Professional Documents
Culture Documents
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးအသြင္ကူေျပာင္းမႈအတြက္အသင့္ျပင္ဆင္ျခင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးအသြင္ကူေျပာင္းမႈအတြက္အသင့္ျပင္ဆင္ျခင္း
pma&;olta=umif;
,luDtmuDrkdwkd[m jrefrmEkdifiHudk zGH@+zdK;wkd;wufa&; axmufyHhr_awG ay;&m
rSm tcGihftvrf;eJ@ ywf0ef;usifqkdif&m jy\emawGeJ@ ywfouf+yD; aqmif&GufaewJh
a&SaewOD;jzpf+yD;/ txl;ojzifh EkdifiHwum bma&;tzGJ@tpnf;awGudk tav;
xm;ygw,f? tmuDrkdwkdu Burma Debate, The Irrawaddy eJ@ wjcm;ae&mawGrSm
aqmif;yg;awG a&;cJh +yD;/ tEW&m,fusa&mufaeaom oHvGif/ ta&Sawmiftm&SrS
vGwfvyfpGmpD;qif;aeonhf t&SnfqkH;jrpfwGif a&umwmrsm; aqmufjcif; (The
Salween Under Threat: Damming the Longest Free River in Southeast Asia)
rSwfwrf;twGuf t,f'Dwm jzpfygw,f? tmuDrkdwkd[m Burma Information
Network Japan (Burma Info) twGuf ndE_dif;aqmif&Gufaeolvnf;jzpf+yD;/
jrefrmEkdifiHeJ@ oufqkdifwJh EdkifiHwumbma&; tzGJ@tpnf; IFI v_yf&Sm;r_awG
yGifhvif;wJh vl@abmiftzJG@tpnf;
yGifhvif;wJh vl@abmiftzJG@tpnf; (OSI) [m EdkifiHom;awGtay: wm0ef,l+yD;
wufuGwJh 'Drdkua&pDtpdk;& ay:aygufvm&ef vkyfudkifaqmif&Gufygw,f? 'Dvkyfief;
atmifjrif&ef OSI u EdkifiHa&;/ Oya'a&;&m/ pD;yGm;a&;pepf wdk@rSm w&m;r#wr_
&Sda&;udk tmrcHum tajccH &ydkifcGifhawGudk umuG,fwJh jynfol@rl0g'awGudk yHkazmfzdk@
aqmif&Gufaeygw,f?
a'otqifhrSm tqifhrDwJh w&m;pD&ifa&;/ ynma&;/ vlxkusef;rma&;eJ@
vGwfvyfwJh owif;rD'D,m pwmawGudk OSI u vkyfaqmifygw,f? wcsdefwnf;
rSmyif OSI u tusifhysuf t*wdvdkufpm;r_eJ@ owif;vGwfvyfr_awGeJ@
ywfouf&if e,fajr tydkif;tjcm; r&Sd/ EdkifiH a'ora&G; r[mrdwf zGJ@ygw,f?
vlr_todkif;t0dkif;uae ab;z,fcHxm;&olawGeJ@ vlr_tzGJ@tpnf;awGudk
umuG,fum/ olwkd@ b0 wdk;wufaumif;rGefa&;udk OSI u t"du OD;pm;ay;
tjzpf xm;&Sdygw,f?
&if;ESD;jryfESHolwOD;jzpf y&[dw'ge&Sifvnf;jzpfwJh a*smhqdkvf&yfpf (George
Soros) A[dkOa&myeJ@ ta&S@Oa&myeJ@ qdkAD,uf,leD,Ha[mif;&Sd ol@&J@ azmifa';&Sif;
awGudk axmufyHhzkd@ 1993 ckESpfrSm OSI udk aiGa=u;axmufyHhr_ay;wJh yk*~vdu
pDrHcef@cGJwJh tzGJ@ tpnf;tjzpf wnfaxmifcJhygw,f? 1984 wkef;u tJ'DEdkifiHawGrSm
uGefjrLepfpepfuae toGiful;ajymif;&mrSm taxmuftulay;zkd@ 'Dazmifa';&Sif;
awGudk wnfaxmifcJhwm jzpfygw,f? OSI u qdkvf&yfpf y&[dw tzJG@tpnf;&J@
uGef&ufudk tar&duef tygt0if Oa&my/ tm&S/ tmz&dueJ@ vufwiftar&du
wdk@u EdkifiHaygif; (60) ausmfrSm wkd;csJ@ v_yf&Sm;cJhygw,f?
qdkvf&yfpf tzJG@wdkif;rSm tm;udk;&+yD; u|rf;usifwJh EdkifiHom;awG yg0ifwJh
}uD;=uyf uGyfuJa&; bkwftzJG@ &Sdygw,f? 'DbkwftzGJ@udk tm;udk;tm;xm;jyKum/
a'owGif; OD;pm;ay;&rJh t&mawGudk tajccHwJh tpDtpOfawG csrSwf vkyfaqmifyg
w,f?
www.soros.org
aus;Zl ; wif v $ m
2004 ckESpf atmufwkdbmvrSm 0g&Sifwef'DpDrS
rmwdum
okawoe tpD&ifcHpm tusOf;csKyf
1? ed'gef;
2? jrefrmhpD;yGm;a&;eJ@ EkdifiHwum bma&; tzGJ@tpnf;rsm;eJ@ qufqHa&;
3? taxmuftul&Ekdifonhf ae&mrsm;? taxmuftul tokH;jyKykHeJ@
urBmhb%f. aqmif&GufykH
avhvmcsuf? tmz*efepPwef? vSL'gef;oltrsm;yg tyfESH&efykHaiG
tzJG@u rnfr# (aumif;rGefatmif) vkyfaqmifoenf;
4? urBmhb%f. EkdifiHawmfzGH@+zdK;wkd;wufr_ r[mAsL[mrsm;
avhvmcsuf? abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;/ a'wifoabmwlnDcsuf
(Dayton Accords) eJ@ z&efuifpwkdif; pD;yGm;a&; avhvmcsuf
avhvmcsuf? ta&SwDarm? ydyuQeJ@ EkdifiHawmf zGH@+zdK;wkdk;wufr_
5? obm0t&if;tjrpfrsm; ukdifwG,fjcif;
avhvmcsuf? cs'f-uifu&Gef; a&eHxkwf,la&;eJ@ ykdufvkdif;pDrHudef;
avhvmcsuf? uarBm'D,m;? w&m;r0ifopfckwfr_ jy\em
6? ed*kH;
aemufqufwGJ (u) ? aqG;aEG;&efta=umif;t&mrsm;eJ@ qufvuf
okawoejyK&ef
aemufqufwGJ (c) ? tokH;0ifrnfh tifwmeuf pmrsufESm
rsm;eJ@ tjcm;t&if;tjrpfrsm;
aemufqufwGJ (*) ? a0g[m&t"dy`g,fzGifhqkdcsuf
aemufqufwGJ (C) ? EkdifiHwum bma&;tzJG@tpnf;rsm;udk
apmihf=uyf=unhf_onhhf vlr_tzJG@tpnf;rsm;
7? rSwfpkrsm;
1
5
13
23
30
38
46
49
54
65
74
76
84
96
113
114
u
i
jrefrmEkdifiHeJ@ ukefoG,fa&;
jrefrmEkdifiHrSm jynfhpkH+yD; enf;AsL[muswJh vlr_a&;eJ@ pD;yGm;a&;rl0g'pepf
r&Sdwma=umifh wkwfEkdifiH/ wjcm;tdrfeD;csif;EkdifiHawGeJ@ vlokH;ukefypPnf;awGudk
tajcjyKwJh ukefoG,fa&;uae jrefrmawG[m EkdifiHjcm;om;awGeJ@ ppftpkd;&&J
taygif;toif;awG twGufom tusKd;jyKwJh a&wkdtusKd;tjrwfyJ &aeygw,f?
rwnf+idrfwJh vlokH;ukefypPnf; aps;uGufudk a&&SnfpD;yGm;a&; wkd;wufr_twGuf
tajccH&if EdkifiHpD;yGm;a&;yg rwnf+idrf awmhygbl;?
ukefoG,fa&;uae a&&SnftusKd;tjrwf&,lzkd@ 'DtusKd;tjrwfawGudk
jzef@a0r_ us,fjyef@apzkd@eJ@ zGH@+zdK;wdk;wufr_ v_H@aqmfzkd@ jrefrmEkdifiHrSm jynfhpkH+yD;
enf;AsL[muswJh vlr_a&;eJ@ pD;yGm;a&;rl0g'pepfw&yf vkdtyfygw,f? 'Dpepfu
ukefoG,fa&;pD;qif;r_/ aiGvJvS,fE_ef;/ EdkifiHjcm; &if;ESD;jrKyfESH@r_eJ@ jynfwGif;a&;&m
awGjzpfwJh tajccHtaqmuftODeJ@ ynma&;wkd;wufr_awG/ vltiftm;wkd;wufr_
awGeJ@ pufr_wkd;wufr_awG xnhfoGif;pOf;pm; &ygr,f?
iic
jrefrmEdkifiHeJ@ t&if;tjrpfusdefpm
t&if;tjrpfenf;yg;wJh EkdifiHawGxufpm&if jrefrmEkdifiHvkd t&if;tjrpf
uG,f0wJh EkdifiHawG[m pD;yGm;a&;wkd;wufr_ &yfwef@aewm/ }uD;rm;wJhqif;&Jr_awG
&Sdaewm/ xdrf;rEkdif odrf;r& tauG;xlwmawGa=umihf zdESdyfwJhtm%m&Sifpepf
ay:aygufvm+yD;/ vufeufukdif wkdufyGJawGjzpfzkd@ tvm;tvm ykd&Sdygw,f? t&if;
tjrpfawGuae 0ifaiGawG tajrmuftrsm;&ae&if EkdifiHtpkd;&[m EkdifiHom;awG
qDu tcGefaumufzdk@ rvkdawmhygbl;? 'ga=umifh taumufcGefay;ol EkdifiHom;
awGeJ@ tpkd;&t=um; ta&;ygwJh tquftpyf jywfoGm;w,f? yGifhvifvif;
jrifomr_eJ@ wm0ef,lr_&SdwJh ckdifrmwJh pD;yGm;a&;/ vlr_a&;eJ@ bma&; rl0g'awG
taumiftxnfazmfvkdpdwf tpkd;&rSm enf;yg;oGm;ygw,f? EkdifiHtrsm;tjym;rSm
wu,fqkd&if t&if;tjrpfawG xkwf,l&mu&wJh 0ifaiGa=umihf vlr_tqihftwef;
usqif;r_ ykdrkdqkd;&Gm;ap+yD; vlr_jy\emawG }uD;xGm;apygw,f?
jrefrmEkdifiH&J t&if;tjrpfawG xkwf,l&mu &wJh0ifaiGa=umihf ppftm%m
&Sifpepf wnfwef@ckdif+rJae+yD;/ vl@tcGihfta&;awG csKd;azmuf/ qif;&Jr_avsmhyg;atmif
vkyfjcif;vJr&Sd/ ydyuQawGeJ@ nhHzsif;wJh tkyfcsKyfr_awGa=umihf jrefrmtrsm;pk[m
qif;&J'kuQ a&mufae&ygw,f? obm0t&if;tjrpfawG xkwf,lr_a=umihf jrefrm
EkdifiHrSm a&&Snfobm0 ywf0ef;usif xdckdufr_awG ay:aygufap+yD; pkdufysKd;xkwfvkyfr_
xdckdufygw,f? tpkd;&eJ@ vlxk tzJG@tpnf;wkd@ tusihfysufr_awG ykdrkdjzpfay:+yD;/
w&m;r0if rl;,pfaq;0g; a&mif;0,fr_/ vdifvkyfom;awG tay: tjrwfxkwfr_eJ@
HIV/AIDS jyef@yGm;r_wkd@udk ykdqkd;apygw,f? +yD;awmh vufeufudkiftkyfpkawGudk
&efykHaiGawG ay;ygw,f?
EkdifiHom;awGtm;vkH;&J tusKd;twGuf obm0 t&if;tjrpfawGudk
xkwf,l&mrSm jrefrmEkdifiH[m EkdifiHucsKyfukdifwJhpepfudk usihfokH;r,hftpm; vlr_tzJG@
tpnf;awGudk tajccHwJh t&if;tjrpf pDrHcef@cGJr_udk okH;zkd@ pOf;pm;apvkdygw,f?
1? ed'ge;f
u? tvkyfcGifoifwef;
zGH@+zdK;wkd;wufqJEkdifiHawGrSm qif;&JEGrf;yg;r_ avsmhcsa&;aqmif&GufcsufawGeJ@
ydyuQ t+yD; toGiful;ajymif;aewJh EkdifiHawGrSm pD;yGm;a&;eJ@ EkdifiHa&; jyefvnfwnf
aqmufr_awG aqmuf&Guf&mrSm urBmhb%feJ@ EkdifiHwum &efykHaiG tzJG@tpnf; pwJh
EkdifiHwum bma&; tzJG@tpnf; (IFI) awGu r=umrDESpfawGrSm t"dutcef;u
ykd+yD; yg0ifvmcJhygw,f? IFI awGu tem*wfrSm jrefrmEkdifiHtwGuf jyifyaxmufyhH
a=u;ay;&mrSm tvm;wltcef;u yg0ifEkdifygw,f?
jyify taxmuftyhHawG wu,fxda&mufzkd@twGuf EkdifiHwEkdifiHrSm
&Sif;vif;jywfom;wJh ar#mfrSef;csuf/ owfrSwfxm;wJh zGH@+zdK;wkd;wufr_ &nfrSef;csuf
awGeJ@ jynfpkHwJh vlr_a&;/ pD;yGm;a&; rl0g'tpDtpOfawG &Sdzkd@vkdygw,f? t&if;tjrpf
taxmuftulawGudk tokH;jyKzkd@ &nf&G,fxm;wJh &nfrSef;csufawGuvJG+yD;/ wjcm;
udpPawGrSm rokH;rdapbkd@vnf; aumif;rGefwJh tkyfcsKyfr_ pnf;rsOf;pnf;urf;awGeJ@
usihfxkH;awGvkdygw,f? t,ltqtm;jzifhawmh EkdifiHwEkdifiHu EkdifiHom;awG
wkdufkduf 'grSr[kwf oG,f0kdufyg0ifr_eJ@ EkdifiHzGH@+zdK; wkd;wufr_/ qif;&Jr_ avsmhcsa&;
AsL[mwkd@ taumiftxnfazmf&mrSm IFI awGu axmufyHh oifhygw,f? IFI awG
uvnf; axmufyHha=umif; ajymygw,f? vufawG@rSmawmh IFI awGu 'Dvkyfief;
pOfudk ykdifqkdifr_eJ@ csKyfudkifr_ qkH;_H;wJh twkdif;twmtxd EdkifiHawG&J EkdifiHawmf
zGH@+zdK;wkd;wufr_rSm =oZmv$rf;rkd;avh &Sdygw,f?
'ghtjyif IFI awGu EkdifiHawGrSm 'Drkdua&pD Oya'pdk;rkd;r_ 'grSr[kwf wjcm;
tajccH aumif;rGefwJh tkyfcsKyfr_ usif;xkH;awG&SdwJhtxd rapmihfbJ pwifvkyfukdifavh
&Sdygw,f? olwyg;u yef=um;wJhtxdvnf; rapmihfygbl;? 'DrSwfwrf;awGu
avhvmcsufawGrSm jyxm;wJhtwkdif;/ EkdifiHwEkdifiHeJ@ yl;aygif;aqmif&Gufzkd@ 'grSr[kwf
jyefvnfyl;aygif; aqmif&Gufzkd@ IFI awGu olwkd@oabmtwkdif; qkH;jzwf=uygw,f?
qkdvkdwmu olwkd@ twGuf tusKd;&Sd+yD; EkdifiHwumtokdif;t0kdif;u vufcHr,fvdk@
,lq&if 'DvdkyJ vkyfwwf=u ygw,f? IFI awGu ydyuQjzpfaewJh EkdifiHwEkdifiHrSm
a&G;aumufxm;wJh tpkd;&r&Sdcif vdktyfcsufawG/ tuJjzwfzdk@ eJ@ 'Dvkdtyfcsuf
awGudk tuJjzwfcsuftay: rlwnf+yD; axmufyHa&; tpDtpOfawGcsrSwfzkd@ olwkd@&J
tzGJ@tpnf;awGudk v$wfavh&Sdygw,f? EkdifiH wEkdifiHu zGH@+zdK;a&;eJ@ qif;&Jr_ avsmhcs
a&;wkd@eJ@ ywfouf+yD; &nfrSef;csufawGudk ukd,fwkdif owfrSwfEkdifzkd@vkda=umif;
1
jrefrmEkdifiH
pD;yGm;a&; toGiful;ajymif;r_twGuf toihfjyifqifjcif; tykdif; 2-u rSm jrefrmEkdifiH
pD;yGm;a&; taxGaxG aemufcHorkdif;wkd@eJ@ pcJh+yD;/ EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHr_eJ@ EkdifiHwum
zGH@+zdK;wkd;wufa&; tzJG@tpnf;awG&J yg0ifr_awGyg xnhfxm;ygw,f? tykdif; 2-c rSm
urBmhb%f/ EkdifiHwum aiGa=u;&efykHaiGtzJG@ (IMF)/ tm&SzGH@+zdK;a&;b%f (ADB)
pwJh t"du IFI awGeJ@ jrefrm EkdifiH&J qufqHa&;wkd@udk azmfjyxm;+yD;/ tydkif; 2-*
rSm a'owGif; pD;yGm;a&;yl;aygif;zkd@ jrefrmEkdifiH&J aqmuf&GufcsufeJ@ 'Dvkdyl;aygif;r_
uae ykdwm&SnfcHwJh tusKd;aus;Zl;awGykd&zkd@ jynhfpkHwJh vlr_a&;eJ@ pD;yGm;a&;rl0g'
tpDtpOf vdktyfcsufawGudk ppfaq;xm;ygw,f?
tydkif; 3 - u eJ@ c ESpfydkif;vkH;rSm zGH@+zdK;qJEkdifiHawGtwGuf EkdifiHwum
bma&;eJ@ enf;ynmtaxmuftulawG &EkdifwJh ae&mtrsKd;rsKd;udk tusOf;csKyf
azmfjyxm;ygw,f? tykdif; 3 - * rSm 2004 ckESpf/ atmufwkdbmv vkyfief;cGif
oifwef;rSm aqG;aEG;cJhwJh urBmh tzGJ@tpnf;awGudk ukd,fpm;jyKwJh urBmhb%fudk
tav;xm;azmfjyxm;+yD;/ urBmhb%f&J aqmif&GufykHudk azmfjyxm;ygw,f?
tmz*efepPwefEkdifiHudk avhvmcsufrSm ESpfaygif; ESpfq,favmuf vkH;0 yl;wGJ
3
? jynfhpkHonhf rl0g'
12
3? taxmuftul &Ekdifonhfae&mrsm;?
taxmuftul tokH;jyKykHeJ@ urBmhb%f. aqmif&GufykH
u? taxmuftul b,fu&ovJ
EkdifiHwumu aiGa=u; 'grSr[kwf enf;ynm taxmuftuludk wjcm;EkdifiH
awG 'grSr[kwf a'owGif; 'grSr[kwf EkdifiHwum tzGJ@tpnf;awGu wkdufkduf&Ekdif
ygw,f? 'ghtjyif (Oyrm - tpdk;&r[kwfwJh tzGJ@tpnf;awGeJ@ wGJvkyfaewJh ukv
or*~ tzGJ@tpnf;awG/ vSL'gef;&SifawGtrsm;ygwJh &efykHaiGuwqifh vkyfief;vkyfudkif
aewJh tvSL&SifEkdifiHawGeJ@ EkdifiHwum zGH@+zdK;wkd;wufa&; b%fawG pwJh) qufqHa&;
trsKd;rsKd; ay:aygufvmEkdifygw,f? atmufyg t&if;tjrpfawGwcsKd@ 'grSr[kwf
tm;vkH;xHu taxmuftul trsKd;rsKd;udk vufcHEkdifiHwEkdifiH &Ekdifygw,f?
1? ESpfEkdifiH ,EW&m;rsm;
14
2? a'owGif; tzJG@tpnf;rsm;
a'owGif; tzJG@tpnf;awGu tzJG@0ifEkdifiHawGudk taxmuftyHhay;ygw,f?
Oyrm/ 2004 ckESpfrSm Oa&myor*~rSm tzJG@0ifEkdifiHopf 10 EdkifiH yg0ifvmwJhtcg
tzGJ@0ifopfawGu ykdcsrf;omwJh Oa&myor*~ tzJG@0ifawGuay;wJh taxmuftyHh
awGudk vufcHEkdifcJhygw,f? tvm;wlyJ ouU&mZf 2000 rSm tmqD,Hu tmqD,H
tzJG@0ifa[mif;awGeJ@ (uarBm'D;,m;/ vmtkd/ jrefrmeJ@ AD,uferfwkd@vkd) tzJG@0ifopf
awGt=um; zGH@+zdK;r_ uGm[csuf enf;apzdk &nf&G,fcsufeJ@ tmqD,Hyl;aygif;r_
aqmif&Gufcsuf (IAI) udk pwifcJhygw,f?29 vuf&Sd (2002-2008) IAI vkyfief;
tpDtpOfu tajccHtkwfjrpf wnfaqmufa&;/ vl@pGrf;&nfzHG@+zdK;r_/ owif;eJ@ quf
oG,fa&;enf;ynmeJ@ a'owGif; pD;yGm;a&; yl;aygif;r_wkd@udk tav;xm;ygw,f?
jrefrmEkdifiHrS Oyrm ? ? jrefrmEkdifiH[m r[mrJacgifa'otwGif; pD;yGm;a&;
yl;aygif;r_ pDrHudef; GMS uvkyfwJh aqG;aEG;yGJawGeJ@ pGrf;&nfwnfaqmufr_ vkyfief;
cGifoifwef;awG rSm yg0ifygw,f? (GMS ywfouf+yD; tao;pdwfudk tykdif; 2 rSm
=unhfyg?)
3? ukvor*~ tzGJ@tpnf;rsm;
ukvor*~ (UN) tpDtpOfxJu txl;tzGJ@tpnf;wcsKd@u taxmuftyHh
ay;ygw,f? 'DtaxmuftyHhu tzJG@tpnf;u owfrSwfxm;csuftay: rlwnfyg
w,f?
Oyrm ? ? ukvor*~ zGH@+zdK;wkd;wufr_ tpDtpOf (UNDP)/ urBmh
usef;rma&;tzGJ@ (WHO)?
UNDP &J ajymqkdcsuft& UNDP [m vlawG&Jb0 ykdrkdaumif;rGefa&;
twGuf todynm A[kokw/ tawG@t}uKHeJ@ t&if;tjrpfawG &zkd@ EkdifiHawGudk
ulnDygw,f? UNDP u axmifpkESpf zGH@+zdK;a&;yef;wdkifrsm; (MDG) (Z,m;uGufudk
=unhfyg) &zkd@ jynfwGif;jynfy }udK;yrf;csufawGudk ndE_dif;aqmif&Gufygw,f? 'D&nf
rSef;csufawGu 'Drkdua&pDustkyfcsKyfr_/ qif;&Jr_avsmhcsapa&;/ tEW&m,fumuG,f
r_eJ@ jyefvnfxlaxmifa&;/ pGrf;tifeJ@ywf0ef;usif/ HIV/AIDS tcuftcJawG
twGuf tajz&Smzkd@eJ@ 'DtajzawG zvS,fzkd@ tav;xm;ygw,f?
jrefrmEdkifiHrS Oya' ? ? vlr_tzJG@tpnf; tokdif;t0kdif;ukd tajccH+yD;
zGH@+zdK;wkd;wufr_ aqmif&GufcsufawG csrSwftaumiftxnfazmfwJh tzGJ@tpnf;awG
15
zGH@+zdK;wkd;wufr_b%f
ADB/
tifwm-tar&duef
17
6? vlr_tzGJ@tpnf;
bmoma&; tzGJ@tpnf;awGtygt0if vlr_tzJG@tpnf;trsKd;rsKd;u aiGa=u;
'grS r[kwf wjcm;ykHpH wenf;enf;eJ@ owfrSwfcsuftay: rlwnf+yD; tultnD
ay;csifay;ygr,f? 'DtzGJ@tpnf;awGu olwkd@tpkd;&awGqDu (okd@) MDB awGqDu
(vlom;csif;pmemr_ tultnD 'grSr[kwf zGH@+zdK;wkd;wufr_ taxmuftyHh tpDtpOf
tpdwftydkif;w&yftjzpf) &efykHaiGeJ@ wjcm;taxmuftyHhawG &csif&ygr,f?
1? urBmhb%f. aqmif&Gufcsuf40
urBmhb%fudk jyefvnfwnfaqmufa&;eJ@ zGH@+zdK;wkd;wufr_twGuf tjynf
jynfqkdif&mb%f (IBRD)/ EkdifiHwum zGH@+zdK;wkd;wufr_toif; (IDA)/ EkdifiHwum
bma&; aumfykda&;&Sif; (IFC)/ EkdifiHwum &if;ESD;jrKyfESHr_ tmrcHtzJG@ (MIGA)/
EkdifiHwum &if;ESD;jrKyfESHr_qkdif&m tjiif;yGm;r_ ajz&Sif;a&;Xme (ICSID) pwJh tzGJ@
tpnf;ig;cke@J zGJ@pnf; xm;ygw,f? if;wkd@txJrSm IBRD eJ@ IDA wkd@u urBmh
b%f vkd@yJ emrnfcH xm;ygw,f? 'kwd,urBmppft+yD;rSm Oa&myEkdifiHawG
jyefvnfwnfaqmufa&;eJ@ zGH@+zdK; wdk;wufr_rSm ulnDzkd@ &nf&G,fcsufeJ@ IBRD udk
1944 rSm IMF eJ@twlwl zGJ@pnf;cJh ygw,f?41 1960 rSm IDA udk zGJ@pnf;cJh+yD;
txl;tcGifhta&;ay; (twdk;enf;) acs;aiGawGeJ@ axmufyHha=u;awGudk 0ifaiG
enf;wJh EkdifiHawGudk ay;cJhygw,f? IBRD eJ@ IDA wkd@rSm tzGJ@0if 184 EkdifiHeJ@ 165
EkdifiHpD toD;oD;&Sdygw,f? IBRD u urBmhbma&; aps;uGufawGuae aiGawG&
20
22
avhvmcsuf
tmz*efepPwef ?
? vSL'gef;oltrsm;yg tyfESH&efykHaiGtzGJ@u rnfr#
(aumif;aumif;) vkyfaqmifoenf;
tmz*efepPwefEkdifiH[m 1952 ckESpfrSm urBmhb%feJ@ 1966 ckESpfrSm ADB
wkd@&J tzJG@0ifjzpfvm+yD;/ tzJG@tpnf; ESpf&yfvkH;qDu 1979 ckESpftxd axmufyhH
a=u; &cJhygw,f?
1979 ckESpfrSm qdkAD,ufk&Sm;u tmz*efepPwefEkdifiHudk
0ifa&mufusL;ausmf+yD; odrf;ydkufcJh ygw,f? 'DaemufrSm tmz*efepPwef[m 1992
ckESpftxd urBmhb%feJ@ ADB wkd@udk acs;aiGquf+yD; qyfcJh+yD;/ urBmhb%fu tdrfeD;
csif; ygupPwefEkdifiHuae tmz*efepPwef&J zGH@+zdK;wkd;wufr_udk apmihf=unhfaeayrJh
tmz*efepPwefu ESpfaygif; 20 avmuf 'DtzJG@ tpnf;awGeJ@ vkyfukdifjcif; r&Sdawmh
ygbl;?45 1988 ckESpfrSm qkdAD,ufwyfawG qkwfcJhayrJh t=urf;zufr_awG/ rwnf+idrf
r_awG qufjzpfcJhygw,f? 1994 ckESpfrSm wmvDbefu EkdifiHudk csKyfukdifcJh+yD; 1996
ckESpfrSm tmz*efepPwefrSm t,fvfckdif;'g;tzJG@ zGJ@pnf;cJhygw,f? urBmh ul;oef;
a&mif;0,fa&;pifwm (World Trade Center) eJ@ yifw*Gefukd t,fvfckdif;'g;u
2001 ckESpfrSm wkdufckduf+yD;wJhtcgrS tar&duefEkdifiHu wkH@jyefcJh+yD; tmz*efepPudk
0ifa&muf cJhygw,f? 2001 ckESpf/ Ekd0ifbmv vv,frSm umbl;vf+rdK@awmfuae
wmvDbefawG xGufcGmcJhygw,f? tckcsdefrSm tESpf 20 eD;yg;=umwJh ppfyGJrSm
vlaygif; 2 oef;ausmf aoqkH;+yD;/ tajccHtaqmuftODeJ@ ykdifqkdifr_awGvJ t}uD;
tus,f ysufpD;+yD; ul;oef;a&mif;0,fa&; tzJG@tpnf;awGvnf; +ydKuGJcJhygw,f?
2001 ckESpf/ Ekd0ifbmvukefcgeD;rSm *smr%DEkdifiH bGef;+rdK@rSm wmvDbef
ta&;tcif; aemufydkif; tmz*efepPwef[m EkdifiHa&;ajymif;vJr_ ndE_dif;yGJawG pwif
cJh+yD;/ 2002 ESpf Zefe0g&DvrSm ,m,Dtpkd;&cef@zkd@ 'DZifbmv tapmykdif;rSm oabm
wlnDcJhygw,f? 2001 ckESpf/ Ekd0ifbmvrSm ygupPwefEkdifiH tpPvrfrmbwf+rdK@rSm
urBmhb%f&J tpDtpOfeJ@ usif;ywJh nDvmcHuae jyefvnfwnfaqmufa&;
taxmuftyHhtwGuf tpDtpOf pcJhygw,f? (ADB/ UNDP eJ@ tpPvrf zGH@+zdK;
wkd;wufr_ b%fwkd@&J yg0ifr_eJ@) urBmhb%fu OD;aqmifcJhwJh vkdtyfcsuf tuJ
jzwfr_ udk 2001 ckESpf/ 'DZifbmeJ@ 2002 ckESpf/ Zefe0g&DvawGrSm vkyfcJh+yD;/ *syef
EkdifiH wkdusKd+rdK@ 2002 ckESpf tpnf;ta0;rSm jynhfpkHwJh vkdtyfcsuf tuJjzwfr_ udk
tvSL&SifawGudk wifjycJhygw,f?46
23
? tjzpftysuf orkdif;
IFI awGu
jyefvnfyl;wGJaqmif&Gufr_
1979 ckESpftxd tmz*efepPwefu
urBmhb%fu a':vmoef; 230 eJ@ ADB
qDu a':vm 95 oef; acs;cJhygw,f?
1992 ckESpftxd tmz*efepPwefu
1979 - 1988 ? ? ppfeJ@ wGef;vSefr_?
jyefqyfcJh ygw,f? urBmhb%fu
qkdAD,ufwyfawG 1988 rSm
tpPvrfrmbwf uae 1980 ckESpfawGeJ@
xGufcGmjcif;?
1990 ckESpfawGrSm (wkd;wufr_awGudk
apmihf=unhfwJh) apmihf=uyf=unhf_a&;
1988 - 1994 ? ? tzGJ@awG=um;
wdkufyGJjzpf+yD; ppftkyfpkacgif;aqmifawG vkyfcJhygw,f?
ay:vmjcif;?
EkdifiHa&;
1979 ? ? tmz*efepPwef qkdAD,uf
odrf;ykdufr_ pwifjcif;?
atmufwkdbm 6 &uf ? ?
tar&duef wyfawG
tmz*efepPwefrSm wkdufcdkufjcif;?
Ekd0ifbmvv,f ? ? wmvDbef
umbl;vfu xGufcGmjcif;?
Ekd0ifbmvukef ? ? =um;umv
EkdifiHa&; tpDtpOfawG bGef;+rdK@rSm
pwifndE_dif; aqG;aEG;jcif;?
'DZifbm 5 &uf ? ? EkdifiHa&;
ul;ajymif;r_ bGef; oabmwlnDcsuf
&Sif;ygw,f?
29
30
32
2? urBmhb%fqkdwmu b%fwckyg?
urBmhb%f&J &nfrSef;csufxJrSm zGH@+zdK;qJEkdifiHawGrSm qif;&Jr_ wkdufzsufa&;
eJ@ vlaer_tqifhtwef; wkd;wufa&; vkd@ ajymqkdxm;ayrJh 'DcsufawGt=um;rSm
t"du tcsufuawmh urBmhb%f[m b%fwckqkdwmygyJ? b%fwckjzpfwm
a=umifh ol&yfwnfEkdifa&;twGuf ykdufqHacs;&rSm jzpfygw,f? acs;aiGu&wJh twkd;
awGay: rlwnf+yD; urBmhb%f&J tpGrf;eJ@yrm% }uD;xGm;wmyg? qkdvkdwmu
vufcHEkdifiHwEkdifiHu vkdcsifwm 'grSr[kwf vkdtyfwm r[kwfayrJh (Oyrm }uD;rm;wJh tajccH taqmuftOD pDrHudef;awGvkd) pDrHcef@cGJa&; ukefusp&dwf
enf;wJhacs;aiG rsm;rsm;pm;pm;ay;&if urBmhb%frSm tusKd;&Sdygw,f? 'ghtjyif
urBmhb%f aiGacs;vkyfxkH;awGu EkdifiHawGukd aiGacs;zkd@ zdtm;ay;xm;ygw,f?
'Dvkdvkyfjcif;tm;jzifh =um=um&yfwnfvkd@r&wJh tqifhtxd tauG;awG wufoGm;
=uygw,f? 'Dvkdtajctae&SdwJh tauG;awGu jynfolawG&Jb0tay: }uD;rm;wJh
oufa&mufr_awG &SdEkdifygw,f? r=umao;cifu wkd;wufqJEkdifiH 30 ausmf&J
&okH;aiG oHk;pGJr_ukd avhvmcsuft& 'DEkdifiHawG&J okH;ykHESpfykHu tajccHvlr_a&;
0efaqmifr_awGxuf tauG; jyefqyfzkd@twGuf okH;quae ig;qykdokH;w,fqkdwm
awG@&ygw,f? tauG;jyefqyfwmu EkdifiHbm&J okH;ykHwykHeJ@ xuf0uf=um;
ukefygw,f?78
c? urBmhb%fu b,fvkd jyefvnfyl;aygif;aqmif&GufovJ?
1? aqmif&Gufr_ w&m;0ifkyfodrf;onfhumv
EkdifiHwEkdifiHukd bma&; 'grSr[kwf enf;ynm taxmuftulawG ray;
aewJh umvtwGif;rSmawmif urBmhb%fu tJ'DEkdifiHukd (omreftm;jzifh tdrfeD;
csif; EkdifiHwEkdifiH uae) apmifh=uyf_wJhtpD&ifcHpm awGa&;wm 'grSr[kwf tpkd;&
t&m&SdawGukd kH;oabm r[kwfbJ omreftm;jzifh awG@qkHwm pojzifh v_yf&Sm;
aeygvdrfhr,f? Oyrm - abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;rSm urBmhb%f0efxrf; awGu
+idrf;csrf;a&; oabmwlnDcsuf vufrSwfrxkd;cif wESpf 1994 aESmif;ykdif;rSm tpkd;&
t&m&SdawGeJ@ pwifpnf;a0;cJhygw,f?79
33
apmifh=uyf=unfh&_onfhtpD&ifcHpm
81
? auG;+rD &Sif;jcif;
EkdifiHaxmufyHha&;r[mAsL[m (CAS) 92
37
avhvmcsuf
abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;/ a'wifoabmwlnDcsuf (Dayton Accords) eJ@
z&efuif pwkdif; pD;yGm;a&;96
awGu umvwcktwGif; yl;wGJaqmif&Gufjcif; r&SdbJ aemufrSjyefvnf
aqmif&GufwJhEkdifiHawGrSm IFI awGu pD;yGm;a&;eJ@ zGH@+zdK;wkd;wufa&; vrf;a=umif;wif
ru oufqkdif&m EkdifiHa&;ajz&Sif;csufqkdif&m owfrSwfcsufawGukdvnf; csrSwfyg
w,f? abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;rSm okH;ESpfppfyGJumvt+yD; 1995 ckESpfrSm
vufrSwfa&;xkd;cJhwJh EkdifiHwum oabmwlnDcsufjzpfwJh a'wifoabmwlnD
csufu97 pD;yGm;a&; jyefvnfwnf aqmufr_eJ@ zGH@+zdK;wkd;wufr_ vrf;a=umif;tay:
txl;}uD;rm;wJh oufa&mufr_ &SdcJhygw,f?
urBmhb%fu abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;wkd@&J toGiful;ajymif;r_
vkyfief;pOf tapmykdif;rSm yg0if+yD;/ a'wifoabmwlnDcsuf vufrSwfrxkd;cif 1994
ckESpfaESmif;ykdif;rSm abmhpeD;,m; aqmif&Gufr_tzGJ@ (Bosnia Working Group) ukd
zGJ@pnf;cJhygw,f?98 if;&Ju|rf;usifr_u a'wif+rdK@rSm abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;
qkdif&m aqG;aEG;yGJawGrSm ta&;ygw,f vkd@qkd+yD; a'wif+rdK@u EkdifiHa&;ajz&Sif;csuf
!dEd_if;yGJawGrSm urBmhb%fu yg0ifcJhygw,f?99 a'wifoabmwlnDcsuf vufrSwf
xkd;+yD; r=umrD urBmhb%fu OD;aqmif+yD; abmhpeD;,m;eJ@ [mZD*kdAD;em;ukd vkdtyf
csufppfaq;zkd@ oGm;+yD;100 tJ'Dtcsdefup+yD; 'DESpfEkdifiH&J pD;yGm;a&; jyefvnfwnf
aqmufzkd@eJ@ pD;yGm;a&;ukd aps;uGufpepfajymif;zkd@ }udK;yrf;csufawG !dEd_if;aqmif
&GufcJhygw,f?
IFI
39
41
45
avhvmcsuf
ta&SwDarm ? ? ydyuQeJ@ EkdifiHawmfzGH@+zdK;wkd;wufr_
ta&SwDarm&J ydyuQaemufykdif; zGH@+zdK;wkd;wufr_ukd csOf;uyfykHu abmhpeD;,m;[mZD*kdAD;em;eJ@ wjcm;EkdifiH trsm;tjym;wkd@&J tawG@t}uHKeJ@ qef@usifaeygw,f?
tif'dkeD;&Sm;u 25 ESpf=um odrf;ykduf+yD;aemuf/ 1999 ckESpf qENcH,lyGJrSm ta&S
wDarmu vGwfvyfa&;twGuf t}uD;tus,f rJay;=uygw,f? tJ'Daemuf
t=urf;zufr_awG jzpf+yD; ukvor*~u ta&SwDarmtwGuf ukvor*~ toGiful;
ajymif;a&;umv tkyfcsKyfa&; (UNTAET) vkd@ ac:wJh ,m,Dtpkd;& ESpfESpfausmf
xm;ay;vkdufygw,f? ta&SwDarmu 2002 ckESpf arvrSm vkH;0vGwfvyfa&;
&oGm;ygw,f? tJ'DvrSmyJ tpkd;&opfu EkdifiHawmf zGH@+zdK;wkd;wufa&; tpDtpOf
wifjycJhygw,f?
EkdifiHawmf zGH@+zdK;wkd;wufa&; tpDtpOfukd b,fvkda&;qGJcJhwmvJ?
UNTAET a&mufvm+yD;aemuf ta&SwDarmom;awG EkdifiHawmfzGH@+zdK;wkd;wufa&;
r[mAsL[mukd tjynfht0 ykdifqkdifr_r&rSm pkd;&drf=uygw,f? EkdifiHwum tokdif;
t0kdif;u 0ifvm+yD;wmeJ@ ta&SwDarmom;awG&J ckdifrmwJh vrf;!$efr_rygbJ
jyefvnfwnfaqmufa&; vkyfief;pOf pcJh=uw,f? urBmhb%fu taxmuftyHhawG
pD;0ifr_ukd pDrHcef@cGJzkd@ 0ifvmw,f? 'Dvkyfief;pOfawG tm;vkH;rSm ta&SwDarm
om;awG yg0ifzkd@ }udK;yrf;=uayrJh/ ta&SwDarmom;awGbufu pDrHcef@cGJr_eJ@
!dEd_if;r_awG uif;rJhwma=umifh usrwkd@u rsm;aomtm;jzifh aemufvkdufawGyJ
jzpf=u&w,f? yxr wESpf ESpfESpfu t"dutm;jzifh ta&;ay:udpPawGeJ@ jyefvnf
wnfaqmufa&;udpPawG ajz&Sif;wmyJjzpfayrJh tJ'DtcsdefrSm EkdifiH&J tem*wf
wkd;wufr_twGuf vrf;!$efcsufawG owfrSwfwJh qkH;jzwfcsufawGcsw,fqkdwm
ta&S wDarmom;awG trsm;tjym;u em;rvnfcJhygbl; vkd@ EkdifiHawmf zGH@+zdK;
wkd;wufa&; pDrHudef;a&;qGJ&mrSmyg0ifwJh Emilia Pires u ajymygw,f?129
tjynfht0 yg0ifr_eJ@ ydkifqkdifr_wkd@ &zkd@twGuf wckckawmh vkyfzkd@vkd+yDqkdwm
odvmawmh EkdifiHawmf zGH@+zdK;wkd;wufa&; pDrHudef;a&;qGJzkd@ ta&SwDarmeJ@
130
UNTAET wkd@u 2001 ckESpfrSm pDrHudef;aumfr&Sifw&yf zGJ@pnf;cJhygw,f? toGif
ul;ajymif;a&;umv tpkd;&eJ@ t&yfom; vlr_tzGJ@tpnf;u ig;a,mufpDygwJh
'Daumfr&Sifu ta&SwDarm&J vuf&Sd tajctaeeJ@/ pD;yGm;a&;eJ@ EkdifiHa&;pepfukd
pwif ppfaq;+yD; EkdifiHawmf tajctae tpD&if cHpm a&;cJhygw,f? (aemifrSm
46
48
5? obm0t&if;tjrpfrsm; ukdifwG,fjcif;
jrefrmjynfu uG,f0wJh obm0t&if;tjrpfawGu ppftm%m&Sif tpkd;&
udk wm&SnfcH+yD; vl@tcGifhta&; csKd;azmufr_awG usL;vGef+yD;/ wkdufyGJawGjzpfae
atmif vkyf&mrSm taxmuftul jzpfaeayrJh EkdifiH&J qif;&Jr_ avsmhcsatmifvnf;
rvkyf/ aumif;rGefwJh tkyfcsKyfr_vnf; ray;Ekdifygbl;? t&if;tjrpf usdefpm vkd@ac:
wJh ta=umif;jcif;&mtwGuf jrefrmEkdifiH[m Oyrmaumif;w&yf jzpfygw,f?135
'Dtykdif;rSm 'Dt&if; tjrpfusdefpm&J vuQ%mawGeJ@ t&if;tjrpf usdefpmjzpfapwJh
ta=umif;t&mawGukd ppfaq;ygr,f?
EkdifiHwEkdifiHrSm uG,f0wJh t&if;tjrpfawG&SdwJhtcg omreftm;jzifh IFI awG
tygt0if &if;eD;jrKyfESHol trsm;tjym;ukd qGJaqmifavh &Sdygw,f? Oyrm urBmh
b%fu 1992 ESpfeJ@ 2001 ckESpf t=um; wkd;wufqJ 25 EkdifiHrSm a&eH/ obm0
"mwfaiG@eJ@ ausmufrD;aoG; pDrHudef;awGtwGuf a':vmoef;aygif; 18.5 axmif
cGifhjyKvkdufygw,f?136 'Dtydkif;u avhvmcsuf 2 &yfrSm t&if;tjrpfusdefpm cHae&
wJh cs'feJ@ uarBm'D;,m; EkdifiHwkd@u tajctaeawG ppfaq;xm;ygw,f? urBmh
b%fu 'DESpfEkdifiHvkH;rSm obm0 t&if;tjrpfawG xkwf,lzkd@ aiGa=u;axmufyHhr_
awG ay;wkef;u t&if;tjrpfawGudk pDrH&m rSmeJ@ jynfyykd@&mu&wJh aiGa=u;wkd@ukd
ukdifwG,f&mrSm tpkd;&ukd taxmuftulay;zkd@ aqmif&GufcJhygw,f? 'Dvkdaqmif
&GufcsufawGu t+rJatmifjrifwm r[kwfygbl;?
u? t&if;tjrpfusdefpm ed'gef;137
zHG@+zdK;r_ pD;yGm;a&;ynm&Siftrsm;tjym;u wkd;wufqJEkdifiHawG qif;&JwGif;
uvGwfzkd@ obm0 t&if;tjrpfawG&J tpGrf;tm%mukd ,kH=unf=uygw,f? 'gayrJh
vGefcJhwJh tESpf 20 twGif; avhvmcsuf trsm;tjym;t& t&if;tjrpfOD;aqmifwJh
zGH@+zdK;wkd;wufr_u pD;yGm;a&;wkd;wufr_twGuf wGef;tm;ray;EkdifkHru t&if;tjrpf
awG rxkwf,lcifuxuf ykdqkd;wJh vlr_pD;yGm;a&; tajctaeawG a&mufapygw,f?
obm0t&if;tjrpfawG uG,f0 wJh EkdifiHawGrSm pD;yGm;a&;wkd;wufr_ t&rf;aES;/
qif;&Jr_eJ@ tauG;awGykdvm/ 'Drkdua&pD enf;yg;/ ykdqkd;wJhtpkd;&&Sd+yD;/ obm0t&if;
tjrpf ruG,f0wJh EkdifiHawGxufpm&if jynfwGif; ppfjzpfzkd@ tvm;tvmykd&Sdw,fvkd@
'DavhvmcsufawGu jyxm;ygw,f?
49
52
0ifaiG apmifh=uyf=unfh&_a&;
53
avhvmcsuf
cs'f-uifu&Gef; a&eHxkwf,la&;eJ@ ykdufvkdif;pDrHudef;
cs'fEkdifiH[m t&if;jrpfusdefpmoifh EkdifiHjzpfygw,f? cs'frSm a&eHeJ@ "mwfaiG@
trsm; tjym;&SdayrJh q,fpkESpfaygif;rsm;pGm jynfwGif;ppf/ qif;&Jr_/ aES;auG;wJh
pD;yGm;a&;wkd;wufr_ eJ@ qkd;&Gm;wJh vl@tcGifhta&; csKd;azmufr_/ tusifhysufr_eJ@
tkyfcsKyfa&;nHhzsif;r_awG }uHKawG@ ae&ygw,f? 1960 rSm vGwfvyfa&;&cJhayrJh
r=umrD jynfwGif;ppf pcJh+yD;/ vGefcJhwJh ESpfaygif; av;q,favmuf ppfjzpfcJhygw,f?
1990 ckESpfrSm tm%modrf;,l&mu vuf&Sdtpkd;& tm%m&cJh+yD;/ rJjc,fvS,fwJh
a&G;aumufyGJawG/ twkduftcHukd zdESdyfr_awGeJ@ tm%m wnf+rJaeygw,f?
orRwrSm EkdifiHa&;tm%m pkykHae+yD;148 Oya'pkd;rkd;r_ tm;enf;ygw,f? ukvor*~
vlom;zGH@+zdK;r_Z,m;rSm 177 EkdifiHteuf cs'fu 167 EkdifiHajrmufrSm &Sdaeyg
w,f?149 EkdifiH&J vl@oufwrf;u 44 ESpfjzpf+yD;/ vlOD;a&&J 1 &mckdifE_ef;yJ
v#yfppf"mwf &ygw,f?150 EkdifiHwum wkd;v#KdaygufjrifEkdifr_ tzGJ@tpnf;&J 2005
ckESpf ESpfywfvnf t*wdvdkufpm;r_ ,lqcsufZ,m;rSm urBmhxdyfqkH; EkdifiHtqifhrSm
&Sdygw,f?151
ouU&mZf 2000 rSm urBmhb%fu cs'fEkdifiHawmifykdif;rSm a&eHwl;azmfzkd@eJ@
a&eH wifykd@zkd@ uifr&Gef;urf;ajcukd ykdufvkdif;azmufzkd@ pDrHudef;twGuf a':vm oef;
300 eD;yg; acs;cJhygw,f? qif;&JaewJh cs'ftpkd;&u 'DpDrHudef;u&wJh 0ifaiGawGukd
usef;rma&;eJ@ ynma&;vkd tajccH jynfol@0efaqmifr_awGrSm okH;Ekdifr,fvkd@ urBmh
b%fu ajymygw,f?152 t*wdvdkufpm;r_awG/ EkdifiHa&;zdESdyfr_awG/ nHhzsif;wJh Oya'
abmifawGeJ@ bma&; pDrHcef@cJG Ekdifr_ enf;yg;wJhtcgrSm 'Dvkdacs;aiG tajrmuf
trsm; ay;vkdufwmu t&if;jrpfusdefpmukd tvG,fwul ajymif;vJapEkdifrSm
r[kwfbl;vkd@ t&yfom;vlr_ tzGJ@tpnf;awGu pkd;&drfa=umif; ajymygw,f?153
wpdwfwa'otm;jzifh 'Dtcsufa=umifh urBmhb%fu 'DpDrHudef;eJ@ a&eHu&wJh
0ifaiGawGukd pDrHcef@cGJ&mrSm ulnDzkd@&nf&G,fcsufeJ@ aqmif&GufcsuftcsKd@ vkyfygw,f?
'gayrJh atmufrSmazmfjyxm;ovkd 'Daqmif&GufcsufawGukd uwdu0wfeJ@
aqmif&Gufwm enf;+yD;/ 'Daqmif&GufcsufawGu a&eHu&wJh 0ifaiGudk pDrHcef@cGJzkd@
'grSr[kwf ywf0ef;usifeJ@ vlr_a&; tEW&m,fuif;zkd@ aqmif&Guf&mwkd@rSm t}uD;
tus,f xda&mufr_ r&Sdygbl;? 'Dvkd,EW&m;awGu 'Drkdua&pDtpkd;&/ aumif;rGefwJh
tkyfcsKyfr_/ Oya'pkd;rkd;r_/ Oya' vkdufemwJh tpkd;&wkd@&SdrS xda&mufEkdifygr,f?
54
55
aiGa=u;axmufyHh&mwGif urBmhb%f.owfrSwfcsufrsm;
pGrf;&nfwnfaqmufr_ pDrHudef;rsm;
59
cs'fEkdifiH ?
? tjzpftysuforkdif;
EkdifiHa&;
1960 ? ? cs'fEkdifiH jyifopfEkdifiHu
vGwfvyf a&; &ygw,f?
cs'f-uifr&Gef; a&eHykdufvkdif;pDrHudef;
1963 ? ? cs'fEkdifiHu urBmhb%ftzGJ@0if
jzpfvmygw,f?
qlylr_awG qufjzpfygw,f?
61
wm&Snfcw
H Jh zGH@+zdK;wkd;wufrt
_ & qif;&Jra_ vsmhcs apwJh aqmif&GufcsufawGvkyaf prS a&eH/
"mwfaiG@eJ@ owWK wl;azmfa&; uawGrSm urBmhb%ftzGJ@ yg0ifp&mtcef;&Sdygw,f/
62
63
64
avhvmcsuf
uarBm'D;,m;EkdifiHwGif opfckwf,lr_
uarBm'D;,m;EkdifiHrSm uG,f0wJh tylykdif;a'o ajrqDv$mukd umuG,f+yD;/
a&a0 a'oawGukd wnf+idrfap+yD;/ a&pD;qif;r_eJ@ a'ocHrkd;av0opepfukd ykHrSefapwJh
EkdifiH&J opfawmawGu t&if;tjrpf usdefpmoifhaeygw,f? uarBm'D;,m; jynfol
awG[m ykdwif;"mwf 40 u 70 &mckdifE_ef;ukd }uD;rm;wJh wGefavpyfa&uefu
ig;awGuae&ae+yD;192 'Dig;awGu tm[m&&zkd@ tem;u opfawmu obm0ukd
tm;xm;aewma=umifh uarBm'D;,m;EkdifiH[m if;&Jopfawmpepfukd txl;tm;
xm;ae&ygw,f?
1953 ckESpfrSm uarBm'D;,m;EkdifiH[m jyifopfxHu vGwfvyfa&;&ygw,f?
EkdifiH&J bk&ifoD[mEku 1970 ckESpf eef;cscH&wJhtxd tkyfpkd;cJhygw,f? 'DaemufrSm
uarBm'D;,m;[m tar&duefEkdifiHu AkH;}uJwm/ jynfwGif;ppf/ crmeDwkd@&J wrsdK;vHk;
pk+yHK owfjzwfwm/ AD,uferfawG 0ifa&mufodrf;ykdufwm/ 1991 ckESpfrSm +idrf;csrf;
a&; oabmwlnDcsuf vufrSwfxkd;wJhtxd EkdifiHwumu ydwfqkd@wmwkd@ }uHK&yg
w,f? tESpfESpfq,f=um ppfyGJeJ@ vltpkt+yHKvkduf owfjzwfr_wkd@a=umifh EkdifiH
vlOD;a& okH;ykHwyHkavmuf aoqkH;&ygw,f?
pkdufysKd;ajr 30 &mckdifE_ef;rSm ajrjryfAkH;awGxm;vkd@ vlaygif;aomif;aygif;
rsm;pGm ajcvufjywfcJh&ygw,f? tajccHtkwfjrpfvnf; t}uD;tus,fysufpD;+yD;
aojcif;eJ@ a'ojzwfausmf ajymif;a&$@aexkdifjcif;wkd@a=umifh ynmwwf vlvwfwef;
pm;vnf; aysmufcJh &ygw,f? pD;yGm;a&;eJ@ w&m;pD&ifa&; tzGJ@tpnf;awGvnf;
ysufpD;cJhygw,f?
+idrf;csrf;a&;oabmwlnDcsuft+yD; w&m;r0if opfckwfr_ trsm;tjym; ay:ayguf
cJhjcif;?
rSef;awmhwrsKd; jzpfawmhwrsdK;qdkwmvdk 1970 u 1980 ckESpftwGif;
q,fpkESpfaygif;rsm;pGm ydyuQawGjzpf+yD;/ oD;jcm;aeayrJh uarBm'D;,m;EkdifiH&J
opfawmawGukd t}uD;tus,f ckwf,ljcif; r&SdcJhygbl;? 1990 ckESpfawG tapmykdif;
rSm uarBm'D;,m;&J 40 &mckdif E_ef;u opfawmtjzpfyJ &Sdygao;w,f?193 'gayrJh
uarBm'D;,m;u 1990 ckESpfawG tapmykdif;rSm urBmukd wHcg;zGifhay;vkdufwmeJ@
tpkd;&t&m&SdawGeJ@ ppfwyfa&m tdrfeD;csif;EkdifiHawGu pD;yGm;a&;pdwf0ifpm;
65
69
70
uarBm'D;,m; ? ? tjzpftysufordkif;
EdkifiHa&;
1953 ? ? uarBm'D;,m;
jyifopfEdkifiHu vGwfvyfa&;
ay;&ygw,f?
opfckwfr_ jy\emrsm;
1969 ? ? uarBm'D;,m;udk
(1973 txd) tar&duef
pwifAkH;}uJygw,f?
1970 ? ? tar&duef
vkdvm;ol vGefEdk;u
oD[mEkudk awmfvSef+yD;
tm%modrf; vdkufygw,f?
72
73
6? ed*kH;
txufyg tpD&ifcHpmrSm wifjyxm;wJhtwkdif; urBmhb%feJ@ ADB vdk EkdifiH
wum tzGJ@tpnf;awGu jrefrmEkdifiHrSm jyefvnfvkyfukdifzkd@ jyifqifae=uyg+yD?
'gayrJh wu,fqkd&if 'DtzJG@tpnf;awGu jrefrmEkdifiHrSm vkH;0vkyfudkifaejcif; r&Sd
wm r[kwfygbl;? wdwdusus ajym&&ifawmh t"du yl;aygif;aqmif&GufcsufjzpfwJh
acs;iSm;wmudkawmh &yfwef@cJhygw,f? 'gayrJh 'Dvkd&yf&wmu 'Drkdua&pDenf;vrf;
t& a&G;aumufxm;wJh tpkd;& uif;rJhaevkd@ r[kwfygbl;? qyfzkd@usefaewJh tauG;
awG &Sdwm&,f/ EkdifiHrSm tjynhft0 vkyfukdifzkd@ tcGihf&,l&mrSm }uKH&wJh tcuftcJ
awG pwJh vufawG@ ta=umif;tcsufawGa=umihf jzpfygw,f? 'DtpD&ifcHpmrSm
jyxm;ovkd EkdifiHwum bma&; tzGJ@tpnf;awGu tkyfcsKyfr_pnf;rsOf; nhHzsif;+yD;/
Oya'pkd;rkd;r_ r&SdwJh EkdifiHawGudk acs;aiGtrsm;}uD; ay;cJhwmawG &Sdygw,f?
acs;aiG&yfwef@xm;wJh=um;u urBmhb%fu jyefvnfyl;aygif;aqmif&Gufzkd@
ar#mfrSef; csufeJ@ r[mAsL[menf;awG pwifa&;qGJzkd@ jrefrmEkdifiHeJ@ ywfouf+yD;
tcsuftvuf &SmazGwJh }udK;yrf;csufawG/ okH;oyfcsufawG tygt0if jrefrmEkdifiHudk
apmihf=unhfaewmawG vkyfaeygw,f? IMF u yk'fr 4 qkdif&m wkdifyifaqG;aEG;
r_awG qufvkyfaeygw,f? +yD;awmh ADB u jrefrmEkdifiHu pDrHudef;awGtwGuf
enf;ynmqkdif&m taxmuftulawGay;zkd@ (yrm%rrsm;ayrJh) axmufyhHa=u;awG
ay;aeygw,f? 'ga=umihf jrefrmjynfolawG[m EkdifiHawmf zGH@+zdK;wkd;wufr_ta=umif;
pOf;pm;zkd@ vkdtyfwmudk vspfvsLr_oihfygbl;? tem*wfu aocsmwJhumv
a&mufrS 'DvkdpOf;pm;zkd@ tuef@towfr&Sd &ufa&$@wmvnf; rvkyfoihfygbl;?
EkdifiHwumbma&; tzJG@tpnf;awGrSm EkdifiHzGH@+zdK;a&;eJ@ qif;&Jr_avsmhcs
apwJh r[mAsL[mawGeJ@ ywfouf+yD; olwkd@&J ukd,fykdiftpDtpOfawG/ rl0g'awGeJ@
vkdvm;wmawG &Sdygw,f? zGH@+zdK;r_eJ@ qif;&Jr_avsmhusa&;twGuf pD;yGm;a&;zGH@+zdK;r_
[m ta&;}uD;qkH;vkd@ ,lq+yD; 'D&nfrSef;csufawG&zkd@ usOf;ajrmif;+yD; tm;vkH;udk
+cKHikHxm;wJh tajymif;tvJawG vkyfygw,f? 'gayrJh EkdifiHtrsm;tjym;rSm 'Dvkd
pDyGm;a&;wkd;wufr_udkyJ tav;xm;+yD; tm;vkH;udk +cKHikHxm;wJh usOf;ajrmif;wJh
tajymif;tvJawGvkyfwm[m ratmifjrifygbl;?
wu,fqkd&if 2004 ckESpf/ atmufwkdwmvu tvkyfcGifoifwef;rSm
ajymqkdcJhol wcsKd@u zGH@+zdK;r_ rl0g'awG trsKd;rsKd;&Sdjcif;&J ta&;ygykHudk tav;eufxm;
ajymygw,f? 'gu ukefoG,fa&;/ aiGvJvS,fE_ef;/ EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHr_ pwJh
pD;yGm;a&; jy\emawGtwGuf omr[kwfbJ ynma&;/ vltiftm;eJ@ pufr_
74
75
aemufqufwGJ (u)
aqG;aEG;&efeJ@ a&SqufokawoejyK&ef ta=umif;t&mrsm;
tcGihftvrf;rsm;eJ@ ar#mfvifhrxm;aom tEW&m,frsm; ? ? jrefrmEkdifiH
pD;yGm;a&; toGiful;ajymif;r_twGuf toihfjyifqifjcif;udk EkdifiHzGH@+zdK;r_ enf;pOf
pwif&rnfhae&m ?
? tykdif; 4-c-2/
(jyefvnfyl;aygif;aqmif&Gufzkd@
vkyfudkifaejcif;? qyf&efusefaeonhf auG;+rDrsm;&Sif;jcif;)
(3) oifuEdkifiHjcm;tpkd;&jzpf+yD; jrefrmEdkifiHu qyfzkd@usefaewJ@auG;+rDawGudk
ulnD&Sif; ay;cJh&if jrefrmEdkifiHu bmvdkcsifvJ?
tvSL&Siftrsm;yg tyfESH&efykHaiGrsm;
1? urBmhb%fu ta&SwDarmtwGuf tyfESH&ef
tvSL&Sifrsm;yg tyfESH&efykHaiGtzJG@ zGJ@vkdufygw,f?
pwif&rnhfae&m ?
(TFET)
vkd@ac:wJh
qkdif&m
qkH;jzwfcsuf csrSwfjcif;
pwif&rnhfae&m ? ?
http://siteresources.worldbank.org/BODINT/Resources/b-eds.pdf
(urBmhb%f
!$ef=um;a&;rSL;rsm; bkwftzJG@)
(2) ADB !$ef=um;a&;rSL; bkwftzJG@rSm !$ef=um;a&;rSL; b,fESpfa,muf
&SdovJ?
pwif&rnhfae&m ?
? www.adb.org/bod (ADB !$ef=um;a&;rSL; bkwf
tzJG@)
(3) urBmhb%f !$ef=um;a&;rSL;rsm; bkwftzJG@rSm jrefrmEkdifiH&J ukd,fpm;vS,f
u b,folvJ?
ADB !$ef=um;a&;rSL;rsm; bkwftzJG@rSm jrefrmEkdifiH&J udk,fpm;vS,fu
b,folvJ?
3? urBmhb%f OuUXu t+rJwrf; tar&duefEkdifiHu jzpfygw,f? ADB OuUXu
t+rJwrf; b,fEkdifiHuvJ?
urBmhb%f ppfaq;a&;tzGJ@
cs'f-uifr&Gef; ykdufvkdif;pDrHudef;eJ@ uarBm'D,m;rSm opfawmcGihfjyKcsuf
pDrHcef@cGJa&; eJ@ xdef;csKyfxm;wJh tprf;pDrHudef; (FCMCPP) wkd@a=umihf xdckdufcJh&wJh
a'ocHjynfol awGu urBmhb%f ppfaq;a&;tzGJ@udk pkHprf;ppfaq;zkd@ yef=um;cJh
ygw,f? 'Dyef=um;csuf b,fvkdvkyf&ovJ? yef=um;csufawGudk b,fvkd ukdifwG,f
ovJqkdwm okawoevkyfyg?
pwif&rnhfae&m ? ? www.worldbank.org/inspectionpanel (ppfaq;a&;
tzJG@eJ@ ywfoufwJh urBmhb%f&J tifwmeufpmrsufESm)
(1) b,folawGu yef=um;v$mwifEkdifovJ?
(2) yef=um;olawGu b,fvkdpm&Gufpmwrf;awG wifzkd@vkdovJ?
79
pwif&rnhfae&m ? ?
www.eppu.ba/englihs/strategija_engl.html
twGuf vuf&Sd PRSP)
(abmpeD;,m;-[mZD*kdAD;em;
(1) aqG;aEG;wkdifyifyGJ b,fESpfckvkyfovJ?
(2) a0zef&ef tcsdefumvrsm; b,fESpfck&SdovJ?
2? ta&SwDarm EdkifiHawmfzGH@+zdK;wkd;wufa&; tpDtpOfu Vision 2020
tykdif;udk zwfyg?
pwif&rnhfae&m ? ? www.pm.gov.tp/ndp.htm (ta&SwDarmEdkifiHawmf
zGH@+zdK; wkd;wufa&; tpDtpOf)
(1) EdkifiHawmfzGH@+zdK;wkd;wufr_ tpDtpOfcsrSwf&mrSm trsKd;orD; trsm;
tjym;eJ@ wkdifyifcJhovm;? ausmif;om;awGu b,ffvkd yg0ifygwfouf
ovJ?
(2) b,fta=umif;t&mawGa=umifh ta&SwDarm tpkd;&u us,fus,f
jyef@jyef@ 'DvkdjynfoleJ@ wkdifyifaqG;aEG;r_awG vkyfEkdifwm xifovm;?
3? abmpeD;,m;-[mZD*dk;AD;em;&J aemufqkH; PRSP tydkif;wcsKd@udk zwfyg?
pwif&rnhfae&m ?
www.eppu.ba/englihs/strategija_engl.html
(abmpeD;,m;-[mZD*kdAD;em;twGuf vuf&Sd PRSP)
(1) PRSP aqG;aEG;yGJawGrSm xdxda&mufa&mufyg0ifEdkifzdk@ (Oyrm -
utvkdufacs;iSm;r_
1? utvkdufacs;iSm;r_qkdwm (Oyrm? opfawm/ pkdufysKd;a&;pwJh) u
w&yf&yf twGufay;wJh acs;aiGjzpfygw,f?
pwif&rnhfae&m ? ? tykdif; 3-c-2 (wjcm;taxmuftyHhrsm;)
2? jrefrmEkdifiHrSm uqkdif&macs;iSm;r_twGuf b,fuawGudk OD;pm;ay;
&r,f xifovJ? bmvkd@vJ? 'Dvkduqkdif&m axmufyHhr_twGuf b,fEkdifiHwum
tzGJ@tpnf; awGudk wkdifyifr,fxifovJ?
jrefrmEkdifiH. t&if;tjrpfusdefpmudk ajymif;vJjcif;
1? jrefrmEkdifiH[m t&if;tjrpfusdefpm oihfaeovm;? 'grSr[kwf usdefpm
oihfzkd@ tvm;tvm&Sdovm;? jrefrmEkdifiHu 'Dt&if;tjrpfusdefpmudk b,fvkd
ausmfv$m;Ekdifr,f xifovJ?
81
cs'f-uifr&Gef;ykdufvkdif;
1? oifu cs'ftpkd;&twGuf tvkyfvkyf&if cs'f-uifr&Gef; ykdufvkdif;
pDrHudef;u qif;&Jr_ aysmufqkH;a&;udk jrihfwifay;apzkd@ bmawGvkyfrvJ?
pwif&efae&m ?
? tykdif; 5- avhvmcsuf? cs'f-uifr&Gef; a&eH
azmfxkwfa&;eJ@ ykdufvkdif; pDrHudef;?
2? oifu cs'ftpkdk;&twGuf tvkyfvkyf&if }uD;=uyfa&;aumfrwDudk yhHykd;zkd@
bmawG vkyfrvJ?
3? cs'f-uifr&Gef; ykdufvkdif;pDrHudef;eJ@ 'DpDrHudef;u&wJh 0ifaiGawGqkdif&m
jy\em trsKd;rsKd;udk okH;oyfyg? oifcs'ftpkd;&twGuf tvkyfvkyf&if 'DpDrHudef;udk
vkyfrSmvm;?
4? cs'feJ@ jrefrmEkdifiHwkd@u EkdifiHawmftzJG@tpnf;awGt=um; bmawGwl+yD;/
bmawG uGmjcm;ovJ? (Oyrm - Oya'awG/ apmihf=uyfa&;tzGJ@awG pwJh) cs'fEkdifiH
rSm zGJ@pnf;xm;wJh ,EW&m;awGeJ@ wlwmawGu &wemeJ@ &JwHcGefykdufvkdif;rSmjzpfwJh
ysufpD;xdckdufr_awGudk umuG,fEkdifr,f/ 'grSr[kwf avsmhenf;apEkdifr,fvkd@ xifo
vm;? bmvkd@ 'DvkdxifovJ? 'grSr[kwf bmvkd@'Dvkd rxifbl;vJ?
pwif&efae&m ? ? tykdif; 5 ? avhvmcsuf? cs'fEkdifiH (jrefrmEkdifiHeJ@
qufpyfr_/ IFI awGyl;aygif;aqmif&Gufzdk@ pwifaponhftcsuf)
5? rkwWryifv,fauG@u a&$"mwfaiG@wGif;u tdENd,udk "mwfaiG@ykdufvkdif;
azmufzkd@ tpDtpOfta=umif; okawoevkyfyg?
82
pwif&efae&m ? ? www.bigpond.com.kh/users/dfwjica/Forest-Sector-
Review.pdf (uarBm'D;,m;EdkifiH
opfawmu ppfaq;csuf?)
(1) rdrdwdk@ pm;0wfaea&;twGuf opfawmawGudk tm;xm;wJh a'ocH
jynfolawGudk opfawmawGxJ oGm;a&mufcGihf?
(2) wm&SnfcHwJh opfawm? (ckwf,lr_) tavhtusihfawG&Sdatmif b,fvkd
vkyfrvJ?
(3) opfckwf&muae &wJh0ifaiGawGudk pDrHcef@cGJr_?
83
aemufqufwGJ (c)
tokH;0ifonhf tifwmeufpmrsufESmrsm;eJ@ wjcm;t&if;tjrpfrsm;
atmufrSmazmfjyxm;wJh tifwmeufpmrsufESmawGeJ@ wjcm;t&if;tjrpf
awGudk tcGihftvrf;rsm;eJ@ ar#mfvihfrxm;aom tEW&m,frsm;&J pmom;twkdif;
pDpOfxm;ygw,f? wcsKd@tifwmeuf pmrsufESmawG&J vdyfpm (URL) awGu odyf
&Snfygw,f? 'D aemufqufwGJrSm tJ'DpmrsufESmawGudk tzGJ@tpnf;awG&J pmrsuf
ESmuae b,fvkdoGm;&r,fqkdwma&m/ tifwmeufvdyfpmawGyg ay;xm;ygw,f?
(I) jrefrmEkdifiH. pD;yGm;a&;eJ@ EkdifiHwum bma&;tzJG@tpnf;rsm;eJ@ qufqHa&;
u? jrefrmhpD;yGm;a&; ? um;armif;+yKdifyGJwGif jrefrmtoif;. wkd;wufr_
-
84
rsm;?
www.adb.org/Publications/country.asp?id=39
(GMS)
qkdif&m
ADB
www.adb.org/GMS
85
- *syefEkdifiH. w&m;0ifzGH@+zdK;a&;axmufyhHr_
pmrsufESm
-
(ODA)
tifwmeuf
www.mofa.go.jp/policy/oda
ECA- apmihf=uyf=unhf_a&;
(ykd@ukeftauG;Xmersm;udk jyKjyif
ajymif;vJ&ef vkyfudkifaeonhf NGO rsm; !Gef@aygif;tzGJ@)
www.eca-watch.org
2? a'ocHtzJG@tpnf;rsm;
- ASEAN yl;aygif;aqmif&Gufa&;}udK;yrf;r_
tifwmeuf pmrsufrSm
-
(IAI)
qkdif&m
ASEAN
www.aseansec.org/14684
jrefrmEkdifiHqkdif&m UNDP tifwmeufpmrsufrSm
www.mm.undp.org
3? urBmhukvor*~tzGJ@tpnf;rsm;
- jrefrmEkdifiHqkdif&m urBmhusef;rma&;tzGJ@. tifwmeufpmrsufESm
-
www.who.int/countries/mmr/en
axmifpkESpfzGH@+zdK;r_yef;wdkifrsm; (MDGs) qkdif&m UNDP
tifwmeuf pmrsufESm
www.undp.org/mdg
86
87
Woods
www.brettonwoodsproject.org/glossary
- urBmhb%ftifwmeuf pmrsufESm
www.worldbank.org
- urBmhb%f. ppfaq;a&;tzGJ@
www.worldbank.org/inspectionpanel
88
International)
www.foei.org/publications/pdfs/strategic_guide.pdf
- tm&SzGH@+zdK;a&;b%f. tifwmeufpmrsufESm
www.adb.org
ADB . pnf;urf;vkdufemr_ppfaq;a&;tzJG@
http://compliance.adb.org/
ADB . pnf;urf;vdkufemr_ ppfaq;a&;tzJG@xH
(b%ftcsuftvufXme)
wkdifcsufzGihfykH
www.bicusa.org/bicusa/issues/adb_accountability_mechanism
/index.php#crp
2? urBmhb%fqkH;jzwfcsufcsykH
- urBmhb%ftkyfcsKyfolrsm;bkwftzGJ@qkdif&murBmhb%ftifwmeuf
pmrsufESm
www.worldbank.org > About Us > Organization> Governors
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOU
TUS/0,,contentMDK:20040582~menuPK:63000026~pagePK:
34542~piPK:36600~theSitePK:29708,00.html
89
urBmhb%ftzJG@0ifrsm;. rJay;Ekdifr_tm%meJ@qdkif&m
urBmb%fpmrsufESm www.worldbank.org > About
Us > Organization > Boards of Directors > Voting Powers
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOU
TUS/ORGANIZATION/BODEXT/0,,contentMDK:50004947
~menuPK:64020035~pagePK:64020054~piPK:64020408~the
SitePK:278036,00.html
ADB .tkyfcsKyfolrsm;bkwftzGJ@qkdif&m ADB tifwmeuf
www.abd.org/GOV
ADB tvkyftr_aqmifrsm;
www.adb.org/Documents/Fact_Sheets/MYA.asp?p=ctrymya#
shareholding
90
91
92
(IV)
93
a&$obm0 "mwfaiG@v_yf&Sm;r_
www.shwe.org
a&umwmrsm;qkdif&m urBmhaumfr&Sif
www.dams.org
94
95
aemufqufwGJ (*)
a0g[m& t"dy`g,fziG fhqdkcsuf
tpD&ifcHpmrSm aqG;aEG;xm;wJh ta=umif;t&mawGeJ@ oufqdkifwJh
pum;vkH;/ yk'fawGeJ@ tzGJ@tpnf;awG&J emrnfawG a0g[m& t"dy`g,fzGifhqdkcsufrSm
ygygw,f? 'DtpD &ifcHpmrSmygwJh pum;vkH;/ yk'f wckpDwdkif;twGuf tpD&ifcHpmu
oufqdkif&mtydkif;&J pmrsufESmt!$ef;udk t"dy`g,f owfrSwfcsuf aumfvH
atmufrSm ay;xm;ygw,f? wcsKd@ pum;vkH;awG 'DtpD&ifcHpmrSm rygayrJh
pmzwfolawGtwGuf tqifajyzdk@ xnfhxm; ygw,f?
pum;vkH;
t"dy`g,fowfrSwfcsuf
tvSnfhus
!$ef=um;a&;rSL;
qyf&efusefonfh
auG;+rD
yk'fr (4)
wdkifyifjcif;
qufpyfonfh
a0g[m&rsm;
!$ef=um;a&;rSL;
rsm; bkwftzGJ@
udk=unfhyg
tydkif; 3-C-3/4-c-
EkdifiHwum
aiGa=u;
&HykHaiGtzGJ@
tydkif; 2-c
tm&SzGH@+zdK;a&;
b%f (ADB)
urBmhb%f
1966 ckESpfrSm zJG@pnf;cJh+yD; tm&SeJ@
ypdzdwfrSm vkyfudkifvnfywfaewJh a'ocH
jynfoltrsm;yg zGH@+zdK;a&;b%f/ ADB rSm
tzGJ@0if 63 EkdifiH &Sdygw,f?
tydkif; 2-c
tykdif; 3-c-2
ESpfEdkifiH
taxmuftyHh
tydkif; 3-u-1
!$ef=um;a&;rSL;
rsm; bkwftzGJ@
tvkyftr_aqmif !$ef=um;a&;rSLrsm;
bkwftzGJ@rSm urBmhb%f&J ae@pOf
vkyfief;awG vkyfaqmifzkd@ wm0ef&Sd
ygw,f? 'DbkwftzGJ@rSm tvkyftr_aqmif
!$ef=um;a&;rSL; 24 a,muf&Sd+yD;/
wa,mufpDu EkdifiHwEkdifiH odk@r[kwf
wEkdifiHtxufudk udk,fpm; yygw,f?
urBmh b%fOuUXu 'Dbkwf tzGJ@&JOuUX
jzpfygw,f?
!$ef=um;a&;rSL;bkwftzGJ@rSm
tzGJ@0if 12 a,muf&Sdygw,f? 'DxJu 8
a,muf udk tm&S-ypdzdwf a'otwGif;
u tzGJ@0ifEkdifiH awGu aG;cs,fcJh+yD; 4
a,mufudk a'ojyify tzGJ@0if EdkifiHawGu
aG;cs,fygw,f? !$ef=um;a&;rSL;
wa,mufpDu tvSnfhus !$ef=um;a&;
rSL;udk aG;ygw,f? ADB OuUXu
!$ef=um;a&;rSL; bkwftzGJ@rSm OuUX
jzpfygw,f?
ADB
97
tykdif; 3-*-2
tzGJ@tpnf;rsm;
98
urBmhb%f/
EkdifiHwum
aiGa=u;&efykHaiG
pGrf;&nf ,dkpD;r_
pGrf;&nf
wnfaqmufr_
tydkif; 3-*-2
tydkif; 4-c-3
oabmwl
ay;qyfzdk@ tcsdef=um=um ay;xm;+yD;/
cGifhycsufeJ@ acs;aiG twdk;rwufbJ jyefqyfzdk@ tcsdef
t=um}uD; ay;xm;+yD; twdk;aiGenf;wJh
acs;aiGawG/ urBmhb%fu EkdifiHwum
zGH@+zdK;r_toif; IDA eJ@ ADB u tm&S
zGH@+zdK;r_ &efyHkaiGwdk@u EkdifiHwum aps;uGuf
rSm aiGracs;EkdifwJh 0ifaiGenf; EdkifiHawGudk
'Dvdk oabmwl cGifhycsufeJ@ acs;aiGawG
ay;ygw,f?
owfrSwfcsuf
taxmuftyHhawG 'grSr[kwf acs;aiGawG
ay;wJhtcg ygvmwJh owfrSwfcsufawG
jzpfygw,f? owfrSwfcsufawGygwJh
taxmuf tyHhawGudk aESmifud;yg
taxmuftyHHh tied aid ac:yg w,f?
99
qif;&Jr_avsmhcsa
&;r[mAsL[m
pmwrf;/
EkdifiHydkifqdkifr_
r[mAsL[meJ@
pDrHudef; EkdifiH
taxmuftul
tpDtpOf
EkdifiH taxmuf
tul tpDtpOf/
r[mAsL[meJ@
pDrHudef;
tydkif; 4-c-3
tydkif; 4-c-3
EkdifiHvkyfudkif
aqmifGufa&;
r[mAsL[m
avhvmcsuf
(COSS)
ADB
ADB
tydkif; 4-c-3
EkdifiH jyefvnf
yl;aygif;
aqmifGufa&;
rSwfcsuf (CRN)
tydkif; 4-c-2
EkdifiH
r[mAsL[meJ@
pDrHudef; (CSP)
EkdifiHtaxmuf
tul tpDtpOf/
EkdifiH
taxmuftul
r[mAsL[m
tm&S zGH@+zdK;a&;
b%f
tydkif; 4-c-3
zGH@+zdK;qJ
tzGJ@0ifEkdifiH
(DMC)
'wfcsf a&m*g
101
t&if;tjrpf
usdefpm
tydkif; 5-u-2
r[mrJacgifa'ocGJ (GMS) pD;yGm;a&;
yl;aygif; aqmifGufr_ tpDtpOf&J
OD;pm;ay;tpDtpOf (taumif;qHk;
vkyfaqmifr_ }udK;yrf;csuf) wck/
rkwWryifv,feJ@ awmifydkif; wkwf
yifv,fwdk@=um; c&D;oGm;zdk@ =umcsdefeJ@
ukefoG,fp&dwf t}uD;tus,f avsmhcszdk@
&nfrSef;csufeJ@ jrefrmEdkifiH (armfv+rdKifu
jr0wD)/ xdkif;/ vmtdkeJ@ AD,uferfwdk@u
wqifh ukef;vrf;a=umif; azmufzdk@ jzpfyg
w,f?
r[mrJacgifa'o
cGJ
pD;yGm;a&;
urBmhtqifh (pD;yGm;a&;urBmjyKr_)
yl;aygif;aqmifGuf 'grSr[kwf a'owGif; tqifh (Oyrm ASEAN, GMS) eJ@ EkdifiHawGt=um;
r_
eD;uyfwJh pD;yGm;a&; yl;aygif; aqmif&Gufr_
azmfxkwfjcif;? pD;yGm;a&; yl;aygif;
aqmifGufr_u ta&;ygwJh vlr_a&;/
EkdifiHa&;/ vkH+cHKa&;qdkif&m oufa&mufr_
awG &Sdapygw,f?
vGwfvyfpGm
ukefoG,fr_
oabmwlnDcs
uf/
r[mrJacgifa'o
cGJ
ta&S-taemuf
pD;yGm;a&;
vrf;r (EWEC)
tydkif; 2-*-1
tydkif; 2-*
tm;ay;ulnDo
nfh
ywf0ef;usif
axmufyHhr_eJ@ zHG@+zdK;wdk;wufr_tpDtpOfawG
atmifjrifzdk@ a,bk,stajctae/ (Oyrm
- vrf;awG/ v#yfppf pwJh) kyf0wWKtajccH
tkwfjrpfawG/ (Oyrm - usef;rm+yD;
ynmwwf wJh tvkyform;tiftm;pk
pwJh) vlr_a&; tajccHtkwfjrpfawG (Oyrm
- Oya'eJ@ +idrf0yf ydjym;r_pwJh) vkH+cKHa&;eJ@
(Oyrm - Oya'pdk;rdk;r_eJ@ wdk;v#dKayguf
jrifEkdifr_/ wm0ef,l r_pwJh) xda&mufwJh
tpdk;& tkyfcsKyfr_wdk@ jzpfEkdifygw,f?
102
!$ef=um;a&;rSL;
rsm; bkwftzGJ@rSm
=unfhyg?
EkdifiHwum
b%fma&;
tzJG@tpnf;rsm;
tykdif; 3-u-1
pm;eyf&duQmeJ@
pkdufysKd;a&;tzJG@
(FAO)
u qmavmifr_ wkdufzsufa&;
twGuf EkdifiHwum}udK;yrf;csufrSm
OD;aqmifygw,f? wkd;wufqJEkdifiHawGeJ@
toGiful;ajymif;aewJh EkdifiHawGrSm
pkdufysKd;a&;/ opfawmeJ@ ig;zrf; vkyfief;wkd@
u usihfpOfawGudk acwfrDwdk;wuf
aumif;rGefvmatmifeJ@ tm[m&
aumif;aumif; &apzkd@vnf; ulnDygw,f?
FAO
a&S@ajy;}udK;yrf;cs
uf
vGwfvyfpGm
ukefoG,fr_
r[mrJacgif
atmufa'o/
ta&S@-taemuf
pD;yGm;a&;vrf;r
wkd@udk =unhfyg?
pD;yGm;a&;yl;aygif;
aqmif&Gufr_
tm&S
zGH@+zdK;a&;b%f/
ta&S@-taemuf
pD;yGm;a&;vrf;r/
pD;yGm;a&;
yl;aygif;
aqmif&Gufr_
tydkif; 2-*-1
qif;&Jr_
avsmhenf;apa&;
r[mAsL[m
}udK;yrf;csuf
tydkif; 4-c-2
vlom;zGH@+zdK;r_
!$efudef; (HDI)
vl@oufwrf;/ todOm%fA[kokw
(ouf}uD; pmwwfajrmufr_eJ@ ausmif;ae
r_ESKef;) eJ@ vlaer_ tqifhtwef;
(vlwOD;pD&J GDP) pwJh EkdifiHwEkdifiH&J
vlom;zGH@+zdK;r_ tajccH okH;csufudk
wdkif;wmwJh tusOf;csKyf!$efudef;?
ppfaq;r_tzGJ@
urBmhb%f&JaqmifGufcsufawGrSmurBmh vdkufemr_
b%f[m rdrd&J rl0g'awGudkvdkufemjcif; pDppfa&;tzGJ@
&Sd r&Sd ppfaq;zdk@ 1993 ckESpfrSm zGJ@pnf;cJhwJh rl0g'
oD;jcm;tzGJ@0if okH;OD;ygtzGJ@? urBmhb%f
u axmufyHhwJh pDrHudef;wcka=umifh
wdkufkduf xdcdkufcJh&wJh 'grSr[kwf xdcdkuf
zG,f&m &Sdw,fvdk@ ,lqwJh EdkifiHom;awG
u ppfaq;zdk@ yef=um;Ekdifygw,f?
tydkif; 3-*-2
jyefvnfwnf
aqmufa&;eJ@
zGH@+zdK;wdk;wufr_
twGuf tjynf
jynf qdkif&mb%f
(IBRD)
EkdifiHwumzGH@+zdK;r_
toif; (IDA)
IBRD
BrettonWoods
u0ifaiGtv,ftvwf&SdwJhEkdifiHawG eJ@
aiGacs;xdkufwJh ydkqif;&JwJh EkdifiHawGudk
acs;aiGawG/ tmrcHawGeJ@ acs;wm
r[kwfwJh 0efaqmifr_awG ay;ygw,f/
if;udk EkdifiHwumzGH@+zdK;r_toif; (IDA)
eJ@twl aygif;+yD; urBmhb%f vdk@
ac:avh&Sdw,f?
ydkqif;&JwJh EkdifiHawGudk twdk;rJhacs;aiGawG/
enf;ynmtaxmuftuleJ@ rl0g'qdkif&m
t}uHay;csufawG ay;ygw,f? jyefvnf
wnfaqmufa&;eJ@
tzGJ@tpnf;rsm;
EdkifiHwum
zGH@+zdK;r_ toif;
105
BrettonWoods
tzGJ@tpnf;rsm;
jyefvnfwnf
aqmufa&;eJ@
zHHG@+zdK;wdk;wufr_t
EdkifiHwum
aiGa=u;
aumfydka&;&Sif;
(IFC)
EkdifiHwum
aiGa=u;&efykHaiG
(IMF)
zHG@+zdK;wdk;wufr_twGuf tjynfjynfqdkif&m
(IBRD) eJ@ twl aygif;+yD; urBmhb%f
vdk@ ac:avh&Sdw,f?
urBmhb%ftzGJ@&J wpdwfwa'o
jzpfygw,f? IFC u zGH@+zdK;qJEkdifiHawG&J
yk*~vduu pDrHudef;awGudk acs;aiGeJ@
axmufyHha=u; ay;ygw,f?
urBmw0Srf; aiGa=u;wnf+idrfr_&Sda&;/
EkdifiHwumukefoG,fa&;/ taxmuftul/
aiGa=u; ay;qyf zdk@usefaewJh EkdifiHawGudk
,m,Dbma&; taxmuftulpwm
awGtwGuf vkyfudkifaqmifGufaewJh
EkdifiHwumaiGa=u; tm%mydkif?
tykdif; 2-c
ckd;,lEdkifonfh
t&if;tjrpfrsm;
=uyfwnf;aewJh
0ifaiG enf; EdkifiH
(LICUS)
}udK;yrf;csuf
Oyrm - ausmufrsuf&wemawGvdk
tvG,f wulxkwf,l+yD; a&mif;cszdk@
wjcm;ae&mudk aG@ajymif;EdkifwJh t&if;
tjrpfawG/ rcdk;,lEdkifwJh t&if;tjrpfawG
u (Oyrm - a&eHeJ@ "mwfaiG@ wdk@vdk)
tvG,fwul xkwf,lEdkifjcif;vnf; r&Sd/
a&mif;cszdk@vnf; tvG,fwul ra$@
ajymif;EdkifwJh t&if;tjrpfawG jzpfygw,f?
(LICUS) }udK;yrf;csufu t&rf;nHhwJh
rl0g' awG/ tzGJ@tpnf;awGeJ@ tkyfcsKyfr_
awG&SdwJh EdkifiHawGrSm urBmhb%fu
yl;aygif;aqmifGufzdk@ tpDtpOf jzpfyg
w,f? urBmhb%fudk jyefqyfzdk@ auG;+rD
awG &Sdae+yD/ urBmh b%fuae aiGa=u;
axmufyHhr_ r&EkdifwJh EdkifiHyifjzpfyg ap
LICUS enf;u urBmhb%fudk tJ'DEkdifiHeJ@
yl;aygif;aqmifGufapygw,f?
tydkif; 4-c-1
106
wGuf
tjynfjynf
qdkif&mb%f
urBmhb%ftzGJ@
BrettonWoods
tzGJ@tpnfrsm;/
yk'fr 4 aqG;aEG;
wdkifyifr_rsm;/
rufckd
abm*aA'
EkdifiHtrsm;yg
zGH@+zdK;r_ b%f
(MDB)
tyfESH&efykHaiGudk
=unfhyg?
tv_&Sifrsm;yg
tyfESH &efykHaiG
(MDTF)
EkdifiHydkifqdkifr_
twdk;r&aewJh
taetxm;/
rl0g'
tvSL&Siftpdk;&awG/ tzGJ@tpnf;awGeJ@
jynfhpkHwJh
zGH@+zdK;wdk;wufa&; rl0g'awG/ pDrHudef;awGeJ@ zGH@+zdK;wdk;wufa&;
r[mAsL[mawGtay: EdkifiH&J csKyfudkif
tpDtpOf
xm;Edkifr_ jzpfygw,f?
tauG;w&yfu ay;qyf&rnfh ae@&uf
xuf 6 v ausmf &ufvGefae&if EdkifiH
wEdkifiHudk tauG;awG tm;vHk;xm;+yD;
'grSr[kwf tmrcH+yD; owfrSwfwJh urBmh
b%f&Jrl0g' jzpfygw,f? 1998 ckESpf
pufwifbmvrSm urBmhb%fu jrefrm
EdkifiH&J tauG;awG tm;vkH;udk twdk;r&
aewJh taetxm;rSm xm;cJhygw,f?
tydkif; 2-c
107
ydkifqdkifr_
rl0g'
EkdifiHydkifqdkifr_udk
=unfhyg?
EdkifiHtrsm;yg zGH@+zdK;r_b%f (MDB) awGu
vkyfief;vnfywfwJhtcg vdkufem&rnfh
vrf;!$efcsufawG jzpfygw,f? rl0g' wcsKd@
u pDrHudef; a'orSm 'grS[kwf a'ocHjynf
olawGtay: ywf0ef;usifeJ@ vlr_a&;qdkif
&m xdcdkufr_awG umuG,fzkd@ 'grSr[kwf
enf;yg;apzdk@ aqmifGufcsufawGeJ@ ouf
qdkifygw,f? 'Drl0g'awGudk tEW&m,f
umuG,fa&; rl0g' vdk@ ac:ygw,f?
tydkif; 3-*-2
qif;&Jr_avsmhcsa&
;
r[mAsL[m
pmwrf;
( PRSP)
HIPC
qif;&Jr_avsmhcsa&;twGuf EdkiHawmf
tpDtpOfawG udk a,bk,s azmfjyxm;wJh aqmifGufcsuf
pmwrf;jzpf+yD;/ HIPC aqmifGufcsuft&
tauG;acsay;a&;twGuf tajccH
jzpfygw,f? PRSP u EdkifiHu csrSwfa&;
qGJwmjzpf+yD; qif;&Jr_ avsmhenf;atmif
}uDK;yrf;csuf w&yf taeeJ@ EdkifiHu owf
rSwfvdkufwJh OD;pm;ay;&rnfh t&mawGudk
xif[yfxm;ayrJh 'D PRSP u cdkifvkH
w,f vdk@ urBmhb%f eJ@ IMF wd@k u
r,lq&if urBmhb%feJ@ IMF wdk@qDu
aiGa=u;eJ@ wjcm;axmufyHhr_awG r&ygbl;?
tydkif; 4-c-2
rJacgifpGrf;tif
rSm pGrf;tif
A[dkuGef,ufudk
qufoG,fr_&Sdzdk@
=unfhyg?
a'oqdkif&m
t!$ef;jy
r[mpDrHudef;
jyefydk@aiGrsm;
jynfyEdkifiHrSm tvkyfvkyfaewJh tvkyf
orm;awGu tdrfudkjyefydk@wJhaiGawG jzpfyg
GMS
108
jzpfygw,f?
iSm;&rf;c &Smjcif;
tdk;tdrfajr,m
'grSr[kwf
&if;ESD;jrKyfESHr_
tay: tajccH+yD;
0ifaiG& wJhEdkifiH
udk =unfhyg?
tydkif; 5
0ifaiG
cHpm;&&SdwJh
tca=u;aiGawG
obm0t&if;tjrpfawGa&mif;wJh ukr`%D
awGu &wJhaiG jzpfygw,f? wcgwav
obm0 t&if;tjrpfawG&J ydkif&SifawGu
0ifaiGcGJa0 ,lzdk@ tpDtpOfawG ndESKdif;+yD;
'D0ifaiG&J wpdwfwa'oudk cGJa0,lyg
w,f? ydkif&Sif awGu vlyk*~KdvfawG/
ukr`%DawG/ 'grSr[kwf EdkifiHtpdk;&awG
jzpfEdkifygw,f?
t&if;tjrpfawG xkwf,lydkifcGifh&zdk@
ukr`%DawGu ydkif&SifawGudk ay;&wJh
tca=u;aiG jzpfygw,f? ay;&r,fhyrm%
udk ppcsif; owfrSwfcsif owfrSwfr,f?
'grSr[kwf tcsdef=umvmwJhtwdkif;
t&if;tESD;awG xkwf,lr_tay:tajccH
csifcHygr,f? 'Dvdk&wJh tca=u;aiGawGu
omreftm;jzifh ydkif&SifawGeJ@ xkwf,lwJh
ukr`%DawG=um; 0ifaiGcGJa0,lzdk@ vkyfwJh
tpDtpOfawGeJ@rqdkifbJ oD;jcm;ay;avh
&Sdygw,f?
tEW&m,f
tdk;tdrfajr,m
'grSr[kwf
&if;ESD;jrKyfESHr_
tay: tajccH+yD;
0ifaiG&wJh EdkifiH
rl0g'udk =unfhyg?
110
umuG,fa&;
rl0g'rsm;
vlr_a&;
&if;ESD;jrKyfESHr_
t&if;tESD;
wnfaqmufykH
tajymif;tvJ
acs;aiGawG
aESmif}udK;yg
taxmuftul
tyfESH&efykHaiG
aps;uGufOD;aqmifwJh zGH@+zdK;r_&&Sdapzdk@
vkdtyfwJh vlr_a&; tcsdwftqufawG/
tquftoG,f uGef,ufawGeJ@ ,kH=unf
r_wdk@ jzpfygw,f? Oyrm - atmifjrifwJh
pD;yGm;a&;wck jzpfay:zdk@ taxmuftul
jzpfwJh oli,fcsif;awGeJ@ aqGrsKd;awG&J
tquftpyfawGu vlr_a&; &if;ESD;jrKyfESHr_
t&if;tESD; jzpfEkdifygw,f? urBmhb%fvdk
IFI okH;avh&SdwJh a0g[m& jzpfygw,f?
aiGacs;olawGudk EdkifiHtrsm;yg zGH@+zdK;a&;
b%fawG (MDP) u EdkifiHpD;yGm;a&;
jyefvnf xlaxmifzdk@twGuf b%fu
ay;wJh t}uHjyK csufawGudk vdkufemzdk@
vdktyfcsufeJ@ acs;wJh aiGawG jzpfygw,f?
owfrSwfcsuf
udk =unfhyg?
zGH@+zdK;r_ taxmuftyHHhtaeeJ@ tyfESH
&efykHaiG qdkwm tvSL&SifawG trsm;
tjym;u xnfh0ifyg0ifxm;ayrJh
owfrSwfxm;wJh zGH@+zdK;qJEdkifiHtwGuf
oD;jcm;z,fxm;wJh &efykHaiG jzpfygw,f?
tvSL&Siftrsm;yg tyfESH&efykHaiGawGu
tvSL&Siftrsm;tjym; qDu EdkifiH
wEdkifiHukd taxmuftul ay;zdk@ okH;avh
&SdwJh tpDtpOf wckjzpf+yD;/ ydyuQ t+yD;
jyefvnfwnfaqmufa&; tygt0if
&efykHaiG ta&;w}uD; vdktyfaewJh EdkifiH
awGudk taxmuftulay;zdk@ zGJ@pnf;=u
ygw,f?
tykdif; 3-u-5
111
ukvor*~
zGH@+zdK;wdk;wufa&;
tpDtpOf
(UNDP)
tajymif;tvJtwGuf axmufcHajymqkd
ay;aewJh ukvor*~
tzGJ@tpnf;wckjzpf+yD; jynfolawG
ykdrkdaumif;rGefwJhb0 wnfaqmufEkdifzkd@
EkdifiHawGukd A[kokw/ tawG@t}uHKeJ@
t&if;tjrpfawGeJ@ qufpyfay;ygw,f?
tykdif; 3-u-3
urBmhb%f
omreftm;jzifh jyefvnfwnfaqmuf
a&;eJ@ zG@H+zdK;a&;twGuf tjynfjynfqkdif&m
b%f (IBRD) eJ@ EkdifiHwum zG@H+zdK;r_
toif; (IDA) pwJh urBmhb%ftkyfpku
tzG@Jtpnf; 2 &yfukd &nf!$ef;wJh tac:
ta0: jzpfygw,f//
tykdif; 3-8/ 4
urBmhb%f tkyfpk
jyefvnfwnf
aqufa&;eJ@
zGH@+zdK;a&;twGuf
EkdifiHwum
b%f/ EkdifiH
wum zGH@+zdK;r_
toif;/
urBmhb%ftkyfpk
jyefvnfwnfaqmufa&;eJ@ zGG@H+zdK;a&;
urBmhb%f
twGuf tjynfjynfqdkif&mb%f
(IBRD)/ EkdifiHwum zG@H+zdK;r_toif;
(IDA)/ EkdifiHwum aiGa=u; aumfykd
a&;&Sif; (IFC)/ EkdifiHwum &if;ESD;r_
tmrcHtzGJ@ (IMGA) eJ@ EkdifiHwum&if;ESD;
jrKyfESHr_qkdif&m tjiif;yGm;r_ajz&Sif;a&;Xme
(ICSID) pwJh tzJG@tpnf;ig;ckudk
pkaygif;+yD; ac:xm;wJh a0g[m& jzpfyg
w,f// Section III-c-1
urBmhusef;rma&; tzGJ@0ifEkdifiHawGrSm usef;rma&;jrifhwifzkd@
tzGJ@ (WHO)
aqmif&GufwJh ukvor*~ tzGJ@tpnf;
wck?
EkdifiHawGt=um; ul;oef;a&mif;0,fr_
urBmh ul;oef;
a&mif;0,fa&;tzGJ pnf;rsOf;awGukd ukdifwG,fwJh EkdifiHwum
tzGJ@tpnf;wck?
@ (WTO)
112
aemufqufwGJ (C)
EdkifiHwum ba&;tzGJ@tpnf;rsm;udk apmifh=uyf=unfh_onfh
vlr_tzGJ@tpnf;rsm;
Focus on the Global South
c/o CUSRI, Chulalongkorn University
Wisit Prachuabmoh Building
Bangkok 10330
Thailand
Aid/Watch
19 Eve Street
Erskineville NSW 2043
Australia
Website: www.aidwatch.org.au
Phone: +61 02-9557-8944
Email: aidwatch@aidwatch.org.au
Website: www.focusweb.org
Phone: +66 2-2187363-65
Email: admin@focusweb.org
Website: www.bicusa.org
Phone: +1 202-737-7752
Email: info@bicusa.org
Website: www.foei.org
Phone: +31 20 622 1369
E-mail: foei@foei.org
Website: www.brettonwoodsproject.org
Phone: +44 20-7561-7610
Email: info@brettonwoodsproject.org
Website: www.mekongwatch.org
Email: info@mekongwatch.org
Phone: +81 3-3832-5034
Website: www.50years.org
Phone: +1 202-463-2265
Email: info@50years.org
Website: www.forum-adb.org
Email: forum@pacific.net.ph
Phone: +63 2-921-4412
113
7? rSwfpkrsm;
1
trnfrazmfol eHygwf 1
Mason pmrsufESm 210
8
Steinberg pmrsufESm 128
9
wkd;wufr_tenf;qkH; EkdifiHtjzpf owfrSwfcsufeJ@ ywfouf+yD;
7
http://www.un.org/special-rep/ohrlls/ldc/ldc%20criteria.htm rSm=unhfyg?
10
trnfrazmfvkdol eHygwf 1
Steinberg pmrsufESm 134-135
12
trnfrazmfol eHygwf 1? Steinberg pmrsufESm 138-139 udkvnf;=unhfyg?
13
trnfrazmfol eHygwf 2 ? 2004 ckESpf atmufwkdbm vkyfief;cGifoifwef;rSm a0zefcsuf
(pma&;ol toHzrf;xm;csuf)
14
acs;aiG&yfqkdif;xm;wmu bma&;tcsufawGa=umihf jzpf+yD;/ EkdifiHa&;tjctaeeJ@
vkH;0rqkdifyg? urBmhb%f 0efxrf;awGudk rnfonhftzJG@0if&J EkdifiHa&;&mrSm pGufzufr_
r&Sdatmif wm;jrpfxm;+yD; if;wkd@&J qkH;jzwfcsufawGtay: oufqkdif&m tzJG@0if 'grSr[kwf
11
114
prSm=unhfyg?
16
IMF u yk'fr 4 t}uHay;aqG;aEG;yGJawGudk wkdif;jynfawGu cGihfray;&if rxkwfjyefygbl;?
17
tar&duef txufv$wfawmfwifjycsuf pmrsufESm 108-346/ EkdifiHjcm; aqmif&Gufcsufrsm;
jyifywifykd@r_ aiGa=u;ESihfoufqkdif&m pDrHudef;rsm; csrSwfr_ Oya'rl=urf;/ 2005?
18
GMS pDrHudef;rSm jrefrmEkdifiH&J yg0ifr_eJ@ ywfouf+yD; the Bank Information Center,
The Multilateral Banks and Burma: A Resource Book (2004) ukd =unfhyg?
(tckup+yD; Resource Book vkd@ &nf!$ef;ygr,f)
http://groups.yahoo.com/group/IFI-Burma rSm &EkdifwJh IFI-Burma Updates
udkvnf; =unhfyg?
19
enf;ynm axmufyhHa=u;awGu rrsm;ygbl;? Oyrm 2004 ckESpf Zlvkdifvu 2005ckESpf
{+yDvtwGif; cGihfjyKcsuf&wJh (jrefrmEkdifiHtygt0if) a'owGif; enf;ynmaxmufyHha&;
pDrHudef;u a':vm 5 oef; jzpfygw,f? 2005 ckESpf {+yDv IFI-Burma News Alert,
http://groups.yahoo.com/group/IFI-Burma rSm zwfEkdifygw,f?
20
115
24
116
36
Donors (2004 ckESpf 'DZifbm) [tckup+yD; ARTF wifjycsuf 2004 ckESpf 'DZifbm vkd@
&nf!$ef;ygr,f] pmrsufESm 1?
urBmhb%fu MDTF awG&J tkyfcsKyfoltjzpf vkyfwmu vkyfkd;vkkyfpOf jzpfygw,f?
48
30?
117
50
118
65
67
www.bicusa.org/bicusa/issues/Afghanistan_Report_Trip1.pdf
68
John Williamson, What Should the World Bank Think about the
Washington Consensus?, The World Bank Research Observer, Vol. 15, No.
2 (August 2000), 251-64 at 251?
73
Stiglitz pmrsufESm 16?
74
Stiglitz pmrsufESm 16 u 17?
75
Stiglitz pmrsufESm 20?
76
Stiglitz pmrsufESm 241 u 242?
77
Stiglitz pmrsufESm 84/ 183 u 184?
78
www.un-ngls.org/MDG/Q&A.htm u UN Non-Governmental Liaison
Service &J tifwmeufpmrsufESm?
79
0ED 2000, supra note 35, at 3, footnote 5.
80
Carlin/BIC tpD&ifcHpm/ rSwfcsuf 67?
81
ydkrkdodvkdygu www.worldbank.org/licus rSm LICUS eJ@ ywfoufwJh urBmhb%f&J@
tifwmeufpmrsufESmrSm =unfhyg? urBmhb%fu jrefrmEdkifiHudk LICUS vdk@ ,lqygw,f?
82
www.worldbank.org/licus ukd =unfhyg? urBmhb%fu [LICUS t&] tapmykdif;
119
84
120
94
121
122
121
122
pmrsufESm 55
123
124
Stojanov wifjycsuf
Amy Chua okH;wJh a0g[m& jzpfygw,f? Amy Chua, World on Fire: How
Exporting Free Market Democracy Breeds Ethnic Hatred and Global
Instability (2003) [tckup+yD; Chua vkd@ &nf!$ef;ygr,f] pmrsufESm 6?
125
Chua pmrsufESm 171
126
129
txufygae&mrSm zwfEkdifygw,f/
2005 ckESpfrSm Emilia Pires eJ@ ukd,fwkdif qufoG,far;jref;csuf
123
135
&nf!$ef;ygr,f] pmrsufESm 27
wjcm;bmrSrajym&if 'Dtykdif;u a,bk,stm;jzifh 2005 ckESpf atmufwkdbmv
tvkyfcGifoifwef;rS wifjycJhwJh Svetlana Tsalik &J Resource Curse qkdwmu &ygw,f?
(pma&;ol&J toHzrf;csu)f
138
t&if;jrpfusdefpmeJ@ywfouf+yD; taxGaxGodvkdygu Jeffrey D. Sachs & Andrew M.
137
Ian Gary, Catholic Relief Services & Nikki Reich, Bank Information
Center, Chads Oil: Miracle Or Mirage? Following the Money in Africas
Newest Petro-State (2005) [tckup+yD; CSR/BIC vkd@ &nf!$ef;ygr,f], pmrsufESm
18
124
149
150
151
154
158
125
txufygae&mrSm =unfhyg
r[kwfbl;qdkwm owdjyKyg?
172
urBmhb%f tifwmeuf pmrsufESm&J tar;-tajz tykdif;u cs'f-uifr&Gef;
a&eHykdufvkdif; pDrHudef; supra note 152?
173
CSR/BIC pmrsufESm 22
174
Djiraibe wifjycsuf
175
tykdif; 3 -v
176
Total (jyifopf), Unocal (tar&du) eJ@ ppftpkd;&wkd@ pkaygif;+yD;
jrefrmEkdifiHawmifykdif;wav#muf &wemykdufvkdif; azmufcJhygw,f? 'DpDru
H def;
vkH+cHKa&;twGufwm;wJh jrefrmppfwyfawG[m a'ocHawGukd twif;t=uyf apckdif;wm/
twif;t=uyf ajymif;a&G@ckdif;wm/ owfwm pwJh }uD;av;wJh vl@tcGifhta&; csKd;azmufr_awGeJ@
ywf0ef;usifukd zsufqD;wmawG usL;vGefcJhygw,f? Earth Rights International, Total
Denial Continues: Earth Rights: Abuses Along the Yadana and Yetagun
Pipelines in Burma, Second Edition (December 2003) ukd =unfhyg?
177
Bruce Hawke, The Burma-Thailand Gas Debacle, The Irrawaddy,
November 2004.
178
cs'f-uifr&Gefykdufvkdif;eJ@ ywfouf+yD; Bank Information Center &J
tifwmeufpmrsufESm supra note 170.
179
Striking a Better Balance The World Bank Group and Extractive
Industries: The Final Report of the Extractive Industries Review (January
2004), Executive Summary? pmrsufESm 1
180
CSR/BIC/ pmrsufESm 6-7
126
181
txufygae&m zwfyg?
a&avSmifuef teD;w0kdufrSmaewJh wkdif;&if;om; 6 axmifausmf a&$@ajymif;&rSm jzpf+yD;/
ig;zrf;vkyfief;awG ysufpD;r_/ jrpfurf;yg;u [if;oD;[if;&Gufpkdufcif;awG a&v#Hr_eJ@
wjcm;xdckdufr_awGa=umifh aemufxyf vlaygif; wodef;ESpfaomif;u wodef;ig;aomif;txd
'kuQa&mufEkdifygw,f? International Rivers Network &J erf;oD,Gef 2 pDrHudef;qkdif&m
tifwmeufpmrsufESm www.irn.org/programs/mekong/namtheun.html
190
txufygae&mrSm =unfhy8g?
191
jrefrmEkdifiHrSm a&tm;v#yfppftwGuf a&umwm}uD;awG tpDtpOfeJ@ wnfaqmufr_
tao;pdwfukd Yuki Akimoto, Hydropowering the Regime, The Irrawaddy,
Vol. 12, No. 6 (June 2004) rSm =unfhyg?
192
wGefavpyfuef[m ta&S@awmiftm&SrSm t}uD;rm;qkH; a&csKduefjzpfygw,f?
189
193
127
vkd@ &nf!$ef;ygr,f]
199
200
&nf!$ef;ygr,f]
201
202
203
GW 02.
206
128
213
129