KAOS VE KARMAIKLIK

Drilling Rigs new & used Kellybar, Casings, Auger Rental & Trading

www.intradrill.com www.draslieralp.com

Zayflamada Yeni Yaklam Diyetisyen Programl Lipokavitasyon Mezoterapi AWT ve Exilis 215 64 24 Dolunay Teknik Cihazlar Analitik cihazlar pazarnda 20 yllk deneyim. 212 210 54 35
www.dolunay.com

Giri

KAOS VE KARMAIKLIK
I. Blm

Siz hi kre eklinde bulut, koni eklinde da grdnz m? Mandelbrot

Kaos mutluluktur, nk zgrlktr. nnzde uzanan engin bir krdr. Koruun yeilidir. Doumdur, cieriniz patlayasya havayla dolar, gerilir, acr, yznz buruur; sert bir refleks, haykr andran bir sesle havay boaltr, hemen ardndan bir kuvvetli soluk daha... Kaos sevimlidir, komiktir. Gzeldir, okamak, kucaklamak istersiniz. lk gnahtr. Kendini tanyvermedir. Meraktr, zihnin bir oraya bir buraya kouturup durduu. elmelenmi akln kahkahasdr. Kaos bunaltdr, nk zgrlktr. Da souu, k beyazdr. Doup kalakalmadr, muhtalktr, yoksunluk, zayflktr. Ana rahmini zletecek kadar pimanlktr. Hakikatsizliktir. Krn krle dvdr. Keyfiyettir, bana buyrukluktur. Zorbann, zalimin, haydudun, ekyann, yol yordam bilmezlii, erdem tanmazldr. Dzendir, dzer. Tornadonun, kasrgann, frtnann, depremin selin gazabdr, kap gitmek en iyisi. Burgatr, bir kara deliktir ne var ne yok iine eken. Kaos dzendedir, dzen kaosta. nk her ey deiir. Gnlk dilde kaosu, danklk, kargaa, kemeke, babozukluk, dzensizlik, hercmer, dadaa szcklerine yakn bir mana vererek, olumsuzladmz durumlar iin kullanyoruz. Szck Yunancadan geliyor ( khaos ), yark, boluk, uurum, hudutsuzluk, sszlk, girdap manalarn tayor. Gnlk dilden gemi olmakla birlikte kaos terimi, denetlenemeyen, ngrlemeyen kk deiikliklerin byk sonulara yol at veya byk deiikliklerin bir ey olmamasna snmlendii bir dnyann kapsn aralamaya cesaret eden bilimcilerin dilinde farkl bir anlam kazanr. Kaos, hareketler, tanmalar, doumlarla ... bymeler, ypranmalar, bakalamalarla ... onarmalar, iyilemeler, krlmalar, ykllar, patlamalar, heyelanlarla ilgilidir. Olu, bozulu ve evriliin, ksacas dinamik sistemlerin kuramlatrlmasyla ilgilidir.

Her ey deiir
Sreklilik ve farkllk deimenin iki kipidir. nnzdeki masay iterseniz, yerinden kprdamak istemez gibi direnir. Otobsn frenine basld zaman, durmasndan holanmam gibi ileri doru kayklrsnz. Kurumlar, toplumlar deimeye direnir. Kritik edilmeyi sevmeyiz. Bir insann gnlne girmenin en kestirme yolu onu onaylamaktr, hatta daha iyisi vmektir. Ama buna ramen Her ey deiir. Kimse deimeyen bir eyle tanmamtr. ekene kar hep iten, itene kar hep eken vardr. Yaam hep dengeden uzak koullarda oluur. Kaos dncesinin en temel kavram deimedir. Deime hep bir farkllama, olmayan bir eyin meydana gelmesi olduu iin eski dzenin rahatn karr. Deimeyi kavramak isteriz. Nasl deiecek, nereye doru deiecek, ne kacak? Aslnda bir bakmdan gelecei bilmek istemek demektir bu. Kt de olsa gelecei bilmek isteriz. En azndan nlem almak iin. Bilim amacn bandan beri, olan anlamak ve aklamak, olaca ngrmek ve denetlemek olarak koymutur. Ay dnyann evresinde bir
http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

ayda dner, dnya gnein evresinde bir ylda dner, Jpiter gnein evresinde 11 826 ylda bir dner. Halley kuyruklu yldz 2061 ylnda dnyann yaknndan geecek. Formlleri var, siz de hesaplayabilirsiniz. Gnlk yaamda da ngrebiliyoruz. Gne doacak diyoruz douyor. Kalemi braksam der diyorum, dyor. Fakat yaam, ne elimizdeki formllerle tamlkla ifade edilebilecek kadar yalndr ne de formllerin hesaplanmalar ve uygulanmalar kolaydr. O zaman sadeletirme, basitletirme, eri brlkleri dorusallatrma yoluna gideriz. Hava sndka daha ok terleyeceimizi, dolarn deeri ykseldike lirayla daha az ey satn alacamz, davula hafif vurursak dk, sert vurursak iddetli ses karacan syleriz. Ve beklentilerimiz u ya da bu lde tatmin edici gerekletike sorgulamay brakr, sonunda balang noktamz unuturuz. Her eyin aynen sreceini eskiden de yle olduunu dnme, bize bir anlam ifade etmeyenden, deiik gelenden veya denetleyemeyeceimizden uzaklama eilimindeyizdir. Bilimciler de dorusal formlasyonlara indirgeyemedikleri hemen her problemden kaa gelmilerdir. Matematik, nl kesinliini, dorusallk ve toplanabilirlik varsaymndan alr. Kaos, srekli sadeletirmeler, basitletirmeler, yuvarlamalar, yaklatrmalar, yerelletirmeler, yaltmalar, dorusallatrmalar ve genelletirmeler sonucunda yaamn unutulmu karmaklyla ilgilidir. Srekli olan, var olan, dengede olan, burada, hazrda, imdi olan zerinde dnmeye almzdr. Kaos teorisi, farkllamay, olmakta olan, gelecei ngrlemez olan, dengesizlii gndeme getirerek sreklilie ve farklla deiik bir bak getirmektedir.

En ksa mesafe eridir

Bir pazar sabahnn alaca karanlnda bisikletinizle ini ksz, ukursuz tmseksiz, bo ve uzun bir caddede ilerliyorsunuz. Hava ok gzel. Bedeninizin bu iki tekerlekli makineyle btnletiini hissediyorsunuz. Hznzla, pedala uyguladnz kuvvet arasnda sistemli bir iliki olduunu fark ediyorsunuz. Kck bir kuvvet kck, byk bir kuvvet byk bir hz art salyor. Bacaklarnzn pedala uygulad kuvvetin sistemin girdisi, hznzn ise kts olduunu anlyorsunuz. Hznz, uyguladnz kuvvetle sabit orantl deiiyor. Hz ve kuvvet arasnda dorusal bir iliki var demektir bu. Dorusal sistemlerin ilk zelii udur: Kk nedenlerin etkisi kk, byk nedenlerin etkisi byk olur. Bisikletinizin yedek bir elektrik motoru bulunsayd durum yine buna benzeyecekti. Motorun uygulayaca evirme kuvveti ile bisikletin hz sabit orantl olacakt. Hem motoru altrp hem de pedal evirerek ulatnz hz, bunlarn bir bana etkinken kazndraca hzlarn toplamna eit olacakt. Bu da dorusalln dier koulu. Dorusal sistemlerde, btn, elerin toplamna eittir; ne fazla ne eksiktir. Son damla barda asla tarmaz ha bire dolar durur, veya barda boaltan son damla da yoktur, srekli boalr durur. Bu yzden dorusal bir sistem kararldr, ngrlebilirdir, kesindir ve dolaysyla, kaosa yer vermez.

ekil 1. Dorusal sistem te dnyada olup biteni formlletirmek iin bilimde ve gnlk yaamda benzer yaltmalar yapyoruz. Yaam dorusallatryoruz, daha dorusu dorusal modeller kuruyoruz. Dnya kreseldir ama binalarn temellerini dzlem varsaymyla atarz. ki nokta arasndaki en ksa mesafe eridir ama doru muamelesi yaparz. Nevtonun kurucusu olduu 300 yllk geleneksel bilim bu tr basitletirmeler zerine oturur. Aslnda bisikletle kurduunuz sistemin dorusal olmadn bandan beri bilirsiniz. evre etkiler; rzgar kah gsnze doru eser engeller, kah arkanzdan eser destekler. Ne kadar dz olursa olsun, cadde przsz deildir. Bisikletin lastik kvrmlarna skan ta paralar kavrama kapasitesini drr. Pedal evirme hznz arttrdka ivmelenebilirsiniz. Isnma bilyelerdeki srtnmeyi arttrr dolaysyla hzlanma yetenei zayflar. Hem siz yorulursunuz hem bisiklet. Bir sre sonra takatsiz kalr ayn kuvveti ayn sklkta uygulayamaz hale gelirsiniz.

http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

Soyutlamas ne kadar g olursa olsun, dorusal modeller idealletirmelerdir. Dorusal dnya sadece bizim kendi kurduumuz iki boyutlu bir dnyadr; hakiki dnya ierisinde yaklaklktr. Zaten yaamda dorusallk olmad iin kaos vardr. Ama geleneksel bilim anlay, kurduu dorusal modellerin yaama uymazln, ihmal edilebilir hata, grlt veya sapma olarak kabul eder. Bu da her dorusal kuram, u ya da bu dzeyde yanltr demek oluyor. te bu yzden, geleneksel bilim, yanllanabilirlie grece duyarszdr ve srekli bir dorulama taknts iindedir.

Sada mikro kristal: Bir mermer kesiti. Kristal, canl yaplardan farkl olarak dengeli bir yapdr. Canllk hep kyda, dengeden uzaktadr. Biz yemez imezsek birka gn ierisinde lrz, o d etkenler zorlamadka sonsuzca bulunduu hali korur. Solda mega kristal: kiz kuleleriyle Manhattandan bir grnm. Dzenin, dengenin, hesap akln, kendini denetlemenin, hkmetmenin ebediyete kadar sreceini simgeleyen modern kentin kristal yaps!

ki art iki drt etmez

Peki kaos, yaamda nasl ve nerede meydana gelir? Bir orman kyls olduunuzu dnn. Yalanm aalar kesiyor, uygun boyutlarda doruyor, sonra ktkleri tayarak belli bir yere yyorsunuz. Diyelim bir kii saatte 2 ktk tayabiliyor; iki kii ayr ayr 4 ktk tar. Ama iki arkada ktn iki ucundan yklenirseniz, diyelim saatte 5 ktk tayabiliyorsunuz. Yani, iki kiinin bireysel hzlarnn toplam, elbirlii yaptklarnda, birleik hzlarndan kk olur. Diyelim kii tarsanz birleik hznz daha da byyebilir ama belli bir tepe deerden sonra, her yeni katlan kii birleik hz drmeye balar. Yani bu srete dorusallk yoktur ve bireysel tama hzlarnn toplam, ounca birleik tama hzna eit deildir. Dorusal olmayan sistemlerin birinci zellii, girdilerin toplamnn ktya eit olmamasdr. Bu da bireylerin davrann anlamak iin btn ele almak zorundasnz demek oluyor, nk iki art iki drt etmiyor. Bireylere, tek balarnayken onlarda olmayan bir nitelik kazandrr btn. Sadece dorusal sistemlerde paralar, hem kendi balarnayken hem bir aradayken ayn davranlar gsterir. Diyelim kk bir sakatlanma geirdiniz. ki kii birlikte tayorsanz, durumunuzu gren arkadanz biraz fazla yklenerek sizin eksiinizi kapatabilir. Ama u da olabilir; arkadanz fazla yklendii iin zamanla o da sakatlanabilir ve ikiniz birden tayamaz hale gelebilirsiniz. Girdideki deime bykl, ktya ayn oranda yansmaz. Bu da dorusal olmayan sistemlerin ikinci zelliidir; kk deimeler devasa etkiler yaratabilir. Kck bir sarsnt, sistemin davrann kaosa srkleyebilir. zetlersek, dorusal sistemlerde btn paralarn toplamna eitken, dorusal olmayan sistemlerde eit deildir. Dorusal sistemlerde kk deimeler kk, byk deimeler byk etkiler yaratrken, dorusal olmayan sistemlerde kk deimeler byk, byk deimeler kk etkiler yaratabilir. Bu yzden kaos sadece dorusal olmayan sistemlerde meydana gelir. Dorusal bir sistemin geometrik imgesi dorudur, dorusal olmayan bir sistemin geometrik imgesi ise eridir. Ama her eri dorusal olmayan bir ilikiyi temsil etmez. Dorusal ilikiler mutlak kararldr, tek yrnge izlerler; dorusal olmayan ilikiler ise kararszlaabilirler ve birden fazla yrnge izleyebilirler. Ancak hi bir mdahaleye uramayan ideal bir

http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

cismin hareketi, dorusal bir yrnge izebilir. Oysa dorusal olmayan bir sistem en az iki enin etkileiminin rndr.

Geribesleme
Dorusal olmayan sistemlerdeki bu kararszlk, balang koullarna yksek duyarllk nereden kaynaklanyor? Kk nedenler nasl olup da dramatik etkilerde bulunabiliyor? Bu soruyu yantlamak iin dorusal olmayan sistemlere biraz yakndan bakalm. Ne zaman bir enin davrannn sonuca etkisi, bu sonucun bilgisini kullanan baka bir enin davran tarafndan belirleniyorsa orada dorusallk bozulur. Dorusal olmayan bir sistemde, eler, birbirlerinin davranlarnn ne sonu vereceini ngrr ve buna bal olarak birbirleri zerinde pekitirici, ivmelendirici, zayflatc, susturucu veya geciktirici mdahalelerde bulunurlar. Bu mdahaleler, ounlukla geribesleme dngleri yoluyla gerekleir. Saf bir dorusal sistem hibir geribesleme iermez. Aslnda bu yzden dnyann geometrisi doru deildir; krkl, sivrili, atlakl, engebeli, zikzakl, kesikli, paral, atall, dall budakl, girintili kntl, eri brdr.

ekil 2: Geribesleme emas.

Geribesleme, gnderdiinizin size bilgi ykyle geri gelmesi diye ifade edilebilir. stnz banz dzeltmek iin aynaya bakarken aynann yapt, sizden ald grnty size geri gndermektir. Bu sayede, olduunuz halinizi olmak istediinizle karlatrr gerekli dzeltmeyi yaparsnz. Yolda grnce size verdiim selamla, sizi tandm, saydm bildiririm. Ama ayn zamanda rtk bir sorudur bu. Sizin kar selamnz da bana, tarafnzca tanndm ve sayldm bildiren bir geribeslemedir. Aldm selamla, eylemli olmasa da ilikimizin srdn, gerektiinde size bavurabileceimi renmi olurum. Geribesleme terimi, enformasyonun alandan verene akt tam bir dairesel dngye tekabl eder. ki tr geribesleme var; biri sapmay kuvvetlendiren pekitirici geribesleme, teki istikrar salayan dengeleyici geribesleme. Bisiklet kullanmay rendiiniz gnleri, kck bir sapmann nasl kuvvetlendiini, olanca gayretinize ramen nasl devriliverdiinizi anmsayn. Ustalatka beyniniz bu sarslmalar, dengeden sapmalar izlemeyi, ald geri bildirimi abucak hesaplamay ve motor hcrelerinize yerinde komutlar vermeyi rendi. Devrilmeden srebilmeniz, dengeleyici geribesleme dnglerinin hzl evrimi sayesinde olanakl oldu.

stikrar
Kertenkele souk kanl bir hayvandr, beden ss dtnde, gnein altna gider; ykseldiinde glgeye geri dner. Gidi gelilerle beden scakln uygun derecede tutmaya alr. Kertenkelenin bu davran rnts, ihtiyac olan scaklk deerlerindeki sapmay olumsuzlayan bir geribesleme dngsdr. Bu yzden bu tr geribeslemeye, snmleyici, dengeleyici veya olumsuzlayc geribesleme deniliyor.

http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

Maurits Cornelis Escher'in (1898-1972) Srngeler adl almas (1943). Srngenler, altgenler ierisine yerletirilmi iki boyutlu mozaik ierisinden boyutlu olarak syrlp, yeniden iki boyutluya dnyorlar. Scak ve souk arasndaki dng burada iki boyutlu ve boyutlu arasndaki dng olarak beliriyor.

Her yerde grebileceiniz bir termostat veya s denetleci de basit bir dengeleyici geribesleme dzeneidir. Sistemin girdisi ortam scakldr. Termostatn karlatrac, alglaycdan ald ortam scakln, referans deeri olarak ayarlanm istenen oda scaklyla karlatrr. Referans deeriyle girdi arasnda ayrt edilebilir bir fark yoksa sistemin kts o haliyle korunur. Tersine, bu iki deer arasnda bir uyarszlk varsa, sistem bavuru deerinden sapmay gidermek zere stcy iletir. Istc da ortam stmaya balar. Bu geribesleme dngsnn srekli evrilmesiyle, aktel scaklk giderek istenen scakla yaknsar ve kk salnmlarla bu deer evresinde tutulur. Geleneksel ekonomi, fiyatlarn hep arz ve talebin eitlendii noktada kararl hale gelecei ileri srer. Buna gre, bir metann ilk arz edildiindeki birim bana getirisi, arz talep eitlii kurulana dek srekli azalr. Arz talep eitliinde oluan fiyattan her sapma, buna zt, denk bir tepkiyle karlanr. Dengeleyici geribesleme dngsdr bu. Ayn retim koullarnda, bir metann fiyat ykselirse, o metaya olan talep der ve yeni retim teknikleri aratrlr, fiyat derse talep artar ve eski teknolojiler atlr. Veya talep der satlar azalrsa firma retimi yavalatmakla, eski teknolojileri atmakla fiyat yukar ekerler, tersine talep ykselir satlar artarsa firmalar retimi arttrmakla, yeni teknolojiler kullanmakla fiyat drrler. Bylece sonunda denge noktasnda bir fiyat oluur. Eer bu fiyat belli bir kar orann salayamyorsa, o zaman sermaye baka bir retim alanna ynelir. Greneksel teoriye gre, arz ve talebin dengelendii noktada oluan bu fiyat, kaynaklarn en iyi kullanld ve tahsis edildii dzeye tekabl eder. Ayn ilevi gren iki metadan hangisinin pazar payn ykseltecei, kalite farkllklarna baldr ve kazanan her yerde ve her zaman en iyi olandr. Eer yetenekliyseniz, alkansanz ve eitimliyseniz, nnzde hemen hibir engel yoktur. Greneksel ekonomi sadece mkemmelleri ve bu mkemmeller arasndaki rekabeti tanr. Ama yansra sizin gibiler veya size yakn kimseler hep bulunacandan, asla tek bana tam bir hakimiyet kuramazsnz. Bu da, greneksel ekonomiye gre, piyasa ilikileri zgrlk ve demokrasi demektir. Dengeleyici geribeslemede, ortamdaki bavuru deerinden btn sapmalar, uyarszlklar, denk ve zt bir deime yaratlarak bu deere doru ekilir. Girdideki her eksi, ktdaki artyla karlanr. Dengeleyici geribesleme dngs, bir ama, hedef dorultusunda sistemdeki statkoyu koruyup, deimeyi olumsuzlad iin kaos dmandr. O bir, dizginleme, tek tipletirme, evrenselletirme kendini dorulama, kararllk, istikrar, durgunluk, seme, toparlama, btnleme, mkemmelletirme, dzen kurma ve dzeni koruma mekanizmasdr. Hesap akl temsil eder. Sistemin rgtleyici ilkesidir. Alkanlklar, ahlak yarglar, dinsel ve hukuksal kurallar, g ve para hep geribesleme dngsnn bavuru deerleri olarak ilev grrler. deal bir dengeleyici geribesleme, deimeyi mutlak engelleyecei iin zaman durdurur. Bu yzden olup bitenin hep sreceini dnmeye eilimliyiz. Ama her durgunluk, kararllk, istikrar veya dzen grece
http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

yledir. Dengeleyici geribeslemenin bulunmad yerde istikrar da kesinlikle yoktur. Belirlenmilik bulunmad iin seim de yoktur. Ama ancak kaos varsa dengeleyici geribesleme vardr ve kaos onun iinden kar.

Sapma
George Bnard Shaw, bir yerde yle sylyor: Akll kii kendini dnyaya uyarlar; akll olmayan ise dnyay kendine uyarlamakta direnir. Dolaysyla btn gelime akll olmayana baldr. Evrim sapmalar sayesinde olanakldr. Elbette, sapmalarn serpilme ortamnn bulunmas artyla. te bunu salayan, pekitirici geribeslemedir. Pekitirici geribesleme, minik sapmalar veya hatalar her evrimde daha da bylterek pekitirir. Sapmalar olumlad iin buna ayn zamanda olumlayc geribesleme deniliyor. Mikrofonu hoparlre yaklatrdnz zaman, kk bir tkrtnn birden ykselen bir uultuya dntne tank olmusunuzdur. O kck tkrt mikrofon diyaframn titretir. Mikrofon rettii elektrik sinyalini ykseltgee gnderir. Hoparlr ykseltgecin ykselttii sinyali ses olarak dar verir. Mikrofon bunu yeniden elektrik sinyaline dntrr. Bylece kendi kendini besleyen bir dng oluur, ses giderek alabildiine ykselir. Dengeleyici geribeslemenin denetiminden kurtulmu minik ve ou kez tesadfi bir deime, bir kez balaynca, kendini kuvvetlendirerek byr. Sapma veya kararszlk, daha fazla sapmaya, kararszla veya yeni bir oluuma meydan verecek ekilde, artar, geliir veya pekiir. Pekitirici geribeslemeyi anlatan pek ok deyiimiz var. tah yedike gelir, Rzgar eken frtna bier, iddet iddeti dourur, bunlardan bazs. Bir de Para paray eker deriz. Benden biraz daha fazla paranz varsa, ileride bana gre daha fazla para kazanma ansnz var demektir. Daha ok satn alabilir, bununla daha ok retebilir ve daha ok satabilirsiniz. Sermaye birikiminiz, kar topunun yuvarlandka irilemesi gibi giderek byyebilir. kimiz birbirimizden yle uzaklaabiliriz ki, sonunda kar yakalarn insanlar olabiliriz. Deime hep deimek istemeyene kar olduundan, her zaman kararszlamaya, istikraszlamaya tekabl eder. Bu yzden sapmalar pekitiren geribesleme srecinin nnde hep birden ok alternatif vardr. Ayn minik sapma ok eitli mecralara girebilir. Balang koullarna bu duyarllk yznden sre tersinmezdir. Ama sre balar balamaz bir yrngede kilitlenir ve ortaya kacak yeni oluum tamamen izlenen bu yrngeye baldr. Pek ok byk lider, byk bilimci, byk iletmeci, hatta byk kentler, byk imparatorluklar, bu byklklerini, kendilerine zg davranlarna veya doalarna deil, byle bir pekitirici geribesleme dngsne borludurlar. Doru zamanda, doru yerde bulunmak ou kez, bu byklerin bilerek yapt bir ey deildir. Onlar son halleriyle anlamaya altmzda, kat bir determinizm arama eilimi gsteririz, baarlarn byk bir isabetle ortama uygun davranabilme yetilerine yorarz. Oysa, dierlerine gre daha erken uradklar fark edilemeyecek kadar kk sarsnt veya ani deiikliin tetikledii zincirleme deimelerin rndrler ve ortama uymaktan ziyade yeni bir ortam yaratmlardr. Tarihi E. J, Hobsbawna gre ngiltere, tekstil sanayisini kuran ilk lke olduu iin dnya pazarna hkmedebildi. ngiliz sanayi devrimi, dierler lkelerin gelimesi pahasna kuvvetlendi ve bylece bir dnya imparatorluuna dnt. Japon mucizesi veya bilgisayar sanayisinin devi Microsoft firmas benzer bir srecin rneidir. Kaos ancak olumlu pekitirici geribeslemeyle olanakldr ama hep daha geni bir dengeleyici geribesleme sistemini iterek meydana gelir ve hep bir baka dengeleyici geribesleme sistemince ekilir. Deime, dolaysyla zaman, pekitirici geribeslemeyle olanakldr. Pekitirici geribesleme bir deitirme, eitleme, datma, dzensizletirme, farkllatrma, raksatma, bireyselletirme, sivriltme, yenilik, istikrarszlk, mutasyon mekanizmasdr. Yaratc akl temsil eder. Kendi kendini beslemek yoluyla bulunduu statkoyu bozup ondan srekli uzaklaan, sistemi kararszlatran, sapmalar byten pekitirici geribesleme olmasayd, deime ancak d kuvvetlere bal kalrd. Dolaysyla, ne byme, ne evrim ne de kaos olmazd. II. blme devam

Ana Sayfa Baa dn

Makaleler

Mektup

Mustafa Cemal

http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]

KAOS VE KARMAIKLIK

http://mustafacemal.tripod.com/Articles/KAOS/Kaos1.htm[21.12.2011 13:40:25]