Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ

BAØI GIAÛNG 6

SÖÏ LÖÏA CHOÏN TRONG ÑIEÀU KIEÄN KHOÂNG CHAÉC

CHAÉN.

Caàu ñoái vôùi Taøi saûn Ruûi ro

Haõy xem nhöõng ngöôøi coù cuûa caûi löïa choïn nhöõng taøi saûn khaùc
nhau, coù suaát sinh lôïi thöïc teá khoâng chaéc chaén baèng caùch naøo.

Ví duï – Nhöõng ngöôøi coù cuûa caûi muoán so saùnh suaát sinh lôïi coù
theå coù ñöôïc töø nhöõng taøi saûn khaùc nhau trong giai ñoaïn keá
tieáp. Ta giaû ñònh nhaø ñaàu tö coù theå lieät keâ taát caû suaát sinh lôïi
coù theå coù vaø xaùc suaát cuûa töøng keát quaû.

Baûng 1 cho thaáy ñieàu ñoù ñoái vôùi hai taøi saûn khaùc nhau.

BAÛNG 1
TAØI SAÛN 1 TAØI SAÛN 2
Keát r p Keát quaû r p
quaû
a 10% 0,3 a 100% 0,05
b 8% 0,5 b 20% 0,90
c 5% 0,2 c -100% 0,05
R1 = 8% R2= 18%

r = suaát sinh lôïi coù theå coù p = xaùc suaát cuûa keát quaû
Coâng thöùc tính suaát sinh lôïi kyø voïng (R) cuûa moãi taøi saûn laø:
n
R   ri pi
i 1
i = moãi suaát sinh lôïi vaø xaùc suaát
n = toång soá löôïng caùc keát quaû

R1 = 10%(0,3) + 8%(0,5) + 5%(0,2) = 8 phaàn traêm hay 8%

R2 = 100%(,05) + 20%(0,9) + (-100%)(0,05) = 18 phaàn traêm hay 18%

Chuù yù raèng treân cô sôû suaát sinh lôïi, Taøi saûn II ñöôïc öa chuoäng
hôn Taøi saûn I. Tuy nhieân, phaân tích kyõ löôõng cho thaáy bôûi vì
nhöõng keát quaû cuûa Taøi saûn II bò phaân taùn nhieàu hôn, cho neân
Taøi saûn II coù theå ruûi ro hôn (khaùi nieäm ruûi ro aùp duïng cho caû
keát quaû thuaän lôïi vaø baát lôïi).

CAÙCH TÍNH ÑOÄ RUÛI RO

Dennis C. McCornac 1 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

Ruûi ro bao goàm ñoä leäch giöõa suaát sinh lôïi coù theå coù vaø suaát
sinh lôïi kyø voïng

Soá ño ñoä phaân taùn thöôøng duøng ñöôïc goïi laø phöông sai cuûa
suaát sinh lôïi

n
var iance = σ
Phöông 2
= ∑ [( R − ri )2 pi ]
sai i =1

Löu yù raèng caùc ñoä leäch ñöôïc bình phöông cho neân ñoä leäch thöïc
teá bò “thoåi phoàng”. Do ñoù, baèng caùch laáy caên baäc hai cuûa σ 2 ,
ta tính ñöôïc ñoä leäch chuaån cuûa suaát sinh lôïi.
n 1
s.d = σ = {∑ [( R − ri ) pi ]}2 2

i =1

Soá ño naøy, σ, hay ñoä leäch chuaån cuûa suaát sinh lôïi ñöôïc duøng
nhö thöôùc ño ñoä ruûi ro.

Baûng 2 cho thaáy keát quaû tính phöông sai vaø ñoä leäch chuaån cuûa
suaát sinh lôïi ñoái vôùi hai taøi saûn ñaõ cho.
BAÛNG 2
TAØI SAÛN 1 TAØI SAÛN 2
KEÁT r p (R - ri) pi r
2
p (R - ri)2pi
QUAÛ
a 10% 0,3 0,012% 100% 0,05 3,362%
b 8% 0,5 0% 20% 0,90 0,036%
c 5% 0,2 0,018% -100% 0,05 6,962%
R1 = 8 phaàn traêm R2 = 18 phaàn traêm
σ1 = 0,03
2
σ2 2 = 10,36
σ1 = 1,732 phaàn traêm σ2 = 32,187 phaàn traêm

Baây giôø so saùnh Taøi saûn I vaø II, roõ raøng laø Taøi saûn II ñöôïc öa
chuoäng hôn Taøi saûn I neáu nhö ta quyeát ñònh chæ döïa treân cô sôû
cuûa suaát sinh lôïi kyø voïng.
Tuy nhieân, ñeå coù suaát sinh lôïi kyø voïng cao hôn thì phaûi chòu ruûi
ro ñaùng keå. Vì vaäy, vieäc choïn Taøi saûn I hay II tuøy thuoäc vaøo söï
öa thích ruûi ro cuûa nhaø ñaàu tö.
Gheùt ruûi ro (khoâng thích ruûi ro) - Thích I hôn II.
Yeâu thích ruûi ro (thích thuù vôùi ruûi ro) - Thích II hôn I.
Trung laäp vôùi ruûi ro (khoâng quan taâm veà ruûi ro) - Thích II hôn I.
Taøi saûn II coù suaát sinh lôïi kyø voïng cao hôn.

Dennis C. McCornac 2 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

DANH MUÏC ÑAÀU TÖ

Danh muïc ñaàu tö laø moät taäp hôïp taøi saûn. Nhaø ñaàu tö phaûi
quyeát ñònh veà tyû leä cuûa caûi maø mình seõ ñaàu tö vaøo nhöõng
taøi saûn nhö tieàn, traùi phieáu, coå phieáu vaø taøi saûn vaät chaát.
Moãi danh muïc ñaàu tö hay moãi hoãn hôïp taøi saûn khaùc nhau cho ra
nhöõng möùc suaát sinh lôïi khaùc nhau.

Danh muïc ñaàu tö (P) ñöôïc ñònh nghóa laø P = w1W + w2W + ... wnW

trong ñoù w laø tyû troïng cuûa moãi taøi saûn trong toång soá cuûa caûi
vaø W laø toång soá cuûa caûi. Nhöõng danh muïc ñaàu tö khaùc nhau laø
do thay ñoåi tyû troïng cuûa nhöõng taøi saûn khaùc nhau trong toång
soá cuûa caûi.

SUAÁT SINH LÔÏI KYØ VOÏNG CUÛA DANH MUÏC ÑAÀU TÖ

Suaát sinh lôïi kyø voïng cuûa moät danh muïc ñaàu tö laø suaát sinh lôïi
thöïc teá kyø voïng cuûa toång soá cuûa caûi khi cuûa caûi ñöôïc ñaàu tö
vaøo moät taäp hôïp taøi saûn cuï theå.

ÔÛ treân ta ñaõ coù:

Taøi saûn 1 R1 = 8%
Taøi saûn 2 R2 = 18%

Neáu moät ngöôøi coù $10.000 ñeå ñaàu tö, anh ta muoán bieát suaát
sinh lôïi kyø voïng töø vieäc ñaàu tö nhöõng tyû leä khaùc nhau trong soá
tieàn 10.000 vaøo hai taøi saûn.

Suaát sinh lôïi kyø voïng cuûa danh muïc ñaàu tö laø Rp, trong ñoù:
Rp = w1R1 + w2R2

Giaû söû raèng toaøn boä $10.000 ñöôïc ñaàu tö vaøo Taøi saûn 1 hay w1
= 1 vaø w2 = 0
Rp = 1(8%) + 0(18%) =8%

Neáu toaøn boä $10.000 ñöôïc ñaàu tö vaøo Taøi saûn 2 hay w1 = 0 vaø
w2 = 1

Rp = 0(8%) + 1(18%) =18%

Nhö vaäy, khi tyû leä cuûa caûi ñaàu tö vaøo Taøi saûn 2 cao hôn, Rp
taêng töø 8% leân 18% (tuyeán tính)

Ñoái vôùi moät soá taøi saûn khaùc nhau

Rp = w1R1 + w2R2 + ... wnRn

Dennis C. McCornac 3 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

Suaát sinh lôïi kyø voïng cuûa moät danh muïc ñaàu tö laø bình quaân coù
troïng soá cuûa suaát sinh lôïi kyø voïng cuûa moãi taøi saûn, vôùi troïng
soá laø tyû leä cuûa töøng taøi saûn trong toaøn boä cuûa caûi.

RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC ÑAÀU TÖ

Ruûi ro cuûa danh muïc ñaàu tö ñöôïc tính baèng ñoä leäch chuaån cuûa
suaát sinh lôïi cuûa danh muïc ñaàu tö.

Tính toaùn ruûi ro laø khaù khoù khaên, tuøy theo möùc ñoä töông quan
giöõa caùc taøi saûn. Caùc taøi saûn coù theå töông quan nghòch,
thuaän, hay khoâng töông quan.
Ñeå ñôn giaûn, caùc taøi saûn ñöôïc giaû ñònh laø khoâng töông quan.

Khi caùc taøi saûn khoâng töông quan, phöông sai cuûa suaát sinh lôïi
cuûa danh muïc ñaàu tö coù hai taøi saûn laø:

σp 2 = w12 σ1 2 + w22 σ2 2

vaø ñoä leäch chuaån cuûa suaát sinh lôïi laø:

σp = {w12 σ1 2 + w22 σ22 } ½

Neáu coù n soá löôïng taøi saûn khoâng töông quan

n 1
 P  { wi  }
2
i
2 2

i 1
Khi taøi saûn khoâng töông quan, coù theå thaáy raèng ngay caû khi hai
taøi saûn coù cuøng R vaø , coù theå giaûm bôùt ruûi ro baèng caùch
daøn traûi cuûa caûi vaøo caû hai taøi saûn.

Ví duï:
R1 = R2 = 10%
1 = 2 = 5%
Neáu ñaàu tö taát caû cuûa caûi vaøo taøi saûn 1 (hay taøi saûn 2)
Rp = 1,00 (10%) + 0,00(10%) = 10%
p2 = (1,00) 2 (5%)2 + (0,00) 2 (5%)2 = 25%
p = 5%

Baây giôø neáu cuûa caûi ñöôïc daøn traûi baèng nhau trong caû hai taøi
saûn
Rp = 0,5(10%) + 0,5(10%) = 10%
p 2 = (0,5) 2 (5%)2 + (0,5) 2 (5%)2 = 12,5%
p = 3,53%

Do ñoù, baèng caùch ña daïng hoùa ta coù theå giaûm bôùt ruûi ro neáu
caùc taøi saûn khoâng töông quan vôùi nhau.

Dennis C. McCornac 4 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

DANH MUÏC ÑAÀU TÖ HIEÄU QUAÛ.

Moät danh muïc ñaàu tö ñöôïc coi laø hieäu quaû neáu nhö khoâng coù
taäp hôïp taøi saûn naøo khaùc taïo ra cuøng ñoä ruûi ro vôùi suaát sinh
lôïi kyø voïng cao hôn.

Ví duï:

Taøi saûn 1 R1 = 5% σ1 = ruûi ro = 5%

Taøi saûn 2 R2 = 10% σ2 = ruûi ro = 10%

Rp = w1 (5%) + w2 (10%)

σp = [w12(5%)2+ w22 (10%)2]½ neáu taøi saûn khoâng töông quan

Rp vaø σp seõ thay ñoåi khi w1 vaø w2 thay ñoåi.

BAÛNG 3
Taøi saûn 1 (R 1 = 5% σ1 Taøi saûn 2 (R2 = 10% σ2 =
= 5%) 10%)
w1 w2 Rp σp
1 0 5% 5,0%
0,9 0,1 5,5% 4,6%
0,8 0,2 6% 4,47%
0,6 0,4 7% 5,0%
0,4 0,6 8% 6,32%
0,2 0,8 9% 8,06%
0 1 10% 10%

Löu yù khi taêng w2 töø 0 ñeán 0,2 , Rp taêng vaø σp giaûm.

Cuõng löu yù raèng neáu w1 = 0,6 vaø w2 = 0,4 thì ñoä ruûi ro cuõng
gioáng nhö theå taát caû cuûa caûi ñöôïc ñaàu tö vaøo taøi saûn 1, nhöng
Rp laïi lôùn hôn.

Baèng caùch bieåu dieãn caû Rp vaø σp treân ñoà thò, ta coù theå ruùt ra
moät quyõ tích cô hoäi ñaàu tö – moät ñöôøng cho thaáy söï ñaùnh ñoåi
giöõa Rp vaø σp.

Rp(%)

10% C

Dennis C. McCornac 5 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

9%

8%

7%

6%

5% B

4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% σp

Quyõ tích cô hoäi ñaàu tö laø B-C. Danh muïc ñaàu tö vôùi nhöõng hoãn
hôïp Rp vaø σp laø hieäu quaû. Caùc danh muïc ñaàu tö doïc theo A-B laø
khoâng hieäu quaû bôûi vì coù theå ñaït ñöôïc moät giaù trò Rp cao hôn
vôùi cuøng möùc ñoä ruûi ro doïc theo B-C. Danh muïc ñaàu tö maø nhaø
ñaàu tö seõ choïn tuøy thuoäc vaøo sôû thích cuûa hoï.

Ta seõ tieáp tuïc moät moâ hình ñôn giaûn giaû ñònh raèng caùc taøi saûn
laø khoâng töông quan. Cuõng giaû söû baây giôø ta xeùt moät danh muïc
ñaàu tö vôùi hai taøi saûn, trong ñoù moät taøi saûn laø khoâng ruûi ro.

w1 = 1 – w2

Neáu taøi saûn 1 khoâng ruûi ro hay σ1 2

= 0, haõy trôû laïi xeùt ñoä
leäch chuaån cuûa danh muïc ñaàu tö:

σp 2 = w22 σ2 2 hay σp = w2σ2 hay w2 = σp/σ2

Ta coù theå thay keát quaû naøy vaøo phöông trình cuûa suaát sinh lôïi
kyø voïng cuûa danh muïc ñaàu tö:

R p = (1 – w2 )R1+ w2R2 hay

R p  R1  w2 ( R2  R1 )

Thay w2 baèng b ta ñöôïc phöông trình

R p  R1  b( R2  R1 )

Töø w2 ôû treân hay b = w2 = σp/σ2

Vì R1 laø taøi saûn khoâng ruûi ro, ta coù theå goïi R1 = Rf vaø R2 = Rm
trong ñoù m laø taát caû nhöõng taøi saûn khaùc.

Dennis C. McCornac 6 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh
 Fulbright Economics Teaching Program Microeconomics Lecture 6

p
R p  R f  ( Rm  R f )
m
hay
Rm  R f
Rp  R f  p
m

Rm  R f
m laø ñoä doác cuûa ñöôøng moâ taû söï ñaùnh ñoåi giöõa ruûi
ro vaø suaát sinh lôïi.

Suaát sinh
lôïi kyø
voïng
Rp

Rm
Ñöôøng ngaân
saùch
U

Rf hay
Taøi saûn
khoâng ruûi
ro

σm Ñoä leäch chuaån cuûa

lôïi suaát hay Ruûi ro, σp

Dennis C. McCornac 7 Ngöôøi dòch: Hieáu Haïnh

Ngöôøi hieäu ñính: Vaên Thanh