Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ BAØI GIAÛNG 8

CHI PHÍ SAÛN XUAÁT

Chi phí cô hoäi cuûa moät taøi saûn (hay toång quaùt hôn, cuûa moät söï
löïa choïn) laø cô hoäi coù giaù trò cao nhaát phaûi boû qua ñeå coù ñöôïc
caùi hieän ñang söû duïng.

Chi phí hieän laø nhöõng phí toån ngöôøi ta phaûi traû baèng tieàn maët
hoaëc töông ñöông. Vì coù söï giao dòch baèng tieàn maët neân chi phí
hieän deã ñöôïc tính ñeán khi phaân tích.

Chi phí aån khoâng bao goàm söï giao dòch baèng tieàn maët, vaø vì
theá ta duøng khaùi nieäm chi phí cô hoäi ñeå ño löôøng. Phaân tích naøy
ñoøi hoûi ta phaûi bieát caën keõ nhöõng khaû naêng ñaõ khoâng ñöôïc
löïa choïn ôû caùc thôøi ñieåm ra quyeát ñònh.

Chi phí taêng theâm laø söï thay ñoåi chi phí gaây ra bôûi moät quyeát
ñònh cuï theå cuûa ban ñieàu haønh.

Chi phí chìm laø nhöõng phaàn cuûa chi phí mua maø sau naøy khoâng
theå ñöôïc taän duïng hoaëc thay ñoåi thoâng qua vieäc baùn laïi hay qua
nhöõng thay ñoåi khaùc trong hoaït ñoäng. Chi phí chìm phaûn aùnh söï
raøng buoäc, hay khoâng theå thay ñoåi, vaø vì theá khoâng naèm trong
phaân tích taêng theâm.

Chi phí keá toaùn: ño löôøng chi phí trong lòch söû, hay chi phí ñaõ
traû trong thöïc teá.

Chi phí kinh teá: ño löôøng chi phí cô hoäi, hoaëc chi phí döôùi daïng
khaû naêng toát nhaát ñaõ bò boû qua.

Nhöõng Chi phí keá toaùn khaùc nhau chuû yeáu veà hai loaïi haøng
hoùa: haøng hoùa laâu beàn vaø nhaäp löôïng khoâng mua tröïc tieáp.

Chi phí ngaén haïn vaø daøi haïn

Ngaén haïn laø giai ñoaïn ra quyeát ñònh trong ñoù ít nhaát coù moät
nhaäp löôïng ñöôïc coi laø coá ñònh. Khoaûng thôøi gian thöïc teá taïo
neân söï ngaén haïn trong kinh teá tuøy thuoäc vaøo vieäc nhaäp löôïng
coá ñònh vaãn tieáp tuïc khoâng ñoåi trong bao laâu, vaø khoaûng thôøi
gian naøy seõ thay ñoåi tuøy theo ngaønh.

Ngöôïc laïi, daøi haïn trong kinh teá laø moät chaân trôøi hoaïch ñònh
vöôït quaù nhöõng raøng buoäc hieän taïi ñeå ñeán moät giai ñoaïn töông
lai trong ñoù moïi nhaäp löôïng ñeàu coù theå thay ñoåi.

Dennis C. McCornac 1 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

Nhöõng ñöôøng chi phí ngaén haïn

Toång chi phí = TC

Toång ñònh phí = TFC
Toång bieán phí = TVC
Toång phí trung bình = ATC = TC/Q
Bieán phí trung bình = AVC = TVC/Q
Ñònh phí trung bình = TFC/Q

dTC dTVC
Chi phí bieân = ∆TC/∆Q = ∆TVC/∆Q = =
dQ dQ
Toång chi phí ñöôïc taïo neân bôûi hai thaønh toá trong ngaén haïn: TFC
+ TVC = TC.

TFC khoâng thay ñoåi theo xuaát löôïng. TFC laø chi phí cuûa nhaäp löôïng
coá ñònh. Trong tröôøng hôïp ñôn giaûn maø ta ñaõ xeùt thì voán (K) laø
nhaäp löôïng coá ñònh trong ngaén haïn.

CHUÙ YÙ: Ta seõ duøng w ñeå bieåu dieãn giaù cuûa lao ñoäng
vaø r ñeå bieåu dieãn chi phí cuûa voán. Moät soá saùch duøng PL
vaø PK.

