BETON SINIFLARI SEMNER NOTLARI BETON SINIFLARI I.

GR Dnyann btn gelimi lkelerinde, en yaygn olarak kullanlan yap malzemesi olan beton, imento, su, agrega, kimyasal ve/veya mineral katk maddelerinin uygun ve gerekli oranlarda homojen bir ekilde kartrlmalaryla oluan, taze haldeyken plastik kvamda olup ekil verilebilen ve zamanla sertleerek yksek basn dayanm kazanan bir malzemedir. Dayanm zelliini imentonun hidratasyonu sonucunda kazanan ve kompozit bir yapya sahip olan betonu, gnmzde ok yaygn bir yap malzemesi yapan zellikleri yle sralayabiliriz: 1. 2. Ekonomik olmas, Yksek basn dayanmna sahip olmas,

3. ok dk olan ekme dayanmnn tasarm ve uygulamada elik donat ile dengelenebilmesi (Betonarme), 4. 5. 6. 7. Dayankl olmas, Dier yap malzemelerine gre daha az enerji ile retilebilmesi, ekil verilebilme kolaylna sahip olmas, stenen her yerde retilebilir olmas.

Betonun Bileenleri Betonu oluturan hammaddeler imento, su, ince agrega, iri agrega ve gerektiinde kimyasal ve/veya mineral katklardr. Bu hammaddelerden imento + su (gerektiinde kimyasal ve/veya mineral katklar) imento hamuru ; ince ve iri agrega ise agrega bileeni olmak zere betonun iki bileenini olutururlar.

Betonu oluturan hammaddelerin yaklak % olarak hacimsel dalm aadaki emada gsterilmitir. Hammaddelerin kartrlmasndan sonra oluan imento hamuru, zamanla katlap sertleir ve agrega tanelerini birbirlerine yaptrarak betonun dayanm kazanmasn salar. Dolaysyla bir betonun dayanm; imento hamurunun dayanmna, Agrega tanelerinin dayanmna, imento hamurunun agrega tanelerini birbirine yaptrmasnn gcne, yani aderansa baldr.

Betonla ilgili baz tanmlar doru ve yerinde kullanmak gerekmektedir. Bazen, genellikle konuyla ilgisi olmayan insanlar harc da beton olarak nitelendirmektedir. Bu yanl bir tanmlamadr. Genel hatlaryla tanmlamalar aadaki gibi yaplabilir: Malzeme imento Hamuru Har Beton Bileimi imento + Su imento + Su + nce Agrega (<4 mm) imento + Su + nce Agrega + ri Agrega (4 mm)

Beklenilen performans salayacak olan bir betonda tm ince agrega tanelerinin imento hamuruyla; tm iri agrega tanelerinin de harla btnyle kaplanm olmas gerekir. te bu sistem iindeki imentonun hidratasyonu ile salad balayc etkinlii sonucunda beton dayanm kazanr. Uygulamalarmzda betonla ilgili karlatmz bir baka hatal tanmlama da Brt Beton tanmlamasdr. En byk agrega tane bykl (Dmax) 16 mm olan beton uygulamalarmzda sadece Brt Beton olarak nitelendirilmektedir. Oysa Brt Beton, betonun sva gerektirmeyen veya estetiksel kalp yzeyi durumu ile ilgili bir kavramdr. Bir yap elemannda paspay, donat says ve aral, kesit lleri uygun olduu durumda Dmax = 25 mm olan bir betonda da Brt Beton yzeyi elde etmek mmkndr. Bunun iin gerekirse sadece ince malzeme miktarndan (imento, mineral katk) bir ayarlama veya kimyasal katklarla yksek ilenebilirlik salamak yeterli olabilir. Ska karlald gibi, sk donat veya dk paspayna sahip yap elemanlar iin uygun olan betonu Brt Beton olarak tanmlamak yerine, En Byk Agrega Tane Bykl (Dmax) ve kvam snfn belirterek tanmlamak daha doru ve uygun olandr. Betonun plastikliini koruduu sredeki durumuna taze beton denilmektedir. Bu durumda beton akc ve kolay ekil verilebilir durumdadr. Tanm bileenlerinin kartrlmaya balad andan, katlamaya balad ana kadar geen zaman ierisindeki durumu olarak da netletirebiliriz. Betonun katlama olayndan sonraki safhadaki durumuna ise sertlemi beton denilmektedir. Bu surumda beton belli bir dayanm kazanmaya balamtr. Bir betondan beklenilen performans yakalayabilmesi iin istenen baz zellikleri salamas gerekir. Taze beton, kolayca karlabilir, tanabilir, yerletirilebilir, sktrlabilir ve yzeyi dzeltilebilir olmaldr; bu ilemler yaplrken iri agregalarla har arasnda ayrma olmamaldr. Tm saylan bu zellikler ilenebilirlik olarak tanmlanr. Yerine yerletirilen taze betonun bnyesindeki suyun yukarya kma eilimi (terleme) mmkn olduu kadar az olmal, betonun homojenlii korunmaldr. Kvam dklecek yap elemanlar zelliklerine uygun olmaldr. Kvam koruma sresi, taze betonun tanmas, yerletirilmesi ve sktrlmas ilemleri iin geen sre boyunca balang kvamn mmkn olduunca koruyacak ekilde uygun olmaldr. Ayrca priz sreleri, mevsimsel zelliklere, yap elemanlarnn boyut ve zelliklerine ve kr koullarna uygun olmal veya baka bir yaklamla bu koullara uygun priz sreleri oluturulmaldr. Sertlemi betondan beklenilen performansn yakalanabilmesi iin gerekli zellikleri ise yle sralanabilir:

1.

7 veya 28 gnlk hedeflenmi olan minumum basn dayanmn salamaldr.

2. Yapda hizmet grd sre iinde evreden oluan fiziksel ve kimyasal etkilere kar mmkn olduu kadar dayankl olmaldr (Drabilite). 3. Su veya dier svlarn, betonun iine kolayca girerek tahrip edici etki yaratmamas iin, yeterince geirimsiz olmaldr. 4. Yeterli hacim sabitliine sahip olmaldr. Betondan beklenilen performansn elde edilmesi iin taze ve sertlemi haldeyken gerekli zellikleri salama hedefini gerekletirme, bu alma iindeki ilgili herkesin tavizsiz katlm ile olur. Betonun retimi ve yukarda bahsedilen gerekli performansn salanmas bir sre ierisinde olur. Bu sre iinde yaplan ilemler, bir zincirin halkalar gibi birbiriyle balantl, silsileli ve aama eklinde olur. Genellikle bu aamalar farkl taraflarca gerekletirilir. Beton kalitesini belirleyen 5 temel aamay yle sralayabiliriz: 1. 2. 3. 4. 5. Tasarm, retim, Tama, Yerletirme, Kr.

Betonun hazr beton olarak temin edilmesi durumunda ilk aama (Tasarm, retim, Tama) hazr beton reticisi tarafndan; son iki aama ise (Yerletirme, Kr) kullanc tarafndan yerine getirilmektedir. Dolaysyla iyi beton elde edilebilmesi iin retici ile kullancnn ok etkin bir iletiim kurmas gerekir. Kullanc reticiden beton talep etmeden nce yap elemanlarnn zelliklerini, maruz kalaca etkileri, kendi yerletirme ve kr koullarn gz nnde bulundurmas gerekir. Btn bu bilgileri reticiye vererek, en uygun beton snflarn talep etmelidir. Bundan sonras retici iin de daha kolaydr. u an lkemizde beton taleplerinde hala sadece Dayanm Snf belirleyici olmaktadr. Oysa Dayanm Snfnn yannda, Kvam Snf, Birim Hacim Ktlesi Snf, evresel Etki Snf gibi snflarn da belirtilmesi daha salkl olacaktr. Bundan sonra u an kullanlmas zorunlu olarak yrrlkte bulunan TS 11222/ubat 2001 (Beton Hazr Beton Snflandrma, zellikler, Performans, retim ve Uygunluk Kriterleri) Standard na gre Beton Snflar, zellikleri, tespit edilmeleri ve uygunluk kriterleri zerinde durulacaktr. 19 Nisan 2002 tarihinde Trk Standard olarak kabul edilen, 8 Mart 2003 tarihinden itibaren uygulanmas zorunlu olan, 6 ubat 2003 tarih ve 25016 sayl Resmi Gazete de Mecburi Standart Teblii olarak yaynlanan TS EN 2061 Beton Blm 1 : zellik, Performans, malat ve Uygunluk Standardnda ngrlen beton snflarn, 11 Aralk 2003 de yaplacak olan TS EN 206 Beton Standartlar seminerinde detayl olarak anlatacam. Bu nedenle burada TS EN 206-1 deki snflamalar zerinde detayl durulmayacaktr. II. TS 11222/UBAT 2001 E GRE SINIFLANDIRMA VE ZELLKLER : 1. K1 K2 SINIFLANDIRMA 1.1. Kvamlarna Gre

K3 K4 K 5 olmak zere 5 snfa ayrlr. 1.1.1. kme (Slump) Deneyi le Kvam Tayini : Taze betonun kvam, kme (slump) hunisi metodu ile TS 2871/Aralk 1977 ye gre tayin edilir. Kvam tayini taban 203 mm, st yz 102 mm apnda, ykseklii 305 mm metalden yaplm kesik huni ve 16 mm apnda 600 mm boyundaki ileme ubuu yardmyla belirlenir. Taze beton deney numunesi huniye tabaka halinde ve her tabaka yaklak huninin te birini dolduracak ekilde huni tabanndan yaklak 6,5 ~ 15 ve 30 cm olarak yerletirilmelidir. Yerletirilen her tabaka 25 defa kenardan ortaya doru dairesel olarak dey bir tarzda ilenmelidir. Bir st tabaka ilenirken iin bir alt tabakaya 2,5 cm girecek ekilde yaplmasna dikkat edilmelidir. ileme ilemi tamamlandktan sonra huni st yzeyi mala veya ileme ubuu ile tesviye edilir ve daha sonra huninin saplarndan tutularak yavaa ve titizlikle dey olarak yukar doru ekilir. Yatay olarak yerletirilen ileme ubuunun alt seviyesi ile ken taze betonun st yznn ortalama ykseklii arasndaki mesafe llr. Bulunan deer betonun kme deeridir. Bu deney taze betonun huniye doldurulmasndan itibaren 2 dakika iinde tamamlanmaldr.

kme

1.1.2. Kvam Snflar in Kriterler: Elde edilen kme deerleri hedeflenen kvamlar iin aadaki aralklarda olmaldr: Kvam Snf K1 K2 K3 K4 K5

Kvam Kuru Plastik Akc ok Akc Yaylan

kme (mm) 0 kme < 50 50 kme < 100 100 kme < 160 160 kme < 220 220 kme

1.1.3. eitli Yap Elemanlar in Tavsiye Edilen Beton Kvamlar Ve Kvamlara Gre Tavsiye Edilen Sktrma Yntemleri : 1.1.3.1. eitli Yap Elemanlar in Tavsiye Edilen Beton Kvamlar :
kme Deerleri (mm) (*)

Maksimum Minumum Betonarme temel duvarlar ve smel 12 (K3) 5 (K2) Donatsz beton smel, keson ve alt yap duvarlar 10 (K3) 2 (K1) Deme, kiri ve betonarme duvarlar 15 (K3) 7 (K2) Bina kolonlar 15 (K3) 7 (K2) Yol kaplamalar 7 (K2) 5 (K2) Ktle beton yaplar 5 (K2) 2 (K1)
(*) Betonu sktrmak iin yksek frekansl vibratr kullanlmas halinde, verilen bu deerler yaklak olarak te bir kadar azaltlmaldr.

Yap Elemanlar

1.1.3.2. Kvamlara Gre Tavsiye Edilen Sktrma Yntemleri Kvam K1 K2 K3 K4 K5 Sktrma Yntemi Yksek Frekansl Vibratrler le (*) Vibratrler le (*) (Yksek Frekansl Vibratrler) Vibratrler le (*) (Daha Dk Frekansl Vibratrler) Etkili ileme Tokmaklama ileme Tokmaklama Hafif Uygulama artyla Vibratrlerle ileme Tokmaklama Vibrasyon Gerekmeyebilir.

(*) Betonu sktrmak iin yksek frekansl vibratr kullanlmas halinde, verilen bu deerler yaklak olarak te bir kadar azaltlmaldr.

(*) ncelikle i vibratrler tercih edilmelidir. vibratrn kullanlamayaca durumlarda yeterli skma kantland takdirde yzey veya kalp vibratrleri kullanlmaldr. vibratrlerin frekans 6000 devir/dakika dan fazla olmaldr (12000 13000 devir/dakika frekansa sahip vibratrler de mevcuttur). 1.2. En Byk Agrega Tane Boyutuna Gre D1 (1 No lu) D2 (2 No lu) D3 (3 No lu) D4 (4 No lu) olmak zere 4 snfa ayrlr. 1.2.1. En Byk Agrega Tane Bykl (Dmax) Tayini :

Taze Beton En Byk Agrega Tane Bykl, TS 2940 ISO 2736-1/Nisan 1999 a uygun olarak alnan deney numunesinin slak eleme yoluyla, elek stnde kalan malzeme ktlesinin toplam agrega ktlesine oran %5 i gememek artyla tayin edilir. Tespit edilen En Byk Agrega Tane Bykl aada belirtilenlere uygun olmaldr: En Byk Agrega Tane Bykl Snf D 1 (1 No lu) D 2 (2 No lu) D 3 (3 No lu) D 4 (4 No lu)

Dmax (mm) 12 22 32 64

1.2.2. En Byk Agrega Tane Bykl Seiminde Dikkat Edilecek Kriterler: TS 500/ubat 2000 e ve TS 802/Ocak 1985 e gre en byk agregann tane bykl, betonun kullanlaca yap elemannn cins ve en dar kesitinin boyutu ile ilikilidir. Kullanlacak agregann en byk tane bykl: En dar kesitin kalp geniliinin 1/5 inden, Deme kalnlnn 1/3 nden, Donat aralnn 3/4 nden ve Beton rtsnden (pas payndan) kk olmaldr. Baz yap eleman boyutlar iin kullanlabilecek en byk tane byklkleri, donat aralna ait yukardaki husus da dikkate alnmak artyla aada verilmitir: En Byk Agrega Tane Bykl (max) (mm) Seyrek Yap Eleman Donatl Kesitinin En Dar Boyutu Donatl Perde, Kiri ve Sk Donatl Donatsz veya (cm) Kolonlar Demeler Perdeler Donatsz Demeler 6 14 16 16 32 1) 16 15 29 32 32 63 32 30 - 74 63 63 63 63
1) Gerekte 31,5 mm olan tane bykl ksa gsterim iin bu izelgede 32 mm olarak yazlmtr.

1.3. Karakteristik Basn Dayanmlarna Gre

Betonlar karakteristik basn dayanmlarna gre : C 14 C 16 C 18 C 20 C 25 C 30 C 35 C 40 C 45 C 50 C 55 C 60 C 70 C 80 C 90 C 100 olmak zere 16 snfa ayrlr. 1.3.1. Basn Dayanm Deerinin Tayin Edilmesi: Beton basn dayanmlar, TS 3068 ISO 2736-2 / Nisan 1999 standardna gre hazrlanarak kr edilen ve TS 3114 ISO 4012 / Ekim 1998 standardna gre basn dayanm deneyine tabi tutulan numuneler (kp veya silindir) ile tespit edilir. Taze betondan alnan deney numunesi 150mmx150mmx150mm kp numune kalplarna iki kademede, numune st yzeyinin 1000 mm2 sine 1 darbe gelecek ekilde (22 ~ 23 kez) ilenir. Bir st kademe ilenirken iin bir alt kademeye 2,5 cm girmesine dikkat edilir. Her kademe ilendikten sonra beton yzeyinde byk hava kabarcklar k duruncaya ve beton yzeyinde dz ve parlak grnm oluuncaya kadar lastik ekile numune kalbnn kenarlarna hafife vurularak beton sktrlr. Sktrlan betonun yzeyi mala ile tesviye edildikten sonra, numunenin gerek priz almas aamasnda gerekse nakliyesi aamasnda scaklk etkisi, rzgar, rutubet kayb, titreim vb. d etkilere kar korunmaldr. Numune kalbnn 150mm apnda, 300mm yksekliinde silindir olmas durumunda numune kalb 3 kademede, numune st yzeyinin 1000 mm2 sine 1 darbe gelecek ekilde (17 ~ 18 kez ) ilenir. Numunenin sktrlmas korunmas kp numuneler iin yaplan ilemlerle ayn ekildedir. Numuneler kalp ierisinde en az 16 saat tutulur. Numuneler kalptan alndktan sonra scakl (202) 0C olan su ierisinde (scak iklime sahip lkelerde (253) 0C ) veya bal nemi %95 den daha yksek olan nemli ortamda btn yzeyleri su filmi ile kapl olacak ekilde basn dayanm deneyi anna kadar laboratuvar ortamnda muhafaza edilmelidir. Numuneler basn dayanm deneyi iin gerekli yaa eritiinde krden karlr. Silindir numunelere balk yapmak suretiyle, yklemesi srekli ve niform olan, darbe tesiri

yapmayacak tarzda ve 0,6 0,4 N/(mm2.s) lik niform gerilme art salayan basn dayanm test presinde deneye tabi tutulur. Elde edilen basn dayanm aada verilen eitlik kullanlarak hesaplanr : fcc = F A

fcc

Basn dayanm (N/mm2 veya Kgf/cm2) Krlma annda okunan en byk yk (N veya Kgf) Numunenin basn yk uygulanan kesit alan (mm2 veya cm2)

F : A :

1.3.2. Basn Dayanm Deney Sonularnn Deerlendirilmesi: 1.3.2.1. TS 11222/ubat 2001 e Gre Deerlendirme: Deney sonularnn deerlendirilmesinde betonun kabul edilebilmesi iin aadaki koullarn salanmas gerekir: fcm fcmin fck fcm fcmin > > :
:

fck + 1,28 fck 4

(N/mm2) (N/mm2)

Karakteristik basn dayanm (N/mm2) Basn dayanmlarnn aritmetik ortalamas, ardk en az son 15 numune takm (N/mm2) Bulunan en dk basn dayanm, numune takm ortalamas (N/mm2) Uygunluk kontrolnde kullanlan standart sapma (N/mm2)

: :

Standart sapma, son 3 ay akn bir sre ierisinde elde edilmi en az 35 adet birbirini takip eden deney sonucu zerinden hesaplanm olmaldr. Son 15 deney zerinden hesaplanan standart sapma deerinin uygunluk kontrolnde kullanlan deerden aadaki snrlar aan bir sapma gstermemesi durumunda uygunluk kontrolnde kullanlan deer kullanlmaya devam edilebilir. 0,063 s1 1,37 dir. s1 : Son 15 adet deney sonucu zerinden hesaplanan standart sapma (N/mm2) s1 , bu limitlerin dna ktnda mevcut son 35 adet deney sonucu zerinden yeni bir standart sapma hesaplanr. Yeni standart sapma deeri ile yaplan uygunluk kontrol son 15 adet deneyden daha fazla sonu zerinde yaplmaldr.

retimin balarnda, standart sapmann hesab iin yeterli veri toplanncaya kadar geecek srede, fcm ardk numune takmnn ortalamas olmak zere aadaki koullar salanmaldr. fcm fcmin > > fck + 4 fck 4 (N/mm2) (N/mm2)

Bu ekilde belirlenen numunelerin 28 gn krden sonra basn dayanm test presinde krlmasyla elde edilen karakteristik basn dayanmlar, TS 11222/ubat 2001 e gre aada verilen deerleri salamaldr: Basn Dayanm Snf C 14 C 16 C 18 C 20 C 25 C 30 C 35 C 40 C 45 C 50 C 55 C 60 C 70 C 80 C 90 C 100 fck , Silindir (N/mm2) 14 16 18 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 90 100 fck , Kp (N/mm2) 16 20 22 25 30 37 45 50 55 60 67 75 85 95 105 115

1.3.2.2. TS 500/ubat 2000 e Gre Deerlendirme: TS 500/ubat 2000 e gre her retim biriminden en az bir grup (3 numune) deney eleman alnmas zorunludur. retim birimi, ayn hesap dayanm istenen ve ayn gereler ayn oranda kullanlan betondan oluur. Ayrca, her birim, ayn gnde dklm ve her 100 m3 veya 450 m2 alan aamaz. Bir ite, en az 3 grup (9 adet) numune alnmas gereklidir. Grubu oluturan numuneler, standart koullarda saklandktan sonra bunlara basn dayanm deneyi uygulanr. Numunelerin her biri ayr betoniyer dkmnden veya transmikserden alnr. Ayn betoniyer dkmnden birden fazla numune alnrsa, bunlar tek numune saylr ve deerlendirmede ortalamalar dikkate alnr. Alnan erli gruplar, aln srasna gre, G1, G2, G3,......,Gn biiminde adlandrlmal ve her grubun basn dayanm ortalamas belirlenmelidir. Birbiri ardna gelen er grupluk partilerin her biri, P1(G1, G2, G3), P2(G2, G3, G4), P3(G3, G4, G5),................,Pn-2 , aada belirtilen iki koulu birden salamaldr.

a) b)

Her parti ortalamas Her partide en kk grup ortalamas

fcm fcmin

fck + 1,0 MPa fck - 3,0 MPa

Nitelik deneylerinden elde edilen sonular yukarda belirtilen koullar salamyorsa, yapnn veya sz konusu yap elemanlarnn tama gleri, yukardaki koullardan elde edilmi olan dk beton dayanmna gre yeniden deerlendirilir. nemli dayanm azalmas belirlenirse, nlem alnmas gerekir. TS 500/ubat 2000 e gre beton snflar ve karakteristik basn dayanm deerleri aada verilmitir: Karakteristik Basn Dayanm, fck MPa 16 18 20 25 30 35 40 45 50 Edeer Kp Karakteristik 28 Gnlk (150 mm) Eksenel ekme Elastiste Modl Basn Dayanm, Ec Dayanm, fck, fctk MPa Mpa MPa 20 1,4 27.000 22 1,5 27.500 25 1,6 28.000 30 1,8 30.000 37 1,9 32.000 45 2,1 33.000 50 2,2 34.000 55 2,3 36.000 60 2,5 37.000

Beton Snf

C 16 C 18 C 20 C 25 C 30 C 35 C 40 C 45 C 50

1.3.2.3. Deerlendirme rnei : rnek olarak, bir ite arka arkaya 5 farkl (150mmx150mmx150mm) numunenin laboratuvarda edilerek TS 500/ubat2000 ve TS 11222/ubat 2001 gre deerlendirilmi ve sonular aadaki tablolarda 20 dir.): TS 500 / ubat 2000 e gre deerlendirme:
PART 28 GNLK KP GRUP ORT. DAYANIMI (Mpa) (Mpa) PART ORT. (Mpa) DEERLENDRME fcm fck + 1,0 Mpa fcmin fck - 3,0 Mpa DEERLENDRME SONUCU

retimden alnan 15 adet kp basn dayanm deerleri tespit standartlarnda yer alan kriterlere verilmitir (Beton Dayanm Snf C

27,6 G 1 26,6 G 2 G3 21,1 21,4 26,6 G 2 21,1 G 3 G4 27,7 28,5 21,1 G 3 27,7 G 4 G5 26,4 29,5

26,9 29,0 27,8 29,8 28,4 28,8 22,1 23,8 29,8 28,8 28,4 23,8 22,1 21,4 28,1 28,1 23,8 21,4 22,1 28,1 28,1 28,5 27,8 27,5

26,1

fcm=26,1>25 + 1,0=26,0 KABUL fcmin=22,1>25 - 3,0=22,0

26,2

fcm=26,2>25 + 1,0=26,0 KABUL fcmin=22,1>25 - 3,0=22,0

26,0

fcm=26,0>25 + 1,0=26,0 KABUL fcmin=22,1>25 - 3,0=22,0

TS 11222 / ubat 2001 e gre deerlendirme:

PART 28 GNLK KP DAYANIMI (Mpa) GRUP ORT. (Mpa) PART ORT. (Mpa) DEERLENDRME fcm > fck + 4,0 Mpa fcmin > fck - 4,0 Mpa DEERLENDRME SONUCU

G1 1 G2 G3 G4 2 G5

27,6 26,9 29,0 26,6 29,8 28,8 21,1 23,8 21,4 27,7 28,1 28,5 26,4 27,5 29,5

27,8 28,4 22,1 28,1 27,8

26,1 28,0

fcm=26,1<25 + 4,0=29,0 RED fcmin=23,7>25 - 4,0=21,0 fcm=28,0<25 + 4,0=29,0 RED fcmin=27,8>25 - 4,0=21,0

Yukardaki sonular irdelediimizde, ayn dayanm deerlerinin bir standarda gre snf dayanmn salad kabul edilirken, dier standarda gre snf dayanmn salamad, red edildii grlmektedir. Bu eliki 8 Mart 2004 tarihinde zorunlu olarak uygulamaya girecek olan TS EN 206-1 standard ile ortadan kalkacaktr. nk TS 500 de bununla ilgili deiiklik yaplm ve Betonda Nitelik Denetimi iin TS EN 206-1 e atfta bulunulmutur. TS 500 e gre, her 100 m3 betondan ya da bir gnde dklen betondan (100 m3 den az ise) alnan adet numune bir grup oluturduuna gre, ortalama dayanmlarnn f ck-3 Mpa olmas kabul artn salamaktadr. 1.4. Hafif Normal Arlkl Ar olmak zere 3 snfa ayrlr. Birim Hacim Ktlesine Gre

1.4.1.

Birim Hacim Ktlesi Tayini:

Taze Beton Birim Hacim Ktlesi TS 3624/Temmuz 1981 e gre tayin edilir. Taze betondan alnan deney numunesi 150mmX150mmX150mm boyutlarndaki kp numune kalbna veya 150mm apnda 300mm yksekliindeki silindir numune kalbna TS 3068 e gre doldurulur. Alnan numuneler 28 gn boyunca laboratuvarda (202) 0C de krde saklanr. 28 gn sonra deney numuneleri 1000C 1100C arasndaki etvde 24 saat kurutulur. Etvden kartlan deney numuneleri kuru havada tartlr. Tartm sonucu elde edilen arlk numunenin hacmine blnerek Betonun Birim Hacim Ktlesi tayin edilir. Bulunan Birim Hacim Ktlesinin aadaki snrlar iinde olmas istenir: Beton Birim Hacim Ktle Birim Hacim Ktle (kg/m3) Snf Hafif Beton Birim Hacim Ktle 2000 Normal Arlkl Beton 2000 < Birim Hacim Ktle 2600 Ar Beton 2600 < Birim Hacim Ktle 1.4.2. Kullanm Alanlar :

Gnmzde hafif betonlar yaplarda genellikle tayc eleman olarak kullanlmayp daha ok detay eleman olarak kullanlr. Ancak son zamanlarda normal dayanml hafif beton retimi ile ilgili almalar hzlanm, laboratuvarlarda olumlu sonular alnmaya balanmtr. Tarafmzdan yaplan almalarda, 1600 1700 kg/m3 birim hacim ktlesine sahip betonlar laboratuvarda retilerek C20 dayanmna edeer dayanm sonular elde edilmitir. Bununla ilgili dier aratrmalar devam etmektedir. Projelerde hafif beton talebi olmas durumunda hazr beton retici firmalar bu talebi karlayabilecek duruma gelmitir. Hafif betonlarla retilen binalar s yaltm bakmndan stn olup; bu zellik binann konfor ve yakt giderlerinde ekonomi salar. Hafif betonlarn faydalarndan biri de binaya gelen sabit yklerdeki azalma ve hafif betonlu yap elemannn dkmnde kullanm kolaylnn olmasdr. Normal arlkl betonlar en ok kullanlan tipteki betonlardr. Bunlar yaplarda temel, kolon, kiri, perde, istinat duvar, saha betonlar, yol betonlar ile alt yap ilerindeki yap elemanlarnda tercih edilmektedir. Ar betonlar ise zellikle radyografi tesislerinde, nkleer santrallarda oluabilecek tehlikeli nlardan korunmak amacyla, hava alanlarnda, ok ar yklere maruz yol betonlarnda kullanlr. III. TS EN 206-1 E GRE BETON SINIFLARI TS EN 206-1 e gre beton aadaki zelliklerine gre snflandrlrlar : 1. evresel Etkilerine gre 1.1. Korozyon veya Zararl Etki Tehlikesi Olmayan 1.2. Karbonatlamann Sebep Olduu Korozyon 1.3. Deniz Suyu Haricindeki Klorrlerin Sebep Olduu Korozyon 1.4. Deniz Suyundan Kaynaklanan Klorrlerin Sebep Olduu Korozyon 1.5. Buz zc Maddenin de Bulunduu veya Bulunmad Donma/zlme Etkisi

1.6. Kimyasal Etkiler 2. 3. 4. 5. 6. 7. IV. Kvamlarna gre En Byk Agrega Tane Byklne gre Basn Dayanm Snflarna gre Birim Hacim Ktlesi Snfna gre Klor eriine gre Dayanm Geliimine gre SONU

1.TS 1222/ubat 2001 standardna gre betonlar Kvamlarna gre, En Byk Agrega Tane Byklklerine gre, Karakteristik Basn Dayanmlarna gre ve Birim Hacim Ktlelerine gre snflandrlmaktadr. 2.Beton dkmnden nce dklecek beton snflarn doru bir ekilde tespit etmek gerekmektedir. Yap Elemanlarnn boyut ve zellikleri, vibrasyon yntemleri, kr yntemleri ve ngrlen proje dayanmlar gz nnde bulundurularak uygun snflar tasarlanmal ve beton talebinde bunlar belirtilmelidir. Betonun yerletirme, sktrma ve kr ilemleri, beton snflarna uygun olan yntemlerle yaplmaldr. Bir beton standartta ngrlen btn zellikleri belirtilerek tanmlanmaldr. 3.8 Mart 2004 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulamaya konulacak olan TS EN 206-1 standardna gre beton, ayrca baka ilave zelliklere gre de snflandrlacaktr. TS EN 206-1 deki beton snflarnda Drabilite nin de n plana kt grlmektedir ki bu ok olumlu bir gelimedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR
1.Trk Standartlar, TS 11222 / ubat 2001 Beton - Hazr Beton Snflandrma, zellikler, Performans, retim ve Uygunluk Kriterleri, TSE, ubat 2001 , Ankara 2.Trk Standartlar, TS 2871 / Aralk 1977 Taze Beton Kvam Deneyi (kme Hunisi Metodu le), TSE, Aralk 1977, Ankara 3. Trk Standartlar, TS 2940 ISO 2736-1 / Nisan 1999 Beton Deneyleri Deney Numuneleri Blm 1: Taze Betondan Numune Alma, TSE, Nisan 1999, Ankara 4.Trk Standartlar, TS 3068 ISO 2736-2 / Nisan 1999 Beton Deneyleri Deney Numuneleri Blm 2 : Dayanm Deneyleri in Deney Numunelerinin Yapm ve Kr, TSE, Nisan 1999, Ankara 5.Trk Standartlar, TS 3114 ISO 4012 / Ekim 1998 Beton Deney Numunelerinin Basn Dayanm Tayini, TSE, Ekim 1998, Ankara 6.Trk Standartlar, TS 3624 / Temmuz 1981 Sertlemi Betonda zgl Arlk Su Emme ve Boluk Oran Tayini Metodu, TSE, Temmuz 1981, Ankara 7.Trk Standartlar, TS 802 / Ocak 1985 Beton Karm Hesap Esaslar, TSE, Ocak 1985, Ankara 8.Trk Standartlar, TS 500 / ubat 2000 Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar, TSE, ubat 2000, Ankara 9.Trk Standartlar, TS EN 206 1 Beton Blm 1: zellik, Performans, malat ve Uygunluk, TSE, Nisan 2002, Ankara 10.KADROLU rfan, ERBAKAN Seluk, BATIM Bat Anadolu imento Sanayii A.. Hazr Beton El Kitab, 2002, zmir

11.Beton Laboratuvar Deneyleri Bayndrlk Ve skan Bakanl Yap leri Genel Mdrl,1985, Ankara 12.Prof. Dr. BARADAN Blent, Yap Malzemesi II DE Mh. Fak. Basm nitesi,2000 zmir 13.Prof. Dr. BARADAN Blent, Yrd. Do. Dr. TRKEL Seluk, Ar. Gr. n. Yk. Mh. YAZICI Halit, Ar. Gr. n. Yk. Mh. N Hayri, Ar. Gr. n. Mh. YTER Hseyin, Yap Denetimi El Kitab Kitab 2, Mays 2001, zmir