Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

KINH TEÁ HOC VI MOÂ

BAØI GIAÛNG 13

CAÏNH TRANH ÑOÄC QUYEÀN VAØ ÑOÄC QUYEÀN

NHOÙM

Caïnh tranh ñoäc quyeàn

Ñoäc quyeàn thuaàn tuùy vaø caïnh tranh hoaøn haûo raát ít coù trong
theá giôùi thöïc. Haàu heát caùc ngaønh vaø thò tröôøng trong theá giôùi
thöïc ñeàu naèm trong phaïm truø “caïnh tranh khoâng hoaøn haûo”. Tuy
nhieân, ñoäc quyeàn vaø caïnh tranh hoaøn haûo laø nhöõng moác so
saùnh höõu ích.

Khoâng coù söï phaân bieät roõ reät giöõa caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø
ñoäc quyeàn nhoùm, nhöng ta seõ xeùt nhöõng ngaønh phuø hôïp vôùi
ñaëc ñieåm cuûa nhaø caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø nhöõng ngaønh phuø
hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa nhaø ñoäc quyeàn nhoùm.

Caû hai caáu truùc thò tröôøng ñeàu coù ñaëc ñieåm laø caùc coâng ty
coù moät möùc ñoä quyeàn löïc thò tröôøng naøo ñoù.

Caïnh tranh ñoäc quyeàn coù ñaëc ñieåm laø söï phaân bieät saûn
phaåm. Caùc saûn phaåm veà maët naøo ñoù laø ñoäc nhaát nhöng
chuùng laïi laø nhöõng haøng thay theá gaàn guõi cho nhau. Söï phaân
bieät saûn phaåm thöôøng ñi lieàn vôùi nhaõn hieäu do nhaø saûn xuaát
sôû höõu. Ñieàu naøy giaûi thích teân “caïnh tranh ñoäc quyeàn” bôûi vì
caùc coâng ty laø nhöõng nhaø ñoäc quyeàn veà chính saûn phaåm cuï
theå cuûa mình, do ñoù coù ñöôøng caàu doác xuoáng. Tuy nhieân, söï
toàn taïi cuûa nhöõng maët haøng thay theá gaàn guõi taùc ñoäng ñeán
quyeàn löïc thò tröôøng cuûa caùc coâng ty: ñöôøng caàu cuûa hoï
thöôøng laø raát co giaõn.

Caâu hoûi maø ta muoán traû lôøi laø: Nhaø caïnh tranh ñoäc quyeàn seõ
choïn möùc xuaát löôïng naøo ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän trong ngaén
haïn? Moät laàn nöõa, caâu traû lôøi laø: hoï seõ choïn möùc xuaát löôïng
taïi ñoù MC = MR.

Xem Slides

Ñeå ñôn giaûn, ta giaû söû caùc quyeát ñònh veà giaù laø ñoäc laäp. Nhaø
caïnh tranh ñoäc quyeàn coù theå duy trì lôïi nhuaän kinh teá trong daøi
haïn hay khoâng laø phuï thuoäc vaøo söï deã daøng gia nhaäp ngaønh.

Neáu coù nhöõng raøo caûn gia nhaäp ngaønh hieäu quaû, nhaø caïnh
tranh ñoäc quyeàn coù theå kieám lôïi nhuaän kinh teá trong daøi haïn.
Tuy nhieân, nhieàu ngaønh caïnh tranh ñoäc quyeàn coù ñaëc ñieåm laø
raøo caûn gia nhaäp ngaønh töông ñoái thaáp, vaø caân baèng daøi haïn

Dennis C. McCornac 1 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

seõ xaûy ra taïi MC = MR vaø taïi P = AC = LRAC, vaø lôïi nhuaän kinh teá
seõ bò ñaåy xuoáng baèng khoâng.

Vieäc gia nhaäp ngaønh laøm giaûm bôùt thò phaàn cuûa coâng ty, ñaåy
ñöôøng caàu cuûa noù sang traùi. Ngay caû vôùi lôïi nhuaän kinh teá bò
ñaåy xuoáng baèng khoâng thì trong daøi haïn, caïnh tranh ñoäc quyeàn
vaãn khoâng ñaït ñöôïc hieäu quaû vì P MC (khoâng saûn xuaát ôû möùc
xuaát löôïng toái öu cuûa xaõ hoäi) vaø vì khoâng söû duïng heát coâng
suaát neân hoï khoâng saûn xuaát taïi LRAC cöïc tieåu.

Vai troø cuûa quaûng caùo: Vì caïnh tranh khoâng thoâng qua giaù (saûn
phaåm khaùc bieät) laø raát quan troïng trong loaïi thò tröôøng naøy, ta
thaáy raèng quaûng caùo ñoùng moät vai troø quan troïng. Muïc ñích cuûa
quaûng caùo laø dòch chuyeån ñöôøng caàu sang phaûi (taêng thò phaàn)
vaø laøm cho chuùng bôùt co giaõn (thieát laäp söï trung thaønh vôùi
nhaõn hieäu). Tuy nhieân quaûng caùo thöôøng raát ñaét vaø laøm taêng
chi phí trung bình (AC) cuaû coâng ty.

Ñoäc quyeàn nhoùm

Ñoäc quyeàn nhoùm – Thò tröôøng do moät soá ít ngöôøi baùn chi phoái,
trong ñoù coù ít nhaát moät soá ngöôøi baùn coù söùc maïnh ñuû lôùn so
vôùi toaøn boä thò tröôøng ñeå taùc ñoäng ñeán giaù thò tröôøng.

Haøng hoùa coù theå khoâng ñoàng nhaát (ví duï: xe oâ toâ) hoaëc ñoàng
nhaát (ví duï: xaêng daàu). Raøo caûn gia nhaäp ngaønh khieán cho coù
theå coù lôïi nhuaän trong daøi haïn. Ñieàu naøy laø do:

• Lôïi theá kinh teá theo quy moâ

• Baèng saùng cheá
• Danh tieáng
• Raøo caûn chieán löôïc
Vieäc tìm caân baèng trong moät thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm phöùc
taïp hôn trong moâ hình thò tröôøng khaùc, bôûi vì ta caàn xeùt haønh vi
cuûa ñoái thuû caïnh tranh. Ta giaû söû raèng töøng coâng ty muoán laøm
ñieàu toát nhaát maø noù coù theå laøm, trong ñieàu kieän ñaõ bieát
tröôùc haønh ñoäng cuûa ñoái thuû caïnh tranh.

Ngoaøi ra, ta giaû söû raèng, ñoái thuû caïnh tranh cuõng seõ laøm ñieàu
toát nhaát trong ñieàu kieän ñaõ bieát haønh ñoäng cuûa ta. Vì vaäy, ta
coù caân baèng Nash.

Caân baèng Nash -- Töøng coâng ty laøm ñieàu toát nhaát trong ñieàu
kieän ñaõ bieát haønh ñoäng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh.

Khoâng coù moät moâ hình naøo veà ñoäc quyeàn nhoùm laø toát nhaát,
vaø ta seõ xem xeùt moät soá moâ hình.

Ñeå ñôn giaûn, haõy xeùt moät ngaønh vôùi hai coâng ty (Ñoäc quyeàn
song phöông).
Dennis C. McCornac 2 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Moâ hình Ñoäc quyeàn song phöông Cournot

Caùc moâ hình ñoäc quyeàn song phöông (trong ngaønh chæ coù hai
coâng ty) ñöôïc xem xeùt trong kinh teá hoïc vi moâ ñeàu thöôøng bao
goàm moâ hình ñoäc quyeàn song phöông Cournot.

Caùch tieáp caän ñôn giaûn nhaát cuûa moâ hình ñoäc quyeàn song
phöông Cournot coù nhöõng giaû ñònh sau: (1) ñöôøng caàu laø ñöôøng
thaúng, (2) haøng hoùa ñoàng nhaát, (3) chi phí bieân baèng khoâng, vaø
(4) moãi coâng ty quyeát ñònh xuaát löôïng cuûa mình treân cô sôû giaû
söû raèng xuaát löôïng cuûa coâng ty kia laø coá ñònh ôû möùc hieän taïi
cuûa noù.

Ñaëc tröng cuûa moâ hình Cournot laø baét ñaàu vôùi moät coâng ty hoaït
ñoäng nhö moät nhaø ñoäc quyeàn vaø sau ñoù tính ñeán coâng ty “kia”
gia nhaäp thò tröôøng. Giaû söû ta coù ñuôøng caàu thò tröôøng tuyeán
tính:

P = 120 – Q

trong ñoù P laø giaù nöôùc khoaùng vaø toång saûn löôïng (Q) laø toång
xuaát löôïng cuûa hai coâng ty treân thò tröôøng. Cho q1 vaø q2 laàn löôït
laø xuaát löôïng cuûa coâng ty moät vaø hai. Do ñoù haøm caàu coù theå
vieát laø:

P = 120 – (q1 + q2)

Ñöôøng doanh thu bieân (MR) coù cuøng tung ñoä goác vôùi ñöôøng caàu
vaø coù ñoä doác gaáp ñoâi hay MR = 120 – 2*(q1 + q2)

Haøm phaûn öùng

Do khoâng coù chi phí neân haøm lôïi nhuaän cuûa Coâng ty 1 cuõng
gioáng nhö haøm toång doanh thu (P x q1) cuûa Coâng ty 1:

π1 = 120q1 – q21 − q1q2

Ñeå tìm lôïi nhuaän toái ña cuûa Coâng ty 1, ta laáy ñaïo haøm phöông
trình lôïi nhuaän theo q1 vaø ñaët keát quaû coù ñöôïc baèng khoâng:

dπ1/dq1 = 120 − 2q1 − q2 = 0 Giaûi tìm q1: q1  60  0.5q2

Phöông trình naøy ñöôïc goïi laø haøm phaûn öùng cuûa Coâng ty 1, vì noù
xaùc ñònh soá xuaát löôïng maø Coâng ty 1 seõ saûn xuaát (q1) nhö laø
moät haøm soá theo xuaát löôïng cuûa Coâng ty 2 (q2).

Töông töï, haøm lôïi nhuaän cuûa Coâng ty 2 laø:

π2 = 120q2 – q22 − q1q2

Dennis C. McCornac 3 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

vaø ñieàu kieän baäc nhaát laø:

dπ2/dq2 = 120 − 2q2 − q1= 0 Giaûi tìm q2: q2  60  0.5q1

Haøm phaûn öùng cuûa coâng ty naøy ñöôïc döïa treân xuaát löôïng cuûa
coâng ty kia. Do ñoù ta coù theå thay phöông trình cuûa q1 vaøo phöông
trình cuûa q2:

q2  60  0.5(60  0.5q2 )

Giaûi tìm q2 ta coù: q2  30  0.25q2 hay 0.75q2  30 q2 = 40

Thay keát quaû cuûa q2 vaøo haøm phaûn öùng cuûa coâng ty 1, ta tìm
ñöôïc q1

q1 = 60 – 0,5(40) = 40

Theá q1 vaø q2 vaøo haøm caàu, ta coù giaù caân baèng P = $40.

Ta ñaõ coù: q2  60  0.5q1 q1  120  2q2

Xuaát löôïng cuûa coâng ty 2
120
60

R1 R2

60 120
Xuaá
Output fromaFirm
t löôï
n g cuû coâ
ng ty
1 1

Hình treân cho thaáy hai haøm phaûn öùng, trong ñoù truïc tung laø xuaát
löôïng cuûa Coâng ty 2, q2, vaø truïc hoaønh laø xuaát löôïng cuûa Coâng
ty 1, q1.

R1 laø haøm phaûn öùng cuûa Coâng ty 1 vaø R2 laø haøm phaûn öùng
cuûa Coâng ty 2. Möùc caân baèng laø giao ñieåm cuûa hai haøm phaûn
öùng, ôû ñoù q1 = 40 theo truïc hoaønh vaø q2 = 40 theo truïc tung.

Ta coù theå thaáy P = 40 1* = 2* = 40(40) = 1600

Dennis C. McCornac 4 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Cournot, Ñoäc quyeàn baùn, vaø Caïnh tranh

Maëc duø moâ hình Cournot thöôøng bò pheâ bình laø ngaây thô, nhaát
laø veà nhöõng giaû ñònh cuûa noù, song veà maët tröïc giaùc noù laïi
haáp daãn khi so vôùi caùc moâ hình ñoäc quyeàn baùn vaø caïnh tranh
hoaøn haûo. Coù theå tìm xuaát löôïng cuûa ñoäc quyeàn baèng caùch
ñaët chi phí bieân (baèng khoâng) baèng vôùi doanh thu bieân (coù ñöôïc
nhôø haøm toång doanh thu P x Q, trong ñoù P laø haøm caàu).

Ta xeùt nhaø ñoäc quyeàn baùn vôùi ñöôøng caàu: P = 120 – Q vaø MC =
0.

TR = 120Q – Q2

Anh chò coù theå cho thaáy raèng ñieàu kieän toái-ña-hoùa-lôïi-nhuaän
ñöôïc thoûa khi coâng ty saûn xuaát taïi

MR = 120 – 2Q = 0
Q = 60, P = 60

Nhaø ñoäc quyeàn saûn xuaát 60 ñôn vò xuaát löôïng vaø möùc giaù
töông öùng laø 60. Ta haõy nhaän bieát töø moät trong hai haøm phaûn
öùng raèng neáu xuaát löôïng cuûa coâng ty “kia” baèng khoâng thì xuaát
löôïng caân baèng seõ thaät söï baèng xuaát löôïng ñoäc quyeàn, töùc
xuaát löôïng ñöôïc kyø voïng khi chæ coù moät coâng ty trong ngaønh.

Xuaát löôïng cuûa caân baèng ñoäc quyeàn song phöông laø 80, cao hôn
xuaát löôïng ñoäc quyeàn, vaø giaù $40 cuõng thaáp hôn giaù ñoäc
quyeàn. Xuaát löôïng caïnh tranh xaûy ra khi chi phí bieân baèng giaù (MC
=P) hay xuaát löôïng laø 120, taïi ñoù P = 0. Xuaát löôïng vaø giaù caân
baèng cuûa ñoäc quyeàn song phöông Cournot coù giaù trò naèm trong
khoaûng giöõa thaùi cöïc caïnh tranh vaø thaùi cöïc ñoäc quyeàn.

Baây giôø, haõy xeùt moät coâng ty tröôùc tình huoáng saûn xuaát toái
öu cuûa noù phuï thuoäc vaøo haønh ñoäng cuûa coâng ty khaùc.

Moâ hình daãn ñaïo Stackelberg

Giaû ñònh: coù hai coâng ty (daãn ñaïo vaø phuï thuoäc)
saûn phaåm ñoàng nhaát
saûn löôïng laø bieán soá chieán löôïc.
coâng ty daãn ñaïo choïn moät xuaát löôïng, coâng ty phuï
thuoäc quan saùt ñieàu ñoù vaø choïn xuaát löôïng cuûa mình.

Haønh vi: 1) Coâng ty phuï thuoäc coi xuaát löôïng cuûa coâng ty daãn
ñaïo laø cho tröôùc vaø
toái ña hoùa lôïi nhuaän.
2) Coâng ty daãn ñaïo coi haøm ñaùp öùng toát nhaát cuûa
coâng ty phuï thuoäc laø cho tröôùc vaø toái ña hoùa lôïi
nhuaän.
Dennis C. McCornac 5 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Caàu coøn laïi cho coâng ty phuï thuoäc: q2 = Q – q1

Caàu coøn laïi cho coâng ty daãn ñaïo: q1 = Q – R(q2)

Trong ñoù: coâng ty 2 quan saùt q1 , nhöng coâng ty 1 chæ tieân ñoaùn söï
ñaùp öùng toát nhaát cuûa coâng ty 2

Ví duï:

Trôû laïi moâ hình Cournot trong ñoù ta coù haøm caàu sau

P = 120 – Q

Nhöng giôø ñaây Q khoâng chæ laø caùi anh (chò) saûn xuaát maø laø
caùi caû hai anh (chò) saûn xuaát, cho neân Q = q1 + q2. Vaø, giaû söû
anh (chò) laø coâng ty 1, anh (chò) khoâng kieåm soaùt ñöôïc coâng ty kia
saûn xuaát bao nhieâu.

Do ñoù,

P = 120 – q1- q2

Ta giaû söû raèng MC = 0, nhöng ta (Coâng ty 1) phaûi tính ñeán haønh

ñoäng cuûa coâng ty kia.

Vieäc naøy aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh cuûa ta nhö theá naøo? Vieäc
toái ña hoùa lôïi nhuaän vaãn ñoøi hoûi ta phaûi saûn xuaát cho ñeán khi
MR = MC.

Ñeå coù MR, ñaàu tieân ta phaûi bieát toång doanh thu (TR). Döôùi ñaây
laø toång doanh thu:

TR = 120q1 – q12 – q2q1

Ta coù theå giaûi MR = MC ñeå coù MR = 120 – 2 q1 – q2 = 0

Vaán ñeà giôø ñaây laø ta khoâng coù caâu traû lôøi roõ raøng cho quyeát
ñònh saûn xuaát cuûa mình neáu khoâng bieát coâng ty kia ñang saûn
xuaát bao nhieâu. (Vaø, ta coù theå hình dung, coâng ty kia cuõng ñang
gaëp phaûi vaán ñeà nhö vaäy). Quyeát ñònh toái ña hoùa lôïi nhuaän
cuûa Coâng ty 1 laø haøm soá theo xuaát löôïng cuûa Coâng ty 2.

Nhôù raèng ta ñaõ coù haøm phaûn öùng cuûa Coâng ty 2 : q2 = 60 –

0,5q1

Baây giôø laïi xeùt haøm TR:

TR = 120q1 – q12 – (60 – 0,5q1)q1= 60q1 – 0,5q12

Dennis C. McCornac 6 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Töø ñoù ta tìm ñöôïc MR:

MR = 60 – q1
Baây giôø ta ñaët MR = MC vaø giaûi tìm q1 nhö sau:

MR = 60 – q1 = 0 neân q 1 = 60 Neáu q 1 = 60 thì q2 = 60 –

0,5(60) = 30

Keát quaû veà giaù vaø lôïi nhuaän laø:

P* = 120 – Q = 120 – 60 –30 = 30

π1* = 30(60) - 0 = 1800

π2* = 30(30) = 900

Töø keát quaû treân ta thaáy raèng

1) Lôïi nhuaän cuûa coâng ty daãn ñaïo cao hôn so vôùi moâ hình Cournot.
2) Lôïi nhuaän cuûa coâng ty phuï thuoäc thaáp hôn so vôùi moâ hình
Cournot, nhöng cao hôn caïnh tranh hoaøn haûo.

Taïi sao? Vì coâng ty daãn ñaïo coù theå ñeà ra moät möùc xuaát
löôïng tröôùc coâng ty kia vaø söû duïng muïc tieâu naøy ñeå
chieám laáy phaàn lôùn thò tröôøng. Coâng ty phuï thuoäc khoâng
xoâng xaùo phaûn öùng laïi ñieàu naøy bôûi vì khoâng coù taùc
ñoäng aên caép-thöông maïi trong moâ hình naøy.

3) Giaù cao hôn chi phí bieân

Taïi sao? Vì caû hai coâng ty hoaït ñoäng nhö nhöõng nhaø ñoäc
quyeàn döïa treân ñöôøng caàu coøn laïi cuûa mình (nhö trong moâ
hình Cournot)

4) Lôïi nhuaän cuûa coâng ty daãn ñaïo (vaø ngaønh) thaáp hôn lôïi
nhuaän ñoäc quyeàn.

Ñoäc quyeàn nhoùm Bertrand

Saûn phaåm ñoàng nhaát

Giaû ñònh: - caùc coâng ty ñònh giaù cuøng luùc

- saûn phaåm ñoàng nhaát
- khoâng hôïp taùc

Trong troø chôi Bertrand, moãi coâng ty aán ñònh giaù cuûa mình, coi
(caùc) giaù do (caùc) coâng ty khaùc aán ñònh laø cho tröôùc, nhaèm toái
ña hoùa lôïi nhuaän.

Dennis C. McCornac 7 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Caùc coâng ty haønh ñoäng ñoàng thôøi neáu moãi coâng ty cuøng luùc
ra quyeát ñònh chieán löôïc cuûa mình maø khoâng quan saùt tröôùc
quyeát ñònh cuûa coâng ty kia.

Caùc coâng ty haønh ñoäng phi hôïp taùc neáu hoï ñeà ra chieán löôïc
moät caùch ñoäc laäp, khoâng heà coù thoâng ñoàng vôùi coâng ty kia.

Caâu hoûi: Moãi coâng ty seõ ñònh giaù nhö theá naøo? Noùi caùch khaùc,
caân baèng Nash cuûa troø chôi naøy laø gì?

Löu yù: Vì bieán löïa choïn chieán löôïc (giaù) laø lieân tuïc, caân baèng
Nash seõ tìm ñöôïc baèng caùch xeùt caùc haøm phaûn öùng cuûa ngöôøi
chôi. Caùc haøm naøy cho ta söï ñaùp öùng toát nhaát cuûa moãi ngöôøi
chôi tröôùc söï löïa choïn cuûa ngöôøi chôi kia.

• Tính ñoàng nhaát haøm yù ngöôøi tieâu duøng seõ mua cuûa
beân baùn giaù thaáp. Coâng ty ñònh giaù cao hôn seõ
khoâng baùn ñöôïc gì.
• Moãi coâng ty nhaän thöùc raèng caàu cuûa mình phuï thuoäc
vaøo giaù cuûa chính mình laãn giaù do caùc coâng ty khaùc
aán ñònh.

Giaû söû raèng chi phí bieân khoâng ñoåi laø c treân moãi ñôn vò. Do ñoù,
baát cöù giaù naøo ít nhaát baèng vôùi c ñeàu baûo ñaûm lôïi nhuaän
khoâng aâm.

Giaùdo coâ
ng ty 2 aá
n ñònh
ñöôø
ng
Haø
m phaû
n öù
ng cuû
a cty 1

Haø
m phaû
n öù
ng cuû
a cty 2

Giaùdo coâ
ng ty
1 aá
n ñònh

Vì theá, ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän, ñaùp öùng cuûa coâng ty naøy ñoái
vôùi giaù cuûa coâng ty kia laø giaûm giaù cuûa mình (chöøng naøo maø
vaãn coøn P > MC)
Haønh ñoäng toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa coâng ty, ñöôïc bieåu dieãn
nhö moät haøm soá cuûa haønh ñoäng cuûa coâng ty ñoái thuû, laø
haøm ñaùp öùng (hay phaûn öùng) toát nhaát cuûa coâng ty.

Ví duï: Giaû söû ta coù hai coâng ty

Caùc coâng ty caïnh tranh Bertrand
Dennis C. McCornac 8 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

Haøm ñaùp öùng toát nhaát cuûa Coâng ty 1 laø P 1 = P2 – e (e laø

soá löôïng nhoû)
Haøm ñaùp öùng toát nhaát cuûa Coâng ty 2 laø P2 = P1– e

Caân baèng laø gì?

Neáu ta giaû ñònh khoâng coù haïn cheá veà coâng suaát vaø moïi coâng
ty ñeàu coù cuøng chi phí bieân vaø chi phí trung bình khoâng ñoåi (c), khi
ñoù:

Ñeå ñaùp öùng cuûa coâng ty naøy vôùi coâng ty kia laø toát nhaát thì
moãi coâng ty phaûi giaûm giaù cuûa mình chöøng naøo maø ta vaãn
coøn P > MC

Quaù trình naøy seõ keát thuùc ôû ñaâu? ÔÛ P = M, neân trong caân
baèng:

1. Caùc coâng ty aán ñònh giaù baèng vôùi chi phí bieân
2. Caùc coâng ty thu lôïi nhuaän baèng khoâng
3. Soá löôïng coâng ty khoâng lieân quan ñeán möùc giaù, mieãn
laø coù hôn moät coâng ty hieän höõu: hai coâng ty laø ñuû ñeå
taùi taïo keát quaû caïnh tranh hoaøn haûo!

Ñaây laø Nghòch lyù Bertrand noåi tieáng.

Thoâng ñoàng (Caáu keát)

Baây giôø neáu suy nghó veà vieäc caùc coâng ty neân laøm, ta coù theå
nhaän thaáy raèng coù ñoäng cô ñeå hoï thoâng ñoàng vôùi nhau.

Chæ coù hai coâng ty maø thoâi, vaäy taïi sao laïi caïnh tranh vaø ñaåy lôïi
nhuaän cuûa ta xuoáng baèng khoâng, trong khi ta coù theå hôïp taùc
vôùi nhau vaø kieám ñöôïc lôïi nhuaän kinh teá?

Vieäc naøy seõ ñöa phaân tích ngaønh cuûa chuùng ta trôû laïi tình traïng
ñoäc quyeàn. Hai coâng ty seõ muoán cuøng nhau saûn xuaát 60 roài hoï
coù theå phaân chia lôïi nhuaän theo caùch hoï muoán (duø cho coù
phaân chia theá naøo thì hai beân ñeàu coù lôïi hôn khi caïnh tranh (cuøng
nhau saûn xuaát 80).

Thoâng ñoàng (hay caùc-ten) coù vaán ñeà gì?

Thöù nhaát, ta cho laø hoï coù theå ngaên caûn vieäc gia nhaäp ngaønh.
Moïi lôïi ích cuûa tình traïng ñoäc quyeàn coù ñöôïc laø do khoâng ai khaùc
coù theå gia nhaäp ngaønh vaø thu nhöõng lôïi nhuaän kinh teá ñoù. Trong
caïnh tranh hoaøn haûo, vieäc gia nhaäp ngaønh khieán lôïi nhuaän baèng
khoâng. Vì theá, giôø ñaây ñeå thoâng ñoàng vaø thu lôïi nhuaän hoï phaûi

Dennis C. McCornac 9 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 13

coù caùch ngaên chaën ngöôøi khaùc gia nhaäp. Vaø ñoù laø moät vaán
ñeà hoùc buùa – haõy hoûi OPEC.

Thöù hai, moät khi thoâng ñoàng baét ñaàu, moïi ngöôøi ñeàu coù ñoäng
cô ñeå löøa gaït. Hoï coù ñoäng cô löøa gaït bôûi vì MR > MC, do vaäy
neáu saûn xuaát nhieàu hôn thì coâng ty coù theå taêng lôïi nhuaän cuûa
mình. Neáu nhö ñieàu ñoù ñuùng vôùi moät coâng ty, thì cuõng ñuùng
vôùi moïi coâng ty – nhö vaäy neáu taát caû coâng ty ñeàu löøa gaït thì
moïi lôïi nhuaän seõ bò tieâu tan vaø ta trôû laïi vôùi keát quaû caïnh
tranh.

Vì theá ñieàu ta thaät söï muoán laø moïi ngöôøi khaùc giöõ lôøi coøn ta
thì löøa gaït.

Cuõng coøn nhöõng vaán ñeà khaùc nhö phaân chia lôïi nhuaän ra sao
treân thöïc teá, nhöng ta seõ trôû laïi nhöõng vaán ñeà naøy sau. Tuy
nhieân, nhöõng cac-ten voán ñaõ khoâng oån ñònh.

Tình traïng tieán thoaùi löôõng nan cuûa tuø nhaân

Ví duï:

OÂng B
Thuù Khoâng thuù
nhaän nhaän
OÂng A

Thuù nhaän -5,-5 0,-10

Khoâng thuù -10,0 -1,-1

nhaän

Caân baèng Nash: caû hai ñeàu thuù nhaän

Keát cuïc hieäu quaû Pareto: khoâng ai thuù nhaän

Moâ hình “ñöôøng caàu gaõy khuùc” – xem Slides

Dennis C. McCornac 10 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh