Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ

BAØI GIAÛNG 7

LYÙ THUYEÁT SAÛN XUAÁT

Haøm saûn xuaát

Haøm saûn xuaát laø moái lieân heä döôùi hình thöùc toaùn hoïc, moâ taû
quaù trình bieán ñoåi nhaäp löôïng thaønh xuaát löôïng moät caùch hieäu
quaû.

Moät haøm saûn xuaát ñôn giaûn moâ taû quaù trình bieán ñoåi moät
taäp hôïp nhaäp löôïng K, L, v.v.. thaønh moät soá löôïng Q xuaát löôïng
(haøng hoùa hay dòch vuï).

Quyeát ñònh saûn xuaát trong ngaén haïn

Ngaén haïn ñöôïc ñònh nghóa laø khung thôøi gian trong ñoù coù nhöõng
yeáu toá saûn xuaát laø coá ñònh.

Caùc yeáu toá saûn xuaát bieán ñoåi vaø coá ñònh - Yeáu toá saûn xuaát
bieán ñoåi laø nhöõng nhaäp löôïng maø ngöôøi quaûn lyù coù theå ñieàu
chænh ñeå thay ñoåi saûn xuaát. Yeáu toá saûn xuaát coá ñònh laø
nhöõng nhaäp löôïng maø ngöôøi quaûn lyù khoâng theå ñieàu chænh
trong moät khoaûng thôøi gian.

Toång saûn phaåm, naêng suaát bieân vaø naêng suaát trung
bình

Toång saûn phaåm (TP) laø toaøn boä xuaát löôïng cuûa quaù trình
saûn xuaát, thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng Q, hay soá xuaát löôïng.

Naêng suaát bieân (MP) cuûa moät yeáu toá saûn xuaát cuï theå, ví duï
lao ñoäng, ñöôïc ñònh nghóa laø thay ñoåi trong xuaát löôïng (Q) baét
nguoàn töø söï thay ñoåi moät ñôn vò nhaäp löôïng.

Q
MPX  = vôùi X laø moät nhaäp löôïng cuï theå, nhö lao ñoäng, vaø Q
X
laø xuaát löôïng cuûa haøng hoùa hay dòch vuï cuoái cuøng ñöôïc saûn
xuaát. Naêng suaát bieân laø ñoä doác cuûa toång saûn phaåm.

Neáu ta coù moät ñöôøng toång saûn phaåm lieân tuïc, ñeïp ñeõ, thì
naêng suaát bieân taïi moät ñieåm cuï theå treân ñöôøng toång saûn
phaåm chính laø ñoä doác cuûa ñöôøng tieáp tuyeán vôùi ñöôøng toång
saûn phaåm taïi ñieåm ñoù.

Dennis C. McCornac 1 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

Q
Duøng ñaïo haøm MPX 
X

Naêng suaát trung bình (AP) laø soá xuaát löôïng trung bình ñöôïc
saûn xuaát tính treân moãi ñôn vò nhaäp löôïng.
Q
APX 
X

Khi ta coù moät ñöôøng toång saûn phaåm lieân tuïc, ñeïp ñeõ, thì naêng
suaát trung bình taïi moät ñieåm cuï theå treân ñöôøng toång saûn phaåm
laø ñoä doác cuûa moät tia xuaát phaùt töø goác toïa ñoä cuûa ñoà thò
vaø ñi qua ñieåm ñang xeùt treân ñöôøng toång saûn phaåm.

Tham khaûo ñoà thò

Hieäu suaát bieân giaûm daàn – Ta coù theå bieåu dieãn nhöõng
giai ñoaïn khaùc nhau

Giai ñoaïn 1 : Hieäu suaát bieân taêng daàn

Giai ñoaïn 2: Hieäu suaát bieân giaûm daàn
Giai ñoaïn 3: Hieäu suaát bieân aâm

Moái lieân heä giöõa Toång saûn phaåm, naêng suaát trung bình
vaø naêng suaát bieân cuûa nhaäp löôïng bieán ñoåi (tröôøng
hôïp toång quaùt)

1. Khi TP ñaït giaù trò lôùn nhaát, MPX = 0.

2. Khi APX ñang taêng, MPX > APX.
3. Khi APX ñaït giaù trò lôùn nhaát, MPX = APX.
4. Khi APX ñang giaûm, MPX < APX.

ANH CHÒ COÙ THEÅ CHÖÙNG MINH NHÖÕNG NHAÄN ÑÒNH

TREÂN?

Laäp keá hoaïch saûn xuaát khi caùc yeáu toá saûn xuaát ñeàu
bieán ñoåi: Ñöôøng ñaúng löôïng vaø Tyû leä thay theá kyõ thuaät
bieân

Ñöôøng ñaúng löôïng laø moät ñöôøng treân bieåu ñoà coù hai nhaäp
löôïng (nhaäp löôïng y treân truïc y vaø nhaäp löôïng x treân truïc x),
bieåu thò nhöõng möùc xuaát löôïng baèng nhau coù theå ñöôïc taïo ra
baèng nhöõng hoãn hôïp khaùc nhau cuûa hai nhaäp löôïng. Haøm yù
cuûa ñöôøng ñaúng löôïng laø quan ñieåm cho raèng ñang coù saûn
xuaát hieäu quaû, nghóa laø nhöõng ñieåm treân ñöôøng ñaúng löôïng
öùng vôùi xuaát löôïng toái ña coù theå saûn xuaát töø hoãn hôïp nhaäp
löôïng cuï theå.

Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân (MRTS) laø ñoä doác cuûa ñöôøng
ñaúng löôïng, cho ta bieát phaûi bôùt ñi bao nhieâu nhaäp löôïng treân
Dennis C. McCornac 2 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

truïc ‘y’ ñeå söû duïng nhieàu hôn moät ñôn vò nhaäp löôïng treân truïc
‘x’maø xuaát löôïng khoâng thay ñoåi.
MRTS = ΔK/ΔL = ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng hay
MPL
MRTS L. K = −
MPK

Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân chính laø tyû soá giöõa nhöõng naêng
suaát bieân.

Khi nhaäp löôïng laø haøng thay theá hoaøn haûo, nhö gaïo cuûa noâng
daân Ñöùc vôùi gaïo cuûa noâng daân Vaên, ñöôøng ñaúng löôïng laø
moät ñöôøng thaúng (taïi sao?).

Ñònh nghóa: Ñoä co giaõn cuûa tæ leä thay theá

( K ) MRTS L,K ( K ) MRTS L, K

L  [ L x ]
 [ x ] hay
( MRTS L, K ) (K ) ( MPL ) (K )
L
L MPK

ño löôøng möùc ñoä thay ñoåi cuûa tyû leä voán-lao ñoäng K/L öùng vôùi
söï thay ñoåi trong MRTS L,K

“Hình daùng cuûa ñöôøng daúng löôïng cho bieát ñoä thay theá cuûa
caùc nhaäp löôïng...”

1) Haøm saûn xuaát tuyeán tính – moät haøm saûn xuaát giaû ñònh
laø coù moái lieân heä hoaøn toaøn tuyeán tính giöõa moïi nhaäp löôïng
vaø toång xuaát löôïng.

Q = F (K, L) = aK + bL

Baûn chaát tuyeán tính cuûa haøm saûm xuaát naøy haøm yù caùc nhaäp
löôïng coù theå thay theá hoaøn haûo cho nhau; vì theá nhaäp löôïng
naøo ñöôïc duøng seõ tuøy thuoäc vaøo naêng suaát cuûa töøng nhaäp
löôïng vaø chi phí cuûa nhaäp löôïng.

Duøng ñaïo haøm ñeå tìm MP cuûa voán vaø lao ñoäng
Dennis C. McCornac 3 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

Q Q
MPK  a MPL  b
K L

VÍ DUÏ: Q = 4K + 3L. Naêng suaát bieân cuûa moãi nhaäp löôïng laø gì?
MPL = 3; MPK = 4

Neáu xuaát löôïng laø 1.000 ñôn vò, ta coù theå söû duïng bao nhieâu lao
ñoäng neáu nhö khoâng duøng voán trong quaù trình saûn xuaát? L = 333
(coøn neáu khoâng duøng lao ñoäng trong khi K = 250 thì sao?)

Nhaäp löôïng naøo coù naêng suaát cao hôn? Laø K, bôûi vì MPK = 4

Neáu Q = F (6,4) thì coù theå saûn xuaát ñöôïc bao nhieâu? 36 ñôn vò

2) Haøm saûn xuaát Leontief – laø haøm saûn xuaát giaû ñònh raèng
nhaäp löôïng ñöôïc söû duïng theo moät tyû leä coá ñònh, hay moät
löôïng K nhaát ñònh phaûi ñöôïc duøng vôùi L, caùc nhaäp löôïng KHOÂNG
THEÅ THAY THEÁ CHO NHAU.

Q = F (K, L) = min {bK, cL}

Chöõ min haøm yù laø ta seõ saûn xuaát möùc thaáp hôn trong soá hai
nhaäp löôïng.

VÍ DUÏ: Q = min{3K, 4L} Seõ laøm ra ñöôïc bao nhieâu xuaát löôïng neáu ta
söû duïng 3 ñôn vò lao ñoäng vaø 6 ñôn vò voán?

4L = 4 x 3 = 12 ñôn vò 3K = 3 x 6 = 18 ñôn vò

Nhö vaäy 3 ñôn vò lao ñoäng vaø 6 ñôn vò voán seõ saûn xuaát ñöôïc soá
nhoû hôn trong hai soá 12 &18, nhö vaäy chæ coù 12 ñôn vò.

Xeùt ví duï moät coâng ty coù nhieäm vuï laøm saïch ñöôøng phoá. Cho
xuaát löôïng laø khu vöïc ñaõ ñöôïc laøm saïch vaø Q = 1. Haøm saûn
xuaát laø Q = min{choåi, coâng nhaân}, bôûi vì moãi choåi ñoøi hoûi phaûi
coù moät ngöôøi söû duïng vaø ta chæ coù moät coâng nhaân, hoûi caàn
phaûi coù bao nhieâu choåi? CHÆ CAÀN 1.

3) Haøm saûn xuaát Cobb Douglas – laø moät haøm saûn xuaát giaû
ñònh raèng caùc nhaäp löôïng coù theå thay theá phaàn naøo cho nhau.

ÔÛ daïng toång quaùt coù theå vieát nhö sau

Q  K  L hay Q  K  L1 ( tröôøng hôïp ñaëc bieät)

Caùc nhaäp löôïng khoâng phaûi laø haøng thay theá hoaøn haûo vaø
khoâng caàn ñöôïc duøng vôùi tyû leä coá ñònh.

Dennis C. McCornac 4 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

Soá muõ cho bieát hieäu suaát nhö laø tyû troïng cuûa xuaát löôïng, ví duï
Q = K1/2 L1/2 nghóa laø moãi nhaäp löôïng L & K laøm neân moät nöûa
xuaát löôïng, Q = K2/3L1/3 nghóa laø hieäu suaát cuûa K gaáp hai laàn cuûa
L.

VÍ DUÏ: Q = K1/2 L1/2. Haõy tìm Q neáu K = 36 vaø L = 36

Q = (36) 1/2 (36) 1/2 = (6)(6) = 36

Duøng ñaïo haøm ñeå tìm MP (daïng toång quaùt cuûa haøm Cobb-
Douglas).

Q Q
Q  K  L MPK    K  1L MPL    K  L 1
K L

Töø beân treân ta coù theå tính ñöôïc MRTS.

MPL β K α Lβ −1 β K
MRTS = = = . Ñaây laø haèng soá.
MPK α K α −1Lβ α L

Nhöõng ñöôøng ranh – Giôùi haïn treân ñoà thò ñoái vôùi naêng suaát
bieân döông. Thaät voâ lyù khi coâng ty phoái hôïp nhöõng nguoàn löïc
khieán cho naêng suaát bieân cuûa baát cöù nhaäp löôïng naøo laïi laø
aâm, nghóa laø coù theå taêng xuaát löôïng baèng caùch duøng ít nguoàn
löïc hôn. Do ñoù, ta chæ quan taâm ñeán phaàn coù ñoä doác aâm cuûa
ñöôøng ñaúng löôïng saûn xuaát. Phaàn coù ñoä doác döông laø voâ lyù.

Anh chò coù theå veõ moät ñoà thò cho thaáy tröôøng hôïp naøy.

Hieäu suaát theo quy moâ

Giaû söû coâng ty ñang xeùt vieäc môû roäng cô sôû, vaø caâu hoûi laø,
ví duï ta taêng gaáp ñoâi taát caû moïi nhaäp löôïng theo ñuùng tyû leä
ñaõ coù thì seõ laøm ra theâm bao nhieâu xuaát löôïng. Caâu hoûi naøy
nhaém ñeán vaán ñeà hieäu suaát theo quy moâ. Quaù trình saûn xuaát
coù theå coù ñaëc ñieåm hieäu suaát taêng daàn, khoâng ñoåi hay giaûm
daàn theo quy moâ öùng vôùi moät phaïm vi môû roäng cuï theå, vaø hôn
nöõa, toaøn boä phaïm vi saûn xuaát coù theå coù hai hay hôn hai ñaëc
ñieåm treân.

Hieäu suaát taêng daàn theo quy moâ: Xuaát löôïng taêng vôùi tyû
leä cao hôn möùc taêng cuûa moïi nhaäp löôïng. Ví duï, taêng gaáp ñoâi
moïi nhaäp löôïng seõ cho ra xuaát löôïng nhieàu hôn gaáp ñoâi.

Hieäu suaát khoâng ñoåi theo quy moâ: Xuaát löôïng taêng töông
öùng vôùi möùc taêng cuûa moïi nhaäp löôïng. Ví duï, taêng gaáp ñoâi
moïi nhaäp löôïng seõ cho ra xuaát löôïng gaáp ñoâi.

Dennis C. McCornac 5 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

Hieäu suaát giaûm daàn theo quy moâ: Xuaát löôïng taêng vôùi tyû
leä thaáp hôn möùc taêng cuûa moïi nhaäp löôïng. Ví duï, taêng gaáp
ñoâi moïi nhaäp löôïng seõ cho ra xuaát löôïng ít hôn gaáp ñoâi.

Hieäu suaát theo quy moâ giuùp coâng ty quyeát ñònh quy moâ toái öu
cuûa mình, vaø nhö vaäy, ñaây chính laø vaán ñeà daøi haïn trong lyù
thuyeát kinh teá vi moâ.

Haøm saûn xuaát Cobb-Douglas vaø khaùi nieäm hieäu suaát theo
quy moâ

Beân treân ta ñaõ bieát raèng daïng toång quaùt cuûa haøm Cobb-
Douglas laø

Q  K  L hay Q  K  L1 . Ta cuõng coù theå xem xeùt haøm Q  AK  L ,

trong ñoù A laø tham soá töôïng tröng cho coâng ngheä.

Xeùt  vaø , ta coù theå dieãn giaûi chuùng laø ñoä co giaõn cuûa xuaát
löôïng theo nhaäp löôïng.

∂Q K ∂Q L Chuù yù raèng giaù trò cuûa ñoä MP co giaõn

α= β=
∂K Q ∂L Q laø AP

Ví duï veà ñoä co giaõn:

Q Q K K
Ñaët Q  K  L   K  1L   K  1L  
K K Q Q

Q Q L L
  K  L 1   K  L 1  
L L Q Q

Hieäu suaát theo quy moâ ñöôïc xaùc ñònh cho nhöõng haøm saûn xuaát
ñoàng nhaát. Ta noùi raèng moät haøm saûn xuaát laø ñoàng nhaát baäc
t, neáu

f(mK, mL) = mt f(K,L)

trong ñoù t vaø m laø haèng soá vaø lôùn hôn 0.

Neáu t > 1, ta coù hieäu suaát taêng daàn theo quy moâ.
Neáu t = 1, ta coù hieäu suaát khoâng ñoåi theo quy moâ.
Neáu t < 1, ta coù hieäu suaát giaûm daàn theo quy moâ.
Ví duï:
Q = K α Lβ Cho m = 2

Ñònh Q ' = Q ' (mK , mL) nghóa

Q ' = Q ' (2 K , 2 L)
Q '  (2 K ) (2 L)   2 K  2  L  2   K  L  2   Q
Dennis C. McCornac 6 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh
Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 7

Neáu α + β = 1 vaø ta Q ' = mt Q = 21 Q bieát raèng neân haøm naøy

ñoàng nhaát baäc 1, vì t=1.

Dennis C. McCornac 7 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh