Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics

Lecture 3

KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ

BAØI GIAÛNG 3

ÑOÄ CO GIAÕN CUÛA CUNG VAØ CAÀU

ÑOÄ CO GIAÕN coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø thöôùc ño söï ñaùp öùng.
Chuùng ta muoán xem xeùt söï thay ñoåi cuûa moät bieán soá taùc ñoäng
nhö theá naøo ñeán söï thay ñoåi cuûa moät bieán soá khaùc.

Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù ñöôïc ñònh nghóa laø phaàn traêm
thay ñoåi soá löôïng caàu öùng vôùi moät phaàn traêm thay ñoåi cuûa
giaù maët haøng ñoù.

Kyù hieäu thöôøng ñöôïc duøng ñeå bieåu dieãn ñoä co giaõn cuûa caàu
theo giaù laø Ed (maëc duø coù nhöõng kyù hieäu khaùc ñöôïc söû duïng
trong caùc saùch giaùo khoa khaùc nhau). Ta seõ duøng coâng thöùc sau
ñaây cho ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù: Haõy nhôù laø Q = Qd

% ∆Q Q P
Ed = = x hoaëc neáu duøng vi phaân ta coù theå ñònh nghóa
%∆P P Q
ñoä co giaõn laø

dQ P Q P
Ed  x  . Ta seõ duøng coâng thöùc naøy sau.
dP Q P Q

Moät soá saùch ñaët daáu tröø tröôùc phöông trình hoaëc laáy giaù trò
tuyeät ñoái, luùc aáy giaù trò cuûa ñoä co giaõn luoân luoân trôû thaønh
döông. Moät soá saùch khoâng xeùt giaù trò tuyeät ñoái vaø xem ñoä co
giaõn laø aâm. CAÀN NHAÄN BIEÁT ÑOÄ CO GIAÕN ÑÖÔÏC ÑÒNH
NGHÓA NHÖ THEÁ NAØO.

Chuù yù raèng giaù trò cuûa ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù bao goàm
soá nghòch ñaûo cuûa ñoä doác haøm soá caàu, ∆P/∆Qd . Giaù trò ñoä
doác cuûa haøm soá caàu laø moät thöøa soá taùc ñoäng leân giaù trò
ñoä co giaõn. Tuy vaäy, nhöõng giaù trò naøy khoâng gioáng nhau.

Ta haõy tính ñoä co giaõn treân ñöôøng caàu laø moät ñöôøng thaúng.
Haõy nhôù giaù trò ñoä co giaõn seõ thay ñoåi tuøy theo ta duøng giaù trò
ban ñaàu naøo cuûa P vaø Q. Ñeå giaûi quyeát vieäc naøy, ta laáy trung
bình cuûa giaù vaø löôïng vaø duøng coâng thöùc:

*
Q P P1  P2 Q1  Q2
Ed  x vôùi P *  vaø Q* 
P Q * 2 2

Dennis C. McCornac 1 Ngöôøi dòch:

Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính:
Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics
Lecture 3

Duøng moät chuùt ñaïi soá, coâng thöùc treân trôû thaønh:
Q P1  P2
Ed  x
P Q1  Q2

Neáu coù moät ñöôøng caàu laø ñöôøng thaúng, ta coù theå xaùc ñònh
ñoä co giaõn taïi moät ñieåm cuï theå.

Cho Q = 10 – 2P Giaù trò ñoä co giaõn taïi P = 2 laø bao nhieâu?

dQ dQ
Tính ta coù = -2, vaø taïi P= 2, Q = 10 – 2 (2) = 6.
dP dP

dQ P 2
Nhö vaäy, x = ( 2) x  0.67
dP Q 6

Tröôøng hôïp ñaëc bieät veà ñöôøng caàu vôùiù ñoä co giaõn
khoâng ñoåi theo giaù.

a
Cho Q  aP  b hay Q  a vaø b laø haèng soá
Pb

dQ a P
 baP  b1 Neáu P = P, Q  Do vaäy, Ed  (  baP  b1 )  b
dP Pb aP  b

Ñoä co giaõn cuûa caàu khoâng ñoåi taïi baát kyø möùc giaù naøo.

Neáu haøm caàu ôû daïng logarit thì heä soá cuûa bieán soá laø giaù trò
ñoä co giaõn.

Cho Q = 2P-3 Laáy logarit töï nhieân ôû caû 2 veá ta coù ln Q = ln2 – 3ln P

Ta bieát raèng ñaïo haøm cuûa moät logarit laø

Neáu Y = lnX

dy d ln x 1 dx dQ dP
  hoaëc d ln x  vì vaäy d ln Q  vaø d ln P 
dx dx x x Q P

dQ
Q d ln Q
Ñoä co giaõn ñöôïc ñònh nghóa laø Ed  
dP d ln P
P

Töø beân treân: ln Q = ln2 – 3ln P

Dennis C. McCornac 2 Ngöôøi dòch:

Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính:
Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics
Lecture 3

d ln Q d ln 2 d ln P d ln  3
Ed  ( 3  ln P )  ( 3)  3
d ln P d ln P d ln P d ln P

Moät söï thay ñoåi veà giaù (vaø keùo theo thay ñoåi veà löôïng) coù taùc
ñoäng nhö theá naøo ñeán toång doanh thu (P*Q) laø tuøy theo caàu co
giaõn nhieàu, co giaõn ít hay co giaõn ñôn vò.

Neáu  Ed > 1 , hay caàu co giaõn nhieàu, moät söï giaûm giaù seõ laøm
taêng giaù trò toång doanh thu. Moät söï taêng giaù seõ laøm giaûm giaù
trò toång doanh thu.

Neáu  Ed < 1 , hay caàu co giaõn ít, moät söï giaûm giaù seõ laøm giaûm
giaù trò toång doanh thu. Moät söï taêng giaù seõ laøm taêng giaù trò
toång doanh thu.

Neáu  Ed = 1 , hay caàu co giaõn ñôn vò, baát kyø söï thay ñoåi naøo
veà giaù seõ khoâng taùc ñoäng ñeán toång doanh thu. Nhö vaäy, toång
doanh thu khoâng ñoåi. Vôùi möùc giaù vaø löôïng maø taïi ñoù caàu co
giaõn ñôn vò thì toång doanh thu cuõng ñöôïc toái ña.

Ñoä co giaõn vaø Doanh thu Bieân (MR)

ÔÛ treân ta ñaõ thaáy raèng giaù trò cuûa ñoä co giaõn quyeát ñònh taùc
ñoäng cuûa söï thay ñoåi giaù (löôïng) leân toång doanh thu. Moät söï
thay ñoåi trong toång doanh thu öùng vôùi söï thay ñoåi cuûa löôïng ñöôïc
goïi laø Doanh thu Bieân (MR).

TR dTR TR dTR

Doanh thu Bieân =  (Ta ñaët Q  Qd vaäy MR  
Qd dQd Q dQ

Ruùt ra moái lieân heä giöõa MR vaø TR

TR = P*Q Xeùt nhöõng söï thay ñoåi: TR  PQ  QP

TR Q P P
MR  P Q  PQ
Q Q Q Q

QP P PQP
Xeùt soá haïng . Nhaân vôùi ñuôïc
Q P P Q

∆Q P 1 1
Nhôù raèng Ed = ta coù MR  P  P ( ) hay MR  P (1  )
∆P Q Ed Ed

Ta cuõng coù theå giaûi baèng caùch laáy ñaïo haøm cuûa TR theo Q.

Dennis C. McCornac 3 Ngöôøi dòch:

Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính:
Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics
Lecture 3

dTR dQ dP dP Q dP 1
P Q = MR  P  Q P P = MR  P (1  )
dQ dQ dQ dQ P dQ Ed

Thay vaøo haøm MR ta coù:

1
Neáu  Ed > 1 , { (1  ) } > 0, vaø MR > 0. Khi P taêng (Q giaûm), TR giaûm
Ed

1
Neáu  Ed < 1, { (1  ) } < 0, vaø MR < 0. Khi P taêng (Q giaûm), TR taêng
Ed

1
(1  )
Neáu Ed = 1, { Ed } = 0, vaø MR = 0. Khi P taêng (Q giaûm), TR khoâng
ñoåi

Caùc loaïi Ñoä co giaõn khaùc

1. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo giaù cheùo ñöôïc ñònh nghóa laø
phaàn traêm thay ñoåi cuûa soá löôïng caàu cuûa maët haøng thöù hai
öùng vôùi moät phaàn traêm thay ñoåi cuûa giaù maët haøng thöù nhaát.

% Q2 Q2 P1 dQ2 P1

E1,2  = x hoaëc x
% P1 P1 Q2 dP1 Q2
Neáu E1,2  0 , maët haøng 1 vaø 2 laø haøng thay theá nhau.
Neáu E1,2  0 , maët haøng 1 vaø 2 laø haøng boå sung cho nhau.
Neáu E1,2  0 , maët haøng 1 vaø 2 khoâng coù lieân heä vôùi nhau.

2. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp ñöôïc ñònh nghóa laø
phaàn traêm thay ñoåi cuûa löôïng caàu moät maët haøng öùng vôùi
moät phaàn traêm thay ñoåi cuûa thu nhaäp.

Kyù hieäu thöôøng ñöôïc duøng ñeå bieåu dieãn ñoä co giaõn cuûa
caàu theo thu nhaäp laø µ, töùc kyù hieäu Hy Laïp mu. (Maëc duø
kyù hieäu η cuõng ñöôïc duøng). Saùch giaùo khoa duøng EI

%Qd Qd I dQd I

µ = = x hay x
%I1 I Qd dI Qd
Neáu µ > 0 , maët haøng naøy ñöôïc coi laø haøng thoâng thöôøng.
Neáu µ < 0 , maët haøng naøy ñöôïc coi laø haøng thöù caáp.

3. Ñoä co giaõn cuûa cung ñöôïc ñònh nghóa laø phaàn traêm thay
ñoåi cuûa soá löôïng cung öùng vôùi moät phaàn traêm thay ñoåi cuûa
giaù maët haøng ñoù.

Dennis C. McCornac 4 Ngöôøi dòch:

Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính:
Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics
Lecture 3

Kyù hieäu thöôøng ñöôïc duøng ñeå bieåu dieãn ñoä co giaõn cuûa cung
theo giaù laø chöõ e. Coâng thöùc tính ñoä co giaõn cuûa cung laø:
% Qs Qs P dQs P
e = = x hay x
% P P Qs dP Qs
Nhöõng ñònh nghóa caân baèng thò tröôøng khaùc nhau döïa
treân ñoä co giaõn cuûa cung theo giaù
1. Caân baèng nhaát thôøi (Giai ñoaïn thò tröôøng)
Caùc nhaø saûn xuaát hoaøn toaøn khoâng phaûn öùng vôùi thay ñoåi
giaù. Vì sao? Cung hoaøn toaøn khoâng co giaõn; do vaäy, caàu quyeát
ñònh giaù. Haõy cho thaáy ñieàu ñoù.

2. Caân baèng ngaén haïn

Caùc coâng ty phaûn öùng vôùi söï thay ñoåi giaù thò tröôøng cuûa maët
haøng baèng caùch taêng löôïng cuûa yeáu toá ñaàu vaøo khaû bieán
trong saûn xuaát. Nghóa laø, caùc nhaø saûn xuaát saûn xuaát nhieàu
hôn baèng caùch söû duïng thieát bò vaø/hoaëc nhaø maùy vôùi cöôøng
ñoä cao hôn. Töø ñoù, caùc coâng ty coù theå taêng xuaát löôïng trong
ngaén haïn neáu nhö hoï taêng löôïng cuûa yeáu toá ñaàu vaøo khaû
bieán (Ví duï nhö lao ñoäng).

3. Caân baèng daøi haïn (hay “Giaù bình thöôøng")

Taát caû caùc nhaäp löôïng ñeàu coù theå bieán ñoåi; töø ñoù, caùc coâng
ty coù theå taêng voán, ví duï xaây nhaø maùy môùi, vaø nhöõng coâng
ty môùi coù theå gia nhaäp ngaønh hoaëc nhöõng coâng ty cuõ ra khoûi
ngaønh.
Q = F (K, L).

4. Caân baèng raát daøi haïn

Coâng ngheä ñang caûi tieán, khieán cho vôùi moät löôïng voán vaø lao
ñoäng cho tröôùc seõ coù nhieàu xuaát löôïng hôn. Ñöôøng cung ñang
trôû neân co giaõn hôn! Q = T{Q (K, L)}

Dennis C. McCornac 5 Ngöôøi dòch:

Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính:
Vaên Thanh