‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري‬

‫در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫)وﻳﮋه ﭘﺮﺳﺘﺎران(‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاﺳﺎس ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻠﻴﻪ و‬
‫ﻣﺠﺎي ادراري داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬
‫»ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ ،‬ﮔﺮدآوري و ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻲ و آﻣﻮزﺷﻲ ﺟﻬﺖ‬
‫آﻣﻮزش ﻛﺎﻣﻞ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺟﺎﻧﺒﺎز‪ ،‬ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﺎدر درﻣﺎﻧﻲ‬
‫وﭘﺰﺷﻜﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺟﺎﻧﺒﺎزي ﻧﺨﺎﻋﻲ« ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬

 ‫ﺑﺼﻴﺮي ‪،‬ﻋﺒﺎس ‪-1334 ،‬‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ )وﻳﮋه ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ /‬ﻋﺒـﺎس ﺑـﺼﻴﺮي‪ ،‬ﭘـﻮران ﮔـﻞ ﻧـﮋاد ؛‬
‫]ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨـﺪه[ ﻣﺮﻛـﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎي ﻛﻠﻴـﻮي و ﻣﺠـﺎري ادراري‪ ،‬ﭘﮋوﻫـﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ و ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزان‪—.‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ وﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‪.1385 .‬‬
‫‪19‬ص‪)—.‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ؛ ‪(40‬‬
‫‪ISBN 964-9930-08-6‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻴﭙﺎ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ‪ :‬ص‪.19 .‬‬
‫‪ .1‬ﻧﺨﺎع – زﺧﻤﻬﺎ و آﺳﻴﺒﻬﺎ‪ .2 .‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري — اﻧﺪاﻣﻬﺎ – ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎ‪ .‬اﻟـﻒ‪ .‬داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻛﻠﻴﻮي و ﻣﺠﺎري ادراري‪ .‬ب‪ .‬ﺑﻨﻴـﺎد ﺷـﻬﻴﺪ و‬
‫اﻣﻮر اﻳﺜﺎرﮔﺮان ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ج‪ .‬ﻋﻨﻮان‪.‬‬
‫‪617/482044‬‬ ‫‪9‬س ‪ 6‬ب ‪RD 594/3 /‬‬
‫‪ 85-2540‬م‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬

‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري درﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ )وﻳﮋه ﭘﺮﺳﺘﺎران(‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻛﻠﻴﻮي و ﻣﺠﺎري ادراري‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻒ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺑﺼﻴﺮي‪ ،‬ﭘﻮران ﮔﻞ ﻧﮋاد‬
‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺣﺴﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺎن‬
‫ﻃﺮح ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻫﺎﺟﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﻧﻈﺎرت و اﺟﺮا ‪:‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه‬
‫ﭼﺎپ اول‪ :‬زﻣﺴﺘﺎن‪1384‬‬
‫ﺗﻴﺮاژ‪ 2000 :‬ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﭼﺎپ ‪ :‬ﺻﺎدق‬
‫ﻧﺎﺷﺮ ‪ :‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬
‫ﺷﺎﺑﻚ ‪964-9930-08-6‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ ‪ :‬ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺮاه ﭼﻤﺮان‪،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻳﻤﻦ‪،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻘﺪس اردﺑﻴﻠﻲ‪،‬‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻓﺮخ‪ ،‬ﭘﻼك ‪25‬‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ‪ 8‬و ‪ 2415367‬ﻧﻤﺎﺑﺮ ‪2412502‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ وب ‪www.jmerc.ac.ir :‬‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاي ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﺑﺴﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ ﺑﻪ درﮔﺎه اﻳﺰد ﻳﻜﺘﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﺘﻮن ﭘﺰﺷﻜﻲ و‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﺑﻴﻤﺎران در‬
‫ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻋﺰﻳﺰ را ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻼش و ﻫﻤﻜﺎري‬
‫ﻣﺜﺒﺖ و ﺳﺎزﻧﺪه ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬
‫و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻛﻠﻴﻮي و ﻣﺠﺎري ادراري واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮات و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﻋﻠﻤﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﻮده و ﺗﻼش ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ روﺷﻬﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺷﻔﺎي ﻋﺎﺟﻞ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻴﻬﻦ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻋﺰﻳﺰ و ﺷﺮﻳﻒ‬
‫ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻮده و در ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ روي ﻣﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﻢ و در ﺷﺄن ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻋﻠﻢ و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺧﺮدورزي ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺎس ﺑﺼﻴﺮي‬

‫رﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي‬
‫ﻛﻠﻴﻮي و ﻣﺠﺎري ادراري‬
 ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪا‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ و اﻣﻮر اﻳﺜﺎرﮔﺮان‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺘﻮﻟﻲ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و درﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﺎزان و‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻣﺤﺘﺮم آﻧﺎن ﻫﻤﻮاره ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف راﻫﺒﺮدي ﺧﻮد ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف واﻻ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﻼن ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬
‫و اﺟﺮاي دﻗﻴﻖ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﻛﺸﻮر – اﻋﻢ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬
‫در ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش ﺟﺎﻧﺒﺎزان و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل در ﭼﻨﺪﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺑﺪن‪ ،‬روﻧﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮد را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار داده ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮد را زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﺲ از اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺿﺎﻳﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻮارض و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻜﻼت و ﻋﻮارض‬
‫ﻛﻠﻴﻪ و دﺳﺘﮕﺎه ادراري اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ اﺛﺮ ﻋﻤﻴﻘﻲ ﻛﻪ آﺳﻴﺒﻬﺎي ﻧﺨﺎﻋﻲ د راﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل در‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن داﺷﺘﻪ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري‬
‫ادراري ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻈﻴﻤﻲ در روﻧﺪ زﻧﺪﮔﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزان دارﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و درﻣﺎﻧﻲ ﻋﻮارض ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﺮروي دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري ادراري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻻزم و ﺿﺮوري در زﻣﻴﻨﻪ اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي‪ ،‬اﺗﻴﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‬
‫و روﺷﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ را ﺟﻬﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ آﺳﺎنﺗﺮ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻧﺨﺎﻋﻲ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪه و ﺧﻼﺻﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آورده و در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎﻧﺒﺎزان در اﻳﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري ادراري‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ و ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ‬
‫ﺑﺼﻴﺮي‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ‪ 10‬ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ آﻣﻮزﺷﻲ در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮارض ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري ادراري ﻧﺎﺷﻲ از آﺳﻴﺐ‬
‫ﻧﺨﺎﻋﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﭽﻪﻫﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ارزﺷﻤﻨﺪ در زﻣﻴﻨﺔ اﺗﻴﻮﻟﻮژي‪،‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و درﻣﺎﻧﻬﺎي راﻳﺞ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري‬
‫ادراري در ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﮔﺎﻣﻲ ﻣﻬﻢ در ﺟﻬﺖ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف اﺳﺎﺳﻲ ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﺑﺮدارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻧﻈﺮات ارزﺷﻤﻨﺪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺎ را در اداﻣﻪ راه ﻳﺎري ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺮاﻗﻲ زاده‬

‫ﻣﻌﺎون ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ واﻣﻮر اﻳﺜﺎرﮔﺮان‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪1‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪3‬‬ ‫اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪4‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ‬
‫‪5‬‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻋﻼﺋﻢ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫‪6‬‬ ‫روﺷﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪7‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﺑﺮون اﻧﺪاﻣﻲ)‪(ESWL‬‬
‫‪8‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ‬
‫‪9‬‬ ‫درآوردن ﺳﻨﮓ از راه ﭘﻮﺳﺖ )‪(PCNL‬‬
‫‪11‬‬ ‫روش ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎز‬
‫‪13‬‬ ‫روﺷﻬﺎي داروﻳﻲ )‪(chemolysis‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪18‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫‪19‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
 ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ )‪ (SCI‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دو دﺳـﺘﻪ ﺗﺮوﻣﺎﺗﻴـﻚ و‬
‫ﻏﻴــﺮ ﺗﺮوﻣﺎﺗﻴــﻚ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﻣــﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠــﻞ ﻋﻤــﺪه ﺻــﺪﻣﺎت‬
‫ﺗﺮوﻣﺎﺗﻴﻚ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺗﺼﺎدﻓﺎت وﺳـﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴـﻪ‪ ،‬ﺳـﻘﻮط از ارﺗﻔـﺎع‪،‬‬
‫ﺿﺮب و ﺟﺮح و ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ورزﺷﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻴﺶ از ‪ 50‬درﺻـﺪ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﺗﺮوﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﺣﺮﻛـﺖ در ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻏﻴﺮ ﺗﺮوﻣﺎﺗﻴﻚ اﻏﻠﺐ در اﺛـﺮ اﺳـﭙﻮﻧﺪﻳﻠﻮز ﮔﺮدﻧـﻲ‪،‬‬
‫اﻧﻔﺎرﻛﺘﻮﻣﻬﺎي ﻧﺨﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻣﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﺖ ﻫﺎ و ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻟﺘﻴﭙﻞ اﺳﻜﻠﺮوزﻳﺲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬
‫اﺧﺘﻼل در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ دﺳﺘﮕﺎه ادراري‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻻت‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺧـﺘﻼﻻت ﺷـﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫اﻧﻘﺒﺎﺿــﺎت ﺧﻮدﺑﺨــﻮدي و ﺑــﺪون ﻛﻨﺘــﺮل ﻣﻬــﺎري ﻣﺜﺎﻧــﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫ﻫﻴﭙﻮرﻓﻠﻜﺴﻲ ﻋﻀﻠﻪ دﺗﺮﺳـﻮر‪ ،‬ﺑـﻲاﺧﺘﻴـﺎري ادراري‪ ،‬اﺣﺘﺒـﺎس‬

‫ادراري‪ ،‬اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﺧﻮدﺑﺨﻮدي در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن اﺳـﻔﻨﻜﺘﺮ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﻣﺜﺎﻧﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻋﻔﻮﻧﺖ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ادراري ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ادرار‬
‫در ﻣﺜﺎﻧﻪ و ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﺑﺮﮔﺸﺖ ادرار از ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻫﺎ و اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎي ادراري از ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻴـﻪ ﻫـﺎ و ﺑﻌـﻼوه ﺑـﻲ ﺣﺮﻛﺘـﻲ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﺪاد اﺑـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺳـﻨﮕﻬﺎي ﻛﻠﻴـﻮي را در ﺑﻴﻤـﺎران‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب در ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﻴﻤﺎران دﭼﺎر ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ و روﺷﻬﺎي ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي از اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺧﺼﻮص اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي ﺳـﻨﮕﻬﺎي‬
‫ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻـﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري ﺑﺎ ﻣﺪت اﻳﺠـﺎد ﺿـﺎﻳﻌﻪ ﻧﺨـﺎﻋﻲ ارﺗﺒـﺎط‬
‫دارد و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻨﮓ در ﺳﻪ ﻣﺎﻫـﻪ اول ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻧﺨﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﻧﮋاد‪ ،‬ﻧـﻮع و‬
‫ﻣﺤﻞ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻧﻴﺰ در ﺑﺮوز ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺑـﺎ ﺻـﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺮدان ﺳـﻔﻴﺪ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻦ ﺑﺎﻻ و ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﺨـﺎﻋﻲ ﺷـﺎﻧﺲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﺮاي اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳـﻨﮕﻬﺎي ادراري را دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻋﻮاﻣــﻞ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴــﻚ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽــﻪ وﺟــﻮد ﺳــﻨﮓ ﻣﺜﺎﻧــﻪ ﻗﺒﻠــﻲ و‬
‫ﻫﻴﭙﺮﻛﻠﺴﻤﻲ ﻧﻴـﺰ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣـﺴﺎﻋﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺳـﻨﮕﻬﺎي‬
‫ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺜﺎﻧﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻮﻧﺪﻫﺎي داﺋﻤﻲ )ﻓﻮﻟﻲ( و رﻳﻔﻼﻛـﺲ ادراري از دﻳﮕـﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﻣﻬﻢ در ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳـﻨﮓ ادراري ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺟﺰء ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻨﮕﻬﺎي‬
‫ادراري از ﻋﻮارض زودرس ﭘﺲ از اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻧﺨﺎﻋﻲ ﺑﻮده و‬
‫در ﻣﺮدان ﺑﺎ ﺳﻦ ﺑﺎﻻ و ﺿﺎﻳﻌﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻋﻼﻳﻢ ﻛﻠﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﻪ ﺻـﻮرت دردﻫـﺎي‬
‫ﻛــﻮﻟﻴﻜﻲ در ﭘﻬﻠﻮﻫــﺎ و ﻗــﺴﻤﺘﻬﺎي ﻃﺮﻓــﻲ ﺷــﻜﻢ و اﻧﺘــﺸﺎر ﺑــﻪ‬
‫ﺑﻴﻀﻪ ﻫﺎ در آﻗﺎﻳﺎن و ﻻﺑﻴﺎ ﻣﺎژور در ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺷﺎﻳﻌﺘﺮ ادراري در اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺷـﻜﻢ‬
‫ﻳــﺎ ﭘــﺸﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳــﻖ و اﻓــﺰاﻳﺶ اﺳﭙﺎﺳــﻢ‪ ،‬ﻧــﺸﺖ ادرار در ﺑــﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﻧﺪاژﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﻘﺒﺎﺿـﺎت ﻣﺜﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺑـﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺧـﻮاب‬
‫آﻟــﻮدﮔﻲ‪ ،‬ادرار ﻛــﺪر و ﺑــﺪﺑﻮ ﻳــﺎ ﻫﻤــﺎﭼﻮري‪ ،‬دﻳــﺲ رﻓﻠﻜــﺴﻲ‬
‫اﺗﻮﻧﻮﻣﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ﻫﻤـﺮاه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻜـﺮر ادرار‪ ،‬ﺳـﻮزش‬
‫ادرار‪ ،urgency ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻘﺪان ﺣـﺲ در ﺑﻴﻤـﺎران ﺻـﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﺨﺎﻋﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز ﺳـﻨﺪرم دﻳـﺲ رﻓﻠﻜـﺴﻲ اﺗﻮﻧﻮﻣﻴـﻚ‬
‫اﺗﺴﺎع ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻴﻤـﺎران ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺑـﺎ ﭘﺮﺷـﺪن ﻣﺜﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﺋﻲ روده ﺑﺰرگ از ﺳﺮدرد‪ ،‬ﺗﻨﮕﻲ ﻧﻔﺲ‪ ،‬اﺧـﺘﻼل در‬
‫دﻳﺪ‪ ،‬درد ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ‪ ،‬راﺳﺖ ﺷﺪن ﻣﻮﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻬـﻮع و اﻧﻘﺒﺎﺿـﺎت‬
‫ﻋﻀﻼﻧﻲ در زﻳﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه از ﻋﻼﺋﻤـﻲ‬
‫ﭼﻮن ﮔﺮ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﺗﻌﺮﻳﻖ در ﺑﺎﻻي ﻣﺤﻞ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻧﻴـﺰ ﺷـﻜﺎﻳﺖ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺑـﺮوز‬
‫اﻳﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ادراري و ﺑﺨﺼﻮص ﺳﻨﮓ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﻏﻴﺮ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬اﺣﺘﺒـﺎس ﺣـﺎد‬
‫ﺑﺪون درد ادراري‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﻫﻴﺪروﻧﻔﺮوز ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻋﻼﻣﺖ دﻳﮕﺮ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪5‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﺻـﺪﻣﺎت‬

‫ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻋﻼﺋﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺐ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺧﻮاب آﻟـﻮدﮔﻲ و اﺣـﺴﺎس‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ در ﺷﻜﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪه وﺟـﻮد ﺳـﻨﮓ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ادراري ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺳﻨﮓ ادراري در اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻋﻼﺋﻢ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﺗــﺸﺨﻴﺺ ﺳــﻨﮕﻬﺎي ﻛﻠﻴــﻮي اﺻــﻮﻻً ﺑــﺮ ﭘﺎﻳــﻪ آزﻣﺎﻳــﺸﺎت‬
‫ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و آزﻣﻮﻧﻬﺎي ﺗـﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬روﺷـﻬﺎي‬
‫آزﻣﺎﻳــﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺨــﺼﻮص در ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬــﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴــﻚ اﻫﻤﻴــﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ ﺳـﻨﮓ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم ﺧﻮن و ادرار‪ ،‬آﻟﻜﺎﻟﻮز ﻧﺴﺒﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻴﺘﺮات ادرار‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺘﻬـﺎي ﺳﺮاﺷـﻴﺎﻳﻲ و ﻛﻠﺒـﺴﻴﻼﻳﻲ و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺧﻮن از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎيآزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻋﻜﺲ ﺳـﺎده ﺷـﻜﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﺴﺘﺎده ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎران اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ )ﺑﻌﻠـﺖ ﻣـﺸﻜﻞ ﻧﺮوﻟﻮژﻳـﻚ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ(‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از روﺷـﻬﺎي‬
‫‪ ،IVU‬ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺳﻲﺗﻲاﺳﻜﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ :IVU .1‬روش ﻗــﺮاردادي و ﻣﺮﺳــﻮم ﺑــﺮاي ﺗــﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎﺳـــﺖ‪ .‬ﺣـــﺴﺎﺳﻴﺖ آن ﺣـــﺪود ‪ 94‬درﺻـــﺪ و‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻮدن آن ﺣﺪود ‪ 52‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪ .2‬اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ :‬در اﻳﻦ روش ﻫﻴﺪروﻧﻔﺮوز اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬

‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺎﻻي ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ ﮔـﺮدد وﻟـﻲ‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻮدن اﻳﻦ روش ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش‬
‫در ﻛﻮدﻛﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ آن اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر در ﻣﻌﺮض اﺷﻌﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺳﻲ ﺗـﻲ اﺳـﻜﻦ‪ :‬ﺣـﺴﺎﺳﻴﺖ اﻳـﻦ روش ‪ 94‬درﺻـﺪ و‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻮدن آن ‪ %97‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬از‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزات اﻳﻦ روش ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣـﺎده‬
‫ﺣﺎﺟﺐ‪ ،‬ﺣﺼﻮل ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺮﻳﻊ در اﻧـﺴﺪادﻫﺎي وﺳـﻴﻊ و‬
‫ﺣﺎد و ﻣﻄﺮح ﻛﺮدن ﺗﺸﺨﻴﺼﻬﺎي اﻓﺘﺮاﻗﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺪف از درﻣﺎن ﺳﻨﮓ ﻛﻠﻴﻪ در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ‬
‫ﺣﻔﻆ ﺻﺤﻴﺢ ﻋﻤﻜﻠﺮد و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺧﺮاب ﺷﺪن ﻛﻠﻴـﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻤﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﻬﺎ را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺑـﺎ روﺷـﻬﺎي آﻧﺪوﺳـﻜﻮﭘﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎز ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ روﺷﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﻛﻢ ﺧﻄﺮﺗـﺮ از راه ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫ﺧﺎرج ﻛﺮد‪ .‬روش ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ اﻧـﺪازه‪ ،‬ﻧـﻮع و ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺳﻨﮓ‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﻬﺎرت و اﺑﺰار وﻳـﮋه آن و ﻟـﺰوم رﻓـﻊ اﺧـﺘﻼﻻت‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ ﻳﺎ ﻣﺎدرزادي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫روﺷﻬﺎي درﻣﺎﻧﻲ ﺳﻨﮓ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫‪1‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﺑﺮون اﻧﺪاﻣﻲ )‪(ESWL‬‬
‫ﻳﻚ روش ﻏﻴﺮﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﺳﻨﮕﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻠﻴﻨﻴﻜﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻨﮓ ﺷـﻜﻦ در‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﻛﻠﻴـﻪ‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪ 1980‬ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ داراي ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫اﻣﻮاج ﺷﻮﻛﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﺗﺼﺎل ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي از ﺧـﺎرج‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺪن و ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺷﺎﻣﻞ ﺳـﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻓﻠﻮروﺳﻜﻮﭘﻲ ﻳﺎ ﻫﺮ دوي اﻳﻨﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤـﻞ ﺳـﻨﮓ و‬
‫ﺗﻤﺮﻛﺰ دادن اﻣﻮاج ﺑﺮ روي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش اﻣﻮاج را ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ روﺷـﻬﺎي رادﻳـﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻨﮓ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﻣﻮاج را از ﺑﺪن‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻋﺒﻮر ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺻﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳـﻨﮓ آن را ﺧـﺮد ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﺧﺮد ﺷﺪه از راه ادرار دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻧﺴﺪاد‪ ،‬درد ﻳﺎ ﻫﻤﺎﭼﻮري ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﻛﻪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً در ﻣـﻮرد‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي درون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﻠﻮﻛﺎﻟﻴﺴﻴﻞ ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﺘﺮﻳﻦ روش درﻣﺎﻧﻲ ﺳـﻨﮕﻬﺎي ادراري در ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﺎ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺳـﻨﮕﻬﺎي ﺑـﺪون ﺷـﺎﺧﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺠﺎري ادراري را ﻣﺴﺪود ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺳﻨﮕﻬﺎيﺑﺎ‬
‫اﻧﺴﺪاد ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ در ﺑﻴﻤﺎرانﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﻋﺎري ﻣﺎﻧﺪن از ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ﻳﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎي‬

‫‪Exreacorporeal Shockwave Litothripsy 1‬‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻻزم ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻞ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﻋﺒﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اوره و ﻛﺮاﺗﻲ ﻧﻴﻦ ﺳﺮم‬
‫‪ -2‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻧﻌﻘﺎدي‬
‫‪ -3‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺸﺖ و ﻛﺎﻣﻞ ادرار و آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﮔﺮام‬
‫‪ -4‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎﻻي ‪ 40‬ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧـﻮار ﻗﻠـﺐ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫‪ ،IVP -5‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ‪ KUB‬و ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻴﺘﻲ اﺳﻜﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻣﺤﻞ دﻗﻴﻖ ﺳﻨﮓ‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ IVP‬ﻓﻘﻂ در ﻣﻮارد ﺧـﺎص و ﻃﺒـﻖ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮرد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ‬

‫ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﺳﻨﮓ ﺷـﻜﻨﻲ ﻓﺎﻗـﺪ ﺳـﻨﮓ ﻧﻤـﻮدن ﺑﻴﻤـﺎر‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﺲ از ﺳــﻨﮓ ﺷــﻜﻨﻲ در ﺻــﻮرت ﺛﺒــﺎت وﺿــﻌﻴﺖ‬
‫ﻫﻤﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻴﻤﺎر را ﻣﺮﺧﺺ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﻜﻢ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﭼﻮري واﺿﺢ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت درﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺟﻬﺖ ﺧﺮوج ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻣﺎﻳﻌـﺎت‬
‫زﻳﺎد ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻫﻤﺎﭼﻮري ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻲ ﻫﻔﺘﻪ اول از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت اداﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﮔﺰارش ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3‬درﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺗﻬﻮع‪ ،‬اﺳﺘﻔﺮاغ ﻣﺪاوم ﺗﺐ ﻳﺎ درد ﺷـﺪﻳﺪ‬

‫‪8‬‬
 ‫‪9‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ درﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم ‪ KUB‬و‬
‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ درﻣﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﺳــﻨﮓ ﺷــﻜﻨﻲ در ﺑﻴﻤــﺎران ﺣﺎﻣﻠــﻪ‪ ،‬اﻓــﺮاد دﭼــﺎر‬
‫اﺧﺘﻼﻻت اﻧﻌﻘﺎدي‪ ،‬ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و اﻓﺮاد ﺧﻴﻠﻲ ﭼـﺎق‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫ب‪ .‬درآوردن ﺳﻨﮓ از راه ﭘﻮﺳﺖ )‪(PCNL‬‬
‫روش ﺑﺴﻴﺎر ﻣـﺆﺛﺮي ﺑـﺮاي درﻣـﺎن ﺳـﻨﮓ در ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﺎ‬
‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ روش دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﮕﻨﭽﻪ ﻛﻠﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻟﻴﺲ ﻫﺎ و از راه ﭘﻮﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺑﻲ ﺣﺴﻲ‬
‫ﻣﻮﺿــﻌﻲ و ﺑــﺎ ﻫــﺪاﻳﺖ ﺳــﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻳــﺎ ﻓﻠﻮروﺳــﻜﻮﭘﻲ ﺻــﻮرت‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺴﻴﺮي ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻼﻧﻚ )ﭘﻬﻠﻮ( ﺗﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬
‫ﭘﻴﻠﻮﻛﺎﻟﻴﺴﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺗﺮاﻛﺖ ﻧﻔﺮوﺳﺘﻮﻣﻲ( ﺗﺎ اﺑﺰار ﻛـﺎر‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ آن ﺑـﻪ داﺧـﻞ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﻨﮕﻬﺎ را ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻟﻴﺘﻮﺗﺮﻳﭙﺘﻮر ﺧـﺮد ﻛـﺮده و ﺳـﭙﺲ ﻗﻄﻌـﺎت آﻧـﺮا ﺑـﺎ ‪grasper‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﺎرج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻞ ﺑﺪﻳﻨﺼﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻮﺳﻜﻮﭘﻲ‪ ،‬ﺳـﻮﻧﺪ ﺣﺎﻟـﺐ در ﻫﻤـﺎن ﻃـﺮف‬
‫ﺳﻨﮓ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻣﺎده رﻧﮕﻲ )‪ (dye‬ﺑﻪ‬
‫داﺧﻞ ﻟﮕﻨﭽﻪ ﺗﺰرﻳـﻖ ﺷـﻮد و ﻧﻔﺮوﺳـﺘﻮﻣﻲ راﺣـﺖ ﺗـﺮ ﺻـﻮرت‬

‫‪Percutaneous Neophrolithotomy 2‬‬

‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫ﭘﺬﻳﺮد؛ ﺿﻤﻨﺎً ﻣﺎﻧﻊ ورود ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﺣﻴﻦ ﺧﺮد ﻛـﺮدن ﺑـﻪ درون‬
‫ﺣﺎﻟﺐ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮﻧﺪ ﺣﺎﻟﺐ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮداي ﻋﻤﻞ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺳـﻨﮕﻬﺎ‬
‫از ﺗﺮاﻛﺖ ﻧﻔﺮوﺳﺘﻮﻣﻲ‪ ،‬درون ﺗﺮاﻛﺖ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺘﺮ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫)ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻮﻧﺪ ﻓﻮﻟﻲ( و ﺑﻴﻦ ‪ 4-6‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﻋﻤـﻞ ﻛﻼﻣـﭗ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳـﺒﺐ اﺗـﺴﺎع ﻟﮕﻨﭽـﻪ و ﺗﺎﻣﭙﻮﻧـﺎد ﺧـﻮﻧﺮﻳﺰي درون‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﻠﻮﻛﺎﻟﻴﺴﻴﻞ و ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻣﭙﻮﻧﺎد ﺗﺮاﻛﺖ ﻧﻔﺮوﺳﺘﻮﻣﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮﻧﺪ ﻧﻔﺮوﺳﺘﻮﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در روز دوم ﺗﺎ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻞ ﺧـﺎرج‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴﻤﺎران اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ PCNL‬آﻧﻬﺎ راﺣـﺖ‬
‫و ‪ straight forward‬اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد‪ ،‬ﻣــﻲ ﺗــﻮان ﺳــﻮﻧﺪ‬
‫ﻧﻔﺮوﺳﺘﻮﻣﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن ‪ Tubeless PCNL‬ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻣﻮرد اﻳﻦ روش ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ درﺻﺪ ﺑـﺎﻻﻳﻲ از ﺑﻴﻤـﺎران ﭘـﺲ از اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ روش‬
‫‪) Stone Free‬ﺑﺪون ﺳﻨﮓ( ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ اﺣﺘﻤـﺎل ﺑـﺮوز‬
‫ﻋﻮارﺿﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﺑـﺴﻪ ﭘـﺮي رﻧـﺎل‪ ،‬ﻫﻴـﺪروﺗﻮراﻛﺲ‪ ،‬ﻓﻴـﺴﺘﻮل‬
‫ﻧﻔﺮوﻛﻮﻟﻮﻧﻴﻚ و اﻳﺴﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻓﺮاد ﻋﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه‬
‫ﻋﻮارض ﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﻣﺮگ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻧﻴـﺰ در‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ‪ PCNL‬روش ﻣـﺆﺛﺮي‬
‫ﺟﻬﺖ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺳﻨﮓ در ﺑﻴﻤﺎران ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و داراي اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ و ‪) safety‬ﺑﻲ ﺧﻄﺮي( ﺑﺎﻻﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ج‪ .‬روش ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎز‬

‫ﻋﺒــﻮر ﺧﻮدﺑﺨــﻮد ﺳــﻨﮕﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘــﺮ از ‪ 0/5‬ﺳــﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ از‬
‫ﻣﺠﺎري ادراري ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ )ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻨﻲ ﻳـﺎ ‪(PCNL‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً از ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻼً ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺗﺎ ‪ 0/5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺨﻮد دﻓﻊ ﻣﻲ ﺷـﻮد؛‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 0/5‬ﺗـﺎ ‪ 2‬ﺳـﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪ ESWL ،‬ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و‬
‫ﺳــﻨﮕﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘــﺮ از ‪ 2‬ﺳــﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪ PCNL ،‬ﻳــﺎ ﺟﺮاﺣــﻲ ﺑــﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺳﻨﮓ ﺑـﻪ ﺷـﺮح‬
‫زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﭘﻴﻠﻮﻟﻴﺘﻮﺗﻮﻣﻲ )درآوردن ﺳﻨﮓ از راه ﻟﮕﻨﭽﻪ(‬
‫اﻳﻦ روش راﻳﺞ ﺗـﺮﻳﻦ روش ﺟﺮاﺣـﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درآوردن‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﻠﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻼﻧﻚ ﺑﺎ اﻧـﺴﺰﻳﻮن‬
‫روي دﻧﺪه دوازدﻫﻢ ﺑﺮش داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻛﻠﻴـﻪ ﺑﺮﺳـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ روي ﻟﮕﻨﭽﻪ ﺑﺮش داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻨﮓ را ﺧﺎرج ﻛﺮده و‬
‫ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ ﻧﺮﻣﺎل ﺳﺎﻟﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي رﻳـﺰ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﺗﻜﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺴﺘﻪ اوﻟﻴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ در آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﭘﺎرﺷﻴﻞ ﻧﻔﺮوﻛﺘﻮﻣﻲ‬
‫در ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺣـﺎوي ﺳـﻨﮓ ﻛﻠﻴـﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻗـﺪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻗﺴﻤﺖ از ﻛﺎر اﻓﺘﺎده ﻛﻠﻴﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﭼﻮر ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪ -3‬ﻧﻔﺮوﻟﻴﺘﻮﺗﻮﻣﻲ‬
‫در اﻳﻦ روش ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺳﺖ در ﻫﻤـﺎن ﻣﺤـﻞ روش ﻗﺒﻠـﻲ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﺮش روي ﺑﺎﻓﺖ ﻛﻠﻴﻪ در‬
‫ﻣﺤـﻞ ﺳــﻨﮓ‪ ،‬ﺳـﻨﮓ ﺧــﺎرج ﻣــﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در اﻳــﻦ روش ﺧﻄــﺮ‬
‫ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي از ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﻛﻠﻴﻪ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ‬
‫ﺳﻮﭼﻮر ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻧﻔﺮﻛﺘﻮﻣﻲ‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺳﻨﮓ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﺷﺪﻳﺪي در ﺑﺎﻓﺖ ﻛﻠﻴﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﻠﻴﻪ ﻧـﺎن ﻓﺎﻧﻜـﺸﻦ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوم ﺗﻮأم ﻳﺎ ﺑﺪون درد ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﻛﻠﻴـﻪ ﻃـﺮف‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺮﻛﺘـﻮﻣﻲ راﺣـﺖ ﺗـﺮﻳﻦ راه ﺣـﻞ ﻣـﺸﻜﻞ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻛﻠﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﺷﺨﺎص ﻣﺴﻦ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ روﺷﻬﺎي ﺟﺮاﺣﻲ داراي ﻋﻮارض ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ روﺷﻬﺎي درﻣﺎن ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮارض ﻋﺒﺎرت‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﺤﻞ زﺧﻢ‬
‫‪ -2‬ﻓﺘﻖ ﻣﺤﻞ ﺑﺮش ﭘﻮﺳﺘﻲ‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﻞ اﻧﺴﺰﻳﻮن ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دوره ﻧﻘﺎﻫﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫‪ -4‬درد ﻣﺤﻞ ﻋﻤﻞ‬

‫‪12‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫د‪ .‬روﺷﻬﺎي داروﻳﻲ )‪(chemolysis‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ از روﺷـﻬﺎي داروﻳـﻲ ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠـــﻪ دﻛﺘـــﺮ ‪ Wood Side‬و ﻫﻤﻜـــﺎراﻧﺶ از داروي‬
‫رﻧﺎﺳﻴﺪﻳﻦ )‪ (Renacidin‬ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻳـﻚ ﺑﻴﻤـﺎر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺳﻨﮓ ﺑﻴﻤﺎر را ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش و راﺣﺖ ﺑﻮدن اﻳﻦ روش در ﺑﻴﻤـﺎران‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ دارو ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑــﺎ ﻛﻨﺘــﺮل و ﻣﺮاﻗﺒــﺖ دﻗﻴــﻖ ﻣﻨﻴــﺰﻳﻢ ﺑﻴﻤــﺎر اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮد‪ .‬در‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ دﺳﺘﮕﺎه ادراري ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺑﺮوز ﺳـﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤـﺎران ﺑـﺎ ﺻـﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﺨﺎﻋﻲ از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋه اي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ اﻗﺪاﻣﺎت زﻳـﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶﻣﻴﺰانﺳﻨﮕﻬﺎيادراري در اﻳﻦﺑﻴﻤﺎرانﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﻓﺮدي؛‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر آﻣﻮزش ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻨﻮﺷﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺪﻧﺶ ﻛـﺎﻣﻼً اﺷـﺒﺎع‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﻣﺎﻳﻌـﺎت ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 2‬اﻟـﻲ ‪ 3‬ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫)ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان آب ﺑﺪن‪ ،‬درﺟـﻪ ﺣـﺮارت ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬ﻋـﺮق‬
‫ﻛﺮدن و ‪ (...‬در روز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﻣﻴـﺰان ﻣﺎﻳﻌـﺎت‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫ﺳﺒﺐ ادرار ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ اﺷﺒﺎع ﻣﻮاد ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه‬

‫ﺳﻨﮓ در ادرار ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻓﺮاوان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫از رﺳﻮب ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﺗﺠﻤـﻊ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬـﺎ در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ادراري‬
‫ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳــﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻌــﺎت ﻣــﺼﺮﻓﻲ روزاﻧــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ‪ :‬آب‪،‬‬
‫آب ﻣﻴﻮه )ﺑﺠﺰ آب ﭘﺮﺗﻘﺎل( و ﻣﻴﻮهﺟـﺎت آﺑـﺪار اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ ﻗﺒـﻞ از ﺧـﻮاب ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻛـﺎﻓﻲ آب‬
‫ﺑﻨﻮﺷﺪ ﺗﺎ رﻗﺖ ﺑﺎر ادرار در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺷﺐ ﺣﻔـﻆ ﮔـﺮدد؛‬
‫ﺑﻌﻼوه اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺪار ﺷﺪن ﺑﺮاي ادرار ﻛـﺮدن ﺑـﻪ ﺷـﺨﺺ‬
‫اﻣﻜﺎن ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻣﺠﺪد آب را ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺎﻳﻌﺎت روزاﻧﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ روزاﻧﻪ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻟﻴﺘﺮ ادرار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻴﻤــﺎر آﻣــﻮزش دﻫﻴـﺪ در ﻣــﻮارد زﻳــﺮ ﻣــﺼﺮف ﻣﺎﻳﻌــﺎت و‬
‫ﺑﺨﺼﻮص آب را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺼﺮف ﻏﺬاﻫﺎي روزاﻧﻪ ) ﺗﺎ ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ( ﻣـﺼﺮف‬ ‫‬
‫آب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﺪﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫‬
‫در ﻣﻮارد ﺗﺐ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﮔﺮﻣـﺎي ﻣﺤـﻴﻂ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن‬ ‫‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ب( از ﻣﺼﺮف ﺳﻴﮕﺎر اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ج ( از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻫﻮاي ﮔﺮم ﺧﻮدداري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫د ( ﺟــﺮم ﺣﺠﻤــﻲ ادرار ﺧــﻮد را ﺗﻮﺳــﻂ ﻧﻮارﻫــﺎي ﺗــﺴﺖ‬
‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ه ( رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬

‫و ﻧﻤﻚ اﺳﺖ رﻋﺎﻳـﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﺼﺮف ﺷـﻴﺮ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺣـﺪ‬
‫روزاﻧﻪ دو ﻟﻴﻮان اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﺬاﻫﺎي ﺣﺎوي ﻛﻠﺴﻴﻢ در رژﻳﻢ ﻏـﺬاﻳﻲ روزاﻧـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻨﮓ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ رﻳﺘﻢ‬
‫ﺗــﺸﻜﻴﻞ آﻧــﺮا اﻓــﺰاﻳﺶ ﻫــﻢ ﻧﻤــﻲ دﻫــﺪ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑــﺮاي‬
‫ﭘﻴــﺸﮕﻴﺮي از ﭘــﻮﻛﻲ اﺳــﺘﺨﻮاﻧﻲ در آﻳﻨــﺪه‪ ،‬ﻣــﻲ ﺑﺎﻳــﺴﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ روزاﻧﻪ دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﻟﻴﻮان ﺷﻴﺮ ﻣﺼﺮف‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ( ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي زﻳﺎد ﻛﻨﻨﺪه ادرار ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر ﭘﺰﺷﻚ‪.‬‬
‫ز ( ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺧﻮرده ﺷـﺪه و دﻓـﻊ ﺷـﺪه ﺟﻬـﺖ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب از اﺣﺘﺒﺎس ادراري‬
‫‪ -2‬اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري زﻣﻴﻨﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻋﻔﻮﻧﺖ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ادراري؛‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ اوﻟﻴﻪ اﻳﺠﺎد ﺳﻨﮓ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻮﻛـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ در ادرار ﺷـﺪه و‬
‫ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻮاد ﺳﻨﮓ ﺳﺎز را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎي ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻـﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ در اﺛـﺮ‬
‫اﺳــﺘﺎز ادراري در ﻣﺜﺎﻧــﻪ‪ ،‬اﻓــﺰاﻳﺶ ﻗﻠﻴــﺎﻳﻲ ﺷــﺪن ادرار و‬
‫ﻫﻴﭙﺮﻛﻠﺴﻴﻮري اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫ﺟﻬــﺖ ﭘﻴــﺸﮕﻴﺮي از ﺑــﺮوز ﻋﻔﻮﻧــﺖ ادراري در ﺑﻴﻤــﺎران‬

‫ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﻔﻮﻧﺖ در اﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎران ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ )ﺗـﺐ‪ ،‬ﺑـﺎﻻ رﻓـﺘﻦ ‪ WBC‬ﺧـﻮن ﻳـﺎ ادرار‪ ،‬ﻛـﺸﺖ ادرار‬
‫ﻣﺜﺒــﺖ‪ ،‬وﺟــﻮد ﺧــﻮن در ادرار و ﺗﻐﻴﻴــﺮ رﻧــﮓ ادرار‪ ،‬اﻓــﺰاﻳﺶ‬
‫اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﻣﺜﺎﻧﻪ(‬
‫ب( در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻋﻔﻮﻧـﺖ اﻧﺠـﺎم ﻛـﺸﺖ و ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ادرار و ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ج( ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺧﻮرده ﺷﺪه و دﻓﻊ ﺷـﺪه ﺑﻴﻤـﺎر ﺟﻬـﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از اﺣﺘﺒﺎس ادراري‬
‫د( ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻣﺎﻳﻌـﺎت ﻛـﺎﻓﻲ )‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 3‬ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫روزاﻧﻪ(‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺰﺷﻚ دﺳﺘﻮر دﻳﮕـﺮي داده ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻴـﺰان‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر روزاﻧﻪ ‪ 2‬ﺗـﺎ ‪ 3‬ﻟﻴﺘـﺮ‬
‫ادرار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ه( رﻋﺎﻳــﺖ ﺑﻬﺪاﺷــﺖ در ﻫﻨﮕــﺎم دﻓــﻊ ادرار و ﻣــﺪﻓﻮع و‬
‫ﺷﺘﺴﺸﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮﻳﻨﻪ )در ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ از ﺟﻠﻮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ(‬
‫و( ﺧﺎرج ﻛﺮدن ادرار ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ‬
‫)آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎر و ‪ (toilet training‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺎﻧﻮر ‪crede‬‬
‫)ﻓــﺸﺎر روي ﻣﺜﺎﻧــﻪ ﺑــﺎ دﺳــﺖ ﺟﻬــﺖ ﺗــﺴﻬﻴﻞ ﺗﺨﻠﻴــﻪ(‪ ،‬ﻣــﺎﻧﻮر‬
‫واﻟﺴﺎﻟﻮا‪ trigger voiding ،‬ﻳﺎ ﻛﺸﻴﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﻮي ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﭘﻮﺑﻴﺲ‪ ،‬اﺳﻜﺮوﺗﻮم ﻳﺎ ران ﺟﻬﺖ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺜﺎﻧﻪ‬

‫‪16‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ز( اﺳــﺘﻔﺎده از روش ﺳــﻮﻧﺪاژ ﻣﺘﻨــﺎوب و آﻣــﻮزش اﺻــﻮل‬

‫ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران )‪ (CIC‬ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﺴﺘﺸﻮي دﺳﺘﻬﺎ‬
‫‪ -‬ﺿﺪ ﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺮﻳﻨﻪ‬
‫‪ -‬رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮت اﺳﺘﺮﻳﻞ در ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻮﻧﺪ‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده از روش ﺳــﻮﻧﺪﮔﺬاري ﻣﺘﻨــﺎوب ﻳــﺎ روش ‪CIC‬‬
‫)‪ (Clean intermittent catheterization‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨــﺎي‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻜﺒﺎر )ﺑﻴﻦ ‪ 3-6‬ﺳﺎﻋﺖ(‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ‬
‫ﺳﻮﻧﺪاژ ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻛـﺎر از ﺳـﻮﻧﺪ ﻧﻼﺗـﻮن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻇﺮف ﺣـﺎوي ‪ N/S‬و ﻣﻘـﺪاري ﺑﺘـﺎدﻳﻦ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺳﻮﻧﺪ و ﻣﺤﻠـﻮل ﺳـﺮم ﺑﺘﺎدﻳﻨـﻪ ﻫـﺮ ﻫﻔﺘـﻪ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از ‪ CIC‬دﺳﺘﻬﺎ را ﺷـﺴﺘﻪ و ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬
‫ژل ﺳــﻮﻧﺪ ﻣــﻲ زﻧــﻴﻢ‪ .‬ﺳــﻮﻧﺪ )ﻧﻼﺗــﻮن( ﻣــﺼﺮﻓﻲ ﻣﻌﻤــﻮﻻً‬
‫‪ 14-12 Fr‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻄﻤﺌﻦ و‬
‫راﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ح( ﺳﻮﻧﺪ ﻓﻮﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ اﻳﺠـﺎد ﺳـﻨﮕﻬﺎي‬
‫ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨﺎﻋﻲ اﺳﺖ و ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎي ادراري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﻛـﻪ از ﺳـﻮﻧﺪ ﻓـﻮﻟﻲ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ ادرار اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬روﺷـﻬﺎي زﻳـﺮ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻋﻔﻮﻧﺖ ادراري ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺎت اﺳﺘﺮﻳﻞ در ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻮﻧﺪ‬
‫‪ -2‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪ -3‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮس ادراري‬

‫‪ -4‬اﺟﺘﻨﺎب از دﺳﺘﻜﺎري ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﺳﻮﻧﺪ در ﺣﻴﻦ ﺗﻤﻴـﺰ‬
‫ﻛﺮدن ﭘﺮﻳﻨﻪ‬
‫‪ -5‬اﺟﺘﻨﺎب از ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ در ﺳﻮﻧﺪ‬
‫‪ -6‬ﻣﺼﺮف زﻳﺎد ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫‪ -7‬ﺷﺴﺘﺸﻮي روزاﻧﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ورود ﺳﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮاي ادراري‬
‫‪ -8‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﻮﻧﺪ ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن )ﻫـﺮ ‪-15‬‬
‫‪ (10‬روز‬

‫ﺧﻼﺻﻪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬

‫ﺑﺮوز ﺳﻨﮕﻬﺎي ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎت ﻧﺨـﺎﻋﻲ ﻳﻜـﻲ‬
‫از ﻣــﺸﻜﻼت ﺷــﺎﻳﻊ ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از اﻗــﺪاﻣﺎت‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪودي از ﻣﻴﺰان آﻧﻬﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ و اﺣﺘﻤﺎل‬
‫درد و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه ﻛﺎر ﻛﻠﻴﻪ را در اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران‬
‫ﻛﺎﻫﺶ داد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬـﻢ ﭘﺮﺳـﺘﺎران در آﻣـﻮزش ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺷﺎﻫﺪ ﺗـﺪوﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻋـﻮارض در‬
‫ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ادراري در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻴﺐ ﻧﺨﺎﻋﻲ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪1- Ulrich. Canale, wendle. Medical surgical‬‬

‫‪Nursing cave planning Gaides. 4th W.B‬‬
‫‪Saunders. 1998.‬‬
‫‪2- Karlowics. Kaven. A. Urologic Nursing.‬‬
‫‪Principles and practice. W.B saunders.‬‬
‫‪Co. 1995.‬‬
‫‪ -3‬ﻻﻛﻤﻦ و ﺳﻮرﺷﻦ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎري داﺧﻠﻲ‪ -‬ﺟﺮاﺣـﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﺘﺎري‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬــﺎي ﻛﻠﻴــﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤــﻪ دﻛﺘــﺮ ﻧــﺎدر ﻗﻄﺒــﻲ‪ ،‬ﺗﻬــﺮان‪:‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺸﺮي ‪.1374‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺮوﻧﺮو ﺳﻮدارن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎري داﺧﻠﻲ‪ -‬ﺟﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ دﻛﺘـﺮ‬
‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﻔﺎﺋﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺸﺮي ‪1380‬‬
‫‪ -5‬ﻣﺮوري ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮ اوروﻟﻮژي اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ دﻛﺘـﺮ راﻣـﻴﻦ‬
‫ﺧﺪام‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺧﻠﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ دﻳﺒﺎج ‪1379‬‬
‫‪ -6‬ﻗﻤﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻛﻠﻴﻪ و ﻣﺠﺎري ادراري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪:‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات اﻳﺮان ﺑﻴﺰﻳﻨﺲ ﻣﺎﺷﻴﺰ ‪1373‬‬
‫‪ -7‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻮرﻛﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻛﺘﺮ ﻧـﺎدر ﻗﻄﺒـﻲ‪ ،‬دﻛﺘـﺮ‬
‫ﻣﻬﺮان ﺣﻴﺪري ﺳﺮاج‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻴﻤﻮرزاده ‪1375‬‬
‫‪ -8‬اوروﻟﻮژي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﻴﺪﻛﺎﻇﻢ ﻣﺪاﺋﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪:‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺸﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ‪1371‬‬