TVC thay ñoåi theo xuaát löôïng. TVC laø chi phí cuûa nhaäp löôïng bieán
ñoåi. Trong tröôøng hôïp ñôn giaûn maø ta ñaõ xeùt thì lao ñoäng (L) laø
nhaäp löôïng bieán ñoåi trong ngaén haïn.

TVC = wL
TC = TFC + TVC

Nhö vaäy, trong ngaén haïn, ta coù moät soá nhaäp löôïng coá ñònh vaø
moät soá nhaäp löôïng bieán ñoåi cho ta ñöôøng toång saûn phaåm quen
thuoäc:

Töø AB, cho haøm Töø BC, cho

saûn xuaát laø haøm saûn
TP = Q Q=L2, vaø cho w=1 xuaát laø Q=L½,
C TP=Q dQ/dL=2L >0 cho w=1,
Lôïi suaát taêng dQ/dL=½L-½ <0
daàn. Lôïi suaát
B giaûm daàn
TVC = wQ½ =Q½
dTVC/dQ=½Q-½ < TVC = wQ2 =Q2
0 Chi phí bieân teá dTVC/dQ=2Q > 0
A doác xuoáng. Chi phí bieân
teá doác leân.
Nhaäp löôïng bieán ñoåi

Dennis C. McCornac 2 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

Ta coù theå deã daøng bieán soá nhaäp löôïng bieán ñoåi thaønh toång
bieán phí (TVC): chæ caàn nhaân vôùi giaù cuûa nhaäp löôïng – hình
daïng seõ khoâng thay ñoåi. Tuy nhieân, baây giôø ta muoán bieåu dieãn
TVC nhö moät haøm soá cuûa xuaát löôïng. Vieäc naøy raát deã: chæ caàn
laät ngöôïc caùc truïc, ta seõ coù ñöôøng TVC:

L*w = TVC
TVC

Q = xuaát
löôïng
Toång bieán phí laø chi phí gaén lieàn vôùi vieäc thueâ nhöõng möùc
nhaäp löôïng bieán ñoåi nhaèm laøm thay ñoåi möùc xuaát löôïng trong
ngaén haïn.

Baây giôø, ta caàn ñeà caäp ñeán Toång ñònh phí (TFC). Ñònh phí khoâng
ñoåi khi xuaát löôïng thay ñoåi trong ngaén haïn, vì vaäy noù coù theå
ñöôïc bieåu dieãn baèng moät ñöôøng naèm ngang:

Anh chò coù theå trình baøy treân ñoà thò

Cuoái cuøng, nhôù laïi laø Toång chi phí cuûa vieäc saûn xuaát ra xuaát
löôïng (TC) cuûa coâng ty laø toång cuûa Toång ñònh phí (TFC) vaø Toång
bieán phí (TVC) hay TC = TFC + TVC

Moät laàn nöõa, anh chò coù theå trình baøy treân ñoà thò.

Nhöng ñieàu maø coâng ty thaät söï caàn bieát laø chi phí ñöôïc phaân
boå cho töøng ñôn vò xuaát löôïng nhö theá naøo vaø chi phí thay ñoåi ra
sao khi möùc xuaát löôïng taêng hoaëc giaûm. Do ñoù, ta muoán xem hình
daïng cuûa Toång phí Trung bình (ATC), Bieán phí Trung bình (AVC), Ñònh
phí Trung bình (AFC), vaø Chi phí Bieân (MC).

Ñònh phí trung bình (AFC) – seõ luoân doác xuoáng.

Bieán phí trung bình (AVC)

AVC laø ñoä doác cuûa ñöôøng noái töø goác toïa ñoä ñeán ñieåm treân
haøm TVC. Ñoä doác naøy laø keát quaû tröïc tieáp cuûa quy luaät lôïi
suaát bieân giaûm daàn.
Dennis C. McCornac 3 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

AVC = TVC /Q = wL /Q Ñeå ñôn giaûn, giaû söû w = 1

Maø APL = Q / L neân AVC = 1 / APL.

Khi APL giaûm AVC taêng, vaø khi APL taêng AVC giaûm. Neáu APL laø
haèng soá thì AVC cuõng laø haèng soá.

Toång phí trung bình (ATC)

ATC = TC / Q = (TFC + TVC) / Q = AFC + AVC

Chi phí bieân teá (MC)

MC laø ñoä doác cuûa TC. Hình daïng naøy laø keát quaû tröïc tieáp cuûa
quy luaät lôïi suaát bieân giaûm daàn.

MC = ∆TVC /∆Q = w ∆L /∆Q Ñeå ñôn giaûn, giaû ñònh w = 1

Maø MPL = ∆Q /∆L neân MC = 1 / MPL.

Ta seõ xem xeùt daïng hình hoïc cuûa haøm toång chi phí trung bình vaø
chi phí bieân : vôùi haøm toång chi phí ñaõ cho, ta thöôøng muoán tìm
caùc haøm chi phí trung bình vaø chi phí bieân . Coù theå thöïc hieän
vieäc naøy treân ñoà thò baèng caùch töông töï nhö caùch ta tìm ñöôøng
naêng suaát trung bình vaø naêng suaát bieân teá.

Moái lieân heä giöõa caùc ñöôøng Chi phí ngaén haïn

1. AFC lieân tuïc giaûm vaø tieán ñeán tieäm caän caû hai truïc.
2. AVC ban ñaàu giaûm ñeán giaù trò nhoû nhaát, sau ñoù taêng.
3. Khi ôû giaù trò nhoû nhaát, AVC baèng MC.
4. ATC ban ñaàu giaûm ñeán giaù trò nhoû nhaát, sau ñoù taêng.
5. Khi ôû giaù trò nhoû nhaát, ATC baèng MC.
6. MC nhoû hôn AVC vaø ATC khi caû hai ñöôøng ñang giaûm.
7. MC lôùn hôn AVC vaø ATC khi nhöõng ñöôøng naøy ñang taêng.
8. MC baèng AVC vaø ATC khi caû hai ñöôøng ñaït giaù trò nhoû nhaát
cuûa chuùng.

Ta coù theå chöùng minh laø MC ñi ngang qua giaù trò nhoû nhaát cuûa
AC (vaø AVC).

Chöùng minh:

Dennis C. McCornac 4 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

d  TC  {Q dTC dQ − TC dQ dQ} Q( MC ) − Q( AC ) MC − AC
 = AC  = = =
dQ  Q  Q2 Q2 Q

Khi AC nhoû nhaát thì MC = AC

Veà tröïc giaùc: Neáu MC >AC, khi ñoù nhöõng ñôn vò taêng theâm laøm
chi phí taêng nhieàu hôn möùc trung bình, cho neân AC taêng leân . Töông
töï, neáu MC < AC, AC giaûm xuoáng. Khi MC = AC, AC naèm ngang,
nghóa laø noù ôûù giaù trò nhoû nhaát (hay lôùn nhaát).

Haøm chi phí trong daøi haïn.

Ñöôøng ñaúng phí – caùc coâng ty coù moät ñöôøng ñaúng phí cho
pheùp hoï xem xeùt nhöõng hoãn hôïp nhaäp löôïng khaùc nhau taïo ra
cuøng moät toång chi phí. Nhö trong phaân tích veà caàu ñaõ hoïc tröôùc
ñaây trong hoïc kyø, ta baét ñaàu baèng moät phöông trình ngaân saùch:

C = wL + rK

trong ñoù w vaø r theå hieän chi phí bieân teá cuûa caùc yeáu toá saûn
xuaát (MFC) cuûa L vaø K (giaû söû ta coù moät thò tröôøng yeáu toá saûn
xuaát caïnh tranh – töùc MFC laø cho tröôùc), ta coù theå tìm ñöôïc
phöông trình cuûa ñöôøng naøy:

C w
K= − L
r r
w
Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng phí laø − , cho bieát tyû soá giaù cuûa
r
caùc nhaäïp löôïng baèng ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng phí.

Vaán ñeà toái thieåu hoùa chi phí (daøi haïn)

Giaû söû chuû coâng ty muoán toái thieåu hoùa chi phí cuûa möùc xuaát
löôïng cho tröôùc (ñaây cuõng laø keát quaû cuûa vieäc toái ña hoùa
xuaát löôïng ôû möùc chi phí ñaõ cho – khaùi nieäm ñoái ngaãu)

Tìm hoãn hôïp nhaäp löôïng toái öu

Cuõng gioáng nhö lyù thuyeát veà ngöôøi tieâu duøng vaø söï löïa choïn
phoái hôïp tieâu duøng toái öu cuûa hoï, trong lyù thuyeát veà coâng ty,
hoãn hôïp nhaäp löôïng toái thieåu hoùa chi phí xaûy ra taïi ñieåm tieáp
tuyeán cuûa ñöôøng ñaúng phí vaø ñöôøng ñaúng löôïng:

Ta bieát ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng laø MRTS = ∆K/∆L = - MPL/MPK
w
. Ta bieát ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng phí laø −
r

Dennis C. McCornac 5 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

MPL w
=
Hoãn hôïp nhaäp löôïng toái-thieåu-hoùa-chi-phí xaûy ra taïi: MPK r
MPL MPK
=
hay w r

Ví duï: Q = 50L1/2K1/2 MPL = 25L-1/2K1/2 MPK = 25L1/2K-1/2

w = $5 r = $20 Q* = 1000

MPL/MPK = K/L => K/L = 5/20…hay …L=4K 1000 = 50L 1/2K1/2

K = 10; L = 40

Ta coù theå bieåu dieãn ñöôøng môû roäng treân ñoà thò.

Ñöôøng chi phí daøi haïn

Baây giôø ta chuyeån sang khaùi nieäm Lôïi theá kinh teá nhôø quy
moâ vaø Tính phi kinh teá vì quy moâ. Nhôù raèng ta ñaõ coù khaùi
nieäm naêng suaát bieân giaûm daàn cuûa lao ñoäng– trong tröôøng hôïp
ñoù, duy nhaát lao ñoäng laø bieán ñoåi, ta giöõ soá löôïng voán khoâng
ñoåi. Lôïi theá kinh teá nhôø quy moâ xeùt tình huoáng khi ta thay ñoåi
moïi yeáu toá, chuyeän gì seõ xaûy ra vôùi xuaát löôïng.

Bieát raèng ta coù theå coù:

Lôïi suaát taêng daàn theo quy moâ hay Lôïi theá kinh teá nhôø
quy moâ.
Lôïi suaát khoâng ñoåi theo quy moâ.
Lôïi suaát giaûm daàn theo quy moâ hay Tính phi kinh teá vì quy
moâ

Baây giôø ta coù theå tìm LRAC

Ñieåm toái thieåu treân ñöôøng LRAC goïi laø quy moâ hay xuaát löôïng
toái öu cuûa coâng ty.

Ví duï: Giaû söû ñaây laø ñöôøng toång phí cuûa moät coâng ty: TC =
145Q - 18Q2 + 3Q3. Xuaát löôïng toái öu cuûa coâng ty laø bao nhieâu?

Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy ta caàn bieát ñöôøng chi phí trung bình vaø
ñieåm toái thieåu treân ñöôøng ñoù. Coù hai caùch tìm. Ta bieát hai ñieàu
veà ñöôøng ATC taïi ñieåm toái öu. Moät, ñoù laø giao ñieåm giöõa hai
ñöôøng MC vaø ATC. Hai, ta bieát ñoä doác cuûa ñöôøng ATC taïi ñieåm
ñoù baèng khoâng.

Ñaàu tieân, phöông trình cuûa ñöôøng ATC laø gì:

Dennis C. McCornac 6 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 8

TC
ATC = = 145 − 18Q + 3Q 2
Q
Ñieåm toái thieåu laø nôi ñöôøng ATC coù ñoä doác baèng khoâng hay nôi
maø ñaïo haøm theo Q baèng khoâng (anh chò coù theå giaû söû ñieàu
kieän baäc hai vaãn thích hôïp). Vì theá,

dATC
= −18 + 6Q
dQ
Cho baèng khoâng vaø giaûi 6Q − 18 = 0 tìm Q:
6Q = 18
Q=3
Ta coù theå kieåm tra keát quaû baèng caùch tìm ñöôøng MC, cho noù
baèng vôùi ñöôøng ATC, vaø giaûi tìm Q. Chi phí bieân laø ñaïo haøm cuûa
ñöôøng TC theo Q, seõ cho ta phöông trình sau:

dTC
= 145 − 36Q + 9Q 2
dQ

Cho phöông trình treân baèng phöông trình ñöôøng ATC vaø giaûi tìm Q,
cho ra Q=3, khaúng ñònh keát quaû ban ñaàu cuûa ta. Do ñoù, xuaát
löôïng toái öu cuûa coâng ty laø 3 ñôn vò. Vôùi 3 ñôn vò, ATC = $118.

Dennis C. McCornac 7 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh