Khuyn co s dng Mt s ni dung thng tin v s liu trong cun cm nang ny c tham kho t nhiu ngun khc nhau

bao gm cc ti liu chuyn ngnh, cc ngun thng tin i chng nh bo ch, mng internet v tho lun vi cc ng nghip m Tc gi cho l ng tin cy. Mc d c gng kim chng cc thng tin thu thp trong qu trnh bin son, Nh xut bn v Tc gi khng m bo tt c cc thng tin v s liu u hon ton chnh xc, hoc c cp nht kp thi. Cc ni dung trnh by v nhn xt a ra hon ton l quan im c nhn ca Tc gi hoc trch lc t cc ngun tham kho nht nh m khng th hin quan im ca bt k t chc hay hip hi no m Tc gi trc thuc. Tc gi c quyn thay i bt k ni dung no trong cun cm nang ny trong cc ln ti bn tip theo. Cc thng tin v ni dung trnh by ch mang tnh cht tham kho. Cc m hnh v chin thut u t m t hon ton mang tnh l thuyt chung. Vic p dng cc kin thc trong cun cm nang ny vo thc t cn c s t vn chuyn nghip. Nh xut bn v Tc gi khng chu trch nhim v bt c thit hi no pht sinh t vic s dng cc thng tin trong cun cm nang ny. Thng tin bn quyn Copyrights 2009. Bn quyn thuc v Tc gi Mc Quang Huy. Vic sao chp, ti bn cun cm nang ny di mi hnh thc (bn in hay bn in t) u phi c s chp thun bng vn bn ca Tc gi. Lin h Tc gi Mi lin lc lin quan n cun sch ny, xin lin h vi Tc gi theo a ch sau: Hp th in t: mac.pub lisher@gmail. com Trang web: http://nganh angdautu. wordpress.com

Trch lc mt s nh gi v cun cm nang

Cun Cm nang ngn hng u t ca Tc gi Mc Quang Huy trnh by kh ton din cc hot ng nghip v v ngn hng u t quc t. Mc d, trn th trng ti chnh quc t, hot ng ngn hng u t khng phi l vn mi, nhng vi th trng vn Vit Nam, y l cun sch i tin phong trong vic gii thiu khi nim v cc hot ng nghip v ca ngn hng u t. y l t liu tham kho rt qu i vi nhng ngi trong ngnh ti chnh, cc cng ty chng khon, cc qu u t v l mt ng gp ng ghi nhn vo s pht trin chuyn nghip ca th trng chng khon Vit Nam. Tin s Nguyn Sn, Trng ban Pht trin th trng, U ban Chng khon Nh nc y l cun sch u tin c xut bn Vit Nam c tnh cht cm nang y v nghip v ngn hng u t, c trnh by rt khoa hc, l gc. Vi kinh nghim ca mt chuyn gia nhiu nm lm vic trong lnh vc ti chnh, ngn hng trong v ngoi nc, cun Cm nang ngn hng u t thc s rt hu ch khng ch i vi nhng ngui khng chuyn m cn i vi cc chuyn gia trong lnh ny. Thc s Phm Huyn Anh, Ph V trng V Cc Ngn hng v t chc tn dng phi ngn hng, Ngn hng Nh nc Vit Nam Cun sch ca Tc gi Mc Quang Huy c nghin cu rt cng phu vi nhiu thng tin b ch v hot ng ngn hng u t quc t. y l mt ti liu nh hng rt qu i vi cc cng ty chng khon v qun l qu ca Vit Nam mun pht trin theo hng chuyn nghip. Cun sch cng c s lin h su ti cuc khng hong ti chnh ng i v vi thc tin hon cnh Vit Nam trong vic ng cng tnh chuyn nghip ca th trng vn. ng Nguyn Hong Hi, Tng th k Hip Hi cc nh u t ti chnh (VAFI) c vit mt cch d hiu vi t duy tng hp tt, cun cm nang ny l mt bc tranh tng qut v cp nht v nghip v ngn hng u t, mt m hnh kinh doanh m nhiu cng ty chng khon Vit Nam ang mun vn ti. y l mt cun sch cn phi c cho nhng ai quan tm n th trng chng khon mt cch nghim tc. ng Nguyn V Quang Trung, Mcomm, Ph Gim c Trung tm giao dch Chng khon H Ni (HASTC)
ii

Cun Cm nang ngn hng u t ca Tc gi Mc Quang Huy mang n cho cc c gi mt chuyn khm ph th v vo lnh vc ngn hng u t, mt chuyn ngnh ti chnh mi m Vit Nam. y l cun sch u tin xut bn Vit Nam tng kt mt cch ton din l thuyt v thc tin cc nghip v, th trng, sn phm v phng thc vn hnh ngn hng u t trn th gii v thc trng Vit Nam. B T Minh Hng, Tng gim c, Morgan Stanley Gateway Securities Hot ng ngn hng u t l mt khi nim mi m ti Vit Nam, mc d n rt ph bin trn phm vi ton cu. Trong bi cnh hi nhp v kinh doanh ton cu, vic hiu v thc hnh ng theo nhng chun mc ca nghip v ngn hng u t quc t l mt nhu cu tt yu. Cun Cm nang ngn hng u t ca Tc gi Mc Quang Huy p ng tt nhu cu ny. Ti ngh rng cun cm nang ny s i tin phong trong vic gii thiu rng ri s hiu bit v nghip v ngn hng u t ti Vit Nam. Tin s Quch Mnh Ho, Ging vin Trng i Hc Kinh T Quc Dn H Ni, Ph Tng gim c Cng ty c phn Chng khon Thng Long y l mt cun cm nang u tin v rt cng phu Vit Nam v ch ngn hng u t. Cun cm nang c trnh by khoa hc, hin i nh sch gio khoa vi ngi khng chuyn, ng thi cng rt hu ch i vi cc chuyn gia trong ngnh. C nhn ti tm thy rt nhiu thng tin b ch trong cun cm nang ny v tham kho cc khi nim lin quan khi cn. Thc s L Anh Thi, Gim c khi Phn tch u t, Cng ty c phn Chng khon u Vit Ngn hng u t l mt khi nim cn rt mi i vi th trng ti chnh Vit Nam. Vic Vit ha cc thut ng chuyn ngnh l mt cng vic ht sc to bo v cng phu, i hi ngi vit phi nm rt vng c khi nim, ng cnh v cch s dng trc khi chuyn ng sang ting Vit. Chng ti nh gi rt cao thnh qu ca Tc gi Mc Quang Huy trong vic hon thnh cun cm nang ny nh l vic t nn mng cho vic ph bin kin thc trong cc trng i hc, cng nh cho nhng ngi chn ngn hng u t lm ngh nghip ca mnh. ng Nguyn Huy Cng, Gim c Khi Phn tch u t, Cng ty c phn Chng khon Sacombank y l cun cm nang v ngn hng u t c xut bn ln u tin Vit Nam. Vi cc ngn ng, khi nim c chuyn ha thun Vit v d hiu, Tc gi Mc Quang Huy gip chng ta v ln c mt bc tranh y nht

i iii

v sinh ng nht v nhiu kha cnh khc nhau ca cc ngn hng u t trn th gii cng nh gip cho ngi c hiu r c nhng mi lin h gia cc nh ch, v thnh phn tham gia ca mt th trng ti chnh ton cu vi quy m v mc ngy cng phc tp, c bit trong bi cnh kinh t th gii ang trong cuc i khng hong nh hin nay v t c nhng lin h n thc t th trng Vit Nam. y l cun sch c bit bt buc phi c cho nhng ai hot ng trong lnh vc ny. ng Hong Xun Chnh, MBA, BA, Gim c u t, Cng ty Qun l qu u t Mekong Capital Cun Cm nang ngn hng u t l mt cng trnh nghin cu mang tch thc tin v rt thi s v tt c cc ng ngch trong hot ng ca cc ngn hng u t ln trn th gii v c lin h su n th trng Vit Nam. Vi kin thc v kinh nghim ca mt ngi trong cuc, Tc gi Mc Quang Huy em n cho qu c gi kho kin thc qu bu v m hnh hot ng, chin lc kinh doanh, cc loi hnh sn phm, quy trnh qun l ri ro cng cc thng l tin tin nht trn th gii thit lp v qun l mt ngn hng u t an ton v c hiu qu nht. ng Harry Hon Trn, CFA, FCCA, Ch tch Hng Truyn thng Ti chnh StoxPlus (Stox.vn) v Gim c Cng ty T vn Nexus Consulting Cun Cm nang ngn hng u t c vit mt cch cng phu bi mt chuyn gia ti chnh c kin thc su rng v nhiu tri nghim trong lnh vc ny. Tc gi l c vn chuyn mn, cng tc vin quen thuc vi nhiu bi vit su sc trn Thi bo Kinh t Vit Nam (VnEconomy). Vi cun cm nang ny, ln u tin ti Vit Nam, b mt ng sau cc khon li nhun khng l vi hng lot nghip v a dng v phc tp ca Ph Wall c h m mt cch sinh ng, d hiu v cun ht ngi c. Chng ti nh gi cao gi tr ca cng trnh nghin cu ny, cng nh tm huyt ca Tc gi i vi mt lnh vc chuyn ngnh cn kh hn ch thng tin ti Vit Nam. Ban bin tp Thi bo Kinh t Vit Nam (VnEconom y)

iv

Cha kha dn n thnh cng !

1.200 1.000 800 Nim tin 600 400 200 0 1

Thnh c cng

Thi gian

Trong ngnh u t, Thnh cng c xy dng trn c s Nim tin. Cun cm nang ny nhm trang b phn no vn kin thc gip bn to dng Nim tin vi khch hng, i tc v ng nghip. Hy vng y s mt trong nhng cha kha quan trng gip bn i ti Thnh cng. Mc Quang Huy, Tc gi

v v

Li ni u
Sau 9 nm hnh thnh v pht trin, th trng chng khon Vit Nam t c nhiu thnh tu quan trng, ngy cng th hin vai tr l mt knh huy ng vn di hn khng th thiu ca nn kinh t ni chung v cc doanh nghip ni ring. c bit t nm 2006 n nay, th trung chng khon c tc tng trung rt mnh, thu ht mt lng ln cc nh u t tham gia v to thnh mt hin tng kinh t ca Vit Nam sau hn 20 nm i mi. Thc t cho thy, trong hot ng ca th trng vn cc nc pht trin th ngn hng u t l ch th quan trng nht. Ti Vit Nam, tuy ngn hng u t cn l mt khi nim mi m, song xut hin mt s cng ty chng khon v cng ty qun l qu vi cc hot ng phi thai theo hng cc nghip v ca ngn hng u t. ng thi, mt s ngn hng thng mi ln cng ang trong qu trnh chuyn i sang m hnh tp on ti chnh, trong c ch trng y mnh pht trin mng ngn hng u t. y l s pht trin tt yu m cc nc pht trin tri qua v l mt nh hng ng ca nn kinh t. gip ng o bn c tm hiu v ngn hng u t, Nh xut bn Thng k cho ra mt bn c cun Cm nang ngn hng u t ca Tc gi Mc Quang Huy, mt chuyn gia giu kinh nghim trong lnh vc ti chnh, ngn hng nhiu nm cng tc ti cc ngn hng u t quc t ln trn th gii. Vi 22 chng, cun cm nang khng ch trnh by bn cht ca ngn hng u t, cch thc t chc hot ng, cc nhm sn phm v nghip v chnh ca ngn hng u t, cch thc qun l hot ng v ri ro, m cn cp n mt s kha cnh quan trng ca cuc khng hong ti chnh ng i v nh hng ca n ti hin ti cng nh tng lai pht trin ca ngnh ngn hng u t. Cun cm nang cng dnh mt chng nghin cu v thc trng th trng vn v tim nng pht trin ngnh ngn hng u t ti Vit Nam. Cun cm nang ny khng nhm i trnh by qu su v tng loi nghip v c th ca ngn hng u t. Do nghip v ngn hng u t cn kh mi m vi Vit Nam, nn khi bin son cun cm nang ny, bng kin thc v kinh nghim vn c ca ngi trong cuc, trn c s tham kho cc ngun ti liu tin cy, kt hp vi din bin thc t ca th trng vn Vit Nam, Tc gi c gng trnh by cun cm nang theo mt cch vit khoa hc, n gin v d hiu. Cc thut ng chuyn ngnh cng c Tc gi Vit ha theo hng gii thch bn cht hn l sng tc ra nhng thut ng kh hiu. Khi cn thit s dng cc khi nim hay thut ng mi, Tc gi cng tham chiu thut ng ting Anh bn c tham kho v trnh hiu nhm trong trng hp ngha ting Vit cha c r. Trong qu trnh nghin cu, c th bn
vi

c s gp mt s thut ng mi cha c gii thch ngay. Xin hy kin nhn v cc khi nim s c gii thch trong cc phn sau ca cun cm nang. Chng ti tin rng cun cm nang ny s l ti liu tham kho hu ch cho cc nh qun l, cc cn b, ging vin v sinh vin chuyn ngnh ti chnh, ngn hng (c bit l khi i hc v nghin cu sau i hc), cc gim c ti chnh ca cc doanh nghip, cc nh bo chuyn mc kinh t, ti chnh v th trng chng khon cng nh cc c gi ni chung quan tm n nghip v ngn hng u t hin i. Cun cm nang ny khng nhm vit cho cc nh u t c nhn trn th trng chng khon. Trong qu trnh bin son cun sch, cuc khng hong tn dng ti M lan rng ra phm vi ton cu v lm thay i ngnh ngn hng u t mt cch cn bn v ht sc nhanh chng. c bit, trong vng 6 thng gia nm 2008, cuc khng hong tn dng xa s 3 trong 5 ngn hng u t c lp ln nht th gii (Bears Stearns, Lehman Brothers v Merill Lynch). Trong khi 2 ngn hng c lp cn li l Goldman Sachs v Morgan Stanley cng phi chuyn sang m hnh ngn hng tng hp. Do , vic cp nht v tng kt y cc thng tin l mt th thch rt ln cho ln xut bn u tin ny. Cuc khng hong ti chnh ng i cng t ra cu hi ln v tng lai ca m hnh ngn hng u t. Song d i theo m hnh no th ngnh ngn hng u t vn tip tc khng nh v th l mt nh ch ti chnh quan trng nht ca th trng vn. V vy, nhng kin thc trnh by trong cun cm nang ny khng nhng cn nguyn gi tr m cng c tnh ng dng cao i vi thc tin Vit Nam cng nh tnh thi s trong bi cnh th trng ti chnh ton cu. Do y l n phm xut bn ln u Vit Nam, li cp n mt vn rng ln v phc tp nn cun sch kh c th trnh c cc thiu st. Nh xut bn v Tc gi rt mong nhn c kin gp , xy dng ca bn c cc ln ti bn sau c hon thin hn v cp nht hn. Xin chn thnh cm n v trn trng gii thiu cng bn c. Nh xut bn Thng k

