabilir. ngilizcede yard fiiler zaman ekimlemelerinde ok nemli grevler al mc rlar. Bazen tek ba na, bazen de ba yard fiilerle ba halinde, cmledeki anlam lar ka mc lant ekillendirirler. Bu durumda ortaya uzun cmle yap gznzkorkutmamalr. Bu kan lar d cmleleri zmek iin, hangi fiilerin ne ekilde yard fiil olarak cmlede grev aldn mc bilmek yeterlidir. Yard fiiller, normal fiil olarak da cmlede yer al mc rlar.

17.Blm
-ard mc Yard Fiil mc
Depreme Dayan kl RuhsatsHayaller z
Kkken hayal kurard m. Belediyeden ruhsat almadan, Zemin etd yapt rmadan, kimseye denetlettirmeden Hayal kurard m. Hi biri ylmad k ... imentosu umuttan, Demiri buluttan, Pencereleri olmayan hayaller kurard m. Duvar yapmazd m nk at dualar ayakta tutard y m ... Bi grmeliydiniz. Kaf Da n yamac ok hayal kurdum ben n na Oyun oynamad m sabahtan ak dek ama hayal kurmay tercih ederdim nk Ciddi ocuktum ben Allah biliyor ya, Yapsatmak iin kurmad koca koca hayalleri p m Hepsini kendim ve dostlar iin kurdum m Bir k n sm fakirler iin Bir k n gnl zengin olanlar iin sm da Grmeliydiniz! Ne hayaller kurdum ben Kaf Da n yamac n na... Bymemi olsayd e m er, imdiye ne hayaller kurard m. ocuk olsayd grrdnz beni imdi m, kocaman kocaman hayaller kurard gkyzne uzanan m Hayaller... Kn, ay gibi... Yaz bir tas so ayran tad n, uk nda Glgesinde uyunacak hayaller...

Ya siz? Siz ne al nefendim? rdz Yoo yo! So s ieceklerden uk cak bahsetmiyorum! Hayallerden? Ne al nhayallerden? rdz Biraz pembe? Biraz beyaz ve biraz da gkyz mavisi? Hangisi? ............... Yoksa siz kurulmu r hayaller mi ar haz yorsunuz? S f hayal kurmaktansa, rdan satalmay n tercih ederdiniz yle mi? Bizde sat yok efendim! l k Ama proje desteve kredi temin edebiliriz size! i Bo dememi kendi hayalini kendin kur! diye... una ler ............... Demek siz daha ok satalmay n tercih ederdiniz yle mi? Ama bylesi size pahal patlayabilir efenim! ya Ylabilir en kk tetiki depremde bile! k Bizden sylemesi bo dememi una ler atalar z m kendi hayalini kendin kur! diye Sylemesi... Bizden...

Bu koyu harflerle yazdmkmlara dikkat ediniz ltfen! iirde z s ........-ard ......-erdim, .....- n -rdnz m, rdz, ..........-sayd e .......-ard ..........-seydi .......-erdik m er m, ..........-tansa .......-ard ..........-tense .......-erdiniz m, .......... daha ok .......-erdiniz, Trkede -ard -erdim m, eklinde bir ek kullan yoruz. Buna eklerden olu bir tak an grubu demek daha do olur. -ar, -dve - eklerinin bir araya gelmesiyle olu bu tak ru m an grubunu nerelerde ve hangi anlamlarda kullan yoruz. Bunu yeniden hat rlamak iin cmleler zerinde al m: al GEM TEKRARLANAN TE EYLERDEN BAHSEDERKEN Kkken hayal kurard m at dualar ayakta tutard y m . Hayal kurmay tercih ederdim GEM YADA BUGNLE L R VARSAYIM YAPARKEN LE LG B Bymemi olsayd e m er, imdiye

ne hayaller kurard m ocuk olsayd grrdnz beni imdi m, FADEM NEZAKET KATMAK ZE STED ZDE M Siz ne al nefendim? rdz Ne al nhayallerden? rdz Satalmay n tercih ederdiniz yle mi? Grld gibi, -ard -erdim tak n m, lar bazen yanl bazen de -sa, -m z, olsa, gibi ba tak birlikte kullan ka larla yoruz. ngilizcede de -ard -erdim takn grevini yapan bir yard fiil bulunmaktad m, sn mc r :Would. Bu yard fiil bazen yanl bazen de -sa, -molsa, anlam gelen baz mc z, na kelimelerle birlikte kullan lmaktad r. Would, istemek anlam ndaki will fiilinin ikinci halidir. Will fiili, ngilizcede normal fiil olarak da kullan labilmektedir. Ancak daha ok -cek, -cak anlam yard fiil grevi yaptn nda mc biliyoruz. Would da bir yard fiil olarak nemli grevler stlenmekte ve ok e yerlerde mc itli kullan lmaktadBu yzden o bu kelimenin anlam ve grevini kavramakta zorlan r. u renci n r. Asl bu kelime, Trkedeki -ard -erdim tak n anlam ta nda m, larn n maktad Tabiiki r. would kelimesinin bu anlam durumlar da vard ta mad r. Yani, Trkedeki -ard -erdim tak yla would yard fiilinin birbirini tam na m, lar mc tam kar sylemek yanlolur. Ancak genel olarak byle bir uyumun var oldu ladn undan haberdar olmam i byk lde kolaylaracakt z, imizi t r. sterseniz bakal ve grelim: m GEM TEKRARLANAN TE EYLERDEN BAHSEDERKEN When I was a child, I would day dream. ocukken, hayal kurard m. I would read Cin Ali books. Cin Ali kitaplar okurdum. When I was a young man, I would help old people. Gen bir adamken, yainsanlara yard ederdim. l m GEM YADA BUGNLE L R VARSAYIM YAPARKEN LE LG B If I were a child, I would day dream. ocuk olsayd hayal kurard m, m. If I hadnt grown up, I would day dream. Bymemi olsayd hayal kurard m, m. If I learned English, I would write a letter to Tony Blair. E er ngilizce renseydim, Tony Blaire bir mektup yazard m. If I had learned English last year, I would have passed the exam. Geen sene ngilizce renmi olsayd s gemi m, nav olurdum.

 FADEM NEZAKET KATMAK ZE STED ZDE M What would you like? (Ne al n rdz?) Would you like sis kebap? kebap ister miydiniz? i Would you like to have a drink? ecek bir (almak) ister miydiniz? ey Would you please help me to open the window? Pencereyi amama yard eder miydiniz ltfen? m

RNEKLERLE N AIKLAMALAR L K
GEM TEKRARLANAN TE EYLERDEN BAHSEDERKEN would yard fiilini kullandm belirtmi Ancak gemi tekrarlanan bir hareket de mc z tik. te ey, il de bir durumsa, would kullan lmaz. Mesela gemi bir yerde ya zdan bahsediyorsak, Orada ya m anlam I would te adm ard nda live there diyemeyiz. Bunun yerine would ile ayn anlam used to ibaresini koyar I ta yan z. used to live there deriz. Used tonun would ile ayn anlam syleyebiliriz. Aralar iki kk fark vard ta dn nda r. Birincisi yukardaki paragrafta de imiz husus. indi kincisi ise, used tonun sadece gemi olup te biten, imdiye kadar devam etmeyen iin kullan dMesela sigaray rakmayan ki I eyler lmasr. b i, used to smoke (sigara ierdim) diyemez. Used tonun al k kazanmak veya al n olmak kanl k anlam kullan durumlar da vard nda ld r. I am used to smoking derseniz, sigara imeye al n demi m k olursunuz. I get used to smoking derseniz, sigara imeye alr demi m olursunuz. Used tonun bu ekilde kullan na al m mak iin, al rma kitaplar arann iyi olmas t yla z gerekiyor. Bu kitapta konuya sadece de inmi olduk.

 FADEM NEZKET KATMAK ZE STED ZDE M would yard fiilini kullandm belirtmi mc z tik. imdi bu tespitimize bir a klama da eklememiz gerekiyor. Would bazen mind fiiliyle birlikte, kibarca izin istemek iin de kullan l r. Mind kelimesi, ak zihin, d l, nmek, kafa yormak, kafaya takmak, sorun etmek, dert etmek, rahatsolmak z gibi anlamlara geliyor. Mesela gnlk konu dilinde s ma ka kullan Never mind! ifadesi, Takma kafaya!, Dert lan etme!, Sorun etme! gibi anlamlar ta Remind fiili, r. yeniden akl getirmek, hat na rlatmak anlam r. ndad Would you mind if I waited here? Burada beklesem rahatsolur muydunuz? z Burada beklesem sorun eder miydiniz? Burada beklememin bir mahzuru var m ? yd Would you mind waiting for me? Beni beklemekten rahatsolur muydunuz? z Beni beklemeyi sorun eder miydiniz? Beni beklemenizin bir mahzuru var m ? yd Grld gibi would burada da -ard -erdi anlam kar yor. Fakat mind kelimesinin , n l anlam u zaman net olarak verilmedi o inden, Would you mind ... ifadesiyle ba layan cmleler yeterince anla yor. Bu nedenle bu a lam klamay yapmanyararl n olaca d ndk. n

ARDIMc olmayan WOULDlar

Would yard fiilinin kullan na ili pf noktalar a z bu blme, ba mc m kin n kladm u l vermi tik: -ard Yard Fiil mc mc nk wouldun Trkedeki en uygun kar -ard -erdim takydFakat bunu l m, s . belirtirken, bir not da d tk: yle m
Tabiiki would kelimesinin bu anlam durumlar da vard Yani, Trkedeki ta mad r. ard -erdim tak yla would yard fiilinin birbirini tam na kar sylemek yanl m, lar mc tam ladn olur. Ancak genel olarak byle bir uyumun var oldu undan haberdar olmam i byk lde z, imizi kolaylaracakt t r.

Evet! imdi s geldi would kelimesinin -ard -erdim anlam ta ra m, n durumlar mad a klamaya. A) ISRARLI TEKLVE ZLEM BEL F RTEN FADELERDE Would bazen srarl teklif yapmak veya zlem belirtmek iin de kullan Bu gibi durumlarda l r. wouldun -ard erdi anlam sylenemez. Cmle, ke anlam , ta d ke katan I wish ibaresiyle ba ve would kelimesi de fiile -sa -se anlam lar katar. I wish we would go to stanbul. Ke ke stanbula gitsek. (Bir zlem belirtiyor.) I wish you would come with me. Ke sen de gelsen. (Israrla teklif ediliyor, ama kabul edilmiyor.) ke
B) AKTARILAN CMLELERDE (Reported Speech):

Would bazen ba ndan aktar cmlelerde kullan Yani nceki blmlerde de kas lan l r. inmi oldu umuz Reported Speech konusunda da would yard fiili rol al mc r. Fiillere gelecek zaman anlam katmak iin kullan will yard fiili, bulundu cmlenin lan mc u aktar durumunda woulda dn lmas r. Bu durumda, would yard fiili -ard -erdi anlam Aktar cmlelerde mc , ta maz. lan kullan that ile birlikte -aca , -ece lan n ini, eklinde tercme edilir. (Tabiiki cmledeki fiilin durumuna gre -aca , -ece m imi, -aca z -ece , n inizi, -aca z -ece , m imizi veya -acaklar, -eceklerini olarak demek zere.) n i We will help you. (Sana yard edece m iz.) They said that they would help me. (Bana yard edeceklerini sylediler.) m You will have grandchildren. (Senin torunlarolacak.) n My grandmother said that I would have grandchildren. (Anneannem benim torunlar olaca syledi.) m n

C) TERC BEL H RTEN CMLELERDE Would bazen tercih belirten cmlelerde de kullan l r. Ama bu gibi cmlelerde would ile birlikte rather kelimesi de kullan zorundadZaten o lmak r. cmleye tercih etme anlam katan da rather kelimesidir. Yani would olmadan da rather kelimesi kullan tercih cmleleri olu larak turulabilir. sterseniz nce rather kelimesinin woulddan ba z ms olarak kullan bakal lna m. Rather kelimesi, olduka, bir hayli gibi anlamlara da gelmekle birlikte, tercih cmlelerindeki anlamdaha ok, ok, daha ziyade ve ziyade : eklindedir. Bir bir ba eyi ka eyden daha ok tercih etmeyi ifade eder. Rather kelimesinin geti cmleleri Trkeye evirirken bu anlam i vermek iin tercih etmek kelimesini kullanmaya gerek yoktur.

I study maths rather than English.

ngilizceden daha ziyade, matemati alr e m. ngilizceden daha ok , matemati alr e m. ngilizceden ok , matemati alr e m. Rather kelimesinin bu anlamda kullan , Trkeyle aynr. Sadece kelimelerin cmle iinde m d s tersten yap ralan lmaktad r. ngilizceden ok ... ... rather than English.

gelelim rather kelimesinin would ile birlikte kullan imdi lna. Rather kelimesi, tercih cmlelerinde would ile birlikte kullan ldnda wouldun hemen arkas gelir. Yani would rather ikilisi olu ndan ur. Would rather ibaresinin geti cmleleri Trkeye evirirken tercih anlam i vermek iin, tercih etmek kelimesini kullanmangerekir. (Rather tek ba kullan cmleleri tercme z n na ld ederken byle bir zorunluluk bulunmadn rlay hat n.) Peki cmlede yer alan would yard fiilinin o cmleye ne gibi bir yard olur? mc m Cevap nemli: Tercih cmlelerinde would kimi zaman cmleye etki yapar, ona kendi anlam (varsay n m, nezaket yada gemi ya te anma anlamlar birini) katar. ndan Kimi zamansa cmleye kendinden bir eyler katmaz; sadece rather kelimesinin anlam n destekler. bu gibi durumlarda would kelimesine -ard erdi anlam te , vermek yanlolur. Daha a syleyelim: Tercih cmlelerinde, wouldun cmleye katmasgereken k (varsay nezaket yada gemi ya m, te anma gibi) vurgulardan biri yoksa, wouldun o cmledeki anlam-ard erdi de , ildir. Orada would sadece rather kelimesinin anlam n desteklemektedir. Mesela rneklere bakal u m: I would rather have done my homework yesterday.

devimi daha ok dn yapmolmay tercih ederdim. Bu cmlede gemizaman vurgusu var. Yesterday(dn) ve have done(yapm olmak) ifadelerinden bu a anla yor. Bu yzden, would rather ifadesinin kar olarak tercih ederim ka l l de de tercih ederdim dedik. Yani bu cmlede would yard fiili, -ard-erdi anlam ta il mc , n yor. Ayn cmlenin gemi zaman vurgusu ta mayan halini Trkeye evirelim: I would rather do my homework. Daha ok devimi yapmay tercih ederim. Bu cmlede gemi zaman vurgusu yok. Bu yzden, would rather ifadesinin karolarak l tercih ederdim de de tercih ederim dedik. Yani bu cmlede would yard fiili, -ard -erdi il mc , anlam ta yor. n m Bir ba rnek cmle: ka The teacher said ( retmen dedi ki): I would rather be a doctor, than (be) a teacher. Bir retmen (olmak)den ziyade, doktor olmay tercih ederdim. Bu retmen, yeniden okuyup doktor olmanmmkn olmas n varsay yla tercihini belirtiyor. m (Yeniden okumak mmkn olsayddoktor olmay , tercih ederdi.) bu gibi varsay anlam te m ta yan cmlelerde would rather ifadesinin kar olarak tercih ederim de de tercih ederdim dedik. l il Yani bu cmlede would yard fiili, -ard-erdi anlam ta mc , n yor. Ayn cmleyi, e itimine devam eden bir rencinin syledi d ini nn. Ona doktor mu yoksa retmen mi olmak istedisoruldu i unda, desin: yle I would rather be a doctor, than (be) a teacher. Bir retmen (olmak)den ziyade, doktor olmay tercih ederim. Bu cmlede varsay yok, gerekten mmkn olan bir tercih var. Bu yzden, would rather m ifadesinin kar olarak tercih ederdim de de tercih ederim dedik. Yani bu cmlede would l il yard fiili, -ard-erdi anlam ta yor. mc , n m Artwould konusunu noktalamanvakti geldi. Okuyucular za bir AltKural daha sunarak bu k n m n blm de kapatal m. 13.AltKural: n ngilizcede ok e yerlerde kullan would yard fiili, Trkedeki -ard itli lan mc m, erdim tak n anlam ta larn n maktad Trkede bu tak gemi tekrarlanan r. lar te eylerden bahsederken, gemi yada bugnle ilgili bir varsay yaparken yada ifademize nezaket katmak le m istedi imizde kullan yoruz. ngilizcedeki would yard fiili de bu amalarla kullan Tabiiki mc l r. would kelimesinin bu anlamlarta mad ve -ard -erdim m, eklinde tercme edilemeyece cmle yap i larda vard (I)Ba ndan aktar cmleler, (II)ke r: kas lan ke anlam ndaki I wish ifadesiyle ba layan zlem yada srarl teklif cmleleri ve (III)would yard fiilinin rather kelimesiyle kullan tercih cmlelerinin baz . mc ld lar

Ekler
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------I did work I was working I had worked I had been working I do work I am working I have worked I have been working I will work I will be working I will have worked : al m t : alyordum : al m t m : al maktayd m : alr m : alyorum : al bulunuyorum m : al maktay m : al aca m : alyor olaca m : al olaca m m : present simple : present progressive : present perfect : present perfect progressive : past simple : past progressive : past perfect : past perfect progressive : future simple : future progressive : future perfect : future perfect progressive

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I will have been working : al makta olaca m

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I do work I am working I have worked I have been working I will work I will be working I will have worked

: alr m : alyorum : al bulunuyorum m : al maktay m : al aca m : alyor olaca m : al olaca m m

: past simple : past progressive : past perfect : past perfect progressive : future simple : future progressive : future perfect : future perfect progressive

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I will have been working : al makta olaca m

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------