zet spanyol edebiyat n n en nl romanlar ndan biri olan Don Ki ot, hemen hemen btn dnya dillerine evrilmi

tir. lk cildi 1605 te, ikinci cildi 1614 te yay mlanm olan Don Ki ot, o dnemde spanyada ok yayg n olan valye romanlar n yermek amac yla yaz lm t r. Eserin yazar Cervantes, Don Ki ot roman yla modern roman n kurucusu olmu tur. Roman, i levini tamamlam bir toplum dzenini geri getirmenin imkns zl n vurgulamaktad r. spanya, Mea Kentinin kylerinden birinde elli ya lar nda soylu bir adam ya ard . Bu adam bo zamanlar n valye romanlar okuyarak geirirdi. Bu onda yle bir tutku haline gelmi ti ki kendini okudu u romlarda anlat lan gezici valye olarak grmeye ba lam t . Art k o, evinde oturamazd , Romalarda oldu u gibi z rh n ve silahlar n al p servenden servene ko mal yd . Fakat bir eksi i vard , okudu u romanlarda her valyenin yapt kahramanl klar adad bir prensesi olurdu. Prenses olarak kendi kynde ya ayan ve ok gzel bir k z olan Aldonz Lorenceyi setikten sonra yola koyuldu yolda kendisinin valye ilan ettirmedi ini hat rlad , bu yzden yolda grd ilk ki iye kendini valye ilan ettirecekti. Biraz daha yol ald ktan sonra bir han grd, bu han bir atoya benzetti, iindede kendini valye ilan edecek bir soylunun ya ad n d nd. Hanc Don Ki otu ilk grd nde onun nas l bir insan oldu unu ve onun suyuna gitmeyi kendisi iin uygun olaca n d nd ve Don Ki otun iste ini geri evirmedi. Sabaha kar uydurma bir tren dzenleyip Don Ki otu valye ilan ettiler. Hanc valyeye iyi bir valyenin paras n n ve bir seyisinin olmas n gerekti ini syler. Buna inan Don Ki ot kyne dnp biraz para ve birde seyis bulmaya karar verir. Dn yolunda bir grup tccarla kar la r ve onlar duelloya davet eder, dello esnas nda at ndan d en svalye birde dayak yer. Olaydan sonra oradan gemekte olan bir kyl taraf ndan bulunur ve kyne getirilir. Kye dnd nde ailesi onu bu i ten vaz geirmeye al sada o gezici valye olmaya kararl d r. Yan na kendi kynde ya ayan San o Panza bir delikanl y seyis olarak almak ister. Delikanl y ikna ettikten sonra sabah erkenden yola koyulurlar. Bir sre yol ald ktan sonra bir ovaya vard lar. Burada birok yel de irmeni vard r ve Don Ki ot bunlar dev sanarak zerlerine yrmeye ba lar, seyisinin tm engellemelerine ra men vazgemez at n tm gcyle en yak ndaki yel de irmenine srmeye ba lar. Hayali bir deve sald ran valye yel de irmenin kanad na tak larak yirmi metre ileri f rlad . Don Ki ot kendine geldikten sonra tekrar yola Lapice liman na do ru yola karlar. Yolculuk s ras nda kendileri yorgun hisseden ift biraz mola verirler. Bu s rada bir grup kat rc n n Don Ki otun at n n e erini ve San o Panzan n e e inin yklerini almaya al t n gete olsa fark ederler ve kat rc larla kavga eden Don ve Sano kavgadan bir hayli kt durumda karlar. Zor da olsa kendilerini bir hana atarlar, ieriye peri an halde girdiklerini gren hanc , kar s ve k z onlara yard m ederler yaralar n sararlar. Birka gn sonra handan ayr l ve yeniden yola koyulurlar. Yolculuk s ras nda yolun kar s ndan kendilerine do ru gelen bir atl grrler. Atl n n ba ndaki gm tas Mambrrinin byl mi feri san r ve adama sald r r adam can n kurtarmak iin her eyini b rak r ve kaar. Asl nda adam bir berber ve kafas ndaki tasta ya murdan korumak iin takt bir tra tas yd . Sonra yeniden yola koyulurlar. Yine yolculuk s ras nda bir kalabal k grdler ve bu ki iler zincirlerle birlerine ba l idiler Sano bunlar n birer ulu olduklar n anlad ve efendisini bu adamlardan uzak durmas konusunda uyard fakat Don Ki ot gezici valyenin grevleri ars nda bu durumdaki ki ileri kurtarmak ta oldu unu savunarak onlar n yanlar na gitti. Onlara e lik eden valyelere sald rarak sulular n serbest kalmas n sa lad . Buna kar l k olarak Don Ki ot sulular prensesi ilan etti i Aldonz Lorenceya gndermek isteyince mahkumlar Don Ki otu ta larlar ve hepsi kendi yoluna gider. Kara Da a do ru yola koyulan kahramanlar m z oraya vard klar n birka gn dinlemeye karara veriler. Burada Don Ki otun akl na dnya valyelerinin en kahraman olan Aamadis

de Gaulesn yapt n yap p, tuhaf delilikler yap p, ile ekecek ve onlar prensesine adayacakt . Prensesin bunlardan haberdar olmas iinde seyisiyle bir mektup yaz p ona gnderdi. Seyis bir han n yan ndan geerken kyls olan papaz ve berberi grd, papaz ve berber Don Ki otu gezici valyelikten vaz geirmek istiyorlard . Sanodan Don Ki otun yerini renip bir plan yaparak Don Ki otu yeniden kyne gtrdler. Fakat Don Ki ot ve seyisinin bu i ten vazgemeye niyetleri yoktur. Bir plan yaparak evden kamay ba ar rlar. Bu ka a sinirlenen Don Ki otun ailesi ve arkada lar berber ve papaz bu ka tan Sanoyu sorumlu tutmaktad rlar. Don Ki otu eve getire bilmek iin tekrar plan yaparlar. Bu sefer berber bir gezici valye k l na girip Don Ki tu yenicek ve artlar n ona kabul ettirecektir. Fakat i ler umdu u gibi gitmez ve dv kay p eder, bunun sonucunda berber Don Ki otun artlar n kabule etmek zorunda kal r. Don Ki ot Saragosa do ru yola kar. Saragos yolunda kocaman ve zerinde renk renk bayraklar olan bir yk arabas n durduran Don Ki ot onun krala alt n gtrd n sanmaktad r. Abrac y sorgular. Abrac arabadaki kafesin iinde iki Afrika aslan bulundu unu syler. Don Ki ot a gre bu Fresto ad nda bir bycn i idir ve bu yzden aslanlar sava ma ister. Abrac ya zorla aslan kafeslerinin kap s n at r r. Araban n etraf nda aslan bak c s ndan ba ka kimse kalmam t r. Bak c n n kap lar amas na ra men aslanlar d ar kmak istemez. Don Ki ot aslar n kendiden korktu unu d nr ve kap lar n kapat lmas na izin verir. Aslan serveninden sonra Don Ki ot bir ky d nne kat l r. D nde ters giden olaylar dzeltir. ki sevenin birbirine kavu mas n sa lar. Daha sonra Saragosa do ru yola koyulurlar. Saragosa do ru ilerlerken yollar Dk ve D e le kesi ir. Dk ve D e onlar n komik yklerini duymu lar, akay ve e lenceyi seven bu insanlar. Bunlar a rlamak bu soylular n tek dze ya ant s nda bir de i iklik yaratacakt r diye d nrler. Onlara gerek valye ve dnyan n en stn seyisi muamelesi gstererek e leneceklerdi. Don Ki ot ve Sano ato da misafir edildi ato halk da bu e lencelere kat ld . Sano bir yere vali olmay ok isteyen biriydi. Bunu renen Dk Sanoya bir oyun oynayarak onu bir yere vali olarak atad . Don Ki ot ve Sanonun yollar burada ayr lm t . Sanonun geici valili inden hemen herkes memnundu . Etraf ndakiler bir kylnn bu kadar ak ll , sa duyu sahibi olmas na hayrand , emir ve nlemler ok ak ll ca idi. Dk bile valinin ipe sapa gelmez i lerine glsede o u zaman Sanoyu vmek durumunda kal yordu. Baz lar ise art k bu oyununu bitmesini istiyordu. Bu geclerden birinde vali Sano dinlenmeye ekildi inde, ola an d sesler duyan Sano ya ad olayl geceden sonra, i iden i rendi. Oyunu tertipleyenler. i bu kadar ileri gtrdklerinden dolay pi man olmu lard . Sano olayl gecenin sonunda e e ini alarak valilikten vazgeip kynn yolunu tuttu. Valili in sorunlar n n e e inin yan nda Don Ki otun dostlu unun yan nda k ymeti olmad n anlam t . uanda efendisi ne yap yordu acaba? Sano sonunda atoda ya ad klar n n hat rlad ka Dk ve evresindekilerin onlarla alay ettiklerini fark ediyordu. Don Ki ottan ayr ld na ok pi mand . Onu dnya zenginliklerine feda etti ini d nd. Onun yzne nas l bakacakt . Bu d ncelerle ilerlerken e e i ile beraber bir kuyuya d t. Ak ama kadar u ra t kuyudan kamad . D ar dan bir grlt i itti, yard m istedi. Gelen Don Ki ottu. Epey u ra t ktan sonra Don Ki ot Sanoyu kuyudan kartt . kisi birlikte u ra p Sanonun e e ini de kart lar. Don Ki otta Dkn kendisi ile alay etti inin fark edip atodan ayr lm t . Beraber yeni servenlere do ru kucak aarak Barselonaya do ru yneldiler. Sonunda Barselonan n surlar na vard lar. Bir sabah sahilde seyisi ile gezinen Don Ki ot kendi gibi z rhl bir valye ile kar la t . Adam beyaz ay valyesi oldu unu syledi ve arp maya karar verdiler. Bu s rada oradan geen Barcelona valisi onlar en do rusu cirit oyunu dzenlemek oldu unu syledi. Beyaz Ay valyesi Don Ki otu yenerek, Don Ki ottan 1 y l boyunca atosuna

ekilmesini istedi. Don Ki ot kabul etti. Beyaz Ay ovalyesi asl nda Don Ki otun dostu berber idi. Kylerine dnerler iken Don Ki ot atosunu grd nde Btn yapt klar m n delilik oldu unu anlad m. Benimle alay ettiklerini imdi anl yorum. Dedi ve zr diledi. Don Ki ot atosunu dnd gnden beri hasta idi ve gnden gne eriyordu. Don Ki ot bir gn papaz ve berberle konu up Allah n ona akl n yeniden ba lad n ve art k Don Ki ot olmad n syledi. valye yklerine inanmad n belirtti. Bir sre sonra herkesi toplay p notere son arzular n yazd rd . Bu gnn ak am saatlerinde huzurlu ve sakindi. atonun yak n ndaki bir al l kta karatavuklar n sesi, grgen dal nda ten gvercinin sesi duyuluyordu. Don Ki ot dnyadan gelen bu selama glmsedi sonra temiz ve gnahs z ruhunu Allaha teslim etti.

Yel de irmenlerine sald ran valye... Don Ki ot roman n bilen okurlar m z hat rlayacaklard r. Kitab n kahraman okudu u valye romanlarna kap larak, at n , k l c n , z rh n ku anarak ktlere sava aar.Bu ihtiyar, inat ve saf valyenin ad Don Ki ot'tur. Onun ak l almaz maceralar ve kitab n sayfalar aras nda o al r gider. Yard mc s Sano ise efendisi Don Ki ot'un saferlerinden pay almak isteyen uyan k bir kyldr. E e iyle o da Don Ki ot'un maceralar iinde srklenir gider. Barda ta ran ey ise Don Ki ot'un yelde irmenlerine kar yapt sald r olmu tur. te bizler de 400 y ld r okunan bu macera roman n byle biliriz. Yelde irmenlerine sald ran inat ve saf bir valyedir Don Ki ot bizim iin. Bir de bu yapt i in tam anlam yla donki otluk oldu unu biliriz. yle de il mi? Onu o umuz tan r z. Macera romanlar n n etkisiyle, valyelik ryas na dalan, iyi yrekli, inat bir ihtiyard r o. Ktleri yenmek iin vard r.Bazen yel de irmenlerine bile kahramanca sald r r. nk o kar s nda yel de irmeni k l na brnm devler grr. Don Ki ot'un yel de irmenlerine sald rmas gibi cesaret ve delilik isteyen i lere kalk an insanlara bykler "donki ota davran yorsun" derler. Onun iin "donki ota davranmak" tm dnyada bir deyim olarak bilinmektedir. Don Ki ot dendi i zaman hemen akl m za u a Sano gelir. Sano, saf ve cahil bir iftidir. Don Ki ot'u her zaman tehlikelerden kurtarmak ister. Ne var ki; bak ms z e e i ve ufak tefek boyuyla efendisinin pe inden ayr lmamaktan ba ka da bir meziyeti yoktur. Don Ki ot, ele geirece i ilk aday ona ba layacak ve Sano da o adan n efendisi olacakt r. Sano asl nda Don Ki ot'un de il o ryan n pe i s ra ko turmaktad r. o u zaman da Don Ki ot'la birlikte bir gzel dayak yer, ama ne kendisi ne de Don Ki ot ryalar n n blnmesine asla raz olmazlar, maceralar n srarla srdrrler. imizde Don Ki ot roman okuyup da komik bulmayan yoktur. O komik, komik oldu u kadar da iyi yrekli ve cesur bir adamd r. Ne zaman d manlar yla mcadeleye girse, yenilece ini bile bile Don Ki ot'un taraf n tutar; ac lar n ve ryalar n payla mak isteriz.

Do rusu Don Ki ot'un ya ad klar ve Don Ki ot roman n n bize anlatt klar her zaman ilgimizi ekmi ; onu merak ve heyecanla takip edip okumu uzdur. Peki, btn komikli ine, btn hayalcili ine ra men roman nas l bitiyor? Biraz hznl de il mi? nk Don Ki ot, Beyaz Ay valyesi'ne yenilmi ve bu yenilgide ald yaralarla ve ac yla yata a d m tr. Art k ya ama hevesi kalmam t r, lm beklemektedir. ok fazla verebilecek mal ve hesab yoktur. Kalbi ku kanad kadar hafiftir. Son nefesini verirken yak nlar na, sevgilisine, sad k dostu Sano'ya, atosunun gzel huylu ku lar na, macera romanlar n n esrarengiz sayfalar na yeniden dal p gider. Onca maceradan ve delilikten geriye kalansa, biraz hznl ve bilgece bir glmsemedir. San r m o glmseme ve o hikmet, bizi her zaman etkiliyor. Bazen de kendimizi Don Ki ot'un ya ad olaylar n iinde buluyoruz. O zaman bizim donki otlu umuza glp geiyorlar. Don Ki ot'sa roman n sayfalar ndan ta arak hayat n iinde kendine yer buluyor. Hem de hi bir zaman zorluk ekmeden... Donki otum, Don Ki otsun, Donki ot! Adam bir roman yazacakt . Hayat maceralarla gemi ti. Ba derde girdi i iin spanya'dan talya'ya ya gemi , oradan Trklerle yap lan nebaht deniz sava na kat lm , burada sol kolunu kaybetmi ti.Trklere esir d m , Cezayir'de kalm t . Geim derdinden zaman bulduka iirler oyunlar yaz yordu. Ama hibiri iindeki kahraman n resmini izemiyordu ka da. indeki kahraman yazma tutkusu ya ad ka onu rahat b rakmad . Sonunda 1605 y l nda ve 58 ya nda iindeki kahraman d ar ya karmay ba ard . Cervantes Don Ki ot adl eserini yazd . Don Ki ot, Cervantes'in elli sekiz y ll k bekleyi i, sonunda bitmi ti ve buna de mi ti do rusu. O sadece yazma tutkusunu susturmu tu. Don ki ot'un yzy llarca ya ayacak bir kahraman olaca n belki de bilmiyordu. Asl nda niyeti her kesimden insan n ilgisini eken svalye hikyelerini dalgaya almakt . Roman yzy llar a p klasik bir roman olmu tu. Fakat bundan daha nemli olan Don Ki ot'un, roman sayfalar ndan k p hayat m z n iine girmesi ve yzy llarca bizimle birlikte ya amas yd . Don Ki ot bu gn hepimizin iinde ya ayan bir kahraman... Don Ki otluk yapmak da herkesin bildi i a k bir deyim. Yapt m z baz davran lar art k don Ki otluk yapmak olarak adland r l yor. rne in yce bir co ku ile hayali idealler pe inde ko makt r kimileri iin don Ki otluk. Kimilerine gre de komik, ayn zamanda idealler sahibi olmak... Biz genelde Don Ki otluk deyince, hi gere i yokken, gereksiz yere kahramanl k yapmay anlar z. Yani pazarda fi almayan m teriye kar mak bir Don Ki otluktur bizim dilimizde. Herkesin para pe inde ko tu u bir dnyada idealleri iin ya amak da Don Ki otluktur. Ya da herkesin yapmam z bekledi i bir eyi yapmamak... Bu gn kulland m z anlamda Don Ki ot'un asl nda bir ideal sahibi olu unu unutuyoruz. Tamam don Ki ot asl nda komiktir, evresindeki varl klar do ru olarak alg layamaz ve

onlara farkl anlamlar ykler. Ama bunlar niin yapar. nsanl al an bir dava adam d r.

ktlklerden kurtarmaya

Don Ki otlu un en belirgin eylemi yel de irmenlerine kar sava t r. Don Ki ot yel de irmenlerini insanlar tehdit eden devler olarak grd iin onlarla sava r, onlar yok etmek ister. Don Ki ot asl nda o u zaman bizim yapmak isteyip de yapamad klar m z yapar. Bunu yaparken gln durumlara da d er. Geri sonunda bunu anlar ve evine dner. Ama onun bir ocu u babas taraf ndan dvlmekten kurtar , yel de irmenlerine azimle sald r , uyuz beygiri Rosinante, s radan bir kyl k z oldu u halde bir prenses gibi alg lanan sevdi i Dlsine hep akl m zdad r. Don Ki ot'taki karakterlerin listesi ki ana karakter
y

Don Ki ot(ba karakter), La Mancha'da ya ayan, aldat lm bir spanyol soylusu (Hidalgo). Di er ad Alonso Quijano (veya Quesada, veya Quijada),at Rosinenta y srerek, orta a a ait valyelik kitaplar nda tan mlanan bir gezgin valye gibi davran r ve buna inan r. Sancho Panza (veya Zancas), Don Quijote'un okuyamayan ama 100 tane atasz bilen,Rucio adl e e i sren refakat s .

Di erleri
y y y y y y

y y

y y y

Ambrosio, oban, merhum Grisstomo'nun arkada . Ana Flix, ate li Hristiyan hizmeti,Ricote'nin k z , Berberiden kurtulmu tur. Antonia, Alonso'nun kuzeni, ya 20'nin alt ndad r, Alonso'nun kitaplar n yakmas iin hem rahibi hem de berberiyi k k rt r. Antonio, oband r. Rebap ile Don Ki ot iin bir ark alar.(1. kitap, 11. blmde) Cardenio Cid Hamete Benengeli ("Sidi Hamid Eggplant"), Servantes taraf ndan uyarlanan (ve yazarl renen) Don Ki ot'un maceralar n n yazar olarak belirtilen kurgusal yazar. Dulcinea El Toboso, Don Ki ot'un a k oldu u kad n; gerek ismi Aldonza Lorenzo Dorothea, kederli gzel kad n,Luscinda iin onu terketmeden nce Don Fernando ile evliydi,Don Ki ot'u da lardan uzakla t rmak iin Prenses Micomiconaym gibi davran r. Gins de Passamonte a.k.a. Ginesillo de Parapilla, Don Ki ot taraf ndan lmden kurtar lm t r. Grisstomo,a k ilan Marcela taraf ndan reddedildikten sonra kalbi ok k r lan oban. Maritornes, Don Ki ot ve Sano'nun geceyi geirdi i handaki irkin ama iyi kalpli hizmetkar. Don Ki ot onu yanl l kla hanc n n k z sand nda istemeyerek Don Ki ot'la tart m t r,Don Ki ot kendisine a k oldu unu d nr.

y y y y y y y y y y

Marcela, varl kl ksz k z, do ayla ileti im kurmak iin oban k z gibi giyinip ormanda ya ar,gzelli i dzinelerce reddedilmi a cezbetmi tir. Montesinos, gezgin valye. Nicholas, berber, Don Ki ot'un arkada . Pero Perez, papaz yard mc s . Ricote, a Morisco Sano'nun arkada , spanya'dan afaroz edilmi tir fakat Alman hac olarak geri dnm tr. Roque Guinart, Katalan haydut Perot Rocaguinarda'n n romandaki uyarlamas . Teresa (Joana) Panza ve Sanchica, Sano'nu kar s ve k z . Bachelor Sansn Carrasco, Don Ki ot'un arkada ,Don Ki ot'u eve geri gndermek iin k l k de i tirerek rakip valye gibi onunla dv r. Don Sancho de Azpeitia,k l d nde Don K ot'un kula n kesen Biscayl toprak a as Vivaldo, Grisstomo'nun kar l ks z a k n n iirlerini ate ten kurtaran oban.