v vii

Gii thiu v Tc gi
Tc gi Mc Quang Huy l chuyn gia giu kinh nghim trong lnh vc t vn ti chnh, ngn hng u t, ngn hng thng mi, k ton v kim ton. Tc gi tng m nhim cc v tr cao cp ti KPMG Vit Nam v Anh Quc, mt trong 4 cng ty kim ton t vn ti chnh hng u th gii (1996-2005) v ti Lehman Brothers Nht Bn v Australia, tng l mt trong 5 ngn hng u t c lp hng u th gii (2005-2008). T thng 10/2008, Tc gi cng tc ti Nomura Australia Ltd, mt trong s t ngn hng u t ln cn duy tr m hnh hot ng c lp. Vi cng v Trng Phng Cao cp ph trch t vn cho cc khch hng trong lnh vc ti chnh, ngn hng ca KPMG v cng v Ph Gim c ca nhiu b phn thuc Lehman Brothers v Nomura (nh Qun l ti sn v ngun vn, Qun l sn phm v Qun l ti chnh) ti nhiu quc gia trong c Vit Nam, Anh Quc, Nht Bn v Australia, Tc gi tch ly v hc hi c nhiu kin thc v kinh nghim qu bu trong lnh vc ti chnh, ngn hng, c bit l v cc sn phm v nghip v ti chnh hin i a dng cng nh cch thc qun l ca cc ngn hng u t quc t ln. Tc gi tt nghip Hc vin Ngn hng H Ni nm 1996 v tt nghip Thc s Qun tr Kinh doanh (MBA) ti Trng i hc Heriot-Watt (Anh Quc) nm 2006. Hin l hi vin thm nin ca Hi k ton cng chng Anh Quc (ACCA) v l kim ton vin Vit Nam (CPA) t nm 2002. Tc gi nguyn l thnh vin nhm son tho chun mc k ton Vit Nam, trc thuc B Ti chnh (2000-2005); tng tham gia ging dy ti Khoa Kim ton trng i hc Kinh t Quc Dn H Ni (2003-2005) v tham gia ging dy cc kha o to ni b ca KPMG Vit Nam (1998-2005). Tc gi cn l cng tc vin thng xuyn ca chuyn mc Chng khon, Thi bo Kinh t Vit Nam (VnEconomy). Cc bi vit ca Tc gi bao gm cc ch a dng v cc vn thi s ca th trng vn Vit Nam nhm tng cng tnh minh bch v bo v nh u t, khuyn khch p dng cc thng l tin tin quc t trong qun l v hot ng gim st th trng.

viii

Th cm n
Qu trnh bin son cun cm nang l mt s tri nghim y am m v hng th i vi bn thn ti. Bin son sch cho php ti vt ra khi bin gii cng vic hng ngy thm nhp tt c cc lnh vc a dng ca ngn hng u t, h thng ha kin thc v m phng ln mt bc tranh ton cnh. Vi mong mun bin son mt cun cm nang ton din v ngn hng u t u tin bng ting Vit, ti dnh thi gian nghin cu trong sut hai nm qua. Qu trnh bin son cng chng kin mt trong nhng cuc khng hong ti chnh khc lit nht trong lch s ti chnh cn i, gy hu qu nghim trng cho ngnh ngn hng u t ton cu. S kin ny gy nhiu xo trn v t tng cng nh ni dung cho qu trnh bin son. Trong hnh trnh tri nghim , ti nhn c nhiu s gip v ng vin nhit tnh ca ng nghip, gia nh v bn b. Ti hc hi c nhiu iu mi v th v m thng thng s t c ng lc nghin cu mt cch bi bn. Ti xin chn thnh cm n cc ng nghip ti Ngn hng u t Lehman Brothers v Nomura ni ti tng cng tc, cc bn b ti cc ngn hng u t quc t, cc cng ty chng khon v qun l qu trong nc to iu kin gip chia s kin thc v thng tin trong qu trnh bin son. Ti c bit cm n Ch Bi Th v Ch Hong Tr Mi ng gp nhiu kin qu bu trong qu trnh son tho. Ti cng trn trng cm n cc chuyn gia ti chnh c v a ra nh gi c nhn khch quan trong nhng trang u tin ca cun cm nang km theo nhng kin ng gp qu bu cho bn tho. Ti xin cm n cc cn b ca Nh xut bn Thng k v Cng ty c phn Kin Thc Vng trc tip tham gia vo cc khu ca qu trnh xut bn, in n v pht hnh, to iu kin cun cm nang nhanh chng n tay bn c, ti mt thi im c ngha i vi ngnh ti chnh cn non tr ca Vit Nam. Cui cng, ti xin cm n gia nh v bn b ng vin tinh thn v to iu kin thun li cun cm nang ny c ra mt c gi. Do phi dnh nhiu thi lung hng ngy v ngy ngh cho lm vic ti cng s v bin son cun cm nang ny, s thng cm v to iu kin ca cc thnh vin trong gia nh l mt nhn t khng th thiu gip ti c th hin thc ho cun cm nang ny. Trn trng Mc Quang Huy
ix

Mc lc
Gii thiu v Tc gi Li ni u Th cm n Phn 1 Chng 1: NGN HNG U T Tng 1.11.21.31.41.51.61.7quan ngn hng u t Khi nim ngn hng u t Cc nghip v chnh Cc dng sn phm u t Cc tn tui ln trong ngnh ngn hng u t Quy m hot ng ton cu Xu hng pht trin ca ngnh Tc ng ca khng hong ti chnh ti ngnh ngn hng u t 1.8- Tim nng ngn hng u t ti Vit Nam 1.9- Hy cng nhau cp nht! hng u t v ngn hng thng mi Ngn hng u t v ngn hng thng mi S ra i ca ngn hng tng hp Cc m hnh ngn hng u t 23 23 24 28 31 34 39 43 47 48 51 51 64 69 83 83 84 96 97 103 110 111 114 123 123 126 136 137 140 ix xi xiii

Chng 2:

Ngn 2.12.22.3-

Chng 3:

T chc hot ng ngn hng u t 3.1- M hnh t chc ca ngn hng u t 3.2- C cu t chc b phn kinh doanh 3.3- C cu t chc b phn qun tr ri ro 3.4- C cu t chc b phn iu hnh 3.5- S tng tc v tnh c lp gia cc khi kinh doanh 3.6- Tham kho m hnh t chc ca Morgan Stanley 3.7- M hnh qun tr v iu hnh ca ngn hang u t 3.8- Mi trng hot ng ca ngn hng u t Sn phm c thu nhp c nh 4.1- Gii thiu chung 4.2- Chng khon n do chnh ph pht hnh 4.3- Tri phiu do cc c quan chnh ph pht hnh 4.4- Chng khon n chnh quyn a phng 4.5- Chng khon n doanh nghip

Chng 4:

Chng 5:

u 5.15.25.3-

t sn phm c thu nhp c nh Ri ro u t chng khon n nh mc tn nhim chng khon n Mt s khi nim c bn trong phn tch chng khon n 5.4- Nghip v repo tri phiu 5.5- Mt s chin thut u t chng khon n

149 149 152 155 164 171 181 181 182 187 189 191 192 197 206 209 221 221 224 252 259 259 265 268 271 272 275 276 277 279 293 293 294 307 309 310 311 321 321 324

Chng 6:

Sn phm v u t chng khon vn 6.1- Khi nim nghip v chng khon vn 6.2- C phiu 6.3- Tri phiu chuyn i 6.4- Quyn chn mua, bn c phiu 6.5- Chng quyn c phiu 6.6- Nghip v ti tr c phiu 6.7- Chin thut u t c phiu 6.8- Phn tch c bn trong u t c phiu 6.9- Phn tch k thut trong u t c phiu Pht 7.17.27.3hnh chng khon vn v chng khon n Nghip v ngn hng u t Pht hnh chng khon vn Bo lnh pht hnh chng khon n

Chng 7:

Chng 8:

Mua bn, sp nhp doanh nghip 8.1- Mua bn, sp nhp doanh nghip 8.2- Quy trnh mua bn, sp nhp doanh nghip 8.3- Sot xt c bit 8.4- Ph t vn mua bn, sp nhp 8.5- Cc chin thut chng thn tnh th nghch 8.6- Ti tr vn cho cc giao dch mua bn, sp nhp 8.7- Mua bn, sp nhp cc cng ty i chng 8.8- K ton i vi hot ng mua bn, sp nhp 8.9- nh gi doanh nghip Nghip v nghin cu 9.1- Gii thiu chung 9.2- Cc sn phm nghin cu 9.3- Thc tin hot ng nghin cu 9.4- Phn phi sn phm nghin cu 9.5- Bo mt thng tin 9.6- Mu thun li ch i vi hot ng nghin cu

Chng 9:

Chng 10: Nghip v qun l u t 10.1- Gii thiu chung 10.2- Qu u t

xi

10.310.410.510.610.7-

Qu tng h Qu nim yt Qu tn thc u t bt ng sn C ch ti chnh ca qu u t Qun l gia sn

329 334 335 336 338 347 347 347 354 363 367 371 375 375 376 389 391 398 401 401 403 404 409 411 412 417 422 429 429 439 440 446 450 452 454 456 461 461 468 476

Chng 11: Nghip v ngn hng bn bun 11.1- Gii thiu chung 11.2- u t vn t nhn 11.3- u t vn mo him 11.4- Mua doanh nghip bng vn vay (LBO) 11.5- Cho vay ng ti tr v ti tr d n 11.6- u t bt ng sn Chng 12: Nghip v nh mi gii chnh 12.1- Gii thiu chung 12.2- Qu u c (hedge fund) 12.3- Quy trnh hot ng ca qu u c 12.4- Dch v nh mi gii chnh 12.5- Quy trnh k qu p dng vi qu u c Chng 13: Nghip v chng khon ha 13.1- Khi nim 13.2- Quy m chng khon ha 13.3- Quy trnh chng khon ha 13.4- Li ch v chi ph 13.5- Cc loi sn phm chng khon ha 13.6- Tri phiu c danh mc cho vay th chp mua nh lm ti sn m bo (MBS) 13.7- Tri phiu c cc danh mc ri ro tn dng lm ti sn m bo (CDO) 13.8- Chng khon ha tn dng di chun Chng 14: Sn phm phi sinh (I) 14.1- Gii thiu chung 14.2- Cc nhm hp ng phi sinh 14.3- Hp ng k hn ngoi t 14.4- Hp ng k hn li sut 14.5- Hp ng hon i hi oi 14.6- Hp ng hon i tin t 14.7- Hp ng hon i li sut (IRS) 14.8- Hp ng hon i c phiu Chng 15: Sn phm phi sinh (II) 15.1- Hp ng tng lai 15.2- Hp ng quyn chn 15.3- Phi sinh hng ha
xii

15.415.515.615.7Chng 16: Sng 16.116.216.316.416.516.616.716.8Chng 17: Qun 17.117.217.317.417.5-

Phi Hp Hp Phi

sinh ri ro tn dng ng hon i ri ro tn dng ng hon i ton b li ch (TRS) sinh thi tit

482 491 497 498 503 503 506 512 514 514 515 519 522 527 527 527 534 537 548 559 559 560 565 567 568 571 583 583 585 586 591 595 597 598 601 602 609 609 612 613
xiii

to ti chnh Sng to ti chnh Tri phiu c cu Tri phiu lin kt ri ro li sut Tri phiu bo v ri ro lm pht Tri phiu lin kt ri ro ngoi hi Tri phiu lin kt ri ro c phiu Tri phiu lin kt ri ro tn dng Tri phiu li sut cao l hot ng v ri ro trong ngn hng u t Khung qun l ti chnh ca ngn hng u t H thng ch s nh gi hot ng c bn Qun l kt qu kinh doanh Khung qun l ngun vn Qun tr ri ro

Chng 18: Khung php l v o c ngh nghip 18.1- Gii thiu chung 18.2- Cc quy nh v pht hnh chng khon trn th trng s cp 18.3- Cc quy nh v trao i chng khon trn th trng th cp 18.4- Cc quy nh v cng ty u t v nh t vn u t 18.5- o lut Sarbanes-Oxley 2002 18.6- o c ngh nghip Chng 19: C hi ngh nghip ti ngn hng u t 19.1- Gii thiu chung 19.2- Tiu chun tuyn dng 19.3- C hi ngh nghip ti khi ngn hng u t 19.4- C hi ngh nghip ti khi u t 19.5- C hi ngh nghip ti khi qun l u t 19.6- C hi ngh nghip ti khi nghin cu 19.7- C hi ngh nghip ti b phn iu hnh 19.8- Cc bng cp chuyn mn 19.9- Thu nhp ti ngn hng u t Chng 20: Xu hng pht trin ngnh ngn hng u t 20.1- T do ha ti chnh 20.2- Qu trnh ton cu ha 20.3- Cc sn phm mi

20.420.520.620.7Phn 2

Pht trin cng ngh thng tin Cc quy nh php l mi Ngn hng u t v cuc khng hong ti chnh Tng lai ngnh ngn hng u t ton cu

614 615 617 622

THAM KHO 635 635 639 645 648 655 662 662 667 673 673 678 683 686 691 699 700 705 716 719

Chng 21: Tim nng ngn hng u t ti Vit Nam 21.1- Th trng vn Vit Nam 21.2- Dng sn phm c thu nhp c nh 21.3- Dng sn phm chng khon vn 21.4- Dng sn phm phi sinh v sn phm c cu 21.5- Dch v t vn ngn hng u t 21.6- Qun l u t 21.7- Nghip v nghin cu 21.8- Cc ngn hng u t quc t ti Vit Nam Chng 22: Nim yt ti th trng quc t 22.1- Gii thiu chung 22.2- Cch thc nim yt ti s giao dch chng khon quc t 22.3- S giao dch chng khon Lun n (LSE) 22.4- S giao dch chng khon New York (NYSE) 22.5- S giao dch chng khon Singapore (SGX) Phn 3 Ph lc 1: Ph lc 2: Ph lc 3: Ph lc 4: Ph lc 5: PH LC Danh sch ti liu tham kho Danh sch cc thut ng vit tt Danh sch mt s thut ng ngn hng u t (Anh - Vit) Danh sch mt s bo ch cp nht ngn hng u t Danh sch cc DNNN ln ca Vit Nam thc hin c phn ha giai on 2007-2010

xiv

22

Chng

1: Tng quan

ngn

hng

u t

Chng 1 Tng q a un n gn t hn g u

1.1- Khi nim ngn hng u t

C l bn tng t hi ngn hng u t l g? l ngn hng hay l u t? Ti sao li gi l ngn hng u t? Ngn hng u t khc ngn hng thng mi th no? Theo quan im truyn thng, ngn hng u t c hiu l mt ch th trung gian vi chc nng chnh l t vn v thc hin huy ng ngun vn trn th trng vn cho cc khch hng (bao gm cc doanh nghip cng nh cc chnh ph). Cc ngun vn trn th trng vn ch yu mang tnh cht trung v di hn trong khi cc ngun vn ngn hn thng c huy ng trn th trng tin t thng qua h thng ngn hng thng mi. Trong qu trnh pht trin kinh doanh, cc doanh nghip lun cn cc ngun vn, c bit cc ngun vn trung v di hn ti tr cho qu trnh sn xut kinh doanh ca mnh. Tng t nh vy, cc chnh ph cng cn huy ng cc ngun vn nhn ri b p thiu ht ngn sch nh nc, u t h thng c s h tng hay u t cho y t, gio dc, vn ha. Thm ch khi cc chnh ph khng b thm ht ngn sch, h vn pht hnh tri phiu l ti ti tr cc khon n pht hnh trc y nay n hn thanh ton. Thay v tm kim cc ngun vay ngn hn trn th trng tin t qua knh ngn hng thng mi vi cc iu khon vay vn ngt ngho hoc mc li sut khng hp dn, cc doanh nghip v chnh ph c th tm kim cc ngun vn trung di hn trn th trng vn. Ngn hng u t xut hin lm nhim v gip cc doanh nghip, chnh ph pht hnh cc loi chng khon ra th trng nhm huy ng cc ngun vn cn thit. Cc loi chng khon pht hnh c th bao gm c phiu (chng khon vn) hoc tri phiu (chng khon n). Do vy, ngn hng u t ng vai tr l mt ch th trung gian quan trng ca nn kinh t hot ng trn th trng vn. Ngy nay, ngn hng u t m rng cc loi hnh nghip v ca mnh sang cc lnh vc khc v tr thnh mt ch th kinh doanh a ng ly nghip v ngn hng u t truyn thng lm hot ng ct li. Cc mng kinh doanh chnh ca mt ngn hng u t hin i ngoi nghip v ngn hng u t (bao gm dch v pht hnh chng khon v t vn mua bn, sp nhp doanh nghip), cn c hot ng u t (sales & trading), nghin cu (research), qun l u t (investment management), ngn hng bn bun (merchant banking) v nghip v nh mi gii chnh (prime brokerage). Chng ta s tm hiu c th cc nghip v a dng ca ngn hng u t trong cc chng sau ca cun cm nang ny.

Cm nang ngn hng u t

23

Nh vy v c bn ngn hng u t thc cht l mt cng ty chng khon nhng mc pht trin cao vi cc loi nghip v a dng v phc tp hn. Trong cun cm nang ny, thut ng ngn hng u t v cng ty chng khon c th c Tc gi s dng thay th cho nhau. Ngn hng u t c gi tt trong ting Anh l I-bank (Investment bank).

1.2- Cc nghip v chnh

C nhiu cch phn chia cc nghip v ca ngn hng u t. Nu bn lt qua trang ch ca mt vi ngn hng u t ln trn th gii, cc bn s nhn ra mi ngn hng u t c cch phn loi v gi tn cc sn phm ca mnh rt khc nhau. Thm ch mt ngn hng cng c th thay i cch phn chia v gi tn cc sn phm ca mnh theo thi gian cho mc ch c cu t chc hoc mc ch thng mi. V c bn, ngn hng u t thng phn chia hot ng cc mng nghip v sau.

1.2.1- Nghip v ngn hng u t (Investment Banking)

Nghip v ny c cng tn gi ngn hng u t, c th v y l mt nghip v truyn thng lu i nht v l l do hnh thnh nn ngn hng u t. Nghip v ngn hng u t truyn thng bao gm dch v t vn, bo lnh pht hnh chng khon cho khch hng, do c th coi l nghip v trn th trng s cp. Cc loi chng khon bao gm chng khon n (tri phiu) v chng khon vn (c phiu, tri phiu chuyn i). Nghip v ngn hng u t dn c m rng ra bao gm t vn mua bn, sp nhp doanh nghip (M&A), t vn ti c cu doanh nghip. Nghip v ny s dng kin thc chuyn mn trong lnh vc ti chnh doanh nghip v v th l nghip v ni di ca nghip v pht hnh chng khon huy ng vn. Dch v t vn M&A bao gm t vn mua bn, sp nhp, thnh lp lin doanh, lin minh chin lc, thoi vn u t v t vn chin lc chng li cc cuc thn tnh th nghch. Nghip v ngn hng u t thng mang v cc khon ph t vn v bo lnh pht hnh khng l cho cc ngn hng u t v to c s bn p bn cho cc sn phm khc. Cc khch hng ca mng dch v ny ch yu bao gm doanh nghip, cc qu u t, cc nh u t c t chc, cc chnh ph v chnh quyn a phng. i vi cc nghip v huy ng vn, cc ngn hng u t hng ph t vn v bo lnh pht hnh (ph pht hnh). i vi cc khon chng khon vn, ph pht hnh thng nm trong khong 3%-5% tng s vn huy ng. Vi s cnh tranh khc lit ngy cng gia tng trn th trng, khon ph pht hnh ngy cng b thu hp. Mc ph bnh qun trong nm 2008 gim xung 2,5%. i vi cc chng khon n, ph pht hnh thp hn nhiu, thng khong 0,3%-1%. Mc ph bnh qun trong nm 2008 gim xung ch cn 0,27%. i vi cc giao dch t vn M&A, khon ph thng dao ng trong khong 1%1,5% gi tr giao dch. Gi tr giao dch cng ln th t l phn trm ph cng thp. Mng
24 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

dch v ny c mc ri ro thp v trong mi trng hp thnh bi ca giao dch th ngn hng u t u mang v mt khon ph nht nh. Chnh v vy, mng t vn ti chnh doanh nghip khng ch l sn chi ca cc ngn hng u t m cn l ca cc cng ty t vn ti chnh ln trn th gii nh cc cng ty kim ton. Dch v ngn hng u t c coi l gi tr ct li ca mt ngn hng u t.

1.2.2- Nghip v u t (Sales & Trading)

Nu nghip v ngn hng u t din ra ch yu trn th trng s cp th nghip v u t ch yu din ra trn th trng th cp. Nghip v u t bao gm mi gii v u t. Nghip v mi gii ch yu c p dng cho cc sn phm chng khon nim yt (bao gm c cc sn phm phi sinh nim yt nh hp ng tng lai hay quyn chn), trong ngn hng u t ng vai tr trung gian nhn lnh v khp lnh cho cc khch hng. u t bao gm nghip v u t cho khch hng vi chc nng to thanh khon th trng m ngn hng u t ng vai tr l nh to lp th trng v nghip v t doanh vi mc tiu u c bin ng gi chng khon. Hot ng u t l hot ng mang tnh ri ro cao do ngn hng mang vn ca mnh ra kinh doanh. Nghip v u t cho khch hng (flow trading) p dng cho cc sn phm chng * khon giao dch trn th trng OTC , bao gm cc chng khon khng nim yt, hp ng phi sinh khng nim yt v cc sn phm c cu. Vi chc nng to thanh khon, cc giao dch mua bn c thc hin vi cc khch hng mt cch th ng hoc ch ng vi mc tiu tm kim cc khon chnh lch gi. Cc chng khon c trao i mua bn trong khong thi gian ngn nhm trnh s bin ng gi mnh. Thng thng, cc nhn vin u t duy tr mt trng thi sn phm nh (trong hn mc cho php) vo cui ngy hn ch ri ro. Hot ng u t t doanh mang tnh ri ro cao hn so vi hot ng u t to thanh khon. Nghip v ny p dng cho c chng khon nim yt v khng nim yt. Cc nhn vin u t tm kim li nhun bin ng gi bng cch ch ng nm gi trng thi sn phm (trng hoc on) v nh cc vi s bin ng ca th trng. Thi hn nm gi sn phm c th ngn n di hn, ty thuc theo tng chin thut u t. Hot ng u t thng gn lin vi mt b phn quan trng l b phn bn hng. Cc nhn vin bn hng l nhng ngi tip th, duy tr quan h vi cc khch hng ln mang h ti cho cc nhn vin u t. Chnh v th b phn ny c tn y trong ting Anh l Sale & Trading.

OTC (Over-The-Counter): Th trng giao dch phi tp trung cc sn phm ti chnh, ni din ra cc giao dch tha thun trc tip gia 2 bn m khng qua s giao dch chng khon. Cc sn phm ti chnh phc tp thng c giao dch trn OTC do nhu cu ca cc bn tr nn khng ng nht. Cm nang ngn hng u t 25

1.2.3- Nghip v nghin cu (Research)

Nghip v nghin cu c thc hin bi cc nhn vin nghin cu nhm theo di tnh hnh hot ng ca cc loi chng khon trn th trng gip cc nh u t c th ra c cc quyt nh mua bn ca mnh mt cch linh hot kp thi. Cc sn phm nghin cu rt a dng, bao gm cc bo co nghin cu chung nh kinh t v m, nghin cu ngnh, nghin cu chin thut u t v nghin cu sn phm. Cc bo co nghin cu l c s gip cc nh u t c th a ra cc quyt nh mua bn kp thi. Nghip v nghin cu cng bao gm vic xy dng, pht trin cc cng c phn tch v qun l danh mc u t cho khch hng. Nghip v nghin cu khng to doanh thu trc tip song c tc dng tng cng cht lng dch v v kh nng cnh tranh ca ngn hng u t. Nghip v nghin cu c vai tr quan trng h tr cc hot ng khc ca ngn hng u t. Vic nghin cu c tc dng tng cng tnh thanh khon ca cc sn phm chng khon, do thc y vic mua bn, to doanh thu cho khi u t. Hot ng nghin cu cng gip vic pht hnh chng khon trn th trng s cp tr nn d dng hn, c bit i vi cc chng khon c tnh thanh khon tt, c s quan tm ca th trng. Nghip v nghin cu c trnh by c th trong Chng 9.

1.2.4- Nghip v ngn hng bn bun (Merchant Banking)

Nghip v ngn hng bn bun l mt loi nghip v u t song c i tng ch yu l cc sn phm thay th. Cc sn phm thay th c hiu l cc sn phm u t khng phi l cc sn phm truyn thng (c phiu v tri phiu), bao gm u t bt ng sn, cho vay s dng n by ti chnh (leveraged finance), cc tha thun tn dng ln nh cho vay ng ti tr v ti tr d n. Mt mng quan trng ca ngn hng bn bun thuc dng sn phm chng khon vn l u t vn t nhn (private equity). Bn cht ca nghip v ny l vic ngn hng u t vo cc doanh nghip cha nim yt c tim nng pht trin lm tng gi tr thng qua ti c cu ti chnh v hot ng. Vic u t vo cc doanh nghip vn t nhn c th thc hin t giai on khi nghip n cc giai on trng thnh v pht trin ca doanh nghip. Hai hnh thc thng dng ca nghip v u t vn t nhn l u t mo him (venture capital) hoc u t mua doanh nghip thng qua n by ti chnh (LBO). Qu trnh u t s kt thc bng vic thoi vn thng qua nim yt doanh nghip c u t ln th trng chng khon hoc bn cho mt bn th ba. Mt cch t thng dng hn, ngn hng u t vo cng ty nim yt v thoi sn (de-list) tr thnh doanh nghip t nhn nhm hn ch s quan tm ca cng chng v cc c quan gim st th trng. Sau qu trnh pht trin v ti c cu li, ngn hng s thoi vn u t theo cch thng thng l ti nim yt ln th trng chng khon. Ngn hng u t va thc hin
*

Ti Vit Nam, cc cng ty chng khon s dng thut ng phn tch thay cho nghin cu. Tuy nhin Tc gi quyt nh s dng thut ng gc nhm truyn t r hn bn cht ca nghip v l tm kim thng tin v nghin cu ch khng ch thun ty l phn tch. 26 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

hot ng u t vn t nhn cho bn thn ngn hng v cho khch hng thng qua nghip v qun l qu u t vn t nhn (private equity fund). Nghip v ngn hng bn bun l mt hot ng t doanh mang tnh ri ro cao. Vi i tng u t l cc sn phm thay th, thi hn nm gi sn phm thng di hn so vi nghip v u t cc sn phm chng khon truyn thng. Nghip v ngn hng bn bun c trnh by trong Chng 11.

1.2.5- Nghip v qun l u t (Investment Management)

Qun l u t ngy cng tr thnh mt mng kinh doanh quan trng ca ngn hng u t nh mc ri ro thp v thu nhp n nh. Qun l u t c th phn thnh nghip v qun l ti sn v nghip v qun l gia sn. Qun l ti sn bao gm qun l qu u t, qun l danh mc u t cho cc khch hng t chc. Ngy nay, qu u t pht trin a dng hnh thnh cc loi qu u t khc nhau vi mc tiu u t v mc ri ro khc nhau p ng nhu cu a dng ca khch hng. Cc loi qu u t thng dng bao gm qu tng h, qu hu tr, qu u c, qu u t vn t nhn, qu u t mo him v mt s loi qu khc. Qun l gia sn hay dch v ngn hng c nhn (private banking) l mt khi nim mi hnh thnh trong vi thp k qua vi dch v t vn v qun l ti sn cho cc khch hng l nhng c nhn v gia nh giu c. S gia tng v thu nhp ca nhiu tng lp dn c ti nhiu quc gia nh ton cu ha hnh thnh nn mt tng lp ngi giu, lm c s pht trin dch v qun l gia sn. tng cng tnh cnh tranh vi mc tiu tr thnh mt i siu th ti chnh, cung cp cho khch hng mt danh mc dch v a dng, cc ngn hng u t khng th khng xy dng mng kinh doanh qun l u t cho ring mnh. Mng kinh doanh ny mang li ngun thu nhp n nh cho cc ngn hng trong mi iu kin bin ng ca th trng. Nghip v Qun l u t c trnh by trong Chng 10.

1.2.6- Nghip v nh mi gii chnh (Prime Brokerage)

Nghip v nh mi gii chnh c rt nhiu tn gi trong ting Anh nh Prime Brokerage, Capital Market Prime Services, Global Clearing Services hay Prime Securities Services. Nghip v ny xut hin t thp k 1980 song ch c pht trin mnh t nhng nm cui thp k 1990 v gn y c tch ra thnh mt nhm nghip v ring bit do s ln mnh ca cc qu u c v cc nh u t c t chc. Qu u c (hedge fund) l mt dng qu thnh vin c tham gia bi mt s nh u t c iu kin (p ng cc tiu ch v ti sn v kin thc u t). Qu u c khc vi cc loi qu thng thng ch c s dng n by ti chnh v c th tham gia vo cc hot ng ri ro nh cc sn phm phi sinh. Ngy nay, ti cc quc gia pht trin cc qu u c hnh thnh nn mt ngnh kinh t mi vi vic qun l ti sn cho nhng nh u t iu kin tham gia vi tng s tin u t ln n hng ngn t USD.

Cm nang ngn hng u t

27

 tng hnh thnh nghip v nh mi gii chnh xut pht t s bt tin ca vic s dng cng mt lc nhiu nh mi gii ca cc qu u c dn n s phn tn cc ngun lc trong vic thc hin cc hot ng h tr. Nhn thy iu ny, cc ngn hng u t ln nhanh chng tn dng th mnh ca mnh vi h thng c s h tng sn c cung cp mt lot dch v t A-Z cho cc qu u c, thm ch cung cp mt s dch v h tr min ph. Vic tp hp cc ngun lc ny to ra s tin li trong hot ng, hn ch phn tn ngun lc, gip cc qu u t c th tp trung vo cng vic kinh doanh chnh l u t. Vic s dng nh mi gii chnh khng c ngha l cc qu u c khng quan h vi cc nh mi gii khc. iu ny ch c ngha l cc qu u t tin hnh thu ngoi (outsource) cc hot ng khng c bn v tp trung ha vic x l giao dch cho nh mi gii chnh h thay mt k kt thc hin cc giao dch vi cc nh mi gii khc. Ngy nay, dch v nh mi gii chnh tr nn rt a dng v khng ch bao gm cc dch v mi gii u t m bao gm rt nhiu dch v h tr hot ng, t vn cho ton b vng i hot ng ca mt qu u c. Cc dch v ny bao gm t vic xin giy php, thit lp c s h tng, cho thu vn phng, ku gi nh u t, thu xp vn (thng qua nghip v repo, cho vay chng khon, bn v mua li, cho vay k qu), qun tr ri ro, qun l dng tin v thanh khon, cung cp cc gii php cng ngh thng tin, mi gii u t, thanh ton v lu k chng khon cng nh cc cng vic k ton, lp bo co ti chnh cho cc qu u c. Nghip v nh mi gii chnh c trnh by trong Chng 12.

Gii lao: Khi nim bn bn (sell-side) v bn mua (buy-side)

Thut ng bn bn v bn mua l hai khi nim c bn ca ngnh ngn hng u t. Vi chc nng chnh l gip cc khch hng huy ng vn thng qua vic pht hnh cc loi chng khon, ngn hng u t c coi l bn bn ca ngnh chng khon. Bn tr thnh mt t kha trong hot ng ngn hng u t trong mt mi trng ngy cng cnh tranh khc lit. Bn mua ca ngnh ngn hng u t bao gm cc nh u t t chc v cc nh u t c nhn, trong cc nh u t t chc chim vai tr chnh. Ngy nay, cc cng ty bo him v cc qu u t l cc nhm khch hng bn mua quan trng trong ngnh ngn hng u t.

1.3- Cc dng sn phm u t

C nhiu cch phn chia cc sn phm u t. Sau y l 3 cch thc phn loi thng dng trong ngnh ngn hng u t.

1.3.1- Phn theo tnh cht thanh ton

Theo tnh cht thanh ton, sn phm u t c bn c phn thnh sn phm tin mt (cash product) v sn phm phi sinh (derivative product). Ngoi ra cn c sn
28 Chng 1: Tng quan ngn hng u t t

phm va mang tnh cht tin mt va mang tnh cht phi sinh. l tri phiu c cu (structured product) vi tnh cht 2 trong 1. Sn phm tin mt theo ngha rng l nhng sn phm khng phi l sn phm phi sinh. V d cc sn phm nh c phiu, tri phiu l nhng sn phm tin mt. S d c gi l tin mt l do vic mua bn cc sn phm ny cn s thanh ton bng tin mt cho ton b phn gc ca sn phm. Trong khi i vi cc sn phm phi sinh, hu ht khng c vic thanh ton tin mt ti thi im thc hin hp ng (ngoi tr cc hp ng quyn chn c thanh ton cc khon ph). Cc gi tr gc tham chiu (notional) i vi hp ng phi sinh hon ton mang tnh cht tng trng, lm c s tnh ton gi tr thanh ton khi tt ton hp ng. Cc sn phm phi sinh c trnh by trong Chng 14 v 15. Tri phiu c cu c trnh by trong Chng 16.

1.3.2- Phn theo tnh cht bin ng gi

Theo tnh cht bin ng gi, sn phm u t c phn chia thnh dng sn phm c thu nhp c nh v dng chng khon vn. Thut ng c nh trong dng sn phm c thu nhp c nh bt ngun t cc tri phiu truyn thng vi cung li sut c nh. Tuy nhin, ngy nay dng sn phm ny bao gm nhiu loi sn phm c thu nhp hon ton khng mang tnh cht c nh theo ngha hp. Do thut ng c nh cn hiu mt cch linh hot. Dng sn phm c thu nhp c nh bao gm tt c cc sn phm khng mang tnh cht ca chng khon vn, tc l gi tr ca sn phm khng ph thuc vo s ln xung ca th gi c phiu. Dng sn phm c thu nhp c nh bao gm tri phiu chnh ph, tri phiu chnh quyn a phng, tri phiu doanh nghip, tri phiu li sut cao (high* yield ), cc chng khon n c ti sn lm m bo pht hnh theo nghip v chng khon ha (MBS, ABS, CLO v CDO), cc sn phm th trng tin t (thng phiu, k phiu, chng ch tin gi, tn phiu), cc sn phm ti tr vn (hp ng repo, bn v mua li chng khon, cho vay chng khon, cho vay k qu), cc hot ng tn dng (ti tr d n, cho vay ng ti tr), u t bt ng sn, u t n xu. Cc sn phm ny c gi l cc sn phm tin mt thuc dng sn phm c thu nhp c nh. Cc sn phm c thu nhp c nh cng bao gm u t cc sn phm phi sinh v sn phm c cu c gc phi sinh (underlying reference) lin quan ti li sut, lm pht, t gi hi oi, ri ro tn dng v gi hng ha c bn. Cc sn phm phi sinh ny c th c u t mt cch ring l hoc c cy ghp, lai to ngm vo cc sn phm tin mt hnh thnh nn cc sn phm c cu. V d v cc sn phm c cu bao gm tri
*

Tri phiu hng u c (non-investment grade hay high-yield): cc chng khon n c xp hng nh mc tn nhim t hng BB tr xung theo S&P hoc hng Ba tr xung theo Moodys, c mc ri ro tn dng cao, km theo t l sinh li cao. Cm nang ngn hng u t 29

phiu lin kt ri ro li sut (interest rate linked note), tri phiu lin kt ri ro t gi (FX linked note), tri phiu lin kt ri ro tn dng (credit linked note) v tri phiu lin kt u t hng ha c bn (commodity linked note). Dng sn phm chng khon vn bao gm cc sn phm m gi tr ca chng bin ng theo th gi c phiu. Cc sn phm ny bao gm c phiu ph thng, c phiu u i, tri phiu chuyn i, chng quyn c phiu (stock warrant), cc sn phm phi sinh c gc phi sinh lin quan n c phiu. Cc gc phi sinh ny c th l mt c phiu, mt r cc c phiu hoc mt ch s c phiu. Cng tng t nh cc sn phm c thu nhp c nh, cc sn phm phi sinh chng khon vn c th c u t ring r hoc c cy ghp, lai to ngm hnh thnh nn cc sn phm c cu nh tri phiu lin kt u t c phiu (equity linked note). Bng 1.1: Phn loi cc dng sn phm u t theo tnh cht bin ng gi
Tiu ch phn loi Sn phm c thu nhp c nh Sn phm chng khon vn C phiu ph thng, c phiu u i, tri phiu chuyn i. Phi sinh c gc l mt c phiu, mt nhm c phiu hoc mt ch s c phiu. Tri phiu lin kt u t c phiu (equity linked note).

Sn phm tin mt Tri phiu chnh ph, tri phiu doanh nghip, bt ng sn, n xu, (cash product) ti tr d n, cho vay bt ng sn. Sn phm phi sinh (derivat ive product) Sn phm c cu (structured product) Phi sinh c gc li sut, t gi, lm pht, ri ro tn dng v gi hng ha c bn. Tri phiu lin kt ri ro li sut (interest rate linked note), tri phiu lin kt ri ro t gi (FX linked note), tri phiu lin kt ri ro tn dng (credit linked note), tri phiu lin kt u t hng ha c bn (commodity linked note).

1.3.3- Phn theo lch s pht trin

Theo lch s pht trin, cc sn phm u t c phn thnh sn phm u t truyn thng v sn phm u t thay th. Cc sn phm u t truyn thng c hiu l cc sn phm c hnh thnh t lu i nh cc loi c phiu v tri phiu cng nh cc sn phm phi sinh ti chnh gn vi cc gc phi sinh li sut, t gi, lm pht v ri ro tn dng. Cc sn phm u t thay th l cc sn phm ngoi cc sn phm u t truyn thng. Cc sn phm ny bao gm u t bt ng sn, u t vn t nhn, cho vay ng ti tr, ti tr d n, ti tr vn s dng n by ti chnh (leveraged finance) v phi sinh hng ha c bn (commodities). Nhng sn phm u t thay th thng thng nm trong phm vi ca nghip v ngn hng bn bun. Cng

30

Chng

1: Tng quan

ngn

hng

u t

tng t nh cc sn phm u t truyn thng, cc sn phm u t thay th cng c chia thnh dng cc sn phm c thu nhp c nh v dng chng khon vn. Bng 1.2: Phn loi cc dng sn phm u t theo lch s pht trin
Tiu ch phn loi Sn phm c thu nhp c nh Sn phm chng khon vn

C phiu ph thng, c phiu Sn phm truyn Tri phiu chnh ph, tri phiu chnh quyn a phng, tri phiu u i, tri phiu chuyn i. thng doanh nghip, n xu. Cc sn Cc sn phm phi sinh lin phm phi sinh lin quan n t gi, quan n gi chng khon v li sut, lm pht, gi hng ha c ch s c phiu. bn, ri ro tn dng. Sn phm u t u t bt ng sn, cho vay ng ti tr, ti tr d n, tn dng bc thay th cu, ti tr vn s dng n by ti chnh, phi sinh hng ha. u t vn t nhn (private equity).

1.4- Cc tn tui ln trong ngnh ngn hng u t

1.4.1- Nhm cc ngn hng ln
Ngn hng u t c lch s pht trin hng trm nm cng vi s hnh thnh v pht trin ca th trng vn cc nc pht trin, c bit M v Chu u. Ngy nay, c hng chc tn tui ln c coi l cc cy i th trong ngnh ngn hng u t m tiu biu l cc ngn hng c tr s chnh tp trung xung quanh * khu ph Wall (Wall Street ), ni c tr s ca S giao dch chng khon New York. Cc ngn hng ln ny c gii u t gi l Nhm cc ngn hng ln (Bulge Bracket). Do qu trnh tin ha v mua bn, sp nhp ln nhau nn cc tn tui ln cng thay i theo thi gian. u thp k 1970, cc tn tui c nhc trong nhm cc ngn hng ln bao gm Morgan Stanley; First Boston (b Credit Suisse mua li nm 1988 thnh Credit Suisse First Boston; nay l Credit Suisse); Kuhn Loeb (b Lehman Brothers mua li nm 1977 thnh Lehman Borthers Kuhn Loeb, sau ny l Lehman Brothers); v Dillon Read (b Swiss Banking Corporation - SBC mua li nm 1997 v hin thnh mt phn ca UBS sau khi SBC sp nhp vi UBS nm 1998). Cui thp k 1970, ni ln 2 i th ln l Salomon Brothers v Goldman Sachs
*

Wall Street l mt ph hp trong khu Manhattan ni ph Broadway v ph South Street c vai tr l trung tm khu ph ti chnh, ni c S giao dch chng khon New York. Ngy nay cc ngn hng u t khng nht thit c tr s ph Wall m c th cc khu xung quanh, tuy nhin ci tn Wall Street tr thnh mt khu ng m ch cc tp on ti chnh ln. Cm nang ngn hng u t 31

vi cc khon li nhun khng l t chin thut u t chng khon. Thnh phn ca nhm cc ngn hng ln c thay i bao gm Morgan Stanley, Merrill Lynch, Salomon Brothers (c Travellers Group mua li nm 1988 v hin thnh mt phn ca Citigroup) v Goldman Sachs. Trong mt thp k gn y, cc tn tui quen thuc trong nhm cc ngn hng ln bao gm cc ngn hng u t c lp nh Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Lehman Brothers v Bear Stearns (M), cc ngn hng tng hp nh Citigroup v J.P. Morgan Chase (M); Credit Suisse, UBS (Thy S); v Deutsche Bank (c). Tuy nhin cuc khng hong tn dng ca M (2007-2009) lm thay i cn bn bc tranh ngn hng u t, xa b cc tn tui ln nh Bear Stearns (b J.P. Morgan Chase mua li 3/2008), Merrill Lynch (sp nhp vi Bank of America 9/2008) v Lehman Brothers (ph sn 9/2008). Mt iu ng ch l s xut hin ca cc tn tui m trc y ch l cc ngn hng thng mi nh Citigroup, Credit Suisse, UBS, J.P. Morgan Chase, Deutsche Bank. y l cc tn tui ln ca ngn hng thng mi vn sang lnh vc ngn hng u t trong mt thp k gn y t khi o Lut Grass Steagall ca M c hy b nm 1999 tr thnh nhng tp on ti chnh theo hng ngn * hng tng hp . Vn ny s c trnh by c th trong Chng 2.

Gii lao: Nhm ngn hng ln (Bulge Bracket)

Thut ng Bulge Bracket c hiu l nhm cc ngn hng u t ln trn th gii. i vi cc giao dch bo lnh pht hnh ln trn th trng, cc ngn hng u t thng lin danh vi nhau to thnh mt nhm bo lnh pht hnh. phn bit th hng v vai tr ca cc ngn hng trong cc giao dch ln ny, ngn hng u mi (lead manager) s c a tn ca mnh ln v tr u tin trong cc ti liu qung co hay bn co bch thng tin. Ti M, cc ti liu qung co ra cng chng v cc t pht hnh chng khon c trnh by di dng mu trng ging cc bia (tombston e). Vic a c tn tui v logo ca mnh ln v tr trang trng s mt trong cc ti liu qung co hnh bia cho cng chng l mt vic rt quan trng i vi cc ngn hng u t v n th hin thng hiu, uy tn, danh d ca ngn hng. Cc tn tui c a ln v tr cao c c hi c quyn phn phi s c phiu cao hn. Cc v tr tng ng s c xp cng nhau theo th t ca bng ch ci. Bulge Bracket nhm m ch tn tui ca cc ngn hng u t c uy tn hng u v thng c ngi chiu trn trong cc ti liu co bch ca khch hng pht hnh cho cng chng.

Ngn hng tng hp (universal bank) bao gm hot ng ca ngn hng thng mi v ngn hng u t v thm ch c cc cng ty bo him.

32

Chng

1: Tng quan

ngn

hng

u t

i tn c xp ln trc Halsey Stuart & Co. l mt ngn hng u t ca M, thnh lp nm 1911 ti Chicago v tin hnh kh nhiu cc cuc pht hnh c phiu ln u ra cng chng (IPO) vo nhng nm 1950. c xut hin trc trong bng ch ci, ngn hng ny i tn thnh Bache Halsey Stuart Shields. Nm 1981, ngn hng ny c mua li hnh thnh nn Prudential Securities. C sc lch s vi Morgan Stanley Trong thi k hong kim ca mnh nhng nm 1970, Morgan Stanley t cho mnh chnh sch khng chp nhn ng ngang hng vi bt k i th cnh tranh lm ng bo lnh pht hnh cho cc thng v ln. Nu tham gia vo cc lin danh bo lnh pht hnh, Morgan Stanley lun i hi mnh c lm ngn hng u mi v c xut hin tn mnh u tin trong cc ti liu bia qung co. Nm 1979, IBM ngh Morgan Stanley (ngn hng u t truyn thng ca IBM) chp nhn cho Salomon Brothers tham gia vi t cch l ngn hng ng bo lnh trong t pht hnh tri phiu tr gi 1 t USD huy ng vn cho vic sn xut my tnh th h mi. Ban lnh o Morgan Stanley hp v i n kt lun khng chp thun ngh ca IBM. Kt qu cui cng Salomon Brothers tr thnh ngn hng bo lnh u mi cng vi Merrill Lynch cho t bo lnh ny. Quyt nh ny ca Ban lnh o IBM to ra mt c sc nng v tn thng nim kiu hnh ca Morgan Stanley v l mt s kin lch s trn ph Wall. S kin ny to ra mt tin l tt v vic khch hng c t nguyn la chn cc ngn hng u t cho mnh.

1.4.2- Bng xp hng ngn hng u t

Cng ging nh bt c lnh vc cnh tranh no, ngn hng u t cng c phn cp thnh cc th hng. C rt nhiu tiu ch phn loi nh gi cc ngn hng u t v v th kh c th ni ngn hng no l tt nht nu khng i vo xem xt tng lnh vc hot ng c th. C ngn hng mnh v nghip v ny nhng li thua km v nghip v khc. Nhng ngi trong ngnh thng lin tng mi ngn hng vi mt th mnh ni tri no trong qu kh. Tuy nhin do s pht trin kh nhanh ca cc ngn hng m cc s lin tng nhiu khi khng cn chnh xc theo thi gian. tm hiu th mnh v v tr ca cc ngn hng u t trong tng thi k nht nh, ngi ta quan tm n bng xp hng (League Table) c a ra bi cc t chc c lp c uy tn da trn nhng s liu thng k kh tin cy. Cc t chc xp hng c uy tn trong lnh vc ngn hng u t l nhng hng cung cp thng tin trong ngnh
Cm nang ngn hng u t 33

ti chnh bi h c li th cp nht thng tin th trng. Cc hng xp hng c uy tn bao gm Thomson Reuters v Bloomberg cung cp bng xp hng ton cu v theo tng chu lc. IFRasia (International Financing Review Asia) v FinanceAsia l nhng t chc xp hng uy tn i vi hot ng Chu . Thomson Reuters a ra bng xp hng cc ngn hng u t trn th gii da vo gi tr ca cc thng v v cc khon doanh thu m cc ngn hng ny kim c trn c s cp nht hng qu v hng nm. Bng xp hng chia ra cc mng nghip v khc nhau nh: Pht hnh chng khon n, Pht hnh chng khon vn, Cho vay ng ti tr, Ti tr d n, u t vn t nhn v Mua bn, sp nhp doanh nghip. T bng xp hng cho cc hot ng trong nm, Thomson Reuters tng hp v bnh chn cc danh hiu cao qu cho cc ngn hng. Trong nhiu nm lin, Citigroup ng u danh sch v nghip v bo lnh pht hnh chng khon n trong khi UBS ng u v nghip v bo lnh chng khon vn (c v gi tr pht hnh v doanh thu ph). Tuy nhin, c hai v tr ny b thn tnh bi J.P. Morgan trong nm 2008. Trong khi , Goldman Sachs duy tr v tr ng u v nghip v t vn mua bn, sp nhp doanh nghip trong nhiu nm qua. Lehman Brothers trc khi ph sn (09/2008) c mi ngi bit n nh l ngn hng chuyn v u t v pht hnh chng khon n (bond house). Chnh v th m khi Barclays Capital mua li hot ng Bc M ca Lehman Brothers th Barclays Capital c ln v tr th 2 ca bng xp hng trong nm 2008.

1.5- Quy m hot ng ton cu

Ngnh ngn hng u t c s pht trin mnh m trong nhng nm trc khi xy ra cuc khng hong ti chnh ca M (2007) nh s tng trng kinh t ton cu v ngun vn di do t cc chnh sch m rng tin t trn phm vi nhiu quc gia. Tuy nhin, cuc khng hong ti chnh ng i gy ra tn tht nng n cho ngnh ngn hng u t. Ti thi im xut bn cun cm nang ny, cuc khng hong ti chnh vn din ra phc tp v do bc tranh ngn hng u t vn ang tri qua nhng thay i nhanh chng.

1.5.1- Quy m nghip v ngn hng u t

Nm 2007 nh du cc k lc v quy m hot ng cng nh doanh thu ca ngnh ngn hng u t. Tng s doanh thu ph thu c t mng nghip v ngn hng u t (t vn, bo lnh pht hnh v t vn mua bn, sp nhp t 109 t USD. y l k lc cao nht nh du nh cao bng n ca ngnh dch v ti chnh sau mt chu k kinh t trc cuc khng hong tn dng. Nm 2008 nh du s bng n mnh m ca cuc khng hong tn dng ti M lan ra phm vi ton cu, dn n s ct gim mnh cc hot ng ca ngn hng u t. Tng doanh thu ph bo lnh pht hnh v thu xp vn vay ca ngnh ngn hng u t t 36 t USD (gim 44% so vi 2007) v l mc thp nht t 2004.
34 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

Doanh thu ph t vn mua bn, sp nhp doanh nghip t 32 t USD (gim 30% so vi 2007) v l mc thp nht t 2005. Tng doanh thu ph t hai mng nghip v ny mang v cho cc ngn hng u t mt khon doanh thu 68 t USD. Bng 1.3: Quy m nghip v ngn hng u t ton cu
Nm 2008 Nghip v (T USD) C phiu ph thng Tri phiu chuyn i Chng khon n Tri phiu chnh quyn a phng Huy ng vn Mua bn, sp nhp Gi tr 373 97 4.244 386 S giao dch 1.862 201 11.481 10.358 12 Ph 24 Gi tr 637 178 6.786 424 Nm 2007 S gd 3.911 477 17.865 12.219 21 Ph 43

5.100 2.935

23.902 39.597

36 32

8.025 4.169

34.472 43.817

64 45

Cho vay ng ti tr Ti tr d n Ngun: Thomson Reuters

2.589 251

6.464 690

7 n/a

4.618 220

8.777 616

13 n/a

n/a: thng tin khng sn c

Cc hot ng trn ch tnh n mng nghip v ngn hng u t m cha tnh n cc nghip v khc nh hot ng mi gii, u t v qun l u t. Quy m cc hot ng ny c phn nh thng qua kt qu kinh doanh trong cc bo co ti chnh ca cc ngn hng. Do cuc khng hong tn dng bt u pht trin mnh na cui nm 2007, nn kt qu cc hot ng u t cng b nh hng mnh t nm 2007 vi vic thc hin trch lp d phng gim gi ti sn v nh gi li gi tr ti sn ti chnh theo gi tr hp l. Chnh v l do ny m mc d cc hot ng nghip v ngn hng u t em li cc khon doanh thu khng l song tng th kt qu kinh doanh ca cc ngn hng u t c s suy gim v bin ng mnh t nm ti chnh 2007.

1.5.2- Quy m kt qu hot ng thi k tin khng hong ti chnh

Cuc khng hong ti chnh v ang gy ra nhng hu qu nghim trng v nh hng tiu cc n quy m cng nh m hnh hot ng ca cc ngn hng u t trong nm 2007 v 2008. Ti thi im ny, cc tc ng ca cuc khng hong n kt qu kinh doanh vn cha kt thc. bn c c mt bc tranh v quy m kt qu hot ng ca ngn hng u t trong hon cnh thng thng, sau y l
Cm nang ngn hng u t 35

mt s s liu v kt qu hot ng ca 5 ngn hng u t c lp ln nht ph Wall trong nm 2006. Nm 2006 c th coi l nm thnh cng nht ca ngnh ngn hng u t tnh theo kt qu kinh doanh. Ch tnh 5 ngn hng u t c lp ln mang v mt khon doanh thu rng ln ti 133 t USD. Goldman Sachs, Merrill Lynch v Morgan Stanley tr thnh 3 ngn hng u t quc t c quy m ln nht vi doanh thu rng hng nm t trn 30 t USD. Bng 1.4: Quy m hot ng ca 5 ngn hng u t c lp, 2006
Ch tiu (T USD) Goldman Sachs Merrill Lynch Morgan Stanley Lehman Brothers Bear Sterns Tng

Tng ti sn Ti sn qun l Doanh thu gp Doanh thu rng

*

838 676 69 37 14 10 26.467

841 1.000 71 35 11 7 56.200

1.121 478 77 34 11 7 55.310

504 225 47 18 6 4 25.900

350 53 17 9 3 2 13.566

3.654 2.432 281 133 45 30 177.443

Thu nhp trc thu Thu nhp sau thu S nhn vin (ngi)

Ngun: Bo co thng nin ca cc ngn hng u t

Bng 1.5: Quy m doanh thu rng ca 5 ngn hng u t c lp, 2006
Nghip v (T USD) Goldman Sachs Merrill Lynch Morgan Stanley Lehman Brothers Bear Sterns Tng

u t Mi gii Ngn hng u t Qun l u t Tng doanh thu rng

23 4 6 4 37

17 6 5 7 35

19 4 5 6 34

11 2 3 2 18

6 1 1 1 9

76 17 20 20 133

Ngun: Bo co thng nin ca cc ngn hng u t

Doanh thu rng: doanh thu t cc hot ng sau khi tr chi ph li huy ng vn Chng 1: Tng quan ngn hng u t

36

V c cu doanh thu rng, nghip v u t l mng kinh doanh bo b nht mang v 50%-65% doanh thu rng cho ngn hng u t. Tuy nhin, y l cc ngun thu nhp khng n nh, bin ng mnh theo tnh hnh th trng v hm cha mc ri ro cao. Doanh thu ph chim khong 35%-50% trong tng doanh thu rng. C th, doanh thu t nghip v mi gii chim khong 10-15%, doanh thu t nghip v ngn hng u t di dng ph t vn v bo lnh pht hnh chim khong 15%-20% trong khi doanh thu t nghip v qun l u t di dng ph qun l chim phn cn li khong 6-20%. Mc d cc ngn hng u t u c chin lc nng t trng doanh thu ph trong tng c cu doanh thu rng, cc ngn hng cng sn sng tn dng cc c hi th trng thun li ti a ha li nhun khi c th. Do , c cu doanh thu rng t cc mng nghip v cng ph thuc vo tnh hnh th trng ca tng nm. Nu nh nm 2006 nghip v u t mang li nhng khon li nhun ln cho ngn hng u t th trong giai on 2007-2008, chnh nghip v ny li to ra cc khon l ln do nh hng ca khng hong ti chnh, dn n s ph sn ca Lehman Brothers cng nh s thua l ln ca hng lot nh ch ti chnh ln trn phm vi ton cu. Hnh 1.1: C cu doanh thu rng ca cc khi nghip v
100% 13% 80% 60% 16% 10% 17% 19% 14% 19% 14% 11% 8% 18% 12% 13% 6% 14%
*

40% 61% 20% 50% 56% 62% 67%

0% Goldman Sachs
Nghip v u t

M errill Ly nch

M organ Stanley Lehman Brothers

Nghip v Ngn hng u t

Bear Sterns

Nghip v M i gii

Nghip v Qun l u t

gip bn c tin theo di, cc biu , s , th v hnh v trong cun cm nang ny c gi chung l Hnh. Cm nang ngn hng u t 37

1.5.3- Quy m chi ph thi k tin khng hong ti chnh

Bng 1.6: Quy m chi ph ca 5 ngn hng u t c lp, 2006
Ch tiu (T USD) Goldman Sachs Merrill Lynch Morgan Stanley Lehman Brothers Bear Sterns Tng

Doanh thu rng

37 16 7 14 4 10 26.467 622

35 17 7 11 3 7 56.200 302

34 15 8 11 4 7 55.310 260

18 9 3 6 2 4 25.900 335

9 4 2 3 1 2 13.566 320

133 61 27 45 15 30 177.443 342

Chi ph nhn s Chi ph phi nhn s Thu nhp trc thu Thu TNDN Thu nhp sau thu S nhn vin (ngi) Thu nhp bnh qun (ngn USD)

Ngun: Bo co thng nin ca cc ngn hng u t

S liu trn cho thy chi ph nhn s l khon chi ph tn km nht trong ngnh ngn hng u t. Chi ph nhn s chim khong 45% doanh thu rng trong khi chi ph phi nhn s ch chim khong 20%. Thu nhp trc thu tng ng 34% doanh thu rng. Tng chi lng thng cho trn 177 ngn nhn vin ton cu ca 5 ngn hng u t quc t ln trong nm 2006 ln ti 61 t USD. Cc khon thu np cho cc chnh ph trong nm ln ti 15 t USD. Thu nhp bnh qun ca mt nhn vin ph Wall trong nm 2006 ln ti 342 ngn USD. y l mt con s rt cao nu em so snh vi mc thu nhp bnh qun u ngi cc nc pht trin l 40-50 ngn USD/nm (M: 46 ngn USD). Tuy nhin s phn b thu nhp ca ngn hng u t cng khng ng u do phn ln cc khon thng khng l li ri vo ti cc nhn s qun l cao cp v cc nhn vin kinh doanh c kt qu kinh doanh xut sc. Nm 2006 nh du cc k lc thng mi dnh cho cc ng ch ph Wall. Tng gim c kim ch tch ca Goldman Sachs, Loyd Blankfein ph k lc thng trong lch s vi khon thng kch s ln ti 53,5 triu USD cho 6 thng nhm chc. Phn thng ny ghi nhn thnh tch li nhun sau thu ca Goldman Sachs tng 70% ln mc k lc gn 10 t USD v gi c phiu tng 50% so vi nm 2005, cao hn nhiu so vi mc bnh qun th trng. Vn lng thng ca
*

Doanh thu rng: doanh thu t cc hot ng sau khi tr chi ph li huy ng vn Chng 1: Tng quan ngn hng u t

38

cc nhn vin cp cao ngn hng u t tr thnh ch nng trong sut cuc khng hong ti chnh va qua ti M, gy bt bnh cho cc c ng v ngi dn ng thu. Cc vn v thu nhp trong ngnh ngn hng u t s c trnh by trong Chng 19.

1.6- Xu hng pht trin ca ngnh

T do ha ti chnh, ton cu ha, pht trin cc sn phm mi, s tin b khoa hc k thut, cc quy nh php l mi l cc nhn t hnh thnh xu hng pht trin ca ngn hng u t trong thp k qua. Cuc khng hong tn dng ti M dn n cuc suy thoi kinh t ton cu (2007-2009) l mt bc ngot quan trng i vi tng lai ca ngnh ngn hng u t. nh hng ca khng hong ti chnh v suy thoi kinh t c th ko di trong vi nm ti. Xu hng pht trin ngnh ngn hng u t s c trnh by ti Chng 20.

1.6.1- T do ha ti chnh
T do ha ti chnh tr thnh mt xu th tt yu din ra cng qu trnh ton cu ha v hi nhp kinh t th gii ca cc quc gia. Qu trnh ny din ra theo cc cp khc nhau cc quc gia khc nhau ty theo mc pht trin, hon cnh lch s ca nn kinh t cng nh kh nng qun l ca cc c quan chc nng. i vi cc quc gia ang pht trin, vic t do ha ti chnh nhm to ra s hp dn thu ht cc dng vn u t nc ngoi, mt ngun lc rt cn thit cho s pht trin. Ti M, o lut Gramm-Leach-Bliley 1999 thay th o lut Glass-Steagall 1933 to ra mt mi trng cnh tranh mi trong lnh vc ti chnh bng vic cho php ngn hng thng mi, ngn hng u t, cng ty bo him n vi nhau trong mt m hnh tp on ti chnh (ngn hng tng hp). Kt qu l mt ln sng mua bn, sp nhp ln nhau gia nhng tp on ti chnh khng l, cho php hnh thnh cc i siu th ti chnh c th cung cp cho khch hng tt c cc sn phm ti chnh t A-Z theo c ch mt ca (one-stop shop). T do ha ti chnh cn din ra Chu u v nhiu quc gia Chu . Anh Quc, Nht Bn u c nhng cuc ci cch ti chnh ln vi tn gi Big Bang nhm xa b cc ro cn ca th trng vn. Cc quc gia trong khi ASEAN cng nm trong qu o ny vi vic m ca th trng ti chnh, ci tin khung php l, thu ht u t trc tip v gin tip.

1.6.2- Qu trnh ton cu ha

Qu trnh ton cu ha gip cc dng vn lun chuyn d dng hn gia cc quc gia v vi vn tc nhanh hn. Do , cc ngn hng u t trong nc phi i mt vi s cnh tranh t cc i th quc t nhiu tim lc v kinh nghim hn. phc v khch hng trn phm vi ton cu, cc ngn hng u t ln thc hin chin lc m rng phm vi ton cu ca mnh. Cc ngn hng tng hp c hot ng ngn hng bn l nh Citigroup, HSBC, J.P. Morgan Chase, UBS m chi nhnh ti hng trm quc gia v tuyn hng ngn nhn vin bn a hoc thn tnh cc ngn hng
Cm nang ngn hng u t 39

a phng vi th phn v mng li khch hng sn c thm nhp th trng. Trong khi , cc ngn hng u t c lp thng m cc vn phng theo khu vc v vi c im cc hot ng u t gin tip, h c th dng cc vn phng khu vc lm im ta thc hin kinh doanh ti cc th trng ln cn. Doanh thu ca cc ngn hng u t ti th trng quc t ngy cng tng ln ng k v gp mt phn quan trng trong tng doanh thu ton cu. Cc ngn hng u t ln duy tr t l doanh thu t th trng quc t khong 15%-45%. Nu nh nhng nm trc y, cc tp on ti chnh tp trung vo tng trng sinh hc (t xy dng), th trong nhng nm gn y, h thc hin mt chin lc tng trng c hc thng qua mua bn, sp nhp vi vic mua li hng lot cng ty con ti nhiu quc gia nhm m rng quy m hot ng v tn dng cc c hi t qu trnh ton cu ha. Qu trnh ton cu ha cng cho php cc ngn hng u t thc hin chin lc thu ngoi (outsourcing) mt s hot ng khng c bn sang cc nc ang pht trin. Hin ti, n c xem l mt im n l tng v outsourcing cho cc hot ng h tr nh cng ngh thng tin v x l s liu. Vic m rng hot ng sang cc quc gia ang pht trin cng t ra nhiu thch thc cho cc tp on quc t c bit v gc vn ha v tp qun kinh doanh. Kinh doanh ti cc quc gia ang pht trin c th i hi cc tp on ny phi thanh ton cc khon bi trn cho cc quan chc hay cc cng ty mi gii a phng c c cc hp ng bo b. iu ny t ra cc vn v o c ngh nghip v cnh tranh lnh mnh trong ngnh kinh doanh thi thng ny.

1.6.3- Cc sn phm mi
S pht trin ca cng ngh thng tin (CNTT), cc sng to ti chnh v nhu cu a dng ca khch hng l cc ng lc chnh thc y cc ngn hng u t lin tc cho ra i cc sn phm mi. C th ni, cha bao gi th trng ti chnh li c nhiu loi sn phm ti chnh phc tp v a dng nh hin nay. Cc sn phm mi trong vi thp k gn y bao gm cc sn phm phi sinh, tri phiu c cu, cc sn phm hnh thnh t chng khon ha v tri phiu c li sut cao. Trong s cc sn phm phi sinh, ri ro tn dng tr thnh tm im ca cc sn phm mi trong mt thp k qua vi cc sn phm phi sinh tn dng ngy cng tr nn ph bin. Sn phm ny cho php ngi s dng c th chp nhn hoc chuyn giao ri ro tn dng mt cch hiu qu m khng cn trc tip nm gi hoc thoi vn cc gc ti sn gn vi ri ro tn dng . Phi sinh ri ro tn dng c trnh by trong Chng 15. Tri phiu c cu l s kt hp ca tri phiu thng thng v cc sn phm phi sinh nhm mang li kh nng sinh li cao hn tri phiu truyn thng cho nh u t. Ngy nay, cc ngn hng u t cung cp nhiu loi tri phiu c cu khc nhau gn vi cc loi gc phi sinh khc nhau v mc ri ro khc nhau. Tri phiu c cu tr thnh mt knh huy ng vn thng dng ca ngn hng u t. Tri phiu c cu c trnh by trong Chng 16.
40 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

Chng khon ha cng tr thnh mt trong nhng tm im trong hot ng ca cc ngn hng u t trong sut thp k qua. Chng khon ha l vic pht hnh cc chng khon n c m bo bi cc dng tin tng lai ca ti sn c chng khon ha. Vic bun bn cc chng khon n ny thc cht l mt hnh thc bun bn ri ro (tn dng, li sut) tim n t cc ti sn gc c dng lm ti sn m bo. Vi s gp sc ca cc t chc nh mc tn nhim, cc chng khon pht hnh c ch bin thnh cc gi c h s tn nhim khc nhau nhm p ng nhu cu a dng ca cc nh u t trn th trng. T cc sn phm chng khon ha truyn thng lin quan ti cc khon cho vay th chp mua nh, cc ngn hng u t m rng phm vi chng khon ha ra bt c loi ti sn no trn bng cn i k ton ng gi ri ro tn dng chuyn ha thnh cc ngha v n c ti sn m bo vi hng lot tn gi khc nhau. S bng n ca chng khon ha bin cc ngn hng xa ri m hnh hot ng truyn thng mua & nm gi (buy to hold) sang m hnh hnh thnh v phn tn (originate to distribute). Nghip v chng khon ha s c trnh by c th trong Chng 13. Vic hiu bn cht nghip v v quy trnh chng khon ha s gip chng ta hiu thm v cuc khng hong tn dng ti M (2007-2009). S kt hp gia chng khon ha, tri phiu li sut cao v phi sinh ri ro tn dng hnh thnh nn mt c ch h tr hon ho cho cc hot ng to lp v pht tn ri ro tn dng ra phm vi ton cu v kch thch tn dng di chun bng n. Khi khng hong tn dng n ra th tt c cc hot ng ny u b t lit. Tt c nhng ch th cn nm gi cc gi tri phiu ri ro hoc bn bo v ri ro tn dng cho cc loi ti sn ny b thua l nng n. Chnh v th m Warren Buffet gi phi sinh ri ro tn dng l v kh ti chnh hy dit hng lot.

1.6.4- ng dng cng ngh thng tin

S pht trin cng ngh thng tin (CNTT) v internet thay i cch thc cc ngn hng u t tip cn khch hng cng nh cch thc phn phi sn phm dch v. Ngy cng c nhiu loi sn phm c phn phi ngay trn mng ni b (intranet) v h thng my tnh. Ti cc nc pht trin, hng triu khch hng thc hin giao dch chng khon trc tuyn, kt ni h thng t lnh trc tip vi nh mi gii. Cc nh u t cng nhn c cc h tr nh cc bo co phn tch chng khon, bn tin, qung b sn phm, thng tin lin lc mt cch trc tuyn v trc tip. S pht trin ca CNTT gip cho vic pht trin cc phn mm ng dng, m hnh ton ti chnh nhm xy dng cc sn phm mi hay cc chin thut u t d dng hn. Ngoi ra, CNTT cng gip cc giao dch t ng kt ni u cui (Straight Through Processing - STP) rt ngn thi gian qu trnh x l giao dch v thanh ton (v d t T+3 thnh T+1). S pht trin ca CNTT cho php cc vn phng khc nhau c th lm vic cng nhau mt cch hiu qu. Cc cng on khc nhau ca mt sn phm c th c x l ti cc vn phng khc nhau. Cc phng tin nghe nhn cho php cc vn
Cm nang ngn hng u t

41

phng khc nhau kt ni cc cuc hp hi tho trn phm vi ton cu. Ngy nay, * cc nhn vin lm vic ch yu trn cc ti liu in t, th in t, chat in t , mng intranet, cc h thng phn mm kt ni ton cu thay v cc giy t in ra nh trc kia. Cng ngh thng tin to ra s linh hot trong cch thc lm vic ca nhn vin bi h c th lm vic ti nh bng vic kt ni vo h thng bo mt ca cng ty. C th ni, CNTT lm thay i cn bn cch thc hot ng, tng cng hiu qu, kh nng cnh tranh v gip gim chi ph hot ng ca cc ngn hng u t trong sut thp k qua.

1.6.5- Cc quy nh php l mi

S xut hin ca cc v scandal k ton dn n s sp ca Enron v WorldCom ti M trong nhng nm 2000 lm tn hi nghim trng lng tin ca cng chng vo th trng vn. ci thin tnh hnh , Quc hi M thng qua o lut Sarbanes-Oxley 2002 nhm tng cng trch nhim bo co ti chnh v h thng kim sot ni b i vi cc cng ty i chng. o lut ny c khi xng bi hai thng ngh s Paul Sarbanes v Michael G. Oxley v nhanh chng c a vo thc t. Mt y ban gim st k ton cc cng ty i chng (Public Company Accounting Oversight Board) c thnh lp vi chc nng gim st hot ng ca cc cng ty kim ton nhm m bo tnh c lp ca kim ton v quy trnh cht lng kim ton. Theo quy nh ca Lut, cc cng ty kim ton phi thay i Partner chu trch nhim chnh v cuc kim ton nh k 5 nm mt ln nhm ngn chn mi quan h thn thit vi cc cng ty c kim ton. Cc cng ty kim ton cng b hn ch cung cp cc dch v phi kim ton c th gy mu thun li ch (v d t vn thu, k ton), lm gim tnh c lp ca dch v kim ton. o lut Sarbanes-Oxley quy nh trch nhim ca ngi ng u doanh nghip, yu cu tng cng cc thuyt minh ti chnh (c bit l cc giao dch ngoi bng cn i k ton), xy dng h thng kim sot ni b mnh i vi bo co ti chnh. o lut cng quy nh mu thun li ch i vi cc nh phn tch chng khon, trch nhim ca doanh nghip i vi cc gian ln k ton, hnh s ha cc loi ti phm c cn trng. Mt phn quy nh ca o lut Sarbanes-Oxley gy kh khn v tn km nht cho cc cng ty i chng l Mc 404 SOX, yu cu kim ton vin xc nhn tnh y ca h thng kim sot ni b i vi quy trnh bo co ti chnh ca doanh nghip. S ra i ca cc chun mc k ton ghi nhn theo gi tr hp l (fair value accounting) p dng cho cc ti sn v cng n ti chnh cng l mt trong nhng quy nh mi trong vi nm gn y v thc s tr thnh ch nng trong cuc
*

H thng chat in t ngy nay c nhiu cng ty p dng. V c bn n cng ging nh Yahoo Messenger hay Skype nhng l mng chat c tnh bo mt cao ca cng ty. Partner l mt chc danh ngh nghip ti cc cng ty kim ton. Partner kim ton l ngi c o to bi bn, c nhiu kinh nghim v c v tr ngh nghip cao nht trong mt cuc kim ton. Partner kim ton thng c kinh nghim t 12-15 nm.

42

Chng

1: Tng quan

ngn

hng

u t

khng hong ti chnh ti M va qua. Chun mc k ton quc t IAS 39 (Ghi nhn v nh gi cng c ti chnh) c hiu lc t 1/1/2005 v Chun mc k ton M FAS 157 (nh gi theo gi tr hp l) hiu lc 15/11/2007 u c nhng quy nh tng t v ghi nhn ti sn v cng n ti chnh theo gi tr hp l. Khi cuc khng hong ti chnh ti M n ra dn n s thua l ca cc tp on ti chnh th k ton theo gi tr hp l c coi l mt trong nhng nguyn nhn gin tip lm tnh hnh cng nghim trng hn. Cc tp on ti chnh cho rng nhiu ti sn b mt thanh khon v h khng c nh bn cc ti sn ny trong cc tnh hung bn tho nh vy. Do , vic ghi nhn theo gi tr hp l m c th l gi tr bn tho (distressed sale) trong trng hp ny l khng ph hp. Thng 4/2009 di p lc vn ng hnh lang ca cc ngn hng v cng ty ti chnh ln y ban dch v ti chnh ca Quc hi M, y ban Chun mc K ton Cng chng M (FASB) chnh thc cho php ni lng cc quy nh ca k ton gi tr hp l. Ti thi im xut bn cun cm nang ny, tc ng ca cuc khng hong ti chnh ti M (2007-2009) vn ang din ra phc tp. Gii nghin cu khoa hc v gii lp php ti M v cc quc gia pht trin v ang tin hnh cuc i gii phu, phn tch m x cc nguyn nhn v cch thc hnh thnh ca cuc khng hong nhm rt ra cc bi hc kinh nghim cho tng lai. Rt c th sau cuc khng hong ny, cc vn v t do ha ti chnh s c xem xt li mt cch cn trng v s c cc quy nh php l mi nhm tng cng gim st ngnh ti chnh mt cch bn vng hn trn phm vi ton cu. Mt s vn ang c xem xt bao gm m hnh hot ng ca ngn hng u t, hot ng nh mc tn nhim, c ch gim st an ton vn, c ch qun tr ri ro, k ton theo gi tr hp l. Chng 20 trnh by c th v cc ch ng i ny.

1.7- Ngn hng u t v khng hong ti chnh (2007-2009)

1.7.1- Cuc khng hong ti chnh M
Trong giai on 2007-2009, th gii ti chnh phi tri qua cc thch thc ca cuc i suy thoi kinh t t nhng nm 1930. Cuc suy thoi ny bt ngun t khng hong th trng cho vay th chp mua nh dnh cho nhm khch hng c tin cy tn dng di chun (sub-prime) ti M v lan ra cc nc khc trn th gii. Khng hong tn dng di chun lan sang tn dng trn chun v cui cng hnh thnh cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t c mc tn ph ln trn phm vi ton cu. Cuc khng hong c cho l c ngun gc su xa t s bt cn i v ngun vn tn dng ton cu gia nhu cu thc ca nn kinh t v ngun vn di do t chnh sch tin t c th lng vi li sut thp. p lc s dng ngun vn d tha mt cch hiu qu cng vi nhng sng to ti chnh dn n bng n cho vay di chun. Vi chnh sch cho vay d dng, c ch qun l lng lo v mi trng li sut thp ti M trong mt thi gian di to thun li cho tn dng di chun pht trin mnh v bng n.

Cm nang ngn hng u t

43

Ngnh ngn hng u t c vai tr trung tm ca cuc khng hong tn dng ny v phi gnh chu nhng hu qu v cng nng n. Ngnh ngn hng u t hin ri vo tnh trng kit qu v ang tri qua nhng thay i ln. Cho vay th chp i vi cc khch hng ri ro cao tr thnh mt mng kinh doanh bo b ca cc ngn hng u t v cng ty ti chnh. Cc ngn hng u t thnh cng trong vic s dng nghip v chng khon ha bin cc danh mc cho vay th chp bt ng sn ri ro v c tnh thanh khon thp thnh nhiu loi gi tri phiu hp dn, trong c nhng gi c nh mc tn nhim cao, p ng nhu cu ri ro a dng ca cc nh u t. S phc tp ca cc sn phm tri phiu hnh thnh t chng khon ha, s xut hin ca phi sinh ri ro tn dng cng vi cc khon li nhun hp dn kch thch lng tham ca cc ch th tham gia th trng, hnh thnh nn mt knh thu ht vn cho vay di chun rt hiu qu. Khi nn kinh t hot ng km hiu qu v chnh sch tin t tht cht li, li sut tng ln l lc cc khon cho vay tn dng di chun bt u v l. Ti sn ca hng trm ngn gia nh vay th chp mua nh theo din di chun b phong ta pht mi. Gi bt ng sn st gim mnh dn n ri ro tn dng tng ln. Gi chng khon st gim nghim trng, c bit l cc tri phiu hnh thnh t cc danh mc tn dng di chun, to ra cc khon tn tht ln cho cc nh u t v cc nh ch ti chnh. Cc ngn hng u t trong qu trnh hnh thnh v phn phi ri ro ca mnh thng nm gi mt s tri phiu c hi c mc ri ro rt cao nhm tng cng tnh thng mi ca giao dch cng nh kh nng to li nhun trong iu kin thun li ca th trng. Khi khng hong tn dng n ra, vic nh gi li cc danh mc u t ny to ra cc khon l ln cho cc ngn hng u t v cc nh ch ti chnh khc. Tn dng di chun lan sang tn dng trn chun v lm tc nghn cc knh tn dng trong ton b nn kinh t. Khi cc khon l ca cc ngn hng cng ln th nim tin gia cc ngn hng st gim mnh. Mi lo ngi v s sp ca cc nh ch ti chnh sau s ra i ca Lehman Brothers lm tc nghn knh tn dng lin ngn hng do cc ngn hng khng cn tin tng nhau na. Cc ngn hng u t khng th tip cn cc ngun vn mi, trong khi chi ph huy ng vn gia tng mnh, l hot ng ngy cng gia tng. Khi khch hng t chc nh cc qu u c rt vn v ngng hoc gim giao dch vi cc ngn hng u t dn n gin on trong hot ng v lu chuyn dng tin, gy st gim doanh thu. Cc hot ng pht hnh chng khon ca cc doanh nghip b ngng tr trn phm vi ton cu. S sp ca th trng tn dng vt cht lm sp th trng phi sinh ri ro tn dng. Cc cng ty bo him v cc qu u c bn cc sn phm bo v ri ro tn dng cho cc tri phiu c hi thng qua cc hp ng bo him ri ro tn dng (CDS) chu thua l nng n. Tp on bo him ln nht ca M l AIG c l ph sn nu khng c s cu tr kp thi ca Chnh ph M.

1.7.2- Hu qu i vi ngnh ngn hng u t

Hu qu ca khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu (2007-2009) i vi ngnh ngn hng u t l rt nghim trng. Hng lot ngn hng b ph sn
44 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

hoc phi sp nhp vo cc ngn hng khc. Ch trong vng 6 thng trong nm 2008, 3 tn tui ln trong 5 ngn hng u t ln nht ca M (Bear Stearns, Lehman Brothers v Merrill Lynch) ln lt bin mt thng qua sp nhp hoc ph sn. S ph sn ca Lehman Brothers vo thng 9/2008 l mt tn tht tinh thn ln v nh du s sp thi k hong kim ca ph Wall. Khng ch c cc ngn hng u t c lp m cc ngn hng tng hp v cc cng ty bo him cng ri vo cnh thua l trm trng dn n cc hot ng sp nhp din ra ht sc nhanh chng. Qu tin t quc t (IMF) d bo tng tn tht m cc tp on ti chnh ton cu d kin s phi ghi nhn trong cuc khng hong ti chnh ny ln ti trn 1.400 t USD. Tng s tin cu tr ca Chnh ph cho cc tp on ti chnh ln ti ngn t USD. S nhn vin ti chnh mt vic lm ln ti hng trm ngn ngi. Nhiu mng hot ng ri ro hoc c s st gim mnh v doanh thu u b tm ngng, ng ca hoc gii th. Gi c phiu ca ngnh ti chnh st gim mnh t 50%100%. Chng 13 v Chng 20 s trnh by thm v nguyn nhn, cch thc v hu qu ca cuc khng hong ti chnh i vi ngnh ngn hng u t. Hnh 1.2: Phn chia li th phn ngn hng u t ton cu
Ngn hng thng mi Citigroup Ngn hng u t Goldman Sachs Ngn hng tng hp

J.P. Morgan

Morgan Stanley

Ngn hng tng hp

Bank of America Watchovia Wells Fargo

Merrill Lynch Nomura Lehman Brothers Barclays Capital Bears Stearns

Washington Mutual

1.7.3- M hnh no cho hot ng ngn hng u t

M hnh hot ng ca ngn hng u t c trnh by trong Chng 2. V c bn, ngn hng u t c th tn ti dng c lp hoc kt hp vi hot ng ngn hng thng mi, cng ty bo him hnh thnh nn cc tp on ti chnh tng hp. Xu hng hnh thnh cc tp on ti chnh tng hp xut pht t s ra i ca o lut Gramm-Bliley 2000 thay th o lut Glass-Steagall 1933. Mi m hnh c nhng u nhc im nht nh v ph hp vi tng hon cnh lch s.

Cm nang ngn hng u t

45

Khi cuc khng hong tn dng ti M ln ti nh im ca s tn ph vo thng 9 nm 2008 vi s sp ca Lehman Brothers v hng lot cc nh ch ti chnh khc, cc ngn hng u t c lp cn st li bao gm Goldman Sachs v Morgan Stanley phi chuyn sang m hnh ngn hng tng hp vi vic pht trin mng ngn hng thng mi. M hnh mi cho php ngn hng u t tn dng c ngun vn n nh ca ngn hng thng mi i ph vi khng hong, ng thi nhn c s h tr ca Cc D tr Lin bang M trong trng hp kh khn. Hin ti cn rt t ngn hng i theo m hnh ngn hng u t c lp. Tuy nhin c thc s m hnh ny khng cn ph hp na hay khng v liu cc ngn hng u t s i theo m hnh no trong tng lai vn cn l mt cu hi cha c li gii p.

1.7.4- Bc tranh mi ngnh ngn hng u t

Cng vi qu trnh mua bn, sp nhp din ra nhanh chng trong cuc khng hong ti chnh, vic t nguyn chuyn i m hnh hot ng ca mt s ngn hng u t c lp sang m hnh ngn hng tng hp v vic tip nhn vn cu tr ca chnh ph, bc tranh ngnh ngn hng u t c s thay i c bn. Hnh 1.3: Bc tranh mi ngnh ngn hng u t ton cu
Ngn hng u t c lp Lazard Greenhill Rothschild Nomura Tip nhn vn chnh ph Vn t nhn

Goldman Sachs Morgan Stanley

Citigroup J.P. Morgan Citigroup America Bank of RBS J.P. M Morgan BNP Paribas

Barclays Deutsche Bank Credit Suisse HSBC

Ngn hng tng hp

Hnh 1.3 cho thy s dch chuyn cc ngn hng u t c lp s dng vn t nhn sang cc m hnh ngn hng tng hp tip nhn vn cu tr ca chnh ph. ng thi cng c s dch chuyn cc ngn hng tng hp s dng vn t nhn sang cc ngn hng tng hp tip nhn vn cu tr ca chnh ph. iu ny c ngha cc ngn hng chp nhn s gim st hot ng cht ch hn t cc ngn hng trung ng v chnh ph. Quyn lc gim st cc ngn hng u t ti M c s dch chuyn ng k t y ban Chng khon sang Cc D tr Lin bang. y c l l gii php tnh th cn thit duy tr s an ton ca h thng v m
46 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

bo trong ngn hn cc ngn hng s phi gim bt mc ri ro trong hot ng ca mnh. Trong s chuyn dch ny, Goldman Sachs v Morgan Stanley l cc ngn hng mt nhiu s t do nht khi va chp nhn chuyn i sang m hnh ngn hng tng hp, va tip nhn vn cu tr ca chnh ph. Tip nhn vn ca chnh ph cng c ngha cc ngn hng phi chu cc quy nh cht ch hn v chi tiu, c bit l cc hn mc v lng thng i vi cc nhn vin cao cp. Cng chnh v l do ny m ti thi im qu I-2009 khi m kt qu kinh doanh mi bt u c tn hiu ci thin, Ban lnh o Goldman Sachs cng khai tm cch tr li s tin tip nhn ca Chnh ph M. Goldman Sachs d kin pht hnh tng vn t cc nh u t t nhn cng nh bn mt phn ti sn c tin tr li Chnh ph M. Tip theo hnh ng ca Goldman Sachs, cc ngn hng khc nh J.P. Morgan v Morgan Stanley cng a ra nhng tuyn b tng t. Liu quyt nh ny c a ra c phi xut pht t li ch ca c ng hay ch phc v li ch ca ring ban iu hnh c l cng cn t du chm hi?

1.8- Tim nng ngn hng u t ti Vit Nam

Cng vi s pht trin mnh m ca nn kinh t sau hn 20 nm i mi, th trng vn ca Vit Nam c bc pht trin rt ng khch l. c bit, t nm 2006 n nay, th trng chng khon c bc pht trin nhy vt c v quy m v cht lng hot ng, thu ht s quan tm ng o ca cc tng lp nhn dn trong x hi. S lng ti khon ca cc nh u t c nhn tng nhanh chng t khong 50 ngn ti khon nm 2005 ln khong 350 ngn ti khon vo cui nm 2007 v khong 500 ngn ti khon vo cui 2008 (chim gn 0,6% dn s). Tuy nhin, nu so con s ny vi s ti khon chng khon ti Trung Quc ln ti trn 100 triu ti khon (chim khong 8% dn s) th cho thy tim nng th trng c phiu ca Vit Nam cn rt ln. S cng ty chng khon tng mnh t 8 cng ty nm 2005 ln khong 70 cng ty vo cui nm 2007 v 102 vo cui nm 2008. So vi cc th trng pht trin trong khu vc cho thy s lng cc cng ty chng khon hin ti ca Vit Nam l qu ln v c th gy ra s lng ph cho tng th nn kinh t cng nh s hot ng thiu tnh chuyn nghip. Ngoi ra cn c 41 cng ty qun l qu v hn 40 t chc lu k. Mc vn ha th trng c phiu tng t khong 10% GDP nm 2005 ln 23% GDP nm 2006 v 45% GDP vo cui nm 2007 vi trn 220 c phiu nim yt. Tuy nhin, do xu hng gi chng khon gim mnh nm 2008, gi tr vn ho gim xung cn 19% GDP vi tng 342 doanh nghip nim yt ti thi im cui nm 2008. Mc d nh hng ca cuc khng hong ti chnh quc t cng nh cc kh khn nn kinh t v m trong nc, th trng vn Vit Nam vn ha hn nhiu tim nng pht trin trong tng lai nu Chnh ph tip tc c cc chnh sch kinh t ng n. Qu trnh c phn ha cc doanh nghip nh nc (DNNN) ang i vo giai on cht
Cm nang ngn hng u t 47

lng hn vi cc k hoch c phn ha cc DNNN c quy m ln, c tm nh hng ln ti nn kinh t, c bit l cc tng cng ty 90-91 v cc tp on kinh t trc thuc Chnh ph. Quyt nh 1729/Q-Ttg ngy 29/12/2006 ca Th tng Chnh ph lit k danh sch 71 DNNN c quy m ln s c c phn ha giai on 2007-2010. Giai on 2007 n nay, Vit Nam tin hnh c phn ha mt s doanh nghip ln nh Tp on Bo him Vit Nam (Bo Vit), m Ph M, Cng ty Ti chnh du kh (PVFC), Ngn hng Ngoi thng Vit Nam (Vietcombank), Tng cng ty Bia ru, nc gii kht H Ni (Habeco), Tng cng ty Bia ru, nc gii kht Si Gn (Sabeco) v Ngn hng Cng thng Vit Nam (Vietinbank). Mc d qu trnh c phn ha din ra cn rt chm so vi k hoch v cch thc c phn ha cc doanh nghip ln cng cn nhiu tn ti cn khc phc, song vic c phn ha nhng DNNN nng ct th hin cam kt ca Vit Nam i vi qu trnh chuyn i nn kinh t v hi nhp quc t. Cng vi s pht trin ca th trng c phiu, th trng tri phiu ca Vit Nam cng c bc pht trin nhy vt. Bn cnh pht hnh tri phiu Chnh ph, t nm 2006 n nay, cc doanh nghip ln nh Tp on in Lc (EVN), Vinashin, Vincom v hng lot ngn hng thng mi cng pht hnh hng ngn t ng tri phiu ra th trng. Vic vn hnh th trng tri phiu ang dn hnh thnh mt knh huy ng vn hiu qu v a dng cho cc doanh nghip. Trong tng lai di hn, y c th l cch thc huy ng vn r cho cc doanh nghip so vi cch pht hnh c phiu thng dng trong thi gian qua. Vi nhng thnh tu ban u, Vit Nam vn cn rt nhiu vn phi gii quyt cng vi qu trnh pht trin ca th trng vn. Vic hon thin cc th ch php l, nng cao tnh minh bch th trng, tnh chuyn nghip ha, o c ngh nghip, p dng cc chun mc qun tr doanh nghip tin tin, chun mc k ton ti cc cng ty nhm to lng tin ca cng chng vo th trng vn s i hi nhiu n lc v thi gian di ca khng ch cc c quan chc nng m tt c cc ch th tham gia th trng mi c th gii quyt c. Qu trnh c phn ha cc DNNN ni ring v pht trin th trng vn ni chung ang to ra cc c hi cho cc ngn hng u t cung cp hng lot nghip v t vn, bo lnh pht hnh, mi gii chng khon cng nh cc c hi u t chng khon. S pht trin mnh ca th trng vn Vit Nam thu ht s quan tm ca cc ngn hng u t ln trn th gii. Hu ht cc tn tui ln trong ngnh ngn hng u t xut hin ti Vit Nam cung cp dch v v kinh doanh nh Credit Suise, Goldman Sachs, Morgan Stanley, J.P. Morgan, Normura Securities v Daiwa Securities. Cc cng ty chng khon lin doanh cng bt u xut hin t 2007. Theo cam kt gia nhp WTO, t 2012 Vit Nam s cho php cc cng ty chng khon v qun l qu 100% vn nc ngoi thnh lp ti Vit Nam.

1.9- Hy cng nhau cp nht!

Cun cm nang ny mong mun c chia s vn kin thc v kinh nghim thc t v ngn hng u t ca Tc gi vi bn c nhm ng gp mt phn nh b vo
48 Chng 1: Tng quan ngn hng u t

s pht trin chung ca th trng vn Vit Nam. Mc d Tc gi c gng cp nht mi thng tin v s liu mi nht vo trong ln xut bn ny, song do s pht trin qu nhanh ca ngnh ngn hng u t ton cu cng nh th trng vn Vit Nam trong nhng nm gn y c th lm quyn sch ny tr nn li thi nhanh chng nu khng c cp nht lin tc. Trong khi cun cm nang ny c chuyn ti Nh xut bn v n tay bn c, dng vn vn chy lin tc qua bin gii gia cc quc gia v hng lot cc s kin ln din ra khp ton cu v ngay ti Vit Nam. Trong vng 6 thng (thng 39/2008), cuc khng hong tn dng ti M xa i 3 trong 5 ngn hng u t c lp ln nht th gii. Trong khi 2 ngn hng c lp cn li l Goldman Sachs v Morgan Stanley chuyn sang m hnh ngn hng tng hp. S lc hu nhanh chng cc thng tin trong cun cm nang ny c l l mt iu tch cc v n phn nh s thay i v pht trin ca th trng vn ton cu. Tc gi mong mun quyn sch ny mang tnh cht gi m, gii thiu mt cch tng qut v ton din cc vn cn kh mi m vi th trng vn Vit Nam v l c s cho cc bn tip tc nghin cu chuyn su cng nh cp nht cc thng tin chuyn ngnh. Ngy nay internet vi cc cng c tm kim hiu qu cho php chng ta kt ni vi th gii bng mt vi nhp chut. Ch cn mt vi t kha l chng ta c th tip cn vi mt kho thng tin khng l. Tc gi hy vng khi trang cui ca cun cm nang ny khp li, mt cun cm nang mi quy m hn, cp nht hn s m ra trc mt cc bn. Vic thng xuyn cp nht cc thng tin chuyn ngnh v thng tin th trng s gip chng ta khng b lc hu vi s pht trin nhanh chng ca th trng. Ph lc 4 lit k mt s ngun bo ch m cc bn c th nghin cu t tm hiu v cp nht v s pht trin lin tc ca ngnh ngn hng u t trn th gii v Vit Nam.

Chng 1: Tng kt mt s im chnh Cc nghip v chnh ca ngn hng u t Hot ng ca ngn hng u t c th phn chia thnh 6 nghip v chnh bao gm: nghip v ngn hng u t, u t chng khon, nghin cu, ngn hng bn bun, qun l u t v nghip v nh mi gii chnh. Nghip v ngn hng u t l nghip v truyn thng v c bn nht ca ngn hng u t. Nghip v ngn hng u t bao gm t vn, bo lnh pht hnh chng khon, t vn mua bn, sp nhp doanh nghip, t vn ti cu trc doanh nghip v cc dch v t vn khc. Mt s nghip v mang tnh cht dch v, khng s dng vn, c mc ri ro thp v mang li ngun thu nhp n nh nh nghip v ngn hng u t, qun l u t hay nghip v nh mi gii chnh. y l nhng nghip v quan trng, gp phn xy dng thng hiu ca ngn hng u t.

Cm nang ngn hng u t

49

Cc dng sn phm chnh ca ngn hng u t Theo tnh cht thanh ton, cc sn phm u t c phn ra 3 loi: phm tin mt, sn phm phi sinh v sn phm c cu. Sn phm tin l cc sn phm truyn thng i hi vic thanh ton s tin gc bng mt. Sn phm phi sinh c gi tr ph thuc vo cc gc phi sinh. phm c cu l s kt hp gia sn phm tin mt v sn phm phi sinh. sn mt tin Sn

Theo tnh cht bin ng gi, sn phm u t c phn ra dng sn phm c thu nhp c nh v dng sn phm chng khon vn. Dng sn phm c thu nhp c nh gm cc sn phm lin quan n li sut, t gi, hng ha c bn v ri ro tn dng. Dng sn phm chng khon vn bao gm cc sn phm lin quan n c phiu v ch s c phiu, c gi tr bin i ph thuc vo s thay i gi c phiu tham chiu. Cc xu hng pht trin ca ngnh ngn hng u t S t do ha ti chnh ti nhiu quc gia v xu hng ton cu ha dn n s lin kt ca cc th trng vn ton cu, m rng quy m hot ng ca cc ngn hng u t quc t ln. Cc sng to ti chnh tip tc to ra cc sn phm mi, c bit trong lnh vc phi sinh v sn phm c cu phc hp nhm p ng nhu cu ngy cng a dng ca khch hng. Tuy nhin, s phc tp ca cc sn phm cng l mt ro cn hn ch tnh minh bch ca th trng. S pht trin ca cng ngh thng tin lm thay i cn bn cch thc hot ng ca ngn hng u t theo hng hiu qu hn. Cuc khng hong tn dng ti M (2007-2009) lm kit qu ngnh ngn hng u t vi cc khon l khng l v xa s mt s tn tui ln ca ngnh nh Lehman Brothers, Bear Stearns v Merill Lynch. Mt s ngn hng u t cn li nh Goldman Sachs v Morgan Stanley t b m hnh ngn hng u t c lp tr thnh cc ngn hng tng hp. C ch gim st ngnh ti chnh trn phm vi ton cu d kin s c nhng ci thin ng k sau cuc khng hong ny.

50

Chng

1: Tng quan

ngn

hng

u t

Lin h mua sch

Cun sch c chnh thc pht hnh t thng 7/2009. Mi thng tin v cun sch v lin h mua sch c cp nht ti trang web sau: http://nganh angdautu.wordpre ss.com/ Lin h: Ch Mc Thanh Huyn Phng 1108, CT4B, Linh m X2, Qun Hong Mai, H Ni E-mail: mac.publisher@gmail.com ng dy nng: 091304 5678 Yahoo Messenger chat: mth_ttt Cun sch c xut bn ln u tin vi s lng 2.500 cun, bao gm 725 trang kh 16 x 24, c in vi cht lng cao v ba cng. Gi ba: 250.000 VND

Cm nang ngn hng u t